7030


Wstęp do prawa europejskiego 2008-2009 / 2

prof. dr hab. Anna Wyrozumska UŁ

teksty traktatów i innych dokumentów http://eur-lex.europa.eu lub

strona Katedry Europejskiego Prawa Konstytucyjnego

Jean Monnet Chair of European Constitutional Law

http://www.wpia.uni.lodz.pl/zeupi/

Źródła prawa w I filarze UE

pierwotne prawo wspólnotowe

wtórne prawo WSPÓLNOTOWE

  • umowy międzynarodowe WE

  • rozporządzenia

  • dyrektywy

  • decyzje

  • inne akty

Hierarchia źródeł prawa WE

  • Nie jest wyraźnie wskazana w TWE

  • Hierarchia norm - wskazuje art. 230 TWE akt instytucji może być unieważniony, z powodu „naruszenia niniejszego Traktatu lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem”/ prawo nadrzędne

Prawo Pierwotne

Prawo wtórne

Akty PrawA wtórnego

umowy międzynarodowe WE

„Parlament Europejski, Rada, Komisja lub państwo członkowskie mogą uzyskać opinię Trybunału Sprawiedliwości co do zgodności przewidywanej umowy z postanowieniami niniejszego Traktatu.

Jeżeli opinia Trybunału Sprawiedliwości jest negatywna, umowa może wejść w życie tylko zgodnie z artykułem 48 Traktatu o Unii Europejskiej.”

Akty, o których mowa w art. 249 TWE

„Aby wykonywać zadania zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu, Parlament Europejski, działający razem z Radą, Rada oraz Komisja wydają rozporządzenia i dyrektywy, podejmują decyzje, wydają zalecenia i wyrażają opinie.”

„Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje przyjęte wspólnie przez Parlament Europejski i Radę, jak również takie akty przyjęte przez Radę albo Komisję, są uzasadniane i odnoszą się do wniosków lub opinii, które były wymagane zgodnie z niniejszym Traktatem.”

Rozporządzenie

„ma zasięg ogólny. Obowiązuje ono w całości i stosuje się bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich.” art. 249 (2)

musi być ogłoszone → art. 254

Dyrektywa

„jest wiążąca, jeśli chodzi o zamierzony skutek dla każdego państwa członkowskiego, do którego jest skierowana, zostawiając jednak władzom krajowym wybór formy i metod.”

Art. 249 (3)

ogłaszane art. 254:

→ dotyczące wszystkich państw członkowskich

→ przyjmowane w procedurze współdecydowania

Decyzja

„obowiązuje w całości tych, do których jest skierowana” art. 249 (4)

ogłaszane → art. 254 przyjmowane w p. współdecydowania

Zalecenia i opinie

„nie mają mocy wiążącej” art. 249(5)

C-322/88 Salvatore Grimaldi v. Fonds des maladies professionelles:

Nieformalne instrumenty prawne/ nienazwane akty prawne

Np. programy, wytyczne, komunikaty, obwieszczenia, porozumienia międzyinstytucjonalne, kodeksy postępowania, podręczniki

instytucja musi mieć kompetencje do ich przyjęcia

mogą wywoływać skutki prawne

Konwencje zawarte między państwami członkowskimi → art. 293 TWE

„Państwa członkowskie w miarę potrzeby podejmują między sobą rokowania w celu zapewnienia swoim obywatelom:

Czytelność i jawność procesu decyzyjnego - dostęp do dokumentów

TA zmienił art. 1 TUE:

„Traktat ten zaznacza nowy etap w procesie tworzenia coraz ściślejszej Unii między narodami Europy, w której decyzje podejmowane są „tak otwarcie jak jest możliwe” a także tak blisko obywatela jak jest to możliwe”.

Nowy art. 255(1):

„każdy obywatel Unii, każda osoba fizyczna lub prawna przebywająca lub mająca swoją zarejestrowaną siedzibę w państwie członkowskim, ma prawo dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, z zastrzeżeniem zasad i warunków przyjętych zgodnie z paragrafami (2) i (3)”.

Obecnie reguluje rozporządzenie !

Bezpośrednie i pośrednie stosowanie prawa WE oraz skutek incydentalny

26/62 Van Gend en Loos

art.12 (obecnie art. 25) TWE

”Państwa członkowskie nie będą wprowadzały nowych ceł przywozowych lub wywozowych ani też opłat o podobnych skutkach, ani też nie będą podwyższały tych opłat, które jeszcze obowiązują w ich wzajemnych stosunkach”

„odpowiedź na pytanie, czy postanowienia umowy międzynarodowej wywołują [takie] skutki [bezpośrednie], wymaga wzięcia pod uwagę jej ducha, systematyki i brzmienia”

„(...) cel traktatu EWG, jakim jest utworzenie wspólnego rynku, którego funkcjonowanie wpływać będzie bezpośrednio na sytuację podmiotów prawa we Wspólnocie, wymaga, by traktat ten był czymś więcej niż tylko umową ustanawiającą wzajemne zobowiązania umawiających się państw”

„(...) Wspólnota stanowi nowy porządek prawny w prawie międzynarodowym, na rzecz którego państwa ograniczyły, jakkolwiek tylko w wąskich dziedzinach, swoje prawa suwerenne, i którego normy znajdują zastosowanie nie tylko do państw członkowskich, ale i pochodzących z nich jednostek,

że w związku z tym prawo wspólnotowe, niezależne od ustawodawstwa państw członkowskich, nie tylko nakłada na jednostki zobowiązania, lecz może również być źródłem uprawnień stanowiących element statusu prawnego tych jednostek;

że nie muszą to być uprawnienia nadane wprost w traktacie, lecz że powstają one również jako skutek zobowiązań, które traktat nakłada w sposób ściśle określony zarówno na jednostki, jak i na państwa członkowskie oraz instytucje wspólnotowe”

26/62 Van Gend en Loos 

„Zważywszy, że Tariefcommissie stawia po pierwsze pytanie, czy art. 12 traktatu jest bezpośrednio skuteczny w prawie wewnętrznym, w tym sensie, że jednostki pochodzące z państw członkowskich mogłyby na podstawie tego postanowienia dochodzić praw podlegających ochronie sądów krajowych;

zważywszy, że odpowiedź na pytanie, czy postanowienia umowy międzynarodowej wywołują takie skutki, wymaga wzięcia pod uwagę jej ducha, systematyki i brzmienia;

zważywszy, że cel traktatu EWG, jakim jest utworzenie wspólnego rynku, którego funkcjonowanie wpływać będzie bezpośrednio na sytuację podmiotów prawa we Wspólnocie, wymaga, by traktat ten był czymś więcej niż tylko umową ustanawiającą wzajemne zobowiązania umawiających się państw;

że takie stanowisko znajduje potwierdzenie w preambule do traktatu, która, sięgając dalej niż tylko rządów, odwołuje się do narodów, a konkretniej w fakcie ustanowienia organów wyposażonych w uprawnienia władcze, których wykonywanie wywiera wpływ zarówno na państwa członkowskie, jak i na ich obywateli;

że, jak należy poza tym zaznaczyć, jednostki pochodzące z państw zjednoczonych we Wspólnocie mają możliwość współuczestniczyć, za pośrednictwem Parlamentu Europejskiego i Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, w funkcjonowaniu tej Wspólnoty;

że ponadto rola, jaką Trybunał Sprawiedliwości odgrywa w ramach art. 177, którego celem jest zapewnienie jednolitej interpretacji traktatu przez sądy krajowe, świadczy o tym, iż państwa członkowskie nadały prawu wspólnotowemu moc wiążącą, na którą pochodzące z nich jednostki mogą się przed tymi sądami powoływać;

że wobec powyższego należy uznać, iż Wspólnota stanowi nowy porządek prawny w prawie międzynarodowym, na rzecz którego państwa ograniczyły, jakkolwiek tylko w wąskich dziedzinach, swoje prawa suwerenne, i którego normy znajdują zastosowanie nie tylko do państw członkowskich, ale i pochodzących z nich jednostek;

że w związku z tym prawo wspólnotowe, niezależne od ustawodawstwa państw członkowskich, nie tylko nakłada na jednostki zobowiązania, lecz może również być źródłem uprawnień stanowiących element statusu prawnego tych jednostek;

że nie muszą to być uprawnienia nadane wprost w traktacie, lecz że powstają one również jako skutek zobowiązań, które traktat nakłada w sposób ściśle określony zarówno na jednostki, jak i na państwa członkowskie oraz instytucje wspólnotowe;

zważywszy, że biorąc pod uwagę systematykę postanowień traktatu w zakresie ceł i opłat o skutku równoważnym, należy podkreślić, iż art. 9, który za podstawę Wspólnoty przyjmuje unię celną, wprowadza jako zasadę podstawową zakaz stosowania tych ceł i opłat;

że zasada ta znajduje się na początku części traktatu ustanawiającej „podstawy Wspólnoty”; że art. 12 stanowi jej wyraz i środek do jej wdrożenia;

zważywszy, że sformułowanie art. 12 ustanawia jasny i bezwarunkowy zakaz, nie będący zobowiązaniem do działania, lecz do niedziałania;

że ponadto państwa nie zgłosiły do tego zobowiązania zastrzeżeń uzależniających jego wykonanie od wydania jakiegokolwiek aktu prawa wewnętrznego;

że z samej swej natury zakaz ten może z powodzeniem wywoływać skutki bezpośrednio w sferze stosunków prawnych między państwami członkowskimi a podlegającymi ich kompetencji podmiotami prawa;

zważywszy, że stosowanie art. 12 nie wymaga działań prawodawczych ze strony państw (...) „

6/64 F.Costa v. ENEL

„ (...) w odróżnieniu od zwyczajnych umów międzynarodowych traktat EWG ustanowił własny porządek prawny, który został włączony do systemu prawnego państw członkowskich po jego wejściu w życie i który ma charakter wiążący dla sądów krajowych;

bowiem państwa, ustanawiając na czas nieokreślony Wspólnotę wyposażoną we własne instytucje, w osobowość i zdolność prawną, w zdolność do występowania we własnym imieniu w obrocie międzynarodowym, a w szczególności w rzeczywiste uprawnienia władcze, wynikające z ograniczenia kompetencji i przeniesienia uprawnień z tych państw na Wspólnotę, ograniczyły, jakkolwiek w wąskich dziedzinach, swoje suwerenne prawa i stworzyły w ten sposób system prawa mający zastosowanie do nich samych oraz do pochodzących z nich jednostek”

6/64 F.Costa v. ENEL

Zważywszy, że rząd włoski podnosi zarzut „bezwzględnej niedopuszczalności” wniosku Giudice Conciliatore, z tego względu, że sąd krajowy, zobowiązany do stosowania ustawy wewnętrznej, nie może odwoływać się do art. 177;

zważywszy, że w odróżnieniu od zwyczajnych umów międzynarodowych traktat EWG ustanowił własny porządek prawny, który został włączony do systemu prawnego państw członkowskich po jego wejściu w życie i który ma charakter wiążący dla sądów krajowych;

bowiem państwa, ustanawiając na czas nieokreślony Wspólnotę wyposażoną we własne instytucje, w osobowość i zdolność prawną, w zdolność do występowania we własnym imieniu w obrocie międzynarodowym, a w szczególności w rzeczywiste uprawnienia władcze, wynikające z ograniczenia kompetencji i przeniesienia uprawnień z tych państw na Wspólnotę, ograniczyły, jakkolwiek w wąskich dziedzinach, swoje suwerenne prawa i stworzyły w ten sposób system prawa mający zastosowanie do nich samych oraz do pochodzących z nich jednostek;

zważywszy, że w związku z włączeniem do prawa każdego z krajów członkowskich przepisów pochodzenia wspólnotowego, a bardziej ogólnie ze względu zarówno na brzmienie, jak ducha traktatu, państwa nie mogą uznawać pierwszeństwa przed porządkiem prawnym, jaki przyjęły na zasadach wzajemności, jednostronnego, późniejszego przepisu, którego w związku z tym nie mogą temu porządkowi prawnemu przeciwstawiać;

moc wiążąca prawa wspólnotowego nie może bowiem różnić się w poszczególnych państwach w zależności od ich późniejszego wewnętrznego ustawodawstwa, gdyż zagroziłoby to realizacji celów traktatu, o której mowa w art. 5 akapit drugi, i powodowałoby dyskryminację zabronioną na mocy art. 7;

że zobowiązania podjęte na podstawie traktatu ustanawiającego Wspólnotę nie miałyby charakteru bezwarunkowego, lecz jedynie ewentualny, gdyby mogły zostać zakwestionowane w drodze późniejszych aktów ustawodawczych umawiających się stron;

że prawo do jednostronnego działania jest państwom członkowskim przyznawane jedynie na mocy wyraźnego, szczególnego postanowienia (na przykład art. 15, art. 93 ust. 3, art. 223-225);

że ponadto wnioski państw o przyznanie odstępstw poddane są procedurom zezwoleniowym (na przykład art. 8 ust. 4, art. 17 ust. 4, art. 25, 26, 73, art. 93 ust. 2 akapit trzeci i art. 226), które byłyby bezprzedmiotowe, gdyby państwa te mogły zwolnić się ze swoich zobowiązań za pomocą zwykłej ustawy;

zważywszy, że pierwszeństwo prawa wspólnotowego znajduje potwierdzenie w art. 189, zgodnie z którym rozporządzenie „wiąże w całości” i jest „bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich”;

że postanowienie to, do którego nie zgłoszono zastrzeżeń, zostałoby pozbawione skuteczności, gdyby jego skutki mogły zostać jednostronnie cofnięte przez jedno z państw w drodze aktu ustawodawczego, który miałby moc wyższą od aktów wspólnotowych;

zważywszy, że jak wynika z całości powyższych rozważań, prawu utworzonemu na podstawie traktatu, pochodzącemu z niezależnego źródła, nie można, ze względu na jego wynikającą stąd szczególną naturę, przeciwstawiać w postępowaniu sądowym jakiegokolwiek wewnętrznego aktu prawnego, gdyż oznaczałoby to utratę przez to prawo charakteru wspólnotowego i zakwestionowanie samych podstaw prawnych Wspólnoty;

że wskutek dokonanego przez państwa przeniesienia, z ich wewnętrznych porządków prawnych do wspólnotowego porządku prawnego, praw i obowiązków odpowiadających postanowieniom traktatu, nastąpiło ostateczne ograniczenie ich praw suwerennych, którego nie może podważyć późniejszy akt jednostronny sprzeczny z istotą Wspólnoty (...)”

Opinia 1/91

...Traktat EWG, chociaż zawarty w formie umowy międzynarodowej, niemniej stanowi kartę konstytucyjną Wspólnoty opartą na zasadzie praworządności

Implikacje bezpośredniego stosowania:

1. bezpośrednia skuteczność

2. prymat prawa wspólnotowego

3. ETS jako sąd konstytucyjny

norma jest bezpośrednio skuteczna, jeśli przyznaje jednostce prawa, które mogą być dochodzone przed sądem krajowym

jednostka - państwo

jednostka - jednostka

warunki:

1. norma musi być częścią porządku prawnego państwa i

2. nadawać się do bezpośredniego stosowania

1. norma musi być częścią porządku prawnego państwa

art. 90 ust. 1 Konstytucji z 1997 r.

Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

art. 91

1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da pogodzić się z umową.

3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

2. nadawać się do bezpośredniego stosowania

kto rozstrzyga, czy norma spełnia wymogi? sąd krajowy?

26/62 Van Gend en Loos

„(...) sformułowanie art. 12 ustanawia jasny i bezwarunkowy zakaz, nie będący zobowiązaniem do działania, lecz do niedziałania;

że ponadto państwa nie zgłosiły do tego zobowiązania zastrzeżeń uzależniających jego wykonanie od wydania jakiegokolwiek aktu prawa wewnętrznego;

że z samej swej natury zakaz ten może z powodzeniem wywoływać skutki bezpośrednio w sferze stosunków prawnych między państwami członkowskimi a podlegającymi ich kompetencji podmiotami prawa;

(...) stosowanie art. 12 nie wymaga działań prawodawczych ze strony państw (...) „

Kryteria bezpośredniej skuteczności normy

jasna i jednoznaczna

bezwarunkowa

stosowanie normy nie może być uzależnione od swobodnego uznania (dyskrecji) organu stosującego - Wspólnoty lub państwa członkowskiego

zupełna / kompletna

stosowanie normy nie zależy od przedsięwzięcia dalszych środków implementacyjnych

(nie wymaga działań prawodawczych ze strony państw)

43/75 Defrenne v. Sabenna

Czy art. 119 (obecnie art. 141)TWE spełnia kryteria?

„Wszystkie państwa członkowskie w czasie pierwszego etapu zapewnią, a następnie utrzymają stosowanie zasady jednakowego wynagrodzenia dla mężczyzn i kobiet za jednakową pracę.

Dla celów niniejszego artykułu pod pojęciem “wynagrodzenia” należy rozumieć zwykła płacę podstawową i minimalną, jak również inne formy wynagrodzenia, tak w gotówce, jak i w naturze, otrzymywane przez osobę zatrudnioną od jej pracodawcy bezpośrednio lub pośrednio w związku ze świadczoną pracą.

Równość wynagrodzenia bez dyskryminacji ze względu na płeć oznacza:

a) w przypadku pracy na akord określenie jednakowej jednostki rozliczeniowej za jednakową pracę;

b) w przypadku wynagrodzenia za czas pracy wypłacanie jednakowego wynagrodzenia za pracę na tym samym stanowisku.”

14/83 Von Colson

Czy art. 6 dyrektywy Rady 76/207/EWG spełnia kryteria?

Art. 6 nakłada na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia do ich systemów prawnych środków niezbędnych w celu zapewnienia każdej osobie, która czuje się poszkodowana z powodu dyskryminacji, możliwości „dochodzenia swoich praw przed sądem”.

„Z tego przepisu wynika, że państwa członkowskie są zobowiązane do podjęcia środków wystarczająco skutecznych dla osiągnięcia celów dyrektywy i zapewnienia osobom zainteresowanym możliwości faktycznego powoływania się na nie przed sądami krajowymi. Do takich środków należą przykładowo przepisy nakazujące pracodawcy zatrudnić dyskryminowaną osobę lub przewidujące odpowiednie odszkodowanie pieniężne, w razie potrzeby wzmocnione dodatkowo systemem grzywien. Należy jednak zauważyć, że dyrektywa nie narzuca określonej sankcji, ale pozostawia państwom członkowskim swobodę wyboru wśród różnych rozwiązań w celu zrealizowania jej celu.” (pkt 18)

Czy spełniają wymogi?

art. 90 TWE

Żadne z Państw Członkowskich nie nakłada na produkty innych Państw członkowskich, bezpośrednio lub pośrednio, jakichkolwiek podatków wewnętrznych, wyższych od tych, którym podlegają, bezpośrednio lub pośrednio, takie same produkty krajowe.

art. 10

Państwa członkowskie podejmą wszystkie właściwe środki o charakterze ogólnym i specjalnym w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z niniejszego Traktatu albo z działań podejmowanych przez organy Wspólnoty. Państwa te będą ułatwiać osiągnięcie celów Wspólnoty.

Powstrzymają się one od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrozić realizacji celów niniejszego Traktatu.

dawny art. 40(1):

Państwa członkowskie będą rozwijały wspólną politykę rolną w okresie przejściowym i najpóźniej w końcu tego okresu wprowadzą ją w życie.

PRYMAT Prawa Wspólnotowego

F.Costa v. ENEL 6/64

„w związku z włączeniem do prawa każdego z krajów członkowskich przepisów pochodzenia wspólnotowego, a bardziej ogólnie ze względu zarówno na brzmienie, jak ducha traktatu, państwa nie mogą uznawać pierwszeństwa przed porządkiem prawnym, jaki przyjęły na zasadach wzajemności, jednostronnego, późniejszego przepisu, którego w związku z tym nie mogą temu porządkowi prawnemu przeciwstawiać;

moc wiążąca prawa wspólnotowego nie może bowiem różnić się w poszczególnych państwach w zależności od ich późniejszego wewnętrznego ustawodawstwa, gdyż zagroziłoby to realizacji celów traktatu (...)

(...) prawu utworzonemu na podstawie traktatu, pochodzącemu z niezależnego źródła, nie można, ze względu na jego wynikającą stąd szczególną naturę, przeciwstawiać w postępowaniu sądowym jakiegokolwiek wewnętrznego aktu prawnego, gdyż oznaczałoby to utratę przez to prawo charakteru wspólnotowego i zakwestionowanie samych podstaw prawnych Wspólnoty.”

Simmenthal 106/77

Zgodnie z zasadą prymatu prawa wspólnotowego postanowienia traktatów i bezpośrednio stosowane akty prawne organów Wspólnot wywierają w wewnętrznym porządku prawnym nie tylko skutek taki, że poprzez swe wejście w życie uniemożliwiają stosowanie każdego przepisu prawa wewnętrznego z nimi sprzecznego, lecz także - skoro te postanowienia i akty prawne stanowią hierarchicznie wyższą cześć składową porządku prawnego obowiązującego na terytorium każdego państwa członkowskiego - powodują, że wejście w życie nowej normy prawa wewnętrznego jest niemożliwe w takim zakresie, w jakim byłaby ona sprzeczna z normami wspólnotowymi.

Sąd państwowy, który w ramach swojej właściwości ma stosować prawo wspólnotowe jest zobowiązany do dbałości o pełną skuteczność tych norm, co przejawia się również w konieczności niestosowania każdego, również późniejszego postanowienia prawa wewnętrznego, bez konieczności wnioskowania lub czekania na uchylenie danej normy w trybie ustawodawczym lub w jakimkolwiek innym postępowaniu przewidzianym przez prawo konstytucyjne.

167/73 Komisja v. Francja

sprawa marynarzy francuskich statków handlowych

103/88 Fratelli Constanzo v. Comune di Milano

wszystkie organy administracyjne, włączając zdecentralizowane, podlegają obowiązkowi prymatu, i jednostki mogą powoływać postanowienia [objęte prymatem] przeciwko nim

„(...) gdy spełnione są warunki, zgodnie z którymi jednostka może powołać dyrektywę przed sądem krajowym (...), wszystkie organy administracyjne, włączając organy zdecentralizowane takie jak samorządowe władze miejskie (municipalities), są zobowiązane do stosowania tych postanowień.”

C-224/97 Ciola

- pytanie czy prymat dotyczy tylko aktów generalnych?

„... zakaz, który jest sprzeczny ze swobodą przepływu ..., ustanowiony przed przystąpieniem państwa członkowskiego do Unii Europejskiej nie poprzez generalną normę abstrakcyjną, lecz specjalną indywidualną decyzję administracyjną, która stała się ostateczna, nie może być brany pod uwagę przy ocenie ważności kary nakładanej z tytułu niewywiązywania się z tego zakazu po dacie przystąpienia.”

C-213/89 Factortame

zawieszenie stosowania normy krajowej

C-285/98 Tanja Kreil

102/79 Komisja v. Królestwo Belgii

czy prymat prawa WE dotyczy postanowień niesamowykonalnych?

„... państwo członkowskie nie może powoływać trudności wewnętrznych, przepisów systemu prawa krajowego, a nawet konstytucyjnych, w celu usprawiedliwienia niedociągnięć w wypełnieniu zobowiązań lub dotrzymaniu terminu określonego we wspólnotowej dyrektywie”.

Traktat WE

interpretacja teleologiczna - odnaleźć cel postanowienia/ interpretacja zgodna z celem

effet utile (zasada efektywności) - postanowienia powinny być interpretowane w taki sposób, żeby zapewnić normie efektywność

Zasada efektywności pozwoliła ETS rozwinąć także inne koncepcje

„Możliwość powoływania się osób fizycznych i prawnych bezpośrednio na postanowienia prawa pierwotnego stanowi „gwarancję minimum” i nie jest - jako taka - wystarczająca dla zapewnienia nieograniczonego stosowania prawa pierwotnego” !!! (C-120/88 Komisja v. Republika Włoska)

rozporządzenie

art. 249 (2) : ”Obowiązuje ono w całości i stosuje się bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich”.

„... państwa członkowskie nie mogą ... przyjąć ... żadnego środka, który ukrywałby przed osobami, do których ma on zastosowanie, wspólnotową naturę i skutki jakiegokolwiek postanowienia prawnego.” (C-253/00 Muñoz)

„Z racji swej natury i funkcji w systemie źródeł prawa wspólnotowego, wszystkie rozporządzenia skutkują bezpośrednio i mogą jako takie tworzyć prawa dla jednostek, które muszą być przestrzegane przez sady krajowe” (43/71 Politi v. Włochy)

DecYZJA

art. 249(4)

„Decyzja obowiązuje w całości tych, do których jest adresowana.”

9/70 Grad /SACE/

decyzja może nałożyć bezpośrednio skuteczne obowiązki tylko na adresata

jeśli skierowana jest do państwa członkowskiego - nie może wywoływać skutków horyzontalnych

dyrektywA

art. 249(3)

„Dyrektywa jest wiążąca, jeśli chodzi o zamierzony skutek dla każdego państwa członkowskiego, do którego jest skierowana, zostawiając jednak władzom krajowym wybór formy i metod.”

41/74 Van Duyn

argumenty:

a) art. 189 [ obecnie 249] zapewnia, że dyrektywa jest prawnie wiążąca ...

b) effet utile

c) art. 177 [obecnie 234]

148/78 postępowanie karne p. Ratti

d) estoppel - nie można czerpać korzyści z niewykonania obowiązku

zasada estoppel

non concedit venire contra factum proprium

- nie odstępować od tego, co wynika ze stworzonych przez siebie faktów

zasada nieprzeczenia sobie

zasada zaufania

8/81 Ursula Becker

152/84 Marshall

„Dyrektywa sama przez się nie może nałożyć obowiązków na jednostkę (...) postanowienie (dyrektywy) jako takie nie może być powołane przeciwko takiej osobie”

„Zgodnie z art. 189 [obecnie 249] TWE wiążący charakter dyrektywy, z którego wynika podstawa możliwości powołania się na dyrektywę przed sądem krajowym, istnieje tylko w stosunku do „każdego państwa członkowskiego, do którego jest skierowana.”

Powołanie przez jednostkę dyrektywy przeciwko państwu możliwe jest niezależnie od tego, czy państwo działa jako władza publiczna lub pracodawca. W obu przypadkach chodzi o to, aby państwo nie czerpało korzyści z własnego niewykonania zobowiązania wspólnotowego.”

C-188/89 Foster i inni v. British Gas plc

dyrektywa może być powołana:

„przeciwko wszelkim organizacjom lub ciałom podlegającym kontroli państwa lub posiadającym specjalne uprawnienia wychodzące poza te, które wynikają z norm normalnie stosowanych do stosunków między osobami prawa prywatnego.”

Pośrednie Stosowanie w celu interpretacji prawa krajowego doktryna przychylnej/ lojalnej interpretacji

14/83 Von Colson

/ z art. 5 (obecnie 10) TWE

„...stosując prawo wewnętrzne, w szczególności postanowienia specjalnie wprowadzone w celu wykonania dyrektywy, sąd krajowy powinien, tak dalece jak jest to możliwe, interpretować prawo wewnętrzne, w świetle treści i celu dyrektywy, aby osiągnąć skutek zamierzony w art. 189 (3)”

80/86 Kolpinghuis

„(O)bowiązek ten ograniczają ogólne zasady prawa, które tworzą część prawa wspólnotowego, w szczególności zasady pewności prawa i nieretroaktywnego działania prawa. Z tego powodu dyrektywa nie może sama z siebie i niezależnie od prawa krajowego przyjętego dla jej wdrożenia przez państwo członkowskie stanowić podstawy odpowiedzialności karnej lub zaostrzać odpowiedzialności karnej osób naruszających jej przepisy”

od kiedy obowiązek? C-212/04 Konstantinos Adeneler

C-106/89 Marleasing

prawo wew. wcześniejsze w stosunku do dyrektywy !

„Sąd krajowy rozpatrując sprawę ... zobowiązany jest do interpretowania swojego prawa krajowego w świetle celu i treści dyrektywy tak, aby wykluczyć możliwość uznania za nieważną spółki na innych podstawach niż te przewidziane w art. 11 dyrektywy.”

C 334/92 Wagner Miret v.

„zasada interpretacji zgodnie z dyrektywą powinna być w szczególności stosowana, gdy sądy krajowe uważają, tak jak w tym przypadku, że wcześniej istniejące postanowienia prawa krajowego spełniają wymogi dyrektywy, o którą chodzi”

„tak dalece jak jest to możliwe” (w tym przypadku ETS uznał, że nie jest możliwe)

Podsumowanie

wyrok z lipca 2006 r. C-212/04 Konstantinos Adeneler i in. / Ellinikos Organismos Galaktos (ELOG)

zob. pkt 108 -124 !!!!

121   W świetle orzecznictwa Trybunału z art. 10 akapit drugi WE w związku z art. 249 akapit trzeci WE i samą dyrektywą wynika, że w okresie przewidzianym na dokonanie transpozycji dyrektywy będące jej adresatami państwa członkowskie są zobowiązane do powstrzymania się od przyjmowania przepisów, których charakter poważnie zagraża osiągnięciu rezultatu wskazanego przez tę dyrektywę. (...) W tym kontekście nie ma znaczenia, czy sporny przepis prawa krajowego, przyjęty po wejściu w życie niniejszej dyrektywy, służy jej transponowaniu, czy też nie (...).

122   Jako że wszystkie władze państw członkowskich są zobowiązane do zapewnienia pełnej skuteczności postanowień prawa wspólnotowego (...), wskazany w poprzednim punkcie obowiązek powstrzymania się dotyczy również sądów krajowych.

123   W świetle powyższego począwszy od daty wejścia w życie dyrektywy sądy państw członkowskich zobowiązane są tak dalece jak jest to możliwe do powstrzymania się od dokonywania wykładni prawa wewnętrznego w sposób, który poważnie zagrażałby − po upływie terminu dla jej transpozycji − osiągnięciu wskazanego w niej rezultatu.

C-6/90 i C-9/90 Francovich v. Włochy

„zasada odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone jednostkom poprzez naruszenie prawa wspólnotowego, które może mu być przypisane, jest nieodłącznym elementem systemu Traktatu”

źródło zasady - effet utile

C-91/92 Recreb v. Faccini-Dori

czy skutek bezpośredni w stosunkach horyzontalnych?

Skutek incydentalny

C-194/94 CIA Security International

naruszenie obowiązku notyfikacji − defekt − „powoduje w ten sposób niestosowanie norm technicznych do jednostek, co zapewnia efektywność wspólnotowej kontroli prewencyjnej, którą przewiduje dyrektywa w celu zapewnienia swobodnego przepływu towarów, osiąga zatem co było zamierzone.”

Jakie są różnice między dyrektywą a rozporządzeniem ?

termin, od którego o

ba środki wywołują skutki

transpozycja

bezpośredni skutek

dyrektywa nie może nakładać obowiązków na jednostkę

Umowy Międzynarodowe WE

181/73 Haegeman

„Umowa zawarta przez Radę na podstawie art. 228 i 238 Traktatu EWG jest, w zakresie dotyczącym Wspólnot, aktem jednego z organów Wspólnot w rozumieniu podpunktu (b) pierwszego punktu art. 177. Z chwilą wejścia w życie jej postanowienia tworzą integralną cześć prawa Wspólnot.”

87/75 Bresciani (konwencja z Yaounde)

Postanowienie umowy zawartej przez Wspólnotę z państwem trzecim musi być uważane za bezpośrednio skuteczne, kiedy uwzględniając jego brzmienie oraz przedmiot i cel umowy, zawiera ono jednoznaczne i precyzyjne zobowiązanie, którego wykonanie nie wymaga przyjmowania dodatkowych środków prawnych.

87/75 International Fruit Company

art. 177 [obecnie art. 234] - także do umów, których stronami są państwa członkowskie

Art. XI GATT „nie może nadawać obywatelom Wspólnoty praw, których mogą dochodzić przed sądami”

70/87 FEDIOL v. Komisja

pośrednie stosowanie/ w celu interpretacji

„Z faktu, że niektóre postanowienia GATT nie mogą przyznawać obywatelom we Wspólnocie praw, których mogliby oni dochodzić przed sądem, nie oznacza, że obywatele ci w postępowaniu przed Trybunałem Wspólnot nie mogą powoływać się na przepisy GATT w celu ustalenia, czy działania, których dotyczą ich skargi, nie stanowią nieuczciwych praktyk.”

104/81 Kupferberg (umowa EWG z Portugalią art. 21)

czy i dlaczego państwa członkowskie są związane umowami WE?

„(P)aństwa członkowskie i instytucje Wspólnot są w równym zakresie związane umowami międzynarodowymi, do których zawarcie uprawnione są te instytucje. Państwa członkowskie zapewniając wykonanie umowy międzynarodowej, wypełniają nie tylko swoje zobowiązanie wobec zainteresowanego państwa trzeciego, lecz również i przede wszystkim wobec Wspólnoty, która przejęła odpowiedzialność za zgodne z prawem wykonanie umowy. W tym znaczeniu postanowienia umowy stanowią integralną część składową wspólnotowego porządku prawnego.

monizm czy dualizm?

Ze względu na tego rodzaju wspólnotowy charakter prawny postanowienia traktatowe nie mogą wywoływać w ramach Wspólnoty różnych skutków prawnych w zależności od tego czy mają być w praktyce stosowane przez instytucje wspólnotowe lub państwa członkowskie, a w tym ostatnim przypadku w zależności od tego, jaki skutek przyznaje zawartym umowom międzynarodowym w krajowym porządku prawnym prawo każdego z państw członkowskich.

Jest więc sprawą Trybunału Sprawiedliwości zagwarantowanie w ramach jego kompetencji do wykładni postanowień umowy jednolitości ich stosowania w całej Wspólnocie.”

12/86 Demirel

umowy mieszane

kompetencja ETS art. 177 (obecnie 234)

C-192/89 Sevince

decyzje organu powołanego umową /Rady Stowarzyszenia

stanowią integralną część prawa Wspólnot w taki sam sposób jak sama umowa, od ich wejścia w życie

TS - interpretacja

samowykonalne o ile - biorąc pod uwagę ich sformułowanie oraz ich cel i przedmiot - zawierają jednoznaczne i precyzyjne zobowiązanie, które nie jest uzależnione, co do wykonania lub nabrania skutków, od przyjęcia innego aktu prawnego

Odpowiedzialność odszkodowawcza Państwa z tytułu naruszenia Prawa WE

1/ C-6/90 i C-9/90 Francovich/ 1991 brak transpozycji dyrektywy

„zasada odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone jednostkom poprzez naruszenie prawa wspólnotowego, które może mu być przypisane, jest nieodłącznym elementem systemu Traktatu”

trzy warunki

        1. rezultatem przewidzianym przez dyrektywę jest przyznanie praw jednostkom

        2. treść tych praw daje się określić na podstawie przepisów dyrektywy

        3. istnieje związek przyczynowy między naruszeniem prawa przypisanym państwu a szkodą poniesioną przez jednostkę

Jakich norm dotyczyło orzeczenie?

2/ C-46/93 Brasserie du Pecheur , C-48/93 Factortame (1996)

Odpowiedzialność z tytułu bezprawności legislacyjnej (normatywnej)

1. norma, na którą powołuje się skarżący musi mieć na celu nadanie jednostce uprawnienia (WE - ma miejsce pogwałcenie nadrzędnej normy prawa dotyczącej ochrony jednostek)

2. naruszenie jest wystarczająco poważne - (władze prawodawcze w sposób oczywisty i poważny (rażący) przekroczyły granice uznania)

3. bezpośredni związek przyczynowy między naruszeniem a szkodą

3/ C-178, 179 i 188-190/94 Dillenkofer

brak implementacji dyrektywy

ETS nawiązał do sprawy Francovich, i stwierdził, że brak wykonania dyrektywy sam w sobie stanowi „wystarczająco poważne naruszenie”

Czy odpowiedzialność jest inna w zależności od sytuacji?

1/ brak implementacji dyrektywy

2/ wadliwa implementacja

3/ inne naruszenia prawa WE

C-224/01 Gerhard Köbler v. Austria (2003)

odpowiedzialność państwa za naruszenie prawa WE przez sąd ostatniej instancji

norma prawa WE, która została naruszona dotyczy uprawnienia nadanego jednostce

naruszenie jest wystarczająco poważne / oczywiste

związek przyczynowy między naruszeniem i szkodą

naruszenie jest wystarczająco poważne w każdym przypadku, w którym decyzja sądu w sposób oczywisty nie respektuje orzecznictwa Trybunału w danej dziedzinie

do każdego państwa członkowskiego należy wskazanie sądu właściwego do rozstrzygania skarg dotyczących tego rodzaju odszkodowania

Artykuł 254

1. Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje przyjęte zgodnie z procedurą określoną w artykule 251 są podpisywane przez przewodniczącego Parlamentu Europejskiego i przewodniczącego Rady oraz publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzą one w życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestego dnia po ich publikacji.

2. Rozporządzenia Rady i Komisji, jak również dyrektywy tych instytucji, które są skierowane do wszystkich Państw Członkowskich, są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzą one w życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestego dnia po ich publikacji.

3. Inne dyrektywy, jak również decyzje, są notyfikowane ich adresatom i stają się skuteczne wraz z tą notyfikacją.

Orzeczenie dotyczące kompetencji Komisji do wydania zalecenia w celu stwierdzenia, jakie skutki prawne ewentualnie mogłoby ono wywołać.

Zb.Orz. 1989, s. 4407, pkt 18.

Pkt. orzeczenia: „3. Sąd krajowy, po stwierdzeniu, że fakt dyskryminacji został wykazany, uznał, że jedyną sankcją za nierówne traktowanie w procesie zatrudniania jest, według prawa niemieckiego, odszkodowanie za poniesioną „szkodę w zaufaniu” („Vertrauensschaden”), czyli szkodę wynikającą z zawierzenia przez kandydatów, że stosunek pracy zostanie z nimi nawiązany bez żadnej dyskryminacji. Takie odszkodowanie jest przewidziane w § 611a ust. 2 [Bürgerliches Gesetzbuch (niemieckiego kodeksu cywilnego), zwanego dalej „BGB”] . 4. Zgodnie z tym przepisem pracodawca, w przypadku dyskryminacji w dostępie do zatrudnienia, jest zobowiązany do „naprawienia szkody, którą poniósł pracownik w związku z tym, że wierzył, w pełnym zaufaniu, że podobne naruszenie (zasady równego traktowania) nie będzie przeszkodą dla nawiązania stosunku pracy”. Paragraf ten ma na celu transponowanie ww. dyrektywy 76/207. 5 . W konsekwencji sąd krajowy uznał, że zgodnie z prawem niemieckim może jedynie zasądzić zwrot kosztów, jakie powódka von Colson poniosła w związku ze zgłoszeniem swojej kandydatury (7,20 DM), a w pozostałym zakresie powinien oddalić powództwo.”

Podobnie późniejsze orzeczenia:

W interesie bezpieczeństwa prawnego niezależnie do pierwszeństwa prawa pierwotnego - sprzeczne z prawem pierwotnym przepisy prawa krajowego muszą być w takim przypadku odpowiednio zmienione (obowiązek zapewnienia spójności prawa wspólnotowego), w przeciwnym bowiem razie zachodzi przypadek naruszenia przepisów traktatu. Rozbieżności prowadzą do „niejasności natury rzeczowej” i tym samym osoba uprawniona „pozostawiona jest w stanie niepewności” co do możliwości powołania się na prawo wspólnotowe.

168/85 Komisja v. Republika Włoska, nr 11, Zb. Orz. 1986, s. 2945.

Wszelkie sprzeczności prawa krajowego z prawem pierwotnym muszą być konsekwentnie likwidowane przepisami prawa krajowego, mającymi co najmniej tę samą rangą co przepis podlegający zmianie.

Istnienie (jedynie) praktyki administracyjnej, odpowiadające prawu pierwotnemu, nie jest wystarczające.

168/85 Komisja v. Republika Włoska, nr 13, Zb. Orz. 1986, s. 2945.

106/77 Simmenthal / prymat w stosunku do normy generalnej i abstrakcyjnej

158/80 Rewe v. Haupotzollamt Kiel postanowienie prawa krajowego, które jest sprzeczne z postanowieniem prawa wspólnotowego [mającym prymat] może być postanowieniem legislacyjnym lub administracyjnym

„Ponieważ rozporządzenie (...) wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich, państwo członkowskie nie może - chyba że co innego stanowi rozporządzenie - podejmować działań na rzecz wykonania rozporządzenia, których przedmiotem byłaby zmiana znaczenia lub uzupełnienie jego przepisów. W zakresie, w jakim państwa członkowskie przekazały kompetencję do stanowienia prawa (...) Wspólnotom, tracą one uprawnienie do stanowienia prawa w tej dziedzinie”.

„Bezpośrednie stosowanie rozporządzenia wspólnotowego oznacza, że jego wejście w życie i stosowanie na korzyść lub przeciwko podmiotom prawnym następuje bez żadnych działań transformujących w prawo krajowe. W związku ze zobowiązaniami zaciągniętymi wraz z ratyfikacją Traktatu, państwa członkowskie nie mogą naruszać bezpośredniego stosowania wpisanego w rozporządzenia i inne przepisy prawa wspólnotowego. Ścisłe przestrzeganie niniejszego zobowiązania jest konieczną przesłanką spójnego i jednolitego stosowania wspólnotowych rozporządzeń w całej Wspólnocie.”

„Nawet jeżeli administracja poszczególnych państw członkowskich - w przypadku trudności interpretacyjnych - może czuć się zmuszona do podejmowania działań na rzecz wykonania wspólnotowego rozporządzenia i przy tej okazji do wyjaśniania wątpliwości, to może czynić to jedynie przy poszanowaniu postanowień wspólnotowych. W szczególności urzędy poszczególnych państw członkowskich nie mogą ustalać wiążących reguł interpretacji”.

„Jeżeli tylko przedmiot dyrektyw jest określony bezwarunkowo i wystarczająco precyzyjnie, nawet w przypadku niepodjęcia w terminie środków wykonawczych można powołać się na jej postanowienia przeciwko przepisom prawa wewnętrznego niezgodnym z nią lub w takim zakresie, w jakim nadaje ona jednostkom nowe uprawnienia.”

Postanowienie prawa niemieckiego dotyczyło sankcji za ewentualną dyskryminację/ - pracodawca ponosi odpowiedzialność za szkody będące rezultatem opierania się przez pracownika na zaufaniu, że ustanowienie stosunku pracy nie będzie uniemożliwione przez naruszenie polegające na dyskryminacji.

Odszkodowanie musi być adekwatne w stosunku do wyrządzonej szkody - nie może być czysto nominalne, np. zwrot kosztów poniesionych w związku z wnioskiem.

„Do sądu krajowego należy interpretowanie i stosowanie ustawodawstwa przyjętego w celu wykonania dyrektywy w zgodzie z wymogami prawa wspólnotowego, tak dalece jak pozostawiono mu swobodę do takiego działania w prawie krajowym”.

„Podstawy te muszą być restryktywnie interpretowane, w świetle tego celu [celem d. jest tworzenie ekwiwalentnych zabezpieczeń w ramach Wspólnoty], tak aby zapewnić, by nieważność orzeczona na tej podstawie, że cel spółki jest bezprawny lub sprzeczny z publiczną polityką, była rozumiana jako odnosząca się wyłącznie do celów spółki określonych w instrumencie inkorporacji lub postanowieniach dotyczących stowarzyszenia.”

Chodzi o tę samą dyrektywę, co w sprawie Francovich. W aneksie do dyrektywy państwa mogły wskazać grupy nieobjęte zakresem dyrektywy. Hiszpania wskazuje pomoce domowe. Ustawa natomiast wyłącza także dyrektorów przedsiębiorstw.

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI DOKONUJE WYKŁADNI POROZUMIENIA RAMOWEGO W SPRAWIE PRACY NA CZAS OKREŚLONY WZMACNIAJĄC OCHRONĘ PRACOWNIKÓW

Wykorzystanie kolejnych umów o pracę na czas określony, również w sektorze publicznym, podlega ściśle określonym przesłankom.

CIA - do sądu o wydanie nakazów wobec dwóch pomawiających ją firm [że system alarmowy, który sprzedaje nie spełnia wymogów prawa belgijskiego] zaprzestania przez nie nieuczciwych praktyk handlowych / polegających m.in. na pomówieniu.

CIA nie spełnia wymogów prawa bel., ale i to prawo nie ma upoważnienia wymaganego przez dyrektywę 83/189 - art. 8 i 9 - jasny i precyzyjny wymóg, notyfikowania przez państwo członkowskie regulacji krajowych ustalających standardy techniczne, zanim zostaną przyjęte .

32


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
7030
7030
7030
7030
praca-magisterska-7030, 1a, prace magisterskie Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki
7030
doc 7030
7030

więcej podobnych podstron