6659


Geografia ekonomiczna

wróć

0x01 graphic

Wykład I 02.11.2001

geografia fizyczna

Gałęzie geografii fizycznej

geografia ekonomiczna

- geografia łączności

Stanisław Berezowski, Alfred Harning, Teofil Lijewski - transport polski

np. ściana wschodnia � regiony nie pokrywają się z granicami państwowymi

funkcje geografii

teorie ryftów, El Nino

opis według krajów i państw (regionalny)

determinizm geograficzny

region -północno-wschodnie wybrzeże USA

Litosfera, hydrosfera, atmosfera, biosfera - tam gdzie wszystkie te elementy wzajemnie się nakładają � pedosfera

antroposfera (twory ludzkie)

środowisko geograficzne - środowisko przyrodnicze + twory człowieka

0x01 graphic

Wykład II 09.11.2001

108 mln km2 Pacyfik

106 mln km2 Atlantyk

95 mln km2 Indyjski

510 mln km2 - powierzchnia ziemi

11022 m - Rów Mariański

na Atlantyku Rów Portorykański 9212 m głębokości

Na Oceanie Indyjskim - Rów Jawajski 7450 m

powierzchnia

Najwyższy szczyt

Azja - 44 mln km2

Czomolungma, Mount Everest (Himalaje) 8848m n.p.m.

Afryka - 30 mln km2

Kibo 5895 m n.p.m.

Ameryka Północna - 24 mln km2

McKinley (Alaska) 6194m n.p.m.

Ameryka Południowa - 18 mln km2

Anconcagua (Alpy Południowe) 6960m n.p.m.

Antarktyda - 14 mln km2

Masyw Vinsona 5140m n.p.m.

Europa - 10 mln km2

Mont Blanc (w Alpach) 7807m n.p.m.

Australia i Oceania - 9 mln km2

Góra Kościuszki 2230m n.p.m.

Troposfera - ok - 70°C, 50hPa

źródła informacji w geografii

dane statystyczne, które dotyczą niewielkich jednostek przestrzennych, taka stała statystyka zawiera szeregi geograficzne (terytorialne)

źródła - masowe badania statystyczne

np. spis powszechny

spis rolny ( co roku na przełomie czerwca i lipca)

ewidencja (status cywilny, stan majątkowy, ewidencja gruntów)

sprawozdawczość jest zawsze okresowa

- monitoring (dotyczy najczęściej środowiska przyrodniczego) - ma wpływ na życie społeczno gospodarcze

zdjęcia z satelity są robione tak że część ich się pokrywa � stereoskopy

panchromatyczne, w określonym widmie (np. w podczerwieni)

źródłem informacji są książki, atlasy, internet (www.fao.org)

informacje potrzebne do interpretacji zjawisk społecznych

st. - short tone - 1017kg

kartogram

kartodiagram

diagram

Liczby bezwzględne - sztuki, kg, hektary � wyrażone jednym słowem

względne (relatywne) - procent (część w stosunku do całości) np. plony w decytonach do jednego hektara

indeksy łańcuchowe - bo zazębiają się

szeregi momentów, szeregi okresowe, jedne moment � jedne okres -szeregi statyczne

szeregi dynamiczne - dane z kilku lat

miary naturalne, jednostki techniczne

jednostki umowne - kalorie - można je dodawać, czynić obliczenia typu struktura

jednostka zbożowa - zawartość białka i skrobi w stu gramach w stu kilogramach zboża (1 jednostka zbożowa)

sztuka duża - teoretyczne zwierzę ważące 500kg

ceny bieżące

ceny stałe

jednostki administracyjne

Im wyższy stopień uogólnienia tym liczba jest bardziej fałszywa.

Zaletą jednostek jest to, że wszystko się na nich komentuje i dlatego są na ich temat dane

wadą jest to że

jednostki przyrodnicze, które np. mają identyczną budowę geologiczną, nachylenie

jednorodne warunki naturalne

jednostki geometryczne -zaletą jest to że są niezmienne w czasie, wadą że nie ma dla tych naturalnych podziałów danych

0x01 graphic

Wykład III 16.11.2001

kartogram

siatka geograficzna

rozmieszczenie topograficzne � kropki stawia się w miejscach największego natężenia zjawiska

zsumowana liczba kropek daje liczbę

kopki rozmieszcza się równomiernie na obszarze całej jednostki administracyjnej � rozmieszczenie kartogramiczne (im więcej ludzi tym ciemniejszy obszar bo więcej kropek)

mapy izorytmiczne

T: Geografia ludności

Większość ludności zamieszkuje średnie szerokości geograficzne zwłaszcza półkuli północnej

23% ludności świata koncentruje się w Azji Wschodniej � Chiny, Japonia, Korea itp.

20% ludności świata to obszary Półwyspu Indyjskiego � Indie, Pakistan, Bangladesz

Europa zachodnia i środkowa - 14% ludności świata

Ameryka Północna - rejon oceanu Atlantyckiego (Boston, N.Y, Chicago)

Ekumeny - obszary zamieszkane stale i trwale zagospodarowane

Anekumeny - obszary w ogóle nie zamieszkane i niezagospodarowane np. akweny morskie, oceaniczne, pustynie, wysokie góry, tereny podbiegunowe

Paraekumena (subekumena) - pośrednie między ekumeną, a paraekumeną, trwale zagospodarowane, wykorzystywane gospodarczo, ale niezamieszkane np. obszary wypasu zwierząt lub zamieszkiwane tylko okresowo np. przez koczowników.

1830 - pierwszy miliard ludności

1930 - drugi miliard

1960 - trzeci miliard

1975 - czwarty miliard

1986 - piąty miliard

1995 - szósty miliard

największy przyrost ludności po drugiej wojnie światowej - postęp medycyny, DDT (wyniszczył wszy), nie było klęsk głodu

W krajach trzeciego świata - olbrzymi procent urodzeń żywych i mała umieralność � eksplozja demograficzna

Organizm niedożywiony jest bardziej płodny, czynniki psychologiczne i kulturowe (np. wielożeństwo)

migracje (prześladowania, klęski żywiołowe - powodzie, wulkany, zmiany granic państwowych)

Afryka - od XVI do pierwszej połowy XIX wieku handel niewolnikami � ok. 20mln. ludzi

Antyle - Ameryka Środkowa - ok. 10 mln. potomków Afrykanów

Mulaci, Kreole, Metysi, Zambosi

Tunezja

Maroko 57 rok -5,8% 71 rok - 0,7%

Migracje  -w Polsce ze Wschodu na Zachód - z Polski zachodniej 2mln. ludzi przesiedlono do Niemiec, ze Wschodniej - Kazachstan

z Polski do RFN - lata 68-74 - wyjechało 79 tyś. ludzi

75-82 - 346 tysięcy (Ślązacy, Mazurzy, Warmiacy)

82 rok - 34,8 tyś.

powierzchnia

1950

1970

1990

1999

Wyszczególnie-nie

mln. km2

mln. osób

%

osób/ km2

mln. osób

%

mln. osób

%

mln. osób

%

osób/ km2

Świat

135,6

indeks>

2522

100

100

X

18,6

X

3696

146,6

100

X

5266

208,8

100

X

5978

237,0

100

X

44

X

Afryka

30,3

indeks>

221

100

8,8

X

7,3

X

357

161,5

9,7

X

615

278,3

11,7

X

767

347,1

12,8

X

25,3

X

Ameryka Południowa

17,8

indeks>

113

100

4,5

X

6,3

X

193

170,8

5,2

X

295

261,1

5,6

X

341

301,8

5,7

X

19,1

X

Ameryka Północna i Środkowa

24,2

indeks>

126

100

9,0

X

9,3

X

324

143,4

8,8

X

427

188,9

8,1

X

477

211,1

8,0

X

19,7

X

Azja bez Rosji

31,8

indeks>

1402

100

55,6

X

44,1

X

2147

153,1

58,1

X

3181

226,9

60,4

X

3634

259,2

60,8

X

114,3

X

Europa z całą Rosją

23

indeks>

547

100

21,7

X

23,8

X

656

19,9

17,7

X

722

132,0

13,7

X

729

133,3

12,2

X

31,7

X

Oceania

8,5

indeks>

12,6

100

0,5

X

1,5

X

19,3

153,2

0,5

X

26,4

209,5

0,5

X

30,0

238,1

0,5

X

3,5

X

Migracje wewnętrzne � na obszarze ziem zachodnio-północnych po wysiedleniu Niemców � 6mln. ludności, 5mln. przesiedleńcy ( zza Buga, ze wsi, z małych miasteczek) 120tyś. osób z Polski południowo-wschodniej przesiedlono w ramach akcji �wisła� (olsztyńskie, gdańskie, koszalińskie)

Migracje sezonowe (wahadłowe) � niedorozwój budownictwa mieszkaniowego, dojazdy do szkoły, do pracy, najczęściej wynikają z chęci polepszenia statusu materialnego

struktura ludności wedle płci i wieku

0x08 graphic
0x08 graphic
M K

0x08 graphic
0x08 graphic
M K

wyręby wojenne � potem kompensacja powojenna

nie powtarzają się cyklicznie

rodzi się więcej chłopców, ale potem kobiet jest więcej

Trzy podstawowe rasy ludzi ( na podstawie różnic fenotypowych)

rasa europeidalna (rasa biała) -odmiana człowieka współczesnego. Główne cechy białej odmiany człowieka to: ortognatyzm, polegający na lekkim wysunięciu kości twarzy do przodu, otwory oczne szerokie, ubarwienie oczu różne � dużo osobników jasnookich, nos duży, wąski, wyraźna bródka (wysunięta do przodu dolna część trzonu żuchwy), ciało obficie owłosione, włosy proste lub faliste, ale nigdy fil fil, owalne w przekroju, rosnące ukośnie,duży odsetek blondynów, skóra jasna.

Największy odsetek osobników z grupą krwi Rh-

Pierwotne rozmieszczenie tej rasy to Europa, Azja zachodnia

rasa negroidalna (rasa czarna) - skóra o różnych odcieniach barwy brunatnej aż do prawie czarnej, z wyjątkiem stóp i wewnętrznych części dłoni; włosy silnie skręcone, wełniste lub fil fil, rosnące w kępkach, zarost u mężczyzn umiarkowany lub słaby, owłosienie tułowia i kończyn słabsze niż u odmiany białej; barwa włosów i oczu zawsze czarna; nos z reguły szeroki lub bardzo szeroki, często spłaszczony o krótkiej podstawie; wargi grube, wydatne, często wywinięte; oczy duże, wypukłe, twarz często prognatyczna (brak podbródka),

steatopygia -(gr), cecha anatomiczna spotykana wśród kobiet głównie z plemienia Hotentotów i Buszmenów, polegająca na głębokiej lordozie z pochyleniem do przodu miednicy i obfitym otłuszczeniu wydatnych pośladków.

gen anemii sierpowatej

pierwotne pochodzenie Afryka Tropikalna i Oceania � Aborygeni, Nowa Zelandia, Nowa Gwinea

rasa mongoloidalna (rasa żółta) -odmiana człowieka współczesnego, zamieszkująca pierwotnie wschodnią, południowo-wschodnią i środkowowschodnią Azję, a także wyspy leżące poza kontynentem azjatyckim, m.in. Aleuty, Japonię i Indonezję, w wyniku wędrówek rozprzestrzeniona w strefie arktycznej, np. wzdłuż północnych wybrzeży Ameryki Północnej, północno-wschodniej Syberii oraz wschodniej i zachodniej Grenlandii. Cechami charakterystycznymi żółtej odmiany człowieka są: pigmentacja skóry od żółtawej po ciemnobrązową, oczy czarne lub brązowe, o ukośnej linii, utworzonej przez specyficzny fałd skórny (tzw. fałdę mongolską), łączący się z krawędzią górnej powieki, twarz płaska, z wystającymi kośćmi policzkowymi, często spotykany prognatyzm zębodołowy (tzn. wysunięcie ku przodowi kości twarzy w odcinku od podstawy nosa do krawędzi szczęki górnej), włosy czarne, proste, grube, okrągłe w przekroju, rosnące prosto, na twarzy i ciele z reguły rzadko rozsiane, krew głównie grupy B, wzrost niski (rzadko przekraczający 170 cm), plama mongolska � sina plama w okolicy lędźwiowo-krzyżowej u noworodków.

0x01 graphic

Wykład IV 23.11.2001

Meksyk - społeczeństwo młode   Szwecja - społeczeństwo regresywne

Meksyk - 46,1% młodych                 Szwecja - 24,3%

wskaźnik przyrostu naturalnego w 1999  19,1

w 1990  20,8

Szwecja  1999  0,8

kraje pokomunistyczne -  malejący przyrost naturalny

Litwa - 1990  4,6    1999  -1

Węgry - 1990  0,2   1999  4,8

 Bułgaria - 1990  3,2  1999  -4,8

czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności

ekwidystanta  linie jednakowych odległości np. od linii brzegowej morza, od konkretnego punktu itp.

W strefie odległości poniżej 50 kilometrów od linii brzegowej od linii mórz mieszka aż 27% ludności

procent ogółu ludności

odległość od morza w km

0 - 50

51 - 200

201 - 500

501 - 1000

powyżej

1000

8,2%

17,7%

27,3%

26,8%

20%

wszystkie lądy (bez Grenlandii i Antarktydy)

27

23

23

18

9

Europa

29

26

30

12

3

Azja

27

20

22

20

11

Afryka

18

27

19

23

13

Ameryka Północna

32

20

20

18

10

Ameryka Południowa

25

38

28

9

0

Australia z Oceanią

79

15

5

1

0

wysokość nad poziom morza

poniżej 200

200 � 500

501 - 1000

1001 - 1500

powyżej 1500

25,4%

26,8%

19,4%

28,4%

wszystkie lądy (bez Grenlandii i Antarktydy)

56

24

12

4

4

Europa

69

23

7

1

-

Azja

57

24

12

5

2

Afryka

33

24

21

14

8

Ameryka Północna

47

33

8

4

8

Ameryka Południowa

42

15

23

5

15

Austaralia z Oceanią

73

18

8

1

-

Gęstość zaludnienia ( osoba/km2)

Bangladesz

Azja

834

Tajwan

Azja

594

Korea Południowa

Azja

459

Holandia

Europa

380

Sahara

Afryka

1

Mauretania

Afryka

2

Kraje o wysokim przyroście naturalnym to głownie kraje rolnicze     niski - kraje bogate

W krajach wysoko rozwiniętych większość ludzi mieszka w miastach, procentowa liczba ludzi mieszkająca w miastach - wskaźnik urbanizacji

Wskaźnik urbanizacji w Polsce - 61%       Niemcy powyżej 80%     słabo rozwinięte (np. kraje afrykańskie) 20 - 24%

miasto - kryteria

kryterium administracyjne - prawa miejskie

miasta zakładane z góry - np. Kazimierz, Zamość, Gdynia

miasta początkowo pełniły funkcje obronne - np. Kraków

miasta średniowieczne - ciasne, wąskie uliczki

Paczków, Byczyna, Gdańsk - mury obronne

miasta renesansowe - zakładane 'na surowym kamieniu'

na planie siedmioboku - fortyfikacje w formie bastionów

Bernardo Morando - autor projektu zabudowy Zamościa

miasta kapitalistyczne - domy z cegły, dwupiętrowe � familoki

ulice robotnicze - górnicze, hutnicze

socjalistyczne - osiedla mieszkaniowe ('wielka płyta'

 

jednostka sąsiedzka - miasto w mieście nie posiadające odrębnych funkcji, polegające na etnicznym pochodzeniu mieszkańców

Ludzie w jednostkach sąsiedzkich nie asymilują się.

Układ sektorowy - najczęściej wymuszony warunkami przyrodniczymi - (np. Trójmiasto rozciągnięte nad zatoką)

baza ekonomiczna miasta - podstawa jego istnienia (kierunek zajmujący się funkcjami miast)

miasto spełnia funkcje na rzecz otaczającego terenu np. produkcja

aby określić funkcje miasta należy ludzi podzielić na dwie grupy

- pracujący na rzecz funkcji endogenicznej

Im powszechniejszy zakład tym zasięg funkcji mniejszy, im bardziej unikatowy tym większy.

Funkcje miasta mierzy się liczbą zatrudnionych w funkcji miastotwórczej natomiast nazwę tej funkcji określa się na podstawie �co to jest�

funkcje jednorodne    funkcje różnorodne

podział ze względu na liczbę mieszkańców - małe, średnie i megalopolis

0x01 graphic

Wykład VI 07.12.2001

Gleby - pedosfera - najcieńsza ze sfer skorupy ziemskiej � nie przekracza 2,5 metra, najbardziej produktywna warstwa około 40cm. Obok części mineralnej powstałej w wyniku wietrzenia, istotnym składnikiem gleby jest próchnica.

Efekt oddziaływania skały macierzystej - granulometryczne

skład mineralogiczny

podział gleb na grupy granulometryczne

trójkąt Osana

piaski

piasek luźny

piasek luźny pylasty

piasek słabo glinasty

woda higroskopowa, błonkowa, kapilarna, grawitacyjna (wolna), cząstki gleby

klimat - długość dnia i nocy, temperatury - im wyższe tym większe produkcje biomasy, skały

klasyfikacja według Fao, Iunesco

akrysole - czerwonożółte gleby zbielicowane -ferralitowe - w południowej Azji, Chinach, Borneo, zachodnio-południowej Afryce

mało przydatne rolniczo

alisole - duże ilości glinu, kwaśne, gorące klimaty monsunowe, uprawia się na nich ryż na przykład na Sumatrze

andosole - piaszczyste, powszechne na obszarach pustynnych Afryki, Australii, w Europie - gleby na wydmach

pradoliny - Bory Tucholskie, Pradolina Warszawsko-Berlińska

antrosole - gleby wytworzone przez człowieka, albo mocno zmienione - Belgia i Holandia, gleby w obszarach podmiejskich w krajach wysoko cywilizowanych

kambisole - gleby brunatne, dobre, zasobne w składniki mineralne, strefy klimatów umiarkowanych w południowo-wschodniej Azji, południowo-wschodniej Ameryce, dominują w Polsce

calcisole - zasobne w węglany wapnia, postać najczęstsza pod poziomem próchniczym

rędziny - klimaty suche, centralna Azja

czarnoziemy - głęboki zasobny poziom próchniczy, obszary trawiaste, stepowe - Południowa Europa, stepy zachodniej Azji, środkowa część Ameryki Północnej, pampasy i sawanny

ferrasowe - pas tropikalny Afryki, wyspy Pacyfiku, lasy tropikalne, dżungla

epifity

fluorisole - gleby powstałe z nanosów rzecznych - mady, w dolinach rzek

glejosole - tam gdzie występują skały drobnoziarniste (prawie ilaste) wysoki poziom wody gruntowej

warunki beztlenowe -> oglejenie tych gleb, obszary tundrowe Ameryki Północnej, Azja

szaroziemy - gleby między brunatnymi a czarnoziemami � przejściowe

gipsysole - tereny suche, pustynne, mają gips, obszary nawadniane bliskiego wschodu

listysole - gleby zbudowane z materii organicznej

kasztanoziemy - niskotrawiaste, ostnicowe

nitysole - czerwone ilsate gleby charakterystyczne dla sawann - Zair, Kamerun, Filipiny, Australia. Gleby na których są uprawy plantacyjne - kawa, bawełna, agawa

leptosole - na skałach masywnych, gleby na skałach litych z małą ilością wietrzeliny

liksysole - czerwone gleby obszarów półpustynnych, zasobne w składniki alkaliczne, południowa i wschodnia Azja, Wyżyna Brazylijska

feoziemy - próchnicze ziemie obszarów wilgotnych prerii - stepy wschodniej Azji

czarnoziemy - gleby o wysokich walorach rolniczych

plintosole - gleby lateritowe, Ameryka Południowa, Australia

podzole - gleby bielicowe

pozoluwiesole

luwisole

gleby przemyte

regosole - powstają na grubych odłamkach skał na obszarach podgórskich

sołączaki - gleby zasolone, chlorek sodu i potasu klimaty suche, na brzegach mórz

sołońce - złożone z jonów sodu

wertisole - odwracalne, wytworzone na drobnych materiałach skalnych w montmorilonit - wchłania duże ilości wody

dochód narodowy

produkt krajowy brutto

procent czynnych zawodowo

Kraje Beneluxu

1,9%

Kamerun

650 USD/M

60,6%

Burundia

160USD/M

90,4%

Brazylia

3640USD/M

17%

Boliwia

860 USD/M

44,5%

Niemcy

27510 USD/M

2,6%

Indie

340 USD/M

60,1%

Chiny

620 USD/M

67,2%

Kongo

120 USD/M

64%

USA

26980 USD/M

2,2%

Etiopia

100 USD/M

83%

Polska

2790 USD/M

22,2%

W 1999 roku w Polsce - rolnik za ciągnik Ursus  musiałby sprzedać 7,27 tony pszenicy ; 10,3 tony żywca wieprzowego ; 51 ton mleka

Austria - 10ha na jeden ciągnik

Holandia - 11ha

Meksyk - 574ha

Indie - 159ha

Polska 15,9ha

W krajach wysoko rozwiniętych przypada około 10 hektarów, a w nisko albo ich nie ma albo powyżej stu hektarów.

zużycie nawozów sztucznych

Egipt 400kg

Francja 273kg

Japonia 345kg

Polska 60kg

Rosja 26kg

produkcja roślinna świata

system odłogowy - dominuje w strefie tropikalnej - Afryka Centralna, Azja (żarowo odłogowy, żarowo leśny) uprawia się głównie rośliny zawierające dużą ilość węglowodanów na przykład bataty

system ugorowy - we wszystkich krajach trzeciego świata, obszary w strefach półsuchych nawet wysoko rozwiniętych

system uprawy ciągłej - 100% ziemi nadającej się do wykorzystania          poplony, śródplony

system plantacyjny - uprawa roślin wieloletnich przez długi okres czasu na tym samym polu � kakao, herbata, trzcina cukrowa, banany, cytryny, oliwki, winna latorośl

pszenica - 2000r. 582,2 mln ton na świecie   Chiny 17,3% Indie 12%USA 10,6% Francja 10,6% Rosja 6,3%

ryż - 592,9% mln ton  Chiny 32,1% Indie 22,8% Indonezja 8,6% Wietnam 5,4% Bangladesz 5%

kukurydza - 596,4 mln ton  USA 44,1% (89 kwintali z hektara)  Chiny 17,3%  Brazylia 5%  Meksyk 3,1% (21,7 kwintali z hektara) Francja 2,7%

jęczmień - 135,9 mln ton  Kanada 10,7%  Rosja 9,3%  Niemcy 8,9%  Hiszpania 7,9%

żyto - 20,5 mln ton  Rosja 27,3%  Niemcy 20,5%  Polska 19%  Białoruś 8,3%

ziemniaki - 301,8 mln ton  Chiny 19,2%  Rosja 10,6%  Polska 7,6%  Indie 7,5%  USA 7,2%

rośliny dostarczające tłuszczu - soja - 162,5 mln ton  USA 48,6%  Brazylia 19,5%  Argentyna 12%  Chiny 8,7%  Indie 3,3%

rzepak - 39,5 mln ton  Chiny 27,3%  Kanada 17,9%  Indie 15,5%  Francja 9,1% Niemcy 8,6%

oliwki - 13,6 mln ton  Hiszpania 27,2%  Włochy 23,6%  Grecja 14,2%  Tunezja 7,4%  Syria 5,5%

trzcina cukrowa - 1,3 miliarda ton  Brazylia 25,3%  Chiny 6,2%  Tajlandia 4%

0x01 graphic

Wykład VII 14.12.2001

Chów i hodowla zwierząt

systemy chowu zwierząt - większość z nich żywi się pokarmem roślinnym � związane z występowaniem formacji trawiastych � stepy, prerie, pampasy, hale wysokogórskie.

Dość duży okres trwania pory suchej - strefa podzwrotnikowa

wypas zwierząt jest okresowy - nomadyzm, koczownictwo - całe społeczeństwa z całym dobytkiem wędrują ze zwierzętami.

Koczownictwo - tryb życia polegający na nieustannym przemieszczaniu się z miejsca na miejsce, zwykle związany z nomadyzmem, czyli ciągłą wędrówką w poszukiwaniu dogodnych pastwisk. Współcześnie koczownictwo ogranicza się do obszarów najmniej korzystnych dla gospodarki.

Nomadowie - ludy pasterskie i zbieracko-łowieckie prowadzące koczowniczy tryb życia. Nomadowie zamieszkują tereny, na których niemożliwa jest systematyczna uprawa roli, a pastwiska muszą być zmieniane w ciągu roku (brak wody). Tam, gdzie warunki klimatyczne pozwalają, nomadowie prowadzą półkoczowniczy tryb życia.

Przeżuwacze - bydło, owce, kozy, konie, wielbłądy, osły, jaki, lamy, alpaki

Sudan, Azja Środkowa - obszary stepowe, karakumy

zwierzęta są najczęściej w złej kondycji fizycznej � niedożywione, z pasożytami, ze zniszczoną skórą

rolnictwo pierwotne - selekcja zwierząt zachodzi w sposób naturalny

systemy trawiaste ponieważ niekoniecznie muszą znajdować się w granicach jednego państwa trzeba uregulować kwestię przepędzania zwierząt prawnie z danym krajem, chyba że kraj jest tak rozległy ze jego obszar wystarcza na wypas.

Chiny, Mongolia, Angola

system otogonny - przypominają system koczowniczy, ale własność stada jest państwowa

Mongolia, Kazachstan

ostra zima - klimat skrajnie kontynentalny suchy

czarna śmierć - latem, suche wypalone tereny

biała śmierć - zimą

system ranczerski - stada zwierząt rasowych, wyselekcjonowanych

przepędzane w stronę stacji kolejowych gdzie są potem przetwarzane na mięso - mięso mrożone

transhumancja - przemieszczania się ludzi razem ze zwierzętami - nie wszystkich, tylko pasterzy. Stałe siedziby w których mieszkają ludzie zajmujący się hodowlą.

Klimat śródziemnomorski Afryki Północnej

Azja - gorące i suche lato

zima łagodna, rzadko mrozy, wilgotna

system wypasu - latem wędruje się w góry gdzie jest wilgoć i jest ciepło a więc jest i trawa, a zimna na niziny gdzie są takie same warunki jak w górach latem.

system pastwiskowo - ogorowy - ostra zima, zanik wegetacji - trzeba robić zapasy żywności i wybudować budynki do przezimowania

wędrówki ludzi ze stadami  na hale wysokogórskie � Francja, Kaukaz, Polska

kierdel - stado owiec w górach, także gromada kozic.

redyk [rum.], gromadny wypęd owiec na odległe hale (połowa maja), także powrót z wypasów (we wrześniu), dozorowany przez bacę i juhasów, połączony z tradycyjnymi uroczystościami.

system z letnim wypasem górskim

system przydomowy - zwierzęta żyją z ludźmi przy domu, żywią się często tym samym co gospodarze. W tym systemie żyje największa ilość trzody chlewnej na świecie � np. w Chinach - 48,3% pogłowia światowego.

system uczuciowy - bydłomania - święte krowy w Indiach - 16,4% pogłowia światowego

bydło w 2000 roku - 1,3 miliarda sztuk   Indie 16,4%  Brazylia 12,6%  Chiny 7,8%  USA 7,4%  Argentyna 4,1%

kraje o dużej powierzchni i o znacznej ilości trwałych użytków zielonych

system przemysłowego tuczu zwierząt - charakteryzuje się dużą koncentracją zwierząt

np. brojlery - przeznaczone na ubój młode, intensywnie tuczone kury, kaczki, indyki, króliki; najbardziej rozpowszechnione brojlery kurze, których produkcja ma charakter przemysłowy; na brojlery nadają się wyselekcjonowane rasy mięsne i ich mieszańce, dające szybkie przyrosty masy.

Bydło zarodowe

trzoda chlewna w 2000 roku - 904,7 miliona sztuk  Chiny 48,3%  USA 6,6%  Brazylia 3% (27,3 mln.)  Niemcy 3% (27,0 mln.)

pasze przemysłowe - komponowane z soi, kukurydzy

makuchy - pozostałości po wytłaczaniu roślin oleistych - białko i tłuszcz

białko zwierzęce - mączka rybna

Hiszpania 2,4%

Wietnam 2,1%

Rosja 2,0%

Polska 2,0%

owce w 2000roku - 1,1 miliarda sztuk

Chiny 12,4%

Australia 11%

Indie 5,5%

Iran 5,1%

Nowa Zelandia 4,3%

Sudan 4%

Wielka Brytania 4,2%

Owce zajmują taką niszę ekologiczna, która nie nadaje się do innego użytku. Peryferyczne obszary rolnictwa � obszar zwrotnikowy (np. Australia) obszary wyżynne (np. Iran, Irak, Argentyna, Mongolia), obszar górski (np. Chiny, Turcja), klimat morski (np. Wielka Brytania).

bydło mleczne - rozróżnia się bydło domowe garbate - zebu i bezgarbne - w tym także wielkorogie watussi oraz gospodarczo najważniejsze liczne rasy typu europejskiego o użytkowaniu mlecznym, mięsnym i ogólnym mleczno-mięsnym; najcenniejsze rasy mleczne dżerseje, ayrshire, holstein friesian, anglery; mięsne: aberdeen angus, herefordy, szorthorny, szarole; mleczno-mięsne: bydło nizinne czarno-białe, nizinne czerwono-białe, czerwona duńska rasa bydła, czerwona polska rasa bydła, szwyce oraz bydło simentalskie i kostromskie

trzoda chlewna � ważna jest proporcja pomiędzy mięsem a tłuszczem

współczesne rasy dzieli się na 3 główne typy użytkowe: mięsne (późno dojrzewające i szybko rosnące), tłuszczowo-mięsne (wcześnie dojrzewające i szybko rosnące) i słoninowe (późno dojrzewające i wolno rosnące); obecnie rasy tłuszczowo-mięsne są stopniowo przekształcane na mięsne, a słoninowe wypierane przez mięsne.

rasy typu mięsnego - m.in.: wielka biała angielska, niemiecka biała szlachetna, wielka biała polska (wbp), polska biała zwisłoucha (pbz), złotnicka biała (złb), pietrain

rasy typu tłuszczowo-mięsnego - berkshire, świnia puławska, essex.

typ słoninowy - złotnicka pstra (złp), mangalicka świnia.

typ smalcowy - rasy słabo umięśnione, o słabym kośćcu, wcześnie dojrzewające, o niskich przyrostach, mające skłonność do zapasania się. Świnie typu smalcowego hodowane są głównie w Azji m.in. świnia wietnamska i świnia chińska.

 

owce - szetlandy,

merynos - wełniste

karakuły - czarny, szary, brązowy - na Kaukazie � tłustoogoniasta

wrzosówki, romanowskie - północna, północno-wschodnia - kożuchowe

kenty - mięsno-wełnisty

gisarska - tłustopośladkowe

hempszyry, southdown, ildefransy - mięsny

cakle - prymitywna rasa owiec górskich

konie w 2000 roku - 60,2 miliona sztuk

Chiny 14,8%

Brazylia 10,6%

Meksyk 10,5%

USA 9,3%

Argentyna 5,5%

Rybołówstwo - warunki przyrodnicze - korzystne warunki przyrodnicze dla życia organizmów morskich � szelfy kontynentalne � wody przybrzeżne do głębokości 200metrów, wody płytkie

fitoplankton -> zooplankton -> ryby

ryby żywiące się fitoplanktonem - tołpyga, amur

duża ilość składników biogenicznych dostarczanych przez rzeki � strefa mieszania się wód słodkich i słonych, strefa średnich szerokości geograficznych i wyższych, wody chłodne

procent połowów w 1998

Azja 47,4%

Europa 21,0%

Ameryka Południowa 13,3%

Ameryka Północna 9,2%

Afryka 4,8%

Oceania 1,4%

Pacyfik NW 31,6%

Atlantyk NE 14,0% (prąd zatokowy)

Pacyfik SrW 11,9%

Pacyfik SrE 10,3% (zimny prąd peruwiański)

1970 wojna dorszowa - między Islandią, a Wielką Brytanią

50 mil morskich od brzegu - strefa danego kraju

od 1975 roku - 200 mil morskich

1982 konwencja praw morza - uchwaliła powszechną strefę 200 milową wyłączności połowów i eksploatacji bogactw mineralnych

konwencja państw Morza Bałtyckiego - podział Bałtyku na strefy ekonomiczne, na których kraje mogą gospodarować

sporna strefa połowów - Szwecja - Rosja, Dania - Polska

limity połowów - łososie i węgorze - na sztuki

0x01 graphic

Wykład VIII 21.12.2001

światowe połowy morskie według kontynentów i akwenów w latach 1994 i 1998

Rybołówstwo w Polsce

polska flota rybacka w latach 1945 - 1999

w tonach rejestrowych - metry przestrzenne - RT (pojemność brutto)

stocznia rybacka w Ustce

traulery, ligotraulery

metody aktywne połowów - sieć ciągnięta przez dwa traulery

echolokacja - lokalizowanie ławicy ryb

przynęty - wabienie ryb -dźwięki jakie wydają ryby w okresie tarła, światło

spadek wydajności, flota jest nieodnawiana (starzeje się)

poławiane i przetwarzane na miejscu

Północno Zachodni Pacyfik - Beringa, Ochockie

u wybrzeży Kanady i Alaski, na podstawie umów zawieranych z innymi krajami

np. z Chile,

u zachodnich wybrzeży Afryki

1975 - 816,5 tyś. ton

Bałtyk

Północno- Zachodni Pacyfik

Atlantyk Południowo-Zachodni

Pacyfik Północno- Zachodni - Morze Ochockie

Magadan

1995 Rząd Polski podpisał umowę z Rosją że się z wód wycofają (Morza Ochockiego)

Polska flota łowcza opuściła wody międzynarodowe na Morzu Ochockim 5 VII 1995 roku

1995 - 150USD za tonę rybołówstwo1996 - 200USD za tonę

limity połowów

1998 - 300tyś. ryb poławianych

88 tyś. ton

spór między Kanada a Hiszpanią o połowy

połowy: 1975 - 816,5tyś. ton

1998 - 298,7tyś. ton - 65,5 tyś. ton Pacyfik Północno-Zachodni

1999 - 222tyś. ton - 120 tyś. ton na Bałtyku

1999 -221 849 ton

Bałtyk i zalewy - 58%

Pacyfik NW - 30%

Atlantyk Antarktyczny - 9%

Atlantyk Południowo-Zachodni - 2%

Atlantyk NE - 1%

Atlantyk Północno-Zachodni - 0%

Polskie połowy ryb i innych organizmów morskich w 1999roku

Szproty - 32,3% (Atlantyk Antarktyczny)  Mintaje - 29,5% (Morze Ochockie)   Dorsze - 12,6%  Śledzie - 8,7%  Kryl - 8,6%   Ryby płaskie - 2,6%  Kalmary - 2,2% Czarniaki - 0,4%  Buławiki - 0,3%  Trocie - 0,2%  Krewetki - 0,2%  Łososie - 0,1%  Plamiaki - 0,0%  Karmaryny - 0,0%

połowy ryb na Bałtyku w 1997 roku według krajów

989 507 ton (bez Litwy)  Szwecja - 27,1%  Dania - 18,3%   Polska 17,9%  Finlandia - 11,9%  Estonia - 9,6%  Łotwa - 8,7%  Federacja Rosyjska - 4,2%          Niemcy - 2,3%

połowy ryb na Bałtyku według krajów

połowy ogólem

1994 - 781,5tyś. ton

1997 - 899 507 ton (bez Litwy)

Szwecja - 1994 - 235 606

1997 - 267 996

Dania - 1994 - 163 755

1997 - 181 347

Polska - 1994 - 116 500

1997 - 176 979

polskie połowy na Morzu Bałtyckim w 1999

Głębia Gdańska - 4,7%

Cieśnina Duńska

używki

produkcja kawy w 2000 roku 7,1 mln ton

Brazylia - 25,9%

Kolumbia - 8,9%

Indonezja - 6,4%

Wybrzeże Kości Słoniowej 5,1%

Wietnam 4,5%

produkcja herbaty w 2000 roku - 2,9 mln ton

Indie - 26,3%

Chiny - 25,3%

Sri Lanka - 9,9%

Kenia - 7,9%

Indonezja - 5,3%

kartodiagram - diagram na którym przedstawia się cechy wymierne liczbowo, przedstawiane różnymi miarami cechy podzielić na pięć klas rozpiętości światowej

dewiacja -wzorzec i kryterium odchylenia od wzorca

rolnictwo pierwotne - szczepowa własność ziemi, wspólne użytkowanie, produkcja własna na potrzeby własne, rolnictwo subsystencyjne

tradycyjne - latyfundia - (Chiny, Kambodża � plantacje)

rolnictwo zbiorowe, chów przydomowy

rolnictwo rynkowo-kapitalistyczne - duże, wysoko zmechanizowane gospodarstwa

transgenika, przemysłowe, bawełna, rzepak

hodowle

fermy tuczu przemysłowego

rolnictwo uspołecznione - socjalistyczne - wielkie przestrzenie, gospodarstwa centralnie planowane

0x01 graphic

Wykład VIII 04.01.2002

Wyżywienie

40 różnych składników - 15 witamin, 10 aminokwasów, 15 - 20 pierwiastków mineralnych, tłuszcze, musi dostarczać dostatecznej ilości energii

zapotrzebowanie kaloryczne zależy od płci - mężczyźni z reguły potrzebują więcej

od wieku - osoby młode więcej

rodzaju pracy - pracownicy fizyczni więcej

warunków klimatycznych - mieszkańcy zimnych klimatów więcej

ustalono że mniej więcej aby pożywienie zaspokajało wydatek energii powinno zawierać powyżej 2300kcal

2300 - 2700 pożywienie wystarczające

2700 > wyżywienie obfite, nadmierne

zużycie - 3300kcal

kaloria - ilość ciepła potrzebna do ogrzania 1 grama wody o 1°C przy normalnym ciśnieniu

Białka

białko pełnowartościowe - brak białka w diecie powoduje upośledzenie umysłowe

budowa nowych struktur i ich odbudowa, enzymatyczne, odpornościowe funkcje

kwasiohior - m' buaki -mniej niż 50 gramów na dobę - w tym mniej niż 50% białka zwierzęcego

żeby uzyskać 1 kcal ze zwierzęcych produktów - potrzeba 5-6 kcal pierwotnych (z produktów roślinnych)

np.około 3600 kcal - pomnożyć razy ilość kalorii pierwotnych i mamy ok. 18000kcal

norma zapotrzebowania białka to około 1 gram na 1 kg ciała dorosłego człowieka w tym około 50% białka zwierzęcego.

Tłuszcze

tłuszcze zwierzęce - słonina, smalec, masło - nasycone - są magazynowane w organizmie

stanowią zapas z którego organizm może wytwarzać energię - z jednego grama tłuszczu można uzyskać około 2,2 razy więcej energii niż z 1 grama węglowodanów lub białka.

Stanowią osłonę organów wewnętrznych, pełnią funkcję termoizolacyjna, są źródłem niezbędnych kwasów nienasyconych - tłuszcze roślinne, dostarczają witamin A,D, poprawiają wartości smakowe pokarmów.

łączenie niektórych pokarmów powoduje zmianę ich wartości energetycznej

Węglowodany

węglowodany - cukry - np. skrobia w ziemniakach,

pełni funkcje zapasowe, błonnik - wypełniający

główne źródło energii i przebieg procesów metabolicznych (np. spalanie tłuszczu)

Witaminy

związki organiczne nie mające żadnych właściwości odżywczych, ale wchodzą w skład enzymów i regulują procesy biochemiczne i fizjologiczne.

Witamina A - retinol, akseroftol - 'witamina wzrostowa', zapewnie normalne funkcjonowanie naskórka, odporność na zakażenia ropne, prawidłowe widzenie

niedobór powoduje między innymi suchość, rogowacenie i łuszczenie się naskórka, wysychanie i następnie rozmiękczanie rogówki i białkówki oka, ślepotę zmierzchową

główne źródła to masło, jaja, wątroba, mięso jako prowitaminy np. marchew

Witamina D - kalcyferol - reguluje gospodarkę wapniowo- fosforową, kieruje metabolizmem tkanki kostnej, pobudza wchłanianie wapnia z jelita cienkiego.

niedobór powoduje krzywicę, u dorosłych rozmiękczanie kości

jako prowitamina lub gotowa witamina - tran, mleko, jaja, masło

pod wpływem ultrafioletu powstaje w skórze z prowitaminy

Witamina E - tokoferol - wpływa na płodność, bierze udział w utlenianiu biologicznych, wpływa na działanie tkanki mięśniowej, zapobiega tworzeniu się polipów w jelicie grubym

niedobór powoduje zaburzenia płodności

źródłem są jarzyny, jaja, pieczywo razowe, sałata, oleje roślinne, kiełki zbóż

Witamina K - filochinon - warunkuje prawidłowy przebieg procesów krzepnięcia krwi i oddychania wewnątrz komórkowego oraz transportu jonów

niedobór powoduje obniżenie krzepliwości krwi, nie dające się zatamować krwotoki

źródłem są jarzyny - kapusta, kalafior ; wątroba, olej sojowy

Witamina B1 - tiamina - uczestniczy w utlenianiu komórkowym, udział w przemianach węglowodanów i tłuszczów, prawidłowy stan tkanki nerwowej

niedobór powoduje zapalenie nerwów - beri-beri, zaburzenia działania układu pokarmowego, obrzęki, nadwrażliwość skóry

źródła to mięso, jaja, owoce strączkowe, drożdże, ziemniaki

Witamina B2 - ryboflawina - bierze udział w przemianach węglowodanów, podnosi ogólną odporność organizmu i pobudza wzrost

niedobór powoduje zmiany w błonach śluzowych (np. zajady), spojówkach, rogówce i skórze

główne źródła to drożdże, mleko, jaja, jarzyny

Witamina C - kwas ascorbinowy - udział w utlenianiu komórkowym, wzmaga odporność organizmu, wpływa na wchłanianie żelaza

niedobór powoduje szkorbut - krwawienie i owrzodzenie dziąseł, wypadanie zębów, obniżenie odporności organizmu, kruchość naczyń krwionośnych

źródło to pomidory, cytryny, cebula, papryka, ziemniaki

Składniki mineralne

Wapń

Fosfor - mleko, sery, fasola, ryby

Magnez

żelazo - składnik hemoglobiny, niedokrwistość � anemia

człowiek około 70 letni spożył w ciągu życia około:

1,9 tony białka

2,3 tony tłuszczu

9,5 ton węglowodanów

0,6 tony składników mineralnych

63,8 ton wody

człowiek ważący około 70kg składa się z: :65% woda 20% białko 10% tłuszcze  1% węglowodany  4% składniki mineralne

pierwiastki  63% tlen  20% węgiel  10% wodór  3% azot  4% inne

820 milionów ludzi na świecie głoduje

niedobór kalorii i pozostałych składników - głód całkowity (bezwzględny)

brak jednego lub kilku składników - głód utajony, częściowy

przyczyny:

łańcuchy pokarmowe:

fitoplankton 0,5 tony -(80% straty)> 100kg zooplanktonu > 10kg śledzi > 1kg makreli > 10 gram tuńczyka

50kg tuńczyk -> 500ton fitoplanktonu

w 1999 zaopatrzenie na dobę (zaopatrzenie głodowe)

Tadżykistan, Tanzania, Somalia (1555), Madagaskar, Kenia, Mongolia, Mozambik, Etiopia, Demokratyczna republika Konga (1637), Erytrea, Afganistan, Burundia, Kambodża, RPA

powyżej 3000kcal

USA - 3754kcal

Nowa Zelandia

Polska, Rumunia,Słowenia, Szwecja, Szwajcaria, Liban, Włochy, Libia, Malta, Meksyk, Niemcy � 3410kcal, Grecja, Węgry, Islandia, Kraje Beneluksu, Kanada � 3160kcal

Spożycie tłuszczów ( w skali świata 2808kcal)

tłuszcz 74,6 w skali świata 9,1% tłuszcze pochodzenia zwierzęcego

Kamerun - 1,2% tłuszcze zwierzęce

Kanada - 19,6%

źródła produkcji produkcja z 1 kg

roślina

kraj

plon (t)

energia (m kcal)

białko (kg)

kasawa

Indie

22000

32800

264

ziemniak

Holandia

44000

34760

924

kukurydza

USA

8000

28960

624

pszenica

Holandia

7500

24225

790

ryż

Japonia

6000

22680

360

soja

USA

2500

10400

912

Podstawowe cechy kolejnych form produkcji przemysłowej

rzemiosło

manufaktura

przemysł

praca ręczna

pierwsze maszyny

Powszechne użycie maszyn

brak podziału pracy

podział pracy

daleko posunięty podział pracy

produkcja jednostkowa

większa skala produkcji

produkcja masowa

zasoby

 naturalne ludzkie kapitałowe

(kulturowe)

nieodnawialne odnawialne

jednokrotnego wielokrotnego strumienie ciągłe

użytkowania użytkowania lub zapasy niemagazynowalne

odnawialne

w długim czasie

zasoby środowiska przyrodniczego

niewyczerpywalne wyczerpywalne

energia słoneczna odnawialne nieodnawialne

energia powietrze

fal i pływów atmosferyczne surowce

mineralne

energia woda

wiatru przestrzeń

 gleby użytkowa

energia

geotermiczna rośliny

 zwierzęta

odnawianie ma zakres i czasokres

geotermiczna - zjawiska wulkaniczne, gejzery � wykorzystywanie na Filipinach, we Włoszech, Francji, Islandii, Polska

czynniki lokalizacji przemysłu

0x01 graphic

 

 

 

 

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
6659
6659
praca magisterska 6659
6659
6659

więcej podobnych podstron