WYROK SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI (ósma izba)

z dnia 30 kwietnia 2009 r.(*)

Konkurencja - Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki - Rynek konsoli do gier wideo i kartridżów z grami kompatybilnych z konsolami do gier Nintendo - Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 81 WE - Ograniczenie eksportu równoległego - Grzywny - Skutek odstraszający - Czas trwania naruszenia - Okoliczności obciążające - Rola przywódcy lub inicjatora - Okoliczności łagodzące - Współpraca w toku postępowania administracyjnego

W sprawie T-13/03

Nintendo Co., Ltd, z siedzibą w Kioto (Japonia),

Nintendo of Europe GmbH, z siedzibą w Grossostheim (Niemcy),

reprezentowane przez I. Forrestera, QC, J. Pheasanta, M. Powella, C. Kennedy-Loest, solicitors, oraz J. Killicka, barrister,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej początkowo przez O. Beynet oraz A. Whelana, a następnie przez X. Lewisa oraz O. Beynet, działających w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

mającej za przedmiot skargę o uchylenie lub obniżenie kwoty grzywny nałożonej na skarżące na podstawie art. 3 tiret pierwsze decyzji Komisji 2003/675/WE z dnia 30 października 2002 r. dotyczącej postępowania na podstawie art. 81 [WE] i art. 53 porozumienia EOG (COMP/35.587 PO Video Games, COMP/35.706 PO Nintendo Distribution i COMP/36.321 Omega - Nintendo) (Dz.U. 2003, L 255, s. 33),

SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (ósma izba),

w składzie: M.E. Martins Ribeiro, prezes, S. Papasavvas i N. Wahl (sprawozdawca),

sekretarz: C. Kantza, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 19 maja 2008 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności powstania sporu

1.     Przedsiębiorstwa, których dotyczy niniejsza sprawa

1        Pierwsza skarżąca, Nintendo Co., Ltd (zwana dalej „NCL” lub „Nintendo”), notowana na giełdzie spółka mająca siedzibę w Kioto (Japonia), stoi na czele grupy spółek Nintendo specjalizujących się w produkcji i dystrybucji konsoli do gier wideo i kartridżów z grami przeznaczonych do wykorzystania w tychże konsolach.

2        Działalność Nintendo w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) prowadzona jest na niektórych terytoriach przez spółki zależne należące do Nintendo w 100%, wśród których najważniejsza jest druga skarżąca - Nintendo of Europe GmbH (zwana dalej „NOE” lub „Nintendo”). W okresie, gdy zaistniały zdarzenia leżące u podstaw niniejszego postępowania, NOE koordynowała pewne rodzaje działalności handlowej Nintendo w Europie i była jej wyłącznym dystrybutorem w Niemczech.

3        Na pozostałych obszarach sprzedaży Nintendo wyznaczyła niezależnych wyłącznych dystrybutorów. Tak więc The Games Ltd, oddział handlowy spółki John Menzies Distribution Ltd będącej w 100% spółką zależną John Menzies plc, został w sierpniu 1995 r. wyłącznym dystrybutorem Nintendo w Zjednoczonym Królestwie oraz w Irlandii i pozostał nim przynajmniej do dnia 31 grudnia 1997 r.

2.     Postępowanie administracyjne

 Dochodzenie dotyczące sektora gier wideo (sprawa IV/35.587 PO Video Games)

4        W marcu 1995 r. Komisja wszczęła dochodzenie dotyczące sektora gier wideo (sprawa IV/35.587 PO Video Games). W ramach tego dochodzenia w dniach 26 czerwca i 19 września 1995 r. Komisja skierowała do Nintendo żądania udzielenia informacji na podstawie art. 11 rozporządzenia Rady nr 17 z dnia 6 lutego 1962 r., pierwszego rozporządzenia wprowadzającego w życie art. [81 WE] i [82 WE] (Dz.U. 13, s. 204) w celu uzyskania informacji dotyczących w szczególności: dystrybutorów i spółek zależnych Nintendo, porozumień w sprawie dystrybucji zawieranych formalnie z tymi przedsiębiorstwami oraz ogólnych warunków sprzedaży. NOE udzieliła odpowiedzi na owe żądania udzielenia informacji w pismach z dnia 31 lipca i z dnia 26 września 1995 r.

 Dochodzenie uzupełniające dotyczące w szczególności systemu dystrybucji Nintendo (sprawa IV/35.706 PO Nintendo Distribution)

5        Po sformułowaniu wniosków wstępnych Komisja wszczęła we wrześniu 1995 r. dochodzenie uzupełniające dotyczące w szczególności systemu dystrybucji Nintendo (sprawa IV/35.706 PO Nintendo Distribution).

6        W ramach tego dochodzenia w dniu 9 października 1995 r. Komisja skierowała do Nintendo żądanie udzielenia informacji. Przedstawiciele Nintendo i Komisji odbyli szereg spotkań dotyczących polityki dystrybucji prowadzonej przez Nintendo. Nintendo przekazała ponadto różne wersje porozumień, jakie zawarła z niektórymi z jej dystrybutorów.

 Dochodzenie wszczęte na podstawie skargi do Komisji złożonej przez Omegę Electro BV (sprawa IV/36.321 Omega - Nintendo)

7        W dniu 26 listopada 1996 r. Omega Electro, spółka działająca w sektorze importu i sprzedaży gier elektronicznych, wniosła do Komisji skargę na podstawie art. 3 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 17 dotyczącą zasadniczo dystrybucji kartridżów i konsoli do gier Nintendo, uzasadniając ją w szczególności tym, że Nintendo utrudniała handel równoległy i stosowała w Niderlandach system narzucanych cen odsprzedaży. Po tym, jak wniesiono tę skargę, Komisja rozszerzyła zakres dochodzenia (sprawa IV/36.321 Omega - Nintendo). W dniu 7 marca 1997 r. Komisja wysłała do Nintendo i do John Menzies żądanie udzielenia informacji. W odpowiedzi z dnia 16 maja 1997 r. Nintendo przyznała, że niektóre z zawieranych przez nią porozumień w sprawie dystrybucji i niektóre ze stosowanych przez nią ogólnych warunków zawierały ograniczenia handlu równoległego wewnątrz EOG. W październiku 1997 r. Komisja skierowała do John Menzies kolejne żądanie udzielenia informacji, na które spółka ta odpowiedziała w dniu 1 grudnia 1997 r., przekazując pewne informacje dotyczące spornego kartelu.

8        W piśmie z dnia 23 grudnia 1997 r. Nintendo poinformowała Komisję, że zdała sobie sprawę z istnienia „poważnego problemu związanego z handlem równoległym wewnątrz Wspólnoty” i wyraziła wolę podjęcia współpracy z Komisją.

9        W dniu 13 stycznia 1998 r. John Menzies przekazała dalsze informacje. W dniach 21 stycznia, 1 kwietnia i 15 maja 1998 r. Nintendo przekazała Komisji setki dokumentów. W dniu 15 grudnia 1998 r. Komisja odbyła spotkanie z przedstawicielami Nintendo, podczas którego podjęto kwestię ewentualnego przyznania rekompensat osobom trzecim poszkodowanym wskutek spornego kartelu.

10      Ponadto w następstwie złożonego zeznania Nintendo podjęła działania w celu zapewnienia poszanowania w przyszłości prawa wspólnotowego i zaoferowała rekompensaty finansowe osobom trzecim, które wskutek jej czynów poniosły szkodę finansową.

11      W dniu 26 kwietnia 2000 r. Komisja skierowała do Nintendo oraz do innych zainteresowanych przedsiębiorstw pismo w sprawie przedstawienia zarzutów w związku z naruszeniem art. 81 ust. 1 WE oraz art. 53 ust. 1 porozumienia o EOG (zwanego dalej „porozumieniem EOG”). W odpowiedzi na zarzuty postawione przez Komisję Nintendo i pozostałe zainteresowane przedsiębiorstwa przekazały uwagi na piśmie, w których Nintendo i kilka z tychże przedsiębiorstw wnosiły o zastosowanie komunikatu Komisji z dnia 18 lipca 1996 r. dotyczącego nienakładania grzywien lub obniżenia ich kwoty w sprawach dotyczących karteli (Dz.U. C 207, s. 4, zwanego dalej „komunikatem w sprawie współpracy”). Żadna ze stron nie wystąpiła o przeprowadzenie formalnego przesłuchania. Nintendo nie zakwestionowała prawdziwości okoliczności faktycznych przedstawionych w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów.

12      Skarżące wysłały do Komisji odpowiedź na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów w dniu 7 lipca 2000 r.

3.     Sporna decyzja

13      W dniu 30 października 2002 r. Komisja wydała decyzję 2003/675/WE dotyczącą postępowania na podstawie art. 81 [WE] i art. 53 porozumienia EOG (COMP/35.587 PO Video Games, COMP/35.706 PO Nintendo Distribution i COMP/36.321 Omega - Nintendo) (Dz.U. 2003, L 255, s. 33, zwaną dalej „decyzją”). Decyzja została doręczona NOE i NCL, odpowiednio, w dniach 8 i 11 listopada 2002 r.

14      Decyzja zawiera w szczególności następujące postanowienia:

„Artykuł 1

Następujące przedsiębiorstwa naruszyły art. 81 ust. 1 [WE] i art. 53 ust. 1 porozumienia EOG, uczestnicząc we wskazanych okresach w szeregu porozumień i uzgodnionych praktyk na rynkach konsoli do gier i kartridżów z grami kompatybilnych z konsolami do gier wytwarzanymi przez Nintendo, których celem i skutkiem było ograniczenie eksportu równoległego konsoli i kartridżów z grami Nintendo:

-        [NCL i NOE], od stycznia 1991 r. do końca grudnia 1997 r.,

[…]

Artykuł 3

Na wskazane w art. 1 przedsiębiorstwa nakłada się, z tytułu popełnionego przez nie naruszenia, następujące grzywny:

-        [NCL i NOE], które odpowiadają solidarnie, grzywnę w wysokości 149,128 mln EUR,

[…]” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tej decyzji poniżej].

15      W celu obliczenia kwoty grzywien Komisja zastosowała w decyzji metodologię określoną w wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 [EWWiS] (Dz.U. 1998, C 9, s. 3, zwanych dalej „wytycznymi”). Komisja postanowiła jednak nie stosować komunikatu w sprawie współpracy ze względu na wertykalny charakter naruszenia.

16      W pierwszej kolejności Komisja określiła na podstawie wagi i czasu trwania naruszenia kwotę podstawową grzywien.

17      Mając na uwadze charakter naruszenia, jego rzeczywisty wpływ na rynek oraz rozmiar właściwego rynku geograficznego, Komisja uznała w tym względzie przede wszystkim, że zainteresowane przedsiębiorstwa popełniły bardzo poważne naruszenie.

18      Następnie Komisja uznała, że skoro jednolite i ciągłe naruszenie, o którym mowa, dotyczyło kilku przedsiębiorstw krańcowo różnych pod względem wielkości, zainteresowane przedsiębiorstwa należało potraktować w zróżnicowany sposób w celu uwzględnienia określonego znaczenia każdego z nich, a zatem rzeczywistego wpływu ich zachowania noszącego znamiona naruszenia na konkurencję. W tym celu przedsiębiorstwa, których dotyczy niniejsza sprawa, podzielono na trzy grupy w zależności od względnego znaczenia każdego z nich w porównaniu z Nintendo jako dystrybutorem rozpatrywanych produktów w EOG. Porównania dokonano w odniesieniu do udziału każdego przedsiębiorstwa w łącznej ilości konsoli i kartridżów z grami Nintendo zakupionych celem ich dystrybucji w EOG w 1997 r., czyli w ostatnim roku trwania naruszenia. Na tej podstawie Nintendo jako jedyna została zaliczona do pierwszej grupy, John Menzies zaś znalazła się jako jedyna w drugiej grupie. Jeśli chodzi o te przedsiębiorstwa, Komisja ustaliła na podstawie wagi naruszenia wstępną kwotę wyjściową w wysokości 23 mln EUR w wypadku Nintendo i 8 mln EUR w wypadku John Menzies. Jeśli chodzi o inne przedsiębiorstwa wskazane w decyzji, Komisja przyjęła wstępną kwotę wyjściową w wysokości 1 mln EUR.

19      Ponadto Komisja podwyższyła te kwoty wyjściowe, po pierwsze, po to, by zapewnić grzywnie wystarczająco odstraszający skutek, a po drugie, po to, by uwzględnić wielkość i całkowite zasoby Nintendo, John Menzies oraz Itochu Corp. Konkretnie, jeśli chodzi o Nintendo, Komisja uznała, iż poza okolicznością, że Nintendo była znacznie mniejsza od Itochu, należało uwzględnić fakt, iż była ona producentem produktów stanowiących przedmiot naruszenia. Mając na względzie te informacje, Komisja zastosowała mnożnik w wysokości 3 do kwot ustalonych w odniesieniu do Nintendo i Itochu oraz mnożnik w wysokości 1,25 w odniesieniu do John Menzies, tak że kwoty wyjściowe zostały ustalone na: 69 mln EUR w wypadku Nintendo, 10 mln EUR w wypadku John Menzies i 3 mln EUR w wypadku Itochu.

20      Jeśli chodzi o czas trwania naruszenia popełnionego przez każde z przedsiębiorstw, kwota wyjściowa została podwyższona o 10% za każdy jego rok, czyli w sumie o 65% w wypadku Nintendo i o 20% w wypadku John Menzies.

21      W związku z tym Komisja ustaliła kwotę podstawową grzywny nałożonej na Nintendo na 113,85 mln EUR.

22      W drugiej kolejności Komisja podwyższyła z tytułu okoliczności obciążających kwotę podstawową grzywny nałożonej na Nintendo, po pierwsze, o 50% z tego względu, że przedsiębiorstwo to było przywódcą i inicjatorem naruszenia, a po drugie, o 25%, ponieważ Nintendo kontynuowała naruszenie po podjęciu przez Komisję w czerwcu 1995 r. pierwszych czynności dochodzeniowych. Kwota podstawowa grzywny nałożonej na John Menzies została podwyższona o 20%, przy czym pierwsze podwyższenie o 10% zastosowano w celu uwzględnienia faktu, iż spółka ta kontynuowała naruszenie po wszczęciu przez Komisję dochodzenia, a drugie podwyższenie o 10% zastosowano ze względu na jej odmowę podjęcia współpracy z Komisją.

23      W trzeciej kolejności przy badaniu okoliczności łagodzących Komisja uznała najpierw, że zasadne było obniżenie grzywny nałożonej na jedno z przedsiębiorstw wskazanych w decyzji, a mianowicie na Concentra - Produtos para crianças, SA, wyłącznego dystrybutora Nintendo w Portugalii, ze względu na jego wyłącznie bierną rolę przez znaczną część rozpatrywanego okresu. Następnie Komisja przyznała Nintendo obniżkę w wysokości 300 tys. EUR w celu uwzględnienia rekompensat finansowych zaoferowanych przez to przedsiębiorstwo osobom trzecim poszkodowanym wskutek spornego kartelu, wskazanym w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów. Wreszcie Komisja przyznała obniżki wynoszące odpowiednio 40% i 25% spółkom John Menzies oraz Nintendo z uwagi na ich efektywną współpracę z Komisją. Komisja nie uwzględniła natomiast żadnej okoliczności łagodzącej w wypadku pozostałych przedsiębiorstw wskazanych w decyzji.

 Przebieg postępowania i żądania stron

24      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 16 stycznia 2003 r. skarżące wniosły niniejszą skargę.

25      Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (ósma izba) postanowił otworzyć procedurę ustną.

26      Pismem z dnia 7 maja 2008 r. skarżące poinformowały, że rezygnują z zarzutu, w którym powoływały się na błędne podwyższenie grzywny z tytułu pierwszego roku naruszenia.

27      Wystąpień stron i ich odpowiedzi na zadane przez Sąd pytania wysłuchano na rozprawie, która odbyła się w dniu 19 maja 2008 r. Przy tej okazji Komisja oświadczyła, że nie ma uwag do wspomnianej powyżej rezygnacji z jednego z zarzutów podniesionych w skardze.

28      Na tej samej rozprawie skarżące przekazały członkom Sądu i pozwanej dokument, który stanowił poprawioną wersję załącznika do dupliki. W tym załączniku Komisja chciała przedstawić współpracę, jaką każde z zainteresowanych przedsiębiorstw zaoferowało w trakcie jej dochodzenia. Po wysłuchaniu stron Sąd postanowił włączyć ten dokument do akt sprawy i wyznaczył Komisji termin do przedstawienia uwag na temat tego dokumentu. Po złożeniu tych uwag procedura ustna została zamknięta.

29      Skarżące wnoszą do Sądu o:

-        stwierdzenie nieważności art. 3 decyzji w zakresie, w jakim nałożono na nie grzywnę;

-        uchylenie lub obniżenie - w ramach przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania - kwoty grzywny do kwoty uznanej za odpowiednią;

-        podjęcie wszelkich innych stosownych działań;

-        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

30      Komisja wnosi do Sądu o:

-        oddalenie skargi w całości;

-        obciążenie skarżących kosztami postępowania.

 Co do prawa

31      Na poparcie skargi skarżące podnoszą, że Komisja naruszyła istotne wymogi proceduralne, traktat WE i przepisy dotyczące jego stosowania, nakładając na nie grzywnę w wysokości niemal 150 mln EUR, to jest najwyższą grzywnę, jaka została kiedykolwiek nałożona z tytułu naruszenia wertykalnego, i w dniu wydania decyzji czwartą co do wielkości grzywnę, jaka została kiedykolwiek nałożona na jedno przedsiębiorstwo za jedno jedyne naruszenie. Zdaniem skarżących grzywna jest niezgodna z prawem z tego powodu, że po pierwsze, jej kwota jest ewidentnie nieproporcjonalna i po drugie, poszczególne etapy obliczania tej grzywny są dotknięte błędami.

32      Argumenty przytoczone przez skarżące, które bez wyjątku odnoszą się do ustalenia kwoty grzywny, dotyczą, po pierwsze, wagi naruszenia, po drugie, zastosowania mnożnika tytułem zapewnienia skutku odstraszającego, po trzecie, czasu trwania naruszenia, po czwarte, podwyższenia grzywny z tytułu okoliczności obciążających i po piąte, istnienia okoliczności łagodzących.

33      Przed zbadaniem zarzutów podniesionych przez skarżące należy przypomnieć, iż z motywów 366-464 decyzji wynika, że grzywny nałożone przez Komisję z powodu stwierdzonych naruszeń art. 81 ust. 1 WE oraz art. 53 ust. 1 porozumienia EOG miały za podstawę art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz że Komisja - co też instytucja ta wyraźnie potwierdziła - ustaliła kwotę grzywien, stosując metodę określoną w wytycznych.

34      Nawet jeśli wytycznych nie można uznać za normę prawną, której w każdej sytuacji musi przestrzegać administracja, stanowią one jednak normę postępowania, która zawiera pewną wskazówkę dla praktyki administracyjnej i od której administracja nie może odstąpić w konkretnym przypadku bez podania powodów, które byłyby zgodne z zasadą równego traktowania (wyrok Trybunału z dnia 18 maja 2006 r. w sprawie C-397/03 P Archer Daniels Midland i Archer Daniels Midland Ingredients przeciwko Komisji, Zb.Orz. Rec. s. I-4429, pkt 91 i przytoczone tam orzecznictwo).

1.     W przedmiocie ustalenia wstępnej kwoty wyjściowej grzywny nałożonej na skarżące

 Argumenty stron

35      Skarżące zarzucają Komisji, iż ustaliła kwotę wyjściową grzywny z uwagi na wagę naruszenia na 23 mln EUR i powołują się w tym względzie na dwa zarzuty oparte, odpowiednio, na oczywistym błędzie w ocenie i braku uzasadnienia.

36      Skarżące czynią Komisji głównie zarzut, że ustaliła kwotę grzywny z uwagi na wagę naruszenia na podstawie „udziału każdej strony w łącznej ilości konsoli i kartridżów z grami Nintendo zakupionych celem ich dystrybucji w EOG”. Posłużenie się tym elementem, co nie ma precedensu, jest - ich zdaniem - arbitralne i niewłaściwe. Po pierwsze, podejście przyjęte przez Komisję oznacza, że wspomniana kwota byłaby wyższa, gdyby Nintendo zdecydowała się na dystrybucję swoich produktów za pośrednictwem spółek zależnych należących do niej w 100%, i niższa, gdyby zdecydowała się ona na dystrybucję swoich produktów za pośrednictwem niezależnych dystrybutorów, choć nie ma żadnego logicznego związku między względną i bezwzględną winą przedsiębiorstwa popełniającego naruszenie a strukturą, jaką wybrało ono do dystrybucji swoich własnych produktów. Po drugie, to podejście nie uwzględnia w ogóle konkurencji istniejącej między różnymi znakami towarowymi ani konkurencji istniejącej w stosunku do jednego i tego samego znaku towarowego („inter- and intra-brand competition”). W tym względzie skarżące zauważają, że sprzedaż konsoli i kartridżów z grami wideo charakteryzuje się silną konkurencją między różnymi znakami towarowymi. Wreszcie zdaniem skarżących pozycja Nintendo jako producenta została uwzględniona dwukrotnie, gdyż została ona również wzięta pod uwagę w ramach okoliczności obciążających (motyw 229 decyzji).

37      Pomocniczo skarżące utrzymują, że Komisja nie uzasadniła użytej metody i ustalonej w ten sposób kwoty bądź uzasadniła to w niewystarczający sposób. Uważają one, że wyjaśnienia udzielone przez Komisję w odpowiedzi na skargę nie są również satysfakcjonujące, ponieważ są one błędne i sprzeczne z tokiem rozumowania przyjętym zarówno w decyzji, jak i w wytycznych.

38      W tym względzie skarżące podnoszą po pierwsze, że utrzymując w odpowiedzi na skargę, iż kwota wyjściowa w wysokości 23 mln EUR odzwierciedla jedynie aspekt wagi naruszenia, czyli stosunki między dystrybucyjnymi spółkami zależnymi Nintendo i klientami, podczas gdy mnożnik uwzględnia inny aspekt, a mianowicie rolę skarżących jako producenta i dostawcy ich niezależnych dystrybutorów, Komisja odeszła od toku rozumowania przyjętego w decyzji. Zgodnie z decyzją mnożnik odzwierciedla jedynie konieczność odstraszenia przedsiębiorstw od popełniania naruszeń, podczas gdy kwota 23 mln EUR została ustalona na podstawie wagi naruszenia.

39      W każdym razie - zdaniem skarżących - argumentacja przedstawiona przez Komisję w odpowiedzi na skargę jest błędna. Z odpowiedzi na skargę wynika bowiem, że kwota ustalona ze względu na jeden aspekt naruszenia została oparta na kwocie ustalonej ze względu na inny aspekt naruszenia, choć możliwe byłoby obliczenie dwóch odrębnych kwot z powodu wagi naruszenia dla każdego z tych aspektów w świetle całokształtu okoliczności faktycznych.

40      Po drugie, Komisja odeszła również od własnych wytycznych, stosując mnożnik z uwagi na chęć odstraszenia przedsiębiorstw od popełniania naruszeń w celu dostosowania wymiaru kwot początkowo ustalonych ze względu na wagę naruszenia, choć w wytycznych wprowadzone zostało jasne rozróżnienie między stosowaniem ważenia kwot w celu uwzględnienia rzeczywistego wpływu bezprawnego zachowania każdego z przedsiębiorstw w sprawach, w których uczestniczy wiele podmiotów, a dostosowaniem kwoty ustalonej ze względu na wagę naruszenia w celu zapewnienia wystarczającego skutku odstraszającego.

41      Po trzecie, w odpowiedzi na argument Komisji, że skarżące skorzystały ze znaczącego rabatu w porównaniu z grzywnami nakładanymi w przypadku karteli, skarżące podkreślają, iż należy dokonać zasadniczego rozróżnienia między sprawami dotyczącymi ograniczeń horyzontalnych i sprawami dotyczącymi ograniczeń wertykalnych, co potwierdza komunikat w sprawie współpracy mający zastosowanie jedynie do ograniczeń horyzontalnych.

42      Komisja kwestionuje całość argumentów przedstawionych przez skarżące.

 Ocena Sądu

43      Jak wynika z decyzji, Komisja ustaliła w niniejszym przypadku kwotę grzywien nałożonych na zainteresowane przedsiębiorstwa, opierając się na wielu elementach zgodnie z metodą przedstawioną w wytycznych.

44      W pierwszej kolejności Komisja wskazała bowiem, że mając na uwadze charakter wspólnego projektu, jego skutki dla rynku i okoliczność, iż ograniczał on handel równoległy w obrębie całego EOG, zainteresowane przedsiębiorstwa dopuściły się bardzo poważnego naruszenia art. 81 ust. 1 WE, za co grozi im grzywna w wysokości co najmniej 20 mln EUR zgodnie z pkt 1A akapit drugi tiret trzecie wytycznych (motywy 374-384 decyzji).

45      Mając na względzie okoliczność, że w rachubę wchodziło jednolite i ciągłe naruszenie, w którym uczestniczyło wiele przedsiębiorstw bardzo różnej wielkości, Komisja potraktowała je następnie w zróżnicowany sposób zgodnie z pkt 1A akapit trzeci wytycznych (zob. motywy 385-391 decyzji). W tym celu uwzględniła ona udział każdej strony w łącznej ilości konsoli i kartridżów z grami Nintendo zakupionych celem ich dystrybucji w EOG w ostatnim roku trwania naruszenia, czyli w 1997 r. (zob. motyw 386 decyzji).

46      Na tej podstawie w przypadku Nintendo „wstępna kwota wyjściowa” grzywny została ustalona na 23 mln EUR (motyw 391 decyzji). Wreszcie w celu zapewnienia grzywnie wystarczającego skutku odstraszającego Komisja pomnożyła tę kwotę przez trzy, mając na względzie nie tylko wielkość i całkowite zasoby Nintendo, ale również jej status producenta produktów. Kwota wyjściowa grzywny nałożonej na Nintendo została zatem ustalona na 69 mln EUR (motywy 392-396 decyzji).

47      Z całości tych rozważań wynika, że - wbrew temu, co utrzymują skarżące - Komisja nie oparła się wyłącznie na liczbach, które odpowiadają udziałowi każdej strony w łącznej ilości sprzedanych konsoli i kartridżów Nintendo w trakcie roku odniesienia.

48      Argumentacji skarżących nie można by uwzględnić także wtedy, gdyby interpretować ją w ten sposób, że ma ona na celu krytykę posłużenia się tymi cyframi w ramach zróżnicowanego traktowania zastosowanego przez Komisję w motywach 385-391 decyzji.

49      Należy bowiem przypomnieć, że zróżnicowane traktowanie służy - jak wskazała Komisja w motywie 385 decyzji - uwzględnieniu określonego znaczenia każdego z przedsiębiorstw uczestniczących w naruszeniu i w związku z tym rzeczywistych skutków ich zachowania noszącego znamiona naruszenia, zwłaszcza w przypadku gdy przedsiębiorstwa, które popełniły naruszenia tego samego rodzaju, są bardzo różnej wielkości.

50      Jako że chodzi tu o cały zespół porozumień i uzgodnionych praktyk o charakterze wertykalnym, których celem i skutkiem było ograniczenie eksportu równoległego konsoli i kartridżów z grami, udziały posiadane przez poszczególne strony w dystrybucji rozpatrywanych produktów są reprezentatywne dla określonego znaczenia każdego z przedsiębiorstw w spornym systemie dystrybucji. Komisja nie popełniła zatem oczywistego błędu w ocenie, odwołując się do tych udziałów dla celów zróżnicowanego traktowania, jakie zostało zastosowane w ramach ustalenia wstępnych kwot grzywien nałożonych na zainteresowane przedsiębiorstwa.

51      Wbrew temu, co twierdzą skarżące, podejście Komisji nie pomija okoliczności, że sprzedaż konsoli i kartridżów z grami wideo charakteryzuje się silną konkurencją między różnymi znakami towarowymi. Należy bowiem przypomnieć, że - jak podkreśliła to Komisja - odwołała się ona do udziałów w rynku posiadanych przez poszczególne przedsiębiorstwa w dystrybucji produktów Nintendo jedynie po to, by ustalić względną odpowiedzialność każdego z tych przedsiębiorstw w spornym naruszeniu. Jak wynika jasno z decyzji (zob. w szczególności motyw 374), celem naruszenia było właśnie ograniczenie konkurencji na poziomie dystrybucji produktów Nintendo. Wobec tego okoliczność, że dla rynku konsoli i kartridżów z grami bardziej charakterystyczna jest silna konkurencja między różnymi znakami towarowymi aniżeli konkurencja w stosunku do jednego i tego samego znaku towarowego, przy założeniu, iż zostanie ona wykazana, nie stanowi elementu, który Komisja powinna uwzględnić w celu ustalenia wstępnej kwoty wyjściowej grzywny nałożonej na skarżące.

52      Okoliczność, że dotychczas Komisja nigdy nie oparła się na kwestionowanych danych przy dokonywaniu podziału na kategorie przedsiębiorstw, które uczestniczyły w jednolitym naruszeniu, można wyjaśnić tym, iż instytucja ta - co potwierdziła ona zresztą w swoich pismach - po raz pierwszy zamierzała dokonać takiej kategoryzacji w decyzji dotyczącej zachowań o charakterze wertykalnym.

53      Jeśli chodzi o zastrzeżenie oparte na naruszeniu obowiązku uzasadnienia, należy przypomnieć, że z utrwalonego orzecznictwa wynika, iż co się tyczy ustalania grzywien za naruszenia prawa konkurencji, Komisja spełnia spoczywający na niej obowiązek uzasadnienia, jeżeli wskazuje w decyzji elementy oceny, które umożliwiły jej określenie wagi i czasu trwania popełnionego naruszenia, przy czym nie ma ona obowiązku przedstawiania w decyzji bardziej szczegółowego wyjaśnienia ani danych liczbowych dotyczących metody obliczenia kwoty grzywny (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 16 listopada 2000 r. w sprawie C-279/98 P Cascades przeciwko Komisji, Rec. s. I-9693, pkt 38-47; wyrok Sądu z dnia 30 września 2003 r. w sprawach połączonych T-191/98, od T-212/98 do T-214/98 Atlantic Container Line i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II-3275, pkt 1522).

54      W niniejszym przypadku z powyższych rozważań wynika, że Komisja w wystarczający sposób przedstawiła poszczególne etapy ustalania kwoty grzywien na podstawie wagi naruszenia i że uczyniła ona zatem zadość spoczywającemu na niej obowiązkowi uzasadnienia.

55      W związku z tym należy oddalić wszystkie zastrzeżenia podniesione wobec ustalenia wstępnej kwoty wyjściowej grzywny na podstawie wagi naruszenia.

2.     W przedmiocie podwyższenia wstępnej kwoty wyjściowej grzywny nałożonej na skarżące w celu zapewnienia wystarczającego skutku odstraszającego

56      Skarżące kwestionują nie tylko to, że Komisja pomnożyła przez trzy wstępną kwotę wyjściową grzywny w celu zapewnienia skutku odstraszającego, ale również samą zasadę podwyższenia grzywny z tego powodu. W tym względzie skarżące podnoszą dwa zarzuty oparte, po pierwsze, na oczywistym naruszeniu prawa, naruszeniu zasady proporcjonalności i zasady non bis in idem, naruszeniu prawa do obrony i na niespójności z wcześniejszą praktyką decyzyjną Komisji, a po drugie, na braku uzasadnienia, naruszeniu zasady równego traktowania i błędnym zastosowaniu metody przedstawionej w wytycznych.

 W przedmiocie zarzutu pierwszego opartego na oczywistym naruszeniu prawa, naruszeniu zasady proporcjonalności i zasady non bis in idem, naruszeniu prawa do obrony i na niespójności z wcześniejszą praktyką decyzyjną Komisji

 Argumenty stron

57      W pierwszej kolejności skarżące twierdzą, że Komisja naruszyła zasadę proporcjonalności, gdyż zastosowanie mnożnika nie było konieczne do zapewnienia tego, że w przyszłości będą one przestrzegać prawa wspólnotowego.

58      Ich zdaniem przed zastosowaniem mnożnika w celu zapewnienia skutku odstraszającego grzywny Komisja powinna zbadać, czy istnieje ryzyko, że w braku takiego podwyższenia sprawca naruszenia ponownie złamie reguły konkurencji. Tymczasem w niniejszej sprawie ani w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, ani w decyzji nic nie wskazuje na to, że takie ryzyko zachodzi w przypadku skarżących. Wręcz przeciwnie, sama Komisja przyznała zarówno w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, jak i w decyzji (motyw 95), że „Nintendo podjęła działania, które zdają się być wiarygodne, aby zapewnić w przyszłości poszanowanie prawa wspólnotowego”. Skarżące przypominają w tym względzie, że podjęły liczne działania, do których zaliczają się: dobrowolne zeznanie i dobrowolne zaprzestanie naruszenia w grudniu 1997 r., pełna współpraca z Komisją, wypłata rekompensat osobom trzecim, zawarcie z ich dystrybutorami porozumień w sprawie dystrybucji bez klauzuli wyłączności i wprowadzenie w życie światowego programu dostosowania się do reguł konkurencji.

59      W odniesieniu do rozróżnienia dokonanego przez Komisję w odpowiedzi na skargę pomiędzy prewencją ogólną a prewencją szczególną i argumentu, że zastosowanie mnożnika może być uzasadnione względami prewencji ogólnej, skarżące podnoszą, iż tego rodzaju argument jest sprzeczny zarówno z wytycznymi, jak i z wcześniejszą praktyką Komisji. I tak w sprawie zwanej „Rury preizolowane”, na którą powołuje się Komisja, mnożnik miał właśnie na celu zapobiegnięcie powrotowi do naruszenia przez ABB Asea Brown Boveri Ltd (zwaną dalej „ABB”) [decyzja Komisji 1999/60/WE z dnia 21 października 1998 r. dotycząca postępowania na podstawie art. [81 WE] (IV/35.691/E-4 - Rury preizolowane) (Dz.U. 1999, L 24, s. 1), motyw 168]. Ponadto wbrew temu, co twierdzi Komisja, sprawa ta nie stanowi właściwego precedensu dla zastosowania mnożnika do przedsiębiorstwa, które przyjęło program dostosowania się do prawa konkurencji, jako że Komisja podała wyraźnie w wątpliwość skuteczność istniejącego już programu ABB (ww. decyzja Rury preizolowane, motyw 172).

60      W drugiej kolejności skarżące twierdzą, że Komisja odeszła od swojej wcześniejszej praktyki, stosując po raz pierwszy w sprawie dotyczącej ograniczeń o charakterze wertykalnym mnożnik w celu zapewnienia skutku odstraszającego.

61      W tym względzie skarżące przypominają, iż Komisja, aby uzasadnić w niniejszym przypadku zastosowanie mnożnika w celu zapewnienia skutku odstraszającego grzywny, oparła się, po pierwsze, na wielkości Nintendo, a po drugie, na jej statusie producenta. Niemniej we wcześniejszych sprawach dotyczących ograniczeń wertykalnych do producentów nie zastosowano żadnego współczynnika w celu zapewnienia skutku odstraszającego, mimo że w każdej z tych spraw na tych producentów nałożona została grzywna i że ukarane przedsiębiorstwa były z jednym wyjątkiem wielokrotnie większe niż skarżące. Taka sytuacja miała miejsce w sprawach zwanych „Volkswagen I” i „Volkswagen II”, „Mercedes Benz” i „Opel” [odpowiednio decyzja Komisji 98/273/WE z dnia 28 stycznia 1998 r. dotycząca postępowania na podstawie art. [81 WE] (IV/35.733 - VW) (Dz.U. L 124, s. 60); decyzja Komisji 2001/711/WE z dnia 29 czerwca 2001 r. w postępowaniu przewidzianym w art. 81 [WE] (sprawa COMP/F-2/36.693 - Volkswagen) (Dz.U. L 262, s. 14); decyzja Komisji 2002/758/WE z dnia 10 października 2001 r. dotycząca postępowania na podstawie art. 81 [WE] (sprawa COMP/36.264 - Mercedes-Benz) (Dz.U. 2002, L 257, s. 1), i decyzja Komisji 2001/146/WE z dnia 20 września 2000 r. dotycząca postępowania na podstawie art. 81 [WE] (sprawa COMP/36.653 - Opel) (Dz.U. 2001, L 59, s. 1)]. Co więcej, żadne z przedsiębiorstw, których dotyczyły te sprawy, nie zakończyły dobrowolnie swoich naruszeń bądź nie współpracowały z Komisją w jakikolwiek sposób. Niektóre z tych przedsiębiorstw nawet powróciły do popełniania naruszeń.

62      W odpowiedzi na twierdzenie Komisji, że mnożnik w celu zapewnienia skutku odstraszającego należy stosować wyłącznie w sprawach, w których karanych jest wiele stron, skarżące zauważają, że elementy przyjęte w celu uzasadnienia w niniejszym przypadku zastosowania takiego współczynnika, czyli wielkość Nintendo i jej status producenta, są wspólne sprawom, w których występuje jedna lub więcej stron. Podejście, za jakim opowiedziała się Komisja, jest zatem irracjonalne i dyskryminacyjne.

63      W odniesieniu do argumentu Komisji, że zastosowanie mnożnika w celu zapewnienia skutku odstraszającego jest uzasadnione koniecznością ustalenia niskiej wstępnej kwoty grzywny, aby nie karać innych stron, w szczególności małych dystrybutorów, skarżące odpowiadają, że w decyzji nie został przedstawiony żaden bezpośredni prawny lub matematyczny związek między kwotą ustaloną na podstawie wagi naruszenia dla Nintendo a kwotą ustaloną na podstawie wagi naruszenia dla dystrybutorów. W każdym razie Komisja nie była zobowiązana do zwiększenia kwoty ustalonej na podstawie wagi naruszenia dla małych dystrybutorów z tego jedynie powodu, że ustaliła wyższą kwotę dla Nintendo.

64      W trzeciej kolejności skarżące twierdzą, że uwzględniając w motywie 395 decyzji status Nintendo jako producenta rozpatrywanych produktów, aby zastosować mnożnik w celu zapewnienia skutku odstraszającego, Komisja oparła się na nieistotnej okoliczności, dopuszczając się tym samym oczywistego naruszenia prawa.

65      W tej kwestii wyrok Trybunału z dnia 7 czerwca 1983 r. w sprawach połączonych od 100/80 do 103/80 Musique diffusion française i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 1825, pkt 75 nie stanowi właściwego precedensu. W tym wyroku Trybunał nie uznał bowiem, iż sam fakt, że przedsiębiorstwo jest producentem, uzasadnia podwyższenie kwoty grzywny. Trybunał oświadczył, że istotną okolicznością, jaką należy uwzględnić przy obliczaniu kwoty grzywny, jest rola odgrywana przez producenta w naruszeniu, a nie fakt, że chodzi o producenta. Ponadto przytoczony przez Komisję pkt 75 tego wyroku nie dotyczył obliczenia kwoty grzywny, lecz kwestii, czy producent uczestniczył w naruszeniu wertykalnym ze swoimi dystrybutorami.

66      W każdym razie - zdaniem skarżących - w przypadku Nintendo nie zachodzi większe prawdopodobieństwo późniejszego naruszenia prawa konkurencji aniżeli w przypadku każdej innej strony z tego tylko względu, że jest ona producentem rozpatrywanych produktów.

67      W czwartej kolejności skarżące uważają, iż Komisja naruszyła zasadę non bis in idem, uwzględniając w przypadku Nintendo jej status producenta nie tylko w ramach podwyżki w celu zapewnienia skutku odstraszającego, ale również jako okoliczność obciążającą z uwagi na odgrywaną przez Nintendo rolę przywódcy i inicjatora naruszenia. Twierdzą one, że w przypadku naruszenia wertykalnego role producenta i przywódcy w praktyce się stapiają. Ich zdaniem producent zajmuje centralną pozycję, jako że wyznacza on dystrybutorów, zatwierdza warunki, na jakich dokonywane są dostawy na ich rzecz, oraz utrzymuje stałe stosunki handlowe z każdym z nich. Każdy producent uczestniczący w naruszeniu wertykalnym, w którym uczestniczą również jego dystrybutorzy, odgrywa zatem centralną rolę.

68      W piątej kolejności skarżące uważają, że Komisja naruszyła ich prawo do obrony, nie wspominając w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów o swoim zamiarze zastosowania mnożnika w celu zapewnienia skutku odstraszającego. W szczególności podnoszą one, iż w sprawie Rury preizolowane Komisja poinformowała konkretnie ABB, że uwzględniona zostanie konieczność zapewnienia grzywnie odstraszającego skutku (wyrok Sądu z dnia 20 marca 2002 r. w sprawie T-31/99 ABB Asea Brown Boveri przeciwko Komisji, Rec. s. II-1881, pkt 64, 83).

69      Komisja kwestionuje wszystkie zastrzeżenia podniesione przez skarżące.

 Ocena Sądu

70      Należy przypomnieć, że uprawnienie Komisji do nakładania grzywien na przedsiębiorstwa, które umyślnie lub przez niedbalstwo dopuściły się naruszenia postanowień art. 81 ust. 1 WE lub art. 82 WE, stanowi jeden z instrumentów przyznanych Komisji, aby umożliwić spełnienie powierzonej jej przez prawo wspólnotowe misji nadzorczej. Misja ta obejmuje obowiązek realizacji ogólnej polityki, mającej na celu stosowanie w dziedzinie konkurencji reguł ustalonych w traktacie, i doprowadzenia do tego, ażeby zachowania przedsiębiorstw były z nimi zgodne (ww. w pkt 65 wyrok w sprawach połączonych Musique diffusion française i in. przeciwko Komisji, pkt 105; wyrok Sądu z dnia 27 września 2006 r. w sprawie T-43/02 Jungbunzlauer przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-3435, pkt 297).

71      Wynika z tego, że Komisja jest uprawniona do określenia poziomu wysokości grzywien, tak aby wzmocnić ich skutek odstraszający, w przypadku gdy naruszenia określonego rodzaju, mimo że ich niezgodność z prawem nie podlegała wątpliwości od początku kształtowania wspólnotowej polityki w dziedzinie konkurencji, są wciąż stosunkowo częste ze względu na korzyści, jakie niektóre z zainteresowanych przedsiębiorstw mogą z nich czerpać (ww. w pkt 65 wyrok w sprawach połączonych Musique diffusion française i in. przeciwko Komisji, pkt 108; ww. w pkt 70 wyrok w sprawie Jungbunzlauer przeciwko Komisji, pkt 298). Ponieważ cel polegający na odstraszaniu dotyczy zachowania się przedsiębiorstw na terytorium Wspólnoty lub EOG, czynnik odstraszający jest określany przy uwzględnieniu szeregu elementów, a nie tylko szczególnej sytuacji zainteresowanego przedsiębiorstwa (wyrok Trybunału z dnia 29 czerwca 2006 r. w sprawie C-289/04 P Showa Denko przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-5859, pkt 23; zob. również podobnie ww. w pkt 70 wyrok w sprawie Jungbunzlauer przeciwko Komisji, pkt 300).

72      Przy ocenianiu konieczności podwyższenia kwoty grzywien w celu zapewnienia im odstraszającego skutku Komisja nie jest zatem w żaden sposób zobowiązana do dokonania oceny prawdopodobieństwa powrotu do naruszenia przez dane przedsiębiorstwa (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 12 grudnia 2007 r. w sprawach połączonych T-101/05 i T-111/05 BASF i UCB przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-4949, pkt 47).

73      W niniejszej sprawie skarżące nie mogą zatem twierdzić, że Komisja naruszyła zasadę proporcjonalności, gdyż miała ona prawo podwyższyć kwotę grzywny w celu zapewnienia jej skutku odstraszającego jedynie w przypadku istnienia ryzyka, że zainteresowane przedsiębiorstwa ponownie naruszą reguły w dziedzinie konkurencji. Jak podkreśliła Komisja, dążenie do zapewnienia skutku odstraszającego jest wymierzone nie tylko przeciwko przedsiębiorstwom, których dotyczy konkretnie decyzja nakładająca grzywny. Należy bowiem również skłonić przedsiębiorstwa podobnej wielkości dysponujące analogicznymi zasobami do powstrzymywania się od udziału w podobnych naruszeniach reguł konkurencji.

74      Działania prewencyjne podjęte przez skarżące, które polegają w szczególności na programie dostosowania się do wspólnotowego prawa konkurencji, ich współpracy w toku postępowania administracyjnego oraz rekompensatach wypłaconych osobom trzecim nie wpływają w żaden sposób na fakt popełnionego przestępstwa i nie powinny zostać uwzględnione na etapie oceny wagi naruszenia. Okoliczności te mogą zostać ewentualnie uwzględnione w ramach badania istnienia okoliczności łagodzących.

75      W odniesieniu do zastrzeżenia opartego na tym, iż Komisja odeszła od swojej wcześniejszej polityki, gdyż do tej pory żadna podwyżka w celu odstraszenia nie została zastosowana do grzywien nałożonych na uczestników naruszenia wertykalnego, wystarczy przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem praktyka decyzyjna Komisji nie stanowi ram prawnych dla grzywien w dziedzinie konkurencji i decyzje dotyczące innych spraw mają jedynie charakter informacyjny, jeżeli chodzi o ewentualne istnienie dyskryminacji, zważywszy, że jest mało prawdopodobne, iż okoliczności charakteryzujące te sprawy, takie jak rynki, produkty, zainteresowane przedsiębiorstwa i brane pod uwagę okresy, są identyczne (wyroki Trybunału: z dnia 21 września 2006 r. w sprawie C-167/04 P JCB Service przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-8935, pkt 201, 205; z dnia 7 czerwca 2007 r. w sprawie C-76/06 P Britannia Alloys & Chemicals przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-4405, pkt 60).

76      Ponadto należy podkreślić, że przedsiębiorstwa muszą brać pod uwagę możliwość, że w każdej chwili Komisja zdecyduje podnieść wysokość grzywien w stosunku do poziomu stosowanego w przeszłości (ww. w pkt 75 wyrok w sprawie Britannia Alloys & Chemicals przeciwko Komisji, pkt 61).

77      Z tego wynika, że należy oddalić część zarzutu opartą na braku spójności z wcześniejszą praktyką Komisji.

78      Nie można również uwzględnić twierdzenia, jakoby Komisja naruszyła prawo, powołując się w ramach podwyższenia grzywny w celu zapewnienia skutku odstraszającego na fakt, iż Nintendo jest producentem rozpatrywanych produktów.

79      Jeśli nawet bowiem wielkość przedsiębiorstwa stanowi ogólnie element, który należy uwzględnić w ramach ustalania kwoty grzywny, nie można wykluczyć, iż w celu zapewnienia grzywnie wystarczającego skutku odstraszającego uwzględnione mogą zostać inne elementy. W tym względzie w przypadku naruszeń o charakterze wertykalnym status producenta produktów może, podobnie jak wielkość przedsiębiorstwa, stanowić element przedstawiający jego rzeczywistą możliwość wyrządzenia znaczącej szkody konkurencji. W takim przypadku bowiem producent rozpatrywanych produktów, który zajmuje centralne miejsce w systemie dystrybucji tych produktów, musi wykazać się szczególną czujnością i upewnić się, że przestrzega reguł konkurencji przy zawieraniu porozumień w sprawie dystrybucji.

80      W konsekwencji przy ustalaniu kwoty grzywny na poziomie, który zapewnia jej wystarczający skutek odstraszający, Komisja mogła, nie popełniając przy tym oczywistego błędu w ocenie, uwzględnić fakt, że Nintendo zajmowała szczególne miejsce w spornym systemie dystrybucji z uwagi na jej status producenta.

81      W celu podważenia tej oceny skarżące nie mogą twierdzić, iż producent rozpatrywanych produktów nie jest bardziej niż inne przedsiębiorstwa skłonny do późniejszego naruszenia prawa konkurencji. Jak zostało bowiem przypomniane w pkt 72 powyżej, podwyższenie grzywny w celu zapewnienia odstraszającego skutku nie pozostaje w związku z prawdopodobieństwem powrotu do naruszenia przez dane przedsiębiorstwa.

82      Jeśli chodzi o twierdzenie skarżących, jakoby Komisja naruszyła zasadę non bis in idem, uwzględniając ich status producenta nie tylko w ramach podwyższenia grzywny w celu zapewnienia skutku odstraszającego, ale również w ramach okoliczności obciążających, to należy najpierw stwierdzić, iż zasada ta nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie. Wspomniana zasada zakazuje bowiem powtórnego karania tej samej osoby za to samo bezprawne zachowanie (wyrok Trybunału z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C-204/00 P, C-205/00 P, C-211/00 P, C-213/00 P, C-217/00 P i C-219/00 P Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I-123, pkt 338). Niemniej skarżące nie zostały w żaden sposób ukarane dwukrotnie za to samo zachowanie.

83      W każdym razie - wbrew temu, co twierdzą skarżące - w ramach okoliczności obciążających Komisja nie uwzględniła okoliczności, że Nintendo była producentem rozpatrywanych produktów, co stanowi element o obiektywnym charakterze, lecz fakt, iż była ona przywódcą i inicjatorem naruszenia, co odnosi się do subiektywnego elementu charakteryzującego jej rolę w spornym naruszeniu. W celu podważenia tego wniosku nie można wysuwać argumentu, iż w ramach naruszeń o charakterze wertykalnym rola przywódcy jest nieodzownie odgrywana przez producenta spornych produktów. Nie można bowiem wykluczyć, iż naruszeniu o charakterze wertykalnym przewodzić będzie przedsiębiorstwo, które jest wyłącznie dystrybutorem a nie producentem danych produktów.

84      Wreszcie w odniesieniu do części zarzutu opartej na naruszeniu przez Komisję prawa do obrony, gdyż w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów nie wspomniała ona o swoim zamiarze podwyższenia grzywien nałożonych na skarżące w celu zapewnienia im wystarczającego skutku odstraszającego, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeśli Komisja wskazuje wyraźnie w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, że zbada, czy należy nałożyć grzywny na dane przedsiębiorstwa, i jeśli wymienia zasadnicze okoliczności faktyczne i prawne, które mogą prowadzić do nałożenia grzywny, takie jak waga i czas trwania domniemanego naruszenia oraz okoliczność, czy zostało ono popełnione umyślnie lub przez niedbalstwo, czyni ona zadość obowiązkowi poszanowania prawa przedsiębiorstw do bycia wysłuchanym. W ten sposób Komisja podaje im informacje, które są niezbędne do obrony nie tylko przed stwierdzeniem naruszenia, ale także przed nałożeniem grzywny (wyrok Sądu z dnia 20 marca 2002 r. w sprawie T-23/99 LR AF 1998 przeciwko Komisji, Rec. s. II-1705, pkt 199; zob. również podobnie ww. w pkt 65 wyrok w sprawach połączonych Musique diffusion française i in. przeciwko Komisji, pkt 21).

85      Następnie, jeśli chodzi o ustalenie kwoty grzywien, przysługujące zainteresowanym przedsiębiorstwom prawo do obrony jest zagwarantowane przed Komisją przez możliwość przedstawienia uwag na temat czasu trwania, wagi i antykonkurencyjnego charakteru zarzucanych czynów. Ponadto przedsiębiorstwa korzystają z dodatkowej gwarancji w zakresie ustalenia kwoty grzywien, ponieważ Sądowi przysługuje nieograniczone prawo orzekania i może on w szczególności uchylić lub obniżyć grzywnę na mocy art. 17 rozporządzenia nr 17 (ww. w pkt 84 wyrok w sprawie LR AF 1998 przeciwko Komisji, pkt 200).

86      W niniejszym przypadku Komisja jasno wskazała w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów zasadnicze okoliczności, które zamierzała uwzględnić przy ustalaniu kwoty grzywien i które dotyczyły nie tylko czasu trwania i wagi naruszenia (pkt 353-360 pisma w sprawie przedstawienia zarzutów), ale również innych kryteriów (pkt 361 pisma w sprawie przedstawienia zarzutów).

87      Okoliczność, iż Komisja nie wspomniała o możliwości zastosowania mnożnika w celu zapewnienia odstraszającego skutku grzywnom nałożonym na skarżące, nie może stanowić naruszenia prawa do obrony skarżących. Zgodnie bowiem z wytycznymi odstraszające oddziaływanie grzywien stanowi jeden z czynników, na których podstawie należy określić wagę naruszeń (wyrok Trybunału z dnia 17 lipca 1997 r. w sprawie C-219/95 P Ferriere Nord przeciwko Komisji, Rec. s. I-4411, pkt 33; ww. w pkt 72 wyrok w sprawach połączonych BASF i UCB przeciwko Komisji, pkt 45). Nie można wymagać od Komisji, by na etapie pisma w sprawie przedstawienia zarzutów wskazywała w bardziej szczegółowy sposób wszystkie okoliczności, które zamierza uwzględnić przy ustalaniu kwoty grzywien.

88      W konsekwencji należy również oddalić część zarzutu opartą na naruszeniu prawa do obrony.

89      W świetle całości powyższych rozważań badany zarzut nie może zostać uwzględniony.

 W przedmiocie zarzutu drugiego opartego na naruszeniu zasady równego traktowania i obowiązku uzasadnienia oraz na błędnym zastosowaniu metody przedstawionej w wytycznych

 Argumenty stron

90      W pierwszej kolejności skarżące twierdzą, iż stosując mnożnik w wysokości 3 do wstępnej kwoty grzywny w celu zapewnienia jej skutku odstraszającego, Komisja naruszyła zasadę równego traktowania. Mnożnik zastosowany do grzywny nałożonej na skarżące w celu odstraszenia powinien był być identyczny ze współczynnikiem w wysokości 1,25 zastosowanym w przypadku John Menzies lub zbliżony do tego współczynnika, jako że pod względem obrotu Nintendo była ponad dwadzieścia razy mniejsza niż Itochu, ale jedynie dwa razy większa niż John Menzies. W niniejszym przypadku podwyższenie grzywny nałożonej na skarżące w celu odstraszenia jest proporcjonalnie takie samo jak podwyższenie zastosowane w przypadku Itochu i osiem razy wyższe niż podwyższenie zastosowane w przypadku John Menzies. Z punktu widzenia wartości bezwzględnej podwyższenie to jest 57 razy większe niż podwyższenie zastosowane w przypadku John Menzies.

91      W drugiej kolejności skarżące podnoszą, iż zastosowanie mnożnika w celu zapewnienia skutku odstraszającego doprowadziło do podwyższenia łącznej kwoty grzywny, która została na nie nałożona, o 99,6 mln EUR. W tym względzie twierdzą one, że Komisja uchybiła ciążącemu na niej obowiązkowi uzasadnienia, gdyż nie wyjaśniła, z jakich powodów należało w ich przypadku zastosować mnożnik w wysokości 3 i dlaczego takie podwyższenie było konieczne, podczas gdy w przypadku John Menzies podwyższenie o 1,73 mln EUR zostało uznane za wystarczające.

92      W odpowiedzi na argument Komisji, że różnicę między podwyższeniem grzywny zastosowanym w przypadku skarżących w celu odstraszenia a podwyższeniem zastosowanym w przypadku John Menzies można wyjaśnić tym, że Nintendo była producentem rozpatrywanych produktów, skarżące podnoszą, iż podwyższenie grzywien w celu zapewnienia skutku odstraszającego nie powinno opierać się na miejscu zajmowanym przez przedsiębiorstwa w łańcuchu gospodarczym, lecz na konieczności zapewnienia przestrzegania prawa konkurencji w przyszłości.

93      Wreszcie skarżące uważają, iż Komisja postąpiła niezgodnie z wytycznymi, stosując mnożnik w celu zapewnienia skutku odstraszającego już w drugiej fazie obliczenia grzywny. Ich zdaniem to, czy grzywna ma wystarczający skutek odstraszający, Komisja winna sprawdzić dopiero w odniesieniu do ostatecznej kwoty grzywny, to jest po podwyższeniu z powodu czasu trwania naruszenia i okoliczności obciążających.

94      Komisja wnosi o oddalenie wszystkich zastrzeżeń podniesionych przez skarżące.

 Ocena Sądu

95      Po pierwsze, w odniesieniu do twierdzenia, że Komisja naruszyła zasadę równego traktowania, ponieważ mnożnik, który został zastosowany w jej przypadku, powinien był być identyczny z mnożnikiem zastosowanym w przypadku John Menzies, a zatem powinien on wynosić 1,25 a nie 3, należy przypomnieć, iż zgodnie z zasadą równego traktowania Komisja nie może traktować porównywalnych sytuacji w różny sposób bądź różnych sytuacji w ten sam sposób, chyba że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione (zob. wyrok Sądu z dnia 25 października 2005 r. w sprawie T-38/02 Groupe Danone przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-4407, pkt 453 i przytoczone tam orzecznictwo).

96      Należy jednak stwierdzić, że Nintendo i John Menzies w żadnym wypadku nie zajmują porównywalnych pozycji: nie tylko ich udziały w sprzedaży rozpatrywanych produktów (odpowiednio [poufne](1)% i [poufne]%) są bardzo różne, lecz także ich pozycje w systemie dystrybucji (odpowiednio producent i wyłączny duży dystrybutor) nie są porównywalne. Dążąc do zapewnienia odstraszającego skutku grzywien, Komisja nie naruszyła zatem zasady równego traktowania.

97      Jeśli chodzi o część zarzutu opartą na naruszeniu obowiązku uzasadnienia, wystarczy przypomnieć, iż mając na uwadze wymogi dotyczące uzasadniania decyzji wydanych w dziedzinie grzywien (zob. pkt 53 powyżej) i uwzględniając motywy 392-396, decyzja nie jest dotknięta żadnym brakiem uzasadnienia w odniesieniu do odstraszającego skutku nałożonej grzywny.

98      Nie można również uwzględnić twierdzenia, jakoby Komisja postąpiła niezgodnie z wytycznymi, ponieważ podwyższenie grzywny w celu zapewnienia skutku odstraszającego powinno było zostać zastosowane w ostatecznym stadium ustalania kwoty grzywien.

99      Ta część zarzutu wynika z błędnego zrozumienia wytycznych. W wytycznych wspomina się bowiem o celu polegającym na odstraszeniu w pkt 1A, zgodnie z którym „[t]rzeba będzie […] również […] ustalić grzywnę na takim poziomie, który zapewni odpowiednio odstraszający efekt [skutek]”. Jak Sąd miał już okazję wyjaśnić, konieczność zapewnienia takiego skutku stanowi ogólny wymóg, którym Komisja musi się kierować podczas całego obliczenia kwoty grzywny i który nie wymaga koniecznie, by to obliczenie charakteryzowało się specjalnym etapem służącym całościowej ocenie wszystkich okoliczności istotnych do realizacji tego celu (zob. podobnie ww. w pkt 72 wyrok w sprawach połączonych BASF i UCB przeciwko Komisji, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo).

100    Z całości powyższych rozważań wynika, że należy oddalić zarzuty skierowane wobec ustalenia kwoty wyjściowej grzywny na podstawie wagi naruszenia.

3.     W sprawie podwyższenia kwoty wyjściowej grzywny z powodu czasu trwania naruszenia

101    W swojej skardze skarżące podniosły wobec podwyższenia grzywny z powodu czasu trwania naruszenia dwa zarzuty oparte z jednej strony na oczywistym błędzie w ocenie, naruszeniu prawa i braku uzasadnienia, ponieważ Komisja podwyższyła grzywnę o 10% za każdy rok udziału w naruszeniu, z drugiej strony zaś na naruszeniu prawa z powodu podwyższenia grzywny za pierwszy rok udziału w naruszeniu.

102    Zważywszy, że skarżące oświadczyły, iż rezygnują z zarzutu drugiego (zob. pkt 26 powyżej), poniżej zbadany zostanie jedynie zarzut pierwszy.

 Argumenty stron

103    Po pierwsze, skarżące twierdzą, iż Komisja popełniła oczywisty błąd w ocenie i dopuściła się naruszenia prawa, stosując maksymalne podwyższenie o 10% za każdy pełny rok udziału w naruszeniu, to jest łączne podwyższenie o 65%.

104    Zdaniem skarżących takie podejście byłoby właściwe jedynie wtedy, gdyby waga naruszenia była taka sama w każdym roku. Jednak tak nie było w tym przypadku. Zgodnie z decyzją intensywność, skutki i zasięg gospodarczy naruszenia ulegały pewnym zmianom z biegiem czasu. I tak naruszenie było mniej poważne w okresie czterech lat i trzech miesięcy od stycznia 1991 r. do marca 1995 r. aniżeli w okresie dwóch lat i ośmiu miesięcy od kwietnia 1995 r. do grudnia 1997 r. Ponadto Komisja nie uwzględniła wniosku, jaki skarżące złożyły w tym względzie w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów.

105    Skarżące utrzymują również, że stosując maksymalne podwyższenie o 10% za każdy pełny rok udziału w naruszeniu, Komisja odeszła od praktyki, jaką stosowała dotychczas przy ustalaniu grzywien za naruszenia wertykalne o długim czasie trwania. Z praktyki tej wynika zaś, że takie podwyższenie było stosowane jedynie za te lata, w których naruszenie było najpoważniejsze. Tytułem przykładu w sprawie Volkswagen I Komisja zastosowała maksymalne podwyższenie o 10% wyłącznie za cztery lata, w których naruszenie było najbardziej intensywne, choć naruszenie trwało łącznie przez dziesięć lat i wpływało na handel równoległy przez cały ten okres.

106    Po drugie, Komisja nie uzasadniła bądź nie uzasadniła w sposób wymagany prawem, dlaczego odeszła od swojej wcześniejszej polityki i praktyki.

107    Po trzecie, w odpowiedzi na wyjaśnienie Komisji, iż maksymalne podwyższenie o 10% było uzasadnione bardzo poważnym charakterem naruszenia we wszystkich stadiach jego popełnienia, skarżące podkreślają, że zgodnie z wytycznymi bardzo poważny charakter naruszenia powinien zostać wzięty pod uwagę wyłącznie w momencie ustalania początkowej kwoty na podstawie wagi naruszenia (pkt 1A wytycznych).

108    Wreszcie w odniesieniu do argumentacji Komisji, iż maksymalne podwyższenie grzywny z powodu czasu trwania naruszenia było konieczne, aby wyrównać stosunkowo niską kwotę, która została ustalona na podstawie wagi naruszenia, skarżące odpowiadają, że takie rozumowanie jest sprzeczne z wytycznymi i oznacza trzykrotne uwzględnienie wagi naruszenia, mianowicie po pierwsze, przy ustaleniu kwoty wyjściowej w wysokości 23 mln EUR na podstawie wagi naruszenia, po drugie, przy zastosowaniu mnożnika w celu zapewnienia skutku odstraszającego, który jednak - zdaniem Komisji - dotyczył również wagi naruszenia, i po trzecie, przy zastosowaniu tego maksymalnego podwyższenia o 10% z powodu czasu trwania naruszenia w celu wyrównania kwoty ustalonej początkowo na zbyt niskim poziomie.

109    Komisja kwestionuje zasadność wszystkich tych argumentów.

 Ocena Sądu

110    Zgodnie z pkt 1B wytycznych w wypadku długotrwałych naruszeń (powyżej pięciu lat) Komisja może podwyższyć kwotę określoną na podstawie wagi naruszenia, stosując stopę, która może wynieść do 10% za rok trwania naruszenia.

111    W niniejszej sprawie Komisja stwierdziła w motywie 397 decyzji, że skarżące brały udział w naruszeniu przez okres sześciu lat i jedenastu miesięcy, czyli przez długi czas w rozumieniu wytycznych, i podwyższyła grzywnę ze względu na czas jego trwania o 65%. W ten sposób Komisja dochowała zasad, jakie sobie narzuciła w wytycznych. Ponadto owo podwyższenie o 65% ze względu na czas trwania naruszenia nie jest w niniejszym przypadku nieodpowiednie.

112    Sam fakt, iż Komisja zastrzegła sobie możliwość podwyższenia do 10% za rok trwania naruszenia, nie zobowiązuje jej w żadnym razie do ustalania tej stopy w zależności od intensywności naruszenia czy też różnych stopni zaangażowania poszczególnych podmiotów popełniających naruszenie.

113    W konsekwencji nie można uwzględnić argumentu, że z uwagi na to, iż intensywność i waga zarzucanego naruszenia ulegały silnym wahaniom, Komisja winna była zastosować zdecydowanie niższą stopę podwyższenia przynajmniej w odniesieniu do części uwzględnionego okresu. Podwyższenie grzywny w zależności od czasu trwania naruszenia nie jest bowiem ograniczone do przypadku, w którym istnieje bezpośredni związek między czasem trwania i poważną szkodą wyrządzoną celom wspólnotowym określonym w regułach konkurencji (wyroki Sądu: z dnia 12 lipca 2001 r. w sprawach połączonych T-202/98, T-204/98 i T-207/98 Tate & Lyle i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II-2035, pkt 106; z dnia 30 września 2003 r. w sprawie T-203/01 Michelin przeciwko Komisji, Rec. s. II-4071, pkt 278).

114    Wbrew temu, co podnoszą skarżące, Komisja nie wskazała wcale w ramach swojej obrony, że maksymalne podwyższenie grzywny z uwagi na czas trwania naruszenia było konieczne do wyrównania stosunkowo niskiej kwoty ustalonej na podstawie wagi naruszenia, lecz wyjaśniła jedynie, iż uwzględniła wahania w intensywności naruszenia przy ustalaniu kwoty wyjściowej grzywny na podstawie wagi naruszenia.

115    Jeśli chodzi o odesłanie uczynione przez skarżące do decyzji wydanych wcześniej przez Komisję, w szczególności w sprawie Volkswagen I, wystarczy przypomnieć, że praktyka decyzyjna Komisji nie stanowi ram prawnych dla grzywien w dziedzinie konkurencji (zob. orzecznictwo przytoczone w pkt 75 powyżej).

116    W tych okolicznościach Komisja nie musiała udzielić wyjaśnienia, dlaczego w niniejszym przypadku zastosowała inną stopę podwyższenia z uwagi na czas trwania naruszenia aniżeli w swoich wcześniejszych decyzjach. Komisja nie uchybiła w tym względzie obowiązkowi uzasadnienia, który ciąży na niej na podstawie art. 253 WE.

117    Z całości powyższych rozważań wynika, że zarzut dotyczący podwyższenia kwoty grzywny z uwagi na czas trwania naruszenia należy oddalić jako bezzasadny.

4.     W przedmiocie podwyższenia kwoty podstawowej grzywny nałożonej na skarżące z powodu okoliczności obciążających

 W przedmiocie uwzględnienia roli przywódcy i inicjatora kartelu

118    Skarżące kwestionują rolę przywódcy i inicjatora naruszenia, jaką przypisała im Komisja. W tej kwestii podnoszą one dwa zarzuty oparte, po pierwsze, na oczywistym błędzie w ocenie i na naruszeniu prawa, a po drugie, na niespójności z wcześniejszą praktyką decyzyjną Komisji oraz na naruszeniu zasady niedyskryminacji i obowiązku uzasadnienia.

 W przedmiocie zarzutu pierwszego opartego na oczywistym błędzie w ocenie i na naruszeniu prawa przy przypisaniu skarżącym roli przywódcy i inicjatora naruszenia

-       Argumenty stron

119    Skarżące twierdzą, że Komisja popełniła oczywisty błąd w ocenie oraz dopuściła się naruszenia prawa, stwierdzając, iż rola odgrywana przez nie w naruszeniu stanowiła okoliczność obciążającą i podwyższając w związku z tym kwotę grzywny.

120    W tym względzie przypominają one najpierw, iż w ramach naruszeń wertykalnych role producenta i przywódcy w praktyce się stapiają. Skarżące dodają następnie, że rola odgrywana przez przedsiębiorstwo może stanowić okoliczność obciążającą jedynie wtedy, gdy powoduje, iż naruszenie lub udział przedsiębiorstwa w tym naruszeniu są bardziej poważne niż w sytuacji, gdyby nie działało ono w charakterze przywódcy.

121    W niniejszym przypadku nic w decyzji nie wskazuje na to, że rola odgrywana przez Nintendo wyszła poza rolę, jaką pełni ona z racji statusu producenta, bądź że nadała ona naruszeniu bardziej poważny charakter.

122    Mówiąc dokładniej, okoliczności faktyczne świadczące o roli Nintendo jako przywódcy i inicjatora kartelu, które zostały przedstawione w motywach 228-238 decyzji, odnoszą się do trzech rodzajów zachowania, to jest „kontrolowania”, „wprowadzania w życie” i „przestrzegania” naruszenia. „Kontrolowanie” dotyczy kontroli handlu równoległego, podczas gdy „przestrzeganie” odnosi się do okoliczności, że NOE szukała przy sposobności poparcia u innych spółek należących do grupy Nintendo. Jednak żadna z tych kategorii zachowania nie powoduje tego, że naruszenie lub rola odgrywana w nim przez Nintendo są bardziej poważne. Jeśli chodzi o „wprowadzanie w życie” naruszenia, odnoszące się do tego okoliczności faktyczne wymienione w motywie 237 decyzji świadczą o tym, iż Nintendo ulegała w znacznym stopniu wpływowi swoich niezależnych dystrybutorów. Te okoliczności faktyczne można zatem wyjaśnić przynajmniej w części jako reakcję na żądania dystrybutorów, by podjąć działania, a nie jako „ekstremalny przypadek organizacji i wprowadzenia w życie naruszenia”, jak utrzymuje Komisja w odpowiedzi na skargę.

123    Wreszcie w replice skarżące podkreślają, że Komisja odwołała się do swojej praktyki decyzyjnej w sprawach dotyczących porozumień horyzontalnych. Tym samym Komisja przyznaje, iż skarżące powinny być traktowane tak, jakby uczestniczyły w kartelu, choć odmówiła ona zastosowania do nich komunikatu w sprawie współpracy.

124    Komisja kwestionuje wszystkie argumenty skarżących.

-       Ocena Sądu

125    Na wstępie należy podkreślić, że uwzględnienie roli przywódcy jest zgodne z orzecznictwem i z wytycznymi.

126    Jak wynika z orzecznictwa, w przypadku gdy naruszenie zostało popełnione przez kilka przedsiębiorstw, w ramach ustalania kwoty grzywien należy zbadać względną wagę uczestnictwa każdego z tych przedsiębiorstw (wyrok Trybunału z dnia 16 grudnia 1975 r. w sprawach połączonych od 40/73 do 48/73, 50/73, od 54/73 do 56/73, 111/73, 113/73 i 114/73 Suiker Unie i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 1663, pkt 623), co w szczególności wymaga ustalenia, jaką rolę pełniło każde z nich w czasie uczestniczenia w naruszeniu (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie C-49/92 P Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, Rec. s. I-4125, pkt 150). Wynika z tego w szczególności, że rola „przywódcy” odgrywana przez jedno lub kilka przedsiębiorstw w ramach kartelu powinna być uwzględniona w celu obliczenia kwoty grzywny, ponieważ przedsiębiorstwa odgrywające taką rolę powinny z tego tytułu ponosić szczególną odpowiedzialność w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 8 listopada 1983 r. w sprawach połączonych od 96/82 do 102/82, 104/82, 105/82, 108/82 i 110/82 IAZ International Belgium i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 3369, pkt 57, 58; z dnia 16 listopada 2000 r. w sprawie C-298/98 P Finnboard przeciwko Komisji, Rec. s. I-10157, pkt 45; wyrok Sądu z dnia 14 maja 1998 r. w sprawie T-347/94 Mayr-Melnhof przeciwko Komisji, Rec. s. II-1751, pkt 291).

127    Jeśli chodzi o wytyczne, to w pkt 2 odnoszącym się do okoliczności obciążających zawierają one niewyczerpującą listę okoliczności, które mogą prowadzić do podwyższenia kwoty podstawowej grzywny, do których zalicza się między innymi „rola przywódcy lub prowokatora [inicjatora] naruszenia”.

128    W niniejszym przypadku należy zwrócić uwagę na to, że Komisja odwołała się do szeregu okoliczności, aby móc wyciągnąć wniosek, że Nintendo była przywódcą i inicjatorem spornego naruszenia (zob. motywy 228-238 i 406 decyzji). Komisja pokazała bowiem, że Nintendo kontrolowała, wprowadzała w życie i zapewniała przestrzeganie szeregu środków mających na celu ograniczenie handlu równoległego.

129    Należy zatem stwierdzić, że Komisja nie popełniła żadnego błędu, uznając, iż te okoliczności faktyczne, których występowanie nie zostało zakwestionowane przez skarżące, wskazywały na to, że Nintendo była przywódcą i inicjatorem naruszenia.

130    Wbrew temu, co utrzymują skarżące, aby uznać przedsiębiorstwo za „przywódcę” i podwyższyć kwotę nałożonej na nie grzywny, nie jest wymagane udowodnienie, że bez roli odegranej przez dane przedsiębiorstwo popełnione naruszenie byłoby mniej poważne. Taki argument opiera się bowiem na pomyleniu oceny bezwzględnej wagi naruszenia i badania względnej wagi uczestnictwa każdego z zainteresowanych przedsiębiorstw w ramach badania okoliczności obciążających i łagodzących.

131    Skarżące nie mogą również twierdzić, iż taka rola przywódcy lub inicjatora naruszenia może zostać stwierdzona jedynie w ramach porozumień horyzontalnych, a nie w ramach porozumień wertykalnych takich jak porozumienie, o którym mowa w niniejszym przypadku. To, że w przypadku tego rodzaju ograniczeń rola ta stapia się zazwyczaj z rolą producenta, nie wyklucza tego, iż dla celów obliczenia kwoty grzywny może zostać uwzględniona taka okoliczność obciążająca.

132    Wreszcie w odniesieniu do argumentu opartego na tym, że wniosek, iż Nintendo była przywódcą kartelu, jest niezgodny z odmową zastosowania przez Komisję komunikatu w sprawie współpracy, należy stwierdzić, że skarżące nie wskazały, w jaki sposób w ramach obliczania kwoty grzywien zachodzi związek między zastosowaniem tego komunikatu a oceną istnienia okoliczności obciążających w stosunku do przedsiębiorstw.

133    Wobec powyższego badany zarzut należy oddalić.

 W przedmiocie zarzutu drugiego opartego na niespójności z wcześniejszą praktyką decyzyjną Komisji i na naruszeniu zasady niedyskryminacji oraz obowiązku uzasadnienia

-       Argumenty stron

134    Skarżące twierdzą, że stosując podwyższenie grzywny o 50% z uwagi na rolę Nintendo jako przywódcy i inicjatora naruszenia, Komisja odeszła od swojej wcześniejszej praktyki w dziedzinie naruszeń wertykalnych. To odejście jest tak istotne, że stanowi naruszenie zasady niedyskryminacji. Rola Nintendo nie była bowiem bardziej znacząca niż rola producentów we wcześniejszych przypadkach porozumień wertykalnych, w których zastosowane zostały zdecydowanie niższe podwyżki z powodu okoliczności obciążających, jak na przykład podwyższenie o 20% w sprawach Volkswagen I i II.

135    Ponadto Komisja nie uzasadniła bądź nie uzasadniła w sposób wymagany prawem tego odejścia od swojej wcześniejszej polityki i praktyki.

136    Komisja podważa wszystkie argumenty podniesione przez skarżące.

-       Ocena Sądu

137    Jeśli chodzi o część zarzutu opartą na tym, że Komisja odeszła od swojej wcześniejszej praktyki w dziedzinie naruszeń wertykalnych, wystarczy przypomnieć, iż praktyka decyzyjna Komisji nie stanowi ram prawnych dla grzywien w dziedzinie konkurencji (zob. orzecznictwo przytoczone w pkt 75 powyżej). Z tego wynika, iż część zarzutu dotyczącą naruszenia zasady niedyskryminacji, która opiera się na różnicy między podwyżką zastosowaną w niniejszym przypadku a podwyżkami zastosowanymi w innych sprawach, należy również oddalić.

138    W tych okolicznościach Komisja nie musiała też udzielić wyjaśnienia, dlaczego kwota podwyższenia zastosowanego w niniejszym przypadku różniła się od kwoty podwyższenia zastosowanej w jej wcześniejszych decyzjach. W każdym razie w decyzji (zob. motywy 228-238 i 406) wskazane zostały wyraźnie elementy uwzględnione przez Komisję, w związku z czym decyzja ta czyni zadość wymogom dotyczącym uzasadnienia wynikającym z orzecznictwa (zob. pkt 53 powyżej). Komisja nie uchybiła zatem obowiązkowi uzasadnienia, który ciąży na niej na podstawie art. 253 WE.

139    Wobec tego należy oddalić badany zarzut.

 W przedmiocie podwyższenia kwoty grzywny nałożonej na skarżące z powodu kontynuowania naruszenia

140    Ponadto skarżące zauważają, iż Komisja nigdy nie ustaliła tak wysokiej stopy procentowej (25%) ani tak wysokiej sankcji finansowej (28,5 mln EUR) w ramach okoliczności obciążających z powodu kontynuowania naruszenia. Takie podwyższenie jest ewidentnie nadmierne, zwłaszcza jeśli porówna się je z kwotą wyjściową 23 mln EUR ustaloną na podstawie wagi naruszenia.

141    Komisja odpiera wszystkie te twierdzenia.

142    Sąd przypomina, że Komisja ma prawo uwzględnić kontynuację naruszenia przez przedsiębiorstwo po rozpoczęciu dochodzenia jako okoliczność obciążającą, ponieważ takie zachowanie świadczy o szczególnej determinacji uczestników kartelu, by kontynuować naruszenie mimo ryzyka nałożenia na nich sankcji (ww. w pkt 84 wyrok w sprawie LR AF 1998 przeciwko Komisji, pkt 369).

143    W niniejszym przypadku skarżące nie kwestionują samej zasady takiego podwyższenia, lecz stopę tego podwyższenia.

144    Podwyższenie grzywny nałożonej na Nintendo o 25% z powodu kontynuowania naruszenia wydaje się uzasadnione okolicznościami niniejszej sprawy. Z okoliczności faktycznych przedstawionych przez Komisję w decyzji, których prawidłowość nie jest wcale kwestionowana, wynika, że NOE i NCL kontynuowały swoje bezprawne zachowanie po tym, jak dowiedziały się o dochodzeniu Komisji. Okoliczności faktyczne przytoczone w motywie 410 decyzji świadczą zresztą o szczególnej determinacji NOE i NCL, by kontynuować naruszenie w latach 1996 i 1997, to jest w ciągu niemal dwóch lat od momentu dowiedzenia się o dochodzeniu, co miało miejsce najpóźniej w czerwcu 1995 r.

145    W tych okolicznościach Komisja miała prawo potraktować kontynuowanie naruszenia przez skarżące jako okoliczność obciążającą i w związku z tym podwyższyć o 25% kwotę nałożonej na nie grzywny.

146    Wobec tego badany zarzut należy oddalić.

5.     W przedmiocie obniżenia kwoty grzywny przyznanego skarżącym z uwagi na okoliczności łagodzące

147    Skarżące utrzymują, że z uwagi na swoją współpracę i całokształt okoliczności łagodzących zasługują na znacznie wyższe obniżenie grzywny niż przyznane im obniżenie o 25%. Istnieją bowiem różne elementy, na których podstawie mogło być przyznane bardziej znaczące obniżenie, takie jak zastosowanie w niniejszym przypadku komunikatu w sprawie współpracy, równe potraktowanie z John Menzies, właściwe ocenienie współpracy zaoferowanej przez skarżące oraz uwzględnienie rekompensat wypłaconych osobom trzecim i programu dostosowania się do reguł konkurencji przyjętego przez skarżące.

 W przedmiocie zarzutu pierwszego opartego na naruszeniu prawa i na oczywistym błędzie w ocenie z powodu odmowy zastosowania przez Komisję komunikatu w sprawie współpracy

 Argumenty stron

148    Skarżące twierdzą, że Komisja dopuściła się naruszenia prawa i popełniła oczywisty błąd w ocenie, odmawiając zastosowania komunikatu w sprawie współpracy i tym samym pozbawiając je możliwości skorzystania z maksymalnego obniżenia o 50% przewidzianego w pkt D tego komunikatu.

149    Skarżące utrzymują, że dobrowolnie przyznały się do naruszenia i współpracowały w pełni z Komisją począwszy od dnia 23 grudnia 1997 r. Nintendo była zatem pierwszym przedsiębiorstwem, które złożyło dobrowolne zeznanie i w związku z tym jako pierwsze współpracowało z Komisją. Według wiedzy skarżących nie było innego przypadku tak znaczącej i spontanicznej współpracy jak ta zaoferowana przez nie w niniejszym przypadku.

150    Jeśli chodzi o odmowę zastosowania przez Komisję komunikatu w sprawie współpracy z tego powodu, że niniejsza sprawa dotyczy naruszenia wertykalnego a nie tajnego kartelu, skarżące twierdzą, iż taka odmowa jest niezgodna z tym, że sporne naruszenie zostało potraktowane jako taki tajny kartel pod względem sankcji. Zdaniem skarżących Komisja nie może jednocześnie utrzymywać, iż wysokość grzywny jest uzasadniona tym, że naruszenie jest porównywalne z kartelem horyzontalnym, zaś w ramach badania okoliczności łagodzących przeczyć temu, że chodzi o taki kartel. Ponadto zgodnie z komunikatem w sprawie współpracy każde zachowanie, które uprawnia do obniżenia grzywny, powinno być traktowane jako „okoliczność łagodząca” w rozumieniu wytycznych. Wobec tego, jeśli Komisja zamierza nałożyć grzywnę, to jest ona zobowiązana uwzględnić wszystkie okoliczności łagodzące, a w szczególności te wymienione we wspomnianym komunikacie.

151    W tym względzie skarżące twierdzą, iż znajdują do nich zastosowanie przynajmniej postanowienia pkt D ust. 2 tiret pierwsze i drugie komunikatu w sprawie współpracy, które przewidują obniżenie grzywny o 10-50%, jeśli po pierwsze, przed wysłaniem pisma w sprawie przedstawienia zarzutów przedsiębiorstwo przedstawia Komisji informacje, dokumenty lub inne środki dowodowe, które przyczyniają się do stwierdzenia istnienia naruszenia i jeśli po drugie, po otrzymaniu pisma w sprawie przedstawienia zarzutów przedsiębiorstwo informuje Komisję, że nie podważa wystąpienia okoliczności faktycznych, na których opiera ona swe zarzuty.

152    Dokumentacja dostarczona dobrowolnie przez skarżące przed pismem w sprawie przedstawienia zarzutów stanowi bowiem 74% dokumentów, na których oparła się Komisja w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, i 84% dokumentów, na których Komisja oparła się w decyzji. Komisja przyznała to zresztą w pkt 216 pisma w sprawie przedstawienia zarzutów. Co więcej, skarżące zaakceptowały nie tylko okoliczności faktyczne ustalone przez Komisję w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, ale również wnioski wyciągnięte z nich przez tę instytucję.

153    Mając na uwadze wszystkie te elementy, skarżące uważają, iż powinny były skorzystać z maksymalnego obniżenia o 50% przewidzianego w pkt D komunikatu w sprawie współpracy. Byłoby to zresztą zgodne z praktyką Komisji polegającą na przyznawaniu przedsiębiorstwom, których współpraca była w sposób oczywisty mniej kompletna i obszerna aniżeli współpraca zaoferowana przez skarżące, znaczących obniżek grzywny między 30 i 50%.

154    Powołują się one w szczególności na sprawę zwaną „Nathan Bricolux” [decyzja Komisji 2001/135/WE z dnia 5 lipca 2000 r. dotycząca postępowania na podstawie art. 81 [WE] (sprawa COMP.F.1. 36.516 - Nathan-Bricolux) (Dz.U. 2001, L 54, s. 1), motyw 134], w której Komisja przyznała obniżenie o 40% z uwagi na współpracę, która nie obejmowała dobrowolnego przedstawienia dokumentów dowodowych. Wymieniają one również sprawę Rury preizolowane, w której Trybunał przyznał ABB obniżkę o 30%, ponieważ dostarczyła ona Komisji informacji na temat powstania kartelu, które pomogły jej przy ustalaniu okoliczności faktycznych dotyczących naruszenia oraz odrębną obniżkę z tego względu, że nie zakwestionowała ona okoliczności faktycznych po przesłaniu pisma w sprawie przedstawienia zarzutów.

155    Wreszcie zdaniem skarżących nie można uwzględnić argumentu Komisji, iż dowody mają ograniczoną wartość w braku szybkiej współpracy. Na skarżące została już bowiem nałożona sankcja w postaci podwyższenia grzywny o 25% w ramach okoliczności obciążających z powodu kontynuowania naruszenia, tak iż niskie obniżenie grzywny z powodu spóźnionej współpracy prowadzi do podwójnego uwzględnienia z naruszeniem zasady non bis in idem. W każdym razie obniżenie grzywny z tytułu współpracy nie zależy od porządku chronologicznego, w jakim przedstawione zostają dowody [zob. podobnie decyzja Komisji 2001/418/WE z dnia 7 czerwca 2000 r. dotycząca postępowania na podstawie art. 81 [WE] i art. 53 porozumienia EOG (sprawa COMP/36.545/F3 - Aminokwasy) (Dz.U. 2001, L 152, s. 24) i decyzja Komisji 2002/742/WE z dnia 5 grudnia 2001 r. dotycząca postępowania na podstawie art. 81 [WE] i art. 53 porozumienia EOG (sprawa COMP/E-1/36.604 - Kwas cytrynowy) (Dz.U. 2002, L 239, s. 18)].

156    Komisja kwestionuje wszystkie zastrzeżenia podniesione przez skarżące.

 Ocena Sądu

157    Po pierwsze, należy odrzucić zastosowanie w niniejszym przypadku komunikatu w sprawie współpracy. Z tego komunikatu, którego celem jest zachęcenie przedsiębiorstw do ujawniania istnienia szczególnie trudnych do wykrycia karteli, wynika bowiem jasno, iż ma on zastosowanie jedynie w przypadkach, w których w rachubę wchodzą naruszenia o charakterze horyzontalnym takie jak kartele. Punkt A ust. 1 akapit pierwszy tego komunikatu odnosi się do „tajn[ych] kartel[i] […] dotycząc[ych] ustalania cen, kwot produkcji i sprzedaży, podziału rynków lub zakazu importu lub eksportu”.

158    Na uwzględnienie nie zasługują również argumenty skarżących, jeśli należałoby je rozumieć jako roszczenie, w którego drodze domagają się one prawa do analogicznego zastosowania wspomnianego komunikatu, ponieważ naruszenie rozpatrywane w niniejszym przypadku zostało potraktowane jako kartel z punktu widzenia sankcji. Jak podkreśla Komisja, nie istnieje bowiem związek między zakwalifikowaniem spornego naruszenia jako bardzo poważne naruszenie a oceną współpracy zaoferowanej w toku postępowania administracyjnego. Nie można również utrzymywać, że Komisja miała obowiązek przyznania bardziej istotnego obniżenia grzywny, gdyż z uwagi na kontynuowanie naruszenia przyjęła ona istnienie okoliczności obciążającej.

159    Wobec tego skarżące nie mogą powoływać się na komunikat w sprawie współpracy ani na ustanowione w nim reguły, aby domagać się prawa do uzyskania bardziej istotnego obniżenia grzywny z tytułu ich współpracy.

160    Po drugie, w odniesieniu do oceny zakresu współpracy zaoferowanej przez skarżące należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem obniżenie grzywny z tytułu współpracy w toku postępowania administracyjnego opiera się na założeniu, iż taka współpraca ułatwia Komisji zadanie polegające na stwierdzeniu naruszenia (wyroki Sądu: z dnia 14 maja 1998 r. w sprawie T-311/94 BPB de Eendracht przeciwko Komisji, Rec. s. II-1129, pkt 325; w sprawie T-338/94 Finnboard przeciwko Komisji, Rec. s. II-1617, pkt 363). Aby zatem uzasadnić obniżenie kwoty grzywny z tytułu współpracy, zachowanie przedsiębiorstwa powinno ułatwiać zadanie Komisji polegające na stwierdzaniu i ściganiu naruszeń wspólnotowych reguł konkurencji (zob. wyrok Sądu z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawach połączonych T-67/00, T-68/00, T-71/00 i T-78/00 JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-2501, pkt 499 i przytoczone tam orzecznictwo).

161    Choć w ramach swojej oceny współpracy z członkami kartelu Komisja nie może pominąć zasady równego traktowania - kwestia ta zostanie zbadana w dalszej kolejności - Komisji przysługuje szeroki zakres uznania w zakresie oceny jakości i użyteczności współpracy zaoferowanej przez różnych członków kartelu (wyrok Trybunału z dnia 10 maja 2007 r. w sprawie C-328/05 P SGL Carbon przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-3921, pkt 88). W związku z tym krytyce może podlegać jedynie oczywisty błąd w ocenie.

162    W niniejszym przypadku nic nie pozwala wyciągnąć wniosku, iż Komisja popełniła oczywisty błąd w ocenie, przyznając skarżącym obniżenie kwoty grzywny o 25% z tytułu ich współpracy. W szczególności - tak jak w przypadkach, w których zastosowanie znajduje komunikat w sprawie współpracy - okoliczność, że współpraca wykracza poza niepodważenie wystąpienia okoliczności faktycznych, nie jest decydująca, jako że Komisja dysponuje szerokim zakresem uznania przy dokonywaniu oceny poziomu obniżenia grzywny, jakie zamierza przyznać z tego względu.

163    Niemniej należy zbadać, czy Komisja nie naruszyła zasady równego traktowania, przyznając John Menzies zdecydowanie wyższe obniżenie nałożonej na nią grzywny aniżeli obniżenie przyznane skarżącym.

 W przedmiocie zarzutu drugiego opartego na naruszeniu zasady równego traktowania i obowiązku uzasadnienia

 Argumenty stron

164    Skarżące twierdzą najpierw, że Komisja naruszyła zasadę równego traktowania, przyznając im z tytułu współpracy obniżenie o 25% w porównaniu z 40% w przypadku John Menzies, choć ich dobrowolna współpraca jest wcześniejsza od współpracy John Menzies i znacznie obszerniejsza niż współpraca tej spółki.

165    W odpowiedzi na argument Komisji, że pismo z dnia 23 grudnia 1997 r. stanowiło jedynie ofertę współpracy, skarżące podnoszą, iż zarówno w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów (pkt 217), jak i w decyzji (motyw 458) Komisja wskazała, że Nintendo przyznała się do naruszenia w grudniu 1997 r. W każdym razie dana strona nie musi być pierwszym podmiotem, który dostarcza dowodów, aby móc rościć sobie prawo do obniżenia grzywny o 50% na podstawie pkt D ust. 2 tiret drugie komunikatu w sprawie współpracy. Procent obniżki zależy w rzeczywistości od wartości dostarczonych dowodów. W tym względzie skarżące załączyły do swojej repliki dowody przekazane Komisji, które same w sobie uzasadniają - ich zdaniem - obniżenie o przynajmniej 50%.

166    Skarżące uważają ponadto, że różne potraktowanie w porównaniu z John Menzies nie zostało należycie uzasadnione w decyzji.

167    W odniesieniu do argumentu skarżących, iż ich współpraca została zaoferowana wcześniej niż współpraca ze strony John Menzies, Komisja zauważa, że opiera się on wyłącznie na piśmie z dnia 23 grudnia 1997 r., które skierowały one do Komisji. Pismo to stanowiło jednak tylko ofertę współpracy, która została skonkretyzowana dopiero później, a mianowicie w dniu 21 stycznia 1998 r., czyli po zaoferowaniu współpracy przez John Menzies w dniu 13 stycznia 1998 r. W piśmie tym ani bowiem nie zaprzeczono wcześniejszym pisemnym oświadczeniom, ani nie uznano naruszenia. Wprawdzie skarżące coś w nim przyznały, nie podając jednak, o co może chodzić, i co mogłoby umożliwić Komisji oparcie się na tym jednym piśmie jako dowodzie udziału skarżących w naruszeniu.

168    Jeśli chodzi o część zarzutu dotyczącą braku uzasadnienia, to jest ona bezzasadna, gdyż w decyzji podane zostały powody, z jakich skarżącym przyznane zostało mniej istotne obniżenie, a mianowicie szybsza współpraca ze strony John Menzies i mniejsza wartość dowodowa informacji przekazanych przez skarżące w dniu 21 stycznia 1998 r. (motywy 455-460 decyzji).

 Ocena Sądu

169    Z pkt 3 tiret szóste wytycznych, postanowienia mającego zastosowanie w niniejszym przypadku, wynika, że kwota podstawowa grzywny nałożonej na przedsiębiorstwo może zostać zmniejszona, jeżeli współpracowało ono efektywnie w toku postępowania poza zakresem stosowania komunikatu w sprawie współpracy.

170    Z orzecznictwa wynika, iż w ramach oceny współpracy zaoferowanej przez przedsiębiorstwa w toku postępowania administracyjnego wszczętego z powodu zakazanego porozumienia Komisja nie może naruszać zasady równego traktowania stanowiącej ogólną zasadę prawa wspólnotowego, która zgodnie z utrwalonym orzecznictwem jest naruszona, gdy porównywalne sytuacje są traktowane w sposób odmienny lub gdy sytuacje odmienne są traktowane w sposób identyczny, chyba że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione (zob. orzecznictwo przytoczone w pkt 95 powyżej).

171    Ocena stopnia współpracy przedsiębiorstw nie może zależeć od czysto przypadkowych czynników. Odmienne traktowanie danych przedsiębiorstw powinno móc zatem zostać przypisane nieporównywalnemu zakresowi współpracy, co ma miejsce w szczególności wtedy, gdy współpraca polegała na dostarczeniu różnych informacji lub dostarczeniu tych informacji na różnych etapach postępowania administracyjnego lub w różnych okolicznościach (zob. ww. w pkt 95 wyrok w sprawie Groupe Danone przeciwko Komisji, pkt 454 i przytoczone tam orzecznictwo).

172    Jeżeli przedsiębiorstwa dostarczają Komisji w tym samym stadium postępowania administracyjnego i w analogicznych okolicznościach podobnych informacji odnośnie do przypisywanych im faktów, stopień współpracy z ich strony należy postrzegać jako porównywalny z tym skutkiem, że przedsiębiorstwa te muszą być traktowane w ten sam sposób przy ustalaniu kwoty nakładanej na nie grzywny (zob. podobnie ww. w pkt 160 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 501, 573 i przytoczone tam orzecznictwo).

173    W niniejszym przypadku w odniesieniu do zakresu współpracy ze strony John Menzies w ramach dochodzenia Komisja wskazała, co następuje:

-        oświadczenie John Menzies z dnia 13 stycznia 1998 r. zostało złożone w spontaniczny sposób (motyw 455 decyzji);

-        oświadczenie to przyczyniło się znacznie do wykazania, iż John Menzies i Nintendo współpracowały ze sobą w rozległym zakresie, aby zaostrzyć kontrolę eksportu równoległego (motyw 456 zdanie pierwsze decyzji);

-        oświadczenie to obejmowało informacje na temat kroków podjętych przez John Menzies w celu realizacji biernej sprzedaży eksportowej (motyw 456 zdanie drugie decyzji).

174    Natomiast w odniesieniu do współpracy zaoferowanej przez Nintendo Komisja podniosła, iż:

-        Nintendo przyznała okoliczności faktyczne w dniu 23 grudnia 1997 r. (motyw 94 i motyw 458 decyzji);

-        Nintendo przekazała Komisji z własnej woli, po John Menzies, dużą liczbę dokumentów w dniach 21 stycznia, 1 kwietnia i 15 maja 1998 r., które „przyczyniły się” do wykazania naruszenia i pogłębienia wiedzy Komisji na temat faktów, które były jej znane dzięki jej własnemu dochodzeniu i dokumentom przekazanym przez John Menzies (motywy 458 i 459 zdanie pierwsze);

-        dokumenty te „posłużyły” również do ustalenia udziału wielu przedsiębiorstw oraz geograficznego zasięgu naruszenia (motyw 459 zdanie drugie decyzji).

175    Z tych stwierdzeń wynika, że Komisja przedstawiła jasno elementy, które uwzględniła w obniżce grzywien z tytułu współpracy przedsiębiorstw, i że obowiązek uzasadnienia został dochowany w odniesieniu do zastosowania tej okoliczności łagodzącej.

176    Jeśli chodzi o poszanowanie zasady równego traktowania, w celu stwierdzenia, czy istnieje znacząca różnica w zakresie współpracy zaoferowanej odpowiednio przez przedsiębiorstwa, należy porównać zaoferowaną współpracę zarówno z punktu widzenia chronologii, co w pierwszej kolejności wiąże się ze zbadaniem stadium, w jakim zaoferowana została współpraca, jak i z punktu widzenia jakości, co w drugiej kolejności prowadzi do porównania okoliczności, w jakich przedsiębiorstwa współpracowały, oraz rzeczywistej wartości informacji przekazanych przez każde z nich w ramach tej współpracy (zob. pkt 172 powyżej).

177    Jeśli chodzi najpierw o stadia postępowania administracyjnego, w jakich dane przedsiębiorstwa współpracowały, w niniejszym przypadku bezsporne jest to, iż efektywna współpraca ze strony John Menzies rozpoczęła się nieco wcześniej niż współpraca skarżących. Współpraca podjęta przez John Menzies z własnej inicjatywy uległa bowiem materializacji w drodze jej oświadczenia z dnia 13 stycznia 1998 r., podczas gdy współpraca ze strony skarżących rozpoczęła się w dniu 21 stycznia 1998 r. Niemniej jednak fakt, iż skarżące zaczęły rzeczywiście współpracować z Komisją osiem dni po John Menzies, nie uzasadnia sam w sobie tego, że John Menzies przyznane zostało wyższe obniżenie grzywny z tytułu współpracy aniżeli Nintendo.

178    Należy w tym względzie przypomnieć, że aby współpraca przedsiębiorstw mogła być postrzegana jako porównywalna, nie musi ona koniecznie mieć miejsca w tym samym dniu, ale w tym samym stadium postępowania.

179    Tymczasem ani z decyzji, ani z akt sprawy nie wynika, że data, w której John Menzies podjęła współpracę, oraz data, w której Komisja otrzymała informacje od Nintendo, przypadają na różne stadia dochodzenia Komisji. W trakcie rozprawy w odpowiedzi na pytanie zadane przez Sąd Komisja potwierdziła zresztą, że informacje dotyczące istnienia kartelu dostarczone przez Nintendo zostały przekazane w tym samym stadium postępowania administracyjnego co informacje dostarczone przez John Menzies.

180    Z powyższych rozważań wynika, że nie można przyjąć argumentu Komisji, zgodnie z którym informacje i dokumenty przekazane przez Nintendo miały mniejszą wartość niż informacje i dokumenty przekazane przez John Menzies, ponieważ zostały one przekazane później. W związku z tym żadne względy dotyczące porządku chronologicznego nie mogą zostać uznane za rozstrzygające w celu porównawczej analizy wartości współpracy (zob. podobnie ww. w pkt 95 wyrok w sprawie Groupe Danone, pkt 467).

181    Następnie, jeśli chodzi o okoliczności, w jakich dane przedsiębiorstwa współpracowały z Komisją, z decyzji jasno wynika, że zarówno Nintendo, jak i John Menzies przekazały dobrowolnie dokumenty, które posłużyły do ustalenia istnienia i geograficznego zasięgu naruszenia.

182    Wreszcie w odniesieniu do treści informacji dostarczonych odpowiednio przez John Menzies i Nintendo należy zwrócić uwagę, iż według Komisji pismo z dnia 4 kwietnia 1996 r. skierowane przez NOE do John Menzies oraz odpowiedź tej ostatniej z dnia 11 kwietnia 1996 r. „przyczyniły się znacznie do wykazania, iż [przedsiębiorstwa te] współpracowały ze sobą w rozległym zakresie, aby zaostrzyć kontrolę eksportu równoległego” (zob. motyw 456 decyzji). Niemniej z akt sprawy, a w szczególności z dokumentu przedłożonego przez skarżące podczas rozprawy, w odniesieniu do którego Komisja miała okazję przedstawić uwagi (zob. pkt 28 powyżej), wynika, iż te dwa pisma wymienione w motywach 127-131 decyzji zostały przedłożone z własnej inicjatywy nie tylko przez John Menzies, ale również przez Nintendo.

183    Współpraca ze strony Nintendo w ramach postępowania wszczętego przez Komisję powinna być zatem postrzegana jako porównywalna ze współpracą zaoferowaną przez John Menzies. Z tego względu Nintendo powinno było zatem zostać przyznane obniżenie grzywny w takim samym stopniu co John Menzies, to jest o 40%, ponieważ te dwa przedsiębiorstwa przedłożyły istotne dokumenty w tym samym stadium postępowania.

184    Ponadto w odniesieniu do kwestii, czy zgodnie z twierdzeniem skarżących powinna zostać im przyznana wyższa stopa obniżenia grzywny niż 40%, należy stwierdzić - jak wskazała Komisja w motywie 459 decyzji - że inne dokumenty przekazane z własnej woli przez skarżące w dniach 21 stycznia, 1 kwietnia i 15 maja 1998 r. nie tylko przyczyniły się do pogłębienia wiedzy Komisji na temat faktów, które były jej znane dzięki jej własnemu dochodzeniu, ale „posłużyły również do ustalenia udziału wielu stron oraz geograficznego zasięgu naruszenia”.

185    W szczególności z dokumentu przedłożonego przez skarżące podczas rozprawy, w odniesieniu do którego Komisja miała okazję przedstawić uwagi, wynika, że szereg stwierdzeń dokonanych w decyzji - w motywach 103-108, 110, 116-119, 122-125, 127-130, 132, 133, 136, 138-150, 152-157, 160, 164 i 167 (dotyczących wydarzeń w Zjednoczonym Królestwie i w Irlandii); w motywach 170-181 (dotyczących wydarzeń w Hiszpanii); w motywach 182, 184 i 185 (dotyczących wydarzeń w Niderlandach); w motywach 187-189 (dotyczących wydarzeń we Francji); w motywach 190-197 (dotyczących wydarzeń w Belgii i w Luksemburgu); w motywach 199-201 (dotyczących wydarzeń w Niemczech); w motywach 204 i 206-209 (dotyczących wydarzeń w Grecji); w motywach 210, 211 i 213 (dotyczących wydarzeń w Portugalii); w motywach 214-215 i 217-219 (dotyczących wydarzeń we Włoszech) oraz w motywach 223, 224, 226 i 227 (dotyczących wydarzeń w Danii, w Norwegii, w Szwecji, w Finlandii i w Islandii) - opiera się na informacjach dostarczonych przez Nintendo. W tym względzie należy również stwierdzić, że Nintendo jako strona wszystkich spornych porozumień w sprawie dystrybucji była w stanie dostarczyć dokładnych informacji na temat ich treści i wykonania.

186    Niemniej jednak należy uznać, iż mimo znaczącej liczby przekazanych informacji dokumenty te nie były niezbędne do tego, by umożliwić Komisji stwierdzenie istnienia spornych porozumień i uzgodnionych praktyk i tym samym istnienia zarzucanego naruszenia. Dane dostarczone przez Nintendo nie mogły bowiem - w przeciwieństwie do pism z dnia 4 i 11 kwietnia 1996 r. (zob. pkt 182 powyżej) - zostać wykorzystane jako takie jako główna podstawa dowodowa decyzji stwierdzającej naruszenie na rynku specjalistycznych konsoli do gier wideo produkowanych przez Nintendo oraz kartridżów z grami kompatybilnych z konsolami do gier. W tym względzie należy przypomnieć, że informacje leżące u podstaw stwierdzeń dokonanych w motywach 103-108, 110, 116-119, 122-125, 127-130, 132, 133, 136, 138-150, 152-157, 160, 164, 167, 170-182, 184, 185, 187-197, 199-201, 204, 206-211, 213-215, 217-219, 223, 224, 226 i 227 umożliwiły jedynie dokładne ustalenie tożsamości dystrybutorów uczestniczących w naruszeniu i geograficznego zasięgu tego naruszenia.

187    Ponadto z akt sprawy wynika, że pewną liczbę tych informacji - a mianowicie informacje, które są zawarte w decyzji w motywach 103 (istnienie, okres obowiązywania i treść porozumienia w sprawie dystrybucji zawartego między Nintendo UK Ltd i Nintendo), 108, 110, 123, 167 (okoliczności faktyczne dotyczące porozumień w sprawie dystrybucji zawartych między Nintendo i The Games), 170, 171, 176 (istnienie, okres obowiązywania i treść porozumienia w sprawie dystrybucji zawartego między Nintendo España, SA i Nintendo), 182 (treść formalnych porozumień zawartych między Nintendo Netherlands BV i jej klientami), 189 (pismo Nintendo France SARL w sprawie ryzyka eksportu z terytorium francuskiego), 190, 191, 194, 196 (istnienie i treść porozumień w sprawie dystrybucji w Belgii i w Luksemburgu), 199 (eksport równoległy z Niemiec), 204 (treść porozumienia zawartego między Itochu Hellas EPE i Nintendo), 210, 211 (treść i okres obowiązywania porozumień w sprawie dystrybucji zawartych między Nintendo i jej dystrybutorami w Portugalii), 214, 215 (treść i okres obowiązywania porozumień w sprawie dystrybucji zawartych między Nintendo i jej dystrybutorem we Włoszech) - Komisja otrzymała w odpowiedzi na żądania udzielenia informacji wystosowane przez nią do skarżących (zob. między innymi motywy 86-93 decyzji, a w szczególności motywy 86 i 87, które odnoszą się do wezwania Komisji do dostarczenia informacji dotyczących między innymi dystrybutorów i spółek zależnych oraz treści formalnych porozumień w sprawie dystrybucji zawartych między Nintendo i jej dystrybutorami we Francji, w Niemczech, we Włoszech, w Zjednoczonym Królestwie, w Grecji i w Portugalii). W przypadku tych odpowiedzi obniżenie grzywny z tytułu współpracy jest wykluczone, ponieważ zostały one udzielone w ramach spełnienia obowiązków ciążących na skarżących na podstawie art. 11 ust. 4 i 5 rozporządzenia nr 17 (zob. podobnie ww. w pkt 95 wyrok w sprawie Groupe Danone przeciwko Komisji, pkt 451 i przytoczone tam orzecznictwo). Wobec tego dane dotyczące geograficznego zasięgu spornego porozumienia i tożsamość uczestniczących w nim dystrybutorów nie uzasadnia dodatkowego obniżenia grzywny z tytułu rzeczywistej współpracy Nintendo. Komisja była bowiem w stanie ustalić geograficzny zasięg porozumienia i tożsamość uczestniczących w nim dystrybutorów nawet bez informacji, które zostały jej przekazane przez skarżące z ich własnej inicjatywy.

188    Z rozważań tych wynika, iż współpraca ze strony Nintendo nie uzasadnia obniżenia nałożonej na nią grzywny o więcej niż 40%.

189    Wobec powyższego badany zarzut należy częściowo uwzględnić i zmienić decyzję w ten sposób, że skarżącym zostaje przyznana taka sama stopa obniżenia grzywny co John Menzies. Konkretne skutki tej zmiany zostaną przedstawione dokładnie poniżej.

 W przedmiocie zarzutu trzeciego opartego na naruszeniu prawa do obrony poprzez przeinaczenie starań Nintendo

 Argumenty stron

190    Skarżące uważają, że Komisja naruszyła ich prawo do obrony, zmieniając na niekorzyść skarżących dokonaną przez nią ocenę okoliczności faktycznych niniejszego przypadku lub wnioski prawne wyciągnięte z nich przez tę instytucję. W tym względzie skarżące zauważają, iż w pkt 216 pisma w sprawie przedstawienia zarzutów Komisja oświadczyła, że uwzględniła „pomoc skarżących przy stwierdzeniu istnienia naruszenia”, podczas gdy w decyzji oświadczyła, że dostarczone dokumenty przyczyniły się jedynie do potwierdzenia istnienia naruszenia.

191    Komisja wnosi o oddalenie niniejszego zarzutu.

 Ocena Sądu

192    Należy przypomnieć, że w swojej skardze skarżące dążą wyłącznie do uzyskania uchylenia lub obniżenia nałożonej na nie grzywny.

193    Wobec tego zarzut ten jest nieistotny dla sprawy, gdyż skarżące nie wskazują, w jaki sposób różnica terminologiczna istniejąca między pismem w sprawie przedstawienia zarzutów i decyzją w odniesieniu do ich przyczynienia się do wykazania istnienia naruszenia mogła mieć wpływ na kwotę nałożonej na nie grzywny.

194    W każdym razie art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 17 i art. 7 rozporządzenia Komisji (WE) nr 2842/98 Komisji z dnia 22 grudnia 1998 r. w sprawie przesłuchania stron w określonych procedurach na podstawie art. [81 WE] i [82 WE] (Dz.U. L 354, s. 18) przewidują wyraźnie, iż w przypadku gdy Komisja rozważa nałożenie grzywny, zainteresowane przedsiębiorstwa muszą mieć okazję przedstawienia swoich uwag na temat podnoszonych wobec nich zarzutów. Prawo do obrony przysługujące zainteresowanym przedsiębiorstwom jest zagwarantowane przed Komisją, jeśli chodzi o ustalenie kwoty grzywny, poprzez ich uwagi na temat czasu trwania, wagi i przewidywalności antykonkurencyjnego charakteru naruszenia (wyrok Sądu z dnia 6 października 1994 r. w sprawie T-83/91 Tetra Pak przeciwko Komisji, Rec. s. II-755, pkt 235).

195    W związku z tym należy oddalić badany zarzut.

 W przedmiocie zarzutu czwartego opartego na naruszeniu zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań z powodu zbyt małego znaczenia, jakie zostało przypisane rekompensatom wypłaconym osobom trzecim oraz z powodu nieuwzględnienia programu dostosowania się do prawa konkurencji

 Argumenty stron

196    Zdaniem skarżących Komisja naruszyła zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań, gdyż z jednej strony nie obniżyła grzywny o kwotę odpowiadającą rekompensatom wypłaconym osobom trzecim wskazanym w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, z drugiej strony zaś nie uwzględniła przyjętego przez nie programu dostosowania się do prawa konkurencji.

197    W odniesieniu do rekompensat wypłaconych osobom trzecim skarżące po pierwsze przypominają, iż te rekompensaty wynoszące 375 tys. EUR zostały uznane w decyzji za „istotne”.

198    Po drugie, skarżące podkreślają, że wypłata tych rekompensat nastąpiła dopiero po tym, jak na spotkaniu w dniu 15 grudnia 1998 r. Komisja udzieliła zapewnienia, iż podjęcie tych działań będzie miało znaczenie dla obliczenia kwoty grzywny. W tym względzie skarżące podnoszą, iż uzasadnione oczekiwania powstają wtedy, gdy wysoki urzędnik Komisji, któremu powierzyła ona określoną sprawę, w ramach formalnego dochodzenia udziela dokładnych zapewnień i wie przy tym, że przedsiębiorstwo objęte dochodzeniem poniesie na podstawie tych zapewnień duże wydatki.

199    Po trzecie, Komisja uznała, iż wypłata rekompensat osobom trzecim stanowi „okoliczność łagodzącą” w rozumieniu wytycznych (motywy 421-464 decyzji). Tymczasem nie przyznała ona skarżącym żadnego obniżenia w gospodarczym znaczeniu tego słowa, gdyż grzywna została obniżona o 300 tys. EUR.

200    Wreszcie sposób, w jaki Komisja potraktowała skarżące, nie zachęca innych przedsiębiorstw do dokonywania takich dobrowolnych rekompensat w przyszłości.

201    Komisja kwestionuje wszystkie te argumenty.

 Ocena Sądu

202    W tym zarzucie skarżące podnoszą, że wbrew zapewnieniom, których udzieliła im Komisja na spotkaniu w dniu 15 grudnia 1998 r., Komisja nie uwzględniła bądź nie uwzględniła w wystarczającym stopniu rekompensat, jakie zaoferowały one osobom trzecim, oraz programu poszanowania przepisów prawa, jaki stworzyły one dla swoich pracowników.

203    W tym względzie należy przypomnieć, że prawo do powołania się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań przysługuje każdej jednostce znajdującej się w sytuacji, w której można stwierdzić, że administracja wspólnotowa wzbudziła u niej uzasadnione nadzieje. Dana osoba nie może się powołać na naruszenie tej zasady, jeśli administracja nie udzieliła jej dokładnych zapewnień (zob. wyrok Sądu z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie T-220/00 Cheil Jedang przeciwko Komisji, Rec. s. II-2473, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

204    Jeśli chodzi najpierw o rekompensaty zaoferowane przez Nintendo poszkodowanym osobom trzecim, należy przypomnieć, że Komisja postanowiła obniżyć grzywnę nałożoną na NOE i na NCL o 300 tys. EUR, aby uwzględnić rekompensaty zaoferowane przez nie osobom trzecim wskazanym w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów jako osoby, które poniosły szkodę finansową wskutek zachowania noszącego znamiona naruszenia (zob. motywy 440 i 441 decyzji).

205    Z akt sprawy wynika, że łączna kwota rekompensat wypłaconych osobom trzecim wynosi 375 tys. EUR.

206    Wbrew temu, co utrzymują skarżące, Komisja nigdy nie udzieliła im zapewnienia, że łączna kwota wypłaconych rekompensat zostanie odliczona od kwoty nałożonej na nie grzywny.

207    Jak wynika bowiem z protokołu spotkania w dniu 15 grudnia 1998 r., przedstawiciel Komisji oświadczył jedynie, że wypłata rekompensat osobom trzecim „będzie miała znaczenie dla obliczenia grzywny”. Oświadczenie to nie może być w żadnym wypadku uznane za dokładne i bezwarunkowe zapewnienie, iż całość tych rekompensat zostanie odliczona od ostatecznej kwoty grzywny.

208    W każdym razie, aby móc wzbudzić uzasadnione oczekiwania, udzielone zapewnienia muszą pochodzić z uprawnionego i wiarygodnego źródła (zob. podobnie w odniesieniu do oświadczenia dyrektora generalnego właściwego do spraw konkurencji wyrok Sądu z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawach połączonych T-236/01, T-239/01, od T-244/01 do T-246/01, T-251/01 i T-252/01 Tokai Carbon i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II-1181, pkt 152, 153). Mając na uwadze wyłączną kompetencję kolegium członków Komisji do wydania decyzji nakładającej grzywnę, urzędnik Komisji w żadnym wypadku nie mógł udzielić Nintendo na nieformalnym spotkaniu z jej przedstawicielami dokładnych zapewnień pochodzących z uprawnionego i wiarygodnego źródła co do odliczenia rekompensat zaoferowanych osobom trzecim od ostatecznej kwoty grzywny.

209    Z tego wynika, że nie można uwzględnić części zarzutu opartej na naruszeniu zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań w odniesieniu do uwzględnienia przy ustalaniu ostatecznej kwoty grzywny rekompensat zaoferowanych osobom trzecim przez Nintendo.

210    Rozważania te odnoszą się również do uwzględnienia programu poszanowania prawa konkurencji stworzonego przez Nintendo.

211    W każdym razie Komisja nie była w żaden sposób zobowiązana do uwzględnienia przyjęcia programu dostosowania się do prawa konkurencji, który - nawet przy założeniu, iż może być on postrzegany jako forma współpracy - został stworzony przez przedsiębiorstwo z jego własnej inicjatywy a nie wskutek dokładnych zapewnień udzielonych przez Komisję.

212    Wobec tego badany zarzut nie może zostać uwzględniony.

6.     W przedmiocie ustalenia ostatecznej kwoty grzywny

213    Jak wynika z pkt 169-189 powyżej, decyzję należy zmienić w części, w której z tytułu współpracy zaoferowanej przez skarżące zostało w niej przyznane obniżenie w wysokości jedynie 25%.

214    W pozostałym zakresie rozważania Komisji przedstawione w decyzji oraz metoda obliczenia grzywny zastosowana w niniejszym przypadku nie ulegają zmianie.

215    Ostateczna kwota grzywny zostaje zatem obliczona w następujący sposób: kwota podstawowa grzywny (113,85 mln EUR) zostaje podwyższona o 75% ze względu na, po pierwsze, rolę Nintendo jako przywódcy kartelu (50%) i po drugie, kontynuowanie naruszenia (25%), co daje kwotę 199,2375 mln EUR. Kwota ta zostaje obniżona o 40% z uwagi na współpracę i o kwotę 300 tys. EUR z powodu rekompensat zaoferowanych przez skarżące osobom trzecim, co daje łączną kwotę 119,2425 mln EUR.

 W przedmiocie kosztów

216    Zgodnie z art. 87 § 3 regulaminu Sądu, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron, Sąd może postanowić, że koszty zostaną podzielone albo że każda ze stron poniesie swoje własne koszty. Biorąc pod uwagę okoliczności niniejszego przypadku, należy postanowić, że każda ze stron pokryje własne koszty.

Z powyższych względów

SĄD (ósma izba)

orzeka, co następuje:

1)      Kwota grzywny nałożonej na Nintendo Co., Ltd i Nintendo of Europe GmbH zostaje ustalona na 119,2425 mln EUR.

2)      W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

3)      Każda ze stron pokrywa własne koszty.

Martins Ribeiro

Papasavvas

Wahl

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 30 kwietnia 2009 r.

Podpisy

Spis treści

Okoliczności powstania sporu

1.  Przedsiębiorstwa, których dotyczy niniejsza sprawa

2.  Postępowanie administracyjne

Dochodzenie dotyczące sektora gier wideo (sprawa IV/35.587 PO Video Games)

Dochodzenie uzupełniające dotyczące w szczególności systemu dystrybucji Nintendo (sprawa IV/35.706 PO Nintendo Distribution)

Dochodzenie wszczęte na podstawie skargi do Komisji złożonej przez Omegę Electro BV (sprawa IV/36.321 Omega - Nintendo)

3.  Sporna decyzja

Przebieg postępowania i żądania stron

Co do prawa

1.  W przedmiocie ustalenia wstępnej kwoty wyjściowej grzywny nałożonej na skarżące

Argumenty stron

Ocena Sądu

2.  W przedmiocie podwyższenia wstępnej kwoty wyjściowej grzywny nałożonej na skarżące w celu zapewnienia wystarczającego skutku odstraszającego

W przedmiocie zarzutu pierwszego opartego na oczywistym naruszeniu prawa, naruszeniu zasady proporcjonalności i zasady non bis in idem, naruszeniu prawa do obrony i na niespójności z wcześniejszą praktyką decyzyjną Komisji

Argumenty stron

Ocena Sądu

W przedmiocie zarzutu drugiego opartego na naruszeniu zasady równego traktowania i obowiązku uzasadnienia oraz na błędnym zastosowaniu metody przedstawionej w wytycznych

Argumenty stron

Ocena Sądu

3.  W sprawie podwyższenia kwoty wyjściowej grzywny z powodu czasu trwania naruszenia

Argumenty stron

Ocena Sądu

4.  W przedmiocie podwyższenia kwoty podstawowej grzywny nałożonej na skarżące z powodu okoliczności obciążających

W przedmiocie uwzględnienia roli przywódcy i inicjatora kartelu

W przedmiocie zarzutu pierwszego opartego na oczywistym błędzie w ocenie i na naruszeniu prawa przy przypisaniu skarżącym roli przywódcy i inicjatora naruszenia

-  Argumenty stron

-  Ocena Sądu

W przedmiocie zarzutu drugiego opartego na niespójności z wcześniejszą praktyką decyzyjną Komisji i na naruszeniu zasady niedyskryminacji oraz obowiązku uzasadnienia

-  Argumenty stron

-  Ocena Sądu

W przedmiocie podwyższenia kwoty grzywny nałożonej na skarżące z powodu kontynuowania naruszenia

5.  W przedmiocie obniżenia kwoty grzywny przyznanego skarżącym z uwagi na okoliczności łagodzące

W przedmiocie zarzutu pierwszego opartego na naruszeniu prawa i na oczywistym błędzie w ocenie z powodu odmowy zastosowania przez Komisję komunikatu w sprawie współpracy

Argumenty stron

Ocena Sądu

W przedmiocie zarzutu drugiego opartego na naruszeniu zasady równego traktowania i obowiązku uzasadnienia

Argumenty stron

Ocena Sądu

W przedmiocie zarzutu trzeciego opartego na naruszeniu prawa do obrony poprzez przeinaczenie starań Nintendo

Argumenty stron

Ocena Sądu

W przedmiocie zarzutu czwartego opartego na naruszeniu zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań z powodu zbyt małego znaczenia, jakie zostało przypisane rekompensatom wypłaconym osobom trzecim oraz z powodu nieuwzględnienia programu dostosowania się do prawa konkurencji

Argumenty stron

Ocena Sądu

6.  W przedmiocie ustalenia ostatecznej kwoty grzywny

W przedmiocie kosztów

* Język postępowania: angielski.

1 - Pominięte dane poufne.

---