Spis treści

Rozdział I :

Podział i ogólna charakterystyka środków ochrony roślin.

1. Środki agrotechniczne.

2. Środki biologiczne.

3. Chemiczne środki ochrony roślin - PESTYCYDY.

1. Środki grzybobójcze - FUNGICYDY.

2. Środki owadobójcze - INSEKTYCYDY.

3. Środki gryzoniobójcze - RONDENTYCYDY.

4. Środki chwastobójcze - HERBICYDY.

4. Podział ze względu na toksyczność.

Rozdział II

Magazyny chemicznych środków ochrony roślin.

1. Zagrożenie pożarowe.

2. Wymagania budowlane.

3. Instalacje techniczne i sprzęt pożarniczy.

4. Wskazania prewencyjne.

5. Warunki magazynowania.

1. Przygotowanie do magazynowania.

2. Magazynowanie.

Rozdział III

Likwidacja niepełnowartościowych środków ochrony roślin oraz pustych opakowań po tych środkach.

1. Zasady ogólne.

2. Zasady szczegółowe.

1. Niszczenie pestycydów zaliczonych do V klasy toksyczności.

2. Niszczenie opakowań po pestycydach zaliczonych do V klasy.

3. Niszczenie pestycydów zaliczonych do I, II, III, IV klasy toksyczności.

4. Niszczenie opakowań po pestycydach zaliczonych do I i II klasy środków szkodliwych.

5. Wykorzystanie wycofanych z obrotu niepełnowartościowych pestycydów przez przemysł.

Rozdział IV

Wykaz chemicznych środków ochrony roślin.

Załącznik nr 1

Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy w magazynie środków ochrony roślin.

Załącznik nr 2

Adresy ośrodków ostrych zatruć.

Załącznik nr 3

Opis techniczny do projektu inwentaryzacyjno - technicznego sklepu sprzedaży środków ochrony roślin.

Załącznik nr 4

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 10 stycznia 1991 r.

1. Podział i ogólna charakterystyka środków ochrony roślin.

Środki ochrony roślin są to środki stosowane w rolnictwie, leśnictwie i im pokrewnych działach gospodarki do walk ze szkodnikami niszczącymi uprawy lub zbiory.

Podział ich jest następujący:

1. Środki agrotechniczne: wiążące się z kulturą rolną.

Zaliczamy do nich:

• dobór gatunków roślin odpornych na szkodniki i choroby,

• dobrą uprawę, odpowiedni płodozmian,

• mechaniczne tępienie szkodników.

• Środki biologiczne: do których należą pożyteczne zwierzęta, ptaki, owady, grzyby, i bakterie, dla których szkodniki są pokarmem lub podłożem do wegetacji.

• Chemiczne środki ochrony roślin (pestycydy): produkowane przez przemysł, zwane też środkami fitofarmaceutycznymi.

Chemiczne środki ochrony roślin dzielą się na:

• grzybobójcze,

• gryzoniobójcze,

• owadobójcze,

• chwastobójcze.

3.1. Środki grzybobójcze (fungicydy) - stosowane są do zwalczania chorób roślin oraz zapobieganie niszczenia żywności i materiałów takich jak: papier, tkaniny, drewno, farby, kleje i tworzywa sztuczne.

Działanie środków grzybobójczych polega na zahamowaniu procesów rozwoju grzybów lub na tworzeniu warstewki ochronnej na powierzchni.

Środki grzybobójcze można podzielić na:

1. metaliczne,

2. bezmetaliczne.

Do metalicznych zalicza się związki miedzi, rtęci, cynku, niklu, manganu i żelaza.

Do bezmetalicznych zalicza się niektóre chloro i bromopochodne związki alifatycznych i aromatycznych, niektóre związki tlenotwórcze, związki siarkoorganiczne i antybiotyki.

Ważnym od dawna stosowanym środkiem grzybobójczym jest siarka, zaliczana do związków nieszkodliwych. Stosowana jest w postaci siarki elementarnej, mielonej, bądź cieczy siarkowapniowej.

3.2. Środki owadobójcze (insektycydy) - środki chemiczne stosowane do tępienia szkodliwych owadów.

W zależności od sposobu działania dzielą się na:

1. kontaktowe - działające po zetknięciu się z zewnętrzną okrywą owada, porażające najczęściej jego układ nerwowy lub mechanicznie zatykające jego drogi oddechowe,

2. układowe - przenikające do soków roślinnych i działające toksycznie na szkodniki wysysające soki,

3. gazowe (fumiganty) - działające przez drogi oddechowe.

Środki kontaktowe różnią się zasięgiem działania oraz dzieła się na:

1. naturalne - najczęściej wyciągi roślin zawierające toksycznie działające alkaloidy lub inne związki,

2. syntetyczne - stanowią związki silnie różniące się między sobą na przykład:

• oleje mineralne w postaci emulsji wodnych,

• chlorowodopochodne związków alifatycznych lub aromatycznych.

Środki układowe to głownie estry i sole pochodnych kwasu fosforowego.

3.3. środki gryzoniobójcze (rodencydy) - środki stosowane do tępienia gryzoni.

Do najważniejszych należą:

- pochodne kumaryny (powodujące wewnętrzne wylewy krwi),

• preparaty zawierające wyciąg z cebuli morskiej,

• preparaty z pochodnymi naftylomocznika,

• preparaty z fosforkiem cynku stosowane do nasycenia ziarna.

Środki gryzoniobójcze stosuje się w postaci trutki (przynęty), jako substancje działające kontaktowo lub do gazowania nor.

3.4. środki chwastobójcze (herbicydy) - syntetyczne środki chemiczne stosowane do zwalczania chwastów.

Dzielą się na:

• totalne - niszczące wszystkie gatunki roślin,

• selektywne - działające na niektóre gatunki roślin, a nieszkodliwe dla innych.

Podział ten jest umowny, gdyż działanie zależy często od stężenia użytego herbicydu.

W zależności od sposobu działania dzielą się na:

1. parzące (kontaktowe), do których należą:

• niektóre nawozy sztuczne (azotniak),

• chlorany: sodowy i wapniowy (niszczą wszystkie rośliny),

• nafta i ropa naftowa,

• pochodne fenolu, np. dwunitrokrezol.

• układowe (systemiczne), wpływające na procesy fizjologiczne roślin, do których należą głownie pochodne kwasu fenoksyoctowego:

• największe znaczenie ma kwas 2,4 - dwuchlorofenoksyoctowy (2,4 - D) i jego sole lub estry,

• kwas 2 - metylo - 4 - chlorofenoksyoctowy i jego sole,

• sole i estry kwasu 2, 3, 5, - trójchlorofenoksyoctowy,

• pochodne mocznika,

• i pochodne pirydyny.

Preparaty handlowe chemicznych środków ochrony roślin oprócz substancji czynnej (zazwyczaj toksycznej) zawierają składniki bierne, którymi są zazwyczaj rozpuszczalniki organiczne, talk, gips lub inne minerały oraz substancje zwiększające stopień przyczepności. Chemiczne środki ochrony roślin są sprzedawane w postaciach umożliwiających opylanie, opryskiwanie lub inny rodzaj zabiegu.

Do grupy środków ochrony roślin należą:

• antraktanty - środki zwabiające owady i inne szkodniki,

• repelenty - środki przeznaczone do odstraszania owadów i innych szkodników.

4. Podział ze względu na toksyczność.

Chemiczne środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu handlowego dzielą się na:

• trucizny,

• środki szkodliwe.

Obecnie wyróżnia się pięć klas toksyczności i pestycydów:

I i II klasa toksyczności - trucizny,

III i IV klasa toksyczności - środki szkodliwe,

V klasa toksyczności - środki praktycznie nieszkodliwe dla zdrowia.

Za podstawę do oceny toksyczności przyjmuje się doustną ostra toksyczność substancji czynnej, wyrażoną w miligramach na kilogram wagi ciała żywego zwierzęcia doświadczalnego (LD - 50).

Dla poszczególnych klas toksyczności jest następująca:

• w klasie I do 50 mg,

• w klasie II od 51 do 150 mg,

• w klasie III od 151 do 500 mg,

• w klasie IV od 501 do 5000 mg,

• w klasie V ponad 5000 mg,

Przyporządkowanie pestycydu konkretnej klasy toksyczności wskazuje na niebezpieczeństwo zatruć ostrych, oraz na odpowiedni kierunek zabezpieczenia i ochrony zdrowia ekip wykonujących zabiegi ochrony roślin oraz indywidualnych użytkowników pestycydów.

2. Magazyny chemicznych środków ochrony roślin.

1. Zagrożenie pożarowe .

Chemiczne środki ochrony roślin stwarzają poważne zagrożenie pożarowe, gdyż wiele ich asortymentów jest palnych lub zawiera substancje palne.

Do I klasy niebezpieczeństwa pożarowego zalicza się:

• Intration,

• Komarep,

• Lakier owadobójczy,

• Foschlor R - 50,

• Motylopopielik,

• Krzewofos.

Do II klasy niebezpieczeństwa pożarowego zalicza się:

• Azotox płynny,

• Fenosep

• Kołatkol,

• Kasochron,

• Motosep płynny 30,

• Mszycol płynny,

• Muchozol ekstra,

• Owadofos płynny,

• Owadziak płynny,

• Roztoczol płynny 20,

• Roztoczol ekstra płynny 8,

• Sadofos płynny 30,

• Sanitozol,

• Szklarniak

• Trofosep 30,

• Tritox płynny 30,

• Winylosep,

• Fumatox,

• Żelazotok,

We wszystkich tych preparatach rozcieńczalnikiem jest solwentnafta, co przesądza o zaliczeniu ich do II klasy niebezpieczeństwa pożarowego.

Do II klasy niebezpieczeństwa pożarowego należą:

• Chlorowinfos,

• Cyjanofum,

• Cynkomiedzian,

• Cynkotox,

• Kornikol,

• Mgławik 15,

• Sadoplon 75,

• Terpenton 60,

• Grzybol,

• Karbotox zawiesinowy 75,

• Zaprawa nasienna płynna 0,8,

• Zaprawa nasienna T,

• Kaptan zawiesinowy 50,

• Kaptan zaprawowy 80.

Chemiczne środki ochrony roślin pakowane są w butelki i woreczki, pojemniki z tworzyw i słoje szklane, worki papierowe i polietylenowe, balony szklane, kartony i opakowania drewniane.

Uszkodzenie opakowania może spowodować rozlanie cieczy łatwo zapalnej i powstanie wybuchowego stężenia par cieczy. Opakowania drewniane i papierowe stanowią same środowisko palne.

Nierzadko duża ilość palnych środków ochrony roślin wraz z palnymi lub tłukącymi się opakowaniami składowana jest na stosunkowo niedużej powierzchni magazynowej i często w różnych drewnianych szopach, nawet w stodołach, gdzie przechowywane są materiały łatwo zapalne. Stwarza to poważne niebezpieczeństwo powstania i rozprzestrzeniania się pożaru.

Płynne środki ochrony roślin są pakowane w szczelne pojemniki i dlatego pomieszczenia magazynowe zalicza się do kategorii W II zagrożenia wybuchem. (Strefa Z 2).

2. Wymagania budowlane.

Budynek lub jego cześć przeznaczona do przechowywania palnych środków ochrony roślin powinny być wykonane z materiałów niepalnych. Jedynie w indywidualnych gospodarstwach rolnych zezwala się na składowanie chemicznych środków ochrony roślin w budynkach wykonanych z materiałów palnych, z wyjątkiem stodół, obór, stajen, owczarni, chlewni, kurników i innych pomieszczeń do hodowli zwierząt.

Drzwi powinny otwierać się na zewnątrz. Wszystkie okna w budynku jego części przeznaczonej do magazynowania powinny być pomalowane na biało w celu zmniejszania operacji promieni słonecznych lub zastosowanie okien z szybami ograniczającymi oddziaływanie promieni słonecznych.

Pomieszczenia piwniczne nie mogą być przeznaczone do magazynowania płynnych środków ochrony zaliczonych do I i II klasy niebezpieczeństwa pożarowego, a jeżeli zachodzi taka konieczność to tylko pod warunkiem zastosowania obostrzeń zgodnie z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej.

W magazynie środków chemicznych należy:

• wyodrębnić pomieszczenie do przechowywania środków ochrony roślin i gromadzenia niepełnowartościowych środków oraz opakowań zwrotnych przeznaczonych do likwidacji,

• zapewnić zamykane pomieszczenie do przechowywania środków ochrony roślin zaliczanych do trucizn.

3. Instalacje techniczne i sprzęt pożarniczy.

Pomieszczenia, w których przechowuje się palne chemiczne środki ochrony roślin zaliczane są do I i II klasy niebezpieczeństwa pożarowego oraz do kategorii W II (obecnie Z - 2) zagrożenia wybuchem, powinny spełniać warunki techniczne jak dla pomieszczeń zagrożonych wybuchem jak również powinny być zabezpieczone przed możliwością powstania elektryczności statycznej.

W pomieszczeniach tych nie wolno montować i instalować tablic rozdzielczych. Budynek należy wyposażyć w instalacje piorunoochronną.

Pomieszczenia do magazynowania palnych chemicznych środków ochrony roślin niezależnie od wentylacji grawitacyjnej powinny być dodatkowo wyposażone w wentylację mechaniczną. Dotyczy to zwłaszcza pomieszczeń, gdzie przelewa się ciecze i przygotowuje preparaty robocze. Operacjom tym towarzyszy parowanie cieczy, przede wszystkim wtedy gdy temperatura otoczenia przekracza temperaturę zapłonu (ta ostatnia dla solwentnafty wynosi 22,7 °C). Wentylacja musi obniżyć stężenie par cieczy palnych poniżej 50% dolnej granicy wybuchowości.

Większość par używanych rozpuszczalników ma względną gęstość większą niż gęstość powietrza. Dlatego należy stosować system wentylacji z górnym nawiewem świeżego i dolnym odciągiem powietrza zanieczyszczonego.

Pomieszczenia magazynów środków chemicznych należy wyposażyć w instalację elektryczną gazo - płynoszczelną.

Do gaszenia pożaru pomieszczeń budynku (obiektu) należy wyposażyć:

• jedna jednostka sprzętu o masie środka gaśniczego (2 kg - 6 kg) powinna przypadać na każde 150 m² ,

• w dużych halach powyżej 1000 m³ kubatury przewiduje się też zastosowanie agregatów proszkowych AP - 25.

4. Wskazania prewencyjne.

Każda grupa środków chemicznych powinna być składowana w osobnym sektorze. Płynne środki chemiczne, których mieszaniny par z powietrzem mogą spowodować wybuch powinny być składowane w osobnym pomieszczeniu.

W zależności od rodzaju opakowania należy odpowiednio dobrać sposób składowania.

Materiały w małych opakowaniach o masie jednostkowej nie przekraczającej 10 kg powinny być składowane na regałach o konstrukcji stalowej.

Beczki z preparatami ciekłymi powinny być szczelne. Należy je układać na drewnianych podkładach w pozycji leżącej, z otworem czopowym zwróconym ku górze. Składając beczki w warstwach należy stosować drewniane przekładki. Skrajne beczki należy unieruchomić przez podklinowanie.

Skrzynie drewniane z butelkami powinny być układane w stosy, jednak nie wyższe niż 1,5 m.

Rozlewanie i przelewanie płynnych środków ochrony roślin do naczyń nie może odbywać się w pomieszczeniu składowym, lecz w oddzielnym pomieszczeniu specjalnie do tego celu przystosowanym.

W wypadku rozlania się płynnych środków chemicznych nie należy ich zbierać metalowymi łopatkami, lecz zasypywać suchym piaskiem, a następnie usunąć z magazynu, najlepiej zakopać.

Worki z preparatami sypkimi należy układać w stosy, których wysokość powinna być zgodna z obowiązującą instrukcją przewidzianą dla każdego rodzaju substancji.

Jeśli miejsca jest niewiele i zachodzi konieczność układania stosu znacznie wyżej, jego maksymalna wysokość nie może przekroczyć 8 warstw worków. W indywidualnych gospodarstwach rolnych wysokość stosu nie powinna być większa niż 1,5 m.

Nie wolno magazynować w jednym pomieszczeniu ze środkami chemicznymi ochrony roślin nawozów sztucznych, które mogą podczas zmieszania się spowodować pożar. Nawozy sztuczne można składować w tym samym budynku magazynowym, jeżeli pomieszczenie to jest oddzielone ścianą bez otworów bądź drzwiami o klasie odporności ogniowej 0,5 z samoczynnym przymknięciem.

Zabrania się przechowywania pasz, nasion oraz roślin strzępiastych w pomieszczeniach niż preparaty niepalne.

Przed rozpoczęciem pracy należy włączyć wentylację na co najmniej 5 min. Aby wymienić powietrze w pomieszczeniu, lub tak obniżyć stężenie par rozpuszczalników, aby było ono niższe niż 50 % dolnej granicy wybuchowości.

Przy przygotowaniu roztworu zabrania się używania ognia otwartego. Nie wolno ogrzewać mieszaniny bezpośrednio ogniem otwartym, by szybciej otrzymać roztwór.

Mieszaninę ogrzewać można okładając naczynie szmatami zanurzonymi w gorącej wodzie lub wstawiając je do większego naczynia z gorąca wodą.

Na odpadki i śmieci należy przewidzieć hermetycznie zamykane pojemniki z materiałów niepalnych.

W pomieszczeniach do magazynowania palnych chemicznych środków roślin oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie zabrania się:

• używania otwartego ognia i palenia tytoniu,

• porzucania niewygaszonych papierosów i zapałek,

• korzystania z uszkodzonych instalacji i urządzeń elektroenergetycznych,

• przeróbek i remontów urządzeń i instalacji elektrycznych oraz naprawiania uszkodzonych bezpieczników elektrycznych,

• pozostawiania nie wyłączonego dopływu prądu elektrycznego po zakończeniu pracy w magazynie,

• używania piecyków elektrycznych, w tym również akumulacyjnych, oraz przenośnych piecyków żelaznych,

• zastawiania wyjść.

Przy magazynowaniu należy zachować następujące minimalne odległości:

• 0,7 m od ścian budynku,

• co najmniej 1,0 m od grzejników,

• 0,5 m od punktów świetlnych.

Szerokość przejścia miedzy regałami lub stosami powinna wynosić 1,2 m.

Nad przejściami bądź na regałach wywiesza się wyraźny napis z podaniem:

• środka,

• temperatury zapłonu,

• dolnej granicy wybuchowości.

Przed wejściem do pomieszczenie należy wywiesić ostrzeżenie: „PALENIE ZABRONIONE”.

Podczas pożaru środków ochrony roślin osoby biorące udział w akcji ratowniczej powinny mieć założone rękawice i zabezpieczone drogi oddechowe przed działaniem par i gazów trujących.

5. Warunki magazynowania.

W magazynie temperatura przechowywania pestycydów powinna wynosić nie mniej niż 0°C i nie więcej niż 30°C.

Dopuszczalny zakres temperatur magazynowania dla poszczególnych pestycydów podano w normach przedmiotowych.

Środki gaśnicze oraz zasadnicze warunki magazynowania z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego i zagrożenia wybuchem podano w poniższej tablicy:

Rodzaj materiału	Charakterystyka	Środki gaśnicze	Zasadnicze warunki magazynowania
Ciecze palne	Mieszające się z wodą	Woda, piana, dwutlenek węgla,	W wydzielonych pomieszczeniach ognioodpronych budynków lub w osobnych budynkach, pomieszczenie magazynowe powinno odpowiadać kategorii W - 2 (strefie Z - 2) zagrożenia wybuchem
		Nie mieszające się z wodą o masie właściwej większej niż 1		Piana, dwutlenek węgla, woda,
		Nie mieszające się z wodą o masie właściwej mniejszej niż 1		Piana, dwu tlenek węgla, nie gasić wodą
	Ciała stałe palne	W stanie rozdrobnionym tworzą z powietrzem mieszaninę wybuchową	Dwutlenek węgla, piana	W wydzielonych pomieszczeniach ognioodpornych budynków lub w osobnych ognioodpornych budynkach pomieszczenie magazynowe lub magazyn powinno odpowiadać warunkom strefy z - 10 w przypadku magazynowania pyłów palnych o dolnej granicy wybuchowości do 65/m^3 strefy z - 10
		W stanie rozdrobnionym nie tworza z powietrzem mieszaniny wybuchowej	Piasek, woda, proszki gaśnicze, koce gaśnicze
Wyroby w puszkach aerozolowych		Woda w dużej ilości, piana, dwutlenek węgla, proszki gaśnicze	W suchych magazynach w temperaturze do 30°C z dala od źródeł ciepła , przekroczenie maksymalnej temperatury magazynowania grozi niebezpieczeństwem wybuchu

5.1. Przygotowania do magazynowania.

Warunkiem przyjęcia pestycydów do magazynu jest sprawdzenie stanu technicznego partii towaru pod względem ilościowym i jakościowym wg normy przedmiotowej, jak również naprawa lub wymiana opakowań nieszczelnych lub uszkodzonych.

Nie zezwala się na przechowywanie pestycydów w opakowaniach nieoznakowanych, źle lub nie w pełni oznakowanych.

5.2. Magazynowanie.

Pestycydy powinno się przechowywać rozsortowane wg:

1. sposobu zastosowania wg następujących grup:

• insektycydy sypkie,

• insektycydy płynne,

• fungicydy,

• herbicydy i regulatory wzrostu,

• pozostałe pestycydy,

• nazw,

• rodzajów opakowania,

• numerów partii.

Oddzielnie powinny być przechowywane substancje o działaniu żrącym oraz substancje palne.

Pestycydy zaliczone do trucizn powinny być przechowywane w pomieszczeniach magazynu lub w oddzielnym zamkniętym magazynie.

Pestycydy zaliczone do herbicydów oraz regulatorów wzrostu powinny być przechowywane w oddzielnych pomieszczeniach magazynu lub oddzielnym magazynie

Pestycydy należy przechowywać na regałach lub w stosach na podstawach umieszczonych na twardym, równym podłożu zapewniającym statyczność.

Na każdej półce regału dopuszczalne jest umieszczenie stosu o wysokości do 1,5 m pod warunkiem zachowania pełnej statyczności.

Między poszczególnymi regałami i stosami powinny być zachowane odpowiednie przejścia o szerokości co najmniej 0,5 m, umożliwiające kontrolę opakowań, pobieranie próbek, itp.

Pestycydy w małych opakowaniach użytkowych jak butelki, pudełka należy przechowywać w opakowaniu transportowym (skrzynie, pudlo), które stanowi dodatkowe zabezpieczenie i w koniecznych przypadkach umożliwia szybkie przemieszczenie się wewnątrz pomieszczenia magazynowego.

Pestycydy w opakowaniu transportowym nie wymagają stosowania dodatkowych środków zabezpieczających .

Opakowania z pestycydami należy przechowywać i przewozić zamknięciami do góry.

Bębny lekkie ustawiać w równych rzędach do wysokości 3 warstw. Dopuszczalna wysokość stosu wynosi 3 m. Bębny o pojemności do 50 dm³ przechowuje się na regałach lub w stosach na podstawach stojakowych do wysokości 3 warstw. W przypadku paletyzacji bębny lekkie należy ustawiać na palecie do wysokości 4 warstw.

Bębny ciężkie należy układać na stojakach lub podkładach drewnianych zawsze otworem do góry, do wysokości 3 warstw. Dla bębnów ciężkich należy stosować palety specjalne (np. siodłowe), które można układać w stosy do wysokości 4 warstw.

Między poszczególnymi rzędami bębnów lekkich lub ciężkich należy pozostawić wolną przestrzeń o szerokości co najmniej 0,5 m umożliwiającą obserwację i usunięcie lub zabezpieczenie nieszczelnego bębna. Bębnów nie należy umieszczać w pobliżu urządzeń grzewczych.

Hoboki uniwersalne należy przechowywać na regałach lub w stosach na podstawach stojakowych do wysokości 4 warstw. W przypadku paletyzacji hoboki należy układać na palecie. Jednostki ładunkowe można układać w stosy do wysokości 4 warstw.

Kanistry ustawiać w równych rzędach zamknięciem do góry w jednej warstwie. W przypadku paletyzacji kanistry należy układać najwyżej w trzech warstwach na paletach płaskich lub w paletach skrzyniowych. Jednostki ładunkowe można układać w stosy do wysokości 4 warstw.

Torby i worki układać warstwami w stosy na drewnianych podkładach do wysokości 1,5 m. w przypadku paletyzacji stosować palety w kształcie prostopadłościanu lub skrzyniowe. Jednostki ładunkowe o wysokości do 0,9 m można układać w stosy do wysokości 4 warstw, jednostki ładunkowe o wysokości 0,9 - 1,8 m odpowiednio w niższe stosy.

Skrzynki przechowywać na regałach lub stosach na twardym równym podłożu. Dopuszczalne są stosy o wysokości do 2 m i przechowywanie w 3 warstwach. W przypadku paletyzacji stosować palety w kształcie prostopadłościanu do 0,9 m można układać w stosy do 4 warstw, jednostki ładunkowe o wysokości do 0,9 - 1,8 m odpowiednio w niższe stosy.

Pudla przechowywać na regałach lub w stosach na twardym podłożu. Dopuszczalne są stosy o wysokości do 2 m. ładunki jednostkowe układać w stosy tak jak w przypadku skrzynek. Jednostki ładunkowe uformowane z pudeł zawierających wyroby aerozolowe należy układać wyłącznie w jednej warstwie.

W magazynach przystosowanych do systemu paletowego należy przestrzegać następujących zasad:

1. jednostki ładunkowe ustawia się w magazynie wg systemu blokowego lub rzędowego, prostopadle lub ukośnie, zależnie od warunków lokalowych oraz stopnia zmechanizowania czynności magazynowych,

2. jednostki ładunkowe można składować w wolnostojących stosach lub urządzeniach stelażowych (regałach),

3. szerokość drogi komunikacyjnej dla dwóch kierunków ruchu winna być nie mniejsza niż 2,8 m, a dla ruchu jednokierunkowego nie mniejsza niż 1,4 m; na zakrętach droga wymaga poszerzenia dla umożliwienia obrotu wózka wraz z paletą,

4. techniczne warunki przechowywania danego wyrobu - sposób składowania, charakterystyka urządzeń do składowania, warunki składowania oraz charakterystyka techniczno - konstrukcyjna przestrzeni magazynowej, jakiej wymaga dany wyrób - określa Karta Katalogowa Jednostki Ładunkowej danego wyrobu.

3. Likwidacja niepełnowartościowych środków ochrony roślin oraz pustych opakowań po tych środkach.

Zasady postępowania podaje instrukcja nr 1/71 z dnia 21 maja 1971 roku w sprawie zasad i sposobu likwidacji niepełnowartościowych chemicznych środków ochrony roślin wycofanych z obrotu handlowego, oraz opróżnionych opakowań po tych środkach, wydana przez Centralę Rolniczą Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” i Centralę Spółdzielni Ogrodniczych.

Instrukcja została opracowana w uzgodnieniu z Ministerstwem Przemysłu Chemicznego, Ministerstwem Rolnictwa, Centralnym Urzędem Gospodarki Wodnej oraz zaakceptowana przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej.

Instrukcja w części dotyczy techniki niszczenia niepełnowartościowych pestycydów oraz opróżnionych po nich opakowań powinna być również wykorzystywana przez państwowe gospodarstwa rolne, spółdzielnie produkcyjne, kółka rolnicze, międzykółkowe bazy maszynowe i stacje zabiegowe ochrony roślin.

Przedmiotem niniejszej instrukcji są sposoby zagospodarowania oraz likwidacji środków ochrony roślin następujących kategorii:

• preparaty wycofane z obrotu handlowego na podstawie orzeczeń komisji kwalifikacyjnych,

• preparaty uznane przez odnośne instytuty na podstawie przeprowadzonych analiz za nienadające się do dalszej sprzedaży,

• preparaty wycofane z obrotu handlowego na podstawie specjalnych zarządzeń.

Poza instrukcja zawiera wytyczne dotyczące sposobów niszczenia niektórych opróżnionych opakowań po środkach ochrony roślin.

1. Zasady ogólne.

1. Jednostki handlowe i Centrali Spółdzielni Ogrodniczych prowadzące magazyny hurtowe i punkty sprzedaży detalicznej chemicznych środków ochrony roślin; corocznie po zakończeniu sezonu sprzedaży, tj. w miesiącach październik - listopad zobowiązane są do przeprowadzenia komisyjnych oględzin i weryfikacji posiadanych zapasów chemicznych środków ochrony roślin.

Komisja kwalifikacyjna, w skład której wchodzą:

1. odnośnie magazynów hurtowych:

Dyrektor (lub jego zastępca) jednostki, której podlega dana hurtownia - przewodniczący komisji,

Członkowie:

• przedstawiciel stacji kwarantanny i ochrony roślin,

• kierownik właściwej komórki nadzorującej obrót środkami ochrony roślin,

• magazynier.

2. odnośnie punktów sprzedaży detalicznej:

• członek zarządu placówki prowadzącej sprzedaż detaliczną - przewodniczący komisji,

Członkowie:

• agronom lub instruktor ogrodniczy,

• kierownik lub referent nadzorujący sprzedaż detaliczną,

• sprzedawca.

Na podstawie szczegółowych oględzin dokonuje się podziału zapasów na następujące grupy:

1. środki ochrony roślin nie budzące zastrzeżeń, zakwalifikowane jako pełnowartościowe,

2. środki przeterminowane lub o nieustalonej, a wątpliwej jakości, wymagające przed sprzedażą przebadania,

3. środki wskazujące zewnętrzne cechy zepsucia, przeznaczone do zniszczenia.

Z dokonanych oględzin komisja sporządza szczegółowy protokół, którego jeden egzemplarz jest przesyłany do jednostki nadrzędnej oraz do stacji epidemiologicznej.

Z zapasów środków ochrony roślin nie ustalonej, wątpliwej jakości wymagających przebadania, pobiera się próbki kontrolne, które przesyła się do:

• Instytut Ochrony Roślin Oddział w Sośnowicach (preparaty owadobójcze, grzybobójcze, gryzoniobójcze),

• Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa

Zakład ekologii i Zwalczania Chwastów we Wrocławiu (preparaty chwastobójcze i regulatory wzrostu, np. Pomonit, Betokson, Hormonit).

Przy wysyłaniu próbek do analizy należy przestrzegać następujących zasad:

• próbka zostaje pobrana komisyjnie, na którą to okoliczność zostaje spisany specjalny protokół,

• próbkę należy pobierać zgodnie z przepisami zamieszczonymi w Polskiej Normie PN - 67 / C - 04500 Produkty Chemiczne.

Wytyczne pobierania i przygotowania próbek:

• należy dołączyć całą oryginalną etykietę lub spisać z niej dane, ze szczególnym uwzględnieniem daty produkcji, numeru kontrolnego,

• ponadto należy podać:

1. wielkość partii preparatu, z którego pobrano próbkę,

2. okres składowania i warunki przechowywania.

Wysyłane próbki, szczególnie preparatów płynnych, muszą być należycie opakowane i zabezpieczone przed uszkodzeniem w czasie transportu.

Celem należytego zabezpieczenia przed stłuczeniem, wszystkie próbki płynnych środków ochrony roślin muszą być przesyłane w skrzyniach drewnianych wypełnionych watą drzewną lub innymi zabezpieczającymi materiałami.

Na wierzchu skrzyneczki należy umieścić napis ostrzegawczy: „UWAGA SZKŁO”.

Niezależnie od tego placówki handlowe wysyłające próbki bo analiz są zobowiązane do przesyłania oddzielnym pismem pod adresem ww. Instytutów pisemnego zlecenia, podpisanego przez kierownika placówki handlowej z podaniem warunków i sposobu regulacji należności. Kopia ww. zlecenia musi być załączona do paczki zawierającej próbki preparatów do badania. Przesłanie próbek do badania musi nastąpić bezzwłocznie po zakończeniu pracy komisji dokonującej oceny stanu zapasów.

2. Zasady szczegółowe.

Z uwagi na trujący i szkodliwy charakter środków ochrony roślin technika ich niszczenia musi być dostosowana do przepisów BHP, gwarantować ochronę powietrza, gleby i wszelkich źródeł wody. Miejsca przeznaczone na niszczenie pestycydów muszą być niedostępne dla ludzi i zwierząt gospodarskich.

Instrukcja dalszego zagospodarowania i niszczenia środków ochrony roślin oraz zużytych opakowań uwzględnia różne asortymenty, różne klasy toksyczności preparatów, odmienne formy ich użytkowania, różne rodzaje opakowań.

Tam gdzie to jest możliwe i celowe, należy niszczenie pestycydów centralizować.

Likwidacja środków ochrony roślin wycofanych z obrotu handlowego odbywa się poprzez:

1. przekazywanie do zakładu produkcyjnego celem zniszczenia lub dalszego wykorzystania,

2. zakopanie w dołach ziemnych,

3. umieszenie w zbiornikach betonowych.

Wybór sposobu likwidacji lub zagospodarowania zależy od rodzaju środków, ich właściwości, szkodliwości sanitarnej i woni, wielkości zapasu oraz rodzaju opakowania, możliwości przerobu przez przemysł.

Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami:

1. przekazywanie do zakładów produkcyjnych opakowań zwrotnych na ustalonych i obowiązujących zasadach,

2. niszczenie opakowań po środkach ochrony roślin zaliczonych do I i II klasy trucizn przez spalenie, zakopywanie bezpośrednio do ziemi lub niszczenie w zbiornikach betonowych,

3. niszczenie opakowań po środkach ochrony roślin zaliczonych do III i IV klasy środków szkodliwych oraz do V klasy środków nieszkodliwych dla zdrowia, jak w pkt. b).

Opakowania te mogą być jednak, w wyjątkowych wypadkach, technicznie i ekonomicznie uzasadnionych, użyte do innych celów gospodarczych (z wyłączeniem użycia do wody pitnej, środków spożywczych i pasz) prze jednostki technicznej obsługi rolnictwa wg programu opracowanego prze Ministerstwo Rolnictwa, zaakceptowanego przez Głównego Inspektora Sanitarnego.

2.1.Niszczenie pestycydów zaliczonych do V klasy toksyczności.

Zakwalifikowane do zniszczenia środki ochrony roślin zaliczone do V klasy toksyczności należy niszczyć w następujący sposób:

W miejscu odległym co najmniej o 300 m od zabudowań mieszkalnych i gospodarczych i w odległości co najmniej 300 m od wszelkich źródeł wody należy wykopać dół ziemny.

Środki ochrony roślin w oryginalnych fabrycznych opakowaniach należy umieszczać w starych, posiadających wieka skrzyniach drewnianych obitych z zewnątrz ze wszystkich stron papą i umieścić w wykopanym uprzednio dole ziemnym.

Przy wkładaniu preparatów do skrzyni należy przestrzegać zasady aby wszystkie opakowania były umieszczone zamknięciami do góry.

Głębokość wykopanego dołu musi być tak wyliczona, aby po umieszczeniu w nim skrzyni z preparatami, warstwa ziemi na przysypanie wynosiła co najmniej 1 metr. W jednym dole ziemnym nie należy zakopywać więcej niż 1000 kg wszystkich preparatów.

2.2. Niszczenie opakowań po pestycydach zaliczonych do V klasy.

Opakowania papierowe im tekturowe po preparatach zaliczonych do V klasy toksyczności należy spalić i popiół po nich zakopać do ziemi. Opakowania szklane i blaszane (butelki, balony, bańki, karnisterki) po uprzednim zniszczeniu (rozbiciu, zgnieceniu) należy zakopać do dołów ziemnych. Zakopywanie wszelkich wyżej wymienionych opakowań musi się odbywać z zachowaniem odpowiednich środków ostrożności.

2.3. Niszczenie pestycydów zaliczonych do I, II, III, IV klasy toksyczności.

Wszystkie środki ochrony roślin zakwalifikowane do I i II klasy tj. trucizn i do III i IV klasy tj. do środków szkodliwych dla zdrowia oraz opakowania jednostkowe po tych preparatach należy niszczyć przez ich umieszczenie w specjalnie na ten cel przygotowanych zbiornikach betonowych.

TYP A - średnica kręgu 1 m

kręgi	Objętość w m^3	Pojemność w tonach
3	1,2	1,2
4	1,6	1,6
5	2,0	2,0
6	2,4	2,4

TYP B - średnica kręgu 2,10 m

Kręgi	Objętość w m^3	Pojemność w tonach
3	5	5
4	7	5
6	10	10

Typ C

Wymurowane w ziemi i wybetonowane zbiorniki mogące pomieścić kilkanaście ton preparatów.

1. Lokalizacja zbiorników

Lokalizacja zbiorników betonowych wymaga porozumienia z gminną stacją sanitarno - epidemiologiczną oraz terenowo właściwym organem gospodarki wodnej i zależy od miejscowych warunków hydrogeologicznych. Przy ustalaniu lokalizacji należy stwierdzić czy poziom wody gruntowej nie znajduje się na głębokości mniejszej niż 0,5 m od dna zbiornika po jego zabudowie. Głębokość mniejsza stanowi przeciwwskazanie lokalizacyjne.

Wymagana szerokość strefy ochronnej co najmniej 300m.

2. Wykonanie zbiorników

Do budowy zbiorników przeznaczone są gotowe niezbrojone kręgi betonowe (studzienne) o średnicy dla typu A - 100 cm i wysokości 50 cm, dla typu B kręgi zbrojone o średnicy 210 cm i wysokości 50 cm.

W zależności od ilości posiadanych przez spółdzielnię (związek spółdzielni) preparatów przeznaczonych do zniszczenia, do budowy zbiorników należy użyć 3 - 6 kręgów studziennych. Poszczególne kręgi zakopuje się do ziemi stosując metodę budowy studzien, przy czy kręgi muszą być łączone zaprawą cementową. Przed zakopaniem kręgi należy od strony zewnętrznej pokryć masą izolacyjną, tj. smołą lub lepikiem. Dno wykopanego zbiornika należy uzbroić siatka drucianą, bardzo dokładnie wybetonować betonem i połączyć ściśle ze ściankami ostatniego kręgu umieszczonego w ziemi. Warstwa betonu stanowiąca dno powinna wynosić co najmniej 10 cm. Odległość powierzchni ziemi od górnej krawędzi ostatniego kręgu powinna wynosić co najmniej 70 cm tak aby po zasypaniu zbiornika, warstwa ziemi znajdująca się nad nim miała grubość około 50 cm. Po umieszczeniu wszystkich kręgów w ziemi wnętrze zbiornika należy dokładnie przejrzeć, wszystkie występujące otwory i szczeliny wyrównać zaprawą cementową, a następnie cały zbiornik pokryć warstwą masy izolacyjnej (lepik, smoła).

W wybetonowanym zbiorniku umieszcza się w opakowaniach jednostkowych zamknięciami do góry środki ochrony roślin zaliczone do I, II, III, i IV klasy toksyczności w taki sposób aby w dowolnych warstwach nie nastąpiło stłuczenie opakowań preparatów płynnych na skutek nacisku.

Po napełnieniu zbiornik należy pokryć pokrywą betonową o grubości co najmniej 50 cm.

Miejsce zakopania zbiornika należy trwale oznaczyć za pomocą wkopanego słupka betonowego, opatrzonego znakiem trupiej czaszki.

Zbiorniki typu C mogą być budowane w przypadkach nagromadzenia się większych ilości pestycydów zakwalifikowanych do zniszczenia w danej placówce handlowej. Budowa tego rodzaju zbiornika jest inwestycją, która musi być wykonana na podstawie prawidłowo opracowanej dokumentacji technicznej. Dokumentacja na ww. zbiornik na zlecenie zainteresowanej placówki handlowej może opracować komórka inwestycyjna WZOS.

3. Przeprowadzenie niszczenia pestycydów

Niszczenie pestycydów wycofanych z obrotu handlowego odbywa się pod nadzorem specjalnie powołanej komisji, w skład której wchodzą:

• przedstawiciel gminnej stacji sanitarno - epidemiologicznej,

• przedstawiciel gminnej stacji kwarantanny i ochrony roślin,

• przedstawiciel zarządu jednostki gospodarczej, która przeprowadza niszczenie preparatów,

• magazynier lub sprzedawca środków ochrony roślin,

• przedstawiciel czynnika społecznego lub samorządu.

Po zakończeniu czynności związanych z niszczeniem środków ochrony roślin zostaje sporządzony w trzech egzemplarzach protokół zawierający następujące dane:

• nazwę jednostki gospodarczej,

• dokładny wykaz zniszczonych środków ochrony roślin z podaniem ich nazwy, ilości, rodzaju, opakowań,

• wartość zniszczonych preparatów według cen zakupu (wg wartości bilansowej)

• dokładny opis zbiornika, w którym złożono pestycydy i jego lokalizację,

• podpisy wszystkich członków komisji.

Wymieniony protokół, stanowiący dokumentację ze zniszczenia pestycydów, w jednym egzemplarzu należy przekazać do miejscowej stacji sanitarno - epidemiologicznej oraz organom gospodarki wodnej, z którymi uzgodniono lokalizację zbiornika.

Pozostałe dwa egzemplarze protokołu przechowywane są w placówce handlowej, która dokonała zniszczenia pestycydów, przez okres co najmniej 10 lat

2.4. Niszczenie opakowań po pestycydach zaliczonych do I i II klasy środków szkodliwych.

1. Opróżnione opakowania papierowe i kartonowe należy z zachowaniem ostrożności spalić, pozostały popiół i niespalone resztki opakowań starannie zebrać i wysypać do zbiornika betonowego razem z niszczonymi preparatami.

2. Opróżnione opakowania szklane i blaszane po potłuczeniu i zgnieceniu umieszczać również w zbiornikach betonowych razem z niszczonymi preparatami.

3. W przypadku braku zbiornika betonowego popiół po spaleniu opakowań i opróżnione opakowania, po potłuczeniu i zgnieceniu można zakopać na ugorze z dala (co najmniej 300 m) od wszelkich źródeł i zbiorników.

Postępowanie ustalone w pkt. a i b wskazane jest szczególnie w przypadkach, gdy nastąpiło większe nagromadzenie opróżnionych opakowań.

1. Wykorzystanie wycofanych z obrotu niepełnowartościowych pestycydów przez przemysł.

W uzasadnionych i sporadycznych wypadkach, na warunkach uzgodnionych każdorazowo z odnośnym zakładem produkcyjnym, wytwarzającym preparat wycofany z obrotu, względnie z innym zainteresowanym zakładem przemysłowym może nastąpić nieodpłatnie lub odpłatnie przekazanie posiadanego zapasu pestycydów do ponownego przerobu lub wykorzystania do innych celów.

4. Wykaz chemicznych środków ochrony roślin

HERBICYDY	Klasa szkód	FUNGICYDY	Klasa szkód	ZOOCYDY	Klasa szkód
Afalon Ąlanep Azogerd Azopnim Amipopielik Betanal Bladex Buranit Buracyl Butisan Chwastox Chisel Devrinol Dicuran Dual Espander Fusilade Granstar Goal Gesagard Iloxan Kemifan Kerb Linuron Lontrel Leniclazd Linurex Nabu Dewrind Pyramin Roundup Sincor Stomp Satecid Starane Targa super Venzar Dactal Agil Selekt	IV IV IV IV III V III IV V IV III V IV V IV IV IV V V IV IV V V V IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV V IV V IV	Acrobat Bayleton 5WP25WP Bravo Champion Delam Ditharu Miedzian Nimord Pencozeb Pprevicur Rowral Rubigan Sadoplan Sandofan Siarkol extra Sumilux Sylit Topsin Saprol	IV IV V V IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV V V IV V V	Bancol Basudin Bi Bulcloc Diazol Decis Fastac Fury Hostation Karate Lanate Marschal Nogos Nuvelle Owadofos Talstar Vydate Zolone Sumi Alfa	III III II IV III IV IV III II III I III II III III III I II III
				RONDENTYCYDY Klasa szkód Toxan I I i II grupa trucizny TRU III i IV środki szkodliwe dla zdrowia V środki praktycznie nieszkodliwe

Załącznik nr 1

Instrukcja

Bezpieczeństwa i higieny pracy w magazynie środków ochrony roślin

Każdy pracownik zatrudniony w zakładzie powinien znać i przestrzegać ogólne przepisy bezpieczeństwa pracy obowiązujące w zakładzie celem uniknięcia wypadków przy pracy.

1. Magazyn ze środkami chemicznymi ochrony roślin powinien być utrzymany w stanie suchym oraz posiadać skutecznie działające urządzenia wentylacji naturalnej lub mechanicznej.

2. Drzwi do magazynu powinny być szczelne i zamykane na klucz.

3. Naczynia oraz wszelkie przedmioty służące do odważania, przesypywania i przelewania substancji trujących mogą być używane do innego celu, po uprzednim dokładnym wymyciu i odkażeniu.

4. Odzież robocza i ochronna powinna być przechowywana w innej szafce niż odzież domowa.

5. Ubranie robocze i ochronne powinno być często prane.

6. Pracownicy zatrudnieni przy środkach ochrony roślin winni korzystać z:

• kombinezonu impregnowanego z kapturem, szczelnie zapinanego pod szyją, na przegubach rąk i na butach,

• butów gumowych

• rękawic gumowych

• okularów ochronnych, a w razie większego niebezpieczeństwa maski.

7. Maski, półmaski należy po każdym użyciu poddać dezynfekcji.

8. W ubraniu zanieczyszczonym środkami ochrony roślin nie wolno wchodzić do domu mieszkalnego. Należy również unikać stykania się z ludźmi i zwierzętami.

9. Zanieczyszczonymi rękami nie wolno dotykać ust, ani wycierać oczu, jak również dotykać pokarmu.

10. Odzież ochronną po pracy przy środkach ochrony roślin należy wytrzepać, oczyścić i złożyć w specjalnie przeznaczonym do tego celu pomieszczeniu.

11. Następnie ręce i z kolei twarz należy wymyć ciepłą wodą z mydłem i kilkakrotnie przepłukać usta.

12. W miejscu pracy nie wolno jeść, pić, palić papierosów. Do pracy nie wolno przystępować na czczo. W dniach pracy, jak również w dniu poprzedzającym do pracy i w następnym dniu po zakończeniu pracy nie wolno używać napojów zawierających alkohol.

13. spożywanie posiłków i palenie tytoniu dopuszczalne jest tylko w czasie przerwy, w miejscu oddalonym od stanowiska pracy z daleka od środków szkodliwych i trujących. Przed każdorazowym spożyciem pokarmu, przyjmowaniem napoju lub paleniem tytoniu należy starannie przepłukać usta.

14. Pracownic stale zatrudnieni przy środkach ochrony roślin winni poddawać się okresowym badaniom lekarskim co najmniej jeden raz na 6 miesięcy.

15. W razie wystąpienia u pracownika w czasie pracy objawów zatrucia należy:

• podejrzanego o zatrucie usunąć z miejsca, w którym jest narażony na działanie promieni słonecznych, wiatru lub zimna,

• zanieczyszczone środkami ubranie zdjąć a chorego okryć,

• wezwać pomoc lekarską z pogotowia lub najbliższego ośrodka służby zdrowia,

• nieprzytomnym nie wolno wlewać do ust żadnych płynów.

16. Środki chemiczne ochrony roślin powinny być magazynowane w skrzyniach, workach papierowych lub innych opakowaniach dostosowanych do właściwości danego środka. Do opakowania każdego rodzaju środka chemicznego powinna być przytwierdzona etykieta (tabliczka) na której trwałym napisem pod nazwą danego środka oznaczy się na bieżąco ilość tego środka.

Załącznik nr 2

Adresy ośrodków ostrych zatruć

1. Instytut Medycyny Pracy, Klinika Ostrych Zatruć

ul. Teresy 8, 90-950 Łódź, skr. poczt. 199

tel. [phone], 574295, 574270, tlx. 885360.

2. Szpital Praski, Ośrodek Ostrych Zatruć, III Oddział Chorób Wewnętrznych

Al. Solidarności 67, 03 - 401 Warszawa

tel. [phone].

3. Instytut Medycyny Pracy, Wojewódzki Ośrodek Toksykologiczny

ul. Biernackiego 9, 20 - 950 Lublin

tel. [phone], 775121

4. Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Krakowski Szpital Specjalistyczny im. L. Rydygiera, Klinika Toksykologii

os. Złotej Jesieni 1, 31 - 826 Kraków

tel. [phone]

5. Oddział Chorób Zawodowych i Toksykologii przy Wielkopolskim Centrum Medycyny Pracy

ul. Poznańska 55a, 60 - 852 Poznań

tel. [phone]

6. Odział Chorób Zawodowych i Wewnętrznych przy Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym

ul. Chopina 2, Rzeszów

tel. [phone]

7. Instytut Medycyny Pracy, Klinika Chorób Zawodowych

ul. Kościelna 13, 41 - 200 Sosnowiec

tel. [phone], 660885

8. Oddział chorób Wewnętrznych oraz Ośrodek Ostrych Zatruć Szpitala Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej

ul. Traugutta 112, 50 - 420 Wrocław

tel. [phone]

9. Klinika Chorób Wewnętrznych i Ostrych Zatruć Akademii medycznej

ul. Dębinki 7, 80 - 211 Gdańsk - Wrzeszcz

tel. [phone], 428222

Załącznik nr 3

Wykaz chemicznych środków ochrony roślin

HERBICYDY	Klasa szkód	FUNGICYDY	Klasa szkód	ZOOCYDY	Klasa szkód
Afalon Ąlanep Azogerd Azopnim Amipopielik Betanal Bladex Buranit Buracyl Butisan Chwastox Chisel Devrinol Dicuran Dual Espander Fusilade Granstar Goal Gesagard Iloxan Kemifan Kerb Linuron Lontrel Leniclazd Linurex Nabu Dewrind Pyramin Roundup Sincor Stomp Satecid Starane Targa super Venzar Dactal Agil Selekt	IV IV IV IV III V III IV V IV III V IV V IV IV IV V V IV IV V V V IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV V IV V IV	Acrobat Bayleton 5WP25WP Bravo Champion Delam Ditharu Miedzian Nimord Pencozeb Pprevicur Rowral Rubigan Sadoplan Sandofan Siarkol extra Sumilux Sylit Topsin Saprol	IV IV V V IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV V V IV V V	Bancol Basudin Bi Bulcloc Diazol Decis Fastac Fury Hostation Karate Lanate Marschal Nogos Nuvelle Owadofos Talstar Vydate Zolone Sumi Alfa	III III II IV III IV IV III II III I III II III III III I II III
				RONDENTYCYDY Klasa szkód Toxan I I i II grupa trucizny TRU III i IV środki szkodliwe dla zdrowia V środki praktycznie nieszkodliwe

Załącznik nr 4

Rozporządzenie Ministra rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

Z dnia 10 stycznia 1991 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i sztucznych w rolnictwie.

(Dz. U. Nr 14, poz. 64)

na podstawie art. 208 § 3 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie reguluje sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych przy pracach związanych ze stosowaniem i magazynowaniem środków ochrony roślin oraz nawozów sztucznych - zwanych dalej „środkami chemicznymi”.

§ 2. Przy pracach związanych ze stosowaniem środków chemicznych mogą być zatrudnione osoby posiadające odpowiednie przeszkolenie i po badaniach lekarskich potwierdzających brak przeciwwskazań do wykonywania tego rodzaju prac oraz zaopatrzone w środki ochrony indywidualnej i odzież roboczą w zależności od wykonywanej pracy i stosowanego środka chemicznego.

§ 3. Zakład pracy obowiązany jest zapewnić pracownikom zatrudnionym przy stosowaniu środków chemicznych:

• stanowiskową instrukcję bezpieczeństwa i higieny pracy,

• pomieszczenia higieniczno sanitarne oraz szatnie,

• środki myjące i ręczniki,

• apteczkę zawierającą niezbędne wyposażenie do udzielenia pierwszej pomocy w wypadku zatrucia środkami ochrony roślin wraz z instrukcją dotyczącą sposobu udzielania takiej pomocy,

• minimum 25 litrów wody na osobę dziennie, odpowiadającej warunkom wody do picia i na potrzeby gospodarcze, jeżeli praca wykonywana jest poza terenem zakładu pracy,

• myjnię sprzętu agrotechnicznego z oczyszczalnią ścieków lub osadnikiem do ich neutralizacji.

§ 4. 1. Do pracy związanej ze stosowaniem środków ochrony roślin należy przystąpić po uprzednim spożyciu posiłku. W dniu poprzedzającym pracę, w dniu jej wykonywania i w dniu następnym po jej zakończeniu nie należy spożywać napojów alkoholowych.

2. Spożywanie posiłków i napojów oraz palenie tytoniu przez pracowników stosujących środki ochrony roślin dopuszczalne jest wyłącznie w czasie przerw w pracy po uprzednim zdjęciu wierzchnich środków ochrony indywidualnej oraz umyciu rąk, twarzy i przepłukaniu jamy ustnej wodą spełniającą warunki określone w §3 pkt. 5.

3. Miejsce na posiłek powinno być oddalone co najmniej o 50 metrów od terenu stosowania środków ochrony roślin i znajdować się od strony nawietrznej.

§ 5. 1. Środki ochrony roślin powinny być stosowane zgodnie z instrukcją załączoną do tych środków.

2. Podczas stosowania przez okres kolejnych kilku dni środków ochrony roślin zaliczanych do trucizn należy codziennie zmieniać bieliznę osobistą i ręczniki.

3. Pracownicy zatrudnieni przy stosowaniu środków chemicznych poza siedzibą zakładu pracy powinni posiadać podręczną apteczkę zawierającą zestaw środków do udzielenia pierwszej pomocy wraz z instrukcją określającą posługiwanie się tymi środkami.

4. Po zakończeniu pracy związanej ze stosowaniem środków ochrony roślin należy całe ciało umyć w ciepłej wodzie z mydłem i kilkakrotnie przepłukać jamę ustną wodą spełniającą warunki określone w § 3 pkt. 5.

§ 6. Zabrania się:

• jednoosobowego stosowania środków ochrony roślin zaliczanych do trucizn,

• zatrudniania kobiet i młodocianych przy stosowaniu środków chemicznych zgodnie z odrębnymi przepisami,

• prania bielizny i odzieży zanieczyszczonej środkami chemicznymi przez pracowników we własnym zakresie.

§ 7. 1. Prace związane ze stosowaniem środków ochrony roślin należy wykonywać sprzętem sprawnym techniczne przy prędkości wiatru nie przekraczającym 3 m/s i w taki sposób, ażeby ruch powietrza nie znosił stosowanych środków na pracowników.

2. W pomieszczeniach zamkniętych przeznaczonych do produkcji roślinnej, w których zastosowano środki ochrony roślin, należy na drzwiach wejściowych umieścić informację o zastosowanym środku, stopniu toksyczności i czasie trwania prewencji dla ludzi, jak również o zakazie wstępu osobom postronnym i nie posiadającym odpowiednich środków ochrony indywidualnej.

3. Przy drzwiach wejściowych do pomieszczeń, o których mowa w ust. 2, o powierzchni powyżej 1000 m² , w tym pieczarkarni o powierzchni powyżej 500 m² , należy umieścić szafki wyposażone w dwa awaryjne komplety niezbędnych środków ochrony indywidualnej.

4. Po zakończonej pracy nie wykorzystane środki ochrony roślin oraz opakowania po zużytych środkach powinny być niezwłocznie zwrócone do magazynu.

§ 8. 1. Zaprawianie nasion środkami ochrony roślin należy wykonywać w wyłącznie do tego celu przeznaczonych zaprawiarkach.

2. Zaprawiarki nasion powinny być eksploatowane w pomieszczeniach wyposażonych w mechaniczną wentylację zapewniającą 10 - krotną wymianę powietrza w ciągu jednej godziny.

3. Zaprawione nasiona przed ich wysiewem powinny być przechowywane w oddzielnym pomieszczeniu w workach zaopatrzonych w etykietę z napisem „zaprawione nasiona siewne”, na której powinna być podana nazwa środka chemicznego użytego do zaprawiania i data wykonania zabiegu.

4. W pomieszczeniach, w których przeprowadza się zaprawianie nasion lub przechowuje się nasiona po wykonanym zabiegu, nie wolno wykonywać innych prac.

§ 9. 1. W przypadku wystąpienia objawów wskazujących na możliwość zatrucia środkami chemicznymi podczas ich stosowania, należy niezwłocznie o tym poinformować przełożonego lub kierownika zakładu pracy, który obowiązany jest powiadomić najbliższą placówkę lecznictwa ambulatoryjnego lub najbliższy szpital.

2. Lekarz badający pracownika z objawami zatrucia środkami chemicznymi powinien być szczegółowo poinformowany przez osoby wymienione w ust. 1 o nazwie i składzie środka, który mógł być przyczyną zatrucia, jak również o okolicznościach i czasie ewentualnego zatrucia oraz dacie pierwszych objawów.

§ 10. 1. Pracownicy zatrudnieni przy pracach związanych ze stosowaniem nawozów mineralnych lub sztucznych w formie pylistej bądź płynnej powinni być wyposażeni w niezbędne środki ochrony indywidualnej, które nie mogą być wykorzystywane do prac związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin.

2. Przed rozpoczęciem prac związanych ze stosowaniem nawozów w formie pylistej ręce i twarz należy nasmarować kremem, a po zakończeniu pracy niezwłocznie umyć się w ciepłej wodzie z mydłem.

3. Zabrania się stosowania wapna palonego i innych nawozów pylistych w czasie deszczu lub gdy prędkość wiatru przekracza 3 m/s.

§ 11. 1. Poza terenem zakładu pracy mogą być wykonywane tylko doraźne naprawy sprzętu używanego do stosowania środków chemicznych, po uprzednim wyłączeniu napędu.

2. W przypadku konieczności wykonania naprawy sprzętu używanego do stosowania środków chemicznych w warsztacie remontowym, sprzęt ten należy dokładnie oczyścić za pomocą myjni, o której mowa w § 3 pkt. 6, z pozostałości środków chemicznych.

3. Podczas stosowania środków chemicznych sprzęt używany do tego celu należy zabezpieczyć przed osobami postronnymi i nie zatrudnionymi przy jego obsłudze.

4. Zabrania się pozostawiania środków chemicznych w sprzęcie po skończonej pracy.

§ 12. 1. Magazyn środków należący do jednostek organizacyjnych stosujących te środki powinien być od strony zewnętrznej zaopatrzony w trwałą informację o jego przeznaczeniu i rodzaju składowanych środków.

2. Magazyn środków chemicznych należy wyposażyć w:

• mechaniczną wentylację uruchamianą z zewnątrz i wewnątrz magazynu wraz z blokadą drzwi w czasie trwania przewietrzania pomieszczeń,

• okna z szybami ograniczającymi oddziaływanie promieni słonecznych,

• instalację elektryczną gazo - i pyłoszczelną.

3. W magazynie środków chemicznych należy:

• wyodrębnić pomieszczenie do przechowywania środków ochrony roślin i gromadzenia niepełnowartościowych środków oraz opakowań zwrotnych przeznaczonych do likwidacji,

• zapewnić zamykane pomieszczenie do przechowywania środków ochrony roślin zaliczanych do trucizn.

4. Środki ochrony roślin powinny być przechowywane w oryginalnych opakowaniach oraz pogrupowane według rodzaju i przeznaczenia. W przypadku konieczności zmiany opakowania, opakowanie zastępcze powinno być szczelne i odporne na działanie środka oraz oznaczone tak jak oryginalne.

5. Importowane środki ochrony roślin powinny zawierać instrukcję ich stosowania w języku polskim.

6. Pracownicy zatrudnieni przy ważeniu, mierzeniu, przelewaniu lub przesypywaniu albo usuwaniu rozlanych lub rozsypywanych środków ochrony roślin powinny być wyposażeni w niezbędne środki ochrony indywidualnej.

7. Naczynia i urządzenia służące do ważenia lub odmierzania środków ochrony roślin należących do trucizn powinny być oznaczone napisem „TRUCIZNA”.

8. W magazynie środków chemicznych zabrania się palenia tytoniu i spożywania posiłków, jak również przechowywania:

• artykułów żywnościowych,

• pasz dla zwierząt,

• nasion i ziaren zbóż nie zaprawionych środkami ochrony roślin,

• przedmiotów osobistego użytku pracowników,

• materiałów pędnych i łatwo palnych.

§ 13. 1. Nawozy mineralne i sztuczne powinny być składowane według rodzaju i oddzielone pomiędzy sobą.

2. Nawozy wapniowe i wapniowo - magnezowe w postaci węglanowej mogą być okresowo składowane w pryzmach polowych o wysokości co najmniej 2 m.

3. Nawozy potasowe mogą być składowane w pryzmach o wysokości co najmniej 1,5 m, przykrytych materiałem wodoodpornym.

4. Pryzmy, o których mowa w ust. 2 i 3., powinny być formowane na utwardzonym podłożu zapewniającym odpływ wód opadowych.

5. Nawozy mineralne i sztuczne mogą być składowane w workach polietylenowych na wolnym powietrzu po dodatkowym ich zabezpieczeniu materiałem wodoodpornym.

6. Zabrania się składowania saletry amonowej w bliskiej odległości z innymi nawozami, a zwłaszcza z mocznikiem.

§ 14. 1. Środki chemiczne transponowane z magazynu na miejsce ich stosowania powinny być zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych.

2. W przypadku rozlania lub rozsypania środków ochrony roślin w czasie transportu, należy je ostrożnie zebrać, a skażone miejsce spłukać wodą lub przekopać.

3. Po zakończeniu transportu środków chemicznych pojazdy wykorzystywane do tego celu należy oczyścić z pozostałości tych środków.

4. Zabrania się przewozu osób, zwierząt i materiałów wymienionych w § 12 ust. 8 pojazdami, na których znajdują się środki chemiczne.

§ 15. 1. W przypadku używania sprzętu agrolotniczego do stosowania środków chemicznych, lądowiska tego sprzętu należy wyznaczyć w taki sposób, aby uniknąć w czasie startu i lądowania przelotów nad:

• budynkami mieszkalnymi,

• otwartymi zbiornikami wodnymi,

• fermami hodowlanymi i pasiekami.

2. Na lądowisku i w jego pobliżu mogą przebywać tylko osoby bezpośrednio związane ze stosowaniem środków chemicznych.

3. Osoby obsługujące sprzęt agrolotniczy powinny być dodatkowo wyposażone w ochrony słuchu.

4. Na wyznaczonym lądowisku powinny znajdować się:

• środek łączności (radiotelefon, telefon) między lądowiskiem a jednostką organizacyjną stosującą środki chemiczne,

• sprzęt przeciwpożarowy do ochrony sprzętu agrolotniczego i magazynu polowego paliw,

• niezbędny sprzęt pomocniczy do przygotowania i napełniania zbiorników sprzętu agrolotniczego stosowanymi środkami chemicznymi.

§ 16. Traci moc rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Zdrowia z dnia 24 listopada 1959r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych w rolnictwie (Dz. U. z 1960 r. Nr 1, poz. 4).

§ 17. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od daty jego ogłoszenia.

NSTRUKCJA SKŁADOWANIA I MAGAZYNOWANIA W MAGAZYNIE ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN str. 36

w ..............................................................................................................................................

36

---