Ustawienia w BIOS'ie
SPIS TREŚCI:
JAK WEJŚĆ DO BIOS'u:
Za pomocą klawiszy DELETE lub F2 wchodzimy do BIOS-u, wciskamy je w momencie pojawienia się na monitorze planszy POST.
Inna klawiszologia:
Award: [Delete] lub [F1]
Ami: [Dellete] lub [F1]
Phoenix: [F1], [Ctrl][Alt][Ins], [Ctrl][S], [Ctrl][Alt][Esc], [Ctrl][Alt][S], [Ctrl][Alt][Enter]
Compaq: [F10], gdy na ekranie w górnym rogu pojawi się mały kwadrat
Hewlett Packard: [F1], [F2] gdy pojawi się logo HP
Dell: [Delete], [F2], [F1], [Ctrl][Alt][Enter], wcisnąć Reset dwa razy
Toshiba: [Esc], [F1]
NEC, Packard Bell, Amax, Micron, Aptiva, Sharp: [F1], [F2]
IBM: [F1], [Ins], wcisnąć i przytrzymać obydwa klawisze myszy
Sony: [F3] potem [F1] lub [F2]
AST Advantage, Tandon, Acer: [Ctrl][Alt][Esc]
Zenith: [Ctrl][Alt][Ins]
Powstają jednak coraz to nowsze kombinacje uruchamiające program konfiguracyjny. Gdyby więc powyższe kombinacje nie zdały rezultatu, można spróbować użyć następujących:
[Ctrl][Alt][Delete], [Ctrl][q], [Ctrl][s],
[Alt][s], [Esc], [Alt][Esc],
[Ctrl][Alt][Esc], [Ctrl][Alt][Enter], [Ctrl][Alt][F8],
[Ctrl][Alt][Insert], [Ctrl][Alt][q], [Ctrl][Alt][s],
[Ctrl][Alt][d], [Ctrl][Alt][p], [Ctrl][Esc], [Ctrl][Shift][s]
PAMIĘĆ RAM |
|||
Nazwa funkcji |
Gdzie występuje |
Działanie |
Sposób konfiguracji |
Szybkość pamięci |
|||
DRAM Frequency Set, |
Advanced Chipset Features, |
Odpowiada za ustawienie taktowania pamięci SDR, DDR, DDR2 |
Najlepiej, jeśli pamięć pracuje z takim samym zegarem jak szyna FBS (praca synchroniczna). Takie ustawienia zapewniają optymalną wydajność oraz stabilność. Zwiększenie taktowania prowadzi do poprawienia wydajności peceta, jednak w niektórych konfiguracjach może powodować niestabilną pracę. |
CAS Latency |
|||
CAS Latency Control, |
Advanced Chipset Features, |
Odpowiada za liczbę cykli pomiędzy wydaniem polecenia aktywacji kolumny CAS a transferem danych |
Jest to główne ustawienie timingów pamięci. Im niższą wartość ustawimy (3T, 2,5T, 2T, 1,5T), tym wydajniej będzie pracować pamięć. Standard dla DDR to 2,5T do 3T, dla DDR2 to 3T do 4T. |
RAS to CAS |
|||
RAS# to CAS# delay, |
Advanced Chipset Features, Genie BIOS Setting, |
Wskazuje ile cykli powinno upłynąć po wydaniu polecenia aktywacji kolumny CAS do wydania polecenia aktywacji wiersza RAS |
Im mniejsze opóźnienie RAS to CAS (2T, 3T, 4T, 5T) tym wyższa przepustowość pamięci i szybsza praca komputera .Jeśli zmniejszenie tej wartości powoduje niestabilną pracę komputera, trzeba podnieść napięcie lub podnieść xT. RAS to CAS powinno być ustawione tak jak RAS Precharge, choć nie jest to regułą |
RAS Precharge |
|||
RAS# active time, Row Precharge Time, |
Advanced Chipset Features, |
Określa czas oczekiwania pamięci RAM na odświeżenie informacji |
Zmniejszenie wartości (2T, 3T, 4T, 5T) poprawia wydajność komputera, ale może prowadzić do niestabilnej pracy |
Active to Precharge |
|||
RAS Pulse Width, |
Advanced Chipset Features, |
Określa opóźnienie między aktywacją a resetem komórek pamięci RAM |
Im mniejsza wartość timingów Tras (6T, 7T, 8T, 9T) tym większa wydajność komputera. Jeśli komputer pracuje niestabilnie, trzeba podnieść napięcie lub wrócić do wcześniejszego ustawienia |
Napięcie |
|||
DDR Voltage, |
Advanced Chipset Features, |
Jeśli jest dostępna to dzięki niej, po podkręceniu RAM-u uzyskamy stabilną pracę komputera |
Podnoszenie napięcia można wykorzystać przy jednoczesnym podnoszeniu timingów lub taktowania pamięci. Nie powinno się, przekraczać domyślnej wartości niż o 0,3V |
KARTA GRAFICZNA |
|||
Nazwa funkcji |
Gdzie występuje |
Działanie |
Sposób konfiguracji |
Prędkość AGP |
|||
AGP Mode |
Advanced Chipset Features, |
Określa tryb pracy karty graficznej (AGP x4, AGP x8) |
Jaka karta - takie ustawienie |
Szczelina AGP |
|||
AGP Aperture Size |
Advanced Chipset Features, |
Jeżeli tekstury 3D nie mieszczą się w pamięci karty graficznej, można je przechowywać w pamieci systemowej RAM, rezerwując określony obszar dla potrzeb tej karty |
Aperture Size powinna być minimum równa pamięci karty graficznej, dla kart z 64MB pamięci poleca się ustawić szczelinę nawet do 256MB, wartość poniżej 32 MB może powodować zawieszenia systemu a powyżej 512 MB nie przyniesie już wzrostu wydajności. Optymalne wartości zależą od wielkości pamięci RAM systemu |
Przyspieszenie odczytu AGP |
|||
AGP Master 1 WS Read |
Advanced Chipset Features, |
Ta opcja skraca do jednego cyklu czas odczytu z portu AGP |
Poprawia wydajność karty graficznej, ale może powodować obniżenie stabilności komputera |
Przyspieszenie zapisu AGP |
|||
AGP Master 1 WS Write |
Advanced Chipset Features, |
Ta opcja skraca do jednego cyklu czas zapisu do portu AGP |
Poprawia wydajność karty graficznej, ale może powodować obniżenie stabilności komputera |
Taktowanie portu AGP |
|||
AGP Frequency |
Advanced Chipset Features, |
Pewne chipsety pozwalają na ręczną konfigurację taktowania portu AGP |
Domyślna wartość to 66 MHz, niewielkie podniesienie tej wartości może zwiększyć wydajność karty. Może też doprowadzić do jej uszkodzenia |
Siła sygnału AGP |
|||
AGP Driving Control, |
Advanced Chipset Features, |
Służy do usprawnienia pracy złącza AGP. Jesli ustawimy AGP Driving Control na manual, automatycznie uaktywni się AGP Driving Value |
Wartości podane są w formie szesnastkowej (od 00 do FF). Domyślna wartość to DA. Funkcja może być przydatna gdy przetaktowaliśmy port AGP (szyna FSB jest przetaktowana). Wtedy niewielkie podniesienie wartości np. na EA może poprawić stabilność komputera |
Taktowanie portu PCI-E |
|||
PCI eXpress Frequency, |
Advanced Chipset Features, |
Wszystkie chipsety obsługujące PCI-Expres pozwalają na manualną konfigurację taktowania |
Można zmienić domyślną wartość 100 MHz na wyższą. Jednak może to doprowadzić do uszkodzenia karty graficznej |
Układ SLI |
|||
SLI Broadcast Aperture, |
Advanced Chipset Features, |
Funkcja uaktywniania trybu SLI, została zaimplementowana w chipsecie nForce 4 SLI i w kartach graficznych od serii GeForce 6000 |
Po uaktywnieniu tej funkcji dwie karty graficzne GeForce będą pracowały wydajniej. Trzeba pamiętać by zmienić ustawienie mostka na płycie głównej, między dwoma złączami PCI-Expres x16 |
Dyski Twarde (HDD) |
|||
Nazwa funkcji |
Gdzie występuje |
Działanie |
Sposób konfiguracji |
Dyski ATA |
|||
Primary IDE Master, |
Standard CMOS Features, |
Odpowiada za podstawową konfigurację HDD pracujących na interfejsie Parallel ATA (IDE) |
Określamy tryb pracy urządzeń IDE, dysk z którego ma startować zainstalowany system ustawiamy na IDE Primary Master. Kanały których nie będziemy używali wyłączamy |
Dyski SATA |
|||
Internal Phy SATA 1, |
Standard CMOS Features, |
Ustawiamy poszczególne HDD Serial-ATA (SATA) Tu już nie występuje podział na Master i Slave |
Możemy wyłączyć nieużywane kanały SATA. Funkcja występuje na płytach które mają kontroler zintegrowany z mostkiem południowym. Dodatkowe kontrolery SATA w postaci oddzielnego układu najczęściej mają swój odrębny BIOS |
Boot Sequence (Kolejność botowania) |
|||
First Boot Device, |
Advanced BIOS Features, |
Ustawiamy kolejność sprawdzania napędów w poszukiwaniu uruchamialnego systemu operacyjnego |
Jeśli chcemy by komputer szybko załadował system, funkcję pierwszego sprawdzanego napędu przydzielamy dyskowi twardemu, na którym zainstalowany jest system, będzie to dysk nadrzędny (Master) na pierwszym kanale kontrolera HDD-0, HDD-1 to napęd podrzędny (Slave) na pierwszym kanale. HDD-2, HDD-3 to napędy kolejno, master i slave na drugim kanale kontrolera |
Other Boot Device (Botowanie z innego urządzenia) |
|||
Boot Other Device, |
Advanced BIOS Features, |
Enabled, Disabled, Yes, No, On, Off |
W pewnych BIOS-ach ustawienie Disabled blokuje uruchomienie ze wszystkich nośników poza pierwszym napędem z listy (First Boot Device), natomiast Enabled pozwala na wczytanie systemu z dowolnego napędu, który został wymieniony w Boot Sequence. Inne wersje BIOS-u sprawdzają przy ustawieniu Enabled wszystkie napędy jakie zostały podłączone do komputera, nie tylko te wymienione w Boot Sequence, jeśli w tym przypadku ustawi się na Disabled, będą sprawdzane na obecność systemu tylko nośniki wymienione w Boot Sequence |
Block Mode (Odczyt blokowy) |
|||
IDE HDD Block Mode |
Advanced BIOS Features, |
Pozwala na szybszy dostęp do danych |
Dostępne w starszych BIOS-ach, w nowych jest domyślnie włączona i nie można jej wyłączyć |
Prefetch Mode (Wstępny odczyt) |
|||
IDE Prefetch Mode |
Advanced BIOS Features, |
Umożliwia wstępny odczyt danych z dysku |
Opcja powinna być Enabled, wzrost szybkości odczytu danych jest zauważalny |
S.M.A.R.T. (Self Monitorning Analysis And Reporting) |
|||
HDD S.M.A.R.T. Capability, |
Advanced BIOS Features, |
S.M.A.R.T. to technologia monitoringu pracy dysku twardego. Umożliwia pełny nadzór nad dyskiem i informuje o błędach pracy napędu |
S.M.A.R.T. jest w tej chwili obecny we wszystkich nowych dyskach. Informuje o przewidywalnej najbliższej awarii dysku. Można odczytać dane pod Windows za pomocą specjalnych programów (np. HDD Health, SpeedFan, Everest) |
Dodatkowy kontroler RAID |
|||
OnBoard RAID |
Advanced BIOS Features, |
Pewne płyty główne posiadają dodatkowy zintegrowany kontroler RAID umożliwiający łączenie dysków twardych w macierze |
Tu do wyboru jest Enabled i Disabled |
Konfiguracja RAID |
|||
OnBoard RAID Boot ROM |
Advanced BIOS Features, |
Jeżeli kontroler RAID bedzie Enabled to za pomocą tej funkcji możemy dostać się do jego ustawień |
Kiedy funkcja jest włączona, po ekranie POST pojawi się ekran konfiguracji kontrolera RAID, po wciśnięciu klawisza (wyświetlonego na ekranie) przejdziemy do BIOS-u tego urządzenia i będziemy mogli konfigurować RAID |
Natywny RAID |
|||
IDE/SATA RAID Function |
Advanced BIOS Features, |
Spotykane na płytach głównych wyposażonych w zintegrowaną obsługę Serial ATA i RAID |
Tą opcją definiujemy czy kontroler ma pracować w trybie RAID, czy jako zwykły kontroler HDD |
Kontrolery Serial ATA |
|||
Serial-ATA 1, |
Advanced BIOS Features, |
Możemy oddzielnie ustawić parametry pracy poszczególnych urządzeń Serial ATA |
Możemy dokładnie skonfigurować macierze RAID dla poszczególnych kanałów Serial ATA. Gdy jest aktywna ustalamy czy kontroler pracuje w trybie standard czy jako RAID |
PROCESOR |
|||
Nazwa funkcji |
Gdzie występuje |
Działanie |
Sposób konfiguracji |
FSB |
|||
CPU FSB Clock, |
Advanced Chipset Features, |
Odpowiada za zwiększenie taktowania magistrali systemowej FBS w MHz |
Zwiększając FSB możemy podkręcić prędkość zegar CPU, dla procesorów AMD podajemy 1/2 wartości (np. dla 333MHz wpisujemy 166MHz) dla Intela 1/4 wartości (np. dla 400MHz wpisujemy 100MHz) |
Mnożnik |
|||
CPU Ratio/Vcore(V), |
Advanced Chipset Features, |
Mnożnik ustala prędkość procesora (CPU), wartość mnożnika (14) pomnożona przez szybkość FSB (100 MHz) daje faktyczną prędkość taktowania CPU (1,4 GHz) |
Zmiana mnożnika pozwala podkręcić CPU. Układy np. Pentium 4 mają zablokowany mnożnik a np. Athlony 64 pozwalają tylko na jego zmniejszenie |
Napięcie zasilające |
|||
CPU Ratio/Vcore(V), |
Advanced Chipset Features, |
Umożliwia zwiększenie napięcia zasilającego CPU |
Ważne przy podkręcaniu. Zwiększając taktowanie CPU powinniśmy podnieść napięcie, poprawia to stabilność komputera. Nie podnosimy wiecej niż 0,3V od nominalnej wartości |
Spread Spectrum |
|||
Clock Spread Spectrum, |
Advanced Chipset Features, |
Umożliwia włączenie lub wyłączenie spektrum zakłóceń generowanych przez komponenty komputera. Niektóre BIOS-y pozwalają na regulację tej funkcji w % |
Po Enabled, zmniejszy się ilość zakłóceń, może to poprawić pracę tunera TV, ale nie ma nic bez skutków ubocznych, spada wydajność komputera. Jak kręcimy CPU i SFB to opcja ta ma być Disabled, po podkręceniu też ma pozostać Disabled |
Cache L1 i L2 |
|||
CPU Level 1 Cache, |
Advanced Chipset Features, |
Pamięć podręczna CPU, niektóre procesory mają już dodatkową pamięć podręczną L3 |
Jest możliwość wyłączenia tych pamięci (L1, L2) gdy nas zbierze by komputer pracował jak żółw. Więc zostawiamy na Enabled i zapominamy o możliwości wyłączenia |
SSE i SSE2 |
|||
SSE/SSE2 Instructions |
Advanced Chipset Features, |
Są to dodatkowe instrukcje wspomagające wyświetlanie grafiki 3D, poprawiają wydajność CPU oraz wspomagają funkcje multimedialne |
SSE, SSE2 powinny być zawsze włączone, dotyczy to Intela i AMD. SSE3 występuje od Pentium 4 i AMD Athlon 64 |
Mnożnik HyperTransport |
|||
LDT/FSB Frequency Ratio, |
Advanced Chipset Features, |
Dostępna w płytach ala CPU Athlon 64 i Sempron. Przy jej pomocy możemy zmniejszać lub zwiększać taktowanie szyny HT w zależności od zegara FSB |
Szyna HT powinna być taktowana zegarem 800 MHz dla procesorów Sempron oraz 1000 MHz dla Athlon 64, mnożnik ustawny w zakresie od x2 do x5. Podnoszenie zegara nie wpływa znacząco na wydajność komputera |
Napięcie szyny HT |
|||
HT-Link Voltage Control, |
Advanced Chipset Features, |
Jest tylko na płytach dla CPU AMD Athlon 64 |
Zwiększenie taktowania CPU powoduje zwiększenie taktowania HT. By zapewnić stabilność komputera, powinno się (można) podnieść napięcie HT. Inny sposób to zmniejszenie mnożnika. |
Hyper Threading |
|||
Hyper-Threading Technology |
Advanced Chipset Features, |
Występuje tylko w płytach z CPU . Zwiększa możliwości procesora |
Po włączeniu opcji procesor rozpoznawany jest przez system jako dwie oddzielne jednostki logiczne, dzięki temu układ może przetwarzać jednocześnie dwa niezależne wątki danych. Komputer działa wydajniej i płynniej. Warto więc włączyć tą opcję jeszcze przed instalacją systemu operacyjnego, dzięki temu system dobierze odpowiednie sterowniki. W zainstalowanym systemie (Windows) można dodać Hyper-Threading, jeśli wpis w gałęzi Komputer, Menedżera urządzeń wskazuje na jedno lub wieloprocesorowy komputer |
ZINTEGROWANE URZĄDZENIA PŁYTY GŁÓWNEJ |
|||
Nazwa funkcji |
Gdzie występuje |
Działanie |
Sposób konfiguracji |
Karta sieciowa |
|||
OnBoard LAN, |
Integrated Peripherials |
ON/OFF, Enabled/Disabled |
Można włączyć lub wyłączyć zintegrowane karty sieciowe Ethernet |
Karta dźwiękowa |
|||
AC97 Audio |
Integrated Peripherials |
Auto/Disabled, Enabled/Disabled |
Jeśli mamy osobną kartę dźwiękową to ustawiamy na Disabled, jeśli nie mamy takiej karty, to na Auto lub Enabled |
Kontroler USB (Universal Serial Bus) |
|||
USB Controllers, |
Integrated Peripherials |
Ustawiamy tryb działania kontrolera USB |
Enabled/Disabled, |
Mysz i klawiatura USB |
|||
USB Keyboard & Legacy Support, |
Integrated Peripherials |
Klawiatura i mysz USB nie są domyślnie obsługiwane przez BIOS, klawiaturę i mysz podłączone przez gniazdo PS/2, BIOS wykrywa automatycznie |
Włączenie opcji pozwala na obsługę klawiatury i myszy przed załadowaniem systemu i odpowiednich sterowników, znaczy to, ze dostęp do tych urządzeń będziemy mieli z poziomu DOS i BIOS |
Kontroler FireWire (IEEE-1394) |
|||
OnBoard 1394 Device |
Integrated Peripherials |
Umożliwia włączenie lub wyłączenie kontrolera FireWire (IEEE-1394) |
Jeśli nie podłączamy urządzeń IEEE-1394 do komputera ustawiamy na Disabled |
Port(y) szeregowe |
|||
Serial Port 1, |
Integrated Peripherials |
Pozwala włączyć, wyłączyć lub ustawić na Auto |
Jeśli nie mamy nic podłączonego do tych portów ustawiamy na Disabled w ten sposób zwalniamy przerwania IRQ 4 dla COM 1 i IRQ 3 dla COM 2, jeśli mamy to najlepiej ustawić Auto, BIOS sam przydzieli prawidłowe adresy przerwań, ręcznie to 3FG dla COM 1, 2FG dla COM 2 |
Port(y) równoległe |
|||
Parallel Port, |
Integrated Peripherials |
Tą opcją możemy określić tryb działania portu. Potrzebny jest do podłączenia starszych typów drukarek |
Ustalamy przerwania ręcznie (378/IRQ7), ustawiamy na Auto lub wyłączamy (Disabled) |
Tryb pracy portu równoległego |
|||
Port Mode, |
Integrated Peripherials |
Uaktywnia się jeśli w Parallel Port, OnBoard Paraller Port wybraliśmy (378/IRQ7) |
Jak występują jakieś problemy z urządzeniem podłączonym do tego portu można zmienić domyślne ustawienie (SPP wydajność 120 KB/s) na SPP1.7, SPP1.9 lub na ECP, EPP (wydajność 3 MB/s) oraz EPPM |
MONITOROWANIE PODZESPOŁÓW |
|||
Nazwa funkcji |
Gdzie występuje |
Działanie |
Sposób konfiguracji |
Chassis Intrusion |
|||
Chassis Intrusion |
PC Health Status |
Dzięki tej funkcji dowiemy się czy ktoś niepowołany otwierał obudowę komputera (Enabled, Reset, Disabled |
Warto dać na Enabled |
Wentylator |
|||
CPU FAN Detection, |
PC Health Status |
Nadzorowanie pracy wiatraka CPU, wiatrak musi być podłączony trójżyłowym kabelkiem do odpowiedniego gniazda ( CFAN1, SYSFAN, PWRFAN, CHAFAN, ... |
Enabled, zabezpiecza CPU gdy wiatrak się zatrzyma, gdy nie uruchomi się w trakcie odpalania komputera |
Temperatura CPU |
|||
CPU Temperature, |
PC Health Status |
Monitorowanie temperatury procesora |
Brak ustawień, temperatura powinna zawierać się między 30 a 50 stopni, nie powinna przekraczać 70 stopni |
Ostrzeżenie o wzroście temperatury CPU |
|||
CPU Warning Temperature |
PC Health Status |
Ostrzega gdy temperatura procesora przekroczy wyznaczoną przez nas wartość (65 stopni) |
Gdy ustawimy odpowiednią wartość temperatury, BIOS ostrzeże nas o jej przekroczeniu sygnałem dźwiękowym |
Temperatura bezpieczeństwa |
|||
CPU Shutdown Temperature, |
PC Health Status, |
Wyłącza komputer po przekroczeniu ustawionej wartości temperatury |
Ustawiamy na 70 stopni |
Temperatura wewnątrz obudowy |
|||
System Temperature, |
PC Health Status |
Informuje o temperaturze wewnątrz obudowy |
Brak ustawień |
Napięcia |
|||
CPU Voltage, |
PC Health Status |
Umożliwia odczytanie poszczególnych wartości napięcia. W zależności od BIOS'u zestaw odczytywanych napięć może być różny |
Brak ustawień |
POZOSTAŁE FUNKCJE (będzie sukcesywnie uzupełniane) |
|||
Nazwa funkcji |
Gdzie występuje |
Działanie |
Sposób konfiguracji |
Bios Password |
|||
Set Supervisor Password, |
Główny ekran BIOS'u |
Ochrona BIOS'u hasłem. Pierwsza opcja daje dostęp do wszystkich ustawień, druga daje ograniczone możliwości konfiguracji |
Po wybraniu każdej z funkcji wciskamy klawisz Enter i wprowadzamy hasło. Teraz po wejściu do BIOS'u po podaniu odpowiedniego hasła będziemy mieli dostęp do pełnej lub częściowej konfiguracji ustawień |
Uruchamianie komputera na hasło |
|||
KB Power ON Password |
Integrated Peripherals |
Opcja umożliwia uruchamianie komputera tylko po podaniu hasła |
Wprowadzamy hasło i zatwierdzamy klawiszem Enter. Teraz komputer uruchomi się nie po naciśnięciu przycisku Power ale dopiero po wprowadzeniu hasła |
Uruchamianie komputera z klawiatury |
|||
Power ON Function, |
Power Management Setup |
Opcja umożliwia uruchomienie komputera dowolnym klawiszem lub kombinacją klawiszy |
Uaktywniając funkcję możemy zdefiniować klawisz lub kombinację klawiszy za pomocą których uruchomimy komputer. Przydatne gdy mamy mocno utrudniony dostęp do obudowy |
Wyświetlanie logo |
|||
Show Logo On Screen, |
Advanced BIOS Features, |
Część płyt głównych nie wyświetla ekranu POST tylko Logo producenta |
Gdy chcemy widzieć ekran POST trzeba ustawić opcję na Disabled |
Zarządzanie przerwaniami |
|||
APIC Mode, |
Integrated Peripherals, |
Rozbudowany system zarządzania przerwaniami. Nie przełączać gdy system operacyjny jest już zainstalowany. |
APIC nie jest kompatybilny z systemami DOS i Windows serii 9x. Dla tych systemów opcja ma być Disabled. Systemy Linux, Windows: NT, 2000, XP, 2003 obsługują APIC, więc dajemy na Enabled |
Zabezpieczenie antywirusowe |
|||
Anti-Virus Protection, |
Standard CMOS Features, |
Tu to chyba nic nie trzeba wyjaśniać |
Podczas instalacji systemu operacyjnego ma być na Disabled jeśli nie jest może to prowadzić do złego zainstalowania systemu lub przerwaniem procesu instalacyjnego. Gdy opcja jest włączona, czasem źle to wpływa na działanie programów. |