1. Pojęcie, cele i zadania urządzania lasu.

Urządzanie lasu - dyscyplina naukowa i dział praktyki obejmujący całokształt zagadnień organizacyjnych gospodarstwa leśnego, a zwłaszcza inwentaryzację lasu, analizę gospodarki w ostatnim 10-leciu i sporządzanie projektu czynności gospodarczych oraz programu ochrony przyrody dla n-ctwa.

Do głównych celów i zadań urządzania lasu należą:

1) inwentaryzacja i ocena stanu lasu, w tym gleb, siedlisk i drzewostanów, oraz

określenie i kształtowanie naturalnych relacji między nimi;

2) rozpoznanie walorów przyrodniczych w lasach oraz opracowanie programu

ochrony przyrody dla nadleśnictwa;

3) rozpoznanie funkcji lasu w powiązaniu z zagospodarowaniem przestrzennym;

4) dokonanie podziału lasów - wg pełnionych funkcji i przyjętych celów gospodarowania - na gospodarstwa (w tym: specjalne, lasów ochronnych oraz lasów wielofunkcyjnych z dominującą funkcją produkcyjną, zwanych dalej lasami gospodarczymi), z wyróżnieniem drzewostanów do przebudowy, na potrzeby regulacji użytkowania głównego, optymalizacji etatów użytkowania

rębnego i przedrębnego oraz realizacji długookresowych i średniookresowych celów hodowlanych;

5) określenie długo- i średniookresowych hodowlanych i technicznych celów gospodarki leśnej dla urządzanego obiektu, umożliwiających formułowanie celów doraźnych w poszczególnych drzewostanach;

6) projektowanie pożądanej struktury gatunkowej, wiekowej i przestrzennej lasu oraz budowy piętrowej drzewostanów;

7) kształtowanie wielkości i struktury zapasu produkcyjnego w urządzanej jednostce, w ramach gospodarstw, obrębów leśnych i w całym nadleśnictwie;

8) ustalenie etatów cięć użytkowania rębnego i przedrębnego;

9) ustalenie możliwości lokalizacji etatu cięć użytkowania rębnego w wielkości przyjętej za optymalną;

10) ustalenie zadań gospodarczych na dziesięciolecie i określenie sposobów ich realizacji;

11) ustalenie stref uszkodzenia lasu (po wprowadzeniu obowiązku ustalania takich stref; patrz § 10, ust. 6 niniejszej instrukcji) oraz stopni uszkodzenia drzewostanów;

12) określenie kierunkowych zadań z zakresu ochrony lasu, w tym ochrony przeciwpożarowej;

13) ustalenie kierunkowych zadań z zakresu gospodarki łowieckiej w lasach;

14) określenie potrzeb w zakresie remontów i budowy infrastruktury technicznej, w tym dotyczących turystyki i rekreacji;

15) zobrazowanie przestrzenne (wizualizacja) urządzanego obiektu, funkcji lasu, wyników inwentaryzacji oraz zadań gospodarki leśnej;

16) sporządzenie ogólnego opisu lasów, w tym danych dotyczących: warunków przyrodniczych i ekonomicznych, analizy gospodarki leśnej w minionym okresie, celów i zasad gospodarki przyszłej, projektowanych sposobów realizacji gospodarki leśnej, zadań na najbliższe dziesięciolecie oraz programu ochrony przyrody dla nadleśnictwa.

2. Pojęcie, cele i zakres inwentaryzacji lasu.

Inwentaryzacja lasu- jest to rozpoznanie i opisanie stanu lasu oraz zaprojektowanie wskazań gosp dla poszczególnych drzewostanów i gruntów leśnych niezalesionych, a także opisanie gruntów przeznaczonych do zalesienia i gruntów nieleśnych wg stanu na dzień 01.01 pierwszego roku obowiązywania planu urządzania lasu. Podstawowy cel: określenie aktualnego stanu zasobów leśnych oraz cech funkcjonalnych lasu- niezbędne do zarządzania lasami i ochrony przyrody. Najważniejsze zadania: - ustalenie stanu posiadania i geodezyjny pomiar działek, - aktualizacja danych inwentaryzacji typologicznej, - taksacja i pomiar elementów lasu, w tym zasobów drzewnych, - ocena stanu lasu, - waloryzacja potencjału środowiska przyrodniczego i funkcji lasu, - dostarczenie danych umożliwiających podejmowanie działań regulacyjnych, - sporządzanie dokumentacji kartograficznej. Zakres inwentaryzacji lasu: -prace przygotowawcze, -taksacja lasu, czyli sporządzanie opisu taksacyjnego wraz ze wstępnym oszacowaniem miąższości drzewostanów i określeniem wskazań gosp, -inwentaryzacja zasobów drzewnych dla obrębu leśnego wraz z rozdziałem miąższości do klas wieku i poszczególnych drzewostanów, -sporządzanie map obrazujących wyniki inwentaryzacji lasu *mapa gosp *mapa przeglądowa: siedlisk i funkcji lasu *mapa sytuacyjna, -sporządzanie zestawień zbiorczych danych inwentaryzacyjnych w formie tabel, wykazów, wykresów, oraz zebranie danych uzupełniających do planu urządzania lasu, -sporządzanie opisu ogólnego nadleśnictwa w części dotyczącej spraw związanych z inwentaryzacją lasu i jej wynikami.

3. Prace przygotowawcze w inwentaryzacji lasu: 1)weryfikacja dokumentów ewidencji dostarczonych przez nadleśniczego wykonawcy planu urządzania lasu, 2)aktualizacja dominujących funkcji lasu i zasięgu obszarów chronionych, aktualizacja stref uszkodzenia lasu, 3)prace siedliskowe obejmujące sklasyfikowanie gleb i siedlisk, wyróżnienie i skartowanie siedlisk, opracowanie map siedlisk. Ad 1) weryfikacji podlegają: -kopia/aktualny rejestr gruntów nadleśnictwa, 3podziały: -podział wg rodzajów użytków gruntowych, kategorie użytkowania i grup rodzajowych powierzchni zgodnych z ustawą o lasach oraz zasadami powszechnej ewidencji gruntu, - podział wg rodzajów użytków gruntowych, kategoria użytkowania i grup rodzajów powierzchni zestawianych wg działek ewidencji gruntów, wg oddziałów leśnych, wg obrębów ewidencyjnych i wg granic powiatu, województw i razem dla obrębów leśnych. Ad 2)Aktualizacja dominujących funkcji lasu: -sprawdzenie aktualności odpowiednich danych w dotychczasowym planie urządzania lasu a typem ich zgodności z przepisami prawa i wprowadzeniu niezbędnych korekt. -aktualizacja zasięgu obszarów chronionych (tj. parków Narod i Krajobr, rezerwatów przyrody i lasów ochronnych) sprawozdanie zgodności dotychczasowych danych z przepisami prawa, ocena systemu obszarów chronionych w nadl oraz zaproponowanie stosownej korekty dotychczasowych granic i powierzchni tychże obiektów( pierwszej KTG) - aktualizacja granic i powierzchni obszarów chronionych: a) na mapę przeglądową 1-25000 nanosi się granicę tychże obszarów b) na tą samą mapę nanosi się poprawną zmianę granic c) sporządza się wykaz projektowanych zmian granic i powierzchni d) sporządza się uzasadnienie wszystkich zmian e) sporządza się wykaz sposobów prowadzenia gosp leśnej dla tychże obszarów. Procedura: -sporządzanie wniosku przez dyr. RDLP, -zaopiniowanie przez odpowiednie gminy, -przekazanie wniosku dyr. GDLP do końca X roku w którym dokonuje się taksacji, -wystąpienie dyr. GDLP do ministra właściwego do spraw środ o stosowną decyzje. Decyzja częścią elaboratu.

4. Podział powierzchniowy: -podział obiektu leśnego, kompleksu leśnego na jednostki zwane oddziałami. Granicami oddziałów są linie oddziałowe i gosp (in. ostępowe). W terenie nizinnym linie gosp powinny biec z zach na wsch na przestrzał przez cały kompleks leśny (nie ma prawa urywać się) a ich zadaniem jest przeprowadzenie wiatrów. Ich szerokość wynosi od 4-10 m, przeciętnie 6m. Linie oddziałowe w terenie nizinnym najczęściej biegną prostopadle do linii gosp i dzielą pas ostępowy na oddziały, a ich szerokość wynosi 3-4m. Pas ostępowy- obszar lasu zawarty między dwoma najbliższymi liniami gosp. Oddziały: -wielkość 15-30 ha (25ha), -kształt: najczęściej prostokątny stosunek boków 1:2 i 2:3,5 dłuższy bok 500-600 m krótszy 300-400, -skład pn linia gospodarcza i wsch linia oddziałowa, -numeracja od pn-wsch do pd-zach powinna biec kolejnymi pasami ostępowymi. Powierzchnia oddziałów i szerokość linii zależy od: - siedliska im słabsze tym linie szersze, -skład gatunkowy monokultury tam szersze a oddziały większe, -sposób zagospodarowania zrębowy linie szersze. Funkcje podziału powierzchniowego: -udostępnienie terenu, -ułatwia orientacje, -ułatwia organizacje pracy, -linie mogą być wykorzystywane jako: drogi, składnice, ochrona przed wiatrami, linie do polowań, pasy w ochronie PPOŻ. Rodzaje podziału powierzchniowego: -w terenie nizinnym: a)sztuczny, b)naturalny, c)kombinowany, -w terenie górskim: naturalny, Ad a)podział sztuczny-ściśle szablonowy charakteryzuje się regularnym przebiegiem linii oddzi i gosp (równolegle do panujących wiatrów), kształtnej części prostokątnej „+” -przejrzysty układ ułatwiający orientacje i prowadzenie czynności gosp „-„ pozbawienie się części gruntów produkcyjnych pod linię, konieczność wycinania wizur. Ad b) podział naturalny-tworzony przy wykorzystaniu istniejących przerw rozgraniczeń w lesie: drogi, rzeki, cieki wodne „+” nie zwiększa się powierzchnia nieprodukcyjna „-„ -nieczytelny, mało przejrzysty układ utrudniający prace gosp. W terenach nizinnych wykorzystywany głównie tam gdzie na pierwszym miejscu stawia się ochronną funkcję lasu. Ad c) podział kombinowany wykorzystuje zalety naturalnego i sztucznego gdyż tam gdzie to możliwe wykorzystywane są naturalne granice, a gdzie takich nie ma wprowadza się sztuczne. Najczęściej spotykamy w lasach gosp. W górach: linie gosp -szczytami, dolinami, linie oddziałowe-alejami, gołoborzami, podstawa mapa warstwicowa. Zasady wprowadzania ramowych podziałów powierzchniowych: 1) utrzymanie w możliwie największym stopniu dotychczasowego podziału powierzchniowego i dotychczasowej numeracji. 2)kształt oddziałów, długość i szerokość linii podziału powierzchniowego powinna być dostosowana do już istniejących. 3) w górach poprawki wprowadzane przy użyciu map warstwicowych. 4)przy tworzeniu nowych oddziałów konieczna jest ich numeracja. Zasady numeracji: -nadawanie kolejnego po już istniejącym numerze, -gdy już istnieją luki i pasują można je wykorzystać, -można do już istniejącego numeru dodać dużą literę (A,B,C). 5) przy tworzeniu nowego pododdziału i gdy w terenie konieczne jest przeprowadzenie nowych linii to projektując je podaje się w opisie taksacyjnym miąższość grubizny drzew przewidzianych do usunięcia.

5. Podział gruntów leśnych: 1) w gr kategorii użytkowania-grunty leśne zalesione a)drzewostany: -uprawy i młodniki (w tym plantacje , uprawy nasienne, rejestrowane uprawy pochodne) o czynniku zadrzewienia 0,5 i więcej, - drzewostany II klasy wieku o czynniku zadrzewienia 0.4 i więcej, -drzewostany III i starsze o czynniku zadrzewienia 0,3 i więcej, - drzewostany KO i KdO wyj.w Rb IIIA po cięciu uprzątającym także uprawy i młodniki o czynniku zadrzewienia 0,3 i 0,4 b)plantacje drzew: -plantacje nasienne, -plantacje leśnych gatunków drzew szybko rosnących. 2. W grupie kategorii użytkowania -grunty leśnie niezalesione: a)w produkcji ubocznej: -plantacje choinek, -plantacje krzewów, -poletka łowieckie, b) przeznaczone do odnawiania: -zrąb-grunt pozbawiony drzewostanu do 2 lat, w razie klęsk żyw. do 5lat, -halizna-grunt pozbawiony drzewostanu dłużej niż 2 lata w razie klęsk żyw. dłużej niż 5 lat oraz uprawy i młodniki I klasy wieku o zadrzewieniu poniżej 0,5, -płazowina- grunt porośnięty drzewami II kl wieku o zadrzewieniu do 0,3 włącznie lub III kl wieku i wyższym o zadrzewieniu do 0,2 włącznie, c)pozostałe powierzchnie leśnie niezalesione: przewidziane do naturalnej sukcesji, -objęte szczególną ochroną, -wylesienia na gruntach leśnych przewidzianych do wyłączenia z produkcji. 3) w grupie kategorii użytkowania - grunty związane z godp leśną: -budynki i budowle wykorzystywane do potrzeb gosp leśnych, -urządzenia melioracji wodnej, -linie podziału przestrzennego lasu gosp oddzi, -drogi leśne, -tereny pod liniami energet i tel, -szkółki leśne (podokapowe nie wchodzą), -miejsca składowania drewna, -parkingi leśne i inne urządzenia turystyczne.

6. Pojecie wyłączenia taksacyjnego i kryteria ich wyróżniania na gruntach leśnych, zalesionych i niezalesionych. Wyłączenie taksacyjne-jest to każdy opisywany w oddziale szczegół dla którego na mapie gosp i w opisie taksacyjnym ustala się powierzchnie, która to powierzchnia wchodzi w skład sumy powierzchni oddziałów. Kryteria wyodrębniania wyłączeń taksacyjnych w ramach gatunku panującego stanowią różnice: a) wiekowe: - ponad 5 lat- w uprawach i młodnikach do 20 lat, -ponad 10 lat - w drzewostanach w wieku 21-60, -ponad 15 lat w drzewostanach 61-100 lat, -ponad 20 lat w drzewostanach powyżej 100 lat. b) w budowie pionowej drzewostanu. c)w sposobie powstania drzewostanu: -z samo siewu, z sadzenia, z odrośli, d)w pochodzeniu drzewostanu: -obce, -z nasion drzew lub drzewostanów nasiennych, e)w ocenie udziału w składzie gatunkowym- co najmniej 20% nie dotyczy KO, KdO, BP, f) w ocenie przeważającego rodzaju zwarć-co najmniej 1 stopień nie dotyczy KO, KdO i BP, g)w ocenie stopnia uszkodzenia drzewostanu-co najmniej 1 stopień, h)w bonitacji- co najmniej w jednej klasie i)w typie siedliskowym lasu-co najmniej jeden typ.

7. Pojecie pododdziału i kryteria powierzchniowe ich tworzenia na gruntach nieleśnych i leśnych. Pododdziałami nazywamy wyłączenia taksacyjne którym nadaje się małe litery alfabetu łacińskiego pozostałe to liniowe wyłączenia nieliterowane. Pododdziały tworzy się przestrzegając następujących wytycznych: grunty nieleśne- pododdziałami nie będą liniowe szczegóły sytuacji wewnętrznej o szerokości do 10 m włącznie, a powierzchnie takich gruntów wykazuje się oddzielnie na mapie gosp, a w opisie taksacyjnym podaje się tylko łączna ich powierzchnię pozostałym wyłączeniem taksacyjnym nadaje się litery pododdziału niezależnie od zajmowanej powierzchni (od 1 ar). Grunty leśne: pododdziałami nie będą liniowe szczegóły sytuacji wewnętrznej o szerokości ponad 3 do 10m włącznie a powierzchnie takich gruntów wykazuje się oddzielnie na mapie gosp, w opisie taksacyjnym podaje się ich łączną powierzchnię. Pozostałym wyłączeniom taksacyjnym nadaje się litery pododdziały jeżeli spełniają następujące kryteria powierzchniowe: a) bez względu na powierzchnie praktycznie od 1 ar wyłącza się: - rezerwaty, użytki ekologiczne, grunty stanowiące własność, grunty sporne, powierzchnie doświadczalne, szczegóły liniowe o szerokości ponad 10m zadrzewienia i zakrzewienia wyłączenia uwarunkowane podziałem administracyjnym, grunty przeznaczone na cele nieleśne, grunty wyłączone z produkcji, b)od 10 ar wyłącza się grunty leśne wśród nieleśnych, grunty związane z gospodarką leśną, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, parkingi leśne i urządzenia turystyczne, grunty leśne niezalesione objęte szczególna ochroną, poletka łowieckie, c)od 25 ar wyłącza się: plantacje choinek i krzewów istniejące na gruncie pasy biologicznego zabezpieczenia P.POŻ d) od 50 ar wyłącza się odrębne typy siedliskowe lasu, grunty niezalesione przeznaczone do naturalnej sukcesji, plantacje drzew, zręby, halizny, płazowiny, wyłączenia taksacyjne o szczególnie zróżnicowanych cechach taksacyjnych e) od 1 h wyłącza się w pozostałych przypadkach szczegóły liniowe o szerokości 2m i mniej oraz szlaki zrywkowe, niezależnie od ich szerokości nanosi się na mapę gosp bez podawania ich powierzchni jeżeli mają jakieś znaczenie gosp. Wyłączenia taksacyjne, które nie spełniły kryteriów powierzchniowych pozwalających utworzyć z nich odrębne pododdziały nanosi się na mapę gosp i opiniuje najczęściej jako kępy K, luki L, gniazda G. Numerując pododdziały w danym oddziele najpierw zajmujemy się gruntami o nieuregulowanym stanie posiadania a na początku tymi które są na gruntach stanowiących własność bądź gruntach spornych.

8. Pojęcie opisu taksacyjnego. Informacja o siedlisku, glebie, pokrywie i gospodarczym w typie drzewostanu. Pojęcie opisu taksacyjnego- opis sporządza się dla wszystkich gruntów pozostających w zarządzie nadleśnictwa a konkretnie oddzielnie dla każdego wyłączenia dla którego wykazuje się powierzchnie w ramach oddziału, a sumę powierzchni pododdziałów i liniowych wyłączeń taksacyjnych musi dać powierzchnie oddziałów. Siedlisko: typ siedliskowy lasu (TSL) -podaje się dla gruntów leśnych, zalesionych i niezalesionych, ale nie dla gruntów związanych z gospodarką leśną. Typ lasu-jednostka siedliskowow-drzewostanowa mieszcząca się pomiędzy naturalnym zbiorowiskiem leśnym a gosp typem drzewostanu. Wariant uwilgotnienia się siedliska- podaje się tylko w przypadku znacznego zróżnicowania wilgotności. Stan siedliska: a) naturalny, b)zbliżony do naturalnego, c) zniekształcony, d) silnie zniekształcony, e) przekształcony, f)zdegradowany, g) silnie zdegradowany, h) zdewastowany. Gleba- podaje się: typ, podtyp, gatunek gleby a w przypadku gruntów porolnych lub zrekultywowanych podaje się również tą informację. Pokrywa: a) naga-odkryta gleba mineralna, brak ścioły i runo, b) ścioła, jest ścioła brak runa, c) zielna występują pojedynczo lub łatami rośliny zielnej, d)mszysta-kobierce mchów, e)mszysto-czernicowa łany mchów i borówek f)zadarniona-kobierce traw płytko ukrzewiających się lub łany borówek g) silnie zadarniona- roślinność trawiasta ukorzeniająca się silnie głęboko h) zachwaszczona runo występuję zwarcie, roślinność silnie głęboko ukorzeniająca się często dająca kłącza i rozłogi. Gospodarczy typ drzewostanu (GTD) jest to hodowlany cel gospodarowania, docelowo dla wieku dojrzałości rębnej, podawany w formie pożądanej kolejności udziału głównych gatunków drzew zapisywanych wzrastająco. W przypadku upraw i młodników I kl wieku GTD odnoszony jest do projektowanego składu gatunkowego upraw i młodników GTD podaje się dla każdego pododdziału, który jest gruntem leśnym. GTD może być zmieniony pod warunkiem że gatunek główny nie ulega zmianie.

9. Funkcja lasu i rodzaj rezerwatu, kategorie ochronności, rodzaje gospodarstw. Dla potrzeb urządzania lasu mówi się o następujących funkcjach lasu: 1) rezerwatowych, 2)ochronnych, 3)gospodarczych. Jeżeli las jest rezerwatem lub pełni funkcje ochronne to informacja o tym będzie zawsze podana. Jeżeli takiej informacji nie będzie to oznacza że las pełni funkcje gospodarcze. Rodzaj rezerwatu podaje się zgodnie z odpowiednim zarządzeniem w sprawie utworzenia tego rezerwatu. Rodzaje rezerwatów: ścisły i częściowy. Kategorie ochronności podaje się natomiast zgodnie z rozporządzeniem ministra właściwego do spraw środowiska. Kategorie ochronności: -glebochronne, -wodochronne, -lasy trwale uszkodzone przez przemysł, -cenne fragmenty rodzimej przyrody, -stałe powierzchnie badawcze i doświadczalne, -drzewostany nasienne, -ostoje zwierząt, -lasy w miastach i wokół miast, -lasy uzdrowiskowe, -lasy ochronne. Na podstawie dominujących funkcji pełnionych przez las a także przyjętych celów gospodarowania wyróżnia się w ramach obrębu leśnego jednostki regulacyjne zwane gospodarstwami. Wyróżnia się: 1) gospodarstwo specjalne, 2)gosp ochronne 3)gosp zrębowe o charakterze gospodarczym 4) gosp przerębowo-zrębowe w lasach gospodarczych 5) gosp przerębowe w lasach gospodarczych 6) gosp przebudowy w lasach ochronnych i gospodarczych.

10. Pojęcie opisu taksacyjnego. Najważniejsze elementy opisu taksacyjnego d-stanu. Należy przeprowadzić taksacje by mógł powstać opis taks. Elementy opisu: 1.)taksacje lasu: wyznaczenie granic pododdziałów, określenie elem. Taksacyjnych oraz podanie wskazań gosp. na najbliższe 10lat. 2.)Wyłączenie taksacyjne:każdy opisywany w oddziale szczegół dla którego na mapie gosp. i w opisie taksacyjnym ustala się powierzchnię, które to pow. wchodzi w skład sumy pow. oddziału. 3.)Wyłączenia taksacyjne:którym nadaje się małe literki alfabetu łącińskiego nazywamy pododdziałami, pozostałe są to liniowe wyłączenie nieliterowane. Pododdziałem będzie:-d-st, -łąka, -pastwisko, -rola, -bud., -bagna, -pol.łow. Liniowe wyłączenia nieliterowane:-linie podz. Pow., -drogi, -rowy.

11. Pojęcie opisu taksacyjnego. Budowy pionowe d-stanu i sposób ich opisu. Budowa-zwarcie pionowe: A.)jednopiętrowy-warstwa drzew składa się zasadniczo z 1 piętra o niewielkim zróżnicowaniu wys., a ewent. Wyst. Niżej d-wa nie spełniające warunków d-tu dwupiętrowego. Elementy taks. podaje się dla całego d-tu kolejno wg gat. d-w wchodzących w skład gat. d-tsanu. B.)2-piętrowy:2warstwy d-w o różnej wys. Do dolnego piętra wchodzą d-wa o koronach nie wnikających do piętra górnego, nie są też zaliczone do warstwy podrostów bądź podszytu a wskaźnik ich zwarcia wynosi co najmniej 3b(zwarcie przerywane, zagęscenie przerywane miejsc. luźne).D-wa pietra górnego powinny mieć wys. co najmniej 2/3wys gat panującego co w tym piętrze. Opis taks. d-stanu podaje się oddzielnie dla każdego piętra. Jeżeli czynnik zadrzewienia będzie wynosil 0,2 i niżej a IIpiętro 0,5 i niżej to wtedy podaje się najpierw opis II piętra. C.)wielopiętrowy: wielogenerac.-warstwa d-w rozbita jest na co najmniej 3 poziomy o charak. pięter o różnej wys. Każde piętro wykazuje tzw. Zwarcie poziome. Każde piętro powinno wykazywać również miąższość grubizny. W d-tanie wielop. Określa się skł gat dal całego d-st z rozbiciem na warstwy wiekowo-gat. D.)KO:inaczej d-t w okresie odn bądź w wieku dojrzałości d-st do odn, które ze względu na użytkowanie rębniami złoż. oraz formę odsłaniania mł pokolenia podlegają rówoncześnie użytk. i odn. pod osłoną i w których co najmniej 50%pow, a w d-st użytkowanych rębniami gniazdowymi i stopniowymi co najmniej 30% pow zostało odn gat głownymi o pełnej przydatności hodowl. Najpierw opisuje się starodrzew a potemmł pokolenie. E.)KdO:są to d-st, w których proces odn z zastosowaniem rębni złoż rozpoczęto w poprzednim okr gosp, a który to d-st nie spełnia war kl odn. F.)BP9bud przerębowa):w tej bud. d-st wyst. poj. d-wa, grupy, kępy d-w o różnym wieku i o różnej wys, które to d-wa przenikają się nawzajem na całej pow d-stanu. To przenikanie się d-w powoduje że mówimy o zwarciu pionowym. Charakt. ją wypełnienie przestrzeni masą asymilat. i duże zróżnicowanie grubości d-w nawet na małej pow. Podaje się jeden skł gat d-st dla kolejnych grup wiekowych, a w ramach wieku dla poszcz. gat. W tej budowie nie oblicza się czynnika zadrzewienia.

12. Pojęcie opisu taksacyjnego. Rodzaje i opis powierzchni nie stanowiących wyłączeń oraz osobliwości przyrodn. Powierzchnie nie stanowiące wyłączeń: 1.)luki:pow bez d-w pow 0,02ha położone w d-st II kl i starszych kl wieku nie przeznaczonych do użytk rębnego niespełniające kryteriów kwalifikujące je do ujmowania w oddzielne wyłączenia taks. 2.)Kępa:frgmant d-st młodszego w starszym bądź odwrotnie lub/i o innym skł gat. Ta kępa nie spełnia kryteriów kwalifikujących ją do ujmowania w oddzielne wyłączenia taksacyjne (od 0,50ha może być oddzielnym pododziałem). C.)Gniazda: nieodn bądź odn pow w d-stanie w których wykoano je jako pierwszy etap użytk rębnego odpowiednimi rębniami złoż. *Przy opisie tych pow podaje się: -kategorie, -nr w ramach pododziałów, -łączna pow. w danej kat., -ewentualnie lokalizacja wg stron świata. *Osobliwości przyrodnicze: zalicza się zarówno obiekty punktowe np. pomnik przyrody, głazy, poj stanowiska roślin chron. *Przy opisie podaje się: -kategorie ewent. Nazwe, -nr osobliwości w ramach pododz., łączna pow w ramach pododz., -ewent lokalizacja wg stron świata. *Opis warstw:-drzew:Ip, IIp, -podr., podr o charakt IIp, nalot, -podsadzenie pod osłoną, -podszyt, -przestoje, nasienniki, przedrosty

13. Pojęcie opisu taksacyjnego. Określenie skł. gat. Określenie i interpretacja czynnika zadrzewienia, bonitacji i przyrostu bieżącego miąższości. Skład gat d-st ustala się ze względu na udział pow bądź liczbę poscególnych d-w. W składzie gat d-st bądź warstwy uwzględnia się tylko te gat których udział przekracza 5% pow bądź ilości d-w w d-st. Jeśli wyst od 1-5% to opisuje się go jako pojedynczy lub miejscami. Udział gat. o udziale do 5% dopisywany jest w nast. sposób: 1.)do gat tej samej grupy rodzajowej, 2.)do gat o podobnej dynamice wzrostu z podz na igl/liść. 3.)do udziału gat panującego. Skład gat d-st podaje się liczbami całkowitymi , w sumie daje 10. Gat na I miejscu jest gat panującym. W skł gat upraw i młodników nie uwzględnia się przestojów, nasienników i przedrostów i kęp pozostawionego starodrzewu. **Bonitacja:mówi o możliwości żyzności siedliska dla określ gat i określa się do pełnej klasy (tabl. Szymkiewicza). ***Czynnik zadrzewienia: mówi o aktualnych możliwościach produkt d-st, np. zadrz 0,7 mówi że aktualne możliwości prod. d-st sąwykorzystwane w 70%. W budowie przerębowej nie określa się czynnika zadrz bo ma on zwarcie pionowe. ****Spodziewany przyrost bieżący roczny miąższości służy do: 1.)oceny bierzącej produkcyjności poscególnych STL, klas i podklas wieku, obrębu, n-ctwa, RDLP, kraju, 2.)ustalenia przewidywanego zapasu dla danej jednostki na koniec okr gosp (na koniec 10-lecia), 3.)kontroli produktywności lasu-wielkości planowanego użytkowania rębnego i przedrębn w odniesieniu do przyrostu bieżącego(w Polsce 60%pozysk w ramach rębn i przedrębn.), 4.)oceny skuteczności zabiegów pielęgnacyjnych-gospod w minionym okr gosp.

14. Pojęcie opisu taksacyjnego. Pojęcie i opis młodego pokolenia i przestojów. *Młode poklenie:nalot, podrost, podsadzenia-te warstwy skł się z gat d-w odpow dla danego siedl, o pełnej przydatności hodowl i rokującym nadzieje na utworzenie przyszłego d-st lub d-st dwugeneracyjnego. Jeśli te kryteria nie będą spełnione to nazywamy podszytem. 1.)nalot: najmł pokolenie lasu pochodz natur o wys do 0,5m, 2.)podsadzenie: najmł poch lasu poch sztucznego o wys do 0,5m, 3.)podrost: młode pokolenie lasu poch natur/sztuce o wys ponad 0,5m. Warstwy te muszą zajmować min 10%pow aby były opisane. Opis: -rodzaj warstwy, -skł gat danej warstwy, -przeciętny wiek warstwy, -przeciętna wys gat panującego, - % pokrycia pow, -jakość hodowlana przy zastos kryteriów jakości hodowl młodnika. W przypadku podszytu podajemy:nazwę warstwy, do 5nazw gat, -%pokrycia pow. **Przestoje: d-wa od II klasy wieku w zwyż, wykazujące miąższość grubizny wyst na gruntach leśnych niezalsionych lub w uprawach i młodnikach jeśli nie są zaliczone do skł gat. Wyst poj lub grupowo.

15. Pojęcie opisu taksacyjnego. Sposoby i dokładność określania wieku d-st. Rodzaje zmieszania i zwarcia. *Wiek: -w Ia podklasie podaje się wiek z dokł do 1-2lat, -Ib z 2-4lat, -II z 4-6, -III i IV 6-10lat, -d-st starsze 10-20lat. Jeżeli dany gat wykazuje zróżnicowanie wiekowe np. 60-140lat to rozbijamy na grupy. W uprawach/młodnikach sztucznych założonych w minionym okresie gosp bo tutaj wiek należy ustalić z dokł do 1 roku uwzględniając wiek sadzonek. Opis przestojów:-gat, -wiek, piers, wys, jakość tech, V grub na całej pow. **Zmieszanie:podaje się gdy d-st składa się przynajmniej z 2 gat. Formy zmieszania: pojedyn., grupowe, drobnkępowe(do 5ar), kępowe(5-10ar), wielkokępowe (pow 10ar), rzędowe(1/2rzędy tego samego gat., pasowe(min 3 rzędy tego samego gat), smugowe. ***Zwarcie-rodzaje:pełne, umiark., przerywane, luźne.

16. Zgodność skł gat z gosp typem d-stu. Hierarchia potrzeb dotyczących przebudowy d-stów. *Zgodność skł gat z GTD:odnosi się do 2grup d-st: 1.)uprawy i młodniki które porównuje się z orientacyjnym skł gat upraw przyjętych w poprzednim planie urządz lasu, 2.)d-st pozostałe, które porównuje się z GTD które to wzorce ustalane są na I KTG. Stopnie upraw i młodników:AI zgodny- gat gł z GTD jest gat panującym w danej upr/młodn a suma udziałów gat. z GTD różni się od wzorca nie wiecej niż: -30% w upr/młodn pochodz natur, -20% … poch sztuczn, B.)częściowo zgodny-gdy suma udziałów gat z GTD nie różni się więcej niż: -50% upr/młodn poch natur, -40% w upr/młodn poch sztuce. C.) III niezgodny- jeśli nie są spełnione war stopnia I i II. Stopnie pozostałych d-w: A.) I zgodny: gdy gat gł z GTD jest gat panującym w d-st a w przypadku 2lub wiecej gat w skł gat d-st wyst wszystkie pozostałe gat. z GTD, B>) II częściowo zgodny: gdy gat gł z GTD wyst w skł gat d-st i wraz z pozostałymi gat z GTD stanowi co najmniej 50% składu gatd-st, C.)III niezgodny: nie są spełnione war stopnia I i II. Zalesienia porolne: 1.)gat panujący odpowiada war siedliska-zal zgodne, 2.)w przeciwnym wypadku jako część zgodne. Niezgodność obojętna-jeżeli cyst skład równie cenny ale inne niż GTD. **Hierarchia przebudowy:1. niezgodne z GTD, 2.d-st w stopniu uszkodzenia 3, ewent 2, 3.)d-st o niskim zadrzewieniu albo/i miernej jakości tech., 4.)d-st przewidziane w najbliższym 10-leciu do przebudowy za pomocą odpowiednih rębni.

17.Wskazania gosp z zakresu użytkow rębnego, przedrębn i hodowli lasu w taksacji lasu. Okres odnow, uprzątnięcia,przebudowy. Wskazania planuje się na 10lat. #Związane z użytk rębnym: -rodzaj czynności z zastrzeżeniem jeżeli d-st jest podzielony na działki manipulacj to podaje się indor dla każdej działki, -pilność czynności, -nr działki, -liczbę cięć w 10-leciu, -pow zabiegu, -pozyskanie miąższości[%], -podany okres odn/odbud/uprzątnięcia. ##Związane z użytk przedrębnym: dotyczy d-stanów lub ich części. :-rodzaj czynności(CP, TW,TP), -pilność zabiegu, -pow manipul. Pilność zabiegu powinna być odnotowana gdy: -konieczność odsłaniania młodego pokolenia o bud KO, -konieczność uporządkowania po szkodach, klęskach, koniecz wykonania spóźnionych CP i TW, -wyst w d-st nadmierna liczba d-w chorych. ###Wsakzania z zakresu hodowli lasu: -przy poprawkach, uzupełnieniach i dolesieniach podaje się pow zredukowaną(poprawki do 5lat, uzup do 6, doles pow 20), -przygotow gleby, -projekt odn,zales.,doles. **Okres odnowienia: dotyczy d-st w których przewiduje się użytk rębne rębniami złożonymi ale nie są KO, KdO i nie przewidziane do przebudowy. To okres od początku odn do c. uprzątającego. Okr uprzątnięcia: d-st o budowie KO, KdO i liczony od początku obowiąz planu urządz lasu do c. uprzątających. Okres przebudowy: d-st zaliczone do gospod przebudowy i jest liczony od zainicjowania odnow do momentu c. uprzątaj, z zaokrągleniem do 5lat. Nie powinien być dłuższy niż ½ wieku rębn gat gł w d-st.

18. Pojęcie opisu taksacyjnego. Opis gruntu leśnego niezalesionego a związanego z godp leśną. Opis gruntu nieleśnego. *Opis gruntu leśnego niezalesionego, podaje się: -dane adresowe, -pow, -jaka to jest grupa uzytków gruntowych, -opis siedliska, opis GTD, główną funkcję lasu, strefę uszkodzenia, gospodarstwo, wiek rębności, opis wyst d-w, opis osobliwości przyrodn., wskazania gospo. ** Opis gruntu nieleśnego: dane adresowe, pow, grupa użytków gruntowych, klasa jakości gruntu rolnego, dla gruntów do zalesienia podać STL i GTD, opisuje się plantacje, zadrzew., zakrzew., opis kęp, osoblowości przyrod., mogą być wskazania gospod.

19. Ogólne założenia inwentaryzacji zasobów drzewnych obrębu. Odp: Inwentaryzacja zapasu: przeprowadzana jest dokładnie dla obrębu i odbywa się na 3 etapach: I. w czasie taksacji lasu taksator szacuje miąższość posc d-st z wykorzystaniem pow próbnych relaskopowych, II.przeprowadza się inwent zasobów dla obrębów i wykorzystaniem statystycznej metody reprezentacyjnej, w której wyst warstwy wiekowo gat oraz lasowy rozdział prób pomiarowych, III.wyrównywanie oszacowanej miąższości d-st z zastosowaniem równań regresji i odbywa się do miąższości ustalonej dla klas i podklas wieku a w ich ramach dla kolejnych gat. Utworzenie dla danego obrębu leśnego zbioru danych o d-st które wejdą do tej met. Met. ta zakłada że pomiarami będą objęte d-st w wieku od 21 lat wzwyż, w których wys gat panującego wynosi co najmniej 7m. W ty zbiorze dla każdego d-st potrzebujemy:gat panujący, wiek, zróżnicowanie skł gat i budowy d-st wyróżnia się 2 grupy d-st: -d-st jednogat i jednopiętrowe-w tej metodzie za d-st jednogat uznaje się taki którego udział gat panuj wynosi ponad 70%, -d-st wielogat i o zróżnicowanej bud(dwu,wielp,KO, KdO, BP).

20. Mapy leśne. Są to obowiązujące mater kartogr w ponad 70% n-ctw. Wykonywane w trakcie prac urządzeniowych, stanowią zbiór podst mater kartogr obrazujących przestrzenną lokalizację i wymiary wyrysowanych obiektów ze schemat opisem terenu. Rodzaje map leśnych (analogowych): A.)m. gospod (1:5000), B.)m. glebowo-siedl(1:5000), C.)m. gospodarczo-przeglądowe obszaru leśnictwa (1;10000):a.)gleb-siedl, b.)d-stanowa, c.)projekt cięć rębnych i gruntów leśnych niezalesionych, d.)projekt c. piel., e.)gruntów do odn i zalesienia, 4.)m. przeglądowe(1:20000), 5.)m. terytorialnego zasięgu działania n-ctwa, 6.)m. programu ochrony przyrody.

A) Mapa gospodarcza jest ilustracją stanu posiadania nadleśnictwa, granic i powierzchni wyłączeń taksacyjnych oraz szczegółów sytuacyjnych; stanowi również kartograficzny podkład do przestrzennego i czasowego planowania czynności gospodarczych oraz do opracowania map przeglądowych. Jeżeli w nadleśnictwie nie została jeszcze opracowana mapa gospodarcza w standardzie LMN, to materiałem źródłowym do jej sporządzenia jest - zaktualizowana pod względem stanu posiadania - mapa gospodarcza z poprzedniego planu urządzenia lasu, uzupełniona odpowiednio o zmienione oraz nowe szczegóły sytuacji wewnętrznej, ustalone w toku bieżącej inwentaryzacji lasu.

Na arkuszach mapy gospodarczej, wyszczególnia się:

1) w każdym oddziale - numer oddziału, w pododdziale zaś - literę danego pododdziału oraz, wpisane pod nimi, odpowiednie powierzchnie w hektarach z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku

2) rodzaje użytków rolnych oznaczone obowiązującymi symbolami;

3) klasy jakości gruntów w poszczególnych rodzajach użytków rolnych,

4) odpowiednio wpisane powierzchnie dróg, rowów, linii oddziałowych i innych elementów liniowych nie oznaczonych oddzielnymi literami jako pododdziały; symbole tych elementów stosuje się zgodnie ze standardem LMN (wg zał. nr 6 do standardu LMN);

5) powierzchnię rezerwatu, oznaczaną w nawiasach, w ramach oddziałów (łącznie z liniami, drogami, rowami i innymi wyłączeniami liniowymi nie stanowiącymi pododdziałów);

6) szerokości dróg, linii podziału powierzchniowego, rowów, wyrażone w metrach;

7) kontury powierzchni nie tworzących wyłączeń: luk, gniazd, poletek łowieckich, szkółek, nieużytków oraz kęp - oznaczone liniami kropkowanymi i kolejnymi numerami - oraz symbole powyższych szczegółów (wg pola „skrót na mapie” ze słownika obiektów geometrycznych, patrz zał. nr 6 do standardu LMN);

8) warstwice (dla obszarów górskich, podgórskich i wyżynnych).

B) Mapy przeglądowe służą do wizualizacji przestrzennej zbioru informacji o siedliskach, drzewostanach, funkcjach lasu itp., na tle oddziałów leśnych i pododdziałów, z uwzględnieniem ważniejszych szczegółów sytuacji wewnętrznej (dróg utwardzonych, cieków podstawowych itp.) w obrębie leśnym, skompilowanych w ścisłym związku z sytuacją zewnętrzną, czyli z wykorzystaniem istotnych szczegółów map topograficznych. Zalecana skala 1:25000.

Na podstawie opisu taksacyjnego lasu sporządza się dla obrębu leśnego dwie mapy przeglądowe: drzewostanów oraz siedlisk. Sporządzenie mapy przeglądowej drzewostanów polega na zadeklarowaniu, odpowiednich kolorów i napisów, zgodnie ze standardem LMN, w tym kolorów:

A) mapa przeglądowa d-stanów:

a) granic rezerwatów oraz drzewostanów nasiennych;

b) tła poszczególnych drzewostanów, wg przedziałów wiekowych i gatunków panujących;

c) granic gruntów leśnych projektowanych do odnowienia (płazowin, halizn, zrębów).

B) Mapa przeglądowa siedlisk:

a) tła poszczególnych typów siedliskowych lasów, b) granic aktualnych powierzchnii wzorcowych, c) cieków i zbiorników wodnych.

C) Mapa sytuacyjna obszaru w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa sporządzana jest dla całego nadleśnictwa w skali 1 : 50 000 lub 1 : 100 000, na podkładzie odpowiedniej mapy topograficznej, stanowiąc samodzielny załącznik do planu urządzenia lasu (w celu wizualizacji informacji przestrzennych istotnych dla gospodarki leśnej oraz ważnych dla zarządzania nadleśnictwem) oraz służąc jako podkład dla odpowiednich tematycznych map przeglądowych w małych skalach (nazywanych też mapami sytuacyjno-przeglądowymi).

Mapa sytuacyjna obszaru w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa powinna zawierać w szczególności:

a) granice wszystkich gruntów leśnych i nieleśnych Lasów Państwowych, parków narodowych oraz lasów innych własności, przy czym kontury, które z uwagi na wielkość nie dadzą się czytelnie wykreślić w skali, należy zasygnalizować w formie znaku umownego (kółka o średnicy 2 mm);

b) podział powierzchniowy i numeracje oddziałów, przy czym sposób numerowania oddziałów powinien gwarantować dobrą czytelność mapy;

c) siedziby: RDLP, nadleśnictw, leśnictw lub innych osad leśnych, a także siedziby zakładów Lasów Państwowych;

d) dostrzegalnie przeciwpożarowe;

e) granice nadleśnictw, obrębów leśnych i leśnictw oraz ich nazwy (lub numery), a także znane nazwy dużych kompleksów leśnych;

f) granice terytorialnego zasięgu nadleśnictwa;

g) granice województw, powiatów, gmin i obrębów ewidencyjnych, a w obiektach przylegających do granicy państwowej - granice państwa;

h) granice krain, dzielnic i mezoregionów przyrodniczoleśnych;

i) zgeneralizowane kontury miast i wsi wraz z ich nazwami;

j) stacje kolejowe, przystanki PKP, PKS;

k) koleje, kolejki gospodarcze, linie energetyczne, trasy rurociągów;

l) zbiorniki wodne oraz rzeki, kanały i inne duże cieki, z podaniem ich znanych nazw i kierunków odpływu;

m) drogi o nawierzchni twardej oraz drogi o nawierzchni gruntowej ulepszonej, wraz z określeniem, dokąd prowadzą poza granicami zasięgu terytorialnego nadleśnictwa;

n) tartaki i inne zakłady przerobu drewna, składnice drewna, rampy załadowcze, bindugi;

o) siedziby zakładów usług leśnych, szkółki leśne i zadrzewieniowe, obwody łowieckie, ośrodki hodowli zwierzyny itp.

D) Mapę sytuacyjno-przeglądową funkcji lasu sporządza się na bazie mapy sytuacyjnej obszaru w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa. Sporządzenie mapy sytuacyjno-przeglądowej funkcji lasu polega na odpowiednim uzupełnieniu napisów i znaków, zamieszczeniu legendy oraz zakolorowaniu (odrębnymi kolorami) granic i tła obszarów leśnych wg pełnionych funkcji, w tym:

a) granic parków narodowych, a linią przerywaną granic otulin parków narodowych;

b) tła rezerwatów oraz granic otulin rezerwatów i granic rezerwatów projektowanych (linią przerywaną);

c) tła lasów ochronnych (z odrębnymi kolorami wg przewodnich kategorii ochronności);

d) granic parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu oraz granic otulin parków krajobrazowych (linią przerywaną);

e) granic lub symboli (przy drobnych lub punktowych obiektach): lasów wpisanych do rejestru zabytków, użytków ekologicznych, stanowisk dokumentacyjnych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, pomników przyrody;

f) symbolu i nazwy LKP, wpisanych przy nazwie obrębu leśnego, granic i symboli: otulin ośrodków wypoczynkowych, wyłączonych drzewostanów nasiennych oraz ważniejszych osobliwości przyrodniczych i kulturowych.

Znaki i kolory w standardzie LMN.

21. Jednostki podziału gospodarczego.

Wyróżniamy nast. jednostki podziału gosp.

OBRĘB- jednostka wchodząca w skład n-ctwa, trwała, powierzchniowa, utworzona dla celów inwentaryzacyjno-urzędzeniowych. Ułatwia organizację i prowadzenie produkcji leśnej, kontrolę realizacji celów gosp oraz śledzenie zmian w zasobach drzewnych w ramach n-ctwa

GOSPODARSTWO- obszar lasu zwarty lub rozdzielony przestrzennie o zbliżonych war siedl, dla którego przyjęta funkcja lasu wyznacza ten sam cel gosp leśnej, jednakowy sposób zagospodarowania i rodzaj rębni oraz w przypadku realizacji celu gosp taka samą kolej rębu. Cele gosp wynikaja z funkcji:

- rezerwatowe- cel wynika z zarządzenia władz które powołały rezerwat

- ochronne- cel wynika z kategorii ochronn

- gospodarcze- cel prod to określony sortyment drzewny

Sposób zagospodarowania i rodzaj rębni wynika z:

- zapewnienia najkorzystniejszych war do osiągnięcia GTD i realizacji związanego z nim celu prod

- uwzględnienia war siedliskowych

- uwzgl oceny rębni stosowanych w poprzednim okr gosp

- uwzgl aktualnego stanu d-stanów ze szczególnym uwzgl odn naturalnego

- uwzgl właściwości ekologicznych gat drzew obecnego i przyszłego d-stanu

KOLEJ RĘBU- jest to cały okres prod czyli liczba lat od momentu odn d-stanu do osiągnięcia dojrz rębnej, a dł tego okresu zależy od przyjętego celu prod.

Gospodarstwa tworzy się oddzielnie w poszczególnych obrębach i jest to trwała jednostka podziału gosp, dla której ustala się etat użytkowania rębnego

OSTĘP- obszar lasu na którym prowadzi się jednolite, powiązane ze sobą w czasie i przestrzeni działania gospodarcze w ramach określonego sposobu zagospod i rębni. Jest to podstawowa jednostka systemu lasu składająca się z powiązanych ze sobą współzależnością d-stanów w których obowiązuje jeden kierunek cięć.

DRZEWOSTAN- jako jednostka podziału gosp jest to zbiorowość drzew na pewnej pow leśnej reprezentująca jednostkę przyrod-gosp wyodrębnioną w toku prac urządzeniowych, która odznacza się określonymi cechami taks i wymaga planowania odmiennych zabiegów techniczno-gosp.

JEDNOSTKA KONTROLNA-

jest to samodzielna jednostka planowania etatu związana z przerębowym sposobem zagospodarowania stanowi ją d-stan lub grupy d-stanów o różnym wieku, składzie gat. i budowie. Występujące obok siebie w tym samym lub sąsiednich oddziałach na tym samym siedlisku i dla drugich przyjmuje się przerębowy system zagospodarowania.

22. Ład czasowy. Dojrzałość rębna. Przeciętny wiek rębności, wiek rębności d-stanów i kolej rębu.

ŁAD CZASOWY- system rozłożenia podstawowych czynniości gosp w d-stanach w oznaczonym czasie zapewniający trwałość i równomierność poboru użytków drzewnych przy zachowaniu warunków ładu przestrzennego produkcji. Podstawą regulacji ładu czasowego w lesie są obliczane wg przyjętych sposobów miąższościowe lub/i powierzchniowe etaty rębne umożliwiające użytkowanie dojrzałych d-stanów w poszczególnych okresach gosp.

ETAT- planowany rozmiar rocznego użytkowania w gosp leśnym określony miąższościowo lub/i powierzchniowo. Narzędziem regulacyjnym decydującym o planowanym rozmiarze użytkowania rębnego i o przyszłym rozwoju zasobów drzewnych w lesie są wieki rębności będące wyrazem dojrzałości rębnej d-stanu

KOLEJ RĘBU- jest to cały okres prod czyli liczba lat od momentu odn d-stanu do osiągnięcia dojrz rębnej, a dł tego okresu zależy od przyjętego celu prod.

Gospodarstwa tworzy się oddzielnie w poszczególnych obrębach i jest to trwała jednostka podziału gosp, dla której ustala się etat użytkowania rębnego

DOJRZAŁOŚĆ RĘBNA- stan drzewa lub d-stanu, w którym osiągają one określone cechy kwalifikujące do eyrębu (decyduje cel produkcyjny i pozaprod.)

WIEK RĘBNOŚCI- wiek drzewa lub d-stanu, w którym są one dojrzałe do wyrębu zależy od wyznaczonego celu. Rodzaje dojrzałości rębnych:

- normalna

- wg największego dochodu materiałowego

- wg kulminacji renty leśnej

- wg kulminacji renty gruntowej

- wg czynników hodowlano-leśnych

- wg przyrostu bieżącego

- ekonomiczna

wiek rębności drzewostanów, nazywany wiekiem dojrzałości rębnej drzewostanu lub wiekiem dojrzałości drzewostanu do odnowienia, określany dla poszczególnych drzewostanów podczas taksacji. Określenie indywidualnego wieku dojrzałości rębnej drzewostanu pozwala na zdecydowane odejście od schematycznego podziału drzewostanów na: bliskorębne, rębne i przeszłorębne, w kierunku elastycznego projektowania terminu rozpoczęcia procesu odnowienia w drzewostanie: znacznie wcześniejszego - niż przeciętny wiek rębności gatunku panującego - np. w wypadku przebudowy, ale też znacznie późniejszego, np. w wypadku drzewostanu o dobrym stanie zdrowotnym, pełniacego niezastąpioną rolę w ekosystemie.

PRZECIĘTNY WIEK RĘBNOŚCI służy przede wszystkim do obliczenia etatów według dojrzałości w gospodarstwach: O, GZ, GPZ. Przeciętny wiek rębności gatunku panującego w drzewostanie może, lecz nie musi, być zgodny z wiekiem rębności (wiekiem dojrzałości rębnej) tego drzewostanu. Dla drzewostanów młodszych (dla których określa się dwucyfrową jakość hodowlaną) wiek rębności drzewostanu utożsamia się z przeciętnym wiekiem rębności określonym dla głównego (panującego)gatunku drzewa w obrębie leśnym, natomiast dla drzewostanów starszych lub zakwalifikowanych do przebudowy (dla których określa się jednocyfrową jakość techniczną)wiek rębności drzewostanu (nazywany też wiekiem dojrzałości rębnej drzewostanu lub wiekiem dojrzałości do odnowienia drzewostanu) określa się dla każdego drzewostanu oddzielnie.

23. Ład przestrzenny. Metoda izolacji i kierunku cięć. Podział lasu na ostępy i ich rodzaje. Pojęcie rozrębu.

Ład przestrzenny lasu- chodzi o wytworzenie takiego modelu budowy przestrzennej która najlepiej zabezpiecza d-stany przed działaniem z zewnątrz destrukcyjnych sił przyrody. Ten model budowy przestrzennej lasu ma zapewnić:

- trwałość lasu i produkcji,

- swobodny dostęp do lasu w celu wykonania zabiegów techniczno - gospodarczych w każdym d-stanie bez obawy narażenia sąsiedztwa na straty,

- określony stopień ładu z punktu widzenia administracyjnego.

Metody dążenia do osiągnięcia ładu przestrzennego:

a) met. izolacji - dążenie do zmuszenia każdego d-stanu do wytworzenia ścian ochronnych zabezpieczających je przed destrukcyjnym działaniem sił przyrody

każdy d-stan byłby otoczony pasami ochronnymi o różnej szerokości. Wada: wyłączenie z produkcji znacznej pow. leśnej.

b) met. kierunku cięć - wykorzystywanie współzależności biologicznej sąsiadujących bezpośrednio ze sobą d-stanów gdzie d-stany młodsze zabezpieczają d-stany starsze przed destrukcyjnym działaniem sił przyrody. (Chodzi tu głównie o wiatr wiejący z niżu z zachodu, a w górach z południa.)

WADA: zręby zakładane przez całą szerokość obrębu bez wzgl. na warunki siedliskowe, wiek, skład gatunkowy itd.

- działania gospodarcze znacznie utrudnione,

- mało przejrzysty ład administracyjny.

ZALETA: zapewnienie trwałości lasu.

Kierunek cięć zależy od :

- składu gatunkowego,

- konfiguracji terenu,

- okolicznych war. gospodarowania,

- zapewnienia trwałości lasu i produkcji.

Ostęp:

- jest podstawową jednostką systemizacji lasu składającą się z powiązanych ze sobą współzależności biol. d-stanów w których obowiązuje jeden kierunek cięć,

- jest obiektem jednolitych działań gospodarczych, które oznaczają powiązanie poszczególnych czynności przestrzeni i czasie w jednym określonym sposobie zagospodarowania rębni.

Granicami ostępów są linie gospodarcze (ostępowe) oraz linie oddziałowe, rzadziej przerwy w oddziale (drogi, rzeki), a w skrajnych przypadkach granice między pododdziałami. Ostępy położone w dwóch kolejnych szeregach ostępowych powinny się mijać. W terenie nizinnym szer. ostępów to 2 oddziały, wieku rębności 80 110 lat. (120).

Rodzaje ostępów:

I a) stałe - można zachować ścisłe następstwo cięć (kolor czerwony),

b) przejściowe - nie można zachować ścisłego następstwa cięć (kolor niebieski), (projektuje się rozręby),

II a) pełne np. d-stany 1-100 lat przy K=100 lat,

b) niepełne np. d-stany 1-100 lat przy K=120 lat,

( w zal. od przyjętej kolei rębności).

Rozręb:

- powstają by przyśpieszyć odnowienie,

- na 20-80 lat przed uzyskaniem wieku rębności w starszych d-stanie zakłada się zrąb zupełny o szer. 15 m i odnawia się powierzchnię jednocześnie prowadząc trzebież w młodszym sąsiednim d-stanie. (cel: wytworzenie ściany ochronnej).

24. Tabela klas wieku.

Tabela klas wieku jest zestawieniem inwentaryzacyjnym umożliwiającym poznanie struktury wiekowej i gatunkowej obiektu zarówno pod wzgl. powierzchniowym i miąższościowym.

Tabele te sporządza się dla gospodarstwa oraz dla całego obrębu. W zależności od potrzeb mogą być zestawione wg. gat. panujących lub rzeczywistych w rozbiciu na wiek, kategorie ochronności itd.

Pozwalają na:

- ocenę stopnia zgodności jednostki regulacyjnej (gospodarstw) z „układem normalnym” (pod względem powierzchniowym)

- są pomocne przy obliczaniu etatu użytków rębnych wg. dojrzałości d-stanów.

- są pomocne w planowaniu urządzeniowo - hodowlanym.

Dla poszczególnych gospodarstw i dla całego obiektu należy sporządzić:

I) powierzchniowo - miąższościową tab. klas wieku wg gat panujących,

- mieszczą się w niej całkowita powierzchnia i miąższość grubizny d-stanów wg. gat. panującego i jego wieku.

Np. pow : 18 l, 71 ha

Ip 8So 102 l - 35 870 m³

2 Św 102 l - 11 050 m³

IIp Bk 48 l - 12 720 m³

razem 59 640 m³

w tabeli zapis wygląda nast.

So - VI kl. w.

II) miąższościowa tabela klas wieku wg. gat. rzeczywistych i rzeczywistego wieku:

- umieszcza się w niej tylko miąższość poszczególnych gat. (wszystkich ze składu) zgodnie z ich wiekiem

Np. So VI kl. w. - 35870 m³,

Św VI kl. w. - 11050 m³,

Bk III kl. w. - 12720 m³

Do wszystkich tabel należy sporządzić histogramy na podstawie których należy opisywać strukturę wiekową i gatunkową poszczególnych gospodarstw i całego obiektu zarówno pod względem powierzchniowym i miąższościowym.

25. Pojęcie gospodarstwa. Aktualny podział na gosp w Polsce i przydział do nich d-stanów.

Gospodarstwo- jednostka regulacyjna wyróżniona w ramach obrębu leśnego na podstawie dominujących funkcji pełnionych przez las, a także przyjętych celów gospodarowania. Wyróżnia się: a) gosp specjalne S b) gosp ochronne O c) gosp zrębowe w lasach gospodarczych GZ d) przerębowo-zrębowe w lasach gosp GPZ e)gosp przerębowe w lasach gosp GP f) gosp przebudowy w lasach ochronnych i gosp R. Gospodarstwa: S, O, GP, R - tworzy się bez względu na powierzchnie. Gospodarstwa: GZ, GPZ- muszą zajmować co najmniej 100ha, jeżeli nie zajmują wtedy mniejsze włącza się do większego.

Do gosp S zalicza się: rezerwaty przyrody z otulinami, projektowane rezerwaty przyrody, lasy uzdrowiskowe w strefach A i B. Lasy w strefie górnej granicy lasu, lasy glebochronne na wydmach, klifach, jarach, wąwozach, na urwistych stokach i wodochronne w strefach ujęć wody źródeł wody wyodrębnianych stosownymi decyzjami administracyjnymi.

Do gosp O zalicza się: wszystkie lasy ochronne z wyjątkiem tych zaliczanych do S i R.

Do gosp GZ zalicza się: drzewostany nieujęte w S i R dla których ze względu na TSL, GTD i aktualny skład gatunkowy przyjmuje się zrębowy sposób zagospodarowania (rębnia zupełna).

Do gosp GPZ zalicza się drzewostany nieujęte w S i R dla których ze względu na TSL, GTD i aktualny skład gatunkowy przyjmuje się przerębowy zrębowy sposób zagospodarowania rębniami częściowymi, gniazdowymi lub stopniowymi z okresem odnowienia do 40 lat.

Do gosp GP zalicza się drzewostany nieujęte w S i R dla których ze względu na TSL, GTD i aktualny skład gatunkowy przyjmuje się przerębowy sposób zagospodarowania, rębnią przerębową lub stopniową z okresem odnowienia ponad 40 lat.

Do gosp R zalicza się drzewostany niezgodne z GTD drzewostany w 3 stopniu uszkodzenia, drzewostany o niskim czynniku zadrzewienia bądź o złej jakości, drzewostany przewidziane w najbliższym dziesięcioleciu do przebudowy za pomocą rębni

26. Rodzaje i sposoby obliczania etatów wg dojrzałości rębnej d-stanów. Sposób obliczania etatu zrównania średniego wieku w zalezności od rodzaju gosp. Pojęcie etatu optymalnego.

Dla gosp O,GZ,GPZ oblicza się roczne etaty wg dojrzałości d-stanów i obliczane są one w dwóch wersjach a) z miąższości d-stanów z ostatniej kl wieku (rębnych i starszych) ( Eokw) b) miąższość d-stanów z 2-ostatnich kl wieku ( bliskorębnych i starszych ) ( E2okw). Przy obliczaniu etatu wg dojrzałości d-stanu zalicza się do rębnych i bliskorębnych w zależności od przyjętego wieku rębności ( tabele). Roczne etaty wg dojrzałości oblicza się dzieląc miąższość d-stanów ostatniej kl wieku lub dwuch ostatnich kl wieku przez odpowiednie wskaźniki (10do 43) przy czym w gosp O i GPZ do wskaźników tych dodaje się połowę przyjętego okresu odnowienia przy obliczaniu Eokz do miąższości ostatniej kl wieku dodaje się miąższość d-stanów KO, natomiast przy Eokz do miąższości 2-ostatnich kl wieku dodaje się miąższość d-stanów KOiKdO. Dla gosp GZ i GPZ oblicza się roczne etaty wg zrównania średniego wieku który oblicza się bez uwzględniania gat wieków rębnych. Przy tym etacie podaje i oblicza:- klasa wieku (od Ia doVIII) numer klasy wieku ( Ia to 1, …, VIII to 16 ) ( od Ia doVb co 1, od VI doVIII co 2) - Powierzchnię kl wieku „pj” iloczyn „jpj” ( z przemnożenia 2 i 3) -zrównanie pwierzchni sumuje się iloczyn „jpj” począwszy od najstarszych klas wieku do chwili gdy suma iloczynów zrówna się z sumą powierzchni klas wieku.- współczynnik qj obliczamy przez podzielenie odpowiedniego iloczynu „jpj” przez odpowiednią zrównaną powierzchnię. - zapas kl wieku w m3 „Mj”. - iloczyn Mjqj ( z przemnożenia 7i 6) - suma daje etat miąższościowy na 10-lecie iloczyn pjqj ( z przemnożenia 3 i 6) suma daje etat powierzchniowy na 10-lecie. W przypadku gosp GPZ nie oblicza się etatu powierzchniowego dodaje się natomiast do wyliczonego etatu miąższościowego etat cząstkowy d-stanów KO i KdO obliczamy na 10-lecie -(Vko+Vkdo)*0,13 - na jeden rok -(Vko+Vkdo)*0,013. W gosp GZ i GPZ określa się tzw etat optymalny który jest wybierany jako wartość środkowa z etatów Eokw, E2okw i Ezśw.

27. Rodzaje etatów użytków rębnych liczonych w poszczególnych gosp i sposób przyjęcia etatu końcowego:

1. Gosp specjalne (S) - etatu nie oblicza się a wielkość planowanego użytkowania rębnego wynika ze stwierdzonych przez taksatora na gruncie potrzeb hodowlano-ochronnych realizowanych w postaci różnych form użytkowania rębnego.- potrzeby te muszą być skonfrontowane z instytucjami decydującymi o ich ochronności (np. konserwator przyrody). Określa się: Eph- etat wg potrzeb hodowlano-ochronnych ( etat końcowy). Gospodarstwo ochronne ( O) Określa się: Eph+Ewko+E2okw * Eph- jw. * Eokw- etat wg ostatniej kl wieku, E2okw- etat wg 2 ostatnich kl wieku ( tzw etat wg dojrzałości d-stanu. Eokw- etat wg miąższości d-stanów rębnych i starszych, E2okw- etat wg miąższości d-stanów bliskorębnych, rębnych i starszych. Etatem końcowym jest Eph, dwa pozostałe pełnią funkcję informacyjną. Gospodarstwo zrębowe w lasach gospodarczych (GZ). Określa się: Eph+Eokw+E2okw+Ezśw -Ezśw- etat wg Zrównania średniego wieku. - z nich przyjmuje się tzw etat optymalny (Eopt) bądący wart środkową. Etatem końcowym powinien być Eopt chyba że różnica między Eopt a Eph jest znacząca wtedy decyzję o tym który z nich jest etatem końcowym podejmuje II KTG. Gospodarstwo przerębowo-zrębowe w lasach gospodarczych (GPZ). Określa się: Eph+Eokw+E2okw+Ezśw+Eou - Eou- etat wg okresów uprzątnięcia Koi KdO. Eokw+E2okw+Ezśw- z nich Eopt j.w. Etatem końcowym powinien być Eph chyba że różnica między Eph a Eopt jest znacząca wtedy decyzję o tym który z nich jest etatem końcowy podejmuje II KTG pamiętając że nie może być on niższy od Eou. Gospodarstwo przerębowe w lasach gosp (GP) określe się: Eph - Etat końcowy jak w O. Gospodarstwo przebudowy w lasach ochronnych i gospodarczych ( R) Określa się Eph+Epp Epp-etat wg potrzeby przebudowy Eph- wykorzystujemy siły przyrody, Epp- zastępujemy siły przyrody. Etatem końcowym powinien być Eph chyba że różnica między Eph a Epp jest znacząca wtedy decyzję o tym który z nich jest etatem końcowym podejmuje II KTG.

28. Zasady ustalania etatu cięć użytkowania przedrębnego . Pojęcie etatu miąższościowego użytków głównych.

Etat cięć ustala się w wymiarze: a)Powierzchniowym - na podstawie zestawienia zbiorczego poszczególnych d-stanów i ich części, których na najbliższe 10-lecie przewidziane jest użytkowanie przedrębne. Zestawienie to robi się dla każdego zabiegu oddzielnie. b) Miąższościowym - ustala się w m3 grubizny netto dla całego obrębu bez rozbijania na gosp, gatunki, klasy i podklasy wieku. Pod uwagę bierze się: - wyniki użytkowania przedrębnego w danym n-ctwie w ostatnich 5-latach - tabele klas wieku bieżącego spodziewanego rocznego przyrostu miąższości. - zestawienie zbiorcze pow d-stanów przewidzianych do użytkowania przedrębnego . - można wykorzystać modele wzrostu. Miąższość netto wylicza się mnożąc miąższość brutto przez odpowiedni przelicznik (0,8 gdy odwrotnie 1,25). Etat miąższościowy użytków głównych jest pijęciem prawym zapisanym w ustawie o lasach z 1991 ruku a składa się z: - użytków rębnych zaliczonych na poczet przyjętego etatu łącznie ze spodziewanym okresowym przyrostem. - użytków rębnych nie zaliczanych na poczet etatów. - użytków przedrębnych.

29. Zady sporządzania wykazów i mapy cięć użytków rębnych. Wykaz projektowanych cięć rębnych ilustruje wraz z mapą przeglądową cięć możliwości lokalizacji wstępnych wskazań gosp i doliczanych etatów.

Jest on częścią planów zagospodarowania lasu i powstaje przez wielokrotne korygowanie, sporządzanie i realizację użytkowania rębnego w poszczególnych gospodarstwach, a wraz z tym w poszczególnych d-stanach.

Przy projektowaniu należy przestrzegać: -wymogów ładu czasowego i przestrzennego (tak by nie nararzać sąsiednich d-stanów na uszkodzenia). - ograniczeń i nakazów prawnych wynikających z pełnionych przez poszczególne d-stany funkcji w rezerwatach, lasach ochronnych, otulinowych. - zmian i wytycznych zawartych w aktach normalizacji wewnętrznej LP( w tym ZHL). - wytycznych I i II KTG.

Wykaz sporządza się dla obrębu leśnego w kolejności oddziałów pododdziałów w tym oddzielnie dla poszczególnych działek manipulacyjnych. Przy projektowaniu dopuszcza się stosowanie różnych sposobów przyspieszania procesu odnowienia: - rozrębów, zrębów ostępów przejściowych a w d-stanach uszkodzonych wymagających pilnej przebudowy rębniami zupełnymi istnieje możliwość odpowiedniego zwiększenia szer zrębu.

Powierzchnie i miąższości sumuje się wg gospodarstw oraz grup rębni. Do wykazu dołącza się: - wykaz d-stanów zakwalifikowanych do przebudowy w najbliższym 10-leciu. - wykaz d-stanów KO. - wykaz d-stanów KdO. Mapa przeglądowa oprócz szczegółów mapy przeglądowej powinna zawierać ostępy, ostępy stałe i przejściowe a w jednostkach kontrolnych ich granice oraz kierunki zrywki kontury obejmujące powierzchnie projektowane do cięć rębnych, rodzaju rębni. Drogi o nawierzchni utwardzonej ( drogi wywozowe).

30. Gospodarstwo jednogeneracyjne o zrębowym sposobie zagospodarowania.

W tym przypadku jednost planowania i ewidencji jest d-stan, który ma postać: 1) jednowiekową 2) jednogenerac 3) jednopięt. Jego rozwój w tym gosp na chartka cykliczny i składa się z nast. faz:1) uprawa 2) młodnik 3) tyczkowina 4) żerdz 5) drągo 6) d-stan dojrzewający 7) d-stan dojrz 8) starodrz. W tym cyklu w miarę upływu czasu zwiększa się wiek d-stanu a wraz z nim zmieniają się cechy taksac.:pierśnica, wysokość, liczba drzew, przyrost i zapas, a w kolejnych stadiach cyklu prowadzi się kolejne zabiegi gosp dostosowane do fazy. Reprodukcja następuje na ogół w sposób sztuczny i tylko na początku cyklu. Ze względu na długowiecz drzew i konieczność zachowania trwałości lasu gosp to powinno składać się z wielu jednowiek d-stanów w różnym wieku co powoduje, że ma ono złożoną postać gdyż w każdej chwili występuje w nim wiele jednowiek d-stanów w różnym wieku i we wszystkich fazach rozwojowych. Ze względu na ową złożoną postać gosp to charakteryzuje się nast. cechami: 1) powinno obejmować dostatecznie duży obszar aby mogło składać się z d-stanów w różnym wieku 2) każdy d-stan ma swoiste indywidualne cechy taks 3) w każdym d-stanie stosownie do jego wieku i stanu należy prowadzić odmienne indywid zabiegi gosp 4) tylko nieliczne na ogół najstarsze d-stany mogą w danej chwili podlegać wyrębowi rębnią zupelną, a pozostałe zręby odnawia się w sposób sztuczny.

31. Gospodarstwo jednogeneracyjne w przerębowo-zrębowym sposobie zagospodarowania z rębnią częściową.

W gosp tym jednostką planowania i ewidencji jest d-stan. Rozwój d-stanu ma charakter cykliczny, lecz po stadium starodrzewu nast. stadium odnowienia, a brakuje stadium uprawy. co następuje w sposób naturalny czasem sztuczny. Starodrzew usuwany jest przez około 20-30 lat w wyniku kolejnych cięć. Po ostatnich cięciach zwanych uprzątającymi występuje od razu faza młodnika. Mamy tutaj do czynienia z nast. fazami rozwojowymi: 1) młodnik 2) d-stan w śr wieku 3) starodrzew 4) starodrzew w okresie odnowienia. W odpowiednich fazach mamy do czynienia z odpowiednią postacią d-stanu stanu tak w: w fazach 1,2,3 postać: jednowiekowa, jednogeneracyjna, jednopiętrowa; faza 4: dwuwiekowa, dwugeneracyjna, dwupiętrowa. Cykl rozwojowy d-stanu: w miarę upływu czasu zmienia się wiek d-stanu stanu jego elementy taksacyjne takie jak pierś, wysokość, liczba drzew, przyrost i zapas. W kolejnych stadiach prowadzi się odmienne zabiegi gosp w d-stanie. Reprodukcja odbywa się na ogół w sposób naturalny pod okapem starodrzewu w zasadzie tylko jeden raz na początku okresu odnowienia. Gosp to ma złożoną postać i cechuje się tym że: powinno obejmować znaczny obszar lasu, powinno skł się z wielu d-stanów w różnym wieku w tym także z d-stanów w okresie odnowienia. Każdy d-stan ma swoiste indywidualne cechy taksac. W każdym d-stanie odpowiednio do jego wieku i stadium rozwojowego należy wprowadzić odmienne zindywidualizowane zabiegi gosp. Tylko w nielicznych najczęściej najstarszych lub będących w okresie odnow d-stanach prowadzi się cięcia rębne, a odnow nast. najczęściej w sposób naturalny pod okapem d-stanu.

32. Gospodarstwo kilkugeneracyjne w przerębowo zrębowym sposobie zagospodarowania z rębnią stopniową udoskonaloną.

W gosp tym jednostka planowania i ewidencji jest jednostka kontr która powinna być trwale odgraniczona od otoczenia licznymi naturalnymi (grzbiety gór) lub sztucznymi (drogi) oraz być jednorodna pod względem ekologicznym- war siedl. i wystawy. Każda jednostka kontr. może być podzielona na 3 wyraźne przestrzenie, rozdzielane części z których każda składa się z fragmentu lasu o tym samym lub zbliżonym składzie gat i wyróżniana nast. cechami:

1) część inicjalna- odsłonięte naturalne odnowienie i młodnik, niekiedy sztucznie założone uprawy lub pow pozbawione drzew i przygotowane do odnowienia (d1,3 nie przekracza 7 cm) .

2) część optymalna- na jednostkę pow przypada zazwyczaj wiele drzew o stosunkowo niedużej lub średniej pierśnicy, wysok, a drzewa te mają małą lub średnią zasobność. Na ogół występuje odn podokapowe. Wyróżnia się podfazy:

a) część optymalna dojrzewająca d1,3= 7-14cm

b) cz. optymalna dojrzała d1,3= 15-35cm

3)część terminalna- na jedn pow przypada na ogół niewielka liczba drzew, liczba drzew o dużej pier jest znaczna a zapas wysoki. W tej fazie powinno wyst odn podokapowe, które ze względu na długi czas prowadzenia rębni na różny wiek, wysokość i stopień zaawansowania. Wyróżnia się 2 podfazy:

a) gdy odn nat nie przekracza 30%

b) gdy odn nat przekracza 30%

Bardzo często występuje w tej fazie budowa wielopię d-stanu, a rozkład drzew w st grubości jest char dla d-stanów różnowiek.

W tym gosp jedn kontr nie ma złożonej postaci.

Cechy jednostki kontr.:

1) w każdej chwili mogą występować 3 części których rozmieszczenie kontury w powierzchni i zapasie w całej jednostce kontrolnej zmieni się z czasem. Zapas ulega ciągłym zmianom jednak w dłuższym okresie czasu oscyluje wokół pewnej wartości przeciętnej.

2) w każdej jedn kontr można jednocześnie prowadzić 3 główne rodzaje zabiegów gosp:

- odnowienie i piel w części inicjalnej

- cięcia piel o charak trzebieży na cz optymalnej

- cięcia rębnią stopniową i ew. odn i piel w cz termonalnej

3) reprodukcja odbywa się stale w części terminalnej przeważnie poprzez obsiew nat

Postać tego gosp jest względnie prosta ponieważ:

1) może ono być obszarowo niewielkie i obejmować tylko jedną jednost kontrolną o pow 20-40ha

2) może ona obejmować w razie potrzeby wiele jedn kontr pod war że są one do siebie podobne pod wzgl struktury grubościowej

3) w każdej jedn kontr prowadzi się podobne zabiegów gosp

4) we wszystkich jedn kontr trwa ciągła reprodukcja (nat odn uzupełnione w miare potrzeb odn sztucznym)

33. Gospodarstwo wielogeneracyjne o przerębowym sposobie zagosp.

Jednostką planowania i ewidencji jest jednostka kontrolna, która zawsze obejmuje stosunkowo jednolity kompleks o złożonej różnowiekowej, wielogeneracyjnej różnopiętrowej strukturze. W jednostkach kontrolnych nie da się wyróżnić wyraźnego cyklu w każdej chwili las w jednostce kontrolnej ma podobną postać tzn że jest to d-stan różnowiekowy, wielogeneracyjny o różnopiętrowej budowie. W każdej jednostce można przeprowadzić podobne zabiegi gospodarcze związane z prowadzeniem rębni przerębowej lub ciągłej pielęgnacyjnej. Reprodukcja odbywa się w każdej chwili ale tylko w niektórych i nielicznych miejscach jednostki kontrolnej poprzez odnowienie naturalne. Las zawsze znajduje się w różnych stadiach rozwoju. Stadium optymalne - optymalny zapas i prawidłowa struktura grubościowa. Stadium początkowe - las ma niewielki zapas i słabo wykształconą strukturę grubościową. Stadium przyszłościowe - rozkład pierśnic zbliżony często do rozkładu normalnego. Stadium starzejące się cechuje się trwałym przerwaniem zwarcia i postarzałą górną warstwą drzew. Postać tego gospodarstwa jest prosta ponieważ może ono być jednostką kontrolną o pow 5 - 15 ha w razie potrzeby może ono składać się z wielu jednostek kontrolnych jednolicie zagospodarowanych sposobem przerębowym w tym przypadku mogą być one podobne do siebie pod względem struktury czyli muszą być różnowiekowe, wielogeneracyjne i różnopiętrowe. W każdej jednostce kontrolnej można przeprowadzić podobne zabiegi gospodarcze związane z prowadzeniem rębni przerębowej lub ciągłej pielęgnacyjnej. W każdej jednostce kontrolnej odbywa się reprodukcja poprzez odnowienie naturalne.

34. Deterministyczno mechaniczna koncepcja opisu lasu. Zasada trwałości, ciągłości i równomierności użytkowania. Teoria lasu normalnego. Kartezjusz twierdził że: * świat materialny można opisać posługując się modelem maszyny * wszystkie zjawiska zachodzące w przyrodzie można opisać i interpretować wg praw mechanistyczno- deterministycznych zgodnie z którymi każde zjawisko podlega ścisłym prawidłom przyczynowo-skutkowym co oznacza, że w tych samych warunkach zachodzą te same zjawiska i procesy* zjawiska i procesy należy opisywać w kategoriach ruchu.Poglądy kartezjusza znalazły odbicie w teorii lasu normalnego. 2 podstawowe tezy: a) ekonomiczna- warunki ekonomiczne wpływają na postać gospodarstwa leśnego są stałe i nie zmienne b) przyrodniczca- gospodarstwo tworzy z góry określony układ w pełni zdetermizonwany decyzjami planu urządzania lasu. Gospodarstwo układem zamkniętym, wyizolowanym z gosp i przyr otoczenia czyli całkowicie odpornym na wpływ i zakłócenia płynące z otoczenia.

2 zasady:

a) zasada trwałości produkcji leśnej- dążenie do podniesienia produkcji przez:

- pielęgnowanie zapasu

- wprowadzenie ładu przestrzennego

nakładająca obowiązek:

-utrzymania pow. Leśnej pod d-stanami o najwyższej produkcyjności

b) zasada trwałości, ciągłości i równomierności użytkowania-ustalenie takiego rozmiaru cięć który zapewniałby:

- trwałość

- ciągłość

równomierność pozysk drewna

4 warunki do spełnienia

- równomierne ustosunkowanie klas wieku

- odpowiednie rozmieszcz d-stanów w terenie

- możliwie najmniejszy zapas d-stanów

- możliwie najwyższy i stale wzrastający zapas

Las normalny był szablonem do osiągnięcia którego dążono a w praktyce nigdy nie można było osiągnąć. Najłatwiej go omówić na przykładzie obrębu zagospodarowanego rębnią zupełną. Aby las był lasem normalnym musi posiadać jednocześnie 4 cechy:

1) normalne ustosunkowanie powierzchni klas wieku- co oznacza że:

- w obrębie jest tyle d-stanów ile lat wynosi okres trwania kolei rębności

- w obrębie są wszystkie d-stany w wieku od 1 do wieku odpowiadającemu kolei rębności

- wszystkie d-stany mają równą równoważną co do produkcyjności powierzchnię

2) normalny przyrost miąższości co oznacza:

- przyrost który ma prawidłowy nie zakłócony przebieg w d-stanach całego obrębu przy założeniu że obręb ma normalne ustosunkowanie pow. klas wieku a każdy d-stan ma pełne zadrzewienie

przyrost ten powinien odpowiadać pełnemu przyrostowi określonego gat. na określonym siedlisku i powinien być jakościowo najlepszy

- powinien równać się miąższości najstarszego najstarszego-stanu

- dokonuje się:

* w ciągu jednego roku we wszystkich wszystkich-stanach

* w ciągu wszystkich lat w jednym d-stanie

3) normalny zapas

- będący sumą miąższości wszystkich wszystkich-stanów obrębu

-rodzaje:

* jesienny najwyższy ze względu na przyrost w okresie wegetacyjnym

* wiosenny najniższy ze względu na pozyskanie w okresie zimowym

4) Normalny etat miąższościowy oznaczający:

- planowaną wielkość dochodów materiałowych z danego obrębu mająca zapewnić ich równomierność w kolei rębu

- wielkość pobieranych użytków rębnych równała się sumie przyrostów bieżących czyli miąższości najstarszego najstarszego-stanu

Prognozowanie:

- zadaje się stan docelowy i określa czas osiągnięcia tego stanu

- związek i kolejność prognozowanych zjawisk rozpatrywane są wstecz tzn. od stanu przyszłego do teraźniejszego

- dla dedukcyjnego typu prognozowania charakterystyczne jest stwierdzenie „będzie tak i tak” lecz obiekt prognozowania nie istnieje w rzeczywistości lecz w strefie postulatów

- prognozowane zdarzenia są nieistniejące a tylko wskazują sytuacje pożądaną

35. Deterministyczno-losowa koncepcja opisu lasu. Teoria lasu celowego.

W tej koncepcji wysunięto tezę że przemieszczanie się d-stanów z młodszych do starszych klas wieku odbywa się w sposób losowy. W ten sposób powstała definicja celowej struktury lasu i lasu celowego.

Idea lasu celowego zakłada że:

użytkowanie rębne nie może być realizowane w rozmiarze strukturze zgodnych z definicja planu z teorii lasu normalnego czyli w rozmiarze odpowiadającym d-stanom rębnym. Osiągnięcie i utrzymanie stałego i równomiernego rozkładu powierzchni klas wieku jest nie możliwe ze względu na oddziaływanie na las różnych czynników przyrodniczych powodujących szkody niezależnie od wieku, których następstwem jest przedwczesny wyrąb d-stanów lub ich części, celem jest osiągnięcie pożądanego stanu lasu w dalekiej przyszłości. Wiekowa struktura lasu zależy wyłącznie od obecnego stanu lasu a nie jego dotychczasowego rozwoju tzn. jeżeli d-stany w chwili obecnej są w takim samym stanie to prawdopodobieństwo ich rozwoju w przyszłości będzie jednakowe.

Prawdopodobieństwo ubywania odnosi się do przypadków:

- wrębu

- wypadu d-stanu przed osiągnięciem dojrz. rębnej

Koncepcja lasu celowego stanowi urealnienie koncepcji lasu normalnego czyli:

- różni się: założeniem o deterministyczno-losowym charakterze rozwoju lasu

- jest prawdopodobna w: wyznaczaniu na wiele lat w przód jednego celu do osiągnięcia oraz uznaniu rozwoju lasu za proces skończony dł. przyjętej kolei rębu

Wada:

- zawężenie interpretacji prawdopodobieństwa przejść d-stanów tylko do czynników losowych o charakterze przyrodniczym, a nie braniem pod uwagę czynników gospodarczych.

36. Probalibistyczna teoria opisu lasu. Teoria lasu rzeczywistego. Regulacja w lesie rzeczywistym.

Ta koncepcja przyjmuje, że las jest układem otwartym tzn. * podlega oddziaływaniu czynników otoczenia gospodarczego i przyrodniczego; * sam oddziaływuje na to otoczenie - wpływ tych czynników powoduje dużą zmienność i silne zróżnicowanie rozkładu d- stanów w klasach wieku. Zdarza się że: - wyrębowi nie podlegają wszystkie d-stany dojrzałe do wyrębu w danym okresie gosp, - wyrębowi podlegają nie tylko d-stany dojrzałe do wyrębu w danym okresie gosp ale i bliskorębne a nawet młodsze.

- zmiany w rozkładzie d-stanów mają charakter probalistyczny.

Teoria lasu rzeczywistego - głosi, że podstawowym celem działalności gosp w l-ctwie jest jak najpełniejsze zaspokojenie istniejącego zapotrzebowania na różne funkcje lasu przy jednoczesnym zapewnieniu trwałego i zrównoważonego rozwoju lasu. - opiera się na założeniu, że las i procesy w nim zachodzące powinno się przyjmować takimi jakimi są, a nie jakimi wg nas powinny być. - leśnik powinien podążać za lasem w jego rozwoju a nie kierować się własnymi wyobrażeniami i wymaganiami co do docelowego jego stanu. - o rozwoju lasu można orzekać tylko z pewnym prawdopodobieństwem, - pojęcie planu i kolei rębności traci tutaj sens, - prawdopodobieństwo przejść d-stanów do wyższych klas wieku jest największe w d-stanach najmłodszych, a najmniejsze w najstarszych, prawdopodobieństwo wyrębu odwrotnie.

Prognozowanie - indywidualny tryb prognozowania czyli dobieranie rezultatu ustępstwa zdarzeń uznanego za rzeczywiste. - określe się możliwe etapy i kierunki rozwoju opierając się na zdarzeniach zaistniałych w poprzednim okresie. - związki i kolejność prognozowanych zjawisk rozpatrywane są w przód tzn od stanu teraźniejszego do przyszłego. - dla indukcyjnego trybu prognozowania charakterystyczne jest stwierdzenie „ chciałbym by było tak i tak „.- nie ma pojęcia stanu docelowego gdyż przedmiot prognozowania ciągle się zmienia i nie osiąga stanu końcowego.

Regulacja - regulacja urządzeniowa traktowana jest jako działalność zmierzająca do utrzymania trwałego i zrównoważonego rozwoju lasu. - polega na utrzymaniu istnienia lasu czyli zapewnienia mu trwałości. - las jest układem : - regulowanym - gdyż człowiek pomaga utrzymać las przy życiu. - regulującym- umożliwia człowiekowi utrzymanie się przy życiu. - utrzymanie trwałego i zrównoważonego rozwoju lasu służy osiąganie celów: * strategicznych - długookresowych * taktycznych - 10-letnich * operacyjnych- jednorocznych, a do ich osiągania opracowano system regulacji, 3- etapowy: I- prognozowanie- obiektywne, naukowo uzasadnione przewidywanie prawdopodobnego rozwoju w niedalekiej przyszłości (20-30lat). Przedmiot gospodarowania nie osiąga stanu końcowego tylko ciągle ewoluuje działalność gosp dotyczy tylko pewnego odcinka owej ewolucji. II- programowanie - jego celem jest wyznaczenie pożądanego kierunku rozwoju zasobów drzewnych w najbliższym 10-leciu okresie gosp. - zadaniem zaś określenie wzajemnych relacji między intensywnością przeżywania z intensywnością ubywania d-stanów. III- planowanie- jego celem jest kształtowanie rozwoju zasobów drzewnych w kierunku uznanym za pożądany w okresach jednorocznych - dotyczy 3 planów: *cięć, *odnowienia lasu,* piel lasu. - odpowiada na pytania: ile? Kiedy? Gdzie? Jak?.

37. plan urządzania lasu- cel, rodzaje, zasady sporządzania i części składowe

Plan urządzania - dokument prawny regulujący w terenowej jednostce administr i leśnej sprawy produkcji leśnej i użytkowania zasobów drzewnych w określonym czasie. Jednostka adm i leśna : 1)n-ctwo 2)park narod 3)lasy dośw 4)lasy gminy, wsi, osób fiz.

Powstaje on w wyniku ( jest wynikiem) inwentaryzacji lasu, analizy prowadzenia gospodarki w przeszłości oraz jest rezultatem zastosowania określonego systemu regulacyjnego. Obecnie plany urządzania lasu mają charakter ramowy, ogólny, wskazują główne kierunki postępowania gospodarczego.

Zasady sporządzania: 1) Zasada wielkoobszarowości- plan musi być opracowany dla całego n-ctwa lub innych obiektów równocześnie ( 3z3 obrębów jednego roku). 2. Zasada powszechności- urządzaniu podlegają lasy ( wszystkich kategorii własności). 3. Zasada kompleksowości- w planie musi się znaleźć całość inf przyrodniczo leśnej, techniczno-ekonomicznych określających sposób realizacji zadań gosp w urządzanym obiekcie. 4. Zasada trwale zrównoważonej gosp leśnej: a) powszechna ochrona lasu - zabiegi profilaktyczne i ochronne zapobiegające powstawaniu pożarów, wykrywanie i zwalczanie organizmów szkodliwych, ochrona gleby. b) trwałość utrzymywania lasów oraz ciągłe i zrównoważone wykorzystywanie wszystkich funkcji lasów- zachowanie w lasach roślinności leśnej oraz naturalnych bagien, torfowisk, itd., wprowadzanie roślinności leśnej w ciągu 2 lat od momentu usunięcia d-stanu, pielęgnowanie ochrona, przebudowa. c) powiększanie zasobów leśnych- zalesianie gruntów porolnych bądź podnoszenie produkcyjności lasów przez leśników.

Rodzaje planów urządzania: 1. plan urządzania lasu 2. uproszczony plan urządzania lasu 3. inwentaryzacja stanu lasu.

Plan urządzania lasu sporządza się dla lasów stanowiących własność skarbu państwa jak również dla obiektów będących w wieczystym użytkowaniu na mocy odrębnych przepisów np. lasy doświadczalne.

Uproszczony plan urządzania lasu sporządza się dla lasów nie stanowiących własności skarbu państwa oraz dla lasów wchodzących w skład zasobu własności rolnej skarbu państwa. Pow lasów w tych przypadkach musi wynosić ponad 10ha. Plan urządzania lasu i uproszczony plan urządzania lasu dla lasów wchodzących w skład zasobów własności rolnej skarbu państwa zatwierdza i nadzoruje minister właściwy do spraw środowiska. Uproszczony plan urządzania lasów nie stanowiących własności skarbu państwa zatwierdza po uzyskaniu opinii właściwego terytorialnie nadleśniczego, wojewoda, a nadzoruje starosta. Do lasów rozdrobnionych o pow do 10ha nie stanowiących własności skarbu państwa zadania z zakresu gosp leśnej określa decyzja starosty wydana na podstawie inwentaryzacji stanu lasu, natomiast dla lasów rozdrobnionych o pow do 10ha ale wchodzących w skład zasobu własności rolnej skarbu państwa zadania z zakresu gosp leśnej określa nadleśniczy na podstawie inwentaryzacji stanu lasu.

Uproszczony plan urządzania lasu : 1. tytuł 2. opis ogólny 3. rejestr gruntów wg własności 4. opis taksacyjny 5. wykaz zmian gruntowych 6. zestawienie zadań gospodarczych.

Plan urządzania lasu: 1. dane inwentaryzacji lasu 2. analiza gospodarki w minionym okresie 3. program ochrony przyrody 4. część planistyczna

38. Elaborat- pojęcie, części składowe - elaborat - zwany jest inaczej ogólnym opisem lasów nadleśnictwa a zawiera wszystkie zestawienia i tabele dotyczące całego n-ctwa oraz program ochrony przyrody.

Składa się z nast. Części: 1. Ogólna charakterystyka lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia oraz pozostałych gruntów i nieruchomości będących w zarządzie n-ctwa: - zamieszcza się tu opis urządzanego n-ctwa oraz zagregowanie i uogólnienie wyników inwentaryzacji lasu, w tym: * przestrzenne usytuowanie urządzanego n-ctwa oraz krutki rys historyczny * charakterystykę warunków przyrodniczych w zasięgu działania n-ctwa. * chartka warunków ekonomicznych działania n-ctwa * chartka stanu lasu i zasobów drzewnych. 2. wyniki analizy gosp leśnej w minionym okresie 3. opis przyjętych zasad określania zadań gospodarczych dla n-ctwa - zamieszcza się tu zgeneralizowane zasady, cele, podziały i etaty. 4. opisanie i zatwierdzenie zadań wynikających z planu urządzania lasu - zamieszcza się tu zestawienie zbiorcze wskazań gosp z opisów taksacyjnych oraz zadania wynikające z planu urządzania lasu w tym wykazy, tabele i opisanie zadań kierunkowych. 5. program ochrony przyrody - zamieszcza się tu kompleksowy, opis stanu przyrody oraz podstawowe zadania z tego zakresu. 6. Prognoza stanu zasobów drzewnych na koniec okresu gosp wielkość zasobów miąższości grubizny d-stanów n-ctwa (wg obrębów)

wzór Vk=Vp+Zv-U Vk- suma miąższości grubizny spodziewana na koniec okr. Vp- suma miąższości grubizny na początku okresu. Zv- spodziewany przyrost miąższości grubizny w okresie. U- suma miąższości grubizny brutto przewidziane do pozyskania. 7. Podsumowanie prac urządzeniowych- zamieszcza się tu zastosowane metody, terminy wykonania prac siedliskowych i taksacyjnych oraz wykazów tych prac.

39. Program ochrony przyrody dla n-ctwa: POP sporządza się dla konkretnego n-ctwa w ramach kolejnych rewizji planu urządzania lasu lub urządzania lasu. Korzysta się z danych: - inwentaryzacji lasu,- odpowiedniej literatury, - informacji od właściwego wojewódzkiego konserwatora przyrody. Powinien być zgodny z: - miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego - stadium zagospodarowania przestrzennego województwa, - koncepcją polityki przestrzennego zagospodarowania kraju. Treść i układ: 1. Ogólna charak n-ctwa: a) miejsce i rola n-ctwa w przestrzeni przyrodniczo-leśnej regionu i kraju b) struktura użytkowanie ziemi wg kolejnych gnin, c) ogólna chartka kompleksów leśnych z uwzględnieniem ich wielkości i rozmieszczenia 2. Szczególne formy ochrony przyrody istniejące i projektowane: a) opis istniejących rezerwatów, b) opis projektowanych parków narodowych, rezerwatów, parków krajobrazowych. c) wnioski o uznanie rezerwatów, pomników przyrody, użytków ekologicznych, stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej. d) opis pomników przyrody, użytków ekol, stanowisk dok przyrody nieożywionej. e) opis zespołów przyrodniczo-krajobrazowych istniejących bądź planowanych, f) opis chronionych gat. 3. Walory przyrodnicze: a) orientacyjna liczba gat grzybów, roślin i zwierząt. 4 grupy : I gat sporadyczne wyst w/na 1do 10 pododdziałach bądź stanowiskach, II gat rzadkie wyst w/na 11do 50 pododdziałach bądź stanowiskach, III gat częste wyst w/na 51do100 pododdziałach bądź stanowiskach, IV gat pospolite wyst w/na ponad 100 pododdziałach bądź stanowiskach. b) stopień zagrożenia gat grzybów, roślin i zwierząt: 5 stopni: I gat silnie zagrożone 1do10 stan naturalny i tendencje wstępująca, II gat zagrożone 11do50 stan naturalny i tendencje wstępująca, III gat niezagrożone, IV gat ekspansywne miejscowego pochodzenia- niegdyś mieliśmy a obecnie rozprzestrzenia się w sposób naturalny, V gat ekspansywne obcego pochodzenia. 4. Charakterystyka d-stanów ( ilościowa, powierzchniowa i miąższościowa): a) bogactwo gat (1,2,3 i więcej gat) i grupy wiekowe (1-40, 41-80, pow 80), b) budowa pionowa, c) pochodzenie d-stanów, 5. Charakterystyka pasków zadrzewień, zakrzewień i tworów przyrody nieożywionej i obiektów kultury materialnej. 6 Ekologiczna ocena stanu lasu: a) ocena składu gat d-stanu z siedliskiem, b) określenie aktualnego stanu siedliska, c) formy degradacji lasu- borowacenie (pinetyzacja) słabe średnie silne, - monotypizacja: częściowa pełna, - neofityzacja udziału w składzie gat d-stanów drzew gat obcych. 7. Zagrożenia: a) ważniejsze zakłady przemysłowe znajdujące się w zasięgu terytorialnym nadl lub jego sąsiedztwie negatywnie oddziałujące na środowisko przyrodnicze, b) istniejące zagrożenia o znaczeniu lokalnym, regionalnym lub krajowym, których oddziaływanie na środowisko będzie negatywne, c) planowane przedsięwzięcia zabezpieczające lasy przed negatywnym oddziaływaniem przyszłych inwestycji, d) problematyka kształtowania się stosunków wodnych, e) opisanie terenów zagrożonych erozją, lawinami, osuwiskami. 8. Sporządzana jest mapa sytuacyjno-poglądowa walorów przyrodniczo-kulturowych ( skala 1 50 000) POP podlega aktualizacji.

Gospodarstwo lasów ochronnych (O)- obejmuje wszystkie lasy ochronne, z wyjątkiem zaliczonych do gospodarstwa specjalnego lub do gospodarstwa przebudowy.

Gospodarstwo przebudowy (R)- obejmuje drzewostany zaliczone zarówno do lasów ochronnych, jak i lasów gospodarczych, ale bez drzewostanów przypisanych do gospodarstwa specjalnego,

Gospodarstwo przerębowe (GP)- obejmuje te drzewostany w lasach gospodarczych (nieujęte w gospodarstwie specjalnym lub przebudowy), w których ze względu na typ siedliskowy lasu oraz GTD i aktualny skład gatunkowy stosuje się przerębowy sposób zagospodarowania (rębnią przerębową lub stopniową z okresem odnowienia ponad 40 lat).

Gospodarstwo przerębowo-zrębowe (GPZ)- obejmuje te drzewostany w lasach gospodarczych (nieujęte w gospodarstwie specjalnym lub przebudowy), w których ze względu na typ siedliskowy lasu oraz GTD i aktualny skład gatunkowy stosuje się przerębowo-zrębowy sposób zagospodarowania (rębniami częściowymi, gniazdowymi lub stopniowymi z okresem odnowienia do 40 lat).

Gospodarstwo specjalne (S)obejmuje:

-rezerwaty przyrody wraz z otulinami,

-projektowane rezerwaty przyrody,

-lasy uzdrowiskowe w strefach: A i B ochrony uzdrowiskowej, określonych statutem uzdrowiska,

-lasy w strefie górnej granicy lasu,

-lasy glebochronne na wydmach nadmorskich i klifach w pasie nadbrzeżnym, na wydmach śródlądowych, na stokach o nachyleniu ponad 45 o oraz na stromych zboczach jarów, wąwozów i wzgórz,

-lasy wodochronne w strefach ochronnych ujęć wody i źródeł wody, wyodrębnionych stosownymi decyzjami administracyjnymi,

-lasy na terenach ośrodków wypoczynkowych (liczących co najmniej 50 miejsc noclegowych)i w ich najbliższym otoczeniu (100 -500 m),

-wyłączone powierzchnie badawcze i doświadczalne,

-lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody (w tym na siedliskach łęgowych i bagiennych),

-wyłączone drzewostany nasienne oraz drzewostany zachowawcze,

-lasy o szczególnym znaczeniu dla obronności i bezpieczeństwa państwa,

-lasy stanowiące ostoje zwierząt objętych ochroną gatunkową,

Gospodarstwo zrębowe (GZ)- obejmuje te drzewostany w lasach gospodarczych (nieujęte w gospodarstwie specjalnym lub przebudowy),w których ze względu na typ siedliskowy lasu oraz GTD i aktualny skład gatunkowy, przyjmuje się zrębowy sposób zagospodarowania (rębnią zupełną).

40. Komisja Techniczno - Gospodarcza.

W I i II KTG uczestniczą (wg kompetencji) przedstawiciele jednostek organizacyjnych

Lasów Państwowych i wykonawcy projektu planu urządzenia lasu, jak również zaproszeni przedstawiciele właściwych terytorialnie organów administracji rządowej i samorządowej, parków narodowych i krajobrazowych, instytucji i organizacji społecznych zajmujących się ochroną środowiska, przyrody i krajobrazu oraz planowaniem przestrzennym.

Ze względu na czas spotkania i zakres prac dyr. RDLP zwołuje:

I KTG. Ustala ona wytyczne dotyczące wykonania projektu planu urządzenia lasu, rozpatrując następujące zagadnienia:

- stan realizacji postanowień narady wstępnej;

- zmiany numeracji oddziałów oraz sposób oznakowania oddziałów i pododdziałów w terenie;

- podział lasów ze względu na dominujące funkcje (rezerwaty, lasy ochronne, lasy gospodarcze) oraz akceptacja wyników aktualizacji zasięgu obszarów chronionych;

- ustalanie i uzgadnianie cech drzewostanów ,

- wyróżnianie gospodarstw: specjalne, lasów ochronnych, lasów gospodarczych (z podziałem na zrębowe, przerębowo-zrębowe i przerębowe) oraz przebudowy, z uwzględnieniem funkcji pełnionych przez lasy oraz przyjętych celów gospodarowania;

- sposoby wykonywania inwentaryzacji lasu do planu urządzenia;

- przyjęcie wieków rębności dla głównych gatunków lasotwórczych w obrębach leśnych,

- aktualizacja programu ochrony przyrody;

- projektowanie użytkowania rębnego i przedrębnego;

- planowanie hodowlane z uwzględnieniem lokalnych warunków produkcji leśnej, a w szczególności: typy gospodarcze drzewostanów i orientacyjne składy odnowienia na poszczególnych siedliskach;

- przebudowa drzewostanów, w tym hierarchia potrzeb dotyczących przebudowy;

- użytkowanie uboczne i zagospodarowanie łowieckie;

- rekreacyjne zagospodarowanie lasu (w tym potrzeba wykonania mapy przeglądowej zagospodarowania rekreacyjnego);

- ochrona lasu, w tym ochrona przeciwpożarowa;

- rekultywacja terenów zdewastowanych;

- podział na leśnictwa;

- szczegółowy zakres i wymagana forma map przeglądowych do planu urządzenia lasu;

- zakres i sposoby wykonywania prac dodatkowych, nie normowanych w niniejszej instrukcji;

- specyficzne zagadnienia dotyczące inwentaryzacji lasu i gospodarki leśnej w nadleśnictwie (w tym: średni okres odnowienia w gospodarstwie, przewidywany % uszkodzeń młodego pokolenia w drzewostanach KO i KDO podczas ścinki i zrywki oraz od zwierzyny, problem zalesienia gruntów porolnych, przydatność siedlisk pod plantacyjne uprawy drzew leśnych

itp.);

- sprawy organizacyjne warunkujące sprawny przebieg terenowych prac urządzeniowych, w tym udział przedstawicieli jednostek organizacyjnych LP w pracach urządzeniowych;

- terminy i sposoby kontroli oraz odbioru prac taksacyjnych.

II KTG, Po przeprowadzeniu analizy gospodarki leśnej w minionym okresie, II KTG

rozpatruje zagadnienia dotyczące:

1) stwierdzenia zgodności wykonanych prac z przepisami prawnymi oraz obowiązującymi zasadami i wytycznymi (w tym z wytycznymi narady wstępnej oraz I KTG);

2) akceptacji map gospodarczych i zestawień zbiorczych dotyczących stanu posiadania (w tym podział gruntów wg rodzajów użytków gruntowych, kategorii użytkowania i grup rodzajów powierzchni);

3) akceptacji wyników inwentaryzacji lasu, obrazujących aktualny stan lasu na tle przyrodniczych warunków produkcji leśnej;

4) zakresu charakterystyki warunków ekonomicznych,;

5) przyjęcia proponowanych celów, zasad, zadań i sposobów realizacji gospodarki leśnej w przyszłym okresie gospodarczym, odpowiednio dla nadleśnictwa, obrębów leśnych, gospodarstw i poszczególnych drzewostanów, w tym akceptacja lub korekta:

a) celów perspektywicznych i średniookresowych dla nadleśnictwa, obrębów leśnych i gospodarstw (w tym GTD dla typów siedliskowych lasu i wieki rębności dla panujących gatunków drzew),

b) celów i sposobów ich realizacji określanych dla poszczególnych drzewostanów (w tym GTD i wieki dojrzałości rębnej dla drzewostanów),

c) podziału wg dominujących funkcji lasu (rezerwaty, lasy ochronne, lasy gospodarcze),

d) podziału lasów na gospodarstwa (w tym szczegółowe wytyczne w sprawie gospodarstwa przebudowy),

e) programu ochrony przyrody,

f) etatu użytkowania rębnego oraz orientacyjnego etatu użytkowania przedrębnego na okres obowiązywania planu urządzenia lasu, w tym ewentualna zmiana współczynników redukcyjnych miąższości brutto na miąższość netto oraz określenie dopuszczalnego % użytkowania przedrębnego do spodziewanego przyrostu,

g) sposobów użytkowania rębnego i rębni dla poszczególnych gospodarstw (w tym wykaz projektowanych cięć rębnych wraz z mapą przeglądową cięć),

h) zadań dotyczących pielęgnowania lasu,

i) zadań z zakresu hodowli lasu: zalesień, odnowień (w tym podsadzeń, dolesień, poprawek i uzupełnień), pielęgnowania upraw i młodników, wprowadzania podszytów oraz melioracji leśnych (agrotechnicznych i wodnych),

j) kierunkowych zadań z zakresu ochrony lasu i ochrony przeciwpożarowej wraz z mapami przeglądowymi,

k) kierunkowych zadań z zakresu ubocznego użytkowania lasu oraz gospodarki łowieckiej (wraz z mapą przeglądową gospodarki łowieckiej),

l) potrzeb w zakresie infrastruktury technicznej (w tym dotyczących terenów i urządzeń turystyczno-rekreacyjnych);

42. Waloryzacja funkcji lasu.

Pojęcie waloryzacji oznacza szacowanie i klasyfikację materialnych i niematerialnych wartości (walorów) wszelkich dóbr natury i wytworów ludzkiej działalności. Waloryzacja funkcji lasu - ocena wyrażająca udział poszczególnych grup funkcji lub walorów przedstawiona w formie syntetycznego wskaźnika.

Zastosowanie i cele:

- ułatwienie podejmowania decyzji dotyczących wyboru dominującej funkcji lasu w poszczególnych obiektach,

- optymalizacja decyzji które obiekty należy zakwalifikować do lasów ochronnych a które do gospodarczych,

- wspomaganie planowania urządzeniowego.

Metody waloryzacji funkcji lasu:

1. Metoda punktowa określania kompleksowej użyteczności obiektu leśnego:

- służy do określania kompleksowej użyteczności różnych obiektów leśnych o poziomie której decydują stopnie użyteczności poszczególnych funkcji (produkcja drzew, produkcja uboczna, wodochronna, klimatyczna, krajobrazowa, ochrony przyrody, rekreacyjna, turystyczna, rezerwy powierzchni, pozostałe funkcje) w danym obiekcie,

-poziom użyteczności poszczególnych funkcji zależy od zapotrzebowania na nie, które ocenia użytkownik w skali 6-cio stopniowej, ukierunkowanej zgodnie z rosnącą użytecznością,

- każdemu stopniowi użyteczności przypisana jest wartość punktowa (będąca kwadratem numeru stopnia użyteczności) a kompleksowa ocena użyteczności równa jest sumie wartości punktowych (wyrażanych w liczbie pkt./ha).

2) Względna wartość użytkowa produktów i usług:

- względna wartość użytkowa - subiektywna wartość określanego obiektu wynikająca z jego zdolności do zaspokajania określonych potrzeb,

- wyrażana jest w punktach lub procentach służy do określania relacji między funkcjami oraz dostarcza dane do pieniężnej oceny produktów i usług wytwarzanych w ramach głównych funkcji lasu,

- stworzono katalogi funkcji (2 surowcowe, 5 ochronnych i 3 rekreacyjne) i uczyniono założenie że wartościowanie będzie dotyczyło powierzchni 1 ha, w okresie 1 roku przy jednakowym poziomie intensywności pełnienia przez las poszczególnych funkcji a suma wartości względnych wynosi 100 pkt. (procent),

- wartości względne określane są na podstawie ankiet,

3) Pieniężna ocena efektów stymulacji socjalnych funkcji lasów :

- w tej metodzie prowadzi się pieniężną ocenę produktów i usług powstających dzięki socjalnym funkcjom lasu a wykorzystaniem względnej wartości użytkowej funkcji lasu,

- do oceny stosuje się następujący wzór:

PF_x - wartość produktów i usług uzyskiwanych dzięki funkcji x (zł/ha/rok)

PF_b - ----I I---- ------ I I -------- ------- I I ----- Funkcji bazowej będącej źródłem tzw. wielkości odniesienia (zł/ha/rok),

F_b - względna wartość użytkowa produktów i usług uzyskiwanych dzięki funkcji bazowej będącej źródłem tzw. wielkości odniesienia (zł/ha/rok)

F_x - względna wartość użytkowa produktów i usług uzyskiwanych dzięki funkcji x (zł/ha/rok)

O_x - obszar lasów pełniących określony rodzaj funkcji

x - poszczególne rodzaje funkcji

Jako wielkość odniesienia przyjęto funkcję dostawy surowca drzewnego której produkty i usługi można łatwo i dokładnie ocenić, a jednocześnie charakteryzuję się wysokim wskaźnikiem wartości użytkowej.

4) System IBL (kompleksowego traktowania funkcji lasu)

- zakłada on rozróżnienie przydatności lasu do zaspokojenia potrzeb społecznych w zależności od faktycznego ich wykorzystywania czyli aktualnie pełnionej funkcji lasu,

- zdolność (przydatność) do zaspokajania potrzeb to potencjał środowiska przyrodniczego wynikający z określonych właściwości struktury i cech funkcjonalnych tego środowiska,

- wyróżniono 3 potencjały: biotyczny, środowiskowy i użytkowy oraz wprowadzono prostą zasadę sortowania funkcji lasu: dominującą, wiodącą, uzupełniającą i towarzyszącą (typy dzielą się na rodzaje, a rodzaje na walory)

5) waloryzacyjny system oceny lasów górskich,

6) waloryzacja terenów leśnych na potrzeby długookresowego planowania w lasach górskich,

7) waloryzacja lasów wyżynnych i górskich.

43. Przyrodnicze jednostki hierarchiczne w urządzaniu lasu.

kolejności - od najniższych po najwyższe:

Dos…..

Ekosystem leśny - jednostka hierarchiczna, której zasięg terytorialny wyznaczają granice typów siedliskowych lasu i roślinność w pełni dostosowana do warunków siedliska,

Krajobraz - określony wycinek przestrzeni geograficznej na którym występuje mozaika różnych ekosystemów i powierzchni zajętych przez urządzenia techniczne,

Mezoregion - jednostka przyrodniczo-leśna mająca określony charakter ekologiczno - fizjograficzny wynikający z dominującego na tym obszarze podłoża geologicznego i typu krajobrazu naturalnego, gdzie struktura przestrzenna siedliska i ich żyzność kształtuje potencjalne możliwości produkcyjne,

Dzielnica przyrodniczo-leśna - jednostka grupująca sąsiadujące ze sobą maeoregiony, a charakteryzuje ją podobna lesistość oraz wielkość i rozmieszczenie kompleksów leśnych, a także określony strukturalnie udział siedlisk,

Kraina przyrodniczo-leśna - podstawowe kryterium przy wyróżnianiu tych jednostek były przede wszystkim warunki klimatyczne i związane z nimi zasięgi występowania poszczególnych gatunków drzew.

44. Stabilność lasu.

Stabilność lasu - jako systemu ekologicznego - oznacza stan względnej równowagi biologicznej lasu (trwałość, niezmienność) w określonych warunkach środowiska leśnego i zdolność powrotu do stanu początkowego, gdy ustanie oddziaływanie destabilizujące wywołane czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi.

Stabilność lasu - jako ekosystemu gospodarczego - oznacza stan względnej równowagi na obszarze wyznaczanych przez granice występowania typu siedliskowego lasu, na którym szereg d-stanów ma właściwą sobie organizację przestrzenną wynikającą z pobudek ekologicznych, ochronnych i gospodarczych.

Właściwości stabilności lasu:

EKWIFINALNOŚĆ - właściwość systemu przyrodniczego polegająca na zdolności osiągania tego samego stanu końcowego pomimo odmienności warunków stanu początkowego i „dochodzenie” do stanu końcowego w różny sposób.

rodzaje:

PEŁNA - gdy las po wystąpieniu zakłóceń powraca do stanu identycznego ze stanem początkowym,

PRZYBLIŻONA - gdy po wystąpieniu zakłóceń las powraca do stanu początkowego lecz nie identycznego, co tylko bliskiego stanowi początkowemu

MIESZANA - gdy po wystąpieniu zakłóceń część cech lasu powraca do stanu identycznego z początkowym, a część do bliskiego stanowi początkowemu,

RELACJI - stanowi kryterium badania stabilności lasu na podstawie korelacji cech charakterystycznych dla stanu początkowego, a brak tych relacji po wystąpieniu zakłóceń może oznaczać utratę stabilności.

STAŁOŚĆ - niezmienność właściwości homeostatycznych systemu przyrodniczego w określonym czasie.

Las nie jest stały absolutnie i występują w nim 2 rodzaje zmian:

- niewielkie wahania w stosunku do stanu równowagi,

- ewolucyjne zmiany długookresowe.

BEZWŁADNOŚĆ - zjawisko opóźnionej reakcji na zakłócenia zewnętrzne co związane jest z działaniem mechanizmów kompensujących i regulujących

ODPORNOŚĆ - może oznaczać wartość progową zakłóceń, która nie zmienia stanu lasu lub gdy stan systemu może jeszcze powrócić do stanu początkowego po ustaniu zakłóceń

ELASTYCZNOŚĆ - określa tempo, sposób lub stopień powrotu systemu do stanu początkowego po ustaleniu zakłóceń

Klasyfikacja stabilności wg de Angelisa:

- stabilność lokalna, w której występuje tendencja wszystkich komponentów systemu do powrotu do stanu trwałej równowagi po małych zakłóceniach,

- stabilność po dużych zakłóceniach powodujących nowy, inny stan równowagi,

- sprężystość oznaczająca czas powrotu systemu do stanu przed wyst. zakłóceń,

- stabilność strukturalna czyli zdolność do zachowania dotychczasowych cech strukturalnych,

- trwanie, czyli tendencja elementów systemu do powstawania w przedziale pozytywnych zakresów przez długi czas.

Kryteria oceny stabilności:

1. liczba elementów lasu - liczba elementów w badanej całości, ważnych z punktu widzenia stabilności (np. liczba warstw roślinności w d-stanie, liczba gat. w warstwie),

2. stan elementów - aktualny stan danej cechy (np. skład określonej warstwy, wiek drzew w poszczególnych warstwach bonitacja siedliska),

3. relacje między stanem elementów - reakcje między dowolną liczbą najlepiej dobranych cech (np. między przeciętnym wiekiem d-stanu, a ich zasobnością).

Miary stabilności:

1. ujmujące obiekt w całości

1. wymagające porównania dwóch stanów lub obiektów

1. porównanie ze stanem „normalnym”,

2. porównanie ze stanem początkowym,

2. wymagające tylko jednego obiektu:

1. siła powiązań między składnikami,

2. stosunki ilościowe między składnikami

3. przepływ między składnikami,

4. wielkość składników.

2. sumujące charakterystyki składników,

1. kilka parametrów dla jednego składnika

2. mieszane

3. jeden parametr dla kilku składników.

Czynniki warunkujące stabilność:

- czynniki naturalne endogeniczne (np. naturalne procesy sukcesyjne wywołane i zachodzące w środowisku leśnym, tendencje rozwojowe d-stanów)

- czynniki naturalne egzogeniczne (np. efekty zmian makroklimatu, krajobrazu zachodzących bez wpływu człowieka)

- czynniki paraendogeniczne - wszystkie presje na środ. leśne wywołane gospodarczą działalnością leśnictwa)

- czynniki antropoegzogeniczne - wszystkie presje na środ. leśne wywierane przez człowieka lecz nie związane z gospodarczą działalnością leśnictwa.

17

---