CZECZEŃSKA REPUBLIKA ICZKERII

Czeczenia - republika w Federacji Rosyjskiej na Kaukazie, w 1991 roku liczyła 1,3 min.

mieszkańców; religia: islam sunnicki

1859 rok - Czeczenia została podbita przez Rosję

od 1936 roku istniała w ramach Rosyjskiej Federacyjnej SRR Czeczeńsko-Inguska Autonomiczna

Socjalistyczna Republika Radziecka

w 1944 roku Stalin zlikwidował Czeczeńsko-Inguska ASRR, a jej ludność wysiedlił, ale republika

została reaktywowana w 1957 roku

listopad 1991 roku - Dżochar Dudajew, były generał lotnictwa radzieckiego, po wyborze na

prezydenta Czeczenii, ogłosił niezawisłość od Rosji tej byłej autonomicznej republiki wchodzącej w

skład Federacji Rosyjskiej

Rosja zignorowała deklarację niepodległości Czeczenii, nie przyjmując jej do wiadomości

Czeczenii nie uznało żadne państwo, dlatego późniejszy konflikt pozostał wewnętrzną sprawą Rosji

grudzień 1991 roku - od Czeczenii odłączyła się Inguszetia

1992 rok - Czeczenia nie podpisała nowego układu federacyjnego

trudna sytuacja gospodarcza republiki sprawiła, że w Czeczenii mnożyły się organizacje o charakterze mafijnym, parające się przestępczością, a równocześnie powstała opozycja antydudajewska i Dudajew zaczął tracić kontrolę nad niektórymi regionami republiki

1993 rok- Dudajew wprowadził stan wyjątkowy i ogłosił rządy prezydenckie

sierpień 1994 roku - prorosyjska Rada Tymczasowa, wspierana politycznie i finansowo przez

Moskwę, ogłosiła objęcie władzy w republice i odsunięcie Dudajewa - oświadczyła ona, że

kontroluje całą Czeczenię z wyjątkiem Groźnego - wkrótce w Czeczenii doszło do wojny domowej,

jednak antydudajewska opozycja nie była w stanie zdobyć Groźnego

listopad 1994 roku - prezydent Rosji Borys Jelcyn zażądał, by wszystkie strony konfliktu

czeczeńskiego złożyły broń - w przeciwnym wypadku do Czeczenii wkroczą wojska rosyjskie

grudzień 1994 roku - wojska rosyjskie wkroczyły do Czeczenii - rozpoczęła się wojna rosyjsko-

czeczeńska

marzec 1995 roku - wojska rosyjskie opanowały Groźny

czerwiec 1995 roku - atak Szamila Basajewa na Budionnowsk w Kraju Stawropolskim - Basajew

zajął szpital i wziął zakładników domagając się wycofania wojsk rosyjskich z Czeczenii, a

następnie wynegocjował swobodny odwrót dla swego oddziału

styczeń 1996 roku - akcja terrorystyczna fundamentalisty czeczeńskiego Sałmana Radujewa w

Kizlarze w Dagestanie -- wzięcie zakładników, w tym kobiet i dzieci, przez czeczeńskich

bojowników - Czeczeni wycofali się, gdy negocjatorzy uświadomili im, że ich żądania wycofania

wojsk rosyjskich z Czeczenii są niemożliwe do zrealizowania

sierpień 1996 roku - sekretarz Rady Bezpieczeństwa Rosji, Aleksander Lebied', wynegocjował

rozejm z separatystami czeczeńskimi - sprawa niepodległości republiki została odłożona na później

wrzesień 1996 roku - wojska rosyjskie zaczęły wycofywać się z Czeczenii zgodnie z warunkami

porozumienia

luty 1997 roku - dotychczasowy premier, Asłan Maschadow, były szef sztabu wojsk czeczeńskich,

został wybrany prezydentem Czeczenii, pokonując radykalnego fundamentalistę Szamila Basajewa

(Dżochar Dudajew zginął w czasie wojny - prawdopodobnie został namierzony przez Rosjan gdy

korzystał z telefonu komórkowego)

wrzesień 1999 roku -- rosyjskie lotnictwo, wzorem operacji NATO w Kosowie, zaczęło

bombardowania Czeczenii, co miało być odwetem za zamachy bombowe, które miały miejsce w

Rosji w sierpniu i wrześniu, a o których autorstwo, pomimo braku dowodów, oskarżono

Czeczeńców, a także za atak islamistów m.in. Szamila Basajewa, na Dagestan

październik 1999 roku - wojska rosyjskie wkroczyły do Czeczenii - rozpoczęła się nowa wojna

grudzień 2000 roku - wojska rosyjskie zaczęły walki o zdobycie Groźnego

luty 2000 roku - skapitulowały resztki czeczeńskich obrońców Groźnego i wojska rosyjskie

opanowały miasto, siejąc terror wśród ocalałych mieszkańców - tymczasową stolicą Czeczenii,

wobec zniszczeń w Groźnym, został Gudermes

luty 2000 roku - Szamil Basajew, za zabicie pełniącego obowiązki prezydenta Rosji Władimira

Putina, wyznaczył 2,5 miliona dolarów nagrody

marzec 2000 roku - Federalnej Służbie Bezpieczeństwa udało się pojmać Sałmana Radujewa

styczeń 2001 roku - prezydent Rosji Władimir Putin zapowiedział redukcję sił federalnych w

Czeczenii, szacowanych przez źródła zachodnie nawet na 100 tysięcy żołnierzy, i przekazanie

dowództwa „antyterrorystycznej" operacji szefowi Federalnej Służby Bezpieczeństwa Nikołajowi

Patruszewowi, czyli odebranie jej wojsku, a przekazanie następczym KGB - wprawdzie siły

federalne i prorosyjskie kontrolowały większość terytorium Czeczenii, ale niemal codziennie

dochodziło do ataków partyzantów

wrzesień 2001 roku - czeczeńscy bojownicy zaatakowali Gudermes

listopad 2001 roku - w stolicy Dagestanu, Machaczkale, rozpoczął się proces Salmana Radujewa i

trzech innych bojowników czeczeńskich oskarżonych o terroryzm i inne przestępstwa

grudzień 2001 roku - Radujew został skazany na dożywotnie więzienie, a jego trzej

współpracownicy na kary od 5 do 15 lat więzienia

noc z 30 na 31 grudnia 2001 roku - rozpoczęła się operacja wojsk rosyjskich przeciwko
bojownikom czeczeńskim - według danych rosyjskich w ciągu kilku kolejnych dni operacji zabito
ponad 100 czeczeńskich bojowników

IRLANDIA PŁNOCNA.- UŁSTER

• XVII wiek - w Irlandii Północnej zaczęli osiedlać się szkoccy osadnicy wyznania protestanckiego

• 1690 rok - po bitwie nad Boyne i przegranej katolickiego króla Jakuba II Irlandia znalazła się pod
  panowaniem Anglii

• w ciągu XVII i XVIII wieku Irlandia stała się faktycznie kolonią angielską - stare rody irlandzkie
  wytępiono lub zasymilowano, a w efekcie nie było już niemal w końcu XVIII wieku katolickich
  właścicieli ziemskich, a samych katolików dyskryminowano - hasło równouprawnienia katolików
  stanowiło odtąd element ruchu narodowego w Irlandii

• 1800 rok - drogą przekupstwa Anglicy nakłonili deputowanych parlamentu irlandzkiego do
  przegłosowania tzw. unii Irlandii z Anglią - w efekcie powstało Zjednoczone Królestwo Wielkiej
  Brytanii i Irlandii

• 1845 — 49 - wielki głód, zmarło półtora miliona Irlandczyków, milion emigrowało (Irlandczycy
  oskarżyli Anglików o celowe dokonanie ludobójstwa)

• unioniści - nazwano tak zwolenników utrzymania unii Wielkiej Brytanii i Irlandii, a po utworzeniu
  państwa irlandzkiego, utrzymania związku Ulsteru z Wielką Brytanią

• Sinn Fein - My Sami - irlandzka organizacja niepodległościowa powstała w początkach XX wieku

• 24 kwietnia 1916 roku - w Dublinie wybuchło powstanie niepodległościowe tzw. powstanie
  wielkanocne — powstanie zostało stłumione przez Brytyjczyków

• grudzień 1918 roku w wyborach do parlamentu brytyjskiego większość mandatów
  przeznaczonych dla Irlandii zdobyli reprezentanci Sinn Fein

• styczeń 1919 roku - deputowani Sinn Fein proklamowali powstanie republiki irlandzkiej

• 1919 rok - utworzono Irlandzką Armię Republikańską (IRA) jako zbrojne ramię Sinn Fein

• 1919-21 - wojna o niepodległość Irlandii

• 1921—22 - podział Irlandii według kryterium narodowo-religijnego - 26 hrabstw utworzyło Wolne
  Państwo Irlandzkie o statusie dominium, a pod władzą brytyjską pozostało 6 hrabstw północnych
  z przewagą protestantów - Irlandia Północna

• dominium - nazwa niektórych byłych posiadłości brytyjskich, które uzyskawszy autonomię, tzn.
  własny parlament i rząd, wchodziły nadal w skład imperium brytyjskiego; termin ten użyto po raz
  pierwszy w 1867 roku w stosunku do Kanady; obecnie terminem tym określa się niepodległe
  państwa, które wchodzą w skład brytyjskiej Wspólnoty Narodów (Commonwealth) i uznają
  monarchę brytyjskiego za głowę państwa

• 1922-23 - w Wolnym Państwie Irlandzkim doszło do wojny domowej, którego przyczyną był
  odmienny stosunek do zawartego porozumienia - ruch domagający się pełnej suwerenności,
  kierowany przez Eamona de Yalerę, przegrał

• 1932 rok - po zwycięskich dla jego ugrupowania wyborach, premierem Wolnego Państwa
  Irlandzkiego został Eamon de Yalera

• 1937 rok - ogłoszono utworzenie w pełni suwerennej Irlandii

• 1949 rok - Irlandia formalnie opuściła brytyjską Wspólnotę Narodów uzyskując suwerenność

• Irlandia Północna, zwana z ang. Ulsterem, ze stolicą w Belfaście, pozostała częścią
  Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii; protestanci stanowią 54% ludności, katolicy 43%

• główne ugrupowania protestanckie Irlandii Północnej: Partia Ulsterskich Unionistów (UUP,
  umiarkowana) i Partia Demokratycznych Unionistów (DUP, radykalna)

• protestanckie grupy paramilitarne: Stowarzyszenie Obrony Ulsteru (UDA), Ochotnicze Siły Ulsteru
  (UVF), Bojownicy o Wolność Ulsteru (UFF), Ochotnicze Siły Lojalistyczne (LW)

• główne ugrupowania katolickie Irlandii Północnej: Socjaldemokratyczna Partia Pracy (SDLP,
  umiarkowana) i Sinn Fein (uważana za polityczne skrzydło IRA)

• katolickie grupy paramilitarne: Irlandzka Armia Republikańska (IRA, zał. 1919), Irlandzka Armia
  Wyzwolenia Narodowego (INLA), Zbrojna Rada Kontynuacji (CAC)

• 1968-69 w Irlandii Północnej wybuchły zamieszki - katolicy, buntując się przeciwko
  dyskryminacji, utworzyli ruch w obronie praw obywatelskich

• 1969 rok - w IRA doszło do rozłamu na umiarkowane IRA-Oficjalne, które chciało się skupić na
  działalności politycznej i skrajnie radykalne IRA-Tymczasowe, które zintensyfikowało działalność
  terrorystyczną

• sierpień 1971 roku - władze brytyjskie wprowadziły internowanie osób podejrzanych o stosowanie
  terroru bez wyroku sądowego - do dzielnic katolickich wkroczyło wojsko

• 30 stycznia 1972 roku - żołnierze brytyjscy zastrzelili w Londonderry 14 osób uczestniczących w
  pokojowej manifestacji - tzw. Krwawa Niedziela w Londonderry

• lipiec 1972 roku - tzw. Krwawy Piątek w Belfaście - w zamach bombowych zorganizowanych
  przez IRA w Belfaście zginęło 9 osób

• 1972 rok - wobec zasięgu zamieszek (474 zabitych w ciągu jednego roku) rząd brytyjski rozwiązał
  parlament Ulsteru i przejął władzę w prowincji

• 1973-74 - protestanci i katolicy zawarli porozumienie z Sunningdale, przewidujące wspólne
  sprawowanie władzy w Ulsterze strajk generalny, zorganizowany przez ekstremistów
  protestanckich pastora lana Paisleya, położył kres tej pierwszej próbie współrządzenia

• listopad 1974 rok - seria zamachów bombowych IRA w Birmingham - 21 zabitych (największa
  liczba ofiar wśród cywilów przez cały czas trwania konfliktu)

• 1976 rok — twórczynie ruchu na rzecz pokoju - katoliczka Mairead Corrigan i protestantka Betty
  Williams, otrzymały Pokojową Nagrodę Nobla

• sierpień 1979 roku - IRA po raz pierwszy dokonała udanego zamachu na członka rodziny
  królewskiej - bomba podłożona w Warrenpoint zabiła lorda Mountbattena, wuja królowej Elżbiety
  II, 118 żołnierzy

• 1981 rok - strajk głodowy w więzieniu Maże w Belfaście - zmarło 10 członków IRA, wśród nich
  jeden z jej przywódców Bobby Sands

• październik 1984 roku - zamach bombowy IRA na zjeździe konserwatystów w Brighton - 5
  zabitych, premier Margaret Thatcher cudem uszła z życiem

• 1985 rok - anglo-irlandzkie porozumienie z Hillsborough, po raz pierwszy dające władzom Irlandii
  prawo głosu w sprawach Ulsteru - protestanci byli oburzeni

• 1991 rok - spektakularny zamach IRA na siedzibę brytyjskich premierów na Downing Street, w
  którym jednak nikt nie zginął

• 1991 rok - zaczęły się rozmowy wielostronne, zainicjowane przez ministra ds. Irlandii Pomocnej,
  Petera Brooke'a, z udziałem przedstawicieli obu społeczności, Dublina i Londynu - zostały zerwane
  w listopadzie 1992 roku

• 1991 rok - po raz pierwszy liczba śmiertelnych ofiar ekstremistów protestanckich przewyższyła
  liczbę ofiar zbrojnych grup katolickich

• październik 1993 roku - bomba IRA zabiła 10 osób w sklepie rybnym na Shankill Road w
  Belfaście; w tydzień później w czasie święta Halloween protestanccy Bojownicy o Wolność Ulsteru
  (UFF) ostrzelali katolicki pub w Greysteel, zabijając 7 osób

• grudzień 1993 roku - premierzy Wielkiej Brytanii i Irlandii, John Major ł Albert Reynolds, ogłosili
  deklarację z Downing Street, w której zaoferowali Sinn Fein udział w rozmowach pokojowych w
  zamian za złożenie broni przez IRA

• 1994 rok - zawieszenie broni: IRA od l września, protestanckie organizacje Ochotnicze Siły
  Ulsteru (UVF) i Bojownicy o Wolność Ulsteru (UFF) od 14 października

• luty 1996 roku - IRA zerwało zawieszenie broni, dokonując serii zamachów, najpierw w
  Docklands w Londynie, potem w całej Anglii i Ulsterze - rozejm przywrócono w lipcu 1997

• czerwiec 1996 roku - rozpoczęcie rozmów okrągłego stołu w Belfaście

• 10 kwietnia 1998 roku - kompromis w Wielki Piątek - Irlandia Północna miała pozostać częścią
  Wielkiej Brytanii, ale miała korzystać z szerokiej autonomii; dokument przewidywał między innymi
  referendum (odbyło się w maju 1998 roku - 71 procent mieszkańców Ulsteru poparło
  porozumienie), wybory do zgromadzenia autonomicznego i utworzenie rady północ-południe, a
  więc całkowicie nowe formy rządzenia tą prowincją brytyjską

• dwaj ulsterscy politycy za działalność na rzecz pokoju w Irlandii Północnej - John Hume, lider
  Socjaldemokratycznej Partii Pracy, i David Trimble, lider Partii Ulsterskich Unionistów -
  otrzymali w 1998 roku Pokojową Nagrodę Nobla

• porozumienia nie uznała część działaczy IRA - tzw. Prawdziwa IRA

• 14 września 1998 roku - na zamku Stormont w Belfaście, siedzibie dawnego parlamentu prowincji
  (rozwiązanego w 1972 roku przez rząd w Londynie), rozpoczęło się pierwsze posiedzenie nowego
  autonomicznego zgromadzenia dla Irlandii Pomocnej - w jego skład weszli przedstawiciele ośmiu
  ulsterskich partii

• od początku problemem stało się rozbrojenie IRA - przeciwny porozumieniu wielkopiątkowemu
  pastor łan Paisley z radykalnej Partii Demokratycznych Unionistów (DUP) zapowiedział, iż
  członkowie jego ugrupowania nie zasiądą w komisjach obok przedstawicieli Sinn Fein, dopóki IRA
  nie rozpocznie składania broni

• grudzień 1999 roku - Partia Ulsterskich Unionistów (UUP) Davida Trimble'a zgodziła się
  utworzyć koalicję z udziałem Sinn Fein, której liderem był Gerry Adams, ale pod warunkiem, że do
  31 stycznia 2000 roku IRA rozpocznie likwidację swoich arsenałów - według porozumienia
  wielkopiątkowego IRA miała złożyć broń do końca maja 2000 roku

• 11 lutego 2000 roku — brytyjski minister ds. Irlandii Północnej Peter Mandelson zawiesił
  działalność zgromadzenia autonomicznego w Belfaście, ponieważ Irlandzka Armia Republikańska
  nie przystąpiła do likwidacji arsenałów

• na początku maja 2000 roku premierzy Wielkiej Brytanii i Irlandii przesunęli o 12 miesięcy termin
  rozbrojenia ugrupowań paramilitarnych w prowincji - Irlandzka Armia Republikańska wystąpiła
  następnie z ofertą dopuszczenia niezależnych inspektorów do swoich arsenałów broni, co miało być
  formą „budowania zaufania" pomiędzy republikanami a unionistami - IRA nadal nie chciała broni
  likwidować, a jedynie „zabezpieczyć"

• w końcu maja 2000 roku - ponownie przekazano zarząd nad Irlandią Północną z Londynu do
  Belfastu

• czerwiec 2000 roku - międzynarodowi obserwatorzy - przedstawiciel Finlandii Martti Ahtisaari i
  RPA Cyril Ramaphosa - przeprowadzili inspekcje w arsenałach IRA i oświadczyli, że od tej chwili
  broń zgromadzona w składach, które wizytowali, nie zostanie użyta bez ich wiedzy

• 2000 rok - powstała kolejna grupa rozłamowa w IRA - tzw. IRA-Ciąglość - przeciwna
  porozumieniu

• l lipca 2001 roku - David Trimble złożył rezygnację z funkcji premiera autonomicznej Irlandii
  Północnej gdyż IRA nie dotrzymała podstawowego warunku parokrotnie weryfikowanego
  porozumienia pokojowego i do 30 czerwca nie rozpoczęła likwidacji arsenałów broni

• 6 listopada 2001 roku - David Trimble ponownie został premierem autonomicznej Irlandii
  Północnej - gotowość powrotu na stanowisko wyraził po tym, jak IRA rozpoczęła likwidację swoich
  arsenałów

JUGOSŁAWIA

Słowenia: najbardziej na zachód, katolicy, związki z Zachodem i kulturą zachodnioeuropejską, stolica:

Lubiana

Chorwacja: katolicy, związki z Zachodem i kulturą zachodnioeuropejską, stolica Zagrzeb

Bośnia i Hercegowina: najbardziej zróżnicowana narodowościowo i religijnie, lekka dominacja

muzułmanów, stolica: Sarajewo

Serbia: prawosławni, związki z Rosją i kulturą wschodnioeuropejską, stolica Belgrad: (związane z

Serbią: Wojwodina, Czarnogóra i Kosowo)

Macedonia: prawosławni, zbliżeni do Bułgarów, stolica: Skopje

• już w XIX wieku pojawiły się wśród Słowian południowych koncepcje utworzenia wspólnego
  państwa, jednak stało się to możliwe dopiero po pierwszej wojnie światowej wraz z rozpadem
  Austro - Węgier

• w grudniu 1918 roku proklamowano powstanie Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców z
  połączenia niepodległych Serbii i Czarnogóry z byłymi południowosłowiańskimi prowincjami
  Austro-Węgier: Słowenią, Chorwacją, Bośnią i Hercegowiną oraz z - odebraną Bułgarii - częścią
  Macedonii - władzę w nowym królestwie objął monarcha serbski

• w Królestwie SHS od początku miały miejsce konflikty narodowe, szczególnie między dążącymi do
  dominacji Serbami a Chorwatami

• w 1928 roku czarnogórski poseł zastrzelił w Skupsztinie (parlament) trzech przywódców
  chorwackich - wywołało to kryzys w państwie

• w 1929 roku, aby powstrzymać kryzys, król Aleksander I Karadziordziewicz zawiesił konstytucję i
  wprowadził rządy osobiste - zmieniono wówczas nazwę państwa na Jugosławia

• ustasze - nazwę tę przypisali sobie członkowie tajnej organizacji chorwackiej utworzonej w 1929
  roku przez Ante Pavelicia; ustasze dążyli do niepodległości Chorwacji; potocznie nacjonaliści
  chorwaccy

• w 1934 roku król Aleksander zginął w Marsylii w zamachu zorganizowanym przez terrorystów
  macedońskich i chorwackich

• w kwietniu 1941 roku Jugosławia została najechana przez Niemcy wspierane przez Włochy,
  Bułgarię i Węgry

• czetnicy — nazwę te przyjęli jeszcze w XIX wieku serbscy partyzanci walczący o wyzwolenie
  swego kraju - wówczas spod dominacji tureckiej; w czasie II wojny światowej mianem czetników
  nazywano zwolenników monarchii; od 1991 nazywano tak oddziały nacjonalistów serbskich

• w okresie okupacji ustasze współpracowali z państwami Osi - marionetkowe państwo Ante
  Pavełicia: Niezależne Państwo Chorwackie - i byli współodpowiedzialni za krwawy terror

• współpracę z okupantami podjęła także część Serbów (na czele okrojonej Serbii stał marionetkowy
  rząd gen. Nedicia)

• poza tym Serbowie należeli albo do czetników, albo do - znacznie liczniejszej - komunistycznej
  partyzantki Josipa Broz-Tito (komuniści i czetnicy zażarcie się zwalczali)

• alianci zdecydowali się ostatecznie udzielić poparcia partyzantce komunistycznej (naciski Stalina na
  zachodnich sojuszników)

• po wojnie w Jugosławii władzę przejęli komuniści

• listopad 1945 roku - zdominowana przez komunistów Skupsztina proklamowała powstanie
  Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii złożonej z Serbii (z autonomicznym rejonem
  Wojwodina i okręgiem Kosowa i Metochii), Chorwacji, Macedonii, Bośni i Hercegowiny, Słowenii
  i Czarnogóry

• w 1980 roku po śmierci Tity odżyły, tłumione jego dyktaturą i autorytetem, antagonizmy
  narodowościowe

Konflikty lat dziewięćdziesiątych

• luty 1989 roku - strajki i demonstracje Albańczyków w Kosowie, stłumione przez wojsko serbskie
(wprowadzono stan wyjątkowy)

• kwiecień 1990 roku — zniesienie stanu wyjątkowego w Kosowie po stłumieniu demonstracji przez
  Serbów (około 500 ofiar)

• w 1990 roku - odbyły się demokratyczne wybory parlamentarne w republikach związkowych, w
  których - z wyjątkiem Serbii i Czarnogóry - wygrały partie narodowe - w efekcie równoczesnych
  wyborów prezydenckich prezydentem Serbii został postkomunista Slobodan Miloszewić, Bośni i
  Hercegowiny muzułmanin Alija Izetbegović, Chorwacji Franjo Tudjman

• wrzesień 1990 roku - zniesiono autonomię Wojwodiny, zamieszkiwanej przez liczną mniejszość
  węgierską, i Kosowa, zamieszkanego w większości przez Albańczyków

• luty 1991 roku - nieudane negocjacje serbsko-chorwacko-słoweńskie na temat podtrzymania
  Jugosławii

• 25 czerwca 1991 roku - ogłoszenie niepodległości przez Chorwację i Słowenię - zdominowana
  przez Serbów armia federalna, wspierana przez ochotników, zaatakowała Słowenię, a następnie
  Chorwację

• walki w Słowenii ustały po kilku dniach, natomiast konflikt w Chorwacji trwał do 1992 roku

• 15 października 1991 roku - ogłoszenie niepodległości Bośni i Hercegowiny przez bośniackich
  muzułmanów - protest bośniackich Serbów, stanowiących blisko 1/3 mieszkańców republiki

• 22 listopada 1991 roku - ogłoszenie niepodległości przez Macedonię (tylko w Macedonii nie było
  wojny)

• listopad 1991 roku - ONZ podjęła decyzję o powstaniu sił pokojowych UNPROFOR

• grudzień 1991 roku - RFN uznała niepodległość Chorwacji i Słowenii

• 15 styczeń 1992 roku - kraje Wspólnoty Europejskiej uznały niepodległość Chorwacji i Słowenii -
  faktyczny koniec Jugosławii

• styczeń 1992 roku — Serbowie bośniaccy utworzyli separatystyczną republikę serbską w Bośni i
  Hercegowinie - przywódcą Serbów bośniackich był Radovan Karadzić

• marzec 1992 roku - w Bośni i Hercegowinie odbyło się referendum na temat niepodległości -
  większość społeczeństwa opowiedziała się za niepodległością - w Sarajewie doszło do pierwszych
  starć między muzułmanami i Serbami

• w kwietniu 1992 roku konflikt Serbów bośniackich z bośniackimi muzułmanami i bośniackimi
  Chorwatami, którzy stanęli po stronie muzułmanów, ogarnął całą republikę i trwał do końca 1995
  roku, a sytuację skomplikował fakt, że od czerwca 1992 roku dochodziło także do starć miedzy
  muzułmanami a Chorwatami

• 27 kwiecień 1992 roku - powstała Federacyjna Republika Jugosławii („Nowa Jugosławia" albo
  „Trzecia Jugosławia"), składająca się z Serbii, obejmującej także autonomiczne okręgi Wojwodiny i
  Kosowa, oraz z Czarnogóry

• maj 1992 roku — Rada Bezpieczeństwa ONZ obarczyła Jugosławię odpowiedzialnością za konflikt
  w Bośni i Hercegowinie i nałożyła na Serbię sankcje ekonomiczne

• styczeń 1994 roku — Chorwacja i Nowa Jugosławia nawiązały stosunki dyplomatyczne

• marzec 1994 roku - porozumienie bośniackich Chorwatów i bośniackich muzułmanów o
  utworzeniu federacji w Bośni i Hercegowinie

• październik 1994 roku - ofensywa bośniackich Chorwatów i bośniackich muzułmanów w Bośni i
  Hercegowinie

• l styczeń 1995 roku - w wyniku mediacji i nacisków międzynarodowych ogłoszono zawieszenia
  broni w Bośni i Hercegowinie, nierespektowane przez bośniackich Serbów

• lipiec 1995 roku - atak bośniackich Serbów na Srebrenicę, muzułmańską enklawę znajdującą się
  pod kontrolą ONZ - w zdobytym mieście, podczas masowych egzekucji, Serbowie zamordowali w
  bestialski sposób ponad 7000 cywilów wziętych do niewoli podczas zdobywania miasta, w
  większości byli to mężczyźni w wieku od 12 do 77 lat

• sierpień/wrzesień 1995 roku - naloty NATO na pozycję bośniackich Serbów, zmuszają ich do
  przestrzegania zawieszenia broni - koniec serbskiej blokady Sarajewa

• listopad 1995 roku - porozumienie w Dayton (Ohio)

• w Bośni i Hercegowinie miała powstać konfederacja muzułmanów, Serbów i Chorwatów

• Chorwacja, Bośnia i Hercegowina oraz Serbia miały pozostać w granicach sprzed 1989 roku

• uchodźcy (ofiary „czystek etnicznych") uzyskali prawo powrotu do domów

• w ciągu roku wschodnia Sławonia miała powrócić do Chorwacji

• 14 grudnia 1995 roku - traktat paryski, sankcjonujący status Bośni i Hercegowiny (podpisany
  przez prezydentów Jugosławii, Chorwacji i Bośni)

• marzec 1996 roku - ostateczny podział Bośni i Hercegowiny: 51% Federacja Chorwacko-
  Muzułmańska, 49% Republika Serbska

• wrzesień 1996 roku - wybory do parlamentu i trzyosobowego Prezydium Bośni i Hercegowiny

• październik 1996 roku - nawiązanie stosunków dyplomatycznych miedzy Bośnią i Hercegowiną
  oraz Nową Jugosławią

• styczeń/luty 1998 roku - początek walk w Kosowie miedzy Serbami a Wyzwoleńczą Armią
  Kosowa (UĆK/WAK)

• lato 1998 roku — nastąpiła eskalacja konfliktu w Kosowie

• jesienią 1998 roku - wojska serbskie rozpoczęły pacyfikację Kosowa

• 6 lutego 1999 roku - w podparyskim Rambouillet rozpoczęły się negocjacje pokojowe pomiędzy
  Serbami i Albańczykami - rozmowy zakończyły się fiaskiem, a plan pokojowy podpisała jedynie
  delegacja albańska

• 24 marca 1999 roku - w odpowiedzi na niechęć Serbów do porozumienia, początek nalotów
  NATO na Jugosławię - w akcji wzięło udział osiem krajów: USA, Wielka Brytania, Kanada,
  Francja, Niemcy, Włochy, Holandia i Hiszpania

• 27 marca 1999 roku - Albańczycy zaczęli masowo opuszczać Kosowo uciekając do Albanii i
  Macedonii

• 27 maja 1999 roku - Międzynarodowy Trybunał ds. Zbrodni Wojennych w byłej Jugosławii
  oskarżył Miloszevicia i pięciu innych wysokich rangą przedstawicieli władz serbskich o zbrodnie
  przeciwko ludzkości

• l czerwca 1999 roku - Jugosławia poinformowała rząd niemiecki, że akceptuje plan pokojowy G-8
  apelując jednocześnie o wstrzymanie nalotów

• plan ten przewidywał m.in.: stacjonowanie w Kosowie międzynarodowych sił bezpieczeństwa pod
  auspicjami ONZ, natychmiastowe położenie kresu przemocy w tym rejonie, wycofanie
  jugosłowiańskich wojsk, zapewnienie uchodźcom bezpiecznego powrotu do domu, zgodę na
  obecność w Kosowie organizacji humanitarnych, ustanowienie tymczasowego zarządu prowincji
  zgodnie z rezolucją ONZ, autonomię dla Kosowa „z zachowaniem suwerenności i terytorialnej
  integralności Jugosławii" oraz rozbrojenie Wyzwoleńczej Armii Kosowa

• 10 czerwca 1999 roku - Serbowie zaczęli wycofywać się z Kosowa;

• 10 czerwca 1999 roku - sekretarz generalny NATO Javier Solana polecił zawiesić trwające 79 dni
  naloty na Jugosławię - do Kosowa wkroczyły w następnych dniach wojska NATO i Rosji w
  ramach KFOR

• Upiec 2000 roku - parlament jugosłowiański przyjął poprawki do konstytucji, które wprowadziły
  bezpośrednie wybory prezydenckie, co umożliwiało Miloszeviciowi ubieganie się o kolejne dwie
  kadencje (dotychczas prezydenta wybierał parlament, a Miloszević sprawował urząd już drugą
  kadencję - w świetle konstytucji trzeciej nie mógł)

• wrzesień 2000 roku - wybory prezydenckie w Jugosławii - zarówno rządzący socjaliści Slobodana
  Miloszevicia, jak i partie opozycyjne, popierające Vojislava Kusztunicę, ogłosiły zwycięstwo swych
  kandydatów - ekipa Miloszevicia oświadczyła, że konieczna jest druga tura wyborów

• 5 października 2000 roku - tłumy demonstrantów z całej Jugosławii zaczęły zjeżdżać do Belgradu
  po orzeczeniu Sądu Konstytucyjnego o unieważnieniu wyborów prezydenckich, co oznaczałoby
  przedłużenie rządów Miloszevicia

• 6 października 2000 roku - Sąd Konstytucyjny uznał zwycięstwo Kusztunicy, a Miloszević oddał
  władzę prezydencką

• grudzień 2000 roku - Słowenia nawiązała stosunki dyplomatyczne z Jugosławią

• styczeń 2001 roku - rząd Czarnogóry oświadczył, że chce rozwiązania federacji z Serbią -
  zwolennikiem samodzielności Czarnogóry był przede wszystkim prezydent Czarnogóry, Milo
  Djukanowić

• Czarnogóra już od dłuższego czasu dystansowała się od polityki Belgradu - obowiązywała tam
  nawet odmienna waluta: marka niemiecka (obecnie euro)

• rozpad Jugosławii stawiałby otwartą sprawę Kosowa, gdyż rezolucja Rady Bezpieczeństwa w
  sprawie tej prowincji postanawiała, że Jugosławia pozostanie w dotychczasowych granicach - nie było mowy o Serbii, chociaż Kosowo jest prowincją serbską, a zatem po rozpadzie Jugosławii na nowo należałoby ustalić status Kosowa

• w Kosowie wciąż dochodziło do starć miedzy Albańczykami i Serbami, a siły KFOR były bezsilne;
partyzanci albańscy opanowali też pas ziemi neutralnej, oddzielający południową Serbię od Kosowa

- w efekcie społeczność międzynarodowa nie bardzo wiedziała, co zrobić dalej z Kosowem, którego
włączenie do Jugosławii wydawało się nieprawdopodobne wobec nienawiści Albańczyków do
Serbów, a z drugiej strony państwa zachodnie nie chciały dopuścić do uzyskania niepodległości
przez tę prowincję, gdyż byłoby to zachętą do dalszych zmian granic, a więc i kolejnych wojen na
Bałkanach

• 2 stycznia 2001 roku - atak rebeliantów albańskich na posterunek policji we wsi Tearce, w pobliżu
  Tetowa w Macedonii - zginął jeden policjant, a trzech zostało rannych

• luty 2001 roku - początek walk między macedońskimi siłami rządowymi a albańskimi rebeliantami
  z Armii Wyzwolenia Narodowego (UCK) - początek wojny domowej w Macedonii

• Albańczycy stanowią około jednej trzeciej mieszkańców dwumilionowej Macedonii - wydarzenia na
  granicy macedońskiej wzbudziły obawy społeczności międzynarodowej, że działania rebeliantów
  mogą zakłócić delikatne stosunki pomiędzy Albańczykami i Macedończykami

• 4 marca 2001 roku - trwały walki wojsk macedońskich z Albańczykami na granicy macedońsko-
  serbskiej w pobliżu wsi Tanuszevici - Macedonia zamknęła granicę z Serbią

• 7 marca 2001 roku - amerykańskie, polskie i ukraińskie oddziały KFOR zajęły kosowską wioskę
  Mijak, w której atakujący Macedonię bojownicy albańscy mieli swoją bazę

• w efekcie ataków Albańczyków na Macedonię sojusz północnoatlantycki wyraził zgodę na
  dopuszczenie wojska jugosłowiańskiego na granicę z Macedonią

• 14 marca 2001 roku - oddziały jugosłowiańskiego wojska i serbskiej policji weszły do południowej
  części strefy buforowej między Serbią i Kosowem

• 14 marca 2001 roku - rozpoczęły się walki między Albańczykami a siłami macedońskimi w rejonie
  Tetova

• 17 marca 2001 roku - rząd Macedonii ogłosił mobilizację

• 31 marca 2001 roku - Macedończycy ogłosili zdławienie rebelii Albańczyków, jednak w ciągu
  kolejnych miesięcy dochodziło do dalszych starć między siłami rządowymi a albańskimi
  rebeliantami

• 3 maja 2001 roku - początek 10-dniowej operacji wojskowej przeciwko UCK w rejonie Kumanowa

- operacja zakończyła się fiaskiem

• 13 maja 2001 roku - w Macedonii powstał rząd jedności narodowej

• 8 czerwca 2001 roku - rebelianci albańscy zajęli wieś Araczinowo pod Skopje

• 12 czerwca 2001 roku - rząd macedoński ogłosił plan pokojowy, który przewidywał m.in.
  jednostronne zakończenie działań wojennych i zapowiadał amnestię, ale nie powstrzymało to rebelii
  Albańczyków - fiaskiem zakończyły się również rozmowy toczone od 15 do 20 czerwca między
  rządem a Albańczykami na temat autonomii

• 13 sierpnia 2001 roku - w Skopje podpisano porozumienie miedzy rządem a Ałbańczykami, które
  przewidywało, że:

- albański będzie drugim, obok macedońskiego, językiem urzędowym

• skład osobowy policji będzie w 2004 roku odzwierciedlał stosunki narodowościowe w
  Macedonii

• powstanie, finansowane z budżetu, albańskie szkolnictwo wyższe na obszarach, gdzie
  Albańczycy stanowią ponad 20% ludności

• prawosławie, islam i katolicyzm będą religiami równouprawnionymi

• wprowadzone zostaną stosowne zmiany w konstytucji

- Albańczycy uzyskają stosowną reprezentację w administracji rządowej i Trybunale
Konstytucyjnym oraz zwiększone zostaną uprawnienia samorządu

• 27 sierpnia 2001 roku - rozpoczęła się akcja NATO w Macedonii pod kryptonimem „Istotne
  żniwa", której celem było rozbrojenie Albańczyków

• 26 września 2001 roku - zakończono operację „Istotne żniwa"

• noc z 26 na 27 września 2001 roku - rozwiązała się albańska Armia Wyzwolenia Narodowego
  (UCK) w Macedonii

• noc z 15 na 16 listopada 2001 roku - parlament macedoński uchwalił piętnaście poprawek do konstytucji, które rozszerzyły prawa mniejszości albańskiej zgodnie z porozumieniem z sierpnia

• 12 lutego 2002 roku - w Hadze rozpoczął się proces byłego prezydenta Jugosławii Slobodana Miloszevicia, oskarżonego o zbrodnie wojenne popełnione w Chorwacji, w Bośni i Hercegowinie oraz w Kosowie

• prokurator w sprawie Milosevica - Carla de Ponte

KONFLIKT ARABSKO-KRAELSKI

• 1897 rok - obradujący w Bazylei I Światowy Kongres Syjonistyczny, pod wpływem Teodora
  Herzla, wezwał do odbudowy państwa żydowskiego - do arabskiej Palestyny zaczęli napływać
  Żydzi

• 2 listopada 1917 roku- Deklaracja Balfoura - dokument opublikowany przez brytyjskiego ministra
  spraw zagranicznych - deklaracja skierowana była do lorda Rothschilda i obiecywała poparcie
  Wielkiej Brytanii dla planu wydzielenia w Palestynie obszaru pod osadnictwo żydowskie

• Wielka Brytania po I wojnie światowej uzyskała mandat Ligi Narodów nad Palestyną (mandat A) -
  wcześniej tereny te należały do Turcji

• procent Żydów w stosunku do ogólnej liczby jej mieszkańców stale się powiększał: w 1922 roku
  stanowili oni 11%, w 1939 roku już 30%, a w 1948 roku 80%

• w latach 1936-1939 doszło do serii krwawych starć między Żydami i Palestyńczykami - skłoniło to
  Wielką Brytanię najpierw do ograniczenia (1939 roku), a w 1945 roku do wstrzymania emigracji
  Żydów do Palestyny

• w 1945 roku powstały żydowskie grupy terrorystyczne Irgun (pod przywództwem Menachema
  Begina) i Stern (jednym z przywódców był przyszły premier Izraela Icchak Shamir)

• w następstwie holocaustu opinia światowa stanęła po stronie Żydów, a równocześnie Wielka
  Brytania przestała odgrywać rolę światowego mocarstwa, ustępując Stanom Zjednoczonym

• w lipcu 1946 roku w wysadzonym przez Irgun hotelu Król Dawid śmierć poniosło 91 osób

• 29 listopada 1947 roku - Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło projekt podziału Palestyny na 2
  odrębne państwa i wyodrębnienie Jerozolimy, jako miejsca świętego trzech religii - zarówno
  Arabowie, jak i Żydzi odrzucili ten plan

• 15 maja 1948 roku - po ostatecznym wygaśnięciu mandatu brytyjskiego i wycofaniu wojsk
  angielskich, Żydowska Rada Narodowa proklamowała powstanie państwa Izrael - pierwszym
  prezydentem został Chaim Weizman, a premierem David Ben Gurion

• 15 maja 1948 roku - na obszar nowego państwa Izrael wkroczyły armie siedmiu państw arabskich:
  Egiptu, Jordanii (właściwie Transjordanii - dopiero w 1949 roku, gdy uzyskała ona tzw. Zachodni
  Brzeg Jordanu, tj. Cisjordanię, przyjęła ona nazwę Jordanii), Arabii Saudyjskiej, Jemenu, Iraku,
  Syrii i Libanu

• armie arabskie okazały się źle przygotowane, a każde z państw zamierzało realizować własne
  zamierzenia - przeszkoleni na frontach II wojny światowej żołnierze izraelscy walczyli o wiele lepiej

• Stalin popierał syjonizm, by osłabić pozycję Wielkiej Brytanii na Bliskim Wschodzie - polecił
  Czechom sprzedawać broń Izraelowi

• 11 czerwca 1948 roku - na wniosek ONZ podpisano 28-dniowy rozejm - do Izraela skierowano
  misję pokojową pod przewodnictwem hrabiego Folke Bernadotte'a - plan pokojowy odrzuciły obie
  strony i po wygaśnięciu rozejmu - 9 lipca - wznowiono działania wojenne (Bemadotte został we
  wrześniu zamordowany przez terrorystę ze „Sterna")

• w 1949 roku Izrael podpisał kolejno układy rozejmowe z Egiptem, Libanem, Jordanią i Syrią (Irak i
  Arabia Saudyjska nie chciały przystąpić do negocjacji) - w wyniku konfliktu Izrael powiększył swoje
  terytorium z 14 tyś. km² na 21 tyś. km²

• 1950 rok - Izrael ogłosił zachodnią część Jerozolimy swą stolicą

• 1952 rok - w Egipcie przewrót wojskowy obalił króla Faruka

• 1953 rok - Egipt proklamowano republiką - na przywódcę rewolucji egipskiej wysunął się
  pułkownik Abd-el Naser - od 1954 roku premier Egiptu, a od 1956 roku prezydent

• 26 lipca 1956 roku - Naser proklamował nacjonalizację Kanału Sueskiego - celem tego posunięcia
  było użycie opłat z eksploatacji Kanału do sfinansowania budowy nowej, większej tamy asuańskiej (początkowo inwestycja ta miała powstać w oparciu o kredyty zachodnie, których jednak Egiptowi nie przyznano, gdy kraj ten przesunął się do radzieckiej strefy wpływów) - formalnie dzierżawa Kanału wygasała w 1968 roku

• gdy zawiodły próby powołania międzynarodowego zarządu zajmującego się eksploatacją kanału, w
  październiku 1956 roku odbyły się tajne rozmowy brytyjsko-francusko-izraelskie w Sevres -
  opracowano tam plan wspólnego uderzenia na Egipt (Egipt budował właśnie kolejną koalicję
  antyizraelską, a ponadto zamknął Kanał Sueski dla statków izraelskich)

• 29 października 1956 roku - wojska izraelskie wtargnęły do Egiptu na półwyspie Synaj

• 30 października 1956 roku - Wielka Brytania i Francja wystosowały do obu stron ultimatum,
  domagając się zaprzestania działań wojennych

• 31 października 1956 roku - lotnictwo brytyjskie i francuskie rozpoczęło bombardowanie egipskich
  baz wojskowych

• 5 listopada 1956 roku - pod pretekstem zapewnienia bezpieczeństwa żeglugi na Kanale Sueskim
  zrzucony został silny desant brytyjsko - francuski w Port Said i Port Fuad

• postępowanie Brytyjczyków i Francuzów zostało skrytykowane przez Stany Zjednoczone i państwa
  Wspólnoty Narodów (Commonwealth)

• pod presją Stanów Zjednoczonych, przy spadającej wartości funta i rosnącej krytyce ze strony
  innych państw działania wojenne ustały 7 listopada 1956 roku

• wojska brytyjskie i francuskie zostały wycofane do 22 grudnia 1956 roku

• w marcu 1957 roku wycofał się ostatecznie Izrael, po uzgodnieniu, że na Synaju zostaną
  rozmieszczone oddziały ONZ, a Cieśnina Tiran otwarta dla żeglugi izraelskiej

• po kryzysie sueskim zwaśnione strony intensywnie rozbudowywały swój potencjał militarny - Izrael
  wspierały państwa zachodnie, Egipt i Syria dozbrajane były przez ZSRR i państwa bloku
  komunistycznego

• luty 1958 roku - prezydent Egiptu Naser powołał do życia Zjednoczoną Republikę Arabską
  (Egipt i Syria)

• 1964 rok - powstała Organizacja Wyzwolenia Palestyny (OWP) - organizacja polityczna
  powołana do reprezentowania interesów politycznych Palestyńczyków oraz kierowania walką
  prowadzącą do utworzenia państwa palestyńskiego - OWP zjednoczyła kilka grup palestyńskiego
  ruchu oporu; z OWP związane były palestyńskie ugrupowania terrorystyczne, jak np. Czarny
  Wrzesień

• 18 maja 1967 roku - Naser zażądał od ONZ wycofania sił pokojowych ze strefy Gazy i z Synaju

• 23 maja 1967 roku - Egipt zamknął cieśninę Tiran dla statków izraelskich, odcinając port Eljat od
  Morza Czerwonego

• równocześnie zaobserwowano ruchy wojsk w kierunku granic Izraela w Syrii, Jordanii, Iraku i
  Arabii Saudyjskiej

• 5 czerwca 1967 roku - Izrael zaatakował Egipt, Jordanię i Syrię, zbombardował lotniska irackie -
  był to początek „prewencyjnej" wojny zwanej wojną sześciodniową

• 10 czerwca 1967 roku - po interwencji ONZ działania wojenne ustały - Izrael zajął strefę Gazy,
  półwysep Synaj, Jerozolimę, Zachodni Brzeg Jordanu i wzgórza Golan, czyli obszar trzykrotnie
  większy od posiadanego

• konflikt stał się pretekstem do zerwania stosunków dyplomatycznych z Izraelem zarówno przez
  ZSRR, jak i inne kraje bloku komunistycznego (poza Rumunią)

• ZSRR odbudowywał potencjał wojskowy Egiptu, Stany Zjednoczone dozbrajały Izrael (Izrael,
  dążący do zbudowania własnej bomby atomowej, zobowiązał się zamrozić prace nad bronią
  jądrową, a w zamian otrzymał wielkie dostawy broni konwencjonalnej)

• 1969 rok - przewagę w OWP uzyskał al-Fatah, a stojący na jego czele Jaser Arafat został
  przywódcą organizacji

• bazą wypadową dla palestyńskich oddziałów zbrojnych były obozy dla uchodźców w Jordanii i
  Libanie

• 1970 rok - Palestyńczycy zostali usunięci z Jordanii

• 1970 rok - zmarł Naser - jego następcą został Anwar el Sadat

• 1972 rok - palestyńscy terroryści z Czarnego Września zamordowali podczas olimpiady w
  Monachium 11 izraelskich olimpijczyków

• 6 października 1973 roku - armia egipska zaatakowała izraelskie pozycje na wschodnim brzegu
  Kanału (armatki wodne błyskawicznie rozmyły jego wysoki brzeg po to, aby mogły się nań wspiąć
  egipskie czołgi), równocześnie wojska syryjskie nacierały na Wzgórza Golan

• data rozpoczęcia konfliktu nie była przypadkowa - na 6 października przypadało żydowskie święto
  Jom Kippur (Święto Pojednania) - od tego święta wojna zwana jest wojną Jom Kippur - w związku
  z czym liczono na osłabienie czujności w Izraelu, tym bardziej, że był to też czas muzułmańskiego
  ramadanu

• po pierwszym, chwilowym zaskoczeniu Izrael przeszedł do kontrataku - 11 października odepchnęli
  Syryjczyków za linie sprzed wojny, 16 października sforsowali Kanał Sueski i ruszyli na Kair

• dla wywarcia presji na proizraelski Zachód, kraje arabskie zrzeszone w OPEC zdecydowały się
  sięgnąć po „broń naftową" - na konferencji w Kuwejcie 17 października 1973 roku podjęto decyzję o
  podniesieniu cen ropy o 70% i zmniejszeniu eksportu

• 22 października 1973 roku - Rada Bezpieczeństwa wezwała strony do przerwania ognia - strony
  konfliktu zgodziły się na zawieszenie broni...i nadal kontynuowały wojnę - dopiero 24 października
  ustały działania wojenne

• 11 listopada 1973 roku - podpisano rozejm

• 4 listopada 1973 roku - kraje arabskie ogłosiły embargo na dostawy ropy do stanów Zjednoczonych
  i Holandii, grożąc równocześnie redukcją dostaw dla innych krajów do 25% •• embargo
  spowodowało 4-krotny wzrost cen ropy naftowej na rynkach światowych w ciągu 2 miesięcy
  (światowy kryzys energetyczny) - embargo zniesiono na początku 1974 roku

• 18 stycznia 1974 roku - na mocy porozumienia egipsko - izraelskiego podpisanego pod auspicjami
  ONZ, Izrael wycofał swoje wojska ze strefy Kanału Sueskiego - została ona obsadzona przez
  żołnierzy ONZ, co umożliwiło ponowne otwarcie Kanału Sueskiego dla ruchu po 8 - letniej przerwie
  w czerwcu 1975 roku

• listopad 1974 roku - Zgromadzenie Ogólne ONZ uznało OWP

• 13 kwietnia 1975 roku - mszcząc się za zabicie 4 chrześcijan, członkowie jednej z bojówek Falangi
  Libańskiej (prawicowa partia chrześcijańska) ostrzelali autobus wiozący grupę Palestyńczyków,
  zabijając 27 osób - wydarzenie to stało się początkiem wojny domowej w Libanie, „Szwajcarii
  Bliskiego Wschodu", między oddziałami chrześcijańskimi z jednej, a muzułmańskimi i palestyńskimi
  z drugiej strony

• w czerwcu 1976 roku, kiedy szala zwycięstwa przechyliła się na stronę muzułmańską,
  zaniepokojona perspektywą zdominowania Libanu przez Palestyńczyków Syria postanowiła
  interweniować po stronie chrześcijan

• latem 1976 roku do Libanu wkroczyły wojska Izraela, chcąc zniszczyć usytuowane tam bazy OWP

• w marcu 1978 roku w odpowiedzi na palestyński zamach na terenie Izraela, wojska izraelskie
  wkroczyły do południowego Libanu, by wycofać się w czerwcu 1978 roku pod naciskiem ONZ

• wojna w Libanie podzieliła świat arabski

• 26 marca 1979 roku - w Waszyngtonie premier Izraela Menachem Begin i prezydent Egiptu
  Anwar el Sadat podpisali, wynegocjowany w Camp David (leżąca pod Waszyngtonem letnia
  rezydencja prezydenta USA) we wrześniu 1978 roku, dzięki pośrednictwu Jimmiego Cartera,
  izraelsko-egipski traktat pokojowy

- Izrael zobowiązał się do wycofania swych wojsk z półwyspu Synaj, zapowiedział także, że po 5 latach zezwoli Palestyńczykom zamieszkującym zachodni Brzeg Jordanu na powołanie autonomicznych instytucji władzy lokalnej

• 25 kwietnia 1982 roku - Izrael przekazał Egiptowi półwysep Synaj

• po rozmowach w Camp David Egipt popadł w izolację w świecie arabskim (Sadat został
  zamordowany przez muzułmańskich ekstremistów w 1981 roku)

• 6 czerwca 1982 roku - rozpoczęła się izraelska operacja Pokój dla Galilei - jej celem była
  likwidacja baz OWP na terenie Libanu - wojska izraelskie po dwóch tygodniach walk dotarły do
  Bejrutu

• 9 czerwca 1982 roku - nad Bejrutem doszło do największej bitwy powietrznej w dziejach wojen
  arabsko-izraelskich

• izraelska akcja przeciw Libanowi spotkała się z dezaprobatą społeczności międzynarodowej -
  wojska izraelskie w sierpniu i wrześniu ewakuowano z Libanu - pozostały one jedynie w Bejrucie -równocześnie oddziały pokojowe złożone z Amerykanów, Francuzów i Włochów obsadziły wiele punktów w mieście

• 17 września 1982 roku - świat obiegła wiadomość o masakrze w administrowanych przez izraelskie
  władze okupacyjne obozach uchodźców palestyńskich Sabra i Chatila dokonanej przez milicję
  Falangi Libańskiej, w wyniku której zginęło ponad tysiąc Palestyńczyków - rząd izraelski odżegnał
  się od wszelkich powiązań z milicją Falangi

• 18 kwietnia 1983 roku - eksplozja bomby zniszczyła ambasadę Stanów Zjednoczonych w Bejrucie -
  zginęło 63 ludzi

• we wschodnim Libanie, kontrolowanym przez Syrię, trwały walki pomiędzy oddziałami OWP
  wiernymi Arafatowi i palestyńskimi formacjami prorosyjskimi - Arafat poniósł porażkę i musiał w
  grudniu 1982 roku wraz ze swymi ludźmi opuścić Liban

• w czerwcu 1985 roku Izrael ostatecznie wycofał się z Libanu

• Falasze - etiopscy wyznawcy judaizmu, sprowadzeni do Izraela tajnym mostem powietrznym w
  latach 80-tych

• 1987 rok - zaczęło się palestyńskie powstanie przeciw władzy Izraela, znane jako intifada (wojna
  kamieni) - bezpośrednią przyczyną jego wybuchu była śmierć 4 Palestyńczyków, którzy zginęli w
  wypadku drogowym - samochód, którym jechali, zderzył się z izraelską ciężarówką wojskową -
  powstanie wybuchło spontanicznie i zaskoczyło nawet OWP

• intifada nigdy nie została formalnie zakończona

• listopad 1988 roku - palestyński parlament na uchodźstwie, zebrany w Algierze, proklamował
  powstanie państwa palestyńskiego, którego prezydentem, w kwietniu następnego roku, ogłoszono
  Jasera Arafata

• we wrześniu 1989 roku Węgry, jako pierwsze państwo bloku socjalistycznego, przywróciły zerwane
  stosunki dyplomatyczne z Izraelem (Polska przywróciła je w lutym 1990 roku)

• 13 września 1993 roku - w Waszyngtonie Szimon Peres i Abu Mazan - w obecności Icchaka
  Rabina, Jasera Arafata oraz Billa Clintona, podpisali porozumienie o autonomii palestyńskiej w
  okupowanych od 1967 roku Strefie Gazy i Jerychu - zgodnie z tym układem armia izraelska miała
  być wycofana z tych terenów do kwietnia 1994 roku, władza miała zaś przejść w ręce wybranych w
  powszechnym głosowaniu palestyńskich samorządów

• w 1994 roku Szimon Peres, Icchak Rabin i Jaser Arafat otrzymali Pokojową Nagrodę Nobla

• 4 maja 1994 roku - w Kairze podpisano układ o ograniczonej autonomii palestyńskiej w Strefie
  Gazy i Jerychu

• 26 października 1994 roku - zawarto układ pokojowy między Jordanią i Izraelem - Izrael
  przekazał Jordanii 300 km² między Zatoką Akaba i Morzem Martwym

• 4 listopada 1995 roku - Ichak Rabin został zamordowany przez prawicowego fundamentalistę
  żydowskiego - premierem został Szimon Peres

• styczeń 1996 roku - Palestyńczycy wybrali 88-osobową Radę Legislacyjną oraz Jasera Arafata na
  przewodniczącego władz Autonomii

• luty 1996 roku - Jaser Arafat został zaprzysiężony jako przewodniczący Autonomii Palestyńskiej

• 29 maja 1996 roku - wybory parlamentarne w Izraelu wygrał Beniamin Netanjahu i izraelska
  prawica - sformowany następnie nowy rząd był przeciwny porozumieniu z Palestyńczykami,
  zawartemu przez poprzedni gabinet Partii Pracy

• 2 sierpnia 1996 roku - odwołano zarządzenie premiera Rabina z 1992 roku, zakazujące budowania
  nowych osiedli na ziemiach okupowanych

• 15 stycznia 1997 roku - podpisano porozumienia w sprawie oddania pod zarząd palestyński 80%
  miasta Hebron

• 30 lipca 1997 roku - podwójny zamach bombowy w Jerozolimie, w wyniku którego zginęło 18
  Izraelczyków - Izrael zawiesił negocjacje z Palestyńczykami

• 23 października 1998 roku -- premier Izraela Beniamin Netanjahu, przywódca Autonomii
  Palestyńskiej Jaser Arafat i prezydent USA Bili Clinton w obecności gwaranta porozumienia, króla
  Jordanii, Husseina, podpisali zawarte w Wye Plantation porozumienie arabsko - izraelskie, które
  przewidywało m.in.:

- usunięcie z Karty Palestyńskiej, która była konstytucją Autonomii Palestyńskiej, antyizraelskich sformułowań (Karta powstała w 1964 roku)

• wycofanie się etapami wojsk Izraela z Zachodniego Brzegu Jordanu

• uwolnienie 750, z żądanych trzech tysięcy Palestyńczyków, siedzących w izraelskich więzieniach, a uważanych przez Arafata za więźniów politycznych

• 11 listopada 1998 roku - rząd Izraela ratyfikował porozumienie z Wye Plantation, lecz
  równocześnie przedstawił Palestyńczykom warunki, od spełnienia których uzależniał wprowadzenie
  tej umowy w życie - za ratyfikacją porozumienia głosowało tylko 8 z 17 członków gabinetu
  Beniamina Netanjahu

• początek grudnia 1998 roku - atak rozwścieczonego tłumu Palestyńczyków na samochód
  żydowskiego osadnika i jadącego z nim żołnierza stał się pretekstem do wstrzymania przez rząd
  Beniamina Netanjahu realizacji porozumienia z Wye Plantation zahamowanie procesu
  pokojowego

• 14 grudnia 1998 roku — wizyta Billa Clintona w Autonomii Palestyńskiej - Clinton i Arafat
  uczestniczyli w uroczystości w Gazie, podczas której około tysiąca przedstawicieli Palestyńskiej
  Rady Narodowej oraz członków organizacji społecznych z Autonomii - zgodnie z porozumieniem z
  Wye Plantation - potwierdziło unieważnienie zapisu Karty Palestyńskiej, nawołującego do
  zniszczenia Izraela

• 17 maja 1999 roku - wybory w Izraelu - Beniamin Netanjahu przegrał z Ehudem Barakiem

• 7 lipca 1999 roku - nowy rząd Izraela kierowany przez Ehuda Baraka oficjalnie przejął władzę od
  gabinetu Beniamina Netanjahu - nowy premier zapowiedział ożywienie procesu pokojowego

• 5 września 1999 roku - premier Izraela Ehud Barak i przywódca Palestyńczyków Jaser Arafat
  podpisali w egipskim kurorcie Szarm el-Szejk, nad Morzem Czerwonym, porozumienie o realizacji
  umowy z Wye Plantation, które przewidywało:

• uwolnienie z izraelskich więzień 350 Palestyńczyków

• częściowe wycofanie wojsk izraelskich z terytorium Zachodniego Brzegu Jordanu

• rozpoczęcie negocjacji w sprawie ostatecznego statusu ziem palestyńskich okupowanych przez
  Izrael

• 9 września 1999 roku - Kneset zdecydowaną większością głosów ratyfikował umowę izraelsko-
  palestyńską z Szarm el-Szejk; tego samego dnia wypuszczono w ramach tej umowy 199
  Palestyńczyków z więzień izraelskich

• na początku lutego 2000 roku zerwano negocjacje w sprawie podpisania ostatecznego izraelsko-
  palestyńskiego układu pokojowego, który zgodnie z porozumieniami dwustronnymi,
  wynegocjowanymi we wrześniu 1999 roku w Szarm el-Szejk, powinien być zawarty do września
  2000 roku

• luty 2000 roku - lotnictwo izraelskie w odwecie za ataki Hezbollahu przeprowadziło nalot na Liban

• 5 maja 2000 roku - izraelskie samoloty zaatakowały przed świtem Liban - był to odwet za atak
  rakietowy ugrupowania Hezbollah na północny Izrael, przeprowadzony dzień wcześniej, a
  kontynuowany pomimo nalotów

• maj 2000 roku - odmowa wypuszczenia na wolność z izraelskich więzień kolejnej grupy
  Palestyńczyków wywołała falę wielodniowych gwałtownych zamieszek w Autonomii Palestyńskiej

• 24 maja 2000 roku - Izrael zakończył wycofywanie swych wojsk z południowego Libanu (tzw.
  strefy bezpieczeństwa - utworzonej w 1985 roku w celu ochrony Izraela przed palestyńskimi
  bojownikami) - operację tę przeprowadzono ponad miesiąc przed wyznaczonym terminem 7 lipca

• tereny opuszczane przez Izrael i jednostki proizraelskiej Armii Południowego Libanu (APL)
  natychmiast zostały zajęte przez oddziały islamskiego Hezbollahu

• Upiec 2000 roku - bezowocne rozmowy izraelsko-palestyńskie w Camp David, pomimo daleko
  idących propozycji Ehuda Baraka

• wrzesień 2000 roku - palestyński parlament zdecydował się odłożyć, planowane na 13 września,
  ogłoszenie niepodległości państwa palestyńskiego

• wrzesień 2000 roku - lider prawicowo-nacjonalistycznej partii Likud, Ariel Szaron, udał się na
  jerozolimskie Wzgórze Morija, gdzie znajduje się m.in. meczet Al-Aksa, jedno z najświętszych
  miejsc muzułmanów - wizyta Szarona miała podkreślić roszczenia żydowskie do tego wzgórza -
  wizyta ta sprowokowała krwawe starcia palestyńsko-izraelskie, tzw. drugą intifadę

• grudzień 2000 roku - po decyzji o rozpisaniu przedterminowych wyborów, Ehud Barak podał się
  do dymisji

• luty 2001 roku - odbyły się wybory premiera w Izraelu, które zdecydowanie wygrał Ariel Szaron,

emerytowany generał i zwolennik ostrego kursu wobec Palestyńczyków — przedstawiciele Likudu

rozpoczęli negocjacje z przedstawicielami Partii Pracy na temat utworzenia rządu jedności

narodowej

marzec 2001 roku - zaprzysiężone nowy rząd koalicyjny, w którego skład weszło w sumie 8 partii,

w tym Likud i Partia Pracy

maj 2001 roku - w odwecie za zamachy palestyńskie izraelskie samoloty zbombardowały Strefę

Gazy i Zachodni Brzeg Jordanu, a czołgi wkroczyły na terytoria Autonomii

czerwiec 2001 roku - Izrael zaakceptował warunki rozejmu z Palestyńczykami przedstawione

przez przebywającego z misją mediacyjną na Bliskim Wschodzie szefa amerykańskiej CIA

George'a Teneta - plan Teneta zakładał m. in. wycofanie w ciągu 48 godzin sił pancernych Izraela

z ziem palestyńskich oraz zniesienie blokady palestyńskich miast na Zachodnim Brzegu Jordanu i w

Strefie Gazy

Palestyńczycy nie zaniechali jednak działań terrorystycznych i ataków samobójczych, wobec czego

plan Teneta nie przyniósł oczekiwanych rezultatów - odpowiedzialność za organizowanie

zamachów ponosiły głównie organizacje terrorystyczne Harnaś i Islamski Dżihad

Harnaś (arabski skrót nazwy Islamski Ruch Oporu) - powstał w okresie pierwszego

palestyńskiego powstania przeciwko Izraelowi - intifady w 1987 roku. Tworzyli go m.in. Bracia

Muzułmańscy, islamskie ugrupowanie działające przede wszystkim w Egipcie. Harnaś początkowo

zajmował się głównie niesieniem pomocy ubogim i cierpiącym oraz tworzeniem struktur organizacji

charytatywnych. Duchowym przywódcą ruchu jest niewidomy szejk Ahmed Jasiu, który przez

osiem lat przebywał w izraelskim więzieniu (1989 - 1997). Hamas od początku sprzeciwiał się

porozumieniom zawartym przez OWP z Izraelem w Oslo w 1993 roku i domaga się powstania

wolnego islamskiego państwa palestyńskiego ze stolicą w Jerozolimie.

Islamski Dżihad - uaktywnił się podczas pierwszej intifady. Organizacja ta jest powiązana z

Iranem. Była to pierwsza organizacja fundamentalistyczna, która zadeklarowała, że będzie zbrojnie

dążyć do utworzenia państwa palestyńskiego. O ile Hamas działa na wielu polach, o tyle Islamski

Dżihad zajmuje się jedynie walką partyzancką z Izraelem. Na czele stoi Ramadan Abdallah Szallah

lipiec 2001 roku - rząd izraelski oficjalnie zgodził się na fizyczną eliminację Palestyńczyków

podejrzewanych o terroryzm przez wywiad i armię (w efekcie tej polityki w sierpniu 2001 roku

zabity został lider Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny, Abu Ali Mustafa)

sierpień 2001 roku - w odpowiedzi na samobójczy zamach w pizzerii w Jerozolimie, w wyniku

którego kilkanaście osób zginęło, a ponad 70 zostało rannych, izraelska policja zajęła główną

siedzibę OWP w Jerozolimie, a izraelskie samoloty dokonały bombardowań na Zachodnim Brzegu

Jordanu

26 września 2001 roku - przywódca Autonomii Jaser Arafat i izraelski minister spraw

zagranicznych Szimon Peres wystosowali wspólny apel o wstrzymanie walk na Zachodnim Brzegu

Jordanu i w Strefie Gazy oraz zamachów terrorystycznych w Izraelu - ogłoszony rozejm nigdy nie

wszedł jednak w życie

październik 2001 roku - wojska izraelskie wkroczyły do Hebronu na Zachodnim Brzegu Jordanu -

po kilku dniach premier Szaron kazał wycofać wojsko pod presją opinii światowej i zaczął łagodzić

restrykcje wobec Palestyńczyków

październik 2001 roku - Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny dokonał zamachu na izraelskiego

ministra turystyki, który zmarł od poniesionych w jego wyniku ran - był to odwet za zabicie lidera

Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny

listopad 2001 roku - Jaser Arafat spotkał się z Szimonem Peresem na hiszpańskich Balearach, aby

wznowić negocjacje pokojowe

grudzień 2001 roku - w pierwszy weekend grudnia Palestyńczycy dokonali aż trzech zamachów

bombowych, w wyniku których zginęło 26 osób a ponad 200 zostało rannych - w odpowiedzi rząd

Izraela oskarżył władze Autonomii Palestyńskiej o inicjowanie zamachów a wojska izraelskie

zaatakowały cele palestyńskie

5 grudnia 2001 roku - wojska izraelskie zawiesiły działania zbrojne, dając czas Arafatowi na

powstrzymanie dalszej przemocy - Arafat polecił zamknąć w areszcie domowym lidera Hamasu (lider Islamskiego Dżihadu przebywał w Syrii) oraz aresztować wielu działaczy Hamasu i Islamskiego Dżihadu

• działania podjęte przez Arafata nie powstrzymały kolejnych palestyńskich zamachów

• 12 grudnia 2001 roku - miały miejsce trzy zamachy palestyńskie - już tego samego dnia izraelskie
  samoloty zbombardowały obszary Autonomii Palestyńskiej, a władze Autonomii zamknęły wszelkie
  biura i instytucje należące do Hamasu i Islamskiego Dżihadu

• 13 grudnia 2001 roku - armia izraelska wkroczyła na terytoria Autonomii, władze izraelskie
  ogłosiły zerwanie kontaktów z Arafatem i zamknęły go w areszcie domowym

• w nocy z 14 na 15 grudnia 2001 roku - Stany Zjednoczone zawetowały rezolucję Rady
  Bezpieczeństwa ONZ o wysłaniu obserwatorów ONZ do Strefy Gazy i na Zachodni Brzeg Jordanu

• 21 grudnia 2001 roku - Hamas ogłosił zawieszenie ataków terrorystycznych

• 4 stycznia 2002 roku - zatrzymano statek z bronią dla Palestyńczyków - podejrzenia o próbę
  przeszmuglowania broni na obszar Autonomii padły na samego Arafata

• 9 stycznia 2002 roku - Hamas wznowił akcje terrorystyczne, atakując żołnierzy izraelskich

• 10 stycznia 2002 roku - w odwecie za zamach Izraelskie czołgi i buldożery zniszczyły 73 domy w
  Rafah w południowej części Strefy Gazy

• 21 lutego 2002 roku - Palestyńczycy aresztowali trzech podejrzanych o zamordowanie izraelskiego
  ministra turystyki

• 24 lutego 2002 roku - Izrael zgodził się na złagodzenie aresztu domowego Jasera Arafata -
  zezwolono mu na opuszczenie siedziby, ale zabroniono mu opuszczać miasto Ramall

TERRORYZM OD WTC

11 września 2001 roku - około 8.45 w budynek World Trade Center (WTC) w Nowym Jorku uderzył uprowadzony przez terrorystów samolot pasażerski Boeing 767 11 września 2001 roku - kilka minut po 9.00 drugi porwany przez terrorystów samolot pasażerski uderzył w wieżę WTC

prezydent stanów Zjednoczonych George W. Bush został poinformowany o zamachu na WTC w kilka minut po 9.00

11 września 2001 roku - około 9.30 przed budynkiem Departamentu Stanu w Waszyngtonie eksplodował samochód pułapka

w tym czasie FBI wiedziało już o uprowadzeniu kolejnego samolotu i zarządziło ewakuację budynków rządowych w stolicy

11 września 2001 roku - około godziny 9.40 samolot pasażerski Boeing 757 uderzył w zachodnie skrzydło Pentagonu

11 września 2001 roku - po 10.00, w odstępie 20 minut zawaliły się obie wieże WTC, grzebiąc pod gruzami tysiące ludzi

11 września 2001 roku - około 11.00 na niezamieszkanym obszarze koło Pittsburga rozbił się kolejny samolot uprowadzony przez terrorystów - prawdopodobnie jego celem miała być rezydencja prezydencka w Camp David

11 września 2001 roku - około godziny 11.00 nad miastem zaczęły krążyć myśliwce F-16,
a burmistrz Nowego Jorku, Rudolph Giuliani zarządził ewakuację dolnej części
Manhattanu

zamknięto lotniska, ewakuowano wysokie biurowce w całych Stanach Zjednoczonych i zamknięto ruch graniczny

FBI rozpoczęło natychmiastowe śledztwo, w wyniku którego szybko ustalono nazwiska 19 porywaczy samolotów, a głównym podejrzanym o zorganizowanie ataku został saudyjski milioner Osama bin Laden - śledztwo objęło wkrótce cały świat

Osama bin Laden - urodził się w 1967 roku w Arabii Saudyjskiej. Od 1979 roku walczył przeciwko agresji radzieckiej w Afganistanie. W latach 80-tych utworzył organizację al-Qaida, której celem początkowo był nabór ochotników do oddziałów partyzanckich w Afganistanie, a później organizowanie akcji terrorystycznych przeciwko Stanom Zjednoczonym i ich sojusznikom na Bliskim Wschodzie. Organizacja ta organizowała zamachy: w 1993 roku zamach bombowy w WTC w Nowym Jorku, w 1995 roku zamach bombowy z użyciem samochodu pułapki na żołnierzy amerykańskich w Arabii Saudyjskiej, w 1996 roku zamach bombowy w amerykańskich koszarach w Arabii Saudyjskiej, w 1998 roku zamachy na ambasady amerykańskie w Kenii i Tanzanii, w 2000 roku zamach samobójczy na niszczyciel amerykański w Jemenie.

12 września 2001 roku - prezydent Bush oświadczył, że Ameryka użyje wszelkich
dostępnych środków by wygrać wojnę z terroryzmem - Stany Zjednoczone rozpoczęły
tworzenie koalicji przeciw terrorystom

12 września 2001 roku - NATO oświadczyło, iż w przypadku udowodnienia, że za

atakiem terrorystycznym stało obce państwo lub organizacja, zastosowanie znajdzie artykuł

5 traktatu założycielskiego, czyli atak zostanie uznany za akt agresji przeciw wszystkim

krajom członkowskim NATO

do koalicji przeciw terrorysto przystąpiło wiele krajów, także islamskich

ponieważ Osama bin Laden przebywał w rządzonym przez Talibów Afganistanie,

Amerykanie zażądali jego wydania, grożąc w przeciwnym wypadku wojną

tymczasem sam bin Laden zaprzeczał swemu udziałowi w zamachu a przywódca Talibów,

mułła Mohammad Omar, wezwał 16 września 2001 roku do Kabulu mędrców islamskich, by przedyskutować z nimi możliwość ogłoszenia dżihadu przeciw Stanom Zjednoczonym

17 września 2001 roku - do Kandaharu, siedziby duchowego przywódcy Talibów, Omara,
udała się delegacja pakistańska, która miała przekonać władze Afganistanu do wydania
Osamy bin Ladena

pomimo oficjalnego poparcia udzielonego przez rząd pakistański Perveza Muszarrafa Stanom Zjednoczonym, wielu mieszkańców Pakistanu demonstrowało poparcie dla Osamy /bin Ladena

• września 2001 roku - prezydent Bush podpisał udzielone mu jednogłośnie przez
  Kongres pełnomocnictwo do użycia siły militarnej wobec terrorystów, a także zatwierdził
  przyznane przez Kongres 40 miliardów dolarów, z czego połowa przeznaczona została na
  sfinansowanie operacji militarnych, a druga przede wszystkim na odbudowę Nowego Jorku
  ze zniszczeń

• września 2001 roku - Stany Zjednoczone rozpoczęły przerzucanie swoich sił
  wojskowych w kierunku Afganistanu

AFGANISTAN

• Afganistan zamieszkuje około 20 milionów ludzi. Największą grupę ludnościową stanowią
  Pasztuni (Pusztuni) - 10-12 milionów, potem Tadżycy - około 4 milionów, Uzbecy - około
  1,5 miliona, Turkmeni - około 500 tysięcy, Hazarzy - około l miliona, Czor Ajmak - około
  300 tysięcy, Nuristańczycy - ponad 100 tysięcy i Beludżowie - około 100 tysięcy.

• kwiecień 1978 rok - Ludowo-Demokratyczna Partia Afganistanu obaliła rząd księcia
  Dauda - tzw. rewolucja kwietniowa

• maj 1978 roku - powstał rząd lewicowy, który w ciągu kilku następnych miesięcy ogłosił
  program gruntownych reform, w tym zapowiedź reformy rolnej i poprosił o pomoc ZSRR

• czerwiec 1978 roku - osiem konserwatywnych ugrupowań religijnych utworzyło koalicję
  Dżabba Hedżat-e Meli, czyli Narodowy Front Ocalenia, który zaczął organizować ruch
  oporu przeciw rządom Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu - w Afganistanie
  rozpoczęła się wojna domowa

• grudzień 1979 roku - wojska radzieckie wkroczyły do Afganistanu - wkrótce rozpoczęły
  się ataki mudżahedinów, jak nazwano partyzantów afgańskich, na oddziały radzieckie -
  straty radzieckie rosły z roku na rok

• luty 1989 roku - wojska radzieckie wycofały się z Afganistanu, pozostawiając własnemu
  losowi prezydenta Muhammada Nadżibullaha

• kwiecień 1992 roku - uzbecka milicja Abdula Raszida Dostuma zdradziła rząd
  Nadżibullaha, przyczyniając się do jego upadku, a Kabul opanował Tadżyk, Achmad
  Szach Masud - różne ugrupowania rozpoczęły walkę o władzę w Afganistanie

• 1994 rok - w Afganistanie pojawili się Talibowie - ich szeregi zasilili przede wszystkim
  Pasztunowie, wychowankowie prywatnych szkół koranicznych, tworzonych pod
  patronatem Dżamijat-e-Ulema-je-Islam, pakistańskiej nacjonalistycznej partii Pasztunów

• celem Talibów było utworzenie w Afganistanie państwa opartego na zasadach islamu

• 1996 rok - zwołana w Kandaharze rada ulemów wybrała Mohammada Omara na
  przywódcę Talibów

• 27 września 1996 roku - Talibowie zdobyli Kabul

• 9 sierpnia 1998 roku - Talibowie zdobyli Mazar-i-Szarif, twierdzę opozycji

• 13 września 1998 roku - Talibowie kontrolowali już ponad 80% obszaru Afganistanu

• Talibowie wprowadzili w Afganistanie surowe prawa islamskie: zakazana była muzyka
  rozrywkowa, dyskoteki, telewizja i kino, kobiety zostały zwolnione z pracy i odesłane do
  domów, mężczyźni musieli nosić brody

• rządy Talibów uznane zostały tylko przez Pakistan, Arabię Saudyjską i Zjednoczone
  Emiraty Arabskie

• na forum międzynarodowym za legalne władze Afganistanu uważano Sojusz Północny,
  który utrzymał pod swoją kontrolą jakieś 10-15 % terytorium

• Sojusz Północny złożony był przede wszystkim z Tadżyków, Uzbeków i Hazarów, ale
  prawie nie było w nim Pasztunów, co stanowiło jego największą słabość

• 14 listopada 1999 roku - ONZ nałożył sankcje na Afganistan

• 9 września 2001 roku - miał miejsce inspirowany przez Talibów zamach na przywódcę
  opozycji Ahmeda Szacha Masuda, który zmarł wskutek odniesionych ran

• 23 września 2001 roku - Talibowie oświadczyli, że Osama bin Laden przepadł bez wieści

• w końcu września kraje grupy G-7 i wiele innych państw zamroziły konta należące do
  organizacji terrorystycznych

• 2 października 2001 roku - Waszyngton przedstawił NATO dowody na związek
  organizacji terrorystycznej bin Ladena z zamachami w USA

• 7 października 2001 roku - samoloty amerykańskie i brytyjskie zbombardowały Kabul,
  Kandahar, Dżalalabad i Herat, rozpoczynając wojnę z Talibami w Afganistanie

• noc z 19 na 20 października 2001 roku - komandosi amerykańscy zostali przerzuceni
  śmigłowcami w rejon Kandaharu w celu opanowania rezydencji mułły Omara - wycofali się
  stamtąd po kilku godzinach - nie pojmali nikogo z kierownictwa al-Qaidy

• 28 października 2001 roku - sześciu uzbrojonych napastników wtargnęło do kościoła
  katolickiego w Bahawalpur w Pakistanie i zaczęło strzelać do zebranych tam na
  nabożeństwie protestantów, zbijając 16 osób

• 9 listopada 2001 roku - wojska Sojuszu Północnego zajęły Mazar-i-Szarif

• 12 listopada 2001 roku - Sojusz Północny przejął kontrolę nad rejonami przy granicy z
  Tadżykistanem, Uzbekistanem i Turkmenistanem, zatrzymując się u bram Kabulu.

• 13 listopada 2001 roku - Talibowie opuścili stolicę i wojska Sojuszu Północnego zajęły
  Kabul - mułła Mohammad Omar kazał Talibom przegrupować siły i kontynuować walkę

• 25 listopada 2001 roku - cudzoziemscy ochotnicy, walczący wcześniej po stronie
  Talibów, którzy dostali się do niewoli i byli teraz przetrzymywani w Mazar-i-Szarif,
  podnieśli bunt, który skończył się ich rzezią

• noc z 25 na 26 listopada 2001 roku - Amerykanie wysłali wreszcie do akcji swoje wojska
  lądowe - operację lądową opatrzono kryptonimem „Szybkie wyzwolenie" - żołnierze
  amerykańscy wylądowali pod Kandaharem

• 26 listopada 2001 roku - wojska rosyjskie przybyły do Kabulu

• 27 listopada 2001 roku - w Petersbergu, niemieckiej rezydencji rządowej w Bonn,
  rozpoczęły się rokowania afgańskich ugrupowań na temat przyszłości Afganistanu

• w konferencji wzięły udział cztery ugrupowania:

• Sojusz Północny

• zwolennicy byłego króla Afganistanu Mohammada Zahira Szaha, obalonego w 1973
  roku i przebywającego na emigracji w Rzymie

• reprezentanci Pasztunów z północy kraju, tworzący tzw. grupę peszawarską

• tzw. grupa cypryjska reprezentująca interesy szyickiej mniejszości Afganistanu

• 5 grudnia 2001 roku - w Petersbergu podpisano porozumienie w sprawie przyszłości
Afganistanu, które zakładało:

• 22 grudnia 2001 roku - przekazanie władzy rządowi tymczasowemu, w którego skład
  miało wchodzić 29 osób, a którym kierować miał Pasztun, Sajed Hamid Karzaj

• najpóźniej do 22 stycznia 2002 roku - miała powstać specjalna 21-osobowa komisja dla
  zwołania tradycyjnego zgromadzenia narodowego Łoją Dżirga

• najpóźniej do 22 czerwca 2002 roku - powstanie komisji praw człowieka i Sądu
  Najwyższego oraz zwołanie Łoją Dżirga

• najpóźniej do 22 sierpnia 2002 roku - powołanie komisji do opracowania konstytucji
  Afganistanu

• najpóźniej do 22 grudnia 2003 roku - zwołanie kolejnej Łoją Dżirga

- najpóźniej do 22 czerwca 2004 roku - wolne wybory parlamentarne i powstanie
nowego rządu

• 7 grudnia 2001 roku - skapitulowała stolica duchowa Talibów, Kandahar

• 16 grudnia 2001 roku - padł ostatni bastion Talibów, Tora Bora

• pomimo klęski Talibów w Afganistanie, nie udało się ująć ani mufiy Omara, ani Osamy bin
  Ladena

• 22 grudnia 2001 roku - zaprzysiężone nowy afgański rząd koalicyjny, na którego czele
  stanął Karzaj

• sytuacja w Afganistanie nadal daleka jest od normalności - lokalni dowódcy toczą walki o
  władzę, a rząd nadal jest zbyt słaby, by ukrócić te praktyki, toteż potrzebuje pomocy sił
  międzynarodowych

• styczeń 2002 roku - prezydent Bush w tradycyjnym orędziu prezydenckim zapowiedział
  kontynuację wojny z terroryzmem

• luty 2002 r. - Przedstawiciel rządu Afganistanu oświadczył, że amerykańska rakieta,
  wystrzelona z bezzałogowego samolotu Predator zabiła nie Osamę bin Ladena i
  terrorystów z al Kaidy, ale siedmiu pasztuńskich wieśniaków.

• marzec 2002 r. - W prowincji Paktia trwajły ciężkie walki między siłami
  międzynarodowymi, wspieranymi przez armię nowego rządu, a zgrupowaniem talibów i
  terrorystów Osamy ben Ladena. Zakończyła się operacja „Anakonda" - największa jak
  dotąd lądowa ofensywa wojsk międzynarodowych przeciwko talibom i terrorystom Al
  Kaidy.

• kwiecień 2002 r. - Po 29 latach na wygnaniu do Afganistanu wrócił były król tego kraju,
  Zahir Szah. Premier Afganistanu Hamid Karzaj został wybrany przez Wielką Radę
  prezydentem tego kraju. Karzaja, który będzie urzędował do planowanych na r. 2004
  wyborów powszechnych, poparł m.in. były król Afganistanu Mohammed Zahir Szah.
  Wielką Radę (Łoją Dżirga) tworzy ok. 1500 przywódców afgańskich grup etnicznych,
  plemion i oddziałów wojskowych.

• czerwiec 2002 r. - W Nowym Jorku zakończono usuwanie gruzów World Trade Center.
  Nie udało się odnaleźć szczątków 1102 ofiar. Kongres USA rozpoczął przesłuchania w
  sprawie przeoczenia przez CIA i FBI sygnałów o planowaniu ataków terrorystycznych na
  Pentagon i World Trade Center. Tymczasem CIA ustaliła nazwisko koordynatora
  przygotowań do zamachów 11 września. Zdaniem Agencji był nim 37-letni Chalid Sząjk
  Mohamed z Kuwejtu.

• lipiec 2002 r. - W Kabulu nieznani sprawcy zastrzelili wiceprezydenta Afganistanu Abdula
  Kadira. Podczas amerykańskiego bombardowania afgańskiej wioski: piloci wzięli
  strzelających w powietrze weselników za niedobitki armii talibów (zginęło kilkadziesiąt
  osób). Islamski ekstremista Szejk Omar został uznany winnym porwania i zabójstwa
  dziennikarza „The Wall Street Journal" Daniela Pearla. Pakistański sąd skazał Omara na
  śmierć; jego trzej współpracownicy dostali wyroki dożywotniego więzienia.

• wrzesień 2002 r. - Przebywający w Kandaharze prezydent Afganistanu Hamid Karzaj
  cudem uszedł z życiem z zamachu. Kilka godzin wcześniej w wyniku eksplozji samochodu-
  pułapki na jednym z bazarów w Kabulu zginęło 30 osób. Dziennik „New York Times",
  powołując się na źródła w wywiadzie amerykańskim, napisał, że Osama bin Laden zginął
  podczas ubiegłorocznych bombardowań bazy Tora Bora w Afganistanie. Eksperci ONZ
  twierdzą jednak, że Al Kaida jest wciąż aktywna i planuje kolejne ataki terrorystyczne.

• październik 2002 r. - Co najmniej 190 osób zginęło w serii zamachów bombowych na
  wyspie Bali (Indonezja). O ich zorganizowanie podejrzewa się powiązaną z Al Kaidą
  radykalną organizację islamską Dżemaja Islamija.

• grudzień 2002 r. - Terroryści z Al Kaidy przyznali się do zorganizowania w^—. —--rosę; • "rc 7

Żydów w Kenii i Izraelu (zginęło 16 osób).

luty 2003 r. - Osama bin Laden wezwał Irakijczyków za pośrednictwem telewizji Al

Jazeera do samobójczych ataków na Amerykanów.

marzec i kwiecień 2003 r. - W Pakistanie amerykańskie służby specjalne zatrzymały

Chalida Szaicha Mohammeda, prawą rękę Osamy bin Ladena. Obaleni w grudniu 2001 r.

talibowie cały rok 2002 poświęcili na reorganizację, a wiosną 2003 r. przystąpili do wojny

partyzanckiej, która nasiliła się zwłaszcza po amerykańskim ataku na Irak. Niemal

codziennie ostrzeliwali z rakiet, moździerzy lub karabinów maszynowych amerykańskie

koszary, kolumny transportowe lub patrole. Siły rządowe i Amerykanie (l 1,5 tyś.

żołnierzy, w tym 8,5 tyś. Amerykanów) urządzały obławy na niedobitki talibów i Al Kaidy

na granicy z Pakistanem.

czerwiec 2003 r. - W wyniku samobójczego zamachu bombowego w Kabulu zginęło

czterech Niemców Międzynarodowych Sił Wspierania Bezpieczeństwa (ISAF), a 29

zostało rannych. Był to pierwszy bezpośredni atak na żołnierzy ISAF, który pociągnął za

sobą ofiary śmiertelne (dotąd w Afganistanie poniosło śmierć łącznie 18 żołnierzy ISAF,

ale były to przeważnie wypadki). Al Kaida przyznała się do ataków terrorystycznych w

saudyjskim Rijadzie i marokańskiej Casablance, w których w sumie zginęło 80 osób. Mułła

Omar powołał dziesięcioosobową Radę Dowódczą, której celem było kierowanie wojną

partyzancką przeciwko rządowi prezydenta Hamida Karzaja i wspierającym go

Amerykanom.

lipiec 2003 r. - Dowództwo amerykańskich wojsk przyznało, że talibowie nasilili ataki na

konwoje i garnizony armii rządowej oraz żołnierzy USA w południowej części kraju.

Liczba ataków talibów zwiększała się z miesiąca na miesiąc. Na południu wspierane przez

Amerykanów wojska afgańskiej armii rządowej bezskutecznie ścigały 200-osobowy

oddział talibów (po ciężkich walkach udało mu się wyrwać z oblężenia i przebić do

sąsiedniej prowincji Kandahar, gdzie talibowie od dawna mordują współpracujących z

Kabulem mułłów i niszczą ich meczety).

sierpień 2003 r. - Sojusz Północnoatlantycki przejął dowództwo nad Międzynarodowymi

Siłami Wspierania Bezpieczeństwa (ISAF) pod egidą ONZ. Jest to pierwsza w historii

NATO zbrojna misja sojuszu poza granicami Europy (rozmieszczone w Kabulu na

początku 2002 r. oddziały ISAF liczą już blisko 5 tyś. żołnierzy z 31 jeden państw, w

zamachach, zasadzkach i nieszczęśliwych wypadkach zginęło dotąd ok. 30 żołnierzy

ISAF). W najpoważniejszej od półtora roku bitwie między wojskami USA i afgańskiej

armii rządowej oraz 500-osobowym oddziałem talibów w płd. i wsch. Afganistanie zginęło

ponad 100 talibów.

październik 2003 r. - Wzmogły się walki z talibami i Al Kaidą na pograniczu afgańsko-

pakistańskim. Biorą w nich udział nie tylko Amerykanie, ale także armia Pakistanu.

grudzień 2003 r. - Prezydent Hamid Karzaj uroczyście otworzył odbudowaną ze

zniszczeń drogę ze stolicy Afganistanu Kabulu do Kandaharu, największego miasta na

południa kraju. Otwarcie drogi to najważniejsze wydarzenie w Afganistanie od obalenia

talibów. Jej odbudowa zajęła ponad rok i kosztowała ponad 200 min dolarów. Dzięki tej

drodze podróż z Kabulu do Kandaharu, zajmująca dotąd prawie całą dobę, potrwa sześć-

siedem godzin.

styczeń 2004 r. - Po ponad trzech tygodniach awantur, szantaży i bojkotów (kłótnie

wybuchały przy dyskusji prawie nad każdym ze 160 artykułów) afgańska konstytuanta

(Wielka Rada) przyjęła nową konstytucję kraju. Dzięki niej będzie możliwe

przeprowadzenie w czerwcu wyborów prezydenckich. Kanadyjski żołnierz i afgański

cywil zginęli, a kilkanaście osób zostało rannych w wyniku samobójczego zamachu

terrorystycznego we wtorek rano w Kabulu. Był to drugi udany zamach samobójczy przeciwko żołnierzom ISAF po zamachu z czerwca 2003 r. na Niemców (od grudnia 2001 r. zginęło w Afganistanie już 81 żołnierzy ISAF).

luty 2004 r. - Brytyjska bulwarówka „Sunday Express", powołując się na źródła w CIA i brytyjskim MI6, podała, że „Osama ben Laden jest osaczony, a amerykańscy komandosi tylko czekają na rozkaz prezydenta Busha, by go pojmać lub zgładzić". „Sunday Express" twierdził, że ukrywający się na pograniczu afgańsko-pakistańskim ben Laden, jego zastępca Ąjman al Zawahiri i przywódca talibów mułła Omar zostali wytropieni przez CIA, a amerykańscy komandosi czekają na rozkaz, by go pojmać. Talibowie zapowiedzieli na wiosnę ofensywę, by uniemożliwić plany przeprowadzenia latem wyborów prezydenckich w Afganistanie.

marzec 2004 r. - Al Kaida przyznała się do przeprowadzenia ataku terrorystycznego w
Madrycie. 11 marca równoczesne eksplozje kilkunastu ładunków wybuchowych
podłożonych w czterech pociągach spowodowało śmierć ponad 200 pasażerów i rany u
kilkuset kolejnych. 14 marca wyborach parlamentarnych do Kortezów, wbrew sondażom
zapowiadającym ponowne zwycięstwo prawicy, zwyciężyli socjaliści, którzy w kampanii
wyborczej obiecywali wycofanie wojsk hiszpańskich z Iraku.

IRAK

KONFLIKT W ZATOCE PERSKIE J

Irak — republika leżąca w Azji nad Zatoka Perską, stolica: Bagdad, wyznanie: islam sunnicki

Kuwejt - monarchia konstytucyjna leżąca w Azji nad Zatoką Perską, stolica: Kuwejt, wyznanie: islam

sunnicki

• 2 sierpnia 1990 roku - wojska irackie zajęły Kuwejt - emir i rząd kuwejcki schronili się w Arabii
  Saudyjskiej

• Irak już od dawna zgłaszał roszczenia do Kuwejtu, uznając go za swą historyczną i geograficzną
  część - choć Kuwejt uzyskał niepodległość w 1961 roku, został uznany przez Irak dopiero w 1973
  roku

• wśród argumentów, które miały usprawiedliwić działanie Iraku były m.in. zarzut o celowe
  przekraczanie przez Kuwejt norm wydobycia ropy naftowej przewidzianych przez OPEC, co miało
  prowadzić do obniżenia cen ropy na rynku światowym oraz oskarżenia o rzekomo bezprawne
  korzystanie przez Kuwejt z zasobów pola naftowego Rumaila, leżącego na granicy iracko -
  kuwejckiej, co miało systematycznie uszczuplać złoża irackie

• rzeczywistym powodem agresji była chęć przechwycenia bogactw Kuwejtu, co z jednej strony miało
  podreperować pozycję polityczną Saddama Husajna, nadszarpniętą długoletnią, nieefektywną wojną
  z Iranem (l 980 - 88), a z drugiej umożliwić szybszą odbudowę wyniszczonego wojną kraju

• strategiczne znaczenie rejonu Zatoki Perskiej, gdzie znajduje się 2/3 rozpoznanych światowych
  zasobów ropy naftowej oraz obawy o możliwość kolejnych podbojów irackich sprawiły, że konflikt
  nabrał charakteru kryzysu światowego

• Irak poparły jedynie: Libia, Jordania, Jemen oraz OWP

• 4 sierpnia 1990 roku - Stany Zjednoczone podjęły decyzję o wysłaniu swoich wojsk w ramach
  operacji „Pustynna Tarcza" na teren Arabii Saudyjskiej

• Rada Bezpieczeństwa ONZ potępiła agresję, wprowadziła zakaz importu irackiej ropy oraz
  nałożyła embargo gospodarcze na Irak

• 29 listopada 1990 roku - Rada Bezpieczeństwa ONZ upoważniła kraje koalicji antyirackiej do
  udzielenia pomocy wojskowej Kuwejtowi w celu jego wyzwolenia, jeśli Irak nie wycofa się
  dobrowolnie do 15 stycznia 1991 roku

• była to pierwsza od powstania ONZ tak zgodna akcja pięciu wielkich mocarstw, stałych członków
  ONZ - było to możliwe dzięki zakończeniu zimnej wojny: ZSRR po raz pierwszy od zakończenia II
  wojny światowej znalazł się w konflikcie po tej samej stronie co Stany Zjednoczone

• w skład sił zbrojnych koalicji antyirackiej, liczących około 700 tysięcy żołnierzy, poza wojskami
  Stanów Zjednoczonych, wchodziły oddziały z: Arabii Saudyjskiej, Bangladeszu, Egiptu, Francji,
  Kanady, Kuwejtu, Pakistanu, Syrii, Wielkiej Brytanii, Włoch i Zjednoczonych Emiratów
  Arabskich, a ponadto symboliczne kontyngenty z wielu innych krajów, m.in. z Polski

• siłami wojskowymi koalicji dowodził amerykański generał, Norman Schwarzkopf

• 16 stycznia 1991 roku - po upływie terminu ultimatum Rady Bezpieczeństwa ONZ, rozpoczęły się
  zmasowane ataki lotnicze na Irak - akcję zbrojną przeciw Irakowi określono kryptonimem
  „Pustynna Burza"

• Saddam Husajn rozpoczął bombardowanie Izraela przy pomocy rakiet Scud, chcąc wciągnąć do
  wojny państwo żydowskie - liczył, że zaangażowanie Izraela w wojnę rozbije solidarność koalicji,
  w której skład wchodziły też kraje arabskie, nienawidzące Izraela, jednak Izrael nie dał się
  sprowokować

• 23 lutego 1991 roku — rozpoczęto operację lądową przeciw Irakowi

• liczba ofiar po strome koalicji wyniosła kilkaset osób, a po stronie irackiej straty szacuje się na
  kilkaset tysięcy

• 27 lutego 1991 roku - Husajn zgodził się na wycofanie wojsk irackich z Kuwejtu

• na mocy rozejmu zobowiązano Irak m.in. do ujawnienia stanu prac nad bronią nuklearną,
  wprowadzono ograniczenia w eksporcie irackiej ropy, zażądano wypłacenia przez Irak
  odszkodowań i wprowadzono zakaz irackich lotów poniżej 33 równoleżnika

• przed wycofaniem się z Kuwejtu Irak podpalił szyby naftowe w Kuwejcie, co wywołało katastrofę
  ekologiczną w Zatoce Perskiej

• klęski irackie, ponoszone w wojnie w Zatoce Perskiej, sprowokowały do powstania Kurdów

• Kurdowie - naród mieszkający w Kurdystanie, krainie podzielonej miedzy Irak, Turcję oraz Iran -
  pierwotnie mieli uzyskać swoje państwo na mocy jednego z traktatów kończących I wojnę
  światową, jednak w 1923 roku podzielono ten obszar właśnie miedzy Irak, Turcję i Iran — od tego
  czasu Kurdowie walczą o niepodległość

• powstanie kurdyjskie w Iraku zostało krwawo stłumione - tysiące Kurdów uciekło za granicę

• państwa koalicji antyirackiej postanowiły interweniować i w efekcie utworzono w północnym Iraku
  strefę bezpieczeństwa dla Kurdów - samoloty i śmigłowce Iraku otrzymały zakaz latania powyżej
  36 równoleżnika

• 1992 rok - ONZ zaaprobowała przesunięcie granicy iracko - kuwejckiej na korzyść Kuwejtu -
  Kuwejt otrzymał 120 km² roponośnego terenu

• w następnych latach Saddam Husajn wyrzucił z Iraku inspektorów, którzy mieli sprawdzić, czy
  Irak faktycznie zaprzestał produkcji broni masowego rażenia

• złagodzono emargo na sprzedaż irackiej ropy naftowej, pozwalając, aby Irak nabywał za zdobyte w
  ten sposób pieniądze żywność

• równocześnie rozpadła się jedność dawnej koalicji antyirackiej - przede wszystkim Rosja i Chiny
  przestały popierać twardy kurs antyiracki

• maj 2002 r. - Iran, Irak, Korea Północna, Kuba, Libia, Sudan i Syria ponownie znalazły się
  na opublikowanej przez Departament Stanu USA liście krajów wspierających terroryzm.

• sierpień 2002 r. - Marionetkowy parlament kolejny raz wybrał Saddama Husąjna na
  prezydenta Iraku. W Bagdadzie znaleziono zwłoki jednego z najbardziej poszukiwanych
  terrorystów świata, działającego przede wszystkim w latach 70. i 80. Palestyńczyka Abu
  Nidala. Władze Iraku twierdzą, że popełnił samobójstwo.

• wrzesień 2002 r. - Ponad sto amerykańskich i brytyjskich samolotów bombardowało cele
  wojskowe w Iraku. Kilka dni wcześniej premier Wlk. Brytanii Tony Blair zapowiedział
  przedstawienie „solidnych dowodów" na posiadanie przez Bagdad broni masowego
  rażenia. Między Stanami Zjednoczonymi a ich europejskimi sojusznikami trwają
  dyplomatyczne konsultacje w sprawie ewentualnej interwencji w Iraku. Jeśli ONZ nie
  zmusi Iraku do wypełnienia jej rezolucji i wyrzeczenia się arsenałów broni masowej
  zagłady, to obalenie S. Husąjna będzie nieuniknione - ostrzegł prezydent Stanów
  Zjednoczonych George W. Bush, przemawiając na forum Zgromadzenia Ogólnego NZ.
  Doradczyni prezydenta USA ds. bezpieczeństwa Condoleezza Rice określiła stosunki
  amerykańsko-niemieckie jako „zatrute". Powodem była wypowiedź minister
  sprawiedliwości Herty Daubler-Gmelin, porównująca politykę prezydenta Busha wobec
  Iraku do metod Adolfa Hitlera. Irak ogłosił, że zgadza się na przyjazd inspekcji ONZ,
  mającej ustalić, czy w państwie tym produkowana jest broń masowej zagłady. Stany
  Zjednoczone uważają to za grę na zwłokę i domagają się rezolucji ONZ precyzującej
  warunki, na jakich społeczność międzynarodowa zniosłaby nałożone na Irak sankcje.

• październik 2002 r. - Inspektorzy ONZ porozumieli się z Irakiem w sprawie wznowienia
  kontroli w tym kraju. Ponieważ układ nie przewiduje możliwości nieograniczonej swobody
  ruchu dla inspektorów, został zawetowany w Radzie Bezpieczeństwa ONZ przez USA.
  Raport przedstawiony w Londynie przez premiera Wielkiej Brytanii T. Blaira stwierdzał, że
  Irak dysponuje bronią biologiczną (m.in. bakteriami wąglika) i chemiczną (gazami
  bojowymi) oraz środkami do ich przenoszenia. Może też szybko skonstruować tzw.
  brudną broń jądrową. Bagdad określił dossier Blaira jako „mieszaninę półprawd, kłamstw i
  naiwności". Kongres USA przyjął rezolucję dającą prezydentowi Bushowi prawo do użycia
  siły w Iraku. Referendum w Iraku przedłużyło rządy S. Husąjna o kolejne siedem lat.
  Komisja wyborcza stwierdziła, że dyktatora Iraku poparło 100 proc. głosujących.

• listopad 2002 r. - Po ośmiu tygodniach negocjacji Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła
  rezolucję potępiającą Irak za łamanie postanowień rozbrojeniowych, nakazującą mu
  całkowite rozbrojenie i nakazującą Bagdadowi wpuszczenie międzynarodowej inspekcji.
  Irak bezwarunkowo przyjął rezolucję. Inspektorzy, których S. Husajn wyrzucił przed
  czterema laty, wrócili, by wznowić kontrole wszystkich podejrzanych obiektów
  wojskowych i cywilnych, w tym ośmiu rezydencji samego dyktatora (ok. 700 podejrzanych
  obiektów). Rezolucja nie dała członkom ONZ prawa do ataku na Irak w przypadku
  utrudniania prac inspektorom. Condoleezza Rice wezwała irackich generałów do
  nieposłuszeństwa wobec S. Husajna. Jednocześnie Pentagon poinformował, że ma już
  przygotowany plan inwazji i obalenia irackiego dyktatora.

• grudzień 2002 r. - Inspektorzy rozbrojeniowi ONZ skontrolowali pierwszy z pałaców S.
  Husajna. Dyktator Iraku przekazał im 12 tyś. stron dokumentów, z których ma wynikać, że
  Bagdad nie posiada broni masowego rażenia. Iracki rząd przyznał w raporcie dla ONZ, że
  próbował skonstruować prostszą od bomby atomowej bombę radiologiczną.

• styczeń 2003 r. - Prezydent Iraku S. Husajn oskarżył inspektorów rozbrojeniowych ONZ
  o szpiegostwo i stwierdził, że jego kraj jest gotów do wojny. Tymczasem inspektorzy - a
  w ślad za nimi także niektórzy zachodni dyplomaci - uważają, że powinni kontynuować
  prace jeszcze przez co najmniej kilka miesięcy (Rada Bezpieczeństwa wyznaczyła termin
  złożenia przez nich raportu na 27 stycznia). Inspektorzy rozbrojeniowi ONZ znaleźli w
  jednym z irackich składów amunicji 12 głowic przystosowanych do przenoszenia ładunków
  chemicznych. „Wojna jest zawsze największą porażką człowieczeństwa" — powiedział Jan
  Paweł II, odnosząc się do kryzysu irackiego podczas przemówienia do korpusu
  dyplomatycznego przy Stolicy Apostolskiej. Tymczasem Amerykanie poprosili NATO o
  pomoc w razie ataku na Irak: w wojnie miałyby wziąć samoloty rozpoznawcze Sojuszu,
  który zapewniłby też ochronę Turcji przed potencjalnym atakiem odwetowym. Szef
  polskiego MSZ Włodzimierz Cimoszewicz oświadczył, że „w sytuacji nadzwyczajnej"
  Polska jest gotowa poprzeć akcję wojskową USA nawet bez zgody ONZ.

• luty 2003 r. - Stany Zjednoczone zgodziły się na przedłużenie misji inspektorów ONZ w
  Iraku (na razie przedstawili Radzie Bezpieczeństwa krytyczny wobec Bagdadu raport, ale
  nie stwierdzili, że S. Husajn dysponuje bronią masowego rażenia). Premierzy Polski, Danii,
  Hiszpanii, Portugalii, Węgier, Wlk. Brytanii i Włoch poparli we wspólnej deklaracji
  amerykańską politykę wobec Iraku. Dzień później dokument podpisali także prezydenci
  Czech i Słowacji. Rosja, Chiny, Francja i Niemcy nadal sprzeciwiają się interwencji
  zbrojnej w Iraku bez zgody Rady Bezpieczeństwa. Francja, Belgia i Niemcy przez tydzień
  blokowały decyzję NATO o udzieleniu prewencyjnej pomocy wojskowej Turcji. W końcu
  uzgodniono kompromisową deklarację, że wysłanie wojsk do Turcji nie oznacza poparcia
  dla ewentualnej wojny. Wcześniej Stany Zjednoczone prosiły Sojusz, by wzdłuż granicy
  turecko-irackiej rozmieścić antyrakiety Patriot, wojska obrony chemicznej i biologicznej
  oraz samoloty wczesnego ostrzegania AWACS, co miało odwieść Bagdad od
  ewentualnego ataku odwetowego. Prawie 10 milionów ludzi w 600 miastach świata wzięło
  udział w największych manifestacjach antywojennych od czasu amerykańskiej operacji w
  Wietnamie. Kard. Roger Etchegaray przebywał z misją pokojową w Bagdadzie, a
  wicepremier Iraku Tarik Aziz odwiedził Jana Pawła II w Watykanie. Podczas
  nadzwyczajnego szczytu Unii Europejskiej poświęconego kryzysowi irackiemu Jacąues
  Chirac skarcił popierające politykę Waszyngtonu wobec Bagdadu kraje kandydujące do
  UE i NATO, uznając za „infantylny brak wychowania" i „straconą okazję, by siedzieć
  cicho" ich niedawne listy, wyrażające solidarność z USA. Prezydent Francji dał do
  zrozumienia, że proamerykańskie stanowisko kandydatów może wzbudzić niechęć opinii
  publicznej w krajach członkowskich UE i utrudnić proces ratyfikacji traktatu akcesyjnego.

• marzec 2003 r. - „Odsunięcie S. Husajna od władzy da początek demokratyzacji całego
  Bliskiego Wschodu" - powiedział prezydent Bush. Tymczasem Irak rozpoczął demontaż rakiet al Samud 2, czego domagali się inspektorzy ONZ. Bagdad poinformował także, że w jednej z baz wojskowych odkopano duże ilości wąglika i gazu bojowego VX. Przedstawiciele USA, Anglii i Hiszpanii w ONZ poinformowali, że czas na rozmowy z Irakiem „się skończył". W orędziu do narodu amerykańskiego prezydent G. Bush dał 48 godzin S. Husajnowi na opuszczenie Iraku, co umożliwiłoby uniknięcie wojny.

• 20 marca 2003 r. - Rozpoczął się atak na Irak. W krótkim przemówieniu do narodu
  amerykańskiego prezydent Georga Busha oznajmił o wybuchu wojny z Irakiem: „Niech
  iraccy żołnierze widzą waszą odwagę, a ludność cywilna waszą szlachetność". 6 kwietnia
  Amerykanie zamknęli pierścień oblężenia wokół Bagdadu. Rozpoczęło się oblężenie
  irackiej stolicy. Amerykanie nie atakują miasta frontalnie, lecz próbują wejść do centrum
  Bagdadu z różnych kierunków jednocześnie (strategia „luźnego kordonu"), bombardując z
  powietrza irackie pozycje w mieście. Na południu brytyjska piechota zaczęła wjeżdżać
  kolumnami pancernymi do centrum Basry, drugiego co do wielkości irackiego miasta
  obleganego od początku wojny. 7 kwietnia Amerykanie opanowali Karbalę, święte miasto
  szyitów na południe od Bagdadu. Brytyjczycy zajęli większą część Basry, wypychając
  reszty fedainów i bojówkarzy partii Baas z miasta.

• 9 kwietnia 2003 r. - Bagdad padł. Amerykańskie kolumny pancerne bez najmniejszych
  przeszkód wjechały do centrum i zajęły kluczowe skrzyżowania i place. Wóz inżynieryjny
  piechoty morskiej w asyście Irakijczyków przy użyciu stalowej liny obalił pomnik Saddama
  Husajna. Żołnierze powiesili na pomniku flagę USA, ale na rozkaz dowódcy natychmiast ją
  zdjęli i zastąpili iracką. Mieszkańcy Bagdadu świętowali na ulicach i grabili rządowe
  budynki.

• kwiecień 2003 r. - Kirkuk został zajęty przez wspierane przez amerykańskie wojska
  oddziały Kurdów. Tikrit - siedziba klanu Saddama znalazł się w rękach Amerykanów.
  Osiemdziesięciu przedstawicieli kilkudziesięciu partii, ugrupowań, klanów i Kościołów
  rozmawiało ze sobą w amerykańskiej bazie Tallil w antycznym mieście Ur. Uczestnicy tego
  pierwszego spotkania irackich polityków i działaczy od upadku reżimu Saddama
  postanowili, że Irak ma być państwem demokratycznym, szanującym mniejszości etniczne i
  religijne, opartym na poszanowaniu prawa. Wszyscy uczestnicy spotkania podpisali się pod
  oświadczeniem, które przewiduje m.in., że Irak będzie: krajem demokratycznym, opartym
  na zasadzie demokratycznej federacji, stanowczo wprowadzał rządy prawa, krajem
  uznającym różnorodność i respektującym prawa kobiet, miał przywódców wybranych
  przez samych Irakijczyków, a nie narzuconych im z zewnątrz. Rozpoczęła działalność
  tymczasowa amerykańska administracja a emerytowanym generałem Jayem Garnerem na
  czele.

• l maja 2003 r. - Prezydent USA George Bush ogłosił, że działania wojenne w Iraku
  dobiegły końca. Podziękował koalicjantom za „dzielenie trudów tej wojny". Po raz
  pierwszy w historii USA prezydent przemawiał do narodu z pokładu płynącego po
  Pacyfiku lotniskowca „Lincoln". Wkrótce Paul Bremer stanął na czele amerykańskiej
  cywilnej administracji Iraku.

• czerwiec 2003 r. - Cztery tysiące żołnierzy amerykańskich prowadziło kilka dni
  antyterrorystyczną operację „Półwysep" (największą amerykańską akcję zbrojną od czasu
  obalenia Saddama Husajna), w wyniku której zginęło 100 Irakijczyków i złapano prawie
  pół tysiąca osób podejrzanych o zamachy. Celem natarcia „obóz szkoleniowy terrorystów"
  w pobliżu miasta Balad, 150 km na północ od Bagdadu. Była to odpowiedź na
  powtarzające się ataki na wojska USA, w których zginęło już 40 Amerykanów. W wyniku
  operacji „Pustynny Skorpion" amerykanie zatrzymali podczas 69 rajdów ponad 400
  Irakijczyków. Amerykańskie akcje koncentrowały się w okolicach Bagdadu, Tikritu i
  Kirkuku (tam, gdzie sympatie dla obalonego dyktatora były największe). Kolejna
  kilkudniowa operacja o kryptonimie „Pustynny Grzechotnik" miała doprowadzić do
  stłumienia ruchu oporu i ujęcia prominentów reżimu Husajna i powstrzymać falę ataków na żołnierzy amerykańskich. Rejonem działań był obszar od granicy irańskiej po tereny na północ od Bagdadu. Od l maja, kiedy prezydent Bush ogłosił zakończenie głównych operacji wojskowych, w Iraku zginęło co najmniej 61 żołnierzy amerykańskich, w tym 23 w atakach i zasadzkach.

• lipiec 2003 r. - Po dwóch miesiącach konsultacji na pierwszym posiedzeniu zebrała się w
  Bagdadzie złożona z Irakijczyków Rada Zarządzająca - pierwsze od wojny ciało o
  uprawnieniach wykonawczych. Amerykanie zachowali prawo weta wobec decyzji rady.
  Rada otrzymała prawo mianowania i odwoływania ministrów oraz dyplomatów. Skład 25-
  osobowej rady odzwierciedlał podziały etniczne i religijne (13 szyitów, po 5 sunnitów i
  Kurdów, jeden chrześcijanin i jeden Turkmen. Są w niej także trzy kobiety). Amerykanie
  wyznaczyli 25 min dolarów nagrody za schwytanie Saddama. Dowódca wojsk USA w
  Iraku, generał John Abizaid, przyznał, że siły koalicji stoją w obliczu trwałej wojny
  partyzanckiej. Pięciu amerykańskich żołnierzy straciło życie w zamachach irackich
  partyzantów.

• sierpień 2003 r. - Zakończył się przerzut polskich wojsk do obozu przejściowego
  „Matylda" (według Amerykanów „kojot") w Kuwejcie (ok. 1500 Polaków). W
  największym jak dotąd zamachu w Iraku zginął szef misji ONZ Brazylijczyk Sergio Yieira
  de Mello (eksplozja wyładowanej materiałem wybuchowym ciężarówki przed siedzibą
  ONZ w Bagdadzie spowodowała śmierć 17 osób. 86 jest rannych). Sekretarz generalny
  Kofi Annan zapowiedział, że ONZ nie opuści Iraku. Kuzyn Husajna Ali Hassan al Madżid
  „Chemiczny Ali" dostał się w ręce Amerykanów" (członkom delegacji kurdyjskiej, którzy
  pytali go o los 180 tyś. swych rodaków, którzy zniknęli podczas rozprawy Bagdadu z
  irackimi Kurdami w latach 1987-89 miał powiedzieć: „Wy zawsze przesadzacie, to było
  tylko sto tysięcy".

• wrzesień 2003 r. - Iracka Rada Zarządzająca mianowała 25 ministrów pierwszego
  tymczasowego rządu od czasu upadku Saddama Husajna (znalazło się w nim 13 szyitów, 5
  sunnitów, 5 Kurdów, l chrześcijanin i l Turkmen). Nie będzie premiera, bo szefem władz
  cywilnych w Iraku pozostaje amerykański tymczasowy administrator Paul Bremer.
  Wielonarodowa dywizja pod dowództwem gen. Andrzeja Tyszkiewicza przejęła kontrolę
  nad Nadżafem - ostatnią, piątą prowincją w polskim sektorze w Iraku.

• październik 2003 r. - Rada Bezpieczeństwa jednogłośnie przyjęła nową rezolucję w
  sprawie Iraku, która faktycznie daje mandat ONZ amerykańskim siłom okupacyjnym i
  powierza im również główną rolę w stabilizowaniu Iraku. Za głosowały nie tylko Francja,
  Niemcy i Rosja, ale nawet Syria. Rezolucja faktycznie daje bowiem mandat ONZ
  amerykańskim siłom okupacyjnym.

• listopad 2003 r. - W zestrzelonym pod Faludżą amerykańskim helikopterze zginęło 15
  żołnierzy, a 21 zostało rannych. Poprzednim tak krwawym dniem dla Amerykanów był 23
  marca (jeszcze trwała wojna), gdy w zasadzce zginęło 11 żołnierzy, a 7 wzięto do niewoli
  (w tym sławną potem szeregową Jessikę Lynch). Kongres USA zatwierdził największy
  plan pomocowy od czasów planu Marshalla dla Europy Zachodniej. USA wydadzą w
  przyszłym roku w Afganistanie i Iraku 87,5 mld dolarów („nowy plan Marshalla"). Polski
  żołnierz, major Hieronim Kupczyk, został śmiertelnie raniony podczas ataku irackich
  bojówkarzy na polski konwój wojskowy. Był pierwszym polskim żołnierzem, który zginął
  w Iraku.

• grudzień 2003 r. - W strzelaninie w miasteczku Samara zginęło 54 Irakijczyków i kilku
  Amerykanów (najkrwawsze starcie zbrojne od upadku reżimu Saddama).

• 13 grudnia 2003 r. - „Panie i panowie, mamy go" - stwierdził cywilny zarządca Iraku Paul
  Bremer. Saddam Husajn został schwytany niedaleko swojego rodzinnego Tikritu i wkrótce
  został ogłoszony jeńcem wojennym.

• styczeń 2003 r. - Liczba śmiertelnych ofiar wojny w Iraku w szeregach USA wzrosła do
  pół tysiąca. Od początku wojny 20 marca w działaniach zbrojnych zginęło 346 Amerykanów, a poza działaniami zbrojnymi - 154. Liczba zabitych Brytyjczyk
  odpowiednio 20 i 35, natomiast przedstawicieli innych krajów -32 i 6 (wśród ni^rrjegjr^os
  dwóch Polaków: zabity w konwoju mjr Hieronim Kupczyk oraz st. szer. Gerard ^S-

Wasielewski, który zginął w wypadku z bronią na terenie bazy). Według organizacji pozarządowych zginęło około 5-6 tyś. irackich żołnierzy i 8-10 tyś. cywilów.

• marzec 2004 r. - Po długiej niepewności, sporach szyitów z Kurdami Rada Zarządzająca
uchwaliła tymczasową konstytucję, która ma wejść w życie l lipca, gdy koalicja formalnie
przekaże rządy władzom irackim. Ustawa mówi, że wybory powszechne mają być
przeprowadzone najpóźniej do 31 stycznia 2005 r., że Irak będzie federacją, a islam został
uznany za „źródło prawa" (ale nie jedyne źródło). Konstytucja gwarantuje także
podstawowe prawa człowieka (swobodę wypowiedzi, wolność religijną, sprawiedliwy
proces). Docelowo 25 procent miejsc w parlamencie ma przypaść kobietom.

Najkrwawsze zamachy w Iraku 2003 r.:

* 24 czerwca. W Madżar al Kabir sześciu żołnierzy brytyjskich zginęło z rąk miejscowych
szyitów. Była to reakcja na wprowadzanie psów do domów w czasie rewizji i na wchodzenie
obcych mężczyzn do pomieszczeń kobiet.

» 5 lipca. Wybuch bomby w policyjnym ośrodku szkoleniowym w Ramadi zabił siedmiu irackich policjantów i ranił 40 podczas ich uroczystej promocji. Atak był najpewniej wymierzony w amerykańskich instruktorów.

• 7 sierpnia. Ciężarówka wypełniona ładunkami wybuchowymi eksploduje pod budynkiem
ambasady Jordanii w Bagdadzie. 17 zabitych, kilkudziesięciu rannych.

* 19 sierpnia. Eksplozja ciężarówki wypełnionej ładunkami wybuchowymi zniszczył skrzydło
siedziby ONZ w Iraku. Zginęły 22 osoby w tym Sergio Yieira de Mello - szef misji ONZ w
Iraku.

« 29 sierpnia. Wybuch samochodu-pułapki pod meczetem imania Alego w Nadżafie zabił 83

osoby. Zginął ajatollah Mohammed Bachir al Hakim. 175 rannych. » 20 września. W zamachu zostaje śmiertelnie ranna Akila al Haszimi, członek Rady

Zarządzającej. » 9 października. Terrorysta staranował ogrodzenie i wysadził się na dziedzińcu posterunku

policji w Sadr City w Bagdadzie. Zginęło osiem osób.

• 27 października. Niemal równoczesny atak na Siedzibę Czerwonego Krzyża i cztery
posterunki irackiej policji w Bagdadzie. Zginęło 35 osób, 230 rannych.

» 12 listopada. Ciężarówka wyładowana materiałami wybuchowymi roztrzaskała się na

ścianie kwatery głównej włoskich żandarmów w Nasirii. Zginęło 19 włoskich karabinierów i

12 Irakijczyków. «• 22 listopada. Zamachowcy-samobójcy zdetonowali ładunki wybuchowe w samochodach

przed komendą policji w Bakubie i komisariatem w pobliskim miasteczku Chan Bani Saad,

zabijając co najmniej 18 osób. » 9 grudnia. Co najmniej 41 żołnierzy amerykańskich odniosło rany, gdy u wjazdu do bazy

Tal Afar koło Mosulu w północnym Iraku zamachowiec-samobójca wysadził w powietrze

swój samochód, wyładowany materiałem wybuchowym. » 14 grudnia. 18 osób, w tym 16 policjantów, zginęło, a 29 zostało rannych w wybuchu

samochodu-pułapki przed posterunkiem policji irackiej w miejscowości Chalidija w pobliżu

Ramadi, na zachód od Bagdadu.

* 15 grudnia. Samobójczy zamach samochodowy na komendę irackiej policji na północ od
Bagdadu: ośmiu zabitych i co najmniej 13 rannych.

» 17 grudnia. Wybuch cysterny w Bagdadzie: 10 ofiar śmiertelnych, 15 rannych. Według policji irackiej, był to zamach terrorystyczny, według armii amerykańskiej, wybuchła cysterna uczestnicząca w wypadku drogowym, a nie cysterna załadowana materiałami wybuchowymi.

* 27 grudnia. Atak na bazę bułgarską w Karbali. 19 zabitych, 120 rannych.
2004 r.:

• 18 stycznia. Siedziba amerykańskiej administracji w Bagdadzie. 25 zabitych, ponad 100
  rannych.

• 2 lutego. W Irbilu w irackim Kurdystanie zginęło 67 osób a 267 rannych w wyniku akcji
  zamachowców-samobójców, którzy zdetonowali bomby w biurach dwóch głównych partii
  kurdyjskich. Wśród zabitych byli: gubernator prowincji, wicepremier, dwóch ministrów i szef
  policji.

• 10 lutego. Co najmniej 55 osób zginęło i 60 zostało rannych w wyniku wybuchu
  samochodu- pułapki pod posterunkiem irackiej policji w Iskandriji. Wszystkie ofiary to
  Irakijczycy.

» 11 lutego. Zginęło co najmniej 47 osób, a przeszło 50 odniosło rany wskutek wybuchu bomby przed ośrodkiem rekrutacyjnym w Bagdadzie. Tym razem zamachowcy obrali za cel Irakijczyków zamierzających wstąpić do nowej armii irackiej.

* 2 marca. 171 osób zostało zabitych, a 393 było rannych w zamachach w Karbali i
Bagdadzie. W centrum zatłoczonej Karbali wysadził się samobójca, a na obrzeżach tego
miasta pielgrzymów zabijały pociski moździerzowe i zdalnie detonowane bomby. Z kolei w
Bagdadzie, w pobliżu meczetu Kazimija, trzech zamachowców wysadziło się w tłumie
pielgrzymów.

---