Prawo sądowo administracyjne

Wykład I z 27.09.2008

1. Ustawa z dnia 25.07.2002 Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz.U. 2002, nr 153, poz. 1269 + zm. )

2. ustawa z dnia 30.08.2002 Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. 2002 nr 153, poz. 1270 + zm. )

3. Ustawa z dnia 30.08.2002 Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. 2002 nr 153, poz. 1271 + zm. )

Literatura:

1. „Postępowanie sądowoadministracyjne” M. Masterniak, M. Jastowska, E. Ochendowski

2. „Postępowanie sądowoadministracyjne” T. Woś

3. „Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - komentarz” Jan Paweł Tarno

Egzamin: opisówka 3 pytania - 30 min.

Ewolucja sądownictwa administracyjnego w Polsce:

1. Konstytucja Marcowa z 1921 zapowiedziała w art. 73 powołanie sądownictwa administracyjnego i określiła ogólnie jego ustrój wskazując że na jego czele stoi Najwyższy Trybunał Administracyjny ( NTA )

2. NTA powołany został ustawą z dnia 03.08.1922. Był to sąd jednoinstancyjny o kompetencjach kasacyjnych, orzekający w sprawach określonych klauzulą generalną z enumeracją wyjątków

3. Mimo zapowiedzi sądy niższej instancji nie zostały powołane na całym terytorium kraju. Funkcjonowały tylko sądy wojewódzkie w Katowicach, Toruniu i Poznaniu

4. Ustawą z dnia 26.03.1935 powołano Inwalidzki Sąd Administracyjny orzekający w kwestiach legalności orzeczeń wydawanych w sprawach zaopatrzeń inwalidów wojennych, wojskowych i osób pozostałych po inwalidach

5. Po II wojnie światowej nie reaktywowano NTA natomiast od 1946 działało dwuinstancyjne sądownictwo ubezpieczeń społecznych

6. Ustawa z dnia 31.01.1980 o NSA oraz o zmianie k.p.a reaktywowano sądownictwo administracyjne które było jednoinstancyjne

7. NSA był sądem jednoinstancyjnym działającym na terenie poprzez ośrodki zamiejscowe

8. Początkowo NSA działał w oparciu o zasadę enumeracji pozytywnej przedmiotu zaskarżenia ale od 1990 wprowadzono zasadę klauzuli generalnej

9. w 1995 uchwalono nową ustawę o NSA

10. Konstytucja RP z 1997 formułuje wymóg funkcjonowania dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego

Postępowanie sądowoadministracyjne:

Definicja: postępowanie sądowe przed sądami administracyjnymi w sprawach z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz innych wprawach do których stosuje się przepisy ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z mocy ustaw szczególnych.

Przedmiot postępowania:

Jest nim sprawa sądowoadministracyjne czyli sprawa z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz inna sprawa do której stosuje się przepisy Ppsa z mocy ustaw szczególnych.

Sprawa z zakresu kontroli działalności administracji publicznej:

1. jest to pojęcie normatywne, względnie ograniczone, bowiem kontroli podlegają jedynie działania wskazane w ustawie ( art.3 ust. 2 )

2. mimo formuły o kontroli „działalności” wskazującej na kontrolę aktywności kontroli podlega także bezczynność organów w sprawach indywidualnych ( art.3 ust.2 pkt 8 ppsa )

Inna sprawa do której stosuje się przepisy PPSA z mocy ustaw szczególnych:

Sądy administracyjne orzekają również w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach np. odmowa udzielenia prasie informacji przez przedsiębiorców lub podmioty niezliczone do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku, może być zaskarżony do sądu ( art.4 ustawy z 26.01.2984 Prawo prasowe ).

Szczególna właściwość sądów administracyjnych:

1. do sądów administracyjnych należy rozstrzyganie sporów o właściwości między jednostkami samorządów terytorialnych i między SKO o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej oraz sporów kompetencyjnych między organami tych jednostek a organami administracji sądowej

2. jest to wyłącznie właściwość NSA ( art.15 ust.1 pkt 4 PPSA )

Model sądowej kontroli działalności administracji publicznej w Polsce:

• kontrola wykonywana przez sądy powszechne

• kontrola wykonywana przez wyodrębnione sądy administracyjne ( sądy szczególne )

• kontrola wykonywana zarówno przez sądy powszechne jak i wyodrębnione ( model mieszany )

Mieszany model kontroli administracji publicznej w Polsce:

Kontrola administracji publicznej wykonywana przez sądy powszechne może być kontrolą bezpośrednią ( np. rozpoznawanie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych ) lub pośrednią ( najpierw orzeka organ administracji publicznej, a następnie sąd np. w sprawie odszkodowania - Prawo wodne, Prawo geodezyjne i kartograficzne )

Dominujące znaczenie kontroli administracji publicznej wykonywanej przez sądy administracyjne:

1. zasada rozpoznawania spraw sądowoadministracyjnych przez sądy administracyjne ( art.2 PPSA )

2. jest to co do zasady kontrola bezpośrednia ( odnosi się wprost do określonej formy działania administracyjnego )

3. ma charakter samoistny ( stanowi wyłączny przedmiot działalności sądów administracyjnych )

Kryterium kontrolne administracji publicznej wykonywanej przez sąd administracyjny:

1. kontrola administracji publicznej sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej ( kryterium legalności art.1 ust. 2 PPSA )

2. legalność rozumowana jest jako zgodność z Konstytucją oraz z ustawami ( art. 178 Konstytucji RP sędziowie podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom )

Zakres kontroli administracji publicznej:

Obejmuje orzekanie w sprawach skarg na dwa etapy zachowań organów administracji publicznej:

• działania tych organów ( art.3 ust.2 pkt 1-7 PPSA )

• zaniechania ( bezczynności ) organów ( art.3 ust. 2 pkt 8 PPSA )

Zakres skargi na działania administracjo publicznej:

Skarga przysługuje na dwa typy działań określonych w ustawie:

AKTY INDYWIDUALNE - skierowane do konkretnego adresata:

1. decyzja administracyjna

2. określone postanowienie

3. inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej

4. pisemne interpretacje prawa podatkowego

AKTY GENERALNE - skierowane do adresat oznaczonego w sposób ogólny:

1. akty prawa miejscowego

2. akty organów samorządowych w sprawach z zakresu administracji publicznej

3. akty nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego

Zakres skargi na decyzje administracyjne:

1. obowiązuje klauzula generalna co do zakresu zaskarżalności ( także decyzje podatkowe, celne, budowlane )

2. jest to w istocie ujęcie materialne ( każdy akt władczy, jednostronny, zewnętrzny, oparty na przepisach prawa powszechnie obowiązującego, rozstrzygający indywidualną sprawę np. koncesje, zakaz, nakaz, rozkaz, zezwolenie, pozwolenie itp. )

3. nie ma znaczenia charakter decyzji ( np. skarga służy także na decyzję uznaniową )

Zakres skargi na postanowienie:

Skarga służy na cztery rodzaje postanowień:

1. wydane w postępowaniu administracyjnym na które służy zażalenie

2. wydane w postępowaniu administracyjnym które kończą postępowanie np. stwierdzenie niedopuszczalności odwołania, stwierdzenie uchybienia terminu do wniesienia odwołania

3. wydane w postępowaniu administracyjnym rozstrzygające sprawę co do istoty ( np. stwierdzenie ugody, zajęcie stanowiska przez określony organ )

4. wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym na które służy zażalenie

Zakres skargi na inne akty indywidualne:

Skarga służy na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności które:

• są z zakresu administracji publicznej i

• dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa ( np. wpisy do niektórych ewidencji lub rejestrów, pobranie bądź zwrot niektórych opłat )

Skarga na pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego:

1. przedmiotem skargi do sądu administracyjnego są także od 01.07.2007 pisemne interpretacje prawa podatkowego wydawane w indywidualnej sprawie ( art. 3 ust. 3 pkt 4a PPSA )

2. sama interpretacja indywidualna zawiera pouczenie o prawie wniesienia skargi do sądu administracyjnego

Zakres skargi na akty generalne:

1. akty prawa miejscowego - organów jednostek samorządu terytorialnego oraz terenowych organów administracji rządowej ) zarówno zespolonej jak i niezespolonej )

2. akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków inne niż akty prawa miejscowego podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej

3. akty nadzór nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego ( ich charakter co do generalności jest kwestią kontrowersyjną )

Wykład II z 18.10.2008

Skarga:

1. obejmuje jedynie bezczynność polegająca na nie wydaniu aktu indywidualnego w rozumieniu art.3 ust.2 pkt 1-4 PPSA tj. decyzji administracyjnej niektórych kategorii postawień oraz innych aktów lub czynności indywidualnych

2. nie jest dopuszczalna skarga na niepodjęcie aktu generalnego np. brak podjęcia aktu prawa miejscowego lub innej uchwały ( jest to problem związany z kryteriami kontroli - podjęcie tych aktów może należeć do wymogów celowości gospodarczości czy polityki, a te kryteria wymykają się z kontroli sądowej )

Wyłączenie Sadów Administracyjnych:

Sądy nie są właściwe w sprawach:

1. wynikających z nadrzędności i podrzędności organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej ( hierarchia organizacyjna )

2. wynikająca z podległości służbowej między przełożonymi a podwładnymi ( hierarchia personalna )

3. odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba ze obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa

4. wiz wydanych przez konsulów z wyjątkiem wiz wydawanych cudzoziemcom będącym członkiem rodziny obywatela państwa członkowskiego UE, EFTA

Zasady postępowania sądowoadministracyjnego:

1. pojęcie zasad normy obowiązującego prawa lub ich logiczne konsekwencje uznane za podstawowe dla całego systemu postępowania sądowoadministracyjnego lub jego określonego elementu

2. charakter zasad: mają wymiar normatywny - są normami obowiązującego prawa, naruszenie zasady to naruszenie prawa

Katalog zasad postępowania sądowoadministracyjnego:

1. zasada legalności - art. 178 ust.1 Konstytucji RP np. art.3 ust.1 PPSA, art..1 ust. 2 PPSA

2. zasada dwuinstancyjności postępowania sądowoadministracyjnego art. 176 ust.1 Konstytucji RP

3. zasada udzielania informacji nieprofesjonalnym stronom postępowania sądowoadministracyjnego

4. Zasada szybkości postępowania sądowoadministracyjnego

5. Zasada jawności postępowania sądowoadministracyjnego

6. zasada związania administracyjnego ustaleniami wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa art. 11 PPSA

7. zasada równości stron i uczestników postępowania art. 12 PPSA

8. zasada dyspozycyjności ( rozporządzalność przedmiotem postępowania ) art. 60 PPSA

9. zasada kontradyktarnosci ( sporność )

10. zasady dowodowe prawdy obiektywnej, swobodnej oceny dowodów

Zasada legalności:

1. kontrola działalności administracji publicznej sprawowana jest pod względem zgodności z prawem jeżeli ustawa nie stanowi inaczej ( art. 1 ust.2 PPSA )

2. sądy administracyjne stosują środki określone w ustawie ( art. 3 ust.1 PPSA )

3. wąskie rozumienie legalności - sędziowie podlegają tyko konstytucji oraz ustawo, art. 178 ust. 1 Konstytucji RP

Zasada dwuinstancyjności postępowania sądowoadministracyjnego:

1. postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne ( art. 178 Konstytucji RP ) postępowanie sądowo administracyjne jest rodzajem postępowania sądowego

2. sądy administracyjne to NSA i wojewódzkie sądy administracyjne ( WSA )

3. domniemanie właściwości WSA w zakresie spraw należących do właściwości sądów administracyjnych w I instancji

Zasady udzielania informacji

1. ma ograniczony wymiar - tak podmiotowy jak i przedmiotowy ( art.6 PPSA )

2. podmiotowo: sąd administracyjny udziela informacji tylko stronom występującym bez adwokata lub radcy prawnego

3. przedmiotowo: sąd udziela potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych oraz poucza o ich skutkach prawnych i skutkach zaniedbań

4. rozwinięcie tej zasady m.in. art. 140 ust. 1 i 3 PPSA - udzielenie wskazówek co do sposobu i terminu wniesienia środka odwoławczego

Zasada szybkości postępowania sądowoadministracyjnego

1. art. 45 Konstytucji RP „Każdy ma prawo do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez . . . sąd”

2. art.6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolnościach - rozpatrzenie sprawy w rozsądnym terminie

3. art.7 PPSA sąd administracyjny powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwienia sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu

4. rozwinięcie zasady m.in. art. 139 ( krótki termin na ewentualną publikację wyroku - 14 dni z jednorazowym przedłużeniem o 7 dni ), art. 141 ( 14 dniowy termin na sporządzenie uzasadnienia wyroku )

Zasada jawności postępowania sądowoadministracyjnego:

1. rozpoznawanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej ( art. 10 PPSA )

2. posiedzenie sądowe co do zasady jest jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie ( art. 90 ust.1 PPSA )

3. na posiedzenie jawne wstęp na sale sądową maja poza stronami i osobami wezwanymi - tylko osoby pełnoletnie ( art.95 )

4. posiedzenie przy drzwiach zamkniętych to wyjątek, może ono nastąpić z urzędu ( m.in. zagrożenie bezpieczeństwa państwa, możliwość ujawnienia okoliczności objętych tajemnicą państwową lub służbową ) albo na wniosek strony ( m.in. ochrona życia prywatnego strony ) art. 96 PPSA

Zasada związania sądu administracyjnego ustaleniami wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa

1. ustalenie wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd administracyjny art. 11 PPSA

2. znaczenie ma wyłącznie wyrok prawomocnie skazujący

3. istotą tej zasady jest dążenie do uniknięcia sprzecznych ustaleń poczynionych przez różne sądy w sferze odpowiedzialności karnej

WYKŁAD III z dnia 08.11.2008

ZASADA DYSPOZYCYJNOŚCI ( zwana też zasadą rozporządzalności przedmiotem)

Sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, jakie są granice dysponowania rozporządzania przez stronę postępowania (w istocie przez tę stronę skarżącą) przedmiotem postępowania. Czy skarżący ma wpływ na istnienie procesu, a tym samym na utrzymywanie przedmiotu zaskarżenia czy też jest takiej możliwości pozbawiony albo jakie są granicę rozwiązania środkowego. W niektórych rodzajach postępowania administracyjnych np. tych wszczynanych z urzędu strona postępowania nie ma żadnego wpływu na przedmiot, organ wszczyna wyznacza przedmiot postępowania. Z kolei rozwiązaniem przeciwnym mogą być procedury sądowe - zwłaszcza w postępowaniu cywilnym, gdzie można bez jakichkolwiek ograniczeń cofnąć pozew - tam mamy ochronę interesu jednostkowego - sąd będzie takim cofnięciem będzie związany. Natomiast w postępowaniu sądowoadministracyjnym ustawodawca przyjął rozwiązanie które to można nazwać mieszanym - sformułował zasadę i ta nawiązuje do rozwiązań typowo sądowych ale mamy od niej wyjątki. Zasadą jest dopuszczalność (możliwość) cofnięcia skargi wniesionej przez skarżącego i skoro art. 60 ustawy określa takie prawo jako zasadę to musimy kierować się zasadą natomiast wszelkie wyjątki od tej zasady będą miały zastosowanie jedynie tylko w granicach wykładni językowej natomiast nie jest dopuszczalne rozszerzające stosowanie wyjątków od zasady. Zasada jest, że można cofnąć skargę wniesioną do sądu administracyjnego. Ale w postępowaniu przed sądem administracyjnym mamy wyjątki od tej zasady.

1. skoro wniesienie skargi jest uprawnieniem skarżącego to jego prawem jest także możliwość cofnięcia skargi (art. 60 Ppsa);

2. co do zasady - cofnięcie skargi wiąże są;

3. wyjątki od zasady; jeżeli cofnięcie zmierza do obejścia prawa (bardzo niejasne pojęcie) lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności - sąd wówczas uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne; Sąd w takim zakresie oświadczenia nie uwzględni i zakończy postępowanie wydaniem orzeczenia o charakterze merytorycznym czyli podda dany akt kontroli. Sąd dostrzegając wadę nieważności stwierdzi taką nieważność. Jeżeli sąd administracyjny uznałby, że cofnięcie jest dopuszczalne wyda postanowienie o umorzeniu postępowania sądowego. Jest to postanowienie, które kończy postępowanie w sprawie, a zatem na to postanowienie będzie przysługiwała skarga kasacyjna.

PODMIOTY POSTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

Kategorie podmiotów postępowania sądowoadministracyjnego:

1. sąd administracyjny;

2. strony postępowania; (po stronie skarżącej)

3. uczestnicy postępowania (podmioty fakultatywne);

4. prokurator i RPO jako podmioty na prawach strony;

Dwie pierwsze grupy to podmioty obligatoryjne - nie ma takiego postępowania, które toczyłoby się bez udziału sądu i stron postępowania. Z prawnego punktu widzenia nazwalibyśmy takie postępowanie postępowaniem nieistniejącym.

Dwie pozostałe grupy to są podmioty fakultatywne - nie ma obowiązku, aby w każdym postępowaniu takie podmioty uczestniczyły, natomiast będzie to wiele zależało od przedmiotu zaskarżenia, od układu podmiotowego np. w samym postępowaniu administracyjnym a w przypadku rpo czy prokuratora od woli tych podmiotów. Żaden przepis ich nie zmusza, aby uczestniczyć.

SĄD ADMINISTRACYJNY

Zasadą jest ustrój sądownictwa powszechnego - wyodrębnienie sądownictwa administracyjnego trzeba potraktować jako powołanie sądów szczególnych . Mówiąc o sądzie administracyjnym istotne jest podkreślenie zdolności tego sądu do orzekania. Na problem tej zdolności składa się kilka elementów:

1. musi być właściwy w sprawie sądowoadministracyjnej - w przypadku stwierdzenia swojej niewłaściwości - przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu w formie postanowienia (art. 59 Ppsa) na które służy zażalenie (art. 194. par.1 pkt.1)

Problem przekazywania skargi wiąże się wyłącznie z naruszeniem właściwości miejscowej. (Jeżeli zostanie wniesiona skarga z naruszeniem właściwości rzeczowej to będzie od razu ta skarga odrzucona postanowieniem.)

To zażalenie, o którym mowa przysługuje wyłącznie podmiotowi wnoszącemu skargę natomiast nie przysługuje sądowi, które skargę przekazuję. Postanowienie o przekazaniu skargi wiążę sąd, któremu taką skargę przekazano z 1 wyjątkiem - nie wiążę NSA. NSA może powiedzieć że to pomyłka i może wydać swoje postanowienie i przekazać dalej.

2. co do zasady - orzeka w składzie trzech sędziów (skład zawodowy)

wyjątek - skład jednoosobowy (na posiedzeniu niejawnym jeżeli orzeka sąd np. w zakresie badania formalnej dopuszczalności skargi, prowadzenie postępowania mediacyjnego); wyjątki muszą wynikać jasno z ustawy.

3. (bezstronność sądy) Ppsa reguluje problem wyłączenia sędziego:

1. z mocy samej ustawy (art.18) oraz

2. na podstawie postanowienia sądu administracyjnego wydawanego na posiedzeniu niejawnym w składzie 3 sędziów (art. 19-23);

STRONY POSTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

1. ustawa wyróżnia dwie strony postępowania administracyjnego:

• skarżący (podmiot, który wniósł skargę)

• organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi;

2. ze stronami wiąże się problem zdolności sądowej, procesowej i problem zdolności postulacyjnej (zdolności osobistego działania w postępowaniu przed sądem administracyjnym. Na gruncie ustawy o postępowaniu przed sądami problem zdolności postulacyjnej się pojawia z powodu wprowadzenia przez ustawę przymusu radcowsko-adwokackiego w zakresie sporządzenia skargi kasacyjnej- w tym względzie ulega wyłączeniu zdolność postulacyjna strony postępowania, bo trzeba określoną czynność powierzyć do wykonania ściśle określonej osobie - radcy lub adwokatowi.)

ZDOLNOŚĆ SĄDOWA

1. to zdolność do występowania przed sądem jako strona postępowania;

2. zdolność sądową posiadają:

• osoby fizyczne;

• osoby prawne;

• państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;

• inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa publicznego przyznają im zdolność administracyjnoprawną Tymi jednostkami organizacyjnymi będą np. spółki osobowe handlowe np. jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-partnerska.

• organizacje społeczne, nie tylko we własnej sprawie, ale także w zakresie ich statutowej działalności w sprawach innych osób;

Ustawa, zatem wskazuje grupy podmiotów którym przyznaje prawo do udziału w postępowaniu jako strona. O tym czy taki podmiot będzie mógł uczestniczyć w KONKRETNYM postępowaniu administracyjnym będzie jeszcze potrzeba wykazania ze ona posiada w tej sprawie interes prawny.

ZDOLNOŚĆ PROCESOWA

1. to zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych; w istocie chodzi o wskazanie przez ustawodawcę momentu w którym podmiot uczestniczący w postępowaniu może takie czynności wykonywać samodzielnie i skutecznie.

2. zdolność procesową posiadają:

• osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych;

• osoby prawne;

• jednostki organizacyjne posiadające zdolność sądową w postępowaniu sądowoadministracyjnym; jeżeli jakaś jednostka org. ma zdolność sądową to jednocześnie ma zdolność procesową.

OGRANICZENIA I BRAK ZDOLNOŚCI PROCESOWEJ

1. osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych, które może dokonywać samodzielnie (art. 20 par. 2 Ppsa);

2. osoba fizyczna niemająca zdolności procesowej może podejmować czynności tylko przez swojego przedstawiciela ustawowego;

ZDOLNOŚĆ POSTULACYJNA

1. to zdolność do samodzielnego działania w postępowaniu, tj. osobistego, a nie przez pełnomocnika procesowego, podejmowanie czynności procesowych;

2. brak tej zdolności może wynikać z przyczyn faktycznych (ułomność fizyczna osoby, nieznajomość języka urzędowego) lub prawnych (obowiązek ustanowienia pełnomocnika, np. przymus adwokacko-radcowski w zakresie sporządzenia skargi kasacyjnej - art. 175 Ppsa)

PEŁNOMOCNICTWO W POSTĘPOWANIU SĄDOWOADMINISTRACYJNYM

Zasada pełnomocnictwa fachowego w postępowaniu przed sądem administracyjnym - co do zasady pełnomocnikiem może być osoba mająca odpowiednie przygotowanie zawodowe. Krąg osób, które mogą występować w charakterze pełnomocników:

1. adwokat lub radca prawny;

2. inny skarżący lub uczestnik postępowania;

3. osoby najbliższe dla strony, czyli rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony raz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia;

4. inne osoby, przewidziane w przepisach szczególnych (np. doradca podatkowy, rzecznik patentowy, pracownik osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, pracownik państwowej lub samorządowej jednostki organizacyjnej)

RODZAJE PEŁNOMOCNICTW (kryterium - granice umocowania do działania w imieniu mocodawcy przed sądem administracyjnym)

1. ogólne - do prowadzenia wszystkich - bez określenia rodzaju sprawy- spraw przed sądami administracyjnymi;

2. szczególne - do prowadzenia poszczególnych spraw do niektórych tylko czynności w postępowaniu np. w sprawie o cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami kat B;

3. do niektórych tylko czynności w postępowaniu:

Pełnomocnictwo ogólne i szczególne obejmuje z mocy prawa umocowanie do:

1. wszystkich łączących się ze sprawą czynności (także skargi o wznowienie postępowania);

2. udzielenia substytucji na zasadach określonych w odrębnych przepisach;

3. cofnięcia skargi w całości lub części, chyba, że czynności te wyłączono w pełnomocnictwie;

4. odbioru kosztów postępowania.

WYGAŚNIĘCIE PEŁNOMOCNICTWA

1. z mocy ustawy: na skutek śmierci strony lub utraty przez nią zdolności sądowej (w tym przypadku ustawa stanowi że pełnomocnik powinien w postępowaniu działać do czasu zawieszenia postępowania, ale problem polega na tym, że przeważnie śmierć strony spowoduje, że postępowanie zostanie umorzone a nie zawieszono), śmierci pełnomocnika bądź utraty przez niego zdolności procesowej np. zostanie ubezwłasnowolniony albo zdolności bycia pełnomocnikiem np. straci uprawnienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego;

2. z woli stron: na skutek wypowiedzenia (art. 42 Ppsa), tak przez mocodawcę jak i pełnomocnika (jednak jeżeli wypowiada to pełnomocnik to ma obowiązek działania dla mocodawcy przez dwa tygodnie, chyba, że nastąpi wyraźne zwolnienie) bądź z woli (zgodnej) obu stron;

3. ze względu na cofnięcie prawa pomocy (art. 249 Ppsa) np. sytuacja materialna strony nie usprawiedliwiała przyznanie jej prawa pomocy.

UCZESTNICY POSTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRAYCJNEGO - grupa fakultatywna

Wyróżnić można dwie grupy uczestników postępowania sądowoadministracyjnego (ze względu na sposób uzyskania statusu uczestnika):

1. uczestnicy na prawach strony (art. 33 par.1 Ppsa) - uzyskują taki status z mocy prawa z chwilą wszczęcia postępowania;

2. pozostali uczestnicy postępowania (art. 33 par. 2 Ppsa) - muszą się o niego ubiegać - mogą uzyskać taki status po zgłoszeniu wniosku, jeżeli zostaną dopuszczeni przez sąd na mocy postanowienia; na akt odmowny służy zażalenie do NSA.

Uczestnicy na prawach strony

To osoby, które spełnią jednocześnie 3 warunku:

1. brały udział w postępowaniu administracyjnym; w istocie kategoria tych uczestników pojawi się wtedy gdy przedmiotem skargi jest decyzja lub postanowienie np. podjęto decyzję - jedna strona jest oczywiście zadowolona inna nie i ta inna wnosi skargę, a ta druga czyli nieskarżąca staje się uczestnikiem, bo to dotyczy jej sfery interesu prawnego. Równa jest pozycja między skarżącym uczestnikowi uczestnikiem z jednym Zastrzeżeniem - uczestnikowi na prawach strony nie wolno podejmować czynności rozporządzających w postaci cofnięcia skargi.

2. nie wniosły skargi do sądu;

3. wynik postępowania sądowoadministracyjnego dotyczy ich interesu prawnego; czyli np. jedna ze stron postępowania administracyjnego o spornych interesach, która nie wniosła skargi ze względu na korzystną treść decyzji administracyjnej;

POZOSTALI UCZESTNICY POSTĘPOWANIA

1. osoby, które nie brały udziału w postępowaniu administracyjnym (czyli w postępowaniu nie miał statusu strony, nie brał udziału ale który zwraca się do sądu, że ma interes prawny np. została pominięta i żąda udziału w tym postępowaniu), jeżeli wynik tego postępowania dotyczy ich interesu prawnego;

2. organizacje społeczne, działające w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy ich statutowej działalności;

POZYCJA PROKURATORA I RPO

1. podmioty te mogą wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu, czyli przystąpić do już toczącego się postępowania; natomiast art. 8 uregulował uprawnienia tych 2 podmiotów w zakresie wszczynania postępowań - mogą żądać a konsekwentnie do żądania wnosić skargę do sądy wojewódzkiego i uruchamiać postępowanie pierwszoinstanycjne, drugoinstancyjne bo mają prawo do wniesienia skargi kasacyjnej, mają prawo do wniesienia zażalenia na postanowienia oraz mogą uruchomić postępowanie nadzwyczajne w przedmiocie wznowienia postępowania.

2. mają prawo do wniesienia skargi, skargi kasacyjnej, zażalenia oraz skargi o wznowienie postępowania;

3. przesłanką skorzystania z uprawnień jest wymóg ochrony praworządności (prokurator) lub praw człowieka i obywatela (RPO);

4. po skorzystaniu z uprawnienia uzyskują status podmiotu na prawach strony

WYKŁAD IV z dnia

PRZESŁANKI DOPUSZCZALNOŚCI ZASKARŻENIA

- to grupa wymogów o charakterze procesowym, które rzutują na wniesienie skargi o charakterze skutecznym.

1. pojęcie: to wszystkie warunki formalne wymagane przepisami prawa od zaistnienia których zależy skuteczność złożenia skargi do sądu administracyjnego jako pismo procesowego

2. skutki ich braku - co do zasady - odrzucenie skargi - art. 58 Ppsa - w formie postanowienia

3. do przesłanek formalnych dopuszczalności skargi nie należy w postępowaniu przed sądem administracyjnym wymóg posiadania interesu prawnego - w pojęciu tym nie mieści się wymóg materialny w postaci posiadania legitymacji skargowej - jego brak skutkuje oddaleniem skargi, nie zaś jej odrzuceniem

Odrzucenie skargi - to zakończenie postępowania z przyczyn formalnych. Jest to instytucja, która powoduje, że postępowanie nie jest uruchamiane. Jest to postanowienie kończące postępowanie w sprawie. Na to postanowienie, będzie przysługiwała skarga kasacyjna.

Oddalenie skargi - to orzeczenie merytoryczne wydawane po zakończeniu merytorycznego postępowania sądowego.

Oddalenie następuje wówczas:

- gdy nie ma legitymacji skargowej

- po rozpatrzeniu sprawy sądowoadministracyjnej sąd stwierdzi, że skarga była niezasadna.

LEGITYMACJA SKARGOWA - art. 50 Ppsa

Przysługuje:

1. każdemu, kto ma w tym interes prawny

2. prokuratorowi

3. RPO

4. organizacji społecznej w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących innych osób jeżeli brały udział w postępowaniu administracyjnym (wystarczy np. że przystąpiła na etapie postępowania odwoławczego). W przeciwnym razie odrzuci skargę

5. innemu podmiotowi któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi (np. organowi j.s.t., organowi nadzoru); może więc wynikać z przepisów szczególnych.

Interes prawny:

- musi być własny, osobisty

- musi być indywidualny (musi dotykać sfery prawnej określonego podmiotu)

- musi być bezpośredni (musi być związek pomiędzy działaniem organu, a sferą prawną podmiotu skarżącego)

- musi to być interes prawny aktualny w momencie skarżenia

KLASYFIKACJA PRZESŁANEK FORMALNYCH:

Jeżeli określoną przesłankę nazwiemy przesłanką sensu largo to będzie to taka przesłanka która będzie dopuszczała możliwość konwalidacji, naprawienia. Natomiast przesłanki sensu stricte to takie gdzie o żadnej konwalidacji mowy nie ma. Jak przesłanka nie będzie spełniona Sąd administracyjny bezwzględnie odrzuci skargę.

PRZESŁANKI SENSU LARGO

1. zachowanie ustawowego terminu do wniesienia skargi

2. wniesienie prawidłowej skargi jako pisma procesowego lub jej uzupełnienie w terminie

3. wniesienie skargi przez podmiot mający zdolność sądową i zdolność procesową

4. wniesienie wymaganego wpisu

5. zachowanie właściwego trybu wniesienia skargi

ad 1) Zachowanie ustawowego terminu do wniesienia skargi.

Zachowanie ustawowego terminu do wniesienia skargi - art. 53 Ppsa (1-sensu largo)

Zauważyć można, że mamy dwie grupy terminów pod względem długości do wniesienia skargi do sądu administracyjnego, z tym, że ten drugi termin jest ograniczony podmiotowo - przypadki, w których prokurator lub, RPO powzięliby czynności zmierzające do ochrony praworządności bądź ochrony praw i wolności obywateli.

1. zasadą jest termin 30-dniowy od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. Do terminów nie stosujemy reguł k.p.a czy ordynacji podatkowej, ale są odrębne reguły sądowej jak obliczyć termin np. na gruncie k.p.a sobota jest dniem powszednim a nasza ustaw sądowa mówi, że jest dniem ustawowo wolnym od pracy.

w pozostałych przypadkach (w przypadkach kiedy przedmiotem skargi jest inne działanie niż decyzja lub postanowienie np. jakaś czynność materialno-techniczna skreślenie z ewidencji, a to narusza mój interes prawny - ja mam wtedy prawo wnieść skargę do sądu, ale najpierw muszę wezwać ten organ do usunięcia naruszenia prawa) - 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a w przypadku braku odpowiedzi - w terminie 60 dni od dnia wniesienia wezwania

2. dla Prokuratora i RPO: termin 6 miesięcy od dnia:

- doręczenia stronie rozstrzygnięcia

- od wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności

Termin ten nie dotyczy aktów prawa miejscowego

3. jest to termin zawity - powinien być dotrzymany bo uchybienie tego terminu spowoduje bezskuteczność czynności, ale jest to jednocześnie termin przywracalny: jeżeli strona nie dotrzymała go bez swojej winy; wymaga to uprawdopodobnienia

ad. 2. Wniesienie prawidłowej skargi jako pisma procesowego lub jej uzupełnienie w terminie.

WYMOGI SKARGI JAKO PISMA PROCESOWEGO - art. 57 Ppsa (2-sensu largo.)

Obowiązek wniesienia skargi jako pisma procesowego spełniającego wymagania. Mamy dwie grupy wymagań, które odnoszą się do skargi jako pisma procesowego. Po pierwsze skarga jest zwykłym pismem procesowym i dlatego musi spełniać wymagania, które są przewidziane dla typowego pisma procesowego określone w art. 46.

1. skarga powinna odpowiadać wymaganiom pisma procesowego (art. 46 Ppsa), czyli

zawierać oznaczenie: sądu, stron, (także przedstawicieli i pełnomocników), miejsca

zamieszkania (siedziby) bądź adresu do doręczeń, rodzaju pisma, a także nadto konieczny jest podpis oraz wymienienie załączników (np. dołączonego pełnomocnictwa).

2. ponadto powinna zawierać;

1. wskazanie podmiotu zaskarżenia (decyzji, postanowienia, aktu, czynności)

2. oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy

3. określenie naruszenia prawa lub na czym polegało naruszenie interesu prawnego - wydaje się, że nawet wyrażenie w skardze niezadowolenia z decyzji będzie spełniało ten wymóg.

3. Dlaczego jest to przesłanka w znaczeniu szerokim? - ponieważ jeżeli skarga wpłynie i będzie zawierała braki podlegają uzupełnieniu (ewentualnie poprawieniu) na wezwanie przewodniczącego, w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia skargi (jest to wyjątek od zasady pozostawienie pisma bez rozpoznania zatem jest to przesłanka dopuszczalności skargi, bo braki będą skutkować odrzuceniem, a nie pozostawieniem pisma bez rozpoznania).

Ad. 3. Wniesienie skargi przez podmiot mający zdolność sądową i zdolność procesową.

ZDOLNOŚĆ SĄDOWA I PROCESOWA PODMIOTU SKARŻĄCEGO (3 przesłanka-sensu largo.)

Jest to przesłanka szeroka, bowiem istnieje możliwość podjęcia czynności zmierzających do naprawienia braków w zakresie jej wystąpienia, choć w bardzo różnym zakresie. Jeżeli przyjrzymy się bliżej konstrukcji ustawy sądowej to dojdziemy do wniosku, że bardzo rzadkie byłyby przypadki możliwości usuwania braków w zakresie zdolności sądowej. Wydaje się, że ewentualnie mogłaby być to możliwość, rozważenia przez sąd i wezwania w tym zakresie do uzupełnienia zdolności sądowej, jeżeli w trakcie wnoszenia skargi doszłoby do jakiś przeobrażeń np. w zakresie jednostek organizacyjnych, mógłby by się w związku z tym pojawić problem następstwa prawnego np. dotychczasowa jednostka organizacyjna, która nie miała zdolności administracyjnoprawną na skutek przeobrażeń uzyskałaby zdolność administracyjnoprawną.

Najczęściej w zakresie tej przesłanki pojawia się problem działania w imieniu określonej osoby, określonego skarżącego przedstawiciela ustawowego, - bo jeżeli mówimy, że zdolność sądową ma osoba małoletnia musi być reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego a wniosła by skargę samodzielnie, albo skargę w imieniu osoby prawnej wniósłby podmiot, który do tej reprezentacji powołany nie jest to skarga nie zostanie od razu odrzucona, tylko sąd będzie wzywał do udzielenia odpowiedzi czy rzeczywiście jest to skarga osoby prawnej.

1. posiadanie wskazanych zdolności jest podstawowym warunkiem wniesienia skargi, lecz o charakterze względnym

2. w tym przypadku sąd odrzuci skargę dopiero wówczas gdy brak zdolności sadowej lub procesowej skarżącego, niedziałania przedstawiciela ustawowego lub brak w składzie organów jednostki skarżącej - nie zostanie uzupełniony

(np. podpisanie skargi przez osobę nieuprawnioną do działania w imieniu skarżącego - osoby prawnej - wymaga uprzedniego uzyskania oświadczenia tej osoby);

4. Wniesienie wymaganego wpisu

UISZCZENIE WYMAGANEGO WPISU - art. 214 i 220 Ppsa (4-s.l.)

1. do uiszczenia kosztów sądowych (czyli także wpisu) obowiązany jest ten kto wnosi pismo podlegające opłacie (art. 214 Ppsa)

2. sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma od którego nie zostanie uiszczona opłata. W braku opłaty wzywa do jej uiszczenia w terminie 7 dni (art. 220 § 1 Ppsa)

3. skarga od której mimo wezwania nie uiszczono wpisu podlega odrzuceniu. Jest jeden wyjątek a dotyczy pełnomocników wykwalifikowanych tj.:

4. jeżeli skargę wnosi adwokat lub radca prawny a wpis jest stały i nie zostanie uiszczony - sąd odrzuca skargę bez wezwania o uiszczenie. Sąd nie będzie wzywał!

Mamy odrębne przepisy, które regulują wysokość wpisów w sprawach sądowo-administracyjnych. Co do zasady przepisy ten dzielą wpisy na proporcjonalne (stosunkowe) tzn. takie gdzie można określić wartość przedmiotu zaskarżenia np. sprawa dot. podatku - kwota podatku to wartość przedmiotu zaskarżenia, natomiast spotykamy się z wpisami stałymi - przepisy wprost określają spraw sądowoadministracyjnych i z taką sprawą wiążą wysokość wpisów. Przepisy co do zasady przyjęły widełki 100 złotych 100.000 zł.

Ad. 5. Zachowanie właściwego trybu wniesienia skargi

TRYB WNIESIENIA SKARGI - art. 54 Ppsa (5-s.l.)

1. Ppsa ustanowiło pośredni tryb wniesienia skargi do sądu administracyjnego czyli skargę wnosi się za pośrednictwem organu którego działanie na bezczynność zaskarżono:

Przepisy szczególne mogą wprowadzać wyjątki (np. ustawa z 1990 roku „Prawo o zgromadzeniach” wprowadza tryb bezpośredni wniesienia skargi).

2. Organ przekazuje skargę sądowi wraz z skompletowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia wniesienia; istnieje tu możliwość (na wniosek skarżącego) wymienieniu organowi grzywny za niewykonanie wskazanych obowiązków w formie postanowienia

3. organ ma prawo autokontroli własnego rozstrzygnięcia - może uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy - można przekonać organ, że jego decyzja jest niesłuszna - postępowanie sądowe okaże się zbędne, pod warunkiem, że uwzględni w całości. Organ uchyli, więc dotychczasową decyzji i rozstrzygnie sprawę na korzyść zgodnie z żądaniem skarżącego. Ta znowu może być przedmiotem skargi do sądu. Natomiast w zakresie tej pierwszej skargi na tą decyzję, którą wyeliminowano z obrotu to taka skarga wraz z aktami mimo wszystko jest przekazywana sądowi z tym, że sąd wykona tylko 1 czynność - umorzy postępowanie, skoro zaskarżona decyzja przestała obowiązywać. Zatem czynności w zakresie autokontroli też są poddane sądowi.

4. wniesienie skargi bezpośrednio do sądu administracyjnego lub innego organu (niewłaściwego) może wpływać na zachowanie terminu do wniesienia skargi:

za date wniesienia uznaje się wówczas dzień nadania skargi przez sąd (inny organ) na adres właściwego organu administracji publicznej

PRZESŁANKI SENSU STRICTO

1. istnienie drogi sądowo administracyjnej - (skarga obejmuje przedmiot mieszczący się w zakresie właściwości) sądów administracyjnych

2. wyczerpanie środków zaskarżenia w rozumieniu art. 52 Ppsa

3. brak zawisłości sprawy sądowoadminstracyjnej (lis pendens) lub jej prawomocnego rozstrzygnięcia (res iudicata);

ad. 1. Istnienie drogi sądowo administracyjnej - (skarga obejmuje przedmiot mieszczący się w zakresie właściwości) sądów administracyjnych.

ISTNIENIE DROGI SĄDOWOADMINISTRACYJNEJ (1-sensu stricto)

1. skarga jest dopuszczalna tylko wówczas gdy przedmiotem jest sprawa należąca do właściwości sądów administracyjnych (właściwość rzeczowa). Można skarżyć do sądu tylko takie zachowania działania które są objęte właściwością rzeczową sądu.

2. Jeżeli sprawa należy do właściwości innego sądu administracyjnego (zasadniczo chodzi o właściwość miejscową) sąd, który stwierdzi swoją niewłaściwość przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu w formie postanowienia) postanowienie to wiąże sąd któremu sprawę przekazano, poza przypadkami gdy sprawę przekazano poza przypadkiem gdy sprawę przekazano do NSA; na postanowienie to służy zażalenie.

WYKŁAD V z dnia

Wyczerpanie środków zaskarżenia art. 52 Ppsa (przesłanka - 2 sensu stricto)

1. skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia takich jak : zażalenie, odwołanie, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy,

2. skargę na inne akty lub czynności (art. 3 § 2 pkt 4 Ppsa) można wnieść po wezwaniu na piśmie organu - w terminie 14 dni od dowiedzenia się lub możliwości dowiedzenia się przez skarżącego o wydanie aktu - do usunięcia naruszenia prawa,

3. w odniesieniu do innych aktów - konieczne jest wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, chybże przepis stanowi inaczej (np. ustawy samorządowe) nie stosuje się terminu 14 dniowego.

4. Wymóg „wyczerpania| nie dotyczy Prokuratora i RPO - wniesienie skargi przez te podmioty nie może zależeć od zachowania się strony postępowania administracyjnego, a jednocześnie nie jest możliwy ich udział w każdym postępowaniu administracyjnym.

Skarga skarga

Odwołanie/zażalenie Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

Brak zawisłości sprawy - art. 58 § 1 pkt 4 Ppsa (przesłanka - 3 sensu sricto)

1. nie jest dopuszczalne prowadzenie postępowania sądowoadministracyjnego w sprawie sądowoadministracyjnej, co do której postepowanie pozostaje w toku (konieczność tożsamości podmiotowej i przedmiotowej),

2. powyższy zakaz odnosi się także do sprawy już prawomocnie osądzonej.

Skarga do WSA na bezczynność

1. środkiem „zaskarżenia” w rozumieniu art. 52 Ppsa jest także zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie w rozumieniu art. 37 k.p.a.

2. warunkiem skutecznego wniesienia skargi jest wykazanie przez skarżącego wniesienia zażalenia do organu wyższego stopnia

3. nie ma istotnego znaczenia dla dopuszczalności skargi sposób rozpoznania zażalenia przez organ wyższego stopnia

4. wyczerpanie zażalenia otwiera drogę do wniesienia skargi na bezczynność - przedmiotem skargi nie jest w tym przypadku postanowienie wydane przez organ wyższego stopnia (chyba że pośednio możemy kwestionować długość terminu wyznaczonego na załatwienie sprawy) lecz stan bezczynności.

Skarga do WSA na bezczynność

Skutki wniesienia skargi

1. Wniesienie skargi spełniającej wymogi formalne wszczyna postępowanie sądowoadministracyjne.

2. Wniesienie skargi do sądu wyklucza możliwość wszczęcia nadzwyczajnego postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu, wniesienia skargi po wszczęciu takiego postępowania, powoduje zawieszenie postępowania sądowego (art. 56 Ppsa)

3. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykazania aktu, ale może wstrzymać takie wykonanie organ (brak wskazania pozytywnych przesłanek wstrzymania) bądź po przekazaniu skargi sądowi - sąd (przesłanki: niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków).

DORĘCZENIA w postępowaniu sądowoadministracyjnym

1. Pojęcie - to czynność procesowa sądu, o charakterze technicznym zmierzająca do umożliwienia adresatowi zapoznania się z pismem, dokonywana za potwierdzeniem odbioru.

2. Ppsa przyjmuje zasadę oficjalności doręczeń: doręczeń dokonuje sąd; wadliwość w doręczeniu to wadliwa czynność procesowa sądu: wyjątek - zasada dyspozycji stron - w toku sprawy adwokaci i radcy prawni mogą doręczać sobie nawzajem pisma bezpośrednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty (art. 66§ 1).

3. Przepisy o doręczeniach nie są przepisami instrukcyjnymi, lecz przepisami ius cogens.

4. Podmioty doręczające: poczta, pracownicy sądu, inne uprawnione przez sąd osoby lub organy.

Podmiot doręczeń

1. Osoba fizyczna: doręczenia dokonuje się jej osobiście; gdy nie ma zdolności procesowej jej przedstawicielowi ustawowemu; jeżeli ustanowiła pełnomocnika - tylko pełnomocnikowi

2. Osoba prawna lub jednostka organizacyjna; doręcza się organowi uprawnionemu do reprezentowania przed sądem lub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pisma.

3. Pełnomocnik kilku osób doręcza się jeden egzemplarz pisma i załączników

4. Jeżeli jedna strona ustanowiła kilku pełnomocników - doręcza się tylko jednemu z nich.

Wymogi doręczeń

1. miejsce doręczeń: mieszkanie adresat, miejsce pracy, sekretariat sądu, miejsce gdzie się adresata zastanie, siedziba organu uprawnionego do reprezentowania osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej

2. Pora doręczeń: w dni powszednie, w porze dzienne - 7-2 w dniu ustawowo wolne od pracy oraz w porze nocnej - można doręczać tylko wyjątkowo za uprzednim zarządzeniem prezesa sądu

Sposoby doręczeń

1. właściwie czyli doręczenie do rąk własnych adresata - zasada

2. zastępcze (art. 72) - doręczenie dorosłemu, domownikowi, a gdyby go nie było administracji domu lub dozorcy (jeżeli adresata nie zastanie w mieszkaniu)

3. subsydiarne (art. 73) - złożenie pisma w placówce pocztowej lub urzędzie gminy - przepis jest niekonstytucyjne w zakresie ustanowienia 7 - dniowego terminu złożenia pisma i brak wykonania innych obowiązków (ponowienia zawiadomienia)

4. konkludentne - art. 74 - odmowa przyjęcia pisma

5. elektronicznie (art. 65 § 3) - doręczenia za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej, dowodem doręczenia jest wówczas potwierdzenie transmisji danych.

WYKŁAD VI

Zasady obliczania terminów procesowych

- odesłanie do reguł określonych w KC

1. terminy oblicza się wg. przepisów prawa cywilnego (zasada)

2. sobota jest dniem o takich samych skutkach, jak dzień ustawowo wolny od pracy (jeżeli koniec terminu przypada na sobotę można w postępowaniu sądowym czynności dokonać w najbliższy dzień powszedni). W świetle k.p.a sobota jest dniem powszednim.

3. równoznaczne z wniesieniem pisma do sądu jest:

1. oddanie pisma w polskim urzędzie pocztowym

2. oddanie pisma w polskim urzędzie konsularnym

3. złożenie pisma przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej

4. złożenie pisma przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego

5. złożenie pisma przez członka załogi polskiego statku morskiego u kapitana statku

Instytucja przywrócenia terminu art. 86-89 - ściśle związana z terminami procesowymi, po spełnieniu określonych warunków sąd może przywrócić termin do dokonania czynności procesowej; k.p.a, ordynacja, k.p.c. - podobnie

1. oparta jest na zasadzie skargowości: przywrócenie tylko na wniosek strony (nie ma możliwości z urzędu)

2. termin do złożenia wniosku: 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminu

3. przesłanka przywrócenia: niedokonanie w terminie czynności bez swojej winy: przesłanka ta wymaga uprawdopodobnienia (nie ma potrzeby udowadniania) jeżeli sąd ma wątpliwości czy ta przesłanka uprawdopodobnienia została spełniona może we własnym zakresie podjąć czynności sprawdzające, przesłankę braku winy należy oceniać według kryteriów obiektywnych - musi wystąpić rzeczywiście istotna przyczyna natury obiektywnej która uniemożliwia dokonania czynności procesowej

4. równocześnie z wnioskiem należy dokonać czynności, której strona nie dokonała w terminie

5. forma orzeczenia: postanowienie, na które służy zażalenie (tak o przywrócenie, jak i o odmowie)

Przerwanie biegu postępowania sądowoadministracyjnego

1. obejmuje dwie odrębne instytucje procesowe: zawieszenie postępowania (wywołane przeszkodą usuwalną) oraz umorzenie postępowania (wywołane przeszkodą trwałą)

2. formą orzeczeń w tych kwestiach jest postanowienie sądu, które może być wydane na posiedzeniu niejawnym

wyjątek stanowi zawieszenie z mocy prawa w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej;

Zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego

1. ma postać obligatoryjną bądź fakultatywna

2. (umieć kilka nie trzeba wszystkich) Przesłanki zawieszenia obligatoryjnego

a) śmierć strony, jej przedstawiciela ustawowego, utrata przez nich zdolności procesowej, utrata przez stronę zdolności sądowej, utrata przez przedstawiciela ustawowego takiego charakteru, chyba że przedmiot dotyczy praw i obowiązków osobistych - wówczas umorzenie, bo postępowanie byłoby zbędne, bezprzedmiotowe - np. skarg na odmowę wydania prawa jazdy - po co zawieszać skoro prawo jazdy nie jest dziedziczne jest to uprawnienie natury osobistej

b) wystąpienie braków w składzie organów jednostki organizacyjnej uniemożliwiającej jej działanie c) pozostawanie przez stronę w miejscowości pozbawionej komunikacji z sądem np. śnieżyca d) wszczęcie postępowania upadłościowego gdy sprawa dot. przedmiotu wchodzącego do masy upadłościowej e) przedstawienie przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego do TK f) wniesienie skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego nadzwyczajnego (np. wznowieniowego czy np. w przedmiocie stwierdzenia nieważności)

Przesłanki zawieszenia fakultatywnego

Na egzaminie podać przykłady np. 2

13-39

1. prejudycjalność : zależność rozstrzygnięcia sprawy od wyniku toczącego się postępowania administracyjnego lub sądowego lub przez TK

2. ujawnienie się czynu, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej

Można powiedzieć, że Te 2 pierwsze przesłanki wspólnie mają ten element prejudycjalności w sobie.

3. brak lub wskazanie złego adresu skarżącego lub niewykonanie przez skarżącego innych zarządzeń i związany z tym skutek w postaci niemożności nadania sprawie dalszego biegu

4. śmierć pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście

5. zgodny wniosek stron (spoczywanie postępowania) (wniosek skarżącego oraz zgoda organu) - max na 3 lata. Przez 3 lata od daty postanowienia w zawieszeniu, po tym terminie jeżeli brak wniosku o podjęcie, sąd umarza postępowanie

Skutki zawieszenia postępowania

1. Wstrzymanie biegu wszelkich terminów, które zaczynają biec dopiero od początku od dnia podjęcia postępowania; terminy sądowe wyznacza się w miarę potrzeby na nowo; wyjątek:, gdy zawieszono na wniosek stron (spoczywanie) lub ze względu na niemożność nadania sprawie dalszego biegu (strona własnym działaniem uniemożliwia dalsze prowadzenie postępowania) - zawieszenie wstrzymuje tylko terminy sądowe, które biegną dalej od podjęcia postępowania

2. Wstrzymanie czynności sądowych, z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo wstrzymanie wykonania aktu lub czynności

Podjęcie zawieszonego postępowania:

1. co do zasady, sąd podejmuje postępowanie z urzędu, gdy ustała przyczyna zawieszenia np. w przypadku śmierci strony - od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych; w przypadku prejudycjalności - od uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie prejudycjalne

2. Jeżeli postępowanie spoczywa jego podjęcie następuje na wniosek którejkolwiek ze stron, ale nie wcześniej niż po upływie 3 m-cy od zawieszenia postępowania (postępowanie musi spoczywać co najmniej 3 m-ce)

Przesłanki umorzenia postępowania sądowoadministracyjnego

1. skuteczne cofnięcie skargi przez skarżącego

2. śmierć strony, jeżeli przedmiot postępowania dot. prawa i obowiązków osobistych

3. bezprzedmiotowość postępowania z innych przyczyn (np. przestał istnieć przedmiot skargi ze względu na uchylenie aktu w trybie autokontroli - skargę wnosi się bowiem za pośrednictwem organu który wydał decyzję - skarga i tak jest kierowana do sądu, nawet jeżeli organ uchyli taką zaskarżoną decyzję, ale dla sądu jest ona już wtedy bezprzedmiotowa, inna bezprzedmiotowość gdy np. postępowanie jest zawieszone bo toczy się postępowanie do. Stwierdzenia nieważności i taką nieważność organ stwierdzi więc dla sądu stanie się sprawa już bezprzedmiotowa, ustanie stanu bezczynności organu; zmiana stanu prawnego po wszczęciu postępowania

4. bezczynność stron (w przypadku spoczywania postępowania) - brak wniosku w terminie 3 lat od zawieszenia

ORZECZENIA SĄDOWE

1. jest to najistotniejsza czynność sądowa, może się ona odnosić do toku postępowania lub innych kwestii wpadkowych bądź do istoty sprawy sądowoadministracyjnej,

2. rodzaje orzeczeń sądowych :

1. wyroki,

2. postanowienia,

3. zarządzenia przewodniczącego sądu (charakter prawny tych ostatnich jest sporny).

WYROK A POSTANOWIENIE

1. wyrok rozstrzyga sprawę co do istoty sprawy sądowoadministracyjnej rozstrzyga czy decyzja administracyjna jest legalna, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (np. postanowienie NSA o rozstrzygnięciu sporu o właściwość).

2. postanowienie - to co do zasady akt procesowy, wpadkowy (incydentalny) np. postanowienie w kwestii zawieszenia postępowania, umorzenia, wydawany w przypadku gdy ustawa nie przewiduje wydania wyroku.

Wyrok- zasadnicze cechy

1. tylko wyrok ma formę solenną (uroczystą) - tzn. sąd wydaje go w imieniu RP,

2. co do zasady - wydawany jest po przeprowadzeniu rozprawy, postanowienia najczęściej wydawane na posiedzeniu niejawnym

3. jedynie prawomocnemu wyrokowi przysługuje powaga rzeczy osądzonej art. 171 Ppsa

nie korzysta z takiej powagi postanowienie

Zasada niezwiązania sądu granicami skargi - art. 134 Ppsa

1. sąd jest związany granicami sprawy sądowoadministracyjnej - „rozstrzyga w granicach danej sprawy” - nie może wkraczać w inną nową sprawę,

2. sąd nie jest związany granicami skargi, tzn. ma prawo dokonać oceny zgodności z prawem przedmiotu zaskarżenia (np. decyzji) także wówczas, gdy określony zarzut nie został w skardze podniesiony, nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz wskazaną podstawą prawną (o ile taką wskazano)

Zakaz reformationis in peius art. 134 § 2 Ppsa zakaz pogarszania pozycji skarżącego, zakaz zmiany na gorsze. W praktyce tej zasady się nie dostrzega.

Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi

naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub

czynności - motywem jest aby nie stwarzać dla skarżącego obawy ze jak złoży skargę to jego sytuacja prawna zostanie jeszcze bardziej pogorszona, chyba że mamy do czynienia z aktem nieważnym - nie może być w obrocie prawnym nielegalnych decyzji.

1. nasuwa szereg kontrowersji: wyłącza zasadę niezwiązania sądu granicami skargi, ogranicza funkcję kontrolną sądu w zakresie oceny zgodności z prawem działań administracji publicznej

2. ogranicza w sposób bezpośredni możliwości orzecznicze sądu,

3. w sytuacji stwierdzenia przez sąd innych wad niż skutkujących nieważnością aktu lub czynności - sąd nie może uchylić aktu, jeżeli w jego ocenie w ponownym postępowaniu przed organem administracyjnym mógłby zostać wydany mniej korzystny dla skarżącego.

Głębokość orzekania (ingerencji) przez sąd administracyjny art. 135 Ppsa

1. przy rozstrzyganiu sprawy sąd może zastosować środki w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy (np. w odniesieniu do decyzji organu I instancji przy rozpatrywaniu skargi na decyzje wydane w trybach nadzwyczajnych może odnosić się do decyzji wydanej w trybie zwykłym),

2. przesłanką takiej „głębokości orzekania” jest niezbędność dla końcowego załatwienia skargi. Przedmiotem skargi może być decyzja stwierdzająca nieważność innej decyzji. Rozpatrując skargę na decyzję stwierdzającą bądź odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji może sąd zaingerować w tą decyzję pierwotną co do której toczyło się postępowanie w sprawie nieważności. To samo przy wznowieniu jeżeli w wyniku wznowienia organ wydał decyzję „odmówić uchylenia decyzji dotychczasowej” i na to została złożona skarga do sądu sąd skontroluje nie tylko decyzję odmawiającą uchylenia decyzji dotychczasowej ale i pierwotną.

Ogłoszenie wyroku

1. Powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę (zasada)

Wyjątek: publikacja wyroku - problem odroczenia ogłoszenia wyroku - sąd może zamknąć rozprawę ale jeszcze przemyśleć wyrok - może więc odroczyć jego ogłoszenie

Dopuszczalne jest odroczenie ogłoszenia wyroku na czas do 14 dni (termin instrukcyjny) z możliwością przedłużenia tylko raz o 7 dni; odroczenie wymaga wydania postanowienia, w treści, którego należy wskazać termin ogłoszenia wyroku; samo postanowienie należy ogłosić niezwłocznie po zamknięciu rozprawy

2. Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym (zasada) poprzez odczytanie sentencji i podanie ustanie zasadniczych powodów rozstrzygnięcia.

Budowa wyroku

Wyrok składa się z 3 części :

1. części wstępnej tzw. komparycji,

2. właściwego rozstrzygnięcia (tenor, formuła sentencji), nazywane także rubrum wyroku

3. uzasadnienia.

Część wstępna wyroku obejmuje :

1. sygnaturę akt,

2. nagłówek „w imieniu RP”

3. oznaczenie sądu,

4. wskazanie imion i nazwisk sędziów, protokolanta, prokuratora jeśli brał udział,

5. datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku,

6. oznaczenie skarżącego,

7. oznaczenie przedmiotu zaskarżenia.

Rozstrzygnięcie (tenor)

1. obejmuje rozstrzygnięcie o żądaniu skarżącego (rozstrzygnięcie o istocie sprawy sądowoadministracyjnej) oraz o innych kwestiach wynikających z przepisów np. koszty postępowania,

2. jego treść zależy od zasadności skargi (jeżeli sąd uznaje, że jest nieuzasadniona to nie ma wtedy znaczenia przedmiot skargi bo ją oddali - sąd zbadał sprawę i stwierdził że skarga na decyzję postanowienie akt praw miejscowego inną czynność jest nieuzasadniona. Jeżeli uzna za uzasadnioną to trzeba brać pod uwagę przedmiotu skargi tzn., czego skarga dotyczyła) oraz przedmiotu zaskarżenia

3. w przypadku nieuwzględnienia skargi, - treść rozstrzygnięcia brzmi : oddalić skargę art. 151 Ppsa, jego skutkiem pośrednim jest utrzymanie w mocy aktu lub czynności; wyrok oddalający ma charakter deklaratoryjny (skuteczność ex tunc orzeczenia)

Treść wyroku uwzględniającego skargę na decyzję lub postanowienie WSA :

1. uchyla decyzję lub postanowienie, jeżeli stwierdzi :

1. naruszenie prawa materialnego,(błędna wykładnia, niewłaściwe zastosowanie przepisu) które to miało wpływ na wynik sprawy (związek przyczynowy między treścią decyzji, a naruszeniem normy materialnej poza naruszeniem „rażącym”)

2. naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (przyczyny określone w art. 145 $1 i art. 145a K.p.a.) np. jeżeli sąd uzna ze zostało naruszono prawo strony do czynnego udziału w postępowaniu

3. inne naruszenie przepisów procesowych, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (z reguły chodzi na naruszenia zasad dowodowych poza wznowieniowymi i „rażącymi”).

2. stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia (w całości lub części), jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 kpa lub innych przepisach szczególnych np. wydana z rażącym naruszeniem prawa

3. stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, w przypadkach wystąpienia przyczyn określonych w przepisach kpa lub innych przepisach. (art. 151 $ 2 w zw. Z art. 146$ kpa art. 158$ 2 w związku z art. 156 $ 2)

Treść wyroku w pozostałych przypadkach (przedmiotem skargi może nie być, bowiem decyzja lub postanowienie ale np. czynności mat-techniczne)

1. uchylenie aktu lub stwierdzenie bezskuteczności czynności (np. aktu rejestracji, czynności materialno-technicznej), albo uznanie uprawnienia lub obowiązku (gdy wynika bezpośrednio z mocy przepisów prawa np. korzystanie z biblioteki publicznej np. komuś zabroniono korzystania z biblioteki a on składa skargę na taki akt odmowny - sąd uzna uprawnienie tego człowieka) (art. 3$ 2 pkt 4 Ppsa)

2. stwierdzenie nieważności uchwały lub aktu, o których mowa w art. 3$2 pkt 5 i 6 Ppsa (jeżeli skarga dot. aktu samorządowego jeżeli skarga będzie zasadna sąd nie uchyli uchwały, ale stwierdzi nieważność) jeżeli naruszenie prawa jest istotne, gdy ma wymiar nieistotny - sąd wskazuje, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa (forma wynikająca z ustaw samorządowych)

3. uchylenie aktu nadzoru nad j.s.t., jeżeli jest zasadna

4. zobowiązanie organu do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności - w przypadku skargi na bezczynność

Pytania 26 i 27

PRAWOMOCNOŚĆ ORZECZEŃ SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

1. Formalna- W znaczeniu formalnym prawomocność oznacza niemożność zaskarżenia orzeczenia w toku instancji, czyli przy pomocy zwykłych środków odwoławczych.

Materialna- „ Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd który je wydał, lecz także inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby

2. Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy.

3. Skutki prawomocności orzeczenia:

• związanie stron i sądu treścią rozstrzygnięcia. Ponadto prawomocne orzeczenie wiąże także inne sądy i inne organy państwowe, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. W przypadku, gdy orzeczenie sądu wiąże oprócz stron postępowania także inne osoby mówi się, że orzeczenie ma rozszerzoną prawomocność.

• - tzw. powaga rzeczy osądzonej. Prawomocny wyrok sądu administracyjnego ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia. Powaga rzeczy osądzonej wyklucza możliwość ponownego postępowania w tej samej sprawie między tymi samymi stronami.

4. Prawomocność orzeczenia stwierdza WSA, na posiedzeniu niejawnym, bądź NSA dopóki akta sprawy znajdują się w tym sądzie. Sąd stwierdza prawomocność orzeczenia na wniosek strony.

5. Przypadki wzruszenia prawomocnego orzeczenia- skarga o wznowienie postępowania; unieważnienie prawomocnego orzeczenia przez NSA (wydane w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podległa orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania).

POSTANOWIENIA

1. Postanowienia wydawane są kwestiach, w których przepisy nie przewidują wydania wyroku. W szczególności sąd orzeka postanowieniem w kwestiach proceduralnych, formalnych.

2. Wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje postanowień:

• postanowienia kończące postępowanie w sprawie- w przypadku orzekania o całym postępowaniu w sprawie, we wszystkich wypadkach, w których brak jest przesłanek do wydania wyroku (np. postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej).

• postępowania nie kończące postępowania w sprawie- wydawane są przez sąd w związku z przeprowadzeniem danego postępowania, mogą dotyczyć także okoliczności, które pojawiają się w toku postępowania (np. postanowienie o zawieszeniu postępowania).

3. Jeżeli sąd wyda postanowienie na posiedzeniu niejawnym- ma obowiązek z urzędu doręczyć stronom postanowienie. Ponadto, jeżeli na takie postanowienie służy środek zaskarżenia sąd ma obowiązek doręczyć postanowienie wraz z uzasadnieniem. Jeżeli postanowienie wydawane jest na rozprawie- sąd uzasadnia je (termin 7 dni od wydania) i doręcza je stronom, jeżeli podlega ono zaskarżeniu.

4. Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym wiąże sąd:

• od chwili podpisania z uzasadnieniem (gdy uzasadnienie istnieje),

• od chwili podpisania sentencji (gdy uzasadnienia brak).

5. Postanowienie wydane na posiedzeniu jawnym- wiąże od chwili jego ogłoszenia.

6. Postanowienia niekończące postępowanie w sprawie, mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne.

7. Postanowienia, jeżeli ustawa tak stanowi, mogą być zaskarżone zażaleniem.

8. Sąd wydaje postanowienia min. w następujących sprawach:

• o wyłączenie sędziego,

• - odrzucenia skargi,

• - o przywrócenie terminu na dokonanie czynności procesowej,

• - odrzucenia skargi kasacyjnej,

1

WSA

Decyzja (postanowienie)

Organ II instancji

Druga decyzja tego samego rodzaju

Decyzja (postanowienie)

Organ I instancji

Decyzja I instancyjna Ministra, SKO, Dyrektora Izby Skarbowej

Postanowienie organu wyższego stopnia

WSA

Skarga

Zażalenie

Upływ terminu

Wszczęcie postępowania

Stan bezczynności

---