Ultradźwięki

Ultradźwiękami nazywa się drgania mechaniczne o częstotliwości prze­kraczającej granicę słyszalności ucha ludzkiego. W lecznictwie znajdują najczęściej zastosowanie ultradźwięki o częstotliwościach 800, 1000 i 2400 kHz.

Intensywność UD określa się gęstością mocy, tj. w watach przypadających na 1 cm2. Moc powyżej 10 W/cm2 powoduje zniszczenie tkanek biologicznych. W takich warunkach, ulegają one procesowi homogenizacji, z tkanek tworzy się jed­nolita masa. Jeśli UD o odpowiedniej mocy trafi na granicę między powietrzem a cia­łem płynnym, np. wodą, powstaje rozdrobnienie i wymieszanie wody z powietrzem w postaci aerozolu. Mechanizm ten jest wykorzystywany do wytwarzania aerozoli do inhalacji leczniczych.

Fala ultradźwiękowa trafiająca na tkanki częściowo przenika w ich głąb i jest po­chłaniana, częściowo ulega odbiciu i rozproszeniu. Współczynnik pochłaniania jest tym mniejszy, im bardziej sprężyste jest ciało nadźwiękawiane. Przenikanie UD w głąb tkanek (i innych ciał) jest odwrotnie proporcjonalne do pochłaniania; im słab­sze pochłanianie, tym głębsze przenikanie. Ponadto im większa częstotliwość fali ultradźwiękowej, tym łatwiej jest ona pochłaniana. Drgania w zakresie częstości 800 kHz do 1 MHz przenikają tkanki do głębokości około 7 cm, przy częstości 2,4MHz - 2 cm.

W tkankach UD napotykają rozmaite gęstości i sprężystości struktur narządowych, co powoduje rozmaitość absorpcji, kątów odbi­cia i załamania, a to przyczynia się do rozproszenia części strumienia UD. Drgania UD nadają cząstkom ruch z przyspieszeniem i szybkością o zmieniają­cym się cyklicznie kierunku. Wraz ze zmianami przyspieszenia i szybkości zmienia się ciśnienie w tkankach. Pochłonięta energia UD zmienia się w energię cieplną, zatem w miejscu wzmo­żonej absorpcji następuje nagrzanie tkanek.

DZIAŁANIE BIOFIZYCZNE:

▪ OGÓLNE

- na drodze nerwowo - hormonalnej lub ośrodkowej (p/bólowo, p/zapalnie)

▪ MIEJSCOWE:

►Działanie mechaniczne.

Spowodowane jest wahaniem fali ciśnień w przebiegu fali ultradźwiękowej. Cząsteczki w ośrodku materialnym ulegają okresowym zagęszczeniom i rozrzedzeniom powodując mikromasaż tkanek. Drgania wielkiej częstotliwości jakimi są ultradźwięki UD odkształcają strukturę cząsteczkową substancji których siły wiążące cząsteczki są słabe. Zjawisko to wykorzystuje się do zmiękczania tkanek w celu zlikwidowania przykurczy, zwiększenia ruchomości, rozbijania złogów wapnia, pobudzania procesów zamykania się ran i bliznowacenia. Ponadto występuje podwyższenie progu odczuwania bólu.

►Działanie cieplne.

Powstaje w wyniku wytworzonego w tkankach ciepła. Najsilniej przegrzewa się tkanka nerwowa, a najsłabiej tkanka tłuszczowa. Jednak najsilniejsze przegrzanie występuje na granicy tkanek zwłaszcza tkanki kostnej i mięśniowej. Aby uniknąć wyraźnego efektu cieplnego, stosuje się zabiegi głowicą ruchomą oraz impulsowy charakter fali ultradźwiękowej.

►Działanie fizykochemiczne.

Wzrasta szybkość reakcji chemicznych w tkankach, zwiększa się przewodnictwo prądu elektrycznego w elektrolitach, przyspiesza się rozpad białek, nasilone zostają procesy utleniania, zwiększa się przenikalność błon komórkowych co ułatwia dostęp składników odżywczych do tkanek.

Oddziaływanie ogólne ultradźwięków.

Oddziaływanie poprzez korzenie i sploty nerwowe, inaczej nazywane oddziaływaniem pośrednim.

Działanie biologiczne ultradźwięków:

▪ Działanie przeciwbólowe

▪ Zmniejszenie napięcia mięśni.

▪ Wpływ na enzymy ustrojowe.

▪ Rozszerzenie naczyń krwionośnych.

▪ Hamowanie układu współczulnego

▪ Hamowanie procesów zapalnych

▪ Przyspieszenie wchłaniania tkankowego.

▪ Wyzwalanie substancji histaminopochodnych w ilościach aktywnych biologicznie.

▪ wzmożenie przepuszczalności błon komórkowych,
▪ usprawnienie oddychania tkankowego i pobudzenie przemiany materii komórek,

▪ zmiany w strukturze koloidów tkankowych i ich uwodnienie,

▪ zmiany w układach jonowych tkanek,

▪ zmiana odczynu tkanek w kierunku zasadowym.

Dawkowanie ultradźwięków.

Przy ustaleniu dawki konieczne jest ustalenie następujących czynników:

▪ powierzchni nadźwiękawianej

▪ rodzaju i stadium schorzenia

▪ powierzchni głowicy zabiegowej

▪ częstotliwości drgań

▪ rodzaju fali (ciągła, impulsowa)

▪ czasu trwania zabiegu

▪ sposobu nadźwiękawiania.

Mamy 3 dawki ultradźwięków:

Słaba 0,05 W/cm² - 0,5 W/cm²

Średnia 0,5 W/cm² - 1.5 W/cm²

Mocna 1,5 W/cm² - 2,0 W/cm²

Dawki te dotyczą tylko ultradźwięków stosowanych bezpośrednio.

W metodach pośrednich przy nadźwiękawianiu korzeni i splotów nerwowych stosujemy tylko dawki słabe. Przy ultradźwiękach stosowanych w wodzie dawkę zmniejszamy o 50%.

W stanach ostrych i podostrych stosuje się dawki słabe, a w stanach przewlekłych dawki średnie. Dawki słabe stosuje się również przy nadźwiękawianiu okolicy twarzy, karku oraz okolic ubogich w tkanki miękkie.

Czas zabiegu jest znacznie zróżnicowany w zależno­ści od wskazań, sposobu oraz metody nadźwiękawiania. Przyjmuje się dla celów praktycznych następujący podział czasów zabiegu:

- Krótki - od 1 do 3 minut

- Średni - od 4 do 9 minut

- Długi - 10 minut i więcej.

Czas nadźwiękawiania okolicy przykręgosłupowej i splotów ner­wowych nie powinien przekraczać 2 minut w czasie jednego zabiegu.

Wnikanie fali ultradźwiękowej przez skórę bez zakłóceń jest możliwe tylko wtedy, gdy głowica przylega bezpośrednio do skóry. Spełnienie tego warunku jest możliwe tylko po zlikwidowaniu cienkiej warstwy powietrza przylegającej normalnie do zewnętrznej powierzchni naskórka przez jej pokrycie olejem parafinowym, wazeliną, żelem rozpuszczalnym w wodzie np.: do usg, leki w formie żelu.

Metody stosowania ultradźwięków.

1. Miejscowe stosowanie ultradźwięków.

Metoda zwana również bezpośrednią. Działaniu ultradźwięków poddaje się skórę oraz tkanki głębiej położone, okolicy umiejscowienie procesu chorobowego lub bólu. Działaniem obejmuje się również tkanki otaczające.

2. Segmentowe przykręgosłupowe stosowanie ultradźwięków.

W metodzie tej zwanej również pośrednią stosujemy ultradźwięki nie w miejscu zmian chorobowych lecz przykręgosłupowo na odpowiedniej wysokości, na okolicę splotów nerwowych lub na odpowiednie pole skórne tzw. strefy Heada.

3. Ultrafonoforeza albo fonoforeza.

Nazwą tą określa się wprowadzenie związków leczniczych do ustroju dzięki energii ultradźwięków. Nie jest to przemieszczanie jonów jak w przypadku jonoforezy lecz ich cząsteczek. Stosuje się leki p/bólowe, p/zapalne, sterydy, miejscowo znieczulające, rozmiękczające blizny (dodaje się je do środków sprzęgających lub rozsmarowuje na skórze). Natężenie leków w środku sprzęgającym zmniejsza głębokość wnikania fali UD wskutek jej odbicia. Mogą wywołać przegrzanie w powierzchniowych warstwach tkanek.

4. Skojarzona terapia prądami impulsowymi i ultradźwiękami.

Metoda ta polega na jednoczesnym działaniu na tkanki ultradźwięków i prądu impulsowego małej lubśredniej częstotliwości - głównie TENS i Trabert. Głowica UD służy jako elektro­da czynna - katoda.

5. UD w kąpieli wodnej

Woda ułatwia lub wręcz umożliwia za­biegi na części ciała o bardzo nierównej powierzchni, jak bardzo szczupłe dłonie i stopy. Kończynę umieszcza się w wanience z ciepłą wodą, w której także zanurza się głowicę. Na uchwycie ponad głowicą jest zaznaczona granica dozwolonego za­nurzenia.

TECHNIKA ZABIEGU:

1. technika dynamiczna (labilna)

• powolne ruchy koliste, ślizgające, bez dużego ucisku

• pole zabiegu 2-3 razy większe od głowicy

• 2-3 pola na zabieg

2. technika półstatyczna

• ograniczenie pola zabiegowego - równe lub mniejsze od głowicy

• bardzo wolne przesuwanie głowicy

• dawki poniżej 0,5 W/cm2

Nie stosuje się metody stabilnej!!!!

Wskazania do ultradźwięków:

- choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa.

- stany pourazowe np. złamania

- przykurcze

- zwichnięcia

- skręcenia

- naderwanie tkanek miękkich i krwiaków

- choroby neurologiczne

- nerwobóle

- zapalenia nerwów

- stany po przebytym półpaścu

- bóle poamputacyjne

- choroby reumatyczne

- choroby skóry

- blizny

- bliznowce

- owrzodzenia żylakowate podudzi

- obwodowe zaburzenia ukrwienia

• przykurcz Dupuytrena

• nacieki po zastrzykach

• szczękościsk

• ostroga piętowa

Przeciwwskazania:

- nowotwory i stany po ich operacyjnym usunięciu

- ciąża

- skazy krwotoczne

- niewydolność krążenia i zaburzenia rytmu serca

- ciężki stan ogólny i wyniszczenie

- nie zakończony wzrost kości - dzieci

- stany po terapii rentgenowskiej

- obecność w tkankach metalowych ciał obcych

- nerwica wegetatywna znacznego stopnia.

• okolice serca, płuc, narządów miąższowych, narządów jamy brzusznej, jąder, oczu

• rozrusznik serca

• miesiączka

• okolice nasad kości u dzieci i młodzieży

• okolica po laminektomii

• zaburzenie krążenia obwodowego

• zakrzepowe zapalenie żył

• ostre stany zapalne, gorączka

• czynna gruźlica płuc, roztrzenie oskrzeli

• skłonności do krwawień

• zaburzenie czucia

• odcinek szyjny powyżej C3

Zasady BHP obowiązujące w sonoterapii:

- Aparat nie może pracować w pobliżu in­nych aparatów elektromedycznych, zwłaszcza do leczniczego stosowania fal krótkich i mikrofal. Równoczesna praca tych aparatów zmienia moce energii generowanej przez te aparaty!

- Głowicę aparatu należy po zabiegu opłukać wodą destylowaną i przemyć rozcieńczonym spirytusem. Wolno używać do tego tylko miękkiej tkaniny. - Należy uważać by nie porysować głowicy

- Zabiegi powinno się wykonywać w bawełnianej rękawiczce

- Należy bezwzględnie przestrzegać przeciwwskazań i nie nadżwiękawiać: powyżej C3, okolic serca, płuc, narządów miąższowych, narządów jamy brzusznej, jąder, oczu

- Należy unikać nadźwiękowania wyrośli kostnych tj: kostek, rzepki, krętarza większego, guzowatości piszczeli, wyrostków kolczystych itp.

PEELING KAWITACYJNY

Peeling kawitacyjny to nowoczesny zabieg oczyszczający skórę, wykonywany przy użyciu ultradźwięków. Stanowi on alternatywę dla tradycyjnego mechanicznego czyszczenia skóry.

Kawitacja to powstawanie pęcherzyków gazowych, które powstają w skutek rozrywania się cieczy pod wpływem dźwięku. Kawitacja powoduje m.in. rozbijanie ciał stałych, przechodzenie dwóch nie mieszających się cieczy w stan zwany emulsją, czyszczenie, przyspieszanie reakcji chemicznych; stanowi również podstawę większości technologii zastosowań ultradźwięków.  Ultradźwięki o częstotliwości 25 000 Hz, przy pomocy cząsteczek wody rozpylonych na powierzchni poddawanej zabiegowi, powodują powierzchniowe złuszczenie skóry. Złuszczeniu na skutek rozbicia ulegają tylko komórki warstwy rogowej naskórka. Głębsze warstwy skóry pozostają nienaruszone.
Podczas zabiegu dochodzi do lekkiej wibracji o ponaddźwiękowej prędkości, która transformuje strukturę cząsteczkową komórek skóry. Ponadto, uwalnia zbędne substancje zgromadzone wokół nich. Wibracje spowodowane ultradźwiękami przyspieszają metabolizm komórek, rozdrabniają zwapnienia oraz wzmacniają tkankę skóry. Dzięki ultradźwiękom dochodzi do zwiększenia przepuszczalności błon komórkowych, co wpływa na skuteczniejsze oczyszczenie skóry oraz lepsze przyswajanie przez nią składników odżywczych. Dodatkowo, wibracje katalizują lokalne reakcje chemiczne przez wyrównywanie poziomu podstawowych i niezbędnych substancji komórkowych.

Podsumowując peeling kawitacyjny:
- usuwa zrogowaciały naskórek;
- usuwa płytkie zaskórniki, wągry;
- spłyca blizny;
- rozjaśnia przebarwienia,
- usuwa łój oraz inne zanieczyszczenia (np. pozostałości po kosmetykach);
- niszczy bakterie odpowiedzialne za powstawanie trądziku;
- przyspiesza odnowę komórkową;
- głęboko nawilża;
- wzmaga krążenie krwi w naskórku oraz skórze właściwej;
- ujędrnia skórę poprzez mikromasaż;
- usuwa przebarwienia w warstwach powierzchniowych skóry;
- równoważy metabolizm komórkowy;
- doskonale przygotowuje do dalszych zabiegów kosmetycznych poprzez przyspieszenie przenikania i aktywacji kosmetyków w skórze.

Obszary ciała poddawane najczęściej zabiegowi to: twarz; szyja, dekolt, plecy.
Peeling kawitacyjny może być wykonywany na całym ciele, w zależności od występowania problemów skórnych.

Przebieg zabiegu
Peeling kawitacyjny to całkowicie łagodny i bezbolesny zabieg. Osoba przeprowadzająca zabieg najpierw: - zakłada opaskę z elektrodą na przedramię pacjentki, pod opaską powinien być mokry wacik, opaska podczas zabiegu cały czas pozostaje na ręce - czyści powierzchnię ciała poddawaną zabiegowi i zwilża skórę solą fizjologiczną, bezalkoholowym tonikiem lub wodą. - przesuwa po skórze metalową szpatułkę, tak aby płyn ulegał rozpyleniu, cały czas zwilżamy wacikiem skórę poddawaną zabiegowi solą fizjologiczną, bezalkoholowym tonikiem lub wodą. Nie należy przyciskać mocno głowicy do skóry - muskamy. Rozprowadzona równomiernie woda na ciele tworzy malutkie pęcherzyki, które pod wpływem drgań ultradźwiękowych ulegają poszerzeniu. Pęcherzyki te następnie pękają, uwalniając ciepło i powodując wzrost ciśnienia. W rezultacie dochodzi do rozbicia martwych komórek naskórka. - W trakcie zabiegu szpatułkę należy czyścić suchym wacikiem - Zabieg kończy się nałożeniem kosmetyków pielęgnacyjnych i odżywczych. Peeling kawitacyjny jest bardzo często przeprowadzany w celu przygotowania skóry do dalszych zabiegów kosmetycznych.

Przeciwwskazania do przeprowadzenia zabiegu:
- ostre stany zapalane skóry,
- choroby nowotworowe,
- ciąża,
- ropne stany zapalne,
- wszczepiony rozrusznik serca lub inne implanty.

---