OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

wg PN-N-18002

STANOWISKA PRACY: MAGISTER FARMACJI, TECHNIK FARMACJI POMOC APTECZNA

Wstęp.

Zapewnienie bezpiecznego wykonywania pracy w zakładach przemysłowych jest w Polsce usankcjonowane prawnie. Zgodnie z artykułem nr 226 znowelizowanego Kodeksu Pracy, pracodawca jest zobowiązany do informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywanymi czynnościami oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami w środowisku pracy.

Ryzyko zawodowe zgodnie z § 2 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa pracy jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, a w szczególności wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Przeprowadzona ocena ryzyka stanowi podstawę do zastosowania przez pracodawcę organizacji pracy i stworzenia stanowisk pracy zabezpieczających pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia. Ocena ryzyka jest także podstawą do identyfikacji i likwidacji przez pracodawcę zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników, poprzez zastosowanie odpowiednich technologii, urządzeń, materiałów i substancji niepowodujących takich zagrożeń. W przypadkach w których ograniczenie ryzyka tą drogą jest niemożliwe pracodawca ma obowiązek zastosować odpowiednie środki ochrony zbiorowej, a w ostateczności - środki ochrony indywidualnej.

Pierwszym etapem w analizie ryzyka jest zebranie informacji dotyczących: charakterystyki stanowiska pracy (lokalizacja, realizowane zadania), charakterystyki osób pracujących na stanowisku ze szczególnym uwzględnieniem kobiet w ciąży, młodocianych, osób niepełnosprawnych, stosowanych technologii i używanych materiałów, wykonywanych czynności oraz czasu ich wykonywania, źródeł zidentyfikowanych zagrożeń, możliwych skutków zagrożeń, stosowania środków ochronnych, występowania chorób zawodowych, wypadków, itp. na analizowanym stanowisku.

Drugim etapem jest identyfikacja zagrożeń, która powinna obejmować: określenie czynników szkodliwych i niebezpiecznych występujących na stanowisku pracy i ustalenie w jaki sposób mogą one oddziaływać na pracownika, określenie wartości czynników szkodliwych i niebezpiecznych, ustalenie czasu lub częstotliwości ekspozycji pracownika na zagrożenie, określenie liczby osób narażonych.

Aby określić zagrożenie związane z występowaniem czynników szkodliwych należy ustalić listę tych czynników i zebrać niezbędne dane o ich właściwościach.

Równolegle z identyfikacją zagrożeń powinna być prowadzona wstępna ocena ich potencjalnych skutków. Przy prowadzeniu oceny należy skoncentrować się na najistotniejszych zagrożeniach mogących być przyczyną poważnych urazów lub chorób zawodowych.

Trzecim etapem w procesie analizy ryzyka jest oszacowanie ryzyka. Obejmuje ono przyporządkowanie miar poszczególnym elementom ryzyka - prawdopodobieństwu urazu i ciężkości urazu lub pogorszenia się stanu zdrowia (skutków).

Wyniki oszacowania ryzyka można przedstawiać w różny sposób. Zaleca się jednak takie skale, których stosowanie nie wymaga szerokiej wiedzy eksperckiej.

W normie PN-N-18002 przedstawiona jest trójstopniowa skala szacowania ryzyka.

PRAWDOPODOBIEŃSTWO ZDARZENIA	CIĘŻKOŚĆ NASTĘPSTW
		MAŁA	ŚREDNIA	DUŻA
MAŁO PRAWDOPODOBNE	Małe 1	Małe 1	Średnie 2
PRAWDOPODOBNE	Małe 1	Średnie 2	Duże 3
WYSOCE PRAWDOPODOBNE	Średnie 2	Duże 3	Duże 3

1. Ciężkość następstw

• Mała: „urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy. Są to czasowe pogorszenia stanu zdrowia, takie jak niewielkie stłuczenia, zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy, itp.".

• Średnia: „urazy i choroby, które powodują niewielkie ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z krótkimi okresami absencji. Są to np. zranienia, oparzenia II-stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu mięśniowo-szkieletowego (np. zapalenie ścięgna)".

• Duża: „urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości lub śmierć. Są to np. oparzenia III stopnia, oparzenia II stopnia dużej powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcj, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma, itp."

2. Prawdopodobieństwo urazu

• Mało prawdopodobne: zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny nastąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika.

• Prawdopodobne: mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie w ciągu okresu aktywności zawodowej pracownika.

• Wysoce prawdopodobne: mogą wystąpić wielokrotnie podczas aktywności zawodowej pracownika.

Do oszacowania ryzyka można zastosować poniższą tabelę.

Wartość wielkości charakteryzującej narażenie (P)	Oszacowanie ryzyka zawodowego
P>Pmax	DUŻE
Pmax>P>0,5Pmax	ŚREDNIE
P<0,5Pmax	MAŁE

Pmax - wartość dopuszczalna wielkości charakteryzującej narażenie (NDS - najwyższego dopuszczalnego stężenia lub NDN - najwyższego dopuszczalnego natężenia).

Po oszacowaniu ryzyka wyznaczamy jego dopuszczalność. Znając wartość ryzyka (duże, średnie, małe) możemy stwierdzić czy jest ono dopuszczalne czy niedopuszczalne i na podstawie tego określić niezbędne działania dotyczące organizacji stanowiska pracy. Możemy to zrobić przy pomocy tabeli poniżej

Oszacowanie Ryzyka zawodowego	Dopuszczalność Ryzyka zawodowego	Niezbędne działania
duże - 3	niedopuszczalne	Jeżeli ryzyko zawodowe związane jest z pracą już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia należy podjąć natychmiast. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
średnie - 2	dopuszczalne	Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego.
małe - 1		Konieczne jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje co najwyżej na tym samym poziomie.

Ostatnim etapem, który jest pochodną procesu oceny ryzyka, są działania korygujące, które mają na celu zredukować ryzyko do poziomu dopuszczalnego. Działań korygujących dokonuje się poprzez:

• upewnienie się o istniejącym zagrożeniu i jego wielkości w wyniku sprawdzenia stanu technicznego wyposażenia przed jego użyciem, dokładną ocenę warunków w miejscu wykonywania zadań, dokonanie pomiarów ochronnych,

• wyeliminowanie niepełnowartościowego materiału,

• zastosowanie zabezpieczeń, osłon stających się przegrodą pomiędzyźródłem zagrożenia a organizmem człowieka,

• zastosowanie niezbędnych środków ochrony indywidualnej przez poszczególnych pracowników,

• opracowanie szczegółowych procedur bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności pomimo zagrożenia,

• zapewnienie pracownikom specjalnej wiedzy, umiejętności oraz sprzętu pozwalającego na bezpieczne wykonanie czynności.

Przy redukcji ryzyka należy kierować się zasad, aby w pierwszej kolejności eliminować zagrożenie, mogące powodować najcięższe skutki. Następnie redukujemy prawdopodobieństwo wystąpienia urazu lub pogorszenia stanu zdrowia. Po wprowadzeniu zmian korygujących należy dokonać ponownej analizy i oceny ryzyka.

DOKUMENTACJA

OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU

magister farmacji, technik farmacji

Wymagania ogólne dla pomieszczenia, stanowiska pracy i pracownika

Pomieszczenia pracy, w zależności od czasu przebywania w nich pracowników, dzielą się na: pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt pracowników - w przypadku przebywania tych samych pracowników w ciągu doby dłużej niż 4 godziny,

pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt pracowników - w przypadku przebywania tych samych pracowników w ciągu doby od 2 do 4 godzin,

pomieszczenia nie przeznaczone na pobyt pracowników - w przypadku, gdy łączny czas przebywania tych samych pracowników jest krótszy niż 2 godziny w ciągu doby, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź też praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem oraz konserwacją maszyn i urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku.

Najbardziej typowym miejscem pracy farmaceuty i technika farmaceutycznego są: apteki, laboratoria, hurtownie i firmy farmaceutyczne. Farmaceuta i technik farmaceutyczny będzie pracował w pomieszczeniach zamkniętych. Takie pomieszczenia powinny odpowiadać poniższym warunkom:

Wysokość minimum 3m, jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, lub minimum 3,3m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu występują substancje szkodliwe dla zdrowia;

podłoga - równa, z materiałów gładkich, trwałych, zmywalnych i nienasiąkliwych oraz odpornych na działanie środków dezynfekcyjnych, bez progów pomiędzy pomieszczeniami;

kubatura - minimum 13m wolnej objętości pomieszczenia na jednego pracownika;

powierzchnia robocza - minimum 2m wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.) na jednego pracownika;

rozmieszczenie urządzeń, szaf, regałów, stołów takie, aby przejścia między nimi wynosiły: 75cm - w przypadku jednego pracownika (w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się 50cm), 100cm - w przypadku ruchu dwukierunkowego;

drogi transportowe w aptece i w hurtowni farmaceutycznej powinny być zachowane szerokości:

b = a + 30cm dla ruchu pieszego jednokierunkowego,

b = 2a + 60cm dla ruchu pieszego dwukierunkowego, gdzie:

a - szerokość ładunku niesionego przez pieszego, b - szerokość drogi transportowej

przy czym: a - szerokość środka transportu (wózka); b - szerokość drogi transportowej (nie mniejsza niż 120cm).

UWAGA:

Granice dróg transportowych powinny być oznaczone na podłodze w sposób trwały (np. pasy pomalowane żółtą farbą).

Oświetlenie naturalne, dzienne, najlepiej górne. W przypadku oświetlenia bocznego (okna) powinien być zachowany stosunek wielkości powierzchni okien w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi -jak 1 : 8 (to znaczy 1 m okna na 8 m podłogi),

sztuczne (elektryczne) - w zależności od rodzaju pracy: w całym pomieszczeniu apteki - minimum 300 lx, miejscowo przy badaniach - 500 lx, w całym pomieszczeniu laboratorium galenowego - 300 lx, na stołach laboratoryjnych - 750 lx.

wentylacja - naturalna - w zależności od potrzeb, lecz nie mniej niż 0,5 wymiany w ciągu godziny albo łącznie mechaniczna i naturalna w zależności od potrzeb: w przypadku aptek przyszpitalnych w pomieszczeniach indywidualny kanał wentylacji grawitacyjnej wyprowadzony ponad dach zapewniający 1,5 krotność wymiany powietrza na godzinę,

mechaniczna w pracowniach recepturowych i laboratoryjnych, w pracowniach eterowych, chwytająca substancje szkodliwe w miejscu ich powstawania i odprowadzająca poza pomieszczenie pracy.

temperatura - pomieszczenie pracy, w którym znajduje się stanowisko pracy farmaceuty, technika farmaceutycznego powinno mieć temperaturę nie niższą niż 18°C.

Stanowisko pracy

Przez stanowisko pracy rozumie się przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę. Stanowisko pracy powinno spełniać podstawowe wymogi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Organizacja stanowiska pracy

Prawidłowa i racjonalna organizacja stanowiska pracy wpływa na zwiększenie wydajności przy jednoczesnym zmniejszeniu zagrożenia pracownika dzięki zastosowaniu odpowiedniej ochrony przed czynnikami niebezpiecznymi (urazowymi), szkodliwymi i uciążliwymi (hałas,

wibracja, zapylenie, oświetlenie, mikroklimat, duże i zbędne obciążenie pracownika). Stanowisko pracy powinno być wyposażone w przypadkach koniecznych w oprzyrządowanie pomocnicze (urządzenia podnoszące, transportowe, narzędzia specjalne itp.). Rozmieszczenie wyposażenia powinno zapewniać bezpieczne wykonywanie czynności. Na prawidłową organizację stanowiska pracy ma wpływ: prawidłowe rozmieszczenie maszyn i urządzeń na stanowisku pracy, usytuowanie i sposób rozmieszczenia narzędzi z uwzględnieniem kolejności ich stosowania i w zasięgu rąk pracownika, ułożenie narzędzi oraz materiałów leczniczych, kolejność i metody wykonywania czynności, rytmika i czas pracy, sposób przestrzennego powiązania z innymi stanowiskami, warunki środowiska oddziałujące na środowisko pracy.

Do najważniejszych prac wykonywanych na stanowisku farmaceuty należy:

• Przygotowywanie i kierowanie przygotowywaniem środków leczniczych stosownie do recept lekarzy, dentystów i lekarzy weterynarii lub stosownie do ustalonych formuł.

• Przygotowywanie płynów dyfuzyjnych (w przypadku apteki przyszpitalnej).

• Kontrolowanie recept pod względem zalecanego dawkowania, czytelności i zgodności terapeutycznej różnych leków oraz kontrolowanie terminu ważności leków.

• Wydawanie leków i środków medycznych w szpitalach lub sprzedawanie ich w aptekach.

• Prowadzenie rejestrów wydawania leków, objętych szczególnymi przepisami, jak narkotyków, trucizn i leków uzależniających.

• Testowanie leków dla określenia ich identyczności, czystości i mocy terapeutycznej.

• Nadzorowanie innych pracowników.

Do zakresu prac prowadzonych przez technika farmaceutycznego może należeć:

• Nadzorowanie i prowadzenie procesów technologicznych produkcji leków.

• Obsługiwanie aparatury i urządzeń przemysłu farmaceutycznego, aparatury laboratoryjnej i sprzętu aptecznego.

• Przyrządzanie wszystkich form leków recepturowych niezawierających w swoim składzie trucizn i środków odurzających, przygotowywanie do sprzedaży leków gotowych (porcjowanie i etykietowanie).

• Prowadzenie analiz oraz kontroli leków i artykułów sanitarnych w laboratoriach chemicznych, galenowych itp.

• Przestrzeganie zasad higieny i aseptyki podczas sporządzania, przechowywania oraz wydawania leków i środków sanitarnych.

• Obsługa pacjentów korzystających z działalności aptek i punktów aptecznych oraz udzielanie pomocy w nagłych przypadkach.

• Organizowanie pracy punktu aptecznego, zamawianie leków i środków opatrunkowych.

• Przeprowadzanie rozliczeń materiałowych, ewidencjonowanie sprzętu aptecznego.

Na wszystkich stanowiskach niezbędna jest znajomość obsługi komputera.

Wyposażenie stanowiska pracy

stół ekspedycyjny, szafy ekspedycyjne, regały (szafy) magazynowe i podesty, stół recepturowy, destylator, lodówka, szafa metalowa na środki odurzające, wagi wielozakresowe, szkło, naczynia i utensylia recepturowe,

dodatkowo w aptekach szpitalnych stół laboratoryjny, loża do jałowego przygotowywania leków, wagi analityczne, digestoria, suszarka,

sterylizator, urządzenia ciśnieniowe, zestaw do rozpuszczania, sączenia i rozlewania płynów infuzyjnych

w przypadku laboratorium galenowego dodatkowo mieszarki i mieszadła, młynki do rozdrabniania ziół.

Organizacja pracy

instrukcje dotyczące:

• Stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników.

• Obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych.

• Postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi.

• Udzielania pierwszej pomocy.

• Zasad postępowania w razie powstania nieprzewidzianych sytuacji powodujących poważne zagrożenia dla pracowników.

Instrukcje powinny określać:

• Czynności do wykonania przed rozpoczęciem danej pracy.

• Zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania danej pracy.

• Czynności do wykonania po jej zakończeniu.

• Zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników.

Pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych rozpoczęciu, wznowieniu działalności oraz o każdorazowej zmianie technologii pracodawca zawiadamia właściwego inspektora sanitarnego, który określa decyzją rodzaj badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia. Częstotliwość pomiarów jest zależna od wielkości zagrożenia i wynosi:

• co pół roku - jeżeli krotność NDS, NDN jest większa od 1,

• co rok - jeżeli krotność NDS, NDN zawiera się w przedziale 0,5-1,

• co 2 lata - jeżeli krotność NDS, NDN zawiera się w przedziale 0-0,5.

Instalacja i urządzenia elektryczne. Instalacja elektryczna powinna być sprawna. Powinny być okresowo przeprowadzane pomiary ochrony przeciwporażeniowej instalacji elektrycznej przez uprawnionych elektryków - nie rzadziej niż co 5 lat.

Przygotowanie zawodowe pracownika

• Wyższe wykształcenie farmaceutyczne - farmaceuta.

• Średnie wykształcenie farmaceutyczne - technik farmaceutyczny.

• Instruktaż ogólny i stanowiskowy w zakresie bhp, szkolenie okresowe w zakresie bhp.

• Wstępne i okresowe badanie lekarskie.

Identyfikacja zagrożeń na stanowisku pracy farmaceuty, technika farmaceutycznego

Czynniki niebezpieczne

• Zagrożenia elementami ruchomymi i luźnymi, zagrożenia elementami ostrymi i wystającymi, ostre elementy narzędzi.

• Zły stan techniczny narzędzi farmaceutycznych.

• Wystające, ostre elementy regałów, mebli itp.

• Zagrożenia związane z właściwościami fizycznymi materiału.

• Ciężar, ostre krawędzie, śliskie powierzchnie itp.

• Zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi.

• Szerokość drogi komunikacyjnej niedostosowana do wykorzystywanych środków transportu, zastawione drogi komunikacyjne,

• Zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym, nieodpowiednia lub uszkodzona instalacja elektryczna,

• Stosowanie niesprawnych i nieskutecznych ochron przeciwporażeniowych,

• Stosowanie uszkodzonych narzędzi i urządzeń o napędzie elektrycznym, zagrożenie poparzeniem,

• Gorące powierzchnie łaźni grzewczych, suszarki, zagrożenie pożarem lub/i wybuchem w przypadku nieprzestrzegania przepisów przeciwpożarowych.

Czynniki szkodliwe i uciążliwe

• Mikroklimat.

• Nieprawidłowe oświetlenie.

• Promieniowanie ultrafioletowe.

• Substancje toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze.

• Mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby, pierwotniaki) - kontakt z zakażonym pacjentem.

• Obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne) i psychonerwowe.

.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ NA STANOWISKU PRACOWNIKA FARMACJI NA PODSTAWIE LISTY WYMAGAŃ OGÓLNYCH.
Lp.	Czy pracownik na stanowisku pracy może?	TAK/NIE
1.	Potknąć się, poślizgnąć lub upaść na płaszczyźnie?	TAK
2.	Upaść z wysokości lub do zagłębień?	NIE
3.	Zostać uderzony, przygnieciony, lub pochwycony przez: maszyny, narzędzia, przemieszczane lub spadające przedmioty?	TAK
4.	Uderzyć się o nieruchome przedmioty?	TAK
5.	Wejść w kontakt z przedmiotami ostrymi lub będącymi w ruchu?	TAK
6.	Wejść w kontakt z powierzchniami gorącymi lub zimnymi?	TAK
7.	Doznać urazu w wąskich dojściach i ograniczonych przestrzeniach?	NIE
8.	Doznać urazu podczas wytrysku cieczy pod ciśnieniem?	NIE
9.	Doznać urazu podczas pożaru lub wybuchu?	TAK
10.	Doznać urazu podczas pęknięcia części maszyn lub urządzeń oraz narzędzi?	TAK
11.	Doznać urazu podczas zawalenia się wykopów, wyrobisk, zalania, zasypania itp.?	NIE
12.	Być porażony prądem elektrycznym?	TAK
13.	Być narażony na działanie elektryczności statycznej?	NIE
14.	Być narażony na hałas?	NIE
15.	Być narażony na drgania mechaniczne?	NIE
16.	Być narażony na promieniowanie podczerwone?	NIE
17.	Być narażony na promieniowanie laserowe?	NIE
18.	Być narażony na promieniowanie jonizujące?	NIE
19.	Być narażony na działanie pola magnetycznego lub elektrycznego?	NIE
20.	Być narażony na działanie substancji chemicznych?	TAK
21.	Być narażony na pył?	NIE
22.	Być narażony na substancje rakotwórcze?	NIE
23.	Być narażony na wdychanie gazów toksycznych, aerozoli przemysłowych, dymów?	NIE
24.	Być obciążony dużym wysiłkiem fizycznym?	NIE
25.	Być poddany dużemu obciążeniu psychicznego?	NIE
Czy zatrudniony pracownik posiada?
26.	Odpowiednie kwalifikacje uprawniające go do wykonywania powierzonych czynności?	TAK
27.	Profilaktyczne, aktualne badania lekarskie zezwalające mu na wykonywanie pracy?	TAK
28.	Wymagane szkolenia z zakresu bhp - ppoż.?	TAK
Uwagi - odnośnie pomieszczenia, stanowiska pracy!
29.	Czy pomieszczenie pracy, stanowisko spełnia wymagania odnośnie kubatury, oświetlenia, wentylacji itp.?	TAK
30.	Czy narzędzia, maszyny w jakie wyposażone jest stanowisko pracy są w należytym stanie technicznym?	TAK
31.	Czy na stanowisku pracy dostępne są wymagane instrukcje eksploatacji, stanowiskowe?	TAK

Szacowanie ryzyka zawodowego związanego z czynnikami niebezpiecznymi i uciążliwymi wg PN-N-18002 w skali trójstopniowej.

Lp.

Zdarzenie

Przyczyna zagrożenia

Skutki zdarzenia

Prawdopo­dobieństwo

Skutki

Ryzyko oszacowane

1.

Kontakt pracownika z elementami będącymi lub mogącymi znaleźć się pod napięciem

- termiczne, mechaniczne uszkodzenie izolacji przewodów zasilających urządzenia elektryczne, - brak ochrony przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim, - niesprawne wyłączniki, - nieprzestrzeganie instrukcji eksploatacji w trakcie użytkowania urządzeń medycznych

poparzenie, migotanie komór serca, śmierć

mało prawdo­podobne

duże

średnie (dopuszczalne)

2.

Kontakt pracownika z ostrymi elementami

- nieuwaga, nieostrożność przy użyciu przedmiotów biurowych - nieostrożność w trakcie rozcinania, przecinania opakowań,

zadrapanie, skaleczenie, zakłucie, lekkie zranienia

prawdo­podobne

małe

małe (dopuszczalne)

3.

Upadek , uderzenie w wyniku potknięcia, poślizgnięcia w miejscu wykonywania pracy

- zła organizacja pracy, - nieporządek panujący na stanowisku pracy, - schodzenie po schodach - pośpiech, - mokra posadzka, - upadek spowodowany nagłą niespodziewaną sytuacją

skaleczenia, zadrapania, stłuczenia, złamania lub zwichnięcia kończyn

mało prawdo­podobne

średnie

małe (dopuszczalne)

4.

Upadek z drabiny, podestu przy regałach z lekami

Brak zabezpieczenia drabiny przed poślizgiem, brak zabezpieczenia przed rozsunięciem się drabiny, śliska powierzchnia podłogi,.

Złamania kończyn, urazy kręgosłupa, urazy głowy, ogólne potłuczenie, śmierć.

mało prawdo­podobne

średnie

małe (dopuszczalne)

5.

Uderzenie spadającym przedmiotem z wysokości ( np. z regału)

Wadliwe układanie towaru na regałach.

Obrażenia głowy, upadek, utrata przytomności, urazy zewnętrzne i wewnętrzne.

mało prawdo­podobne

średnie

małe (dopuszczalne)

6

Przeciążenie układu ruchu (mięśniowo-szkieletowego)

- nieprzestrzeganie norm dotyczących podnoszenia, przenoszenia ciężarów,

- nadwerężenia układu mięśniowo szkieletowego,

prawdo­podobne

małe

małe (dopuszczalne)

7

Kontakt pracownika z gorącymi powierzchnia­mi płynami

- pośpiech, niedostateczna koncentracja, - nieostrożność w trakcie przenoszenia gorących płynów,

- lekkie oparzenia Niewielkich powierzchni ciała, głównie rąk, podrażnienia skóry

mało prawdo­podobne

średnie

małe (dopuszczalne)

8

Pożar, wybuch

- zwarcie instalacji elektrycznej, - zaprószenie ognia;

- ciężkie poparzenia - śmierć

mało prawdopo­dobne

duże

średnie (dopuszczalne)

9

Stres psychospołeczny

- obciążenie związane z zadaniami zawodowymi - niebezpieczne, nieprzewidziane sytuacje wymagające natychmiastowej reakcji

Osłabienie psychiczne, Przemęczenie fizyczne konflikty, złe samopoczucie pracownika, lekkie obrażenia

prawdo­podobne

małe

małe (dopuszczalne)

10

Alergizujące substancje chemiczne

- używane środki, preparaty farmakologiczne, - substancje używane do dezynfekcji sprzętu aptecznego

- podrażnienia górnych dróg oddechowych, alergie skórne,

mało prawdo­podobne

średnie

małe (dopuszczalne)

11.

Obsługa komputera

- pola elektryczne i magnetyczne występujące w przestrzeni wokół monitora

Złe samopoczucie, bóle głowy

prawdopodobne

małe

małe (pomijalne)

12.

Długoletnia praca biurowa połączona z obsługą komputera

- za wysoki stół, - nieprawidłowa pozycja (garbienie się) na skutek złej widoczności szczegółów na ekranie, - nieprawidłowo wyregulowane siedzisko

bóle szyi, karku i barków

prawdopodobne

małe

małe (pomijalne)

13.

Długoletnia praca biurowa połączona z obsługą komputera

- nieodpowiednio wyprofilowane krawędzie siedziska

cierpnięcie nóg

prawdopodobne

małe

małe (pomijalne)

14.

Długoletnia praca biurowa połączona z obsługą komputera

- klawiatura za blisko użytkownika, - brak podparcia nadgarstka, - klawiatura za wysoko, - podłokietniki o nieodpowiednim kształcie

Bóle nadgarstka i przedramion

prawdopo­dobne

małe

małe (pomijalne)

15.

Długoletnia praca biurowa połączona z obsługą komputera

- zbyt mały kontrast na monitorze, - monitor na tle okna, - ładunki elektrostatyczne powodujące szybkie osadzanie się kurzu, - zbyt jaskrawe kolory obrazu na ekranie monitora

bóle oczu, łzawienie

prawdopo­dobne

małe

małe (pomijalne)

16.

Długoletnia praca biurowa połączona z obsługą komputera

- przemęczenie wzroku

bóle głowy

prawdopo­dobne

małe

małe (pomijalne)

17.

Długoletnia praca biurowa połączona z obsługą komputera

- wpływ ładunków elektrostatycznych gromadzących się na monitorze, - zbyt mała wilgotność w pomieszczeniu

podrażnienie błony śluzowej, zmiany skórne, alergie

mało prawdopo­dobne

małe

małe (pomijalne)

19

Wirus zapalenia wątroby typu C, B i D

- zarażeni klienci, gryzonie

- zapalenie wątroby, częsta postać przewlekła, marskość, rak wątroby.

mało prawdo­podobne

duże

średnie (dopuszczalne)

- bezpośrednia (skaleczenia) przez krew, płyny ustrojowe człowieka,

20

Wirus opryszczki pospolitej - herpesviridae

- zarażeni klienci,

- opryszczka, pęcherzykowe zapalenie błon śluzowych, jamy ustnej, skóry, zapalenie rogówki,

mało prawdo­podobne

średnie

małe (dopuszczalne)

- bezpośrednia, przez uszkodzoną skórę, kontakt rąk

21

Wirus brodawczaka ludzkiego -papovaviridae

- chorzy klienci

- brodawki, nowotwory

mało prawdo­podobne

duże

średnie (dopuszczalne)

- bezpośrednia, przez uszkodzoną skórę

- powietrzno-kropelkowa

22

Ludzki wirus upośledzenia odporności HIV-1, HIV-2 (Retroviridae)

- chorzy klienci

- AIDS (zespół nabytego obniżenia odporności) - infekcje towarzyszące, nowotwory, śmierć

mało prawdo­podobne

duże

średnie (dopuszczalne)

- bezpośrednia (przez krew, płyny ustrojowe)

23

Chlamydie

- chorzy klienci

- zapalenia płuc, oskrzeli, gardła

mało prawdo­podobne

średnie

małe (dopuszczalne)

- powietrzno-kropelkowa

24

Mycobacterium tuberculosis -prątki gruźlicy

- chorzy klienci

- gruźlica płuc, rzadziej innych narządów

mało prawdo­podobne

duże

średnie (dopuszczalne)

- powietrzno-kropelkowa

25

Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty)

- ludzie, zwierzęta, pyły, woda

- zakażenia ropne, stany zapalne dróg oddechowych i innych narządów, zatrucia pokarmowe, posocznica, alergia skórna

mało prawdo­podobne

duże

średnie (dopuszczalne)

- powietrzno-pyłowa, powietrzno-kropelkowa, bezpośrednia (przez instrumenty medyczne)

26

Zakażenie grzybicą

- chorzy klienci

Kandydoza paznokci, skóry, alergia

mało prawdo­podobne

średnie

małe (dopuszczalne)

- bezpośrednia, wilgotne środowisko

DOKUMENTACJA

OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU

Pomoc apteczna

Charakterystyka stanowiska pracy

1. Czas pracy: 8 godzin dziennie - w szczególnych przypadkach możliwa jest praca w systemie zmianowym.

2. Zależnie od rodzaju wykonywanych czynności praca wykonywana w pozycji stojącej oraz wymuszonej pochylonej lub na klęczkach,

3. Okresowe poruszanie się po schodach, ciągach komunikacyjnych,.

4. Zmienne warunki oświetlenia: naturalne - sztuczne, przebywanie w pomieszczeniach o niedostatecznym oświetleniu,

5. Możliwość wystąpienia zmiennego mikroklimatu na niektórych stanowiskach pracy -zbyt wysoka lub niska temperatura w pomieszczeniach, niewłaściwa wilgotność i ruch powietrza (przeciąg)

6. Dorywcze dźwiganie i przenoszenie ciężarów: kobiety do 20 kg mężczyźni do 50 kg

7. Możliwość porażenia prądem elektrycznym podczas obsługi urządzeń zasilanych energią elektryczną (odkurzacz)

8. Okresowa możliwość pracy na wysokości w przypadku wykonywania czynności związanych z utrzymaniem porządku (mycie okien, ścierania kurzu na meblach, regałach, stolikach.)

9. Możliwy kontakt z substancjami chemicznymi i toksycznymi,

10. 10. Możliwość przebywania w zmiennych warunkach atmosferycznych i temperaturze

Identyfikacja zagrożeń na stanowisku pracownika gospodarczego

1. Czynniki fizyczne: oświetlenie, zmienny mikroklimat, napięcie w obwodzie elektrycznym, pył,

2. Czynniki psychofizyczne: obciążenie fizyczne statyczne oraz dynamiczne w przypadku dźwigania i przenoszeniu ciężarów.

3. Czynniki chemiczne: możliwy kontakt z substancjami żrącymi, trującymi i toksycznymi,

4. Zagrożenia związane z pracą na wysokości, uciążliwości związane z wymuszoną pozycją ciała oraz niewłaściwą organizacją pracy.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ NA STANOWISKU POMOCY APTECZNEJ NA PODSTAWIE LISTY WYMAGAŃ OGÓLNYCH.
Lp.	Czy pracownik na stanowisku pracy może?	TAK/NIE
1.	Potknąć się, poślizgnąć lub upaść na płaszczyźnie?	TAK
2.	Upaść z wysokości lub do zagłębień?	NIE
3.	Zostać uderzony, przygnieciony, lub pochwycony przez: maszyny, narzędzia, przemieszczane lub spadające przedmioty?	TAK
4.	Uderzyć się o nieruchome przedmioty?	TAK
5.	Wejść w kontakt z przedmiotami ostrymi lub będącymi w ruchu?	TAK
6.	Wejść w kontakt z powierzchniami gorącymi lub zimnymi?	TAK
7.	Doznać urazu w wąskich dojściach i ograniczonych przestrzeniach?	NIE
8.	Doznać urazu podczas wytrysku cieczy pod ciśnieniem?	NIE
9.	Doznać urazu podczas pożaru lub wybuchu?	TAK
10.	Doznać urazu podczas pęknięcia części maszyn lub urządzeń oraz narzędzi?	TAK
11.	Doznać urazu podczas zawalenia się wykopów, wyrobisk, zalania, zasypania itp.?	NIE
12.	Być porażony prądem elektrycznym?	TAK
13.	Być narażony na działanie elektryczności statycznej?	NIE
14.	Być narażony na hałas?	NIE
15.	Być narażony na drgania mechaniczne?	NIE
16.	Być narażony na promieniowanie podczerwone?	NIE
17.	Być narażony na promieniowanie laserowe?	NIE
18.	Być narażony na promieniowanie jonizujące?	NIE
19.	Być narażony na działanie pola magnetycznego lub elektrycznego?	NIE
20.	Być narażony na działanie substancji chemicznych?	TAK
21.	Być narażony na pył?	NIE
22.	Być narażony na substancje rakotwórcze?	NIE
23.	Być narażony na wdychanie gazów toksycznych, aerozoli przemysłowych, dymów?	NIE
24.	Być obciążony dużym wysiłkiem fizycznym?	NIE
25.	Być poddany dużemu obciążeniu psychicznego?	NIE
Czy zatrudniony pracownik posiada?
26.	Odpowiednie kwalifikacje uprawniające go do wykonywania powierzonych czynności?	TAK
27.	Profilaktyczne, aktualne badania lekarskie zezwalające mu na wykonywanie pracy?	TAK
28.	Wymagane szkolenia z zakresu bhp - ppoż.?	TAK
Uwagi - odnośnie pomieszczenia, stanowiska pracy!
29.	Czy pomieszczenie pracy, stanowisko spełnia wymagania odnośnie kubatury, oświetlenia, wentylacji itp.?	TAK
30.	Czy narzędzia, maszyny w jakie wyposażone jest stanowisko pracy są w należytym stanie technicznym?	TAK
31.	Czy na stanowisku pracy dostępne są wymagane instrukcje eksploatacji, stanowiskowe?	TAK

Szacowanie ryzyka zawodowego związanego z czynnikami niebezpiecznymi i uciążliwymi wg PN - N - 18002 w skali trójstopniowej.

Lp.	Zdarzenie	Przyczyna zagrożenia	Skutki zdarzenia	Prawdopo­dobieństwo	Skutki	Ryzyko oszacowane
	Kontakt pracownika z elementami będącymi lub mogącymi znaleźć się pod napięciem	- niewłaściwa izolacja i połączenie przewodów, - brak ochrony przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim, - nieprawidłowe wyłączniki	poparzenie, migotanie komór serca, śmierć	mało prawdopo­dobne	duże	średnie (akceptowalne)
	Upadek w wyniku potknięcia, poślizgnięcia w miejscu wykonywania pracy	Śliskie powierzchnie, zastawione przejścia	skaleczenia, zadrapania, stłuczenia, złamania lub zwichnięcia kończyn	prawdopo­dobne	małe	małe (pomijalne)
	Upadek na niższy poziom	Złe użytkowanie drabiny, brak odpowiedniego przeszkolenia, brak ochron osobistych	skaleczenia, zadrapania, stłuczenia, złamania lub zwichnięcia kończyn	mało prawdopo­dobne	duże	średnie (akceptowalne)
	Skaleczenia	Przedmioty znajdujące się w śmieciach, ramy okien, pęknięte szyby w oknach, ostre krawędzie	Rany rąk	prawdopo­dobne	małe	małe (pomijalne)
	Wymuszony kontakt z wodą	Zmywanie podłóg, ścian	Choroby skóry	mało prawdopo­dobne	małe	małe (pomijalne)
	Praca w zmiennych warunkach klimatycznych	praca w różnych porach roku, wchodzenie i wychodzenie z budynku apteki	przeziębienia	mało prawdopo­dobne	małe	małe (pomijalne)
	Kontakt z substancjami alergizującymi	Środki do dezynfekcji i mycia	Choroby skóry	mało prawdopo­dobne	duże	średnie (akceptowalne)
	Kontakt z bakteriami	Utrzymywanie toalet w czystości	Choroby skóry, układu pokarmowego	mało prawdopo­dobne	duże	średnie (akceptowalne)
	Pożar lub wybuch na terenie zakładu	- zaprószenie ognia - brak prawidłowo działającej instalacji	poparzenia, śmierć	mało prawdopo­dobne	duże	średnie (akceptowalne)

PODSUMOWANIE.

Podstawowe informacje o ryzyku zawodowym na analizowanych stanowiskach pracy:

Istota, rodzaj ryzyka: zagrożenia - wypadkowe, porażenie prądem elektrycznym, upadki, potłuczenia, złamania, typowe urazy mechaniczne jak: skaleczenia dłoni, rąk, stłuczenia, zakłucia, otarcia naskórka. Możliwość poślizgnięcia się na drogach komunikacyjnych, poparzenia, urazy typowe dla branży farmaceutycznej (zagrożenia biologiczne), wypadki wynikające z niesprawności technicznej obsługiwanych maszyny i urządzeń farmaceutycznych,

Cechy ryzyka: z uwagi na zagrożenia wynikające ze specyfiki wykonywanych czynności szacowane ryzyko na analizowanych poszczególnych stanowiskach pracy kształtuje się na poziomie ryzyka średniego (dopuszczalnego)

Zapobieganie zagrożeniu: codzienna kontrola stanowisk pracy, stanu wyposażenia, oględziny instalacji, stanu przejść i dojść do stanowisk pracy, zabezpieczeń, bezwzględne przestrzeganie instrukcji oraz stosowanie bezpiecznych metod pracy, instruktaże, szkolenia podnoszące u pracowników świadomość istniejącego zagrożenia, częste kontrole przełożonych. Każdorazowe stwierdzenie nieprawidłowości należy określić w sposób jednoznaczny z umiejscowieniem wystąpienia tej nieprawidłowości i niezwłocznie usunąć lub powiadomić przełożonego.

Sposób reagowania w sytuacjach zagrożenia: stwierdzone nieprawidłowości w czasie codziennej kontroli miejsc pracy przed jej podjęciem oraz w czasie pracy, niezwłocznie należy zgłaszać do bezpośredniego przełożonego (pracodawcy). Nieprawidłowości stanowiące bezpośrednie zagrożenie należy usuwać w trybie natychmiastowym lub po dokonaniu zabezpieczenia miejsca (stanowiska pracy) na którym występuje zagrożenie. W przypadku usuwania i wyeliminowania niebezpieczeństwa we własnym zakresie, o podjętych działaniach niezwłocznie należy powiadomić bezpośredniego przełożonego.

Ograniczenie ryzyka związanego z czynnikami niebezpiecznymi

Lp.	Zdarzenie	Działania korygujące ograniczające prawdopodobieństwo i skutki wydarzenia
	Kontakt pracownika z elementami będącymi lub mogącymi znaleźć się pod napięciem	okresowe kontrole skuteczności ochrony przeciwporażeniowej, stworzenie systemu reagowania na sytuację grożącą wypadkiem, dokonywanie napraw przez osoby uprawnione, okresowe kontrole urządzeń zasilanych elektrycznie, wycofanie z eksploatacji urządzeń niesprawnych i zużytych, szkolenie BHP, - zapoznanie pracowników z zagrożeniem.
	Kontakt pracownika z ostrymi elementami	wzmożona uwaga, skupienie; używanie urządzeń, narzędzi sprawnych technicznie, eliminowanie z użycia uszkodzonych
	Upadek w wyniku potknięcia, poślizgnięcia w miejscu wykonywania pracy	stosowanie nawierzchni ograniczającej poślizg, prawidłowe mocowanie wykładzin, używanie właściwych środków czyszczących, usuwanie na bieżąco rozlanych cieczy i wilgoci, ograniczenie ilości przewodów oraz prawidłowe i rozmieszczenie i mocowanie, prawidłowe rozmieszczenie sprzętu medycznego, zachowanie przejść i dostępu do poszczególnych stanowisk, ład i porządek na stanowiskach pracy, zachowanie uwagi podczas poruszania się po ciągach komunikacyjnych, schodach itp.
	Oblanie gorącymi płynami	napełnianie naczyń do 2/3 wysokości, dobór odpowiednich naczyń, ostrożne przenoszenie gorących płynów, nie stawianie napełnionych naczyń na krawędziach biurek, na książkach itp
	Stres psychospołeczny	natychmiastowe rozwiązywanie pojawiających się konfliktów, rozładowywanie napięć i nieporozumień, właściwa organizacja pracy, kontrola i nadzór nad pracą zespołu, ostrożne obchodzenie się z pacjentami
	Nadmierne obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego	-sprawdzanie ciężaru przenoszonego przedmiotu, organizowanie pracy w sposób ograniczający dźwiganie i przenoszenie ciężarów, postępowanie zgodnie z instrukcjami obowiązującymi w zakresie przenoszenia materiałów, przestrzeganie dopuszczalnych norm dźwigania i przenoszenia ciężarów
	Kontakt z gorącymi powierzchniami	środki ochrony indywidualnej, uwaga
	Zagrożenia biologiczne (bakterie, wirusy)	środki ochrony indywidualnej, zachowanie ostrożności w trakcie transportu, pobierania materiału biologicznego, szczepienia ochronne
	Schorzenia spowodowane pracą w zmiennym mikroklimacie	odpowiednie ubranie
10.	Kontakt z czynnikami chemicznymi : Toksycznymi, drażniącymi , uczulającymi, rakotwórczymi i mutogennymi	Przestrzeganie terminów badań lekarskich. Prawidłowe dobranie pracowników nie posiadających przeciwwskazań oraz posiadających szczególną sprawność psychofizyczną. Stosowanie sprzętu oczyszczającego. Szkolenia BHP. Nadzór ze strony pracodawcy i służb BHP. Prawidłowo zorganizowane pomieszczenia higieniczno-sanitarne .
11.	Pożar	przestrzegać zakazu palenia w miejscu pracy, dobrać odpowiednie środki gaśnicze uwzględniając instalację elektryczną, dokonywać okresowych przeglądów środków gaśniczych, przeszkolić osoby, które w razie pożaru będą koordynować akcją ewakuacyjną, przeprowadzać okresowe kontrole i konserwację urządzeń i instalacji elektrycznych przez elektryków z uprawnieniami, opracować procedurę postępowania w przypadku zaistnienia pożaru, przeszkolić wszystkich pracowników w zakresie zapobiegania pożarom i postępowania w razie wystąpienia pożaru (zgodnie z opracowaną procedurą),
12.	Agresja ze strony klienta	Szkolenia, wzmożona uwaga

Z niniejszym opracowaniem dotyczącym oceny ryzyka zawodowego należy zapoznać pracowników których ocena dotyczy, poprzez omówienie tematu w czasie instruktażu. Fakt zapoznania z ryzykiem zawodowym pracownicy powinni potwierdzić swoimi podpisami.

.

---