Wpływ zmian dotyczących podatku od towarów i usług na funkcjonowanie przedsiębiorstw

Plany rządu na ratowanie budżetu państwa zawarte w dokumencie pt. „Wieloletni Plan Finansowy na lata 2010-2013” to m.in. zmiany dotyczące podatku od towarów i usług. Ograniczone zostanie prawo do odliczenia podatku VAT od zakupu samochodów, zlikwidowane zostaną zwolnienia ze stosowania kas fiskalnych, ale największym echem w mediach odbiła się decyzja o podwyższeniu stawek podatku VAT.

 

Wpływy z podatku od towarów i usług stanowią najbardziej znaczącą pozycję w dochodach budżetu państwa. Rząd zdecydował się wprowadzić nowe stawki VAT, które zaczną obowiązywać od 2011 roku. Ich wysokość to 5, 8 i 23 proc. Dla przeciętnego zjadacza chleba oznacza to wyższe ceny w sklepach i droższe usługi. Przedsiębiorców oczywiście także to dotyczy, odczują wzrost cen zarówno jako konsumenci, jak i jako właściciele firm. Zmiana stawek VAT nakłada na nich także pewne obowiązki.

 

Przede wszystkim przedsiębiorcy będą musieli dostosować systemy wykorzystywane do wystawiania faktur i prowadzenia ewidencji podatkowej do zmienionych stawek podatku, a zobowiązani do rejestrowania transakcji przy pomocy kas fiskalnych będą musieli przeprogramować urządzenia. Już teraz wiele firm obsługujących kasy prowadzi zapisy na ich przeprogramowanie na 31 grudnia 2010 roku.

 

Firmy będą ponadto musiały zmienić cenniki, metki z cenami, przeszkolić personel, opłacić serwisantów kas fiskalnych, których na rynku jest zbyt mało. Jedna firma obsługuje kilka tysięcy placówek. Przedsiębiorcy boją się, że nie zdążą skorzystać z ich usług w porę, bo będą za duże kolejki. Serwisanci, korzystając ze wzmożonego popytu, mogą narzucić wyższe ceny usługi. Obecnie branża szacuje koszty przeprogramowania kas na kilkadziesiąt tysięcy złotych w przypadku jednej sieci handlowej.

 

Pracodawcy z PKPP Lewiatan szacują, że podwyżka VAT z 22 na 23 proc. spowoduje wzrost kosztów administracyjnych łącznie wszystkich przedsiębiorstw o 250 mln zł.

 

Zmiana stawek VAT wprowadziła pewne zamieszanie wśród przedsiębiorców zawierających umowy z kontrahentami. Dotyczy to transakcji, w których ustalana jest cena brutto (zawierająca należny podatek). W większości przedsiębiorcy nie zawarli w umowach, które mają być sfinalizowane w przyszłym roku, klauzuli dotyczącej zmiany ceny w razie ewentualnej zmiany stawki VAT. Dlatego teraz mogą być narażeni na straty, jeśli kontrahent nie zgodzi się na podwyższenie lub obniżenie ceny spowodowanej zmianą stawek VAT.

 

Nowy VAT obciąży zwłaszcza firmy zawierające umowy w ramach zamówień publicznych, które w kilkuletnich kontraktach gwarantują stałość cen, a ustawa o zamówieniach publicznych nie pozwala na renegocjację wysokości kontraktu.

 

Pracodawcy z PKPP Lewiatan będą domagać się nowelizacji ustawy o zamówieniach publicznych, dzięki której korekta cen w związku z podwyżką VAT następowałaby automatycznie.

 

Przedsiębiorcy powinny także pamiętać o nowej wysokości podatku od towarów i usług podczas podpisywania nowych umów.

 

Na szczęście rząd nie zdecydował się odebrać przedsiębiorcom możliwości potrącenia podatku naliczonego. Analitycy rynku przekonują, że dzięki temu mechanizmowi sytuacja przedsiębiorców nie zmieni się znacząco.

 

Rząd postanowił jednak o przejściowym ograniczeniu prawa do odliczenia podatku VAT z tytułu nabycia samochodu do 60 proc. kwoty podatku naliczonego (jednak nie więcej niż 6 tys. zł) dla tzw. samochodów z kratką.   Przedsiębiorcy, którzy chcą skorzystać z korzystnych zasad odliczania VAT od samochodów, powinni kupić lub wziąć w leasing auto przed końcem tego roku. Sczegóły na www.wiedzaifinanse.pl.

 

Sytuację przedsiębiorców może zmienić wzrost cen wywołany nowymi - wyższymi - stawkami podatku VAT, bo rodzi obawę o spadek konsumpcji. Ograniczenie konsumpcji spowoduje mniejsze zyski przedsiębiorców. Wprawdzie podwyżka nie jest drastyczna, ale w przypadku firm prosperujących na granicy opłacalności nawet niewielki spadek obrotów może mieć poważne konsekwencje.

 

Portal Bankier.pl przytacza także opinie wielu ekonomistów, że wyższy podatek VAT, a co za nim idzie wzrost cen, doprowadzi do wzrostu stóp procentowych NBP. Jeśli by do tego doszło, dostęp przedsiębiorców do kapitału zewnętrznego będzie utrudniony i może spowodować kłopoty w finansowaniu ich działalności.

 

Rząd ostrzega, że możliwe są kolejne podwyżki VAT, a stawka podstawowa może dojść do 25 proc. w kolejnych latach. To poziom najwyższy w państwach europejskich.

 

Tymczasem częste zmiany i destabilizacja nie służą przedsiębiorcom. Przystosowanie do nowej rzeczywistości finansowej w przypadku firm wymaga dłuższego czasu niż w przypadku gospodarstw domowych. Przedsiębiorcy planują swoje działania, choćby umowy z kontrahentami, z większym wyprzedzeniem niż pozostali konsumenci, dlatego oczekują od rządu systemowych i trwałych zmian. Ministerstwo Finansów wdraża natomiast rozwiązania przejściowe.

autor publikacji: Joanna Piętowska

Wrzesień 2010 numer (6), 2010-08-31

Podstawowe zmiany w systemie VAT po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej będzie oznaczało, iż granice celno-podatkowe z krajami członkowskimi UE zostaną zniesione, a transakcje handlowe towarami z tymi krajami nie będą już określane dla potrzeb VAT jako transakcje eksportowe czy importowe.

Pojęcie eksportu i importu w nowej rzeczywistości gospodarczej będzie jedynie zarezerwowane dla transakcji z podmiotami z krajów trzecich, tzn. z krajów nie należących do Unii Europejskiej. Wprowadzony we Wspólnocie z dniem 1 stycznia 1993 r. tzw. system przejściowy w podatku VAT, który nadal tam funkcjonuje i którego uregulowania Polska jest obowiązana przyjąć, wykorzystuje - w zależności, od tego kto nabywa towary (lub niektóre usługi) - dwa reżimy podatkowe.

Pierwszy z nich dotyczy sytuacji, gdy nabywcą jest podatnik (lub osoba prawna zidentyfikowana jako podatnik dla tych transakcji wewnątrzwspólnotowych) z innego niż dostawca kraju członkowskiego, drugi - gdy nabywcą jest ostateczny konsument lub inny podmiot, który jest traktowany jako ostateczny konsument.

Transakcje między podatnikami VAT z różnych krajów członkowskich UE

W transakcjach dokonywanych w ramach Wspólnoty między podatnikami VAT z różnych krajów członkowskich pojęcia eksportu i importu zostały z dniem 1 stycznia 1993 r. zastąpione pojęciami wewnątrzwspólnotowej dostawy i wewnątrzwspólnnotowego nabycia, tymi też pojęciami polscy podatnicy VAT dokonujący transakcji z podatnikami z innych krajów członkowskich UE będą określać dostawy dla kontrahentów z UE oraz nabycia od podatników VAT zidentyfikowanych dla tego podatku w innych państwach członkowskich.

Towary dostarczane pomiędzy podatnikami zarejestrowanymi dla celów VAT są opodatkowane stawką zerową w kraju ich wysyłki (rozpoczęcia transportu) jako wewnatrzwspólnotowa dostawa, zaś podatek należny opłacany jest przez nabywcę towarów w kraju, do którego przybywają (zakończenia transportu) te towary (wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów). Podatnik (nabywca) rozlicza podatek VAT w deklaracji VAT wg stawki obowiązującej w kraju, do którego są przywożone towary (kraju, w którym kończy się transport tych towarów).

Wewnątrzwspólnotowa dostawa korzysta z zerowej stawki VAT, jeśli spełnione są następujące warunki:

• dostawa została wykonana na rzecz podmiotu, posiadającego status podatnika VAT w innym państwie członkowskim UE (status podatnika będzie można sprawdzić za pośrednictwem administracji podatkowej, np. poprzez złożenie za pośrednictwem faksu zapytania), oraz

• dostawca posiada dowody zaświadczające, że towary opuściły terytorium państwa członkowskiego UE wysyłki lub rozpoczęcia transportu (dowody te określane są w ustawodawstwach krajowych poszczególnych państw członkowskich UE).

W dostawach wewnątrzwspólnotowych podatnicy posługują się numerami identyfikacyjnymi VAT poprzedzonymi dwuliterowym prefiksem wskazującym na wydające go państwo członkowskie. Numery te powinny być podawane na fakturach dokumentujących te transakcje.

Podatnicy uczestniczący w transakcjach wewnątrzwspólnotowych są zobowiązani do wypełniania kwartalnych informacji podsumowujących dotyczących tych transakcji. W informacjach podsumowujących podaje się numery identyfikacyjne VAT dostawcy i nabywcy jak również łączną wartość (za dany okres) towarów i związanych z nimi usług dostarczonych każdemu nabywcy. Informacje podsumowujące służą kontroli prawidłowości deklarowanych przez podatników z różnych krajów członkowskich danych dotyczących realizowanych między nimi transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Transakcje dokonywane przez podatników na rzecz ostatecznych konsumentów (nie podatników)

W odniesieniu do dostaw dokonywanych przez podatników na rzecz ostatecznych konsumentów (nie będących podatnikami) zastosowano zasadę opodatkowania w kraju pochodzenia towaru. Konsumenci dokonując zakupów w którymkolwiek z krajów członkowskich, płacą w momencie zakupu podatek VAT kraju pochodzenia towaru.

Wyjątki od tej zasady to: dostawa nowych środków transportu m.in. nowe samochody (zawsze opodatkowana w kraju, do którego konsument sprowadza nowy środek transportu) oraz tzw. sprzedaż wysyłkowa (towary wysyłane w imieniu dostawcy na rzecz ostatecznych konsumentów, jeśli wartość tej sprzedaży u dostawcy przekracza określony próg). Szczególne zasady opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych są stosowane wobec towarów opodatkowanych zharmonizowaną akcyzą (oleje mineralne, alkohole, napoje alkoholowe i artykuły tytoniowe).

Co w skrócie oznacza dla podatników zniesienie granic celno-podatkowych

Zniesienie obowiązku deklarowania na granicach wewnętrznych Wspólnoty wywożonych lub przywożonych towarów, co obecnie przy istniejących granicach wiąże się często z czasochłonnym obowiązkiem wypełniania wielu dokumentów celnych i czasami z opóźnieniami transportu na granicy (kolejki). To ogromne ułatwienie w handlu miedzy krajami członkowskimi UE dotyczy zarówno podatników VAT jak i zwykłych konsumentów. Ci ostatni zostali w ogóle uwolnieni od konieczności ponoszenia jakichkolwiek formalności podatkowych w kraju, do którego przywożą zakupione w innych krajach członkowskich towary. To właśnie ostateczni konsumenci w pełni mogą korzystać z idei Jednolitego Rynku, ze swobody wyboru państwa zakupu towarów. (oprac. PP,MF)

Stawki »

22%		stawka podstawowa, stosowana w razie braku stawki preferencyjnej albo zwolnienia (stawki zwolnionej)
7%		stawka preferencyjna VAT; podlegające jej towary i usługi wymieniono głównie w: załączniku nr 3 do ustawy o VAT, rozdziale nr 4 i 15 oraz w załączniku nr 1 do rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT; stawka należna od importu dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, oraz od dostawy i WNT dzieł sztuki oraz stawka przejściowa (do 31 grudnia 2007 r.) od usług remontowo-budowlanych, dostawy obiektów budowlanych oraz usług gastronomicznych
5%		stawka VAT naliczana przez nabywcę towarów od rolnika ryczałtowego (art. 115 ust. 2 ustawy o VAT); nie jest to w zasadzie stawka, którą są opodatkowane towary lub usługi, ale zryczałtowana kwota zwrotu VAT dla rolnika ryczałtowego, który jest z VAT zwolniony
3%		stawka VAT na towary i usługi związane z rolnictwem, w tym produkty rolne, głównie wymienione w załączniku nr 6 do ustawy (okres przejściowy do 30 kwietnia 2008 r.), a także stawka VAT należna od taksówkarzy rozliczających się z VAT ryczałtowo
0%		stawka stosowana głównie: w eksporcie, wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów; do towarów i usług wymienionych w art. 83 ustawy o VAT (i w związanym z tym przepisem załącznikiem nr 8 do ustawy); przy świadczeniu poza UE usług turystycznych przez podwykonawców; w eksporcie towarów przez pośrednika opodatkowanego; dla dostawy przez sprzedawcę towarów, w stosunku do których zwrócono kupującemu VAT (taxfree); a w okresie do 31 grudnia 2007 r. również dla dostawy i WNT książek oraz czasopism specjalistycznych; przy świadczeniu usług sfinansowanych ze środków UE; w okresie przejściowym do czynności określonych w rozdziale 15 rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT
zwolnione		zwolnienie nie jest stawką podatku - część towarów i usług została również zwolniona z podatku VAT przedmiotowo; zwalnia się zatem dostawę towarów i świadczenie usług określonych w art.43 ustawy o VAT;WNT towarów określonych w art.44 ustawy o VAT;import towarów określonych w art.45-80 ustawy o VAT;towary i usługi określone w załączniku nr 4 do ustawy o VAT;towary i usług określone w rozdziale 6 rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT;dostawę, WNT i import złota inwestycyjnego;w okresie przejściowym do 31 grudnia 2005r. niektóre licencje i sublicencje.
VAT w UE

Nie popadajmy w kompleksy - nawet państwa UE z trudem i dość powoli dostosowują swoje podatki pośrednie do wymogów wspólnotowych. Między państwami członkowskimi UE wciąż istnieją spore różnice w liczbie, rodzaju i wysokości stosowanych stawek VAT.

Kraj	zreduko wana	ulgowa	podstawowa	przejściowa	zerowa (inna niż eksport)
Austria	---	10 i 12	20	---	nie ma
Belgia	1	6	21	12	jest
Dania	---	---	25	---	jest
Finlandia	---	8 i 17	22	---	jest
Francja	2,1	5,5	20,6	---	nie ma
Grecja	4	8	18	---	nie ma
Hiszpania	4	7	16	---	nie ma
Holandia	---	6	17,5	---	nie ma
Irlandia	4	12,5	21	12,5	jest
Luksemburg	3	6	15	12	nie ma
Niemcy	---	7	16	---	nie ma
Portugalia	---	5 i 12	17	---	jest
Szwecja	---	6 i 12	25	---	jest
W. Brytania	---	5	17,5	---	jest
Włochy	4	10	20	---	jest

Źródło: Komisja Europejska - DG XXI, stan prawny na 1999-01-01

W Austrii VAT obejmuje towary i usługi przeznaczone przez przedsiębiorstwo na potrzeby własne oraz wydatki firm, nie uznawane za koszty uzyskania przychodu w podatku dochodowym lub podatku od spółek. Do podstawy opodatkowania obok ceny sprzedaży towarów i usług zaliczają się także koszty uboczne, jak: odsetki, koszty ubezpieczenia, przewozu i opakowania. Nie są natomiast należnościami podlegającymi VAT kwoty otrzymane przez przedsiębiorcę w imieniu i na rachunek osoby trzeciej. W imporcie podstawę opodatkowania stanowi wartość celna towarów powiększona o cło, akcyzę, prowizję z tytułu monopolu, koszty ubezpieczenia oraz opakowania.

VAT potrącany jest w zasadzie od płatności należnej, a od faktycznie otrzymanej tylko w przypadku wolnych zawodów i małych przedsiębiorstw o rocznym obrocie 1,5 mln szylingów (1 ATS = ok. 0,3 zł).

Stosuje się tam dwa rodzaje zwolnień z VAT:

• dla eksportu i uszlachetniania wyrobów na zlecenie odbiorcy zagranicznego (bez utraty prawa do potrącenia podatku uprzednio zapłaconego),

• obroty pieniężne i kapitałowe, działalność szkół prywatnych, oszczędnościowych kas budowlanych, kompozytorów, pisarzy, dziennikarzy, klubów sportowych (z utratą prawa do potrącenia podatku uprzednio zapłaconego).

Opłacony w poprzednich fazach obrotu VAT jest w zasadzie potrącany w fazach następnych. Istnieją jednak wyjątki: wydatki, nie stanowiące kosztów uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym (np. koszty utrzymania i koszty reprezentacyjne), wydatki uznane za działalność uprawianą z zamiłowania (hobby), wydatki na zakup bądź najem samochodów osobowych i motocykli (poza poniesionymi przez szkoły nauki jazdy).

Zwolnieniami z VAT objęte są małe przedsiębiorstwa, których roczny obrót nie przekracza 300 tys. szylingów (poziom nieco tylko wyższy od stosowanego w Polsce). Warunek ten nie jest przestrzegany rygorystycznie: ulga nie przepada, jeśli obrót przez pięć lat nie przekroczy limitu o więcej niż 15%. Producenci rolni i leśni opodatkowani są stawką 10% i do tej wysokości mogą potrącać uprzednio zapłacony podatek.

Austriacki podatek od wartości dodanej ma trzy stawki: podstawową 20%, i dwie ulgowe 10% dla żywności, wina, płodów rolnych i leśnych, pasz, pojazdów elektrycznych, przedmiotów sztuki i zbiorów, dzierżawy i najmu gruntów oraz 12%, dla niektórych pojazdów mechanicznych.

We Francji opodatkowanie VAT-em mogą wybrać: autorzy, artyści, adwokaci, doradcy podatkowi, weterynarze i zawodowi sportowcy. Nie mają tego prawa lekarze i nauczyciele. Za podlegającą VAT należność za sprzedaż towaru lub usług uznaje się też koszty uboczne, takie jak: odsetki, prowizje, przewozy, ubezpieczenia i opakowania, a także podatki, cła i opłaty.

Francuska Ustawa o podatku od wartości dodanej przewiduje szereg zwolnień:

• eksport,

• publiczne aukcje przedmiotów używanych, dzieł sztuki i zbiorów, kamieni szlachetnych, pereł,

• obroty podlegające podatkowi giełdowemu,

• niektóre obroty rolnictwa i rybołówstwa,

• niektóre obroty przedsiębiorstw prasowych i drukarni,

• usługi świadczone przez zrzeszenia lub spółdzielnie na rzecz członków nie podlegających podatkowi od wartości dodanej,

• niektóre usługi finansowe i bankowe,

• usługi ubezpieczeniowe,

• niektóre usługi lekarzy, nauczycieli, autorów, artystów, sportowców, aktorów, adwokatów,

• najem i dzierżawa gruntów niezabudowanych i pustych budynków.

Stawką ulgową 5,5% są obłożone artykuły żywnościowe, lekarstwa, płody rolne, wyposażenie osób niepełnosprawnych, transport publiczny, przedstawienia teatralne, widowiska i przedstawienia cyrkowe, muzea, ogrody zoologiczne, hotele z wyjątkiem czterogwiazdkowych, kempingi, domy starców, energia elektryczna i gaz. Taką samą 5,5% stawką objęte zostały książki, koncerty i filmy. Dla gazet stawka wynosi 2,1%, tyleż samo dla niektórych przedstawień teatralnych. Stawka 20,6% dotyczy m.in. samochodów, restauracji, nieruchomości etc.

We Francji od VAT nie można odliczyć wydatków na: pomieszczenia dla kierownictwa i personelu, zakup samochodów osobowych, prezenty poza reklamowymi do 150 franków, zakup paliwa.

Przedsiębiorstwa usługowe, których roczny obrót nie przekracza 150 tys. franków (1 FRF = ok. 0,64 zł), oraz firmy handlowe i hotele o obrocie do 500 tys. są opodatkowane w formie zryczałtowanej. Natomiast z całkowitego zwolnienia z VAT korzystają firmy o obrocie do 70 tys., a także rolnicy (jeśli jednak nie wybiorą zwolnienia, uzyskują zryczałtowany zwrot opłaconego przez siebie VAT).

Włoski podatek od wartości dodanej jest w swojej strukturze podobny do VAT obowiązującego w Austrii i Francji. Zwolnienia obejmują: eksport towarów i usługi na rzecz zagranicznych zleceniodawców, wyposażenia, zaopatrzenia oraz naprawy statków i samolotów, rozliczenia pieniężne oraz obrót papierami wartościowymi (gdy nie mają charakteru zarobkowego), handel gruntami, prawa autorskie spadkobierców, sprzedaż znaczków pocztowych, lokalną komunikację publiczną oraz usługi kredytowe i ubezpieczeniowe. Szeroki zakres zwolnień dotyczy też działalności społecznej, charytatywnej, zdrowotnej, kulturalnej oraz wychowawczej i sportowej.

Małe przedsiębiorstwa, osiągające obrót 18 mln lirów (100 ITL = ok. 0,22 zł), mogą wybrać opodatkowanie zryczałtowane, przy którym podatek z poprzednich faz jest potrącany według stałej stawki. Rolnicy i rybacy są również obłożeni ryczałtem i otrzymują zwrot zapłaconego podatku w poprzednich fazach.

Z możliwości potrącania zapłaconego poprzednio podatku wyłączone są wydatki na hotele i restauracje oraz transport osobowy.

Stawka ulgowa 4% obciąża płody rolne i niektóre przetwory rybne oraz inne podstawowe artykuły żywnościowe oraz gazety, czasopisma, usługi budowlane, stołówki, wyroby ortopedyczne. VAT w wysokości 10% nakłada się na niektóre artykuły żywnościowe, napoje, kawę, niektóre wyroby tekstylne, lekarstwa, tytoń, usługi hotelowe i gastronomiczne, gaz, prąd dla gospodarstw domowych oraz przemysłu przetwórczego, usługi kinowe i zawody sportowe. 20% nałożono na używki i artykuły żywnościowe specjalnie przygotowane, aparaty filmowe, magnetowidy oraz usługi telefoniczne, towary luksusowe, prywatne samochody osobowe z silnikami o pojemności powyżej 2000 cm3, motocykle o pojemności powyżej 350 cm3, łodzie motorowe, biżuterię z kamieni szlachetnych, futra.

Stawkę przejściową podatku od wartości dodanej stosują trzy państwa członkowskie Wspólnot Europejskich. W Belgii stawka przejściowa wynosi 12% i odnosi do: produktów energetycznych tj. koksu, torfu, gwajaku oraz margaryny, płatnej telewizji kablowej, opon samochodowych. W Irlandii stawka wynosi 12,5% i dotyczy energii elektrycznej, usług kosmetycznych, turystycznych i fotograficznych oraz usług związanych z rolnictwem, opieką nad zwierzętami, usług oraz środków wykorzystywanych przy konserwacji ruchomości i nieruchomości. Stawką przejściową opodatkowano również usługi przedsiębiorstw asenizacyjnych i sanitarnych. Luksemburg stawką w wysokości 12% opodatkował benzynę bezołowiową, produkty ropopochodne, usługi reklamowe, turystyczne, usługi świadczone przez osoby wykonujące wolne zawody, produkty tytoniowe, szczególne gatunki win, usługi asenizacyjne i sanitarne, rękodzieła, obrazy i rzeźby oraz niektóre formy usług bankowych. Stawkę zero podatku od wartości dodanej stosuje się w:

• Belgii przy dostawach dzienników i tygodników oraz produktów pozyskanych w drodze recyclingu,

• Danii przy sprzedaży dzienników, tygodników i niektórych miesięczników,

• Finlandii przy sprzedaży prasy i przedpłat na niektóre miesięczniki, usługi poligraficzne dla organizacji typu non-profit, dostawy złota do Banku Centralnego, przy sprzedaży usług lotniczych i wynajmie statków z wyjątkiem używania statków w celach sportowych i rekreacyjnych,

• Irlandii przy dostawach gazet i książek, złota do Banku Centralnego, napoi i żywności z wyłączeniem dostaw napoi alkoholowych, lodów i wyrobów cukierniczych oraz sadzonek roślin i nawozów w opakowaniach nie mniejszych niż 10 kg,

• Szwecji przy usługach poligraficznych dla organizacji typu non-profit, sprzedaży paliwa lotniczego, transportu pasażerskiego, przy zakupie wyposażenia dla morskich jednostek ratowniczych,

• Wielkiej Brytanii przy dostawach prasy i książek, niektórych artykułów żywnościowych, kasków i obuwia dla pracowników budów oraz kasków motocyklowych, usługi pogrzebowe, ubrania i obuwia dla dzieci, transport pasażerski, kaset magnetofonowych na użytek Królewskiego Instytutu Niewidomych,

• we Włoszech przy dostawach złota, złomu i ziemi.

 

Akcyza w Unii Europejskiej

Akcyza na paliwa

Funkcjonujący obecnie w Unii Europejskiej system podatków akcyzowych wprowadzono 1 stycznia 1993 w związku z utworzeniem rynku wewnętrznego. Podstawowym dokumentem dotyczącym akcyzy w prawie Wspólnot jest Dyrektywa 92/12/EWG, która ustala zasady obrotu produktami objętymi akcyzą i sposobu pobierania akcyzy w stosunku do towarów wyprodukowanych w państwach członkowskich lub importowanych do UE z krajów trzecich. Uzupełniona jest ona dyrektywami szczegółowymi dotyczącymi opodatkowania poszczególnych wyrobów akcyzowych.

Prawo Wspólnot Europejskich określa minimalne stawki podatku akcyzowego od olejów mineralnych. Paliwa zawierające ołów powinny być obłożone akcyzą nie mniejszą niż 337 euro za 1000 litrów, dla etyliny bezołowiowej stawka ta powinna wynieść nie mniej niż 287 euro za 1000 litrów, a minimalna akcyza dla oleju napędowego 245 euro za 1000 litrów. Gaz ziemny oraz propan-butan zostały obciążone jednakową stawką podatku akcyzowego w wysokości 100 euro za tonę, lecz nie wszystkie kraje UE jeszcze ją wprowadziły.

Kraj	benzyna ołowiowa (eur za 1 hl)	benzyna bezołowiowa (eur za 1 hl)	olej napędowy (eur za 1 hl)	gaz propan butan (eur za tonę)	gaz ziemny (eur za tonę)
Austria	482	416	291	262	64
Belgia	569	510	292	0	0
Dania	530	447	308	353	89
Finlandia	613	536	510	0	14
Francja	617	576	358	123	143
Grecja	415	363	252	105	105
Hiszpania	396	363	252	105	105
Holandia	597	531	320	51	57
Irlandia	440	395	343	152	0
Luksemburg	402	349	254	102	0
Niemcy	556	505	321	314	388
Portugalia	503	469	327	103	103
Szwecja	566	503	298	300	404
W. Brytania	567	501	501	288	288
Włochy	580	534	390	312	0

W Austrii akcyza obciąża paliwa, wódkę, wino, szampan, piwo i tytoń. Dochody z podatku nałożonego na benzynę i olej napędowy idą na rozbudowę i utrzymanie dróg państwowych. Obciążenia: 75 ATS/100 kg - olej lekki do ogrzewania, 361 - olej napędowy, 602 - benzyna bezołowiowa, 206 - gaz płynny.

Podatek od alkoholi w przeliczeniu na hektolitr wynosi: 5 tys. ATS - alkohol wytwarzany z owoców pestkowych, jagód i korzeni goryczki, 10 tys. - alkohol do produkcji wódek, likieru i innych napojów alkoholowych, 5,4 tys. - reszta. Istnieje podatek od win: 1,15 ATS/l, w przypadku szampana 18-36 ATS/l. Za hektolitr piwa płaci się 240 ATS. Cena papierosów zawiera 55% akcyzy.

We Francji stawki akcyzy wynoszą: 2,9 franków za litr benzyny bezołowiowej, 1,74 - oleju napędowego i 0,43 - oleju opałowego. Podatek od alkoholi (w przeliczeniu na 100-procentowy) wynosi: 78,10 - wódki i likiery, 53,30 - aperitify i wermuty, 44,95 - rum i wina porzeczkowe, 25,95 - szampan i wina słodkie. Za litr piwa niskoprocentowego zapłacimy 0,11 franka, a wody stołowej - 0,035. Akcyzą obłożony jest też alkohol przeznaczony do produkcji środków zapachowych i pielęgnacji ciała, artykułów żywnościowych, lekarstw. Palacze płacą 55,22% ceny papierosów.

We wszystkich państwach Unii Europejskiej pobierane są także podatki od pojazdów mechanicznych, loterii i gier hazardowych, zezwoleń na wyszynk, polowań i wędkarstwa. Struktura tych podatków jest bardzo prosta, a znaczenie fiskalne symboliczne.

Źródło: Centrum Informacji Europejskiej Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej http://www.cie.gov.pl

VAT w Unii - generalne zasady

Wraz z wprowadzeniem 1 stycznia 1993 r. Jednolitego Rynku zniesione zostały kontrole celne (i oczywiście cła) na granicach wewnętrznych Unii, a tym samym pojęcie eksportu i importu stało się nieadekwatne. W zamian tego, operuje się pojęciem wewnątrzwspólnotowej dostawy lub nabycia towarów.

Jednocześnie, system podatkowy obowiązujący w Unii rozróżnia dwie sytuacje:

1. pierwsza to nabycie towarów przez podatnika VAT,

2. nabycie przez ostatecznego konsumenta.

Transakcje pomiędzy podatnikami z różnych krajów UE

Towary dostarczane pomiędzy podatnikami zarejestrowanymi dla celów VAT opodatkowane są stawką zerową w kraju ich wysyłki (rozpoczęcia transportu) jako wewnątrzwspólnotowa dostawa, zaś podatek należny opłacany jest przez nabywcę towarów w kraju, do którego przybywają (zakończenia transportu) towary wg stawki właściwej dla kraju, do którego przywożone są towary.

Wewnątrzwspólnotowa dostawa korzysta z zerowej stawki VAT, jeśli spełnione są następujące warunki:

1. dostawa została wykonana na rzecz podmiotu, posiadającego status podatnika VAT w innym państwie członkowskim UE (status podatnika będzie można sprawdzić za pośrednictwem administracji podatkowej, np. poprzez złożenie za pośrednictwem faksu zapytania), oraz

2. dostawca posiada dowody zaświadczające (dowody te określane są w ustawodawstwach krajowych poszczególnych państw członkowskich UE), że:

• towary opuściły terytorium państwa członkowskiego UE, lub

• rozpoczęcia wysyłki, lub

• rozpoczęcia transportu.

W celu upewnienia się przez sprzedawcę, że dany nabywca istotnie jest podatnikiem VAT zarejestrowanym w innym kraju, wprowadzony został system VIES (VAT Information Exchange System - System Wymiany Informacji o VAT). System ten pozwala na szybkie potwierdzenie, czy numer identyfikacyjny VAT podany przez kontrahenta jest prawdziwy, a z drugiej strony pozwala administracji podatkowej na bieżąco monitorować przepływ towarów wewnątrz Unii. Komisja Europejska prowadzi serwis on-line służący weryfikacji numerów podatników VAT. Serwis jest bezpłatny i dostępny pod adresem:

http://europa.eu.int/comm/taxation_customs/databases/vies_en.htm

Podatnicy uczestniczący w transakcjach wewnątrzwspólnotowych są zobowiązani do przedstawiania podsumowującej informacji kwartalnej. W informacjach podsumowujących podaje się numery identyfikacyjne VAT dostawcy i nabywcy, jak również łączną wartość towarów i związanych z nimi usług dostarczonych każdemu nabywcy. Informacje podsumowujące służą kontroli prawidłowości deklarowanych przez podatników z różnych krajów członkowskich danych dotyczących realizowanych między nimi transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Transakcje dokonywane przez podatników na rzecz ostatecznych konsumentów (nie-podatników)

W odniesieniu do dostaw dokonywanych przez podatników na rzecz ostatecznych konsumentów (nie będących podatnikami) zastosowano zasadę opodatkowania w kraju pochodzenia towaru. Konsumenci dokonując zakupów w którymkolwiek z krajów członkowskich, płacą w momencie zakupu podatek VAT kraju pochodzenia towaru.

Wyjątki od tej zasady to: dostawa nowych środków transportu m.in. nowe samochody (zawsze opodatkowana w kraju, do którego konsument sprowadza nowy środek transportu) oraz tzw. sprzedaż wysyłkowa (towary wysyłane w imieniu dostawcy na rzecz ostatecznych konsumentów, jeśli wartość tej sprzedaży u dostawcy przekracza określony próg).

Szczególne zasady opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych są stosowane wobec towarów opodatkowanych zharmonizowaną akcyzą (oleje mineralne, alkohole, napoje alkoholowe i artykuły tytoniowe).

Podsumowując, obecny system rozliczeń VAT wygląda następująco: sprzedawca po upewnieniu się, że nabywca jest podatnikiem VAT, sprzedaje towar z zerową stawką podatku VAT. Sprzedawca musi posiadać jednak dowód na to, że towar opuścił kraj. Nabywca towaru płaci VAT od zakupu według stawki obowiązującej w jego kraju. VAT ten może oczywiście odliczyć. W przypadku osób fizycznych, ponoszących np. wydatki służbowe, nie ma możliwości nabycia towarów bez VAT. Osoby takie mają jednak prawo do wystąpienia do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca nabycia z żądaniem zwrotu zapłaconego podatku.

Aktualnie trwają prace w Komisji Europejskiej nad wprowadzeniem nowego systemu rozliczeń VAT, w którym podatek ten będzie naliczany wg stawek lokalnych a rozliczany w normalnych deklaracjach niezależnie od kraju sprzedawcy.

Jak funkcjonuje Unia Europejska?

Unię Europejską tworzy obecnie piętnaście państw, które zachowują swoją suwerenność i są pełnoprawnymi podmiotami prawa międzynarodowego. Państwa te, decydując się na członkostwo we Wspólnotach Europejskich, dobrowolnie przekazały część swoich kompetencji ponadnarodowym organom wspólnotowym.

Funkcjonowanie i rozwój Wspólnot Europejskich wymaga - w celu zrealizowania postawionych przed nimi zadań - podejmowania różnego rodzaju i różnej wagi decyzji oraz odpowiednio skutecznego wdrażania tych decyzji. Instytucją wykonawczą jest Komisja Europejska i na niej spoczywa obowiązek wdrażania postanowień podjętych przez inne, upoważnione do tego organy. Natomiast sam mechanizm podejmowania decyzji we Wspólnotach jest skomplikowany, bywa wieloetapowy i wielopłaszczyznowy. Proces uzgadniania decyzji przebiega zarówno na szczeblu wspólnotowym, jak i w poszczególnych państwach członkowskich.

Inicjatywa legislacyjna.

Komisja Europejska na mocy traktatowej ma wyłączność wszelkiej inicjatywy legislacyjnej w dziedzinach objętych Traktatem o Wspólnocie Europejskiej. Nie posiada ona natomiast takiego "monopolu" w kwestiach mieszczących się w II filarze Unii Europejskiej, czyli w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, ani też w III filarze - współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, choć Traktat o UE z Maastricht nie wyłączył tych dziedzin z uprawnień inicjatywnych Komisji.

Komisja Europejska opracowuje stosowne propozycje aktów prawnych (rozporządzeń, dyrektyw, decyzji, zaleceń i opinii) i przedkłada je Radzie UE. W trakcie przygotowywania tych propozycji Komisja ma obowiązek sprawdzenia, czy są one zbieżne z interesem Wspólnot; musi przeprowadzić odpowiednie konsultacje (których minimalny zakres jest określony zapisami traktatowymi) oraz zbadać celowość proponowanej legislacji z punktu widzenia zasady subsydiarności (pomocniczości). Ustalając ostateczną wersję proponowanego aktu prawnego Komisja działa kolegialnie, podejmując decyzję zwykłą większością głosów.

Przedłożona przez Komisję Radzie UE propozycja legislacji może być przez Radę UE zmieniona tylko w trakcie głosowania jednomyślnego (z niewielkim wyjątkami). W innym przypadku propozycja powinna zostać przez Radę przyjęta lub odrzucona. Rada UE może przekazać Komisji Europejskiej swe uprawnienia do wydawania aktów wykonawczych do przyjętych aktów prawnych, co ułatwia i przyspiesza proces legislacyjny.

Organ decyzyjny - Rada Unii Europejskiej.

Podstawowe decyzje o skutkach zasadniczych dla kształtu i rozwoju Wspólnot Europejskich zapadają na zasadzie konsensusu na forum Rady Europejskiej (zgromadzenia szefów państw i rządów), która zbiera się na swych regularnych sesjach raz na pół roku, a poza tym na jednym lub dwóch dodatkowych spotkaniach w ciągu roku. Rada Europejska wytycza tylko podstawowy kurs na przyszłość, natomiast szczegółowe decyzje gwarantujące realizację postanowień szczytu muszą zostać podjęte na szczeblu Rady UE, która jest głównym organem decyzyjnym w Unii Europejskiej. W skład Rady UE wchodzą przedstawiciele (po jednym) każdego państwa członkowskiego, na szczeblu ministerialnym.

Zanim propozycja Komisji Europejskiej trafi do Rady UE jest ona zwykle uprzednio dyskutowana na forum Komitetu Stałych Przedstawicieli (COREPER), który tworzą ambasadorowie państw członkowskich akredytowani przy UE. Ambasadorowie bardzo często przeprowadzają stosowne konsultacje ze swoim rządem i w ten właśnie sposób poszczególne państwa członkowskie uczestniczą w procedurze uzgodnieniowej. Wiele prostych spraw jest natomiast rozstrzyganych na poziomie COREPER-u, a przyjęte uzgodnienia zostają już tylko formalnie potwierdzone na forum Rady UE.

Decyzje Rady UE zapadają, w zależności od wagi sprawy, przy zastosowaniu jednej z trzech procedur głosowania: na zasadzie zwykłej większości głosów, większości kwalifikowanej bądź jednomyślnie.

Zasada zwykłej większości głosów jest stosowana w przypadkach, co do których zapisy traktatowe nie stanowią inaczej. Są to przeważnie sprawy o charakterze proceduralnym, lub niewielkiej wadze. Każde głosujące państwo dysponuje w ramach tej procedury jednym głosem.

Zasada kwalifikowanej większości głosów obowiązuje - na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego - w prawie wszystkich sprawach wiążących się rynkiem wewnętrznym. Traktat o UE z Maastricht rozciągnął zasadę głosowania kwalifikowanego m.in. na uchwalanie przepisów w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, swobodę przepływu siły roboczej oraz zawieranie niektórych umów z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi. Traktat Amsterdamski z 1997 r. znacznie rozszerzył zakres przedmiotowy decyzji podejmowanych kwalifikowaną większością głosów na takie m.in. sytuacje, jak zawieszenie danego państwa członkowskiego w prawach członka w przypadku stwierdzenia trwałego i poważnego łamania przez nie fundamentalnych praw człowieka, decyzje wykonawcze wobec decyzji ramowych w ramach II i III filaru UE oraz decyzje o przyjęciu wspólnych akcji lub wspólnych stanowisk, w wykonaniu zatwierdzonych wcześniej przez Radę Europejską wspólnych strategii, ujednolicanie przepisów prawnych i administracyjnych w zakresie osiedlania się obcokrajowców, przyjmowanie i realizację ramowych programów badań naukowych i rozwoju technologicznego, kwestie ochrony zdrowia i interesów konsumentów (w tym przyjmowanie wspólnych norm weterynaryjnych i fitosanitarnych) i in.

Traktat Nicejski, uzgodniony na "szczycie" UE w Nicei w grudniu 2000 r., idzie jeszcze dalej w kierunku rozszerzenia zakresu decyzji podejmowanych kwalifikowaną większością głosów. Z wymogu jednomyślności zrezygnowano m.in. w odniesieniu do nominacji na wyższe unijne stanowiska (w tym przewodniczącego Komisji Europejskiej oraz sekretarza generalnego Rady UE - Wysokiego Przedstawiciela ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz jego zastępcy), a także w przypadku decyzji odnoszących się do międzynarodowego handlu usługami (z pewnymi wyjątkami). Od 1 maja 2004 r. zasada głosowania większościowego zacznie obowiązywać w odniesieniu do niektórych decyzji z zakresu polityki wizowej i azylowej, a od 1 stycznia 2007 r. - w kwestiach związanych z funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności.

Przy głosowaniu kwalifikowaną większością, waga głosów zależy przede wszystkim od liczebności społeczeństwa danego kraju członkowskiego. Ogólna liczba głosów będąca w dyspozycji Rady UE wynosi obecnie 87 i jest podzielona w sposób następujący: Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy - po 10 głosów, Hiszpania - 8, Belgia, Grecja, Holandia i Portugalia - po 5, Austria i Szwecja - po 4, Dania, Finlandia i Irlandia - po 3 oraz Luksemburg - 2 głosy. Jeśli głosowanie się odbywa na wniosek Komisji, dla jego przyjęcia wymagane są co najmniej 62 głosy opowiadające się za wnioskiem, a w innych przypadkach - co najmniej 62 głosów oddanych przez co najmniej 10 państw.

Kwestia "ważenia" głosów w Radzie UE była jednym z głównych punktów agendy toczącej się od 14 lutego 2000 r. konferencji międzyrządowej, mającej na celu uzgodnienie zmian o charakterze instytucjonalnym, uznanych za najważniejsze w kontekście zamierzonego rozszerzenia Unii Europejskiej na Wschód. Konferencja ta zakończyła się uzgodnieniem wspomnianego wyżej Traktatu Nicejskiego w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r. Traktat rozstrzyga o nowym podziale głosów w Radzie UE pomiędzy obecnymi państwami członkowskimi, a także rezerwuje stosowną liczbę głosów dla każdego spośród prowadzących negocjacje akcesyjne dwunastu państw kandydujących. Największą (i równą - po 29) liczbą głosów dysponować będą w przyszłości cztery największe państwa członkowskie: Niemcy, Wielka Brytania, Francja i Włochy.

Hiszpania otrzyma 27 głosów, Holandia 13, Grecja, Belgia i Portugalia - po 12, Szwecja i Austria - po 10, Dania, Finlandia oraz Irlandia - po 7, a najmniejszy Luksemburg - 4 głosy. Spośród nowych, przyszłych członków największa liczba głosów przypadnie Polsce - 27, a następnie Rumunii - 14, Czechom i Węgrom - po 12, Bułgarii - 10, Słowacji i Litwie - po 7, Łotwie, Słowenii, Estonii i Cyprowi - po 4 oraz Malcie - 3 głosy. W głosowaniach, które będą się odbywać przed poszerzeniem UE, na wniosek Komisji Europejskiej, dla podjęcia decyzji kwalifikowaną większością wymagane będzie 170 głosów "za" (na łączną liczbę 237 głosów), oddanych przez co najmniej połowę członków, w innych przypadkach 170 głosów "za", oddanych przez co najmniej dwie trzecie członków. Po rozszerzeniu UE o wszystkich dwunastu prowadzących obecnie negocjacje akcesyjne kandydatów, łączna liczba głosów w Radzie UE wzrośnie do 345, a dla podjęcia decyzji kwalifikowaną większością głosów potrzeba będzie co najmniej 258 głosów "za" oddanych przez większość państw (jeśli głosowanie się odbywa na wniosek Komisji) lub dwie trzecie państw (w innych przypadkach). Dodatkowo, ustalono 62-proc. próg ludnościowy, który oznacza, że za decyzją podejmowaną kwalifikowaną większością głosów powinny się opowiedzieć państwa reprezentujące co najmniej 62 proc. potencjału ludnościowego całej Unii.

Zasada jednomyślności przy podejmowaniu decyzji przez Radę UE jest stosowana, jeśli rozstrzygane są sprawy o znaczeniu podstawowym. Należą do nich np. kwestie związane z zawieraniem umów o stowarzyszeniu, czy też traktatów akcesyjnych. Zakres stosowania zasady jednomyślności jest - wraz z postępem europejskiej integracji - stopniowo ograniczany.

Uprawnienia Parlamentu Europejskiego w procesie decyzyjnym.

Uprawnienia Parlamentu Europejskiego w procesie decyzyjnym mogą mieć charakter opiniodawczy, współdecydujący i akceptujący.

Pierwsza procedura, w ramach której Parlament Europejski wyraża wyłącznie swoją opinię wobec projektów legislacyjnych przesyłanych do niego przez Komisję Europejską, była we Wspólnotach Europejskich tradycyjnie najczęściej stosowana. Odnosi się ona obecnie m.in. do kwestii obywatelstwa UE, prawa osiedlania się, harmonizacji podatków pośrednich, spójności gospodarczej i społecznej, Wspólnej Polityki Rolnej i in.

Procedura współdecydowania została wprowadzona na mocy Traktatu z Maastricht i miała na celu demokratyzację procesu legislacyjnego we Wspólnotach. Określa ona podział ról w tym procesie pomiędzy Radą UE a Parlamentem, dając Parlamentowi prawo odrzucenia przedstawionej przez Komisję propozycji legislacyjnej. Parlament musi zaś w pierwszym etapie tej procedury działać absolutną większością głosów, a w drugim - kwalifikowaną większością głosów.

Traktat Amsterdamski rozszerzył zakres procedury współdecydowania m.in. na sprawy w dziedzinie wspomagania zatrudnienia, niektóre aspekty ochrony zdrowia, polityki socjalnej i transportowej, walkę z oszustwami finansowymi, współpracę służb celnych, statystykę, kwestię ochrony danych osobowych, sieci transeuropejskie, programy w dziedzinie badań naukowych i rozwoju technologii oraz inne.

Rola akceptująca Parlamentu Europejskiego wobec propozycji zgłaszanych przez Komisję Europejską, a następnie przyjętych przez Radę UE, uwidacznia się wyraźnie podczas przyjmowania budżetu UE. Parlament ma prawo do częściowej zmiany budżetu (w ramach tzw. wydatków nieobligatoryjnych, nie wynikających z zobowiązań traktatowych) lub do jego całkowitego odrzucenia (kwalifikowaną większością dwóch trzecich głosów).

Ponadto, Parlament Europejski, na mocy Traktatu Amsterdamskiego, zatwierdza skład Komisji Europejskiej oraz wyraża zgodę na nominację przewodniczącego Komisji Europejskiej, którego kandydatura została wcześniej uzgodniona przez państwa członkowskie (poprzednio Parlament miał wyłącznie prawo opiniowania tej kandydatury).

Instytucje doradcze.

Funkcje doradcze w procesie podejmowania decyzji przypadają Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu (wspólnemu dla Wspólnoty Europejskiej i EURATOM-u), Komitetowi Regionów (powołanemu dla Wspólnoty Europejskiej przez Traktat o UE) oraz Komitetowi Konsultacyjnemu, istniejącemu w strukturze Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. W niektórych, istotnych z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego sprawach, jak np. swobodny przepływ siły roboczej, prawo osiedlania się, komunikacja i transport, kształcenie ogólne i zawodowe, ochrona zdrowia, sieci transeuropejskie czy spójność gospodarcza i społeczna, Komisja Europejska i Rada UE mają obowiązek przeprowadzenia konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym. W przypadku Komitetu Regionów obowiązek taki występuje m.in. w odniesieniu do legislacji związanej z kształceniem ogólnym i zawodowym, kulturą, ochroną zdrowia, transportem, sieciami transeuropejskimi oraz spójnością gospodarczą i społeczną.

Rola Trybunału Sprawiedliwości.

Porządek prawny Unii Europejskiej jest stale wzbogacany o orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, dokonującego interpretacji prawa wspólnotowego. Trybunał Sprawiedliwości jest instancją ostateczną. Rozstrzyga on m.in. spory pomiędzy państwami na tle wykładni prawa traktatowego. Również Komisja Europejska może wystąpić do Trybunału z powództwem przeciw danemu państwu członkowskiemu, nie wywiązującemu się z przyjętych w traktatach zobowiązań.

Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości przeciwko któremuś państwu członkowskiemu ma charakter deklaratywny, stwierdzający stan prawny. Trybunał nie może natomiast w sposób bezpośredni nakazać danemu państwu usunięcia rozbieżności prawnych lub też uchylić niezgodny - jego zdaniem - przepis prawny istniejący w danym państwie. Jeśli państwo nie stosuje się do orzeczenia Trybunału, Komisja Europejska jest upoważniona do wyrażenia swej opinii na ten temat, a następnie - do ponownego wniesienia sprawy do Trybunału Sprawiedliwości, przedkładając równocześnie Trybunałowi propozycję nałożenia na dane państwo określonej kary pieniężnej.

Trybunał Sprawiedliwości kontroluje też legalność aktów prawnych wydawanych przez upoważnione instytucje UE, pociągających za sobą skutki prawne dla stron trzecich.

Źródło: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce

Wstęp

Przed przystąpieniem Polski do UE obywateli polskich i nasze przedsiębiorstwa, chcące założyć firmę na terytorium jednego z państw członkowskich UE, obowiązują przepisy prawa poszczególnych państw Unii oraz postanowienia wynikające z zobowiązań z Układu Europejskiego. W przypadku obywateli RP dopuszczalność prowadzenia działalności gospodarczej na obszarze UE oznacza prawo do podejmowania i prowadzenia tej działalności na zasadzie samozatrudnienia oraz do tworzenia i kierowania przedsięwzięciami, w tym również tymi, które obywatele efektywnie kontrolują (np. dysponują większością głosów w zgromadzeniu wspólników). Natomiast dla podmiotów gospodarczych "zakładanie przedsiębiorstw" oznacza prawo do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w drodze zakładania i kierowania przedsiębiorstwami podległymi, oddziałami i agendami. Termin "przedsiębiorstwo podległe" oznacza takie, które jest efektywni kontrolowane przez firmę macierzystą.

Personel kluczowy firmy zatrudnia się zgodnie z przepisami prawa państwa, na terenie którego działa przedsiębiorstwo. Trzeba także uwzględnić obowiązujące tam wymagania zawodowe (np. kwalifikacje czy wykształcenie).

Dlaczego, mimo kłopotliwych procedur związanych przede wszystkim z kartami stałego pobytu, warto zakładać dziś firmy w krajach UE? Bo pozwala to działać w warunkach stabilnych kursów walutowych i prowadzić dzięki temu względnie czytelne kalkulacje finansowe oraz zmniejszać ryzyko inwestycyjne. Liczy się też dostęp do rozwiniętego rynku usług, takich jak: telekomunikacja, system bankowy, ubezpieczenia biznesowe. Poza tym można obniżyć koszty inwestycji z racji niższej stopy redyskontowej (dzięki niższej inflacji). A podstawowym argumentem jest wielki, unijny rynek. Nic jednak nie ma za darmo. Za te korzyści zapłacimy koniecznością dostosowania się do wymagań standaryzacyjnych i certyfikacyjnych UE (co i tak należałoby zrobić w najbliższym czasie, nawet nie eksportując nic do krajów Unii) oraz wyższymi kosztami pracy.

 

Nieśmiałe wejście

Postanowienia Układu Europejskiego (umowy o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi oraz ich państwami członkowskimi, która weszła w życie w lutym 1994 r.), przyznają obywatelom i przedsiębiorstwom polskim prawo do zakładania firm na terenie krajów Unii Europejskiej. Stanowią o tym art. 44-54 Układu. Zgodnie z postanowieniami Układu firmę na terenie UE mogą założyć zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorstwa. Dla tych pierwszych oznacza to prawo do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na zasadzie samozatrudnienia (czyli na własny rachunek, bez prawa do poszukiwania pracy na miejscowym rynku). Mogą to być zarówno niewielkie warsztaty, jak i poważniejsze przedsięwzięcia. Firmom wolno zaś zakładać przedsiębiorstwa podległe oraz oddziały i agendy. "Podległe" w tym przypadku oznacza takie, które jest pod kontrolą spółki-matki. Warto wiedzieć, że w postanowieniach Układu znalazły się wszystkie dziedziny działalności gospodarczej: przemysłowa, handlowa, usługowa, rzemieślnicza, a także działalność w zakresie wolnych zawodów. W wielu krajach Unii, obawiających się tzw. konstrukcji pozornych, czyli otwierania przez Polaków niewielkich firm tylko po to, by uzyskać zezwolenie na pobyt (a na jego podstawie poszukiwać pracy), można się spodziewać dodatkowych uwarunkowań. Sprowadzają się one na ogół do udowodnienia, że prowadzona działalność istotnie podlega zasadzie samozatrudnienia (co nie zawsze bywa łatwe). Dodatkowo np. w Anglii polski przedsiębiorca, chcący otworzyć firmę produkcyjną bądź usługową, musi udowodnić, że rynek potrzebuje wyrobów bądź usług, które zamierza oferować, a np. w Austrii uzasadnić celowość powoływania biura informacyjnego. Trzeba bowiem pamiętać, że Układ Europejski wyznacza tylko ogólne ramy prowadzenia działalności gospodarczej przez Polaków w państwach UE. Firmy zakłada się na zasadach prawa kraju, w którym będą działać. Aby nie było żadnych wątpliwości, w Układzie zdefiniowano pojęcie przedsiębiorstwa polskiego i przedsiębiorstwa Wspólnot. Cóż się pod tym kryje? To pierwsze oznacza firmę założoną zgodnie z naszym prawem, zaś drugie - powstałą na podstawie przepisów jednego z państw członkowskich. Muszą mieć one także rzeczywiste i stałe powiązania z gospodarką polską (w pierwszym przypadku) lub przynajmniej jednego kraju UE (w tym drugim). Do uznania firmy za polską albo wspólnotową wystarczy posiadanie na terytorium Polski lub Unii zarejestrowanego biura, siedziby zarządu lub prowadzenie na terenie tych krajów głównej działalności (jednak jeśli przedsiębiorstwo ma tylko biuro, np. handlowe, musi udowodnić powiązania z rynkiem naszym bądź jednego z państw Wspólnoty). Sformułowanie zawarte w art. 48 Układu dotyczące "rzeczywistych i stałych powiązań" może być różnie interpretowane, w przypadku sporów problemy rozstrzyga Rada Stowarzyszenia. Układ precyzuje także pojęcie obywateli polskich i wspólnotowych. Są to osoby fizyczne, które mają obywatelstwo naszego kraju bądź jednego z państw Piętnastki. Warunek uzyskania prawa pobytu na terytorium Unii Europejskiej nie wystarcza, aby przy prowadzeniu działalności gospodarczej powoływać się na postanowienia Układu. Konieczne jest spełnienie kryterium obywatelstwa.

Traktowanie narodowe.

Jednym z najważniejszych zobowiązań w sferze stosunków gospodarczych, wynikających z Układu Europejskiego, jest zasada traktowania narodowego. Co z niej wynika? Otóż jej istota sprowadza się do zobowiązania, że będą wzajem-nie stosowane te same kryteria, odnoszące się do zakładania i prowadzenia firm na terytorium Polski lub jednego z krajów Unii, w stosunku do obywateli i przedsiębiorstw reprezentujących obie strony układu. Inaczej mówiąc, np. Niemcy czy Austriacy z prawnego punktu widzenia powinni traktować firmę powołaną w ich kraju przez Polaka nie gorzej niż swoją własną (jednak z pewnymi wyłączeniami). Kraje członkowskie Wspólnot uznały, że mogą wprowadzić zasadę traktowania narodowego w stosunku do obywateli i przedsiębiorstw pochodzących z terytorium Polski już od dnia wejścia w życie Układu. Polska zapewniła sobie czasowe ograniczenia w zakresie realizacji tego zobowiązania (w niektórych, określonych dziedzinach gospodarki). Terminy eliminowania różnic w traktowaniu firm z Unii Europejskiej wynikają z art. 44 pkt 1 i 2 Układu Europejskiego. Szczegółowy harmonogram wprowadzania przez Polskę zasady traktowania narodowego opisujemy w dalszej części tej broszury. Artykuł 47 Układu wspomina natomiast o dodatkowych wymogach, dotyczących np. źródeł pochodzenia kapitału bądź powiązań kapitałowych, które można zastosować przy otwieraniu przedstawicielstw przedsiębiorstw jednej na terytorium drugiej strony Układu. Powinny one jednak dotyczyć regulacji wyłącznie niezbędnych ze względu na różnice prawne i techniczne. Postanowienia dotyczące zakładania przedsiębiorstw nie dotyczą lotniczych usług transportowych, żeglugi śródlądowej oraz morskiej żeglugi przybrzeżnej. Przed przystąpieniem Polski do UE obywateli polskich i nasze przedsiębiorstwa, chcące założyć firmę na terytorium jednego z państw członkowskich, obowiązują przepisy prawa poszczególnych państw Unii oraz postanowienia wynikające ze zobowiązań Układu Europejskiego. W przypadku obywateli RP dopuszczalność prowadzenia działalności gospodarczej na obszarze UE oznacza prawo do podejmowania i prowadzenia tej działalności na zasadzie samozatrudnienia oraz do tworzenia i kierowania przedsięwzięciami, w tym również tymi, które obywatele efektywnie kontrolują (np. dysponują większością głosów w zgromadzeniu wspólników). Natomiast dla podmiotów gospodarczych "zakładanie przedsiębiorstw" oznacza prawo do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w drodze zakładania i kierowania przedsiębiorstwami podległymi, oddziałami i agendami. Termin "przedsiębiorstwo podległe" oznacza takie, które jest efektywnie kontrolowane przez firmę macierzystą.

Zatrudnianie pracowników.

Założenie firmy to kwestia podstawowa, z którą wiąże się problematyka zatrudnienia. Problematykę tę reguluje art. 52 Układu. Stanowi on o zatrudnianiu osób fizycznych, które tworzą personel kierowniczy i specjalistyczny, niezbędny do działania przedsiębiorstwa założonego przez podmiot zagraniczny na terytorium jednej ze stron Układu Europejskiego. Firmy takie mają prawo do bezpośredniego (a także przez jeden ze swoich oddziałów czy agend) zatrudnienia pracowników, którzy są obywatelami państwa pochodzenia przedsiębiorstwa macierzystego (tj. Polski lub jednego z państw członkowskich Wspólnot), jeśli należą oni do kategorii tzw. personelu kluczowego. Wprowadzanie Jednolitego Rynku ograniczyło zakres stosowania postanowień Układu Europejskiego dotyczących zatrudnienia. Ograniczeniem jest definicja personelu kluczowego, określająca szczegółowo rodzaj stanowiska lub funkcji zajmowanej w przedsiębiorstwie. Zatrudnienie wiąże się bowiem ze staraniem się o uzyskanie pozwolenia na pobyt i pracę (co prawda wyłącznie na czas podpisanej umowy i tylko w firmie założonej zgodnie z postanowieniami Układu). Kwestie zatrudnienia regulują przepisy prawa krajowego (obejmują także wymagania zawodowe, dotyczące np. kwalifikacji czy wykształcenia, obowiązujące pracownika na danym stanowisku) oraz postanowienia Układu. Przymierzając się do otwarcia firmy w kraju Unii, musimy wiedzieć, że personel kluczowy obejmuje:

• personel kierowniczy, do którego zalicza się członków dyrekcji i nadzoru (od dyrektora do kierownika działu czy sekcji), oraz wszystkie osoby spełniające funkcje nadzorcze i kontrolne, a także uprawnione do podejmowania decyzji kadrowych, tj. zatrudniania i zwalniania pracowników (lub mające uprawnienia do wydawania zaleceń w kwestiach rekrutacji personelu);

• osoby z wysokimi, specjalistycznymi i rzadko spotykanymi kwalifikacjami (np. wymagającymi szczególnej wiedzy technicznej) albo dysponujące umiejętnościami istotnymi w związku ze stosowaną techniką oraz sposobem zarządzania.

Istotnym elementem definicji personelu kluczowego jest także wymóg zatrudnienia takiej osoby przez firmę macierzystą przynajmniej przez rok przed oddelegowaniem jej do pracy w innym państwie. Personel kluczowy firmy zatrudnia się zgodnie z przepisami prawa państwa, na terenie którego działa przedsiębiorstwo. Trzeba także uwzględnić obowiązujące tam wymagania zawodowe (np. kwalifikacje czy wykształcenie).

Nie wszystko wolno.

Układ Europejski zawiera postanowienia umożliwiające każdej ze stron ograniczenie możliwości zakładania przedsiębiorstw zajmujących się działalnością, która może być istotna z punktu widzenia szeroko rozumianego bezpieczeństwa kraju, przez firmy zagraniczne. Postanowienia te pozwalają na tworzenie i utrzymywanie ograniczeń w stosowaniu Układu ze względu na:

• realizowaną przez władze krajowe politykę społeczną,

• bezpieczeństwo,

• zdrowie publiczne.

Podobnym celom służy wyłączenie z zakresu stosowania postanowień Układu działalności, która na terytorium każdej ze stron jest związana ze sprawowaniem funkcji publicznych (np. w sądownictwie, wojskowości, policji oraz służbie cywilnej).

Jak to wygląda w praktyce.

Układ Europejski wyznacza ogólne zasady otwierania i prowadzenia firm w krajach Wspólnoty. Tak naprawdę jednak istotne, z punktu widzenia polskich przedsiębiorców, są przepisy kraju, w którym chce się działać. Wyobraźmy więc sobie naszego przedsiębiorcę, który chce - na początek - uruchomić filię, np. w Holandii. Jest to wy-godna forma w większości krajów UE, ponieważ nie wymaga wnoszenia określonego, minimalnego wkładu finansowego, a jej założenie jest stosunkowo proste.

Podstawowym obowiązkiem jest rejestracja filii w regionalnej izbie handlowo-przemysłowej, odpowiedniej dla miejsca, w którym powstanie biuro. Trzeba przynieść ze sobą:

• wypełnione formularze (udostępniane przez izbę), prezentujące w szczegółach firmę, jej zarząd oraz inne dane, m.in. wysokość planowanych nakładów na uruchomienie filii,

• zaświadczenie o rejestracji firmy (w Polsce), potwierdzające prawo do prowadzenia określonej działalności,

• bilans z ostatniego roku kalendarzowego,

• pełnomocnictwo oraz dokument tożsamości osoby reprezentującej firmę,

• statut filii, określający zakres jej działania, nazwę handlową oraz jej adres,

• umowę na dzierżawę pomieszczenia, przeznaczonego na siedzibę biura w Holandii,

• zezwolenie na pobyt w Holandii dla osoby upoważnionej do reprezentowania interesów firmy (w praktyce izb handlowych do rejestracji nie jest potrzebne takie zezwolenie, jest ono jednak niezbędne do zatrudnienia osoby w przedstawicielstwie).

Dokumenty te powinny zostać przedstawione w oryginale (z wyjątkiem umowy najmu, dokumentów tożsamości oraz zezwolenia na pobyt) oraz w tłumaczeniu wykonanym przez tłumacza przysięgłego.

Najprościej byłoby, gdyby filię prowadził ktoś mieszkający już w Holandii. Jeśli jednak ma to być przedstawiciel z Polski, o zezwolenie na pobyt musi się on starać w ambasadzie holenderskiej w naszym kraju. Zgodnie z zasadami Układu polski przedsiębiorca może otrzymać taki dokument jedynie wtedy, gdy będzie prowadził działalność na zasadzie samozatrudnienia.

A teraz wyobraźmy sobie, że nasza firma, która okrzepła już na rynku holenderskim, chce założyć biuro informacyjne w Austrii. Aby powstało, musimy znaleźć najpierw miejscowego przedstawiciela. W urzędzie zatrudnienia składamy podanie, uzasadniające celowość jego utworzenia. Lokalny pracownik biura dołącza:

• odpis dyplomu,

• akt urodzenia (ew. akt małżeństwa),

• dwa zdjęcia,

• dowód zameldowania,

• umowę wynajęcia biura, która nie musi być potwierdzona notarialnie (Uwaga! Biuro musi mieć powierzchnię minimum 30 mkw. na osobę).

Ponieważ placówka taka nie może prowadzić działalności handlowej i w całości będzie utrzymywana ze środków wyasygnowanych na ten cel przez polską firmę, należy także przedłożyć zaświadczenie o wysokości zarobków personelu.

Po złożeniu podania przyszły szef biura musi wrócić do kraju i złożyć w Ambasadzie Austrii podanie o wizę pobytową. Placówka może rozpocząć działalność, jeśli otrzyma on wizę i zezwolenie na pracę. Na załatwienie formalności potrzeba ok. sześciu miesięcy.

To tylko przykłady, pokazujące rozbieżności przy uruchamianiu biura firmy w dwóch krajach Unii. Widać z nich wyraźnie, jak różnią się te procedury. Aby szczegółowo opisać wszelkie szczegóły, należałoby każdemu państwu poświęcić osobny informator.

Dokładnych informacji na temat zakładania firm na terenie państw UE udzielają Biura Radców Handlowych działające przy polskich ambasadach. Najważniejsze dane teleadresowe tych placówek zamieszczone są na końcu tej broszury, więcej informacji na ich temat można znaleźć na internetowej stronie Ministerstwa Gospodarki pod adresem www.mg.gov.pl. Informacjami służą także przedstawicielstwa dyplomatyczne państw UE.

Źródło: Centrum Informacji Europejskiej Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej

VAT - europejski numer VAT

Coraz częściej przedsiębiorcy pytają o tzw. NIP europejski, który będzie wymagany po wejściu Polski do Unii. O jaki numer chodzi?

Tzw. NIP europejski to numer podatnika VAT dla potrzeb handlu wewnątrzwspólnotowego. W Polsce numerem takim będzie oczywiście NIP, nazywany numerem VAT UE.

Podatnicy, którzy mają kontakty handlowe z firmami z innych krajów Unii (w tym i z krajów, które do Unii wstępują razem z nami, np. Litwą, Słowacją, Czechami itp.) powinni wystąpić do właściwego ze względu na miejsce rejestracji podatnika VAT urzędu skarbowego z wnioskiem o nadanie numeru VAT UE. Ten numer będzie po prostu numerem NIP poprzedzonym literami PL, a samo nadanie odbędzie się w drodze zgłoszenia aktualizacyjnego VAT-R. Formularz zgłoszenia VAT-R i VAT-R.UE dostępny jest na stronach Ministerstwa Finansów.

Formaty numerów VAT

Nie ma jednego europejskiego formatu takiego numeru. Poniżej przedstawiono stosowane numery VAT w poszczególnych krajach UE:

Państwo

Kod

Numer VAT

Liczba znaków

Uwagi

Austria

AT

U12345678

9

Pierwszy znak to zawsze U

Belgia

BE

123456789

9

tylko cyfry

Cypr

CY

12345678X

9

Litera na ostatniej pozycji

Czechy

CZ

12345678 lub123456789 lub1234567890

8, 9 lub 10

tylko cyfry

Dania

DK

12345678

8

tylko cyfry

Estonia

EE

123456789

9

tylko cyfry

Finlandia

FI

12345678

8

tylko cyfry

Francja

FR

12345678901

11

Na pierwszym i drugim miejscu może również wystąpić litera (za wyjątkiem I oraz O)

Grecja

EL

123456789

9

tylko cyfry

Hiszpania

ES

X12345678 lub12345678X lubX1234567X

9

Na pierwszym lub ostatnim miejscu występuje litera

Holandia

NL

123456789B12

12

Końcówka składa się z litery B i dwóch cyfr

Irlandia

IE

1234567X lub1X23456X

8

Litera na ostatnim miejscu. Na drugim może być litera, cyfra lub znak + lub*

Litwa

LT

123456789 lub123456789012

9 lub 12

tylko cyfry

Luksemburg

LU

12345678

8

tylko cyfry

Łotwa

LV

12345678901

11

tylko cyfry

Malta

MT

12345678

8

tylko cyfry

Niemcy*

DE

123456789

9

tylko cyfry

Polska

PL

1234567890

10

tylko cyfry

Portugalia

PT

123456789

9

tylko cyfry

Słowacja

SK

123456789 lub1234567890

9 lub 10

tylko cyfry

Słowenia

SI

12345678

8

tylko cyfry

Szwecja

SE

123456789012

12

tylko cyfry

Węgry

HU

12345678

8

tylko cyfry

Wielka Brytania

GB

123456789 lub123456789012 lubGD123 lubHA123

5, 9 lub 12

Numer pięcioznakowy zawierający litery GD oznacza podmiot rządowy, litery HA podmiot służby zdrowia

Włochy

IT

12345678901

11

tylko cyfry

Źródło: Ministerstwo Finansów

Niemcy są szczególnym przypadkiem, gdyż podmioty posiadają tam dwa numery VAT: jeden dla celów wewnętrznych, drugi dla potrzeb handlu wewnątrz wspólnotowego. Format tego drugiego podany jest w tabeli, natomiast ten dla potrzeb krajowych składa się z 10 lub 11 cyfr o różnej strukturze, w zależności od landu.

Do czego potrzebny jest ten numer?

Numer VAT UE potrzebny jest do stosowania stawki 0% przy dostawie bądź nabyciu wewnątrzwspólnotowym. W związku bowiem z likwidacją granic celnych pomiędzy państwami Unii nie jest już możliwe stosowanie dokumentu SAD i odprawy celnej jako warunku do korzystania z zerowej stawki VAT przy eksporcie. Zresztą, przy transakcjach pomiędzy podmiotami z państw Unii stosujemy termin wewnątrzwspólnotowego nabycia lub dostawy, a pojęcie eksportu i importu zarezerwowane jest dla transakcji z podmiotami spoza UE. W związku z utratą możliwości kontroli zasadności zastosowania stawki 0% VAT, konieczne stało się wprowadzenie innego mechanizmu. Mechanizmem tym jest właśnie specjalny numer VAT UE oraz baza informacji o podatnikach VAT. Warto zauważyć, że jeżeli naszym odbiorcą jest firma z innego państwa UE, to przed zastosowaniem zerowej stawki VAT musimy się upewnić, że nasz kontrahent jest zarejestrowanym podatnikiem VAT UE. Inaczej, grożą nam sankcje związane z błędnym zastosowaniem stawki podatku VAT. Nie dziwmy się więc, jeśli również nasi dostawcy nalegać będą na przedstawienie stosownych potwierdzeń. Nie jesteśmy jednak ograniczeni wyłącznie do przedstawianych nam dokumentów.

Jak sprawdzić numer VAT?

Numer VAT można sprawdzić poprzez bazę informacji o podatnikach VAT. Każdy kraj prowadzi taką bazę i można tam sprawdzić, czy numer VAT jest prawidłowy oraz czy odpowiada podanej nazwie i adresowi firmy. Samą poprawność numeru (bez adresu i nazwy) można również sprawdzić w bazie prowadzonej przez Komisję Europejską:

http://www.europa.eu.int/comm/taxation_customs/databases/vies_en.htm

Oczywiście, numery VAT będzie można sprawdzać poprzez polskie urzędy skarbowe.

Czy specjalny numer VAT to jedyny warunek?

Na posiadaniu i stosowaniu numeru VAT UE nie wyczerpują się wymogi związane ze stosowaniem zerowej stawki VAT. Warunki stosowania zerowej stawki VAT określa art. 42 [w projekcie ustawy był to art. 37] nowej ustawy o VAT: "Art. 42.

1. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega opodatkowaniu według stawki podatku 0%, pod warunkiem że:

1. podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej i podał ten numer oraz swój numer, o którym mowa w art. 97 ust. 10, na fakturze stwierdzającej dostawę towarów;

2. podatnik przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, o którym mowa w art. 99, posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju.

2. Warunki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, uznaje się za spełnione również wówczas, gdy nie są spełnione wymagania w zakresie:

1. nabywcy - w przypadkach, o których mowa w art. 13 ust. 2 pkt 3 i 4;

2. dokonującego dostawy - w przypadku, o którym mowa w art. 16.

3. Dowodami, o których mowa w ust. 1 pkt 2, są następujące dokumenty, jeżeli łącznie potwierdzają dostarczenie towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju:

1. dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora) odpowiedzialnego za wywóz towarów z terytorium kraju, z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju - w przypadku gdy przewóz towarów jest zlecany przewoźnikowi (spedytorowi);

2. kopia faktury dostawy;

3. specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku;

4. dokument potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju - z zastrzeżeniem ust. 4 i 5.

4. W przypadku wywozu towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów bezpośrednio przez podatnika dokonującego takiej dostawy lub przez jego nabywcę, przy użyciu własnego środka transportu podatnika lub nabywcy, podatnik oprócz dokumentów, o których mowa w ust. 3 pkt 2 i 3, powinien posiadać dokument zawierający co najmniej:

1. imię i nazwisko lub nazwę oraz adres siedziby lub miejsca zamieszkania podatnika dokonującego wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz nabywcy tych towarów;

2. adres, pod który są przewożone towary, w przypadku gdy jest inny niż adres siedziby lub miejsca zamieszkania nabywcy;

3. określenie towarów i ich ilości;

4. potwierdzenie przyjęcia towarów przez nabywcę do miejsca, o którym mowa w pkt 1 lub 2, znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;

5. rodzaj oraz numer rejestracyjny środka transportu, którym są wywożone towary lub numer lotu - w przypadku gdy towary przewożone są środkami transportu lotniczego.

5. 5 - 10 [pominięto - dotyczą nowych środków transportu]

6. W przypadku gdy dokumenty, o których mowa w ust. 3-5, nie potwierdzają jednoznacznie dostarczenia do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju towarów, dowodami, o których mowa w ust. 1 pkt 2, mogą być również inne dokumenty wskazujące, że nastąpiła dostawa wewnątrzwspólnotowa, w szczególności:

1. korespondencja handlowa z nabywcą, w tym jego zamówienie;

2. dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu;

3. dokument potwierdzający zapłatę za towar, z wyjątkiem przypadków, gdy dostawa ma charakter nieodpłatny lub zobowiązanie jest realizowane w innej formie, w takim przypadku inny - dokument stwierdzający wygaśnięcie zobowiązania.

7. Jeżeli warunek, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie został spełniony przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany okres, podatnik wykazuje tę dostawę w ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3, jako dostawę na terytorium kraju.

8. Otrzymanie przez podatnika dowodu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, w terminie późniejszym niż określony w ust. 12 upoważnia podatnika do dokonania korekty złożonej deklaracji podatkowej oraz informacji podsumowującej, o której mowa w art. 100 ust. 1, w której wykazał dostawę towarów.

9. Przepisy ust. 1-4 i 11-13 stosuje się odpowiednio do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, o której mowa w art. 13 ust. 3.

10. 10 - 16 [pominięto - dotyczą delegacji dla Ministra Finansów do wydania rozporządzeń]"

Jak widać z powyższego artykułu dokumentacja dostawy wewnątrzwspólnotowej nie będzie prosta i należy zbierać wszelkie dokumenty mogące służyć uzasadnieniu zastosowania zerowej stawki VAT. Jeszcze raz należy podkreślić, że skutki błędnego zastosowania zerowej stawki VAT obciążają wystawcę faktury i tym większa powinna być staranność podatnika.

Co z kaucją gwarancyjną?

Zgodnie z zamierzeniem rządu w niektórych przypadkach podmioty rejestrujące się jako podatnik VAT UE będą musiały wpłacić kaucję gwarancyjną (art. 97 ustawy). Będzie tak jeżeli podatnik rozpoczął wykonywanie czynności opodatkowanych w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed złożeniem wniosku o nadanie statusu podatnika VAT UE. Jeżeli podatnik nie wpłaci (bądź nie zabezpieczy, np. obligacjami Skarbu Państwa) kaucji, to zostanie mimo wszystko zarejestrowany, z tym że czas zwrotu podatku wydłuży się do 180 dni. To zabezpieczenie interesów fiskusa było krytykowane jako bardzo restrykcyjne (wysokość kaucji wynosi 250 000 zł) jednak zostało utrzymane.

Informacje podsumowujące

W związku z handlem wewnątrzwspólnotowym pojawi się jeszcze jeden obowiązek, a mianowicie podmioty dokonujące transakcji wewnątrzwspólnotowych będą musiały sporządzać tzw. informacje podsumowujące.

Informacje podsumowujące składane są kwartalnie do urzędu skarbowego i polegają na podaniu obrotów z każdym z zagranicznych kontrahentów (z UE) z podaniem ich numerów VAT. Informacje podsumowujące wymieniane są pomiędzy państwami Unii i są system kontroli prawdziwości deklarowanych przez podatników transakcji.

Tekst ustawy oraz rozporzadzeń znaleźć można na stronach Ministerstwa Finansów:

http://www.mf.gov.pl/index.php?wysw=4&sgl=2&dzial=135

VAT w Unii - generalne zasady

Wraz z wprowadzeniem 1 stycznia 1993 r. Jednolitego Rynku zniesione zostały kontrole celne (i oczywiście cła) na granicach wewnętrznych Unii, a tym samym pojęcie eksportu i importu stało się nieadekwatne. W zamian tego, operuje się pojęciem wewnątrzwspólnotowej dostawy lub nabycia towarów.

Jednocześnie, system podatkowy obowiązujący w Unii rozróżnia dwie sytuacje:

1. pierwsza to nabycie towarów przez podatnika VAT,

2. nabycie przez ostatecznego konsumenta.

Transakcje pomiędzy podatnikami z różnych krajów UE

Towary dostarczane pomiędzy podatnikami zarejestrowanymi dla celów VAT opodatkowane są stawką zerową w kraju ich wysyłki (rozpoczęcia transportu) jako wewnątrzwspólnotowa dostawa, zaś podatek należny opłacany jest przez nabywcę towarów w kraju, do którego przybywają (zakończenia transportu) towary wg stawki właściwej dla kraju, do którego przywożone są towary.

Wewnątrzwspólnotowa dostawa korzysta z zerowej stawki VAT, jeśli spełnione są następujące warunki:

1. dostawa została wykonana na rzecz podmiotu, posiadającego status podatnika VAT w innym państwie członkowskim UE (status podatnika będzie można sprawdzić za pośrednictwem administracji podatkowej, np. poprzez złożenie za pośrednictwem faksu zapytania), oraz

2. dostawca posiada dowody zaświadczające (dowody te określane są w ustawodawstwach krajowych poszczególnych państw członkowskich UE), że:

• towary opuściły terytorium państwa członkowskiego UE, lub

• rozpoczęcia wysyłki, lub

• rozpoczęcia transportu.

W celu upewnienia się przez sprzedawcę, że dany nabywca istotnie jest podatnikiem VAT zarejestrowanym w innym kraju, wprowadzony został system VIES (VAT Information Exchange System - System Wymiany Informacji o VAT). System ten pozwala na szybkie potwierdzenie, czy numer identyfikacyjny VAT podany przez kontrahenta jest prawdziwy, a z drugiej strony pozwala administracji podatkowej na bieżąco monitorować przepływ towarów wewnątrz Unii. Komisja Europejska prowadzi serwis on-line służący weryfikacji numerów podatników VAT. Serwis jest bezpłatny i dostępny pod adresem:

http://europa.eu.int/comm/taxation_customs/databases/vies_en.htm

Podatnicy uczestniczący w transakcjach wewnątrzwspólnotowych są zobowiązani do przedstawiania podsumowującej informacji kwartalnej. W informacjach podsumowujących podaje się numery identyfikacyjne VAT dostawcy i nabywcy, jak również łączną wartość towarów i związanych z nimi usług dostarczonych każdemu nabywcy. Informacje podsumowujące służą kontroli prawidłowości deklarowanych przez podatników z różnych krajów członkowskich danych dotyczących realizowanych między nimi transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Transakcje dokonywane przez podatników na rzecz ostatecznych konsumentów (nie-podatników)

W odniesieniu do dostaw dokonywanych przez podatników na rzecz ostatecznych konsumentów (nie będących podatnikami) zastosowano zasadę opodatkowania w kraju pochodzenia towaru. Konsumenci dokonując zakupów w którymkolwiek z krajów członkowskich, płacą w momencie zakupu podatek VAT kraju pochodzenia towaru.

Wyjątki od tej zasady to: dostawa nowych środków transportu m.in. nowe samochody (zawsze opodatkowana w kraju, do którego konsument sprowadza nowy środek transportu) oraz tzw. sprzedaż wysyłkowa (towary wysyłane w imieniu dostawcy na rzecz ostatecznych konsumentów, jeśli wartość tej sprzedaży u dostawcy przekracza określony próg).

Szczególne zasady opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych są stosowane wobec towarów opodatkowanych zharmonizowaną akcyzą (oleje mineralne, alkohole, napoje alkoholowe i artykuły tytoniowe).

Podsumowując, obecny system rozliczeń VAT wygląda następująco: sprzedawca po upewnieniu się, że nabywca jest podatnikiem VAT, sprzedaje towar z zerową stawką podatku VAT. Sprzedawca musi posiadać jednak dowód na to, że towar opuścił kraj. Nabywca towaru płaci VAT od zakupu według stawki obowiązującej w jego kraju. VAT ten może oczywiście odliczyć. W przypadku osób fizycznych, ponoszących np. wydatki służbowe, nie ma możliwości nabycia towarów bez VAT. Osoby takie mają jednak prawo do wystąpienia do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca nabycia z żądaniem zwrotu zapłaconego podatku.

Aktualnie trwają prace w Komisji Europejskiej nad wprowadzeniem nowego systemu rozliczeń VAT, w którym podatek ten będzie naliczany wg stawek lokalnych a rozliczany w normalnych deklaracjach niezależnie od kraju sprzedawcy.

Dlaczego przystąpienie Polski i innych krajów aplikujących do Unii Europejskiej leży w interesie krajów członkowskich?

Rozszerzenie UE o nowych członków z Europy Środkowej i Wschodniej przyniesie m.in.:

• większą stabilność polityczną i wzrost bezpieczeństwa na kontynencie europejskim,

• potencjalne zwiększenie rozmiarów rynku zbytu w ramach jednolitego rynku UE dla poszczególnych przedsiębiorców z krajów członkowskich Unii, co w konsekwencji powinno mieć pozytywny wpływ na podtrzymanie wzrostu gospodarczego na całym obszarze UE /np. wg szacunków Austriackiego Instytutu badań nad Gospodarką

• otwarcie rynków krajów ościennych po 1989 roku przyniosło wzrost PKB Austrii o 1,3 %/,

• co najmniej utrzymanie poziomu zatrudnienia na rynku pracy UE w sektorach eksportujących - utrzymujący się deficyt handlowy krajów aplikujących w obrotach z Unią jest źródłem tworzenia nowych miejsc pracy w krajach członkowskich, co będzie miało miejsce również po rozszerzeniu, szczególnie w branżach reprezentujących wysoki poziom technologii i kapitałochłonnych /wzrost zatrudnienia netto/. Wg szacunków w/w Instytutu otwarcie rynków ościennych wykreowało w Austrii po 1989 roku 20 tys. nowych miejsc pracy,

• większe bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, przepływów kapitałowych, podejmowanych decyzji inwestycyjnych itp.,

• zwiększenie pewności obrotu prawnego, dodatkowe możliwości podejmowania pracy w Polsce, w tym awansu zawodowego, głównie dla średniej kadry zarządzającej,

• wzrost szeroko pojętej konkurencyjności gospodarki europejskiej w stosunku do gospodarek Ameryki Północnej i Środkowej oraz Daleko- Wschodniej Azji,

• prawdopodobnie, jako konsekwencja powyższych zmian, obniżenie poziomu cen i usług dla konsumentów na rynku UE, co może również stymulować wzrost gospodarczy,

• przyjęcie wysokich standardów ochrony środowiska w UE spowoduje poprawę sytuacji ekologicznej w nowych krajach członkowskich, a co za tym idzie na całym kontynencie europejskim.

Jakie korzyści makroekonomiczne wynikać będą dla Polski po przystąpieniu do Unii?

Wg szacunków RCSS korzyści te to:

• podwyższenie tempa wzrostu PKB o 1,4 punktu procentowego w latach 2001-2005 oraz o 0,7 punktu w latach 2006-2010

• zwiększenie dynamiki inwestycji i konsumpcji o ok. 2 punktów procentowych w latach 2001-2005

• stopniowe zwiększanie dynamiki eksportu (po początkowym wzroście importu) o ok. 2 punkty procentowe rocznie w latach 2006-2010

• zahamowanie inflacji ( w 2010 ma wynieść ona 4,4% w porównaniu do 7,8% bez członkostwa).

Jakie koszty poniesie Polska przystępując do Unii Europejskiej?

Koszty transformacji gospodarczej nie są ceną członkostwa w Unii, ale ceną wieloletniego zapóźnienia polskiej gospodarki. Koszty te poniesiemy niezależnie od tego, czy Polska przystąpi do Unii, czy też nie.

Korzyści ekonomiczne wynikające z integracji wielokrotnie przewyższają koszty związane z dostosowaniem do członkostwa w Unii. Pojecie kosztów nie jest zresztą jednoznaczne. To, co jedni uważają za koszt polityczny (np. przeniesienie części uprawnień państwa na rzecz instytucji Unii Europejskiej), dla innych jest zyskiem w postaci współudziału w procesach decyzyjnych UE.

Koszty ekonomiczne związane z dostosowaniem i restrukturyzacją gospodarki dają w perspektywie zysk - jej modernizację oraz wzrost efektywności i konkurencyjności. Wzrost kosztów pracy dla jednych, może dla drugich oznaczać wzrost płac i poziomu życia.

Czy wejście do Unii Europejskiej nieuchronnie zagrozi polskiej gospodarce?

Teza ta sprzeczna jest z doświadczeniem państw przystępujących dotychczas do Unii Europejskiej. Do Unii Europejskiej przystępowały już biedniejsze kraje (w których PKB był niższy od średniego w Unii Europejskiej) np. Portugalia i Hiszpania, które dzięki Unii odniosły poważne korzyści gospodarcze poprzez większy strumień inwestycji zagranicznych, silniejsza dyscyplinę monetarna, pomoc w modernizacji infrastruktury i dostęp do rynku Unii. Członkostwo w Unii nie będzie polegać na gwałtownym wystawieniu polskich przedsiębiorstw na konkurencję ze strony firm z Unii Europejskiej. Przystępowanie Polski do Unii jest i będzie procesem etapowym, a nie wejściem jednorazowym, gwałtownym. Członkostwo w Unii będzie ukoronowaniem tego procesu, a i po jego uzyskaniu nastąpi okres przejściowy pozwalający polskim podmiotom na pełne włączenie się w obieg Rynku Wewnętrznego Unii.

Czy po przystąpieniu do Unii Europejskiej w Polsce wzrosną podatki?

W procesie harmonizacji podatkowej państwa członkowskie nie mogą nakładać na towary pochodzące z innych państw członkowskich żadnych bezpośrednich lub pośrednich podatków wyższych niż obowiązujące na ich terytorium. Traktat o Wspólnocie Europejskiej zakłada harmonizacje podatku obrotowego, akcyzowego i innych podatków pośrednich. Dotyczy to więc podatku od wartości dodanej (VAT) i podatku od wyrobów konsumpcyjnych. Stawki tych podatków nie zostały jednak ujednolicone. Ustalono jedynie pewne minimalne ich poziomy. Na trudności napotyka harmonizacja podatków bezpośrednich takich jak podatek od wynagrodzeń, podatek dochodowy od osób fizycznych i od osób prawnych. Najważniejszy dla obywateli podatek (od dochodów osobistych) nie podlega regulacjom europejskim i pozostanie prawdopodobnie domeną poszczególnych państw. Stąd też nie będzie potrzeby negocjowania przez Polskę stawek tych podatków.

Czy po wstąpieniu Polski do Unii wzrośnie ochrona konsumentów?

Tak, ponieważ polityka konsumencka Unii Europejskiej stanowi jeden z filarów funkcjonowania Rynku Wewnętrznego. Działania Unii uzupełniają działania państw członkowskich podejmowane dla ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i interesów ekonomicznych konsumentów i zapewnienia im odpowiednich informacji. Istotne dla polityki Unii Europejskiej w zakresie ochrony konsumentów są prace normalizacyjne Europejskiego Komitetu Norm (CEN) oraz Europejskiego Komitetu Norm Elektrotechnicznych (CENELEC). Interesy konsumentów reprezentuje również pozarządowe Biuro Europejskiej Unii Konsumentów.

Jak wygląda kalendarium przyjmowania Polski do UE na tle dotychczasowych rozszerzeń Unii?

Kraj	Data złożenia aplikacji	Rozpoczęcie negocjacji	Koniec negocjacji	Akcesja
Wlk. Brytania	1967	1970	1972	1973
Dania	1967	1970	1972	1973
Irlandia	1967	1970	1972	1973
Grecja	1975	1976	1979	1981
Portugalia	1977	1978	1985	1986
Hiszpania	1977	1978	1985	1986
Austria	1989	1993	1994	1995
Szwecja	1991	1993	1994	1995
Finlandia	1992	1993	1994	1995
Polska	1994	1998	2001	2003

Polska gospodarka a warunki z Maastricht

Polska zostanie przyjęta do UE w czasie, gdy unia walutowa będzie już uruchamiana. Uczestnictwo Polski w tym przedsięwzięciu niedługo po wstąpieniu do Unii Europejskiej nie wydaje się być jednak możliwe, z powodu nie wypełniania przez Polskę kryteriów z Maastricht.

Na dzień dzisiejszy Polska spełnia lub jest bliska spełnienia kryteriów dotyczących deficytu budżetowego i długu publicznego. Najtrudniejszym do spełnienia wymogiem jest natomiast obniżenie stopy inflacji, która przekracza kryterium o ponad 10%.

Wypełnienie kryteriów z Maastricht i udział Polski w Unii Gospodarczej i Walutowej nie jest warunkiem wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, uważane jest to jednak za naturalną konsekwencję przyszłego członkostwa.

Im szybciej Polska spełni kryteria spójności określone w Traktacie z Maastricht, tym prędzej zagwarantowany zostanie długofalowy wzrost gospodarczy i tym szybciej Polska będzie mogła korzystać z takich dobrodziejstw unii gospodarczej i walutowej jak:

• obniżenie kosztów obrotów ze względu na stosowanie euro we wszystkich transakcjach,

• obniżenie kosztów zarządzania finansami wewnątrz firmy,

• obniżenie ryzyka kursowego, obniżenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej i zmniejszenie poziomu rezerw z tym związanych z ograniczaniem ryzyka kursowego,

• obniżenie stóp procentowych,

• wzmocnienie makroekonomicznej stabilności w następstwie utrzymywania silniejszej dyscypliny przez nowe instytucje walutowe,

• zwiększenie stabilności w sferze realnej, co wiązać się będzie z polepszeniem warunków produkcji.

Po wejściu do Unii Gospodarczej i Walutowej polscy producenci, inwestorzy, eksporterzy i importerzy pozbędą się konieczności ponoszenia kosztów związanych z zabezpieczeniem przed zmianami kursów walut, ponieważ przestaną być narażeni na ryzyko kursowe. Dużo zyskają małe i średnie przedsiębiorstwa, które uzyskają tańszy dostęp do informacji o warunkach panujących na rynku i o możliwościach rozwoju.

Obywatele będą otrzymywali dochody w euro, co umożliwi im dokonywanie opłat w Polsce i za granicą bez konieczności wymieniania walut i ponoszenia związanych z tym kosztów.

Tekst opracowany przez Ministerstwo Gospodarki.

Transakcje wewnątrzwspólnotowe a podatek od towarów i usług

Obrót handlowy między podatnikami z krajów UE Co do zasady towary są opodatkowane stawką zerową w kraju ich wysyłki (rozpoczęcia transportu) jako wewnątrzwspólnotowa dostawa, natomiast podatek należny rozliczany jest przez nabywcę towarów, jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w kraju, do którego towary te przybywają. Podatnik (nabywca) rozlicza podatek VAT wg stawki obowiązującej w kraju, do którego towary są przywożone. Podatek ten stanowi równocześnie podatek naliczony, jeżeli nabyte towary są związane z prowadzoną działalnością, gospodarczą, podlegającą opodatkowaniu. Wewnątrzwspólnotową dostawą towarów jest wywóz towarów z terytorium kraju /Polski/ na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, jeżeli temu wywozowi towarzyszy przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów ma miejsce co do zasady wtedy, gdy dokonującym dostawy jest podatnik , o którym mowa w art. 15 , zarejestrowany jako podatnik VAT UE zgodnie z art. 97, z zastrzeżeniem ust. 7, a nabywcą jest : podatnik podatku od wartości dodanej zidentyfikowany dla transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, osoba prawna niebędąca podatnikiem podatku od wartości dodanej, która jest zidentyfikowana na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju , podatnikiem podatku od wartości dodanej lub osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej działającymi w takim charakterze na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, jeżeli przedmiotem dostawy są wyroby akcyzowe zharmonizowane objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub procedurą przemieszczenia wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą oraz podmioty działające (zamieszkujące) w innym niż RP państwie członkowskim, jeżeli przedmiotem dostawy są nowe środki transportu. Polski przedsiębiorca - podatnik VAT - dokonując dostawy towarów do przedsiębiorcy na terytorium państwa członkowskiego UE inne niż terytorium kraju , ma prawo do stosowania stawki 0% VAT, przy spełnieniu następujących warunków: dostawa została wykonana na rzecz podmiotu, posiadającego status podatnika podatku od wartości dodanej w innym państwie członkowskim UE, podatnik poda na fakturze VAT prawidłowe numery identyfikacyjne VAT (swój i kontrahenta), towary zostaną wysłane lub wywiezione z terytorium Polski do miejsca przeznaczenia w innym państwie członkowski, UE, podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju ( sposób rozliczenia WDT w przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa wyżej, określa przepis art. 42 ust. 12 pkt 1 i 2 , ust. 12a, znowelizowanej ustawy o VAT). Niezależnie od statusu nabywcy i dostawcy - wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów ma miejsce gdy przedmiotem dostawy jest środek transportu odpowiadający definicji nowego środka transportu, określonej w art. 2 pkt 10 ustawy o VAT. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o VAT w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów obowiązek podatkowy powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów , z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 20a i 20b znowelizowanej ustawy o VAT. Jeśli podatnik wystawił fakturę przed 15 dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury. Jeżeli przed dokonaniem dostawy otrzymano całość lub część należności, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury potwierdzającej otrzymanie całości lub części należności. Wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów jest przywóz towarów z terytorium innego państwa na terytorium kraju, przy równoczesnym nabyciu prawa do rozporządzania towarami jako właściciel. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów zachodzi gdy dostawca ma status podatnika podatku od wartości dodanej a nabywca ma status podatnika podatku od towarów i usług. Nabywane towary mają służyć czynnościom wykonywanym przez nabywcę jako podatnika podatku od towarów i usług. Za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów na terytorium Polski będzie również uznane przemieszczenie towarów własnych podatnika z państwa członkowskiego UE na terytorium Polski chyba, że to przemieszczenie ma charakter tymczasowy lub dotyczy towarów instalowanych lub montowanych w Polsce, będących przedmiotem sprzedaży wysyłkowej czy przemieszczanych na pokładach statków, samolotów lub pociągów z przeznaczeniem do dostawy pasażerom. Wewnątrzwspólnotowe nabycie występuje zawsze w przypadku nabycia na terytorium innego kraju członkowskiego UE nowych środków transportu /definicja nowego środka transportu zawarta jest w art. 2 pkt 10 ustawy o VAT/, bez względu na to kto jest ich dostawcą i nabywcą. Obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowym nabyciu powstaje: zasadniczo 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru, w przypadku gdy przed tym terminem podatnik podatku od wartości dodanej (dostawca) wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury. Podstawą opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów jest kwota, jaką nabywający jest obowiązany zapłacić. Podstawa opodatkowania, o której mowa wyżej obejmuje: podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze związane z nabyciem towarów, wydatki dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu, ubezpieczenia, pobierane przez dostawcę od podmiotu dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów powinno być potwierdzone fakturą wewnętrzną, przy czym może to być jedna faktura za okres rozliczeniowy. Podatnik wykazując VAT należny z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w deklaracji VAT-7, VAT-7K ma jednocześnie prawo do odliczenia tego podatku jeśli nabycie miało związek z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT przy uwzględnieniu zasad odliczania podatku naliczonego określonych przepisami ustawy o VAT. Wewnątrzwspólnotowe świadczenie usług Od dnia 01.01.2010 r. zmieniły się zasady dotyczące ustalania miejsca świadczenia (opodatkowania) usług transgranicznych. Mocą ustawy z dnia 23.10.2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2009 r. nr 195, poz. 1504) uchylono art. 27 i art. 28 ustawy z dnia 11.03.2004 r. ( Dz. U. Z 2004 r. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) wprowadzając art. 28a - 28o, określające miejsce świadczenia przy świadczeniu ww. usług a także definicję „podatnika” na potrzeby stosowania tych przepisów. Od 01.01.2010 r. generalną zasadą jest, iż miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania. Natomiast ilekroć w ww. przepisach mowa jest o podatniku rozumie się przez to: podmioty wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT osobę prawną niebędącą podatnikiem, o którym mowa wyżej, zidentyfikowaną do celów podatku lub podatku od wartości dodanej. Ponadto podatnika, który prowadzi działalność gospodarczą lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.

Podatek VAT [edytuj]

Stawka podstawowa (ang. standard rate) podatku VAT nie może być niższa niż 15%, nie ma natomiast ustalonej górnej granicy (obecnie najwyższa stawka w UE i na świecie jest w Szwecji, wynosi 25%). Dodatkowo każdy kraj członkowski może zastosować tylko jedną stawkę obniżoną (reduced rate) w stosunku do stawki podstawowej. Stawka zerowa (zero rate) może być stosowana jedynie w stosunku do dostaw wewnątrzwspólnotowych oraz eksportu towarów do krajów trzecich (niebędących członkami UE). Obecnie kraje członkowskie zgodnie z wynegocjowanymi warunkami mogą stosować stawkę przejściową (parking rate). Dla przykładu w Polsce stawką przejściową jest obniżona stawka 7% oraz stawka 3% dla nieprzetworzonych produktów rolnych.

Podatki bezpośrednie w krajach Unii Europejskiej [edytuj]

Dania

• podatki w Danii

Malta

• taxxa fug l-income (maltański) - podatek dochodowy zarówno od osób indywidualnych, jak i zysków firm stosowany na Malcie. Osoby fizyczne są opodatkowane jedną z sześciu stawek progresywnych: 0, 15, 20, 25, 30 lub 35%. Zyski firm są opodatkowane stawką liniową 35%.

Wielka Brytania

• income tax (ang. I.T.) - podatek dochodowy od osób fizycznych. W Wielkiej Brytanii naliczany jest według skali progresywnej: 10, 22 i 40% z kwotą wolną (w roku fiskalnym 06/07 - 5035 funtów).

• national insurance contributions - składka ubezpieczenia społecznego (klasy pierwszej i czwartej) posiada cechy podatku dochowego. Jest pobierana wraz z podatkiem jako procent dochodu. W roku podatkowym 2007/08 wynosiła ona w przypadku osób pozostających w stosunku pracy 11% (plus 12,8% ze strony pracodawcy) z kwotą wolną identyczną jak w przypadku podatku dochodowego. W przypadku osób prowadzących działalność gospdoarczą stawka ubezpiecznia społecznego wynosi 8 procent dochodu netto. Dla dochodów powyżej 33540 funtów rocznie stawka składki ubezpieczenia społecznego wynosi 1%.

• corporation tax - podatek dochodowy od osób prawnych. Pobierany według skali progresywnej: 20 i 30% przy braku kwoty wolnej.^[1]

Więcej: podatki w Wielkiej Brytanii

Irlandia

• W Irlandii stosuje się dwie stawki tego podatku: 20 i 41%

Skala podatkowa w roku 2007
Ponad	Do	Podatek wynosi
	34 000 EUR	20%
34 001 EUR		41% nadwyżki ponad 34 000 EUR

Tematy: CIT, UE, podatki w unii

AAAPoleć znajomemu Drukuj1

Podatki w krajach UE są coraz niższe

W Unii Europejskiej jest wyraźny trend obniżania podatku od przedsiębiorstw CIT - wynika z opublikowanego w poniedziałek raportu Komisji Europejskiej. Ogółem, na skutek kryzysu, obciążenie podatkowe spadło średnio do 39,3 proc. PKB w 2008 r.

Zobacz także:

• PIT w Polsce niższy od średniej UE

• UE wypowiada wojnę oszustom podatkowym

• Trudno wprowadzić nowe podatki w UE

• UE chce wprowadzić podatek od banków

• W Polsce konto podatnika nie jest potrzebne

• Polskie firmy uciekają do Wielkiej Brytanii

• Importerzy cło płacą w Niemczech. Budżet traci na tym setki milionów złotych

• Pomysły na zmiany podatkowe w Unii Europejskiej

Od 2009 obowiązują w Polsce tylko dwie stawki podatku dochodowego od osób fizycznych: 18 i 32 proc.

Galeria zdjęć: 1 z 1

Eksperci KE przyznają, że skoro spada opodatkowanie kapitału, to dla równowagi budżetów nieuchronny jest wzrost podatków od konsumpcji (VAT, akcyza), który bezpośrednio odczują obywatele. Pomiędzy rokiem 2000 a 2010 aż 12 krajów członkowskich UE podniosło podstawy podatku VAT, a szereg z nich podjęło takie decyzje w ostatnich miesiącach w ramach zacieśniania dyscypliny swoich finansów publicznych po kryzysie.

Raport potwierdza, że od rozszerzenia UE w 2004 roku utrzymuje się tendencja powolnego zbliżenia poziomu opodatkowania w krajach członkowskich UE. Średnio stawka podatku CIT wynosi w UE 23,2 proc. i jest znacząco niższa niż w Japonii czy USA, gdzie oscyluje wokół 40 proc. Tymczasem jeszcze w 1995 roku średnia wynosiła 35,3 proc. Trend spadkowy jest wyraźny, choć pozostają duże różnice między krajami członkowskimi: od 35 proc. na Malcie i 34 proc. we Francji i Belgii do 10 proc. w Bułgarii i na Cyprze. W Polsce stawka CIT wynosi 19 proc.

Opodatkowanie pracy pozostaje największym (prawie połowa) źródłem dochodów podatkowych

Z raportu, obejmującego w większości przypadków dane do 2008 roku, wynika, że poziom opodatkowania wynosi w UE średnio 39,3 proc. PKB (dane w ub.r. 39,7 proc.). W strefie euro spadek jest jeszcze bardziej wyraźny. Polska należy do krajów o względnie niższym poziomie obciążenia: w 2008 wszystkie zebrane podatki wyniosły 34,3 proc. PKB (w porównaniu do 34,8 proc. w poprzednim raporcie). Jednak rekord należy do Rumunii, Łotwy, Słowacji i Irlandii (mniej niż 30 proc.). Najwyższy poziom opodatkowania jest w Danii i Szwecji (47-48 proc.). W tych dwóch krajach, podobnie jak na Słowacji, obciążenie podatkowe w relacji do PKB zmalało jednak znacznie od roku 2000. Najwyższy wzrost nastąpił natomiast na Malcie i na Cyprze.

Wzrost, choć mniejszy, można zaobserwować także w Polsce: z 32,6 proc. PKB w 2000 roku do 34,3 proc. w 2008 r. Dochody z podatków odzwierciedlają oczywiście wzrost gospodarczy, więc wiele wskaźników za kryzysowy rok 2008 jest niższych niż w 2007 r.

Opodatkowanie pracy pozostaje największym (prawie połowa) źródłem dochodów podatkowych. Jego średni poziom w UE wynosi 34,2 proc. Opodatkowanie kapitału (CIT, podatki od nieruchomości) przynosi ok. 26 proc., zaś konsumpcji - 21,5 proc. Z podsumowania wynika, że rzeczywiste opodatkowanie pracy było w Polsce niższe niż średnia unijna i wyniosło w 2008 r. 32,8 proc.

Najwyższe opodatkowanie pracy jest w Irlandii (42,8 proc.), konsumpcji w Danii (32,4 proc.), zaś kapitału w Wielkiej Brytanii (45,9 proc.)

Od 2009 obowiązują w Polsce tylko dwie stawki podatku dochodowego od osób fizycznych: 18 i 32 proc. Na skutek decyzji podjętych przez rządy w odpowiedzi na kryzys, w niektórych krajach UE, jak w Wielkiej Brytanii, wzrosło maksymalne opodatkowanie dochodów dla osób najlepiej zarabiających, co powstrzymało wcześniejszą ogólną tendencję spadkową. A to oznacza, że Polska jest poniżej średniej UE (37,5 proc.) jeśli chodzi o stawkę podatku PIT dla najbogatszych. Najwyższe stawki obowiązują w Danii, Szwecji i Belgii (najbogatsi płacą tam ponad 50 proc. podatku). Najniższe stawki są oczywiście tam, gdzie obowiązuje podatek liniowy: w Bułgarii (10 proc.), Rumunii (16 proc.) i Słowacji (19 proc.).

Najwyższe opodatkowanie pracy jest w Irlandii (42,8 proc.), konsumpcji w Danii (32,4 proc.), zaś kapitału w Wielkiej Brytanii (45,9 proc.).

Średnio UE pozostaje w rekordowym stopniu obciążona podatkami: zebrane w 2008 r. przez urzędy skarbowe 39,8 proc. PKB to o ok. jedną trzecią więcej niż w USA czy Japonii; spośród krajów OECD, tylko wskaźnik dla Nowej Zelandii przekracza 34,5 proc.

Źródło: PAP

Artykuł z dnia: 2010-06-28, ostatnia aktualizacja: 2010-06-28 14:52

Poradnik DGP: Jak bronić się przed fotoradarami, mandatami i nieuprawnionymi kontrolami - już do kupienia w Twoim kiosku

http://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/432200,podatki_w_krajach_ue_sa_coraz_nizsze.html

1. Wstęp

Niniejszy tekst jest fragmentem Białej Księgi, Polska - Unia Europejska opracowanej na zamówienie Pełnomocnika Rządu ds. Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej. Koordynacja merytoryczna BIAŁEJ KSIĘGI: dr hab. Andrzej HARASIMOWICZ, Dyrektor Departamentu Integracji Europejskiej URM Redakcja naukowa serii PRAWO, dr Jerzy Andrzej WOJCIECHOWSKI, Dyrektor Zespołu ds. Prawnych Departamentu Integracji Europejskiej URM, Redaktor naukowy.

2. Zakres harmonizacji poszczególnych rodzajów podatków w Unii Europejskiej

Zgodnie z art. 99 Traktatu Rzymskiego, w ramach prawa wspólnotowego harmonizacji podlegają: podatek obrotowy, podatki akcyzowe i inne podatki pośrednie - w zakresie, w jakim jest to niezbędne do swobodnego przepływu towarów i usług między państwami Wspólnot (Unii Europejskiej) po zniesieniu kontroli granicznych 1.1.1993 r.

Przedmiotem opodatkowania, jeśli chodzi o podatki obrotowy i akcyzowy, są czynności faktyczne lub prawne (np. sprzedaż, zamiana, najem, import, eksport), następstwem których jest przemieszczanie się towarów i usług w procesie produkcji i wymiany, w tym również w sensie terytorialnym. Harmonizacja podatków pośrednich jest zatem ściśle związana z realizacją podstawowego celu Wspólnot Unii Europejskiej, jakim jest utworzenie wewnętrznego wspólnego rynku.

Harmonizacja wymienionych podatków jest już w znacznym stopniu zaawansowana. W podatku obrotowym (podatku od wartości dodanej) do 1992 r. ujednolicono wszystkie elementy jego konstrukcji (z wyjątkiem stawek) oraz zasady poboru. Do zakresu regulacji prawem wspólnotowym zostały obecnie włączone również stawki podatku.

Wśród podatków akcyzowych harmonizacją objęto podatki od olejów mineralnych, alkoholu i napojów alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych. Państwa członkowskie pobierają jednak nadal ponad 30 różnych podatków akcyzowych o mniejszym znaczeniu fiskalnym, które - zgodnie z prawem wspólnotowym - powinny być zniesione. Utrzymane mogą być tylko te podatki, których przedmiotem jest obrót towarami wewnątrz państwa.

3. Prawo europejskie oraz inicjatywy prawodawcze Komisji Europejskich w zakresie podatków pośrednich

3.1. Podatek obrotowy

3. 1.1. Obowiązujące akty prawne

W zakresie podatku obrotowego Rada wydała ponad 20 dyrektyw, wśród których można wyróżnić dyrektywy o charakterze systemowym, dyrektywy o węższym, przedmiotowym zakresie regulacji oraz dyrektywy zmieniające wydane już przepisy. Niektóre z wydanych wcześniej dyrektyw zostały w całości uchylone.

Do dyrektyw systemowych należą: - Pierwsza Dyrektywa Rady z 11.4.1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów prawnych państw członkowskich w zakresie podatku obrotowego (67/227/EWG)¹ ;

• Szósta Dyrektywa Rady z 17.5.1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów prawnych państw członkowskich w zakresie podatku obrotowego

• wspólny system podatku od wartości dodanej; jednolita podstawa opodatkowania (77/388/EWG)² ;

• Dyrektywa Rady z 19.10.1992 r. w sprawie uzupełnienia wspólnego systemu podatku od wartości dodanej i w sprawie zmiany dyrektywy 77/388/EWG; zbliżenie stawek podatkowych (92/77/EWG)³.

Podstawowe znaczenie dla stworzenia jednolitej konstrukcji podatku od wartości dodanej w państwach Wspólnot ma Szósta Dyrektywa Rady - reguluje ona podstawowe elementy tego podatku, tj. podmiot opodatkowania, czynności podlegające opodatkowaniu, powstanie obowiązku podatkowego, podstawę opodatkowania, zwolnienia podatkowe, mechanizm odliczeń podatku naliczonego od podatku należnego oraz opodatkowanie w systemie podatku od wartości dodanej małych przedsiębiorstw, rolnictwa i agencji podróży. Należy podkreślić, że Rada wielokrotnie wydawała dyrektywy, których celem było odmienne uregulowanie rozwiązań szczegółowych, przewidzianych w Szóstej Dyrektywie. Dyrektywa z 19.10.1992 r. ma, przede wszystkim, na celu zbliżenie stawek podatku oraz ustalenie zakresu towarów i usług, do których mogą być stosowane stawki obniżone. Wprowadza ona w okresie 1.1.1993-31.12.1996 r.:

1. minimalną granicę stawki podstawowej w wysokości 15%,

2. możliwość stosowania co najmniej dwóch stawek obniżonych, nie niższych niż 5%, dla towarów i usług określonych w załączniku do Dyrektywy,

3. postanowienia specjalne dotyczące opodatkowania niektórych rodzajów towarów i usług.

4. Dyrektywa ta wznowi również możliwość stosowania stawki podwyższonej dla niektórych towarów i usług (tzw. podatek od luksusu).

Dyrektywy o węższym, przedmiotowym zakresie regulacji dotyczyły m.in. następujących zagadnień:

• zastosowania podatku od wartości dodanej do wynajmu rzeczy ruchomych⁴ ;

• postępowania w sprawie zwrotu podatku naliczonego podatnikom nie mającym miejsca zamieszkania (siedziby) na obszarze Wspólnot⁵ ;

• zwolnienia podatkowego przy przewozie towarów w małych przesyłkach o charakterze niehandlowym w obrębie Wspólnot⁶ ;

• harmonizacji przepisów dotyczących zwolnienia z podatku od wartości dodanej i podatków akcyzowych przywozu towarów w międzynarodowym ruchu turystycznym⁷.

Oprócz dyrektyw Komisja Europejska i Rada wydały w zakresie podatku obrotowego ponad 16 decyzji. W tym przedmiocie istnieje również orzecznictwo sądowe. Przykładowo w 1991 r. Trybunał Sprawiedliwości wydał w sprawach związanych z podatkiem obrotowym 16 orzeczeń, a w następnym 1992 r. - 13.

3.2. Podatki akcyzowe

3. 2.1. Obowiązujące akty prawne

Najwcześniej przedmiotem regulacji w ramach prawa wspólnotowego stał się podatek od wyrobów tytoniowych. Utworzenie wewnętrznego wspólnego rynku przyspieszyło harmonizację tego podatku, jak również pozostałych podatków akcyzowych. Ujednolicona została ich podstawa opodatkowania oraz zwolnienia podatkowe. Określono również minimalne stawki podatkowe. Przedmiotem regulacji w ramach prawa wspólnotowego są także zasady obrotu wyrobami akcyzowymi, podlegającymi opodatkowaniu. Od 1993 r. wprowadzony został wspólny system składów podatkowych dla produkcji, przerobu i składowania wyrobów akcyzowych.

W zakresie opodatkowania wyrobów tytoniowych wydano następujące dyrektywy:

• Dyrektywa Rady z 19.12.1972 r. w sprawie podatków od wyrobów tytoniowych, innych niż podatek obrotowy (72/464/EWG/)⁸ ;

• Dyrektywa Rady z 19.10.1992 r. w sprawie zbliżenia podatków akcyzowych od papierosów (92/79 EWG)⁹ ;

• Dyrektywa Rady z 19.10.1992 r. w sprawie zbliżenia podatków akcyzowych pobieranych od wyrobów tytoniowych innych niż papierosy (92/80/EWG)¹⁰.

Pierwsza z wymienionych dyrektyw była wielokrotnie nowelizowana. Określa ona konstrukcję podatku od papierosów oraz definicję wyrobów tytoniowych, podlegających opodatkowaniu. Należą do nich papierosy, cygara, cygaretki, tytoń do ręcznego zwijania papierosów oraz pozostałe gatunki tytoniu do palenia. Podatek od papierosów, zgodnie z przepisami Dyrektywy, powinien składać się z podatku procentowego od ceny sprzedaży i podatku kwotowego od jednostkowego opakowania. Druga z wymienionych dyrektyw wprowadza tzw. łączny minimalny podatek akcyzowy od papierosów. Jest on sumą podatku kwotowego i podatku procentowego od papierosów. Jego wskaźnik nie może przekroczyć 57% ceny sprzedaży papierosów najczęściej kupowanych. Trzecia z wymienionych dyrektyw wprowadza minimalny podatek akcyzowy od cygar, cygaretek, tytoniu do ręcznego zwijania papierosów oraz pozostałych gatunków tytoniu do palenia. Podatek ten może obejmować podatek procentowy od ceny sprzedaży, kwotowy od ilości wyrobu lub mieszany kwotowo-procentowy. Dla cygar i cygaretek wynosi on 5% ceny sprzedaży lub 7 ECU za 1000 sztuk, ew. 7 ECU za kilogram; dla tytoniu do ręcznego zwijania papierosów - 30% ceny sprzedaży lub 20 ECU za kilogram; dla pozostałych gatunków tytoniu - 20% ceny sprzedaży lub 15 ECU za kilogram.

W zakresie opodatkowania olejów mineralnych zostały wydane następujące dyrektywy:- Dyrektywa Rady z 19.10.1992 r. w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od olejów mineralnych (92/81/EWG)¹¹ ;- Dyrektywa Rady z 19.10.1992 r. w sprawie zbliżenia stawek podatku akcyzowego od olejów mineralnych (92/82/EWG)¹² .

W zakresie opodatkowania alkoholu i napojów alkoholowych wydano następujące dyrektywy:

• Dyrektywa Rady z 19.10.1992 r. w sprawie harmonizacji podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych (92/83/EWG)¹³ ;

• Dyrektywa Rady z 19.10.1992 r. w sprawie zbliżenia stawek podatku akcyzowego od alkoholu i napojów alkoholowych (92/84/EWG).

Pierwsza z nich określa definicję, podstawę opodatkowania, sposób ustalania podatku dla alkoholu i napojów alkoholowych oraz możliwość stosowania dla niektórych ich rodzajów stawek obniżonych. Druga z wymienionych dyrektyw wprowadza dla tych wyrobów minimalne stawki podatkowe.

Zagadnienia wspólne dla wszystkich podatków akcyzowych uregulowano w Dyrektywie Rady z 25.2.1992 r. w sprawie wspólnego systemu posiadania, transportu i kontroli towarów podlegających opodatkowaniu podatkami akcyzowymi (92/12/EWG). Dyrektywa ta określa zasady obrotu tymi towarami po utworzeniu wewnętrznego wspólnego rynku.

4. Prawo europejskie w zakresie podatków bezpośrednich i pośrednich

Wspólnym aktem prawnym dla tych grup podatków jest Dyrektywa Rady z 19.12.1977 r. w sprawie wzajemnej pomocy prawnej między właściwymi władzami państw członkowskich w przedmiocie podatków bezpośrednich i pośrednich. Początkowo przepisy tej Dyrektywy dotyczyły wyłącznie podatków bezpośrednich. W 1992 r. rozciągnięto je również na podatki pośrednie. Celem Dyrektywy jest uregulowanie zasad współpracy między państwami członkowskimi w zakresie zapobiegania zjawiskom unikania podatków. Przepisy Dyrektywy dotyczą podatków: dochodowych, majątkowych, obrotowego i akcyzowych od olejów mineralnych, alkoholu i napojów alkoholowych oraz od wyrobów tytoniowych.

5. Ocena zgodności polskiego prawa podatkowego z prawem europejskim

Ocena zgodności z prawem europejskim Ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym w części dotyczącej tego pierwszego podatku, wymaga porównania jej przepisów z odpowiednimi uregulowaniami dyrektyw Rady, dotyczącymi wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Podatek od towarów i usług z punktu widzenia elementów jego konstrukcji i zasad poboru odpowiada modelowi wspólnego podatku od wartości dodanej, uregulowanego w dyrektywach systemowych Rady. Przedmiotem opodatkowania w tym podatku są następujące czynności: sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, eksport i import towarów i usług oraz czynności zrównane pod względem podatkowym ze sprzedażą towarów i usług. Podstawę opodatkowania stanowi obrót, określony jako kwota należna z tytułu sprzedaży towarów, pomniejszona o kwotę podatku.

Odrębne uregulowanie podstawy opodatkowania występuje m.in. przy imporcie i wykonywaniu czynności za prowizję. W podatku tym przewidziana jest stawka podstawowa w wysokości 22%, stawka obniżona, czyli 7%, i stawka 0%, stosowana generalnie dla eksportu. Zarówno stawka podstawowa, jak i obniżona przekraczają stawkę minimalną, określoną w prawie europejskim. Nie występuje stawka podwyższona dla dóbr i usług luksusowych, co odpowiada zmianom przeprowadzonym w prawie europejskim w 1992 r. Wysokość podatku do uiszczenia w poszczególnych fazach obrotu ustalana jest przy zastosowaniu metody fakturowej, co również odpowiada rozwiązaniom przyjętym w prawie europejskim. Podatek do uiszczenia jest różnicą między podatkiem należnym w danej fazie, którego kwota określona jest w fakturach wystawionych przez podatnika jego odbiorcom, a podatkiem naliczonym w tej fazie, którego kwota określona jest w fakturach wystawionych podatnikowi przez jego dostawców.

Należy jednak podkreślić, że mimo zgodności ogólnej konstrukcji podatku od towarów i usług z konstrukcją wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, niektóre uregulowania szczegółowe w tym podatku odbiegają od uregulowań dyrektyw Rady. Dotyczą one w szczególności zakresu zwolnień przedmiotowych, podmiotowych oraz czynności opodatkowanych stawką obniżoną. Niezgodne z prawem europejskim jest całkowite zwolnienie od podatku rolników, dla których prawo to przewiduje specjalny reżim opodatkowania. Nie przetworzone produkty rolne są objęte zwolnieniem przedmiotowym, podczas gdy w prawie europejskim podlegają opodatkowaniu stawką obniżoną. Stosunkowo wysoki jest również limit obrotu, uprawniający do zwolnienia podmiotowego (do 600 mln zł zwolnienie obligatoryjne; od 600 mln do 4 mld zł zwolnienie fakultatywne), podczas gdy w prawie europejskim limit ten został określony generalnie w wysokości 5 000 ECU. Podatnicy zwolnieni obligatoryjnie nie mają prawa do wyboru statusu podatnika opłacającego podatek, co również nie odpowiada normom dyrektyw. Odmienne uregulowania w tym zakresie umotywowane są jednak względami natury gospodarczej i społecznej, a także względami związanymi z wydolnością aparatu administracji podatkowej i dochodzenie do rozwiązań stosowanych w prawie europejskim powinno odbywać się stopniowo.

Wśród rozwiązań szczególnych można wskazać przykładowo na odbiegające od uregulowań VI. Dyrektywy określenie momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku dostarczenia towarów własnym transportem oraz wysyłki towarów, miejsca wykonania usługi, podstawy opodatkowania przy przekazaniu towarów na potrzeby osobiste podatnika, jego pracowników i innych osób określonych w ustawie.

Niektóre uregulowania prawne zawarte w Szóstej Dyrektywie Rady, a także dyrektywach o węższym zakresie przedmiotowym nie znalazły odzwierciedlenia ani w ustawie, ani w delegacjach ustawowych. Tytułem przykładu można wskazać na brak uregulowania dla zwrotu podatku naliczonego dla podatników mających miejsce zamieszkania (siedzibę) za granicą i ponoszących wydatki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy stwierdzić, że przepisy Ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, w części dotyczącej tego pierwszego podatku, są w ogólnych założeniach zgodne z prawem europejskim.

Ocena zgodności z prawem europejskim Ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym w części dotyczącej tego drugiego podatku wymaga porównania katalogu wyrobów objętych tym podatkiem w prawie polskim i w prawie europejskim oraz konstrukcji i zasad jego poboru. Zgodnie z dyrektywami Rady, podatkiem akcyzowym powinny być objęte oleje mineralne, alkohol i napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe. Wszystkie pozostałe podatki akcyzowe, z wyjątkiem tych, których pobór nie jest związany z przemieszczaniem się towarów przez granicę, powinny być zniesione.

Lista wyrobów objętych w Polsce podatkiem akcyzowym jest obszerna. Oprócz wymienionych wyżej, obejmuje ona również broń gazową, urządzenia do gier losowych i zakładów wzajemnych, samochody osobowe, jachty pełnomorskie, sprzęt elektroniczny wysokiej klasy, środki upiększające, karty do gry, wyprawione skóry futrzane, łodzie żaglowe, sól, zapałki oraz gumę do żucia.

Z tego wynika, że mimo braku stawki podwyższonej w podatku od towarów i usług, podatek akcyzowy spełnia funkcje podatku od luksusu. Należy jednak podkreślić, że - zgodnie z upoważnieniem ustawowym - Minister Finansów może zwolnić niektóre wyroby z podatku akcyzowego, a zatem jego ostateczny zakres przedmiotowy będzie znany dopiero po wydaniu wszystkich aktów wykonawczych. W odniesieniu do konstrukcji opodatkowania trzech grup wyrobów akcyzowych, regulowanych prawem europejskim, można jedynie stwierdzić, że zapisy ustawowe, dotyczące konstrukcji podstawy opodatkowania i stawek, są generalnie zgodne z przepisami dyrektyw.

W konkluzji można stwierdzić, że dostosowanie przepisów o podatku akcyzowym do prawa europejskiego wymagać będzie stopniowego znoszenia tego podatku w zakresie dotyczącym innych wyrobów niż wyroby tytoniowe, alkohol i wyroby alkoholowe oraz oleje mineralne. Należy jednak podkreślić, że warunku tego nie spełniły do tej pory nawet państwa członkowskie.

Akty prawne, przyjęte przez Radę w materii podatków bezpośrednich, mają przede wszystkim na celu zrównanie pod względem podatkowym sytuacji przedsiębiorstw, które prowadzą działalność na terytorium dwóch lub większej liczby państw członkowskich z sytuacją przedsiębiorstw, które ograniczają zasięg takiej działalności tylko do terytorium jednego państwa. Przyjęcie takich uregulowań przez Polskę będzie możliwe dopiero po uzyskaniu przez nią członkostwa w Unii Europejskiej. Do tego czasu w stosunkach z państwami członkowskimi powinny obowiązywać zawarte przez Polskę umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

W zakresie ogólnej konstrukcji dwóch podatków dochodowych nie nastąpiła harmonizacja przepisów prawnych. Z wyjątkiem pewnych ogólnych założeń wynikających z funkcjonowania gospodarki rynkowej konstrukcje obu podatków dochodowych wykazują w państwach członkowskich znaczne różnice. Przy reformie tych podatków w Polsce mogą być co najwyżej pomocne materiały opracowywane przez Komisję Europejską w przedmiocie harmonizacji podatku dochodowego od osób prawnych.

Hanna Litwińczuk




*. Biała Księga Polska - Unia Europejska zeszyt Prawo podatkowe został opracowany przez prof. dr hab. Hannę Litwińczuk.
1. Dz.Urz. EWG Nr 71/1301.
2. Dz.Urz. EWG Nr L 145/1.
3. Dz.Urz. EWG Nr L 316/1.
4. Dziesiąta Dyrektywa Rady (84/386/EWG) z dnia 31.7.1984 r. Dz. Urz. EWG Nr L 208/58.
5. Trzynasta Dyrektywa Rady (86/560/EWG) z dnia 17.11.1986 r. Dz.Urz. EWG Nr L 326/40.
6. Dyrektywa Rady (88/663/EWG) z dnia 21.12.1988 r. Dz.Urz. EWG Nr L 382/40.
7. Dyrektywa Rady (88/664/EWG) z dnia 21.12.1988 r. Dz.Urz. EWG Nr L 382/41.
8. Dz.Urz. EWG Nr L 303 z późn. zm.
9. Dz.Urz. EWG Nr 336/15 z późn. zm.
10. Dz.Urz. EWG Nr L 316/8.
11. Dz.Urz. EWG Nr L 316/10.
12. Dz.Urz. EWG Nr L 316/12.
13. Dz.Urz. EWG Nr L 316/19.

Jak system podatkowy wpływa na rynek pracy?

bezrobocie · system podatkowy · włochy · szara strefa · 16 luty 2010 (21:02)

Wpływ podatków na gospodarkę, partycypację w rynku pracy i popyt na nowych pracowników został dobrze opisany i poznany przez ekonomistów. Niemniej jednak nie zakończyło to dyskusji na temat wysokości „optymalnych” stawek podatkowych. Dla konserwatystów zawsze są one za wysokie a dla lewicowców niemal zawsze za niskie, aby sprostać wszystkim ambitnym zadaniom stawianym przed państwem.

W Polsce dyskusja toczyła się w ostatnich latach wokół kwestii obniżania podatków dochodowych. Najpierw wprowadzono liniowy podatek CIT a następnie obniżono stawki podatku PIT do 18% i 32%. Z kolei w związku z dojściem Platformy Obywatelskiej do władzy na nowo odżyły szansę na wprowadzenie liniowego podatku PIT.

O ile uważam, że najczęściej dyskusja na temat podatku dochodowego jest dyskusją o charakterze bardziej politycznym niż merytorycznym (ze względu na mały udział podatków dochodowych w dochodach budżetu państwa), to w niektórych krajach system podatków dochodowych - a mówiąc szerzej podatków od pracy - stanowi naprawdę duży problem. Takim krajem są między innymi Włochy.

Związek podatków z rynkiem pracy

Podatki - nie tylko dochodowe - mają duży wpływ na rynek pracy, gdyż oddziałują na koszty pracy. Wpływają więc zarówno na pracowników, jak i na pracodawców. Na stronę podaży pracy i stronę popytu na pracę. W uproszczeniu im większe koszty pracy tym mniejszy popyt na pracę - w Polsce na koszty pracy, oprócz podatków dochodowych, składają się np. składki na ubezpieczenie zdrowotne, rentowe czy chorobowe.

Ponadto im większy udział podatków w wynagrodzeniu, tym mniejsza kwota pieniędzy „brana do domu” (take-home pay) co wpływa na obniżenie bodźców przemawiających za podejmowaniem pracy i wejściem na rynek pracy - tym tłumaczy się najczęściej duże bezrobocie wśród ludzi młodych.

Ewentualnie wysokie koszty pracy mogą wpływać na powiększanie się szarej strefy (shadow economy), co skutkuje obniżeniem dochodów budżetowych (nielegalni pracownicy nie płacą podatków) i ma negatywny wpływ na poziom bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników (gdyż nielegalnie pracownicy nie są również ubezpieczeni).

Problemy włoskiego systemu podatkowego

Najnowsze badania Komisji Europejskiej (ECFIN, Laura Bardone, Italy's employment gap: the role of taxation) i Banku Światowego (The World Bank, Paying Taxes 2010 The global picture) ukazują, że system podatkowy we Włoszech potrzebuje zmian.

Relacja wysokości obciążeń podatkowych do PKB (tax-to-GDP) we Włoszech jest jedną z najwyższych w Europie i wynosi 43%, co oznacza, że jest wyższa aż o 3% od średniej dla strefy euro. Mało tego, Włochy mają również najwyższe w Unii Europejskiej tzw. ukryte obciążenia podatkowe. Wysoki jest również tzw. klin podatkowy - im wyższy tym większa różnica między tym co pracodawca płaci pracownikowi a tym co rzeczywiście pracownik dostaje „na rękę”.

Charakterystyką włoskiego systemu podatkowego jest to, że Włosi mają najwyższe podatki od pracy w całej Unii Europejskiej i jednocześnie jedne z najniższych podatków od konsumpcji (miejsce nr 25 na 27 krajów w UE) - niższą stawkę podatku VAT mają tylko w Grecji i Hiszpanii.

Bank Światowy sklasyfikował włoski system podatkowy pod względem łatwości płacenia podatków na miejscu 132 na świecie.

Jak wygląda na tym tle Polska?

Niestety, Polska nie może się poszczycić lepszym wynikiem niż Włochy. Bank Światowy sklasyfikował nasz system podatkowy pod względem łatwości płacenia podatków na miejscu nr 151 na świecie. Wynika to z tego, że polski system podatkowy nadal jest przestarzały i bardzo nieprzyjazny dla podatnika.

W Polsce średnia firma musi poświęcić kilkaset godzin w roku na sprawy podatkowe. Jest to trzeci najgorszy wynik w UE - gorzej jest tylko w Czechach i Bułgarii. W Polsce - podobnie jak we Włoszech - najwięcej czasu przedsiębiorcą zajmują rozliczenia podatków od pracy.

Polska fatalnie wypada również pod względem ilości czynności podatkowych jakie musi wykonać przedsiębiorca w roku podatkowym. Pod tym względem w Unii Europejskiej jesteśmy gorsi tylko od Rumunii.

Neutralna dochodowo reforma podatkowa

Komisja Europejska sugeruje, że Włosi powinni dokonać reform swojego systemu podatkowego, która z jednej strony byłaby neutralna od strony dochodów państwa (revenue-neutral tax) - co oznacza, że nie chodzi tutaj w gruncie rzeczy o cięcie podatków (co przy obecnym staniu zadłużenia Włoch byłoby katastrofalne) - a z drugiej strony zmniejszałaby koszty pracy. Można to osiągnąć na dwa sposoby.

Po pierwsze np. zmniejszając obciążenia w postaci podatków od wynagrodzenia (payroll taxes) na rzecz podwyższenia podatków konsumpcyjnych, takich jak VAT. Drugie rozwiązanie - zdaniem niektórych ekonomistów - jest jeszcze lepsze. Chodzi o podwyższenie podatków od nieruchomości, które mają najmniejszy negatywny wpływ na wzrost PKB.

Naturalnie i to mogłoby mieć swoje negatywne konsekwencję, jednak - zdaniem ekspertów KE - byłyby one mniejsze od utrzymania obecnych, wysokich obciążeń kosztów pracy.

• Polski system podatkowy Grzegorz Szczodrowski

• Bankowość europejska Władysław Baka

---