1. Podaj skład obornika i jego wykorzystanie.

Obornik owczy jest pełnowartościowym nawozem gospodarczym. Należy do nawozów szybko rozkładających się o właściwościach rozgrzewających. Najlepiej stosować go na glebach cięższych i zimnych lub gorszych kategorii ze względu na wysoką zawartość N i K. Obornik owczy zawiera 64% wody, 36% suchej masy oraz 0.85% N, 0,23%P, 0.62% K. Przyjmuje się, że 1 t nawozu owczego zawiera 8.5 kg N, 2.5 kg P, 6.1 kg P, 3 kg Ca i 300 kg substancji organicznej. W rejonach górskich powszechne jest stosowanie tzw. koszarowania (przetrzymywanie owiec nocą i podczas doju na pastwisku w niewielkiej przenośnej zagrodzie zw. koszarą)

2. Uwarunkowania terminów strzyży u poszczególnych grup owiec.

Tryki-w okresie przygotowania do stanówki tryki powinny by ostrzyżone (4-8 tyg przed stanówką). Pomniejszenie ich masy o masę wełny ułatwia im wykonywanie skoków, co jest istotne zwłaszcza przy intensywnym użytkowaniu tryków. Zabieg ten jest również ważny ze względu na wpływ temperatury na produkcję plemników. Równocześnie ze strzyżą należy przejrzeć racice i w razie potrzeby je skorygować.

Maciorki-najpóźniej 1 miesiąc przed wykotem należy ostrzyc zachowując szczególną ostrożność przy wykonaniu tego zabiegu. Jest to pożądane zarówno na jakość wełny jak i ułatwienie jagnięciu dostępu do matki po porodzie. Jeżeli z jakiejkolwiek przyczyny nie można matki ostrzyc, to należy przynajmniej wystrzyc wełnę w okolicy sromu i wymienia

Jagnięta przeznaczone do dalszej hodowli najlepiej wykonywać razem ze strzyżeniem matki, czyli gdy odrost ma 10-11 m-cy.

Jagnięta tuczone- termin strzyży warunkowany uzyskaniem masy ubojowej i momentem sprzedaży

Kiedy i dlaczego strzyże się młodzież hodowlaną oraz tryki i maciorki?

Pierwsza strzyża wykonywana na jagnięciu w wteku_4 miesięcy tzw.. szpicówka mająca na celu wyrównanie runa owczego,

Pierwsza kontrolowana strzyża jagnięca u tryczków w wieku 7-9 miesięcy. (przeliczana na odrost 243 dni), u maciorek w wieku 10-12 miesięcy (odrost 365 dni);

Pierwsza kontrolowana strzyża dorosła u tryków w wieku 18 miesięcy, u maciorek w wieku 21-22 miesięcy.

U zwierząt dorosłych u maciorek strzyża 6-8 tygodni przed wykotami; a u tryka 6-8 tygodni przed stanówką.

3. RODZAJE WŁÓKIEN WEŁNISTYCH I ICH BUDOWA

Rozróżnia się 2 rodzaje włosów wełny: zasadniczy i niepożądany.

WŁ. ZASADNICZE -

• bezrdzeniowe (puchowe) charakteryzuje je brak rdzenia, są cienkie (średnica16 - 30 μ ) elastyczne miękkie, karbikowane i o pierścieniowym układzie łusek.

• rdzeniowe - mają dachówkowaty układ łusek i wewnętrzny kanał rdzeniowy są grube (52 - 75 μ i więcej ) długie mniej lub więcej sfalowane lub proste mało elastyczne, a najgrubsze z nich są łamliwe.

• przejściowe (pośrednie) - stanowią typ pośredni pomiędzy rdzeniowymi i bezrdzeniowymi. Zazwyczaj mają rdzeń przerywany, a grubość ich waha się 30 - 52 μ.

WŁ. NIEPOŻĄDANE -

• martwe (kempowe)- włosy o bardzo szerokim rdzeniu, krótsze od normalnych, bardzo grube, zazwyczaj proste, kruche, łamliwe, o małej wytrzymałości, zupełnie nie barwiące się, matowe, ich wymiana jest nie zależna od wymiany innych włókien okrywy.

• psie - krótkie, bardzo grube, rdzeniowe, sztywne, o silnym połysku, suche, łamliwe, przeważnie wyrastają na zabliźnionych skaleczeniach.

• nadrunne - bardzo długie, wyrastają ponad powierzchnie wełny, są bezrdzeniowe lub o rdzeniu przerywanym, mają tendencję do wypadania, pojawiają się najczęściej u młodych jagniąt (merynos).

• obumarłe - z jakichś powodów oddzieliły się od skóry i zachowały tylko mechaniczny związek ze skórą owcy. • suche - są rdzeniowe, bardzo grube, szorstkie, łamliwe, o małym połysku, elastyczności i wytrzymałości, suche są w skutek tego że nie mają tłuszczopotu i że zostały wypłukane przez deszcz a następnie wyschły na słońcu. Występują najczęściej u owiec górskich.

4. OMÓW PUNKTOWĄ OCENĘ KONDYCJI MATEK W STADZIE

Pięciopunktowa skala oceny kondycji owiec oparta jest na ocenie otłuszczenia i umięśnienia kręgów części lędźwiowej kręgosłupa za ostatnim żebrem i w okolicy nerek. Stosując ten system możliwa jest ocena kondycji. Najlepsza kondycja to 3-3.5 pkt

Etapy oceny:

- oszacowanie stopnia ostrości lub zaokrąglenia wyrostków kolczystych

- ocena stopnia otłuszczenia wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych

- oszacowanie wypełnienia tk. mięśniową i tłuszczową okolicy poniżej wyrostków poprzecznych

- ocena wypełnienia mięśniami i tłuszczem kąta między wyrostkami kolczystymi a poprzecznymi kręgów

5. OMÓW MOŻLIWOŚCI INTENSYFIKACJI PRODUKCJI JAGNIĄT RZEŹNYCH W STADZIE MERYNOSA

Możliwość intensyfikacji produkcji jagniąt rzeźnych oparta jest na hodowli w systemie tzw. 3 wykoty na 2 lata, co możliwe jest dzięki asezonalności merynosów, wczesne użytkowanie jarek (merynosy wcześnie dojrzewające), możliwe jest uzyskanie jagniąt rzeźnych czysto rasowych bądź mieszańce z rasami mięsnymi (Berrichon du cher, Ile de France)

- wcześniejsze użytkowanie rozpłodowe - wzrost liczby jagniąt o 0.5 jagnięcia od maciorki, spadek produkcji wełny o 10-15%,

- krzyżówka jednostopniowa,

- krzyżówka dwustopniowa,

- system trzech wykotów w ciągu dwóch lat.

6. OMÓW MOŻLIWOŚCI INTENSYFIKACJI PRODUKCJI JAGNIĄT RZEŹNYCH W STADZIE POLSKIEJ OWCY GÓRSKIEJ

Możliwość intensyfikacji produkcji jagniąt rzeźnych oparta jest na hodowli w krzyżówce dwustopniowej. POG w kolejności krzyżowane są z rasą plenną np. olkuską bądź fińską w celu poprawienia plenności, a następnie mieszańce 50%POGFIŃ maciorki krzyżowane są z rasami mlecznymi (np. fryzyjską) w celu poprawienia mleczności.

krzyżówka jednostopniowa - z trykami ras mlecznych,

- krzyżówka dwustopniowa, -program poprawy plenności

7. OMÓW MOŻLIWOŚCI INTENSYFIKACJI PRODUKCJI JAGNIĄT RZEŹNYCH W STADZIE POLSKIEJ OWCY DŁUGOWEŁNISTEJ

Możliwość intensyfikacji produkcji jagniąt rzeźnych oparta jest na hodowli krzyżówka jednostopniowa - krzyżowanie z trykami ras mięsnych ma na celu poprawienie tempa wzrostu, zmniejszenie zużycia paszy na 1 kg przyrostu, poprawę wydajności rzeźnej jagniąt, - krzyżówka dwustopniowa - prowadzi do wzrostu liczby uzyskiwanych od jednej maciorki, lepszej ich wydajności w tuczu , lepszej wydajności rzeźnej, - wcześniejsze użytkowanie rozpłodowe maciorek; udział w programie poprawy plenności.

8. RÓŻNICE W ŻYWIEWNIU TRYCZKÓW I MACIOREK HODOWLANYCH

Podstawowe zasady normowania pasz dla tryczków są podobne dla maciorek, ale trzeba pamiętać, że przemiana materii u tryczków i ich tempo wzrostu są intensywniejsze, dlatego w dawce żywieniowej tryczków nie można nawet częściowo zastępować siary słomą pastewną. Od 7 mies. życia tryczka podajemy znacznie więcej składników pok. niż maciorkom w tym samym wieku. Po ukończeniu roku konieczne jest stopniowe zwiększanie dawki pasz treściwych u tryczków, aż do 1-1.5 kg bo dzienne przyrosty tryczków są większe niż maciorek. Maciorkom natomiast po ukończeniu 12 miesięcy przestaje podawać się pasze treściwe.

9. RODZAJE ODCHOWU JAGNIĄT PRZY MATKACH

naturalny na mleku matki (90-100 dni) +pasze treściwe

skrócony- okres ssania skrócony do 30-42 dni (w systemie 3 wykoty na 2 lata)

sztuczny (bezmatkowy)- po spojeniu siarą przechodzą na preparat mlekozastępczy (1 tydz. 0.5-0.8 l/dzień , potem 1.5 l/dzień, następnie od 3-6 tyg 2.5 l/dzień) +siano od 4 dnia życia i pasze treściwe od 10 dnia życia

SKŁAD I ZNACZENIE SIARY W ODCHOWIE JAGNIĄT

g/kg	tłuszcz	białko	laktoza
siara	124	130	34
mleko	60	58	43

We wszystkich systemach odchowu pierwszą karmą jagnięcia jest siara. Dostarcza ona zwierzęciu substancji odpornościowych. Jest to pokarm o dużej wartości energetycznej ze względu na wysoki udział tłuszczu sięgający 18%. Siara zawiera wysoką koncentracje witaminy A, której zasoby w organizmie noworodka nie są duże. Ponadto siara ma właściwości lekko przeczyszczające i dzięki temu ułatwia usunięcie z przewodu pokarmowego jagnięcia kału nagromadzonego w życiu płodowym, czyli tzw. smółki.

11. Możliwość wykorzystania USG w hodowli owiec.

Do oceny przyżyciowej umięśnienia i otłuszczenia, możliwość obserwacji rozwoju mięśnia najdłuższego grzbietu.

Diagnozowanie ciąży u owiec oraz prawidłowości lub ewentualnych nieprawidłowości w rozwoju płodu.

12. Podział tuszy owczej

Comber, antrykot, udziec, plecówka, karkówka, goleń przednia, goleń tylna, mostek. Poza mięsem do

części jadalnych tuszy należą: wątroba, płuca, język, móżdżek, serce, sadło jelitowe, żwacz, czepiec, księgi. Części te stanowią ok.20% ciężaru tuszy. Mięso dobrej baraniny powinno być koloru jasnoróżowego do ciemnoczerwonego, tłuszcz zawsze biały.

PODZIAŁ TUSZY OWCZEJ na wyręby: udziec, comber, antrykot, łopatka, karkówka, mostek z łatą, szyja goleń przednia i tylna.

13. Grupy krwi u owiec.

Stwierdzono 7 układów grupowych krwi A B C D M R-O X-Z. Dzięki nim: identyfikacja pochodzenia zwierząt ich przodków - umiejscowienie ich w rejonach kraju. Określenie dystansu- genetycznego - ile i jaki procent w danej rasie stanowi inna rasa.

14. Badania immunogenetyczne w hodowli owiec.
Doprowadziły do ujawnienia 3 polimorficznych układów białek krwi, genetycznie uwarunkowane różnice stwierdzone w koncentracji potasu w erytrocytach (uzależnione od jednej pary genów). Dziedziczny charakter
antygenów grup krwi i polimorfizmu występującego w różnych okładach grupowych białek surowicy. Umożliwia prowadzenie kontroli pochodzenia na podstawie serologicznych właściwości krwi zwierząt

15. metody przyżyciowej oceny umięśnienia jagniąt.

USG możliwość obserwacji rozwoju mięśnia najdłuższego grzbietu i poziomu otłuszczenia. Daje to możliwość wyboru odpowiedniego terminu uboju lub wyboru najlepszych osobników do dalszej hodowli;

Tomografia komputerowa i nuklearny rezonans magnetyczny -najdokładniejsze, ale nie praktyczne w terenie.

16. Typowe cechy owczarni jako budynku inwentarskiego.

Budynek powinien:

chronić przed opadami i przeciągami,

zapewniać odpowiednią temperaturę

właściwa wentylacja,

właściwe oświetlenie,

odpowiednia powierzchnia na legowisko,

paszarka, izolatka,

poddasze użytkowe,

czterodzielne wrota 3 m/ 3m,

przejazd,

poidła, paśniki, lassa,

podział na grupy technologiczne.

17. Wyposażenie wewnętrzne owczarni bezściołowej.

mechaniczne usuwanie obornika, stosujemy ruszta (drewniane, metalowe), płynna frakcja odchodów jest doprowadzana do studzienki ściekowej, utworzone korytarze przejazdowe, po obu stronach kamienne koryta, pasza zadawana przy pomocy wózków akumulatorowych lub taśmą, paszową.

18. Warunki zoohigieniczne w owczarni przeznaczonej do utrzymania matek.

Odpowiednia temperatura (8-12st). zabezpieczenie przed przeciągami, wilgotność względna nie więcej niż 75%

Odpowiednie stężenie gazów: CO2 0.25%, NH3 0.0026, H2S 0.0001%, dobrze działająca wentylacja, powierzchnia okien co najmniej 5%, obecność klatek powykotowych, czystość (odkażanie przed kotelnią),

19. wymień i scharakteryzuj rasy ojcowskie mięsne.

Ile de France - masą ciała maciorki 65-75 kg, tryka 100-125 kg. wcześnie dojrzewające, szeroki zad, bardzo dobre umięśnienie udźców od strony wew. oraz zewnętrznej, bardzo dobre przyrosty dobowe jagniąt

Czarnogłówka - masa ciała maciorki 60-70 kg, tryka 100-120 kg. tułów dobrze umięśniony dobrze wysklepione ożebrowanie, klatka piersiowa szeroka, wcześnie dojrzewające, jagnięta bardzo dobre do tuczu.

Suffolk - masa ciała maciorki 60-70 kg, tryka 130 kg. Bardzo dobre cechy mięsne, używana do produkcji jagniąt rzeźnych metodą krzyżowania towarowego. Duża głowa, klatka piersiowa dobrze wysklepiona grzbiet biodra zad szerokie, pełne udo. Szybko rosnące i dojrzewające dobra wydajność rzeźna.

Berischone du cher - masa ciała maciorki 70-85 kg, tryka 100-120 kg. Szeroki tułów, bardzo dobrze wysklepione żebro, zad obustronnie wypukły.

Dorset horn - wysokie przyrosty, szybko dojrzewające, jedyne rogate (tryki i maciorki) spośród mięsnych, długi sezon aktywności płciowej, plenność 160-170%, płodność 88%,

Texel -masa ciała maciorki 70-80 kg, tryka 110-130 kg/bardzo dobre umięśnienie partii grzbietu i lędźwi, bardzo dobrze wykształcony zad, najwyższa wydajność jagniąt.

20. Torebka włosowa pierwotna a wtórna.

(P) Torebka pierwotna rozwija się najwcześniej w okresie życia płodowego, wyposażona jest w duży zwykle dwupłatowy gruczoł łojowy i gruczoł potowy oraz mięsień napinacz włosów. Osadzone są najgłębiej w skórze, mają największą średnicę, wydają zazwyczaj włosy najgrubsze, częstokroć liniejące po urodzeniu.

(S) Torebka wtórna powstaje 14-20 dni później od pierwotnej(ciągle w życiu płodowym), jest podobnie zbudowana ale nie ma gruczołu potowego i mięśnia, a gruczoł łojowy jest słabiej rozwinięty. Stanowią one większość torebek w skórze owiec w związku z czym w głównej mierze decydują o charakterze runa. Najczęstsze są trójki torebek pierwotnych (1 centralnie, 2 bocznie) otoczone są przez torebki wtórne.

Ważny stosunek S:P jako wskaźnik ilościowy stanu grup włosowotwórczych, decydujących o strukturze runa.

21. CECHY WEŁNY OCENIENE W SKUPIE

WYRÓWNANIE WEŁNY - zadawalające, gdy poszczególne jej sortymenty w niewielkim stopniu odbiegają od sortymentu głównego (ok. 70% całej okrywy włosowej - sortyment główny)

WYSADNOŚĆ WEŁNY - mierzy się miarą sztywną, przystawioną do nie rozciągniętego pasemka wełny ( dł. Pozorna, głębokość runa) na grzbiecie jest najdłuższa na dolnych częściach kończyn najkrótsza. Wysadność na łopatce 4 - 30cm w odroście

GĘSTOŚĆ WEŁNY - ilość włosów przypadająca na jednostkę powierzchni skóry. Zależy od rasy, cech osobniczych, partii skóry, sposobu żywienia. Merynosy mają wełnę najgęstszą, a owce prymitywne mają wełnę rzadką. Wełna na grzbiecie i bokach jest gęściejsza niż na grzbiecie i nogach. Istnieje ujemna korelacja między grubością, a gęstością włosów wełny (15 - 20 μ gr. 3300- 7000 włosów / cm² , 30- 35μ 500- 900 wł./cm² . RENDEMENT WEŁNY - (wydatek czystego włókna wełnianego) stosunek ciężaru wełny pranej do ciężaru wełny potnej, wyrażony w %. Przez pranie wełny strzyżonej usuwa się zanieczyszczenia. Wełna jest prana po wysuszeniu nie powinna zawierać więcej niż 17% wody im wełna jest grubsza i dłuższa tym rendement jest wyższy.

22. Keratynizacja a karbonizacja.

Keratynizacja polega na wzroście adhezji błony komórkowe i syntezie białka kreatyny we wnętrzu komórki, które prowadzą do uziemienia i zwłóknienia komórki przy znacznym ubytku wody.

Karbonizacja wiąże się ze strukturą warstwy korowej, między orto i para korą wytwarza się stan naprężenia, co doprowadza do spiralnego skrętu włosa wokół swej osi i sprzyja powstawaniu karbika.

23. OMÓW KLASYFIKACJE TECHNOLOGICZNĄ WEŁNY

Wełny jednolite i mieszane, wełny białe i kolorowe, wełny czesankowe - włosy długie, wyrównane i mocne. Tkanina z przędzy czesankowej ma powierzchnię gładką i równą. Są systemy przędzenia: francuski (wełna krótsza) wełna musi być jednolita, cienka, dł. 5,5 cm, a średnio 6,5cm, wełna mieszana cienka musi mieć dl. 8,0cm .System angielski - wełna jednolita średnia musi mieć ok. 9 cm a mieszana wł. Gruba aż 15 cm dł. Wełny zgrzebne - wełna może być krótsza (4,5cm uważa się za długą a poniżej za krótką) a na powierzchni przędzy mogą występować końce włókien. Wełna poniżej 2,5 cm zaliczana jest do odpadków

24. Scharakteryzuj rasy ojcowskie plenne.

Rasy: owca fryzyjska, fińska, Romanowska, olkuska, merynos Booroola

Owca fryzyjska - użytkowość mleczna masa ciała maciorek 80 kg, tryków 100 kg. Owce bezrożne, garbonose długi nieobrośnięty ogon zwany szczurzym, wełna biała. Owca wcześnie dojrzewająca, wysoka plenność 200-330%, owce dopuszczane wcześniej do rozrodu w wieku około 8-10mcy. Odegrała dużą role w uszlachetnianiu polskich ras.

Owca fińska - masa ciała maciorek 60-65 kg, tryków 80-85 kg, okrywa biała jednolita, głowa i krótki ogon są pokryte szczeciną. Uzyskuje sie od nich około 2 kg wełny potnej, wczesna dojrzałość płciowa. Wykorzystywana do programu poprawy plenność; i tworzenie nowych linii syntetycznych, owce mleczne mogą odchowywać 2-3 jagniąt.

Owca Romanowska-kożuchowe, rosyjskie, tryki-70 kg, maciorki-50 kg. plenność 230% ale zwierzęta prymitywne ze względu na budowę, wcześnie dojrzewają (pierwsza ruja-5-6 miesiąc) długi okres rozrodczy.

Olkuska- masa ciała tryków 100 kg, maciorek 60-70kg, okrywa włosowa jednolita, najcieńsza w grupie owiec długowełnistych, wysoki wskaźnik płodności 96,6% i plenności 235%, wyhodowana w rejonie Olkusza z owcy pomorskiej

Merynos Booroola-z Australii i Nowej Zelandii, maciorki i tryki rogate

Podaj cechy decydujące o cenie jagniąt rzeźnych

Cena zależy od: jakości tuszy (jakość tuszy jest uzależniona od rasy, płci, żywienia, utrzymania, liczebności miotu z którego pochodzą jagnięta). Jagnięta ssące tzw. mleczne osiągają najwyższe ceny gdyż są artykułem

spożywczym pełnowartościowym. Jagnięta mleczne skupowane są jako pełnomięsne.

26. Warunki wpisu do rejestru wysokiej wełnistości,

Maciorki: uzyskanie z pierwszej dorosłej strzyży w odroscie 10-14 miesięcy

przeliczonym na 12 miesięcy 25% przewagi w wydajności wełny potnej lub

czystego włókna nad średnią maciorek wpisanych do ksiąg danej rasy lub typu

w ciągu ostatnich trzech lat. Tryk 35% przewaga

27. Warunki wpisu do rejestru wysokiej plenności.

Dla maciorek uzyskanie w pierwszych trzech kolejnych wykotach co najmniej

5 jagniąt (dla owcy olkuskiej 7) .

Tryki wpisywane do rejestru po matkach.

.28. Warunki wpisu do rejestru wysokiej mięsności.

Maciorki: uzyskanie 20% przewagi przyrostów masy ciała w wieku 70 dni stada ojcowskie i 56 dni stada mateczne nad średnią krajową rówieśników w obrębie rasy, płci i typu. Tryki: 20%:

29. Wpływ rasy na wydajność rzeźną

Najwyższą wydajnością rzeźną charakteryzują się rasy mięsne, których zaletami są: szybkie przyrosty, wczesne dojrzewanie, wysoki udział wyrębów wartościowych, dobre wykorzystanie paszy, odpowiednio wysoki udział tkanki mięsnej w tuszy.

30.

Wymiana dolnych zębów na stałe

12-18 miesięcy zmieniają się cęgi mleczne na stałe,

18 mies-2,5 roku wewnętrzne średniaki,

2,5-3 lata zewnętrzne średniaki

3,5-4 lata-okrajki

wiek	siekacze	Trzonowce
3 miesiąc	-	Przeżyna się I stały
9 miesiąc	-	Przeżyna się II stały
12-18 miesiąc	Zmiana cęgów mlecznych na stałe	Przeżyna się III stały
18 m-2,5 r	Zmiana średniaków wewn na stałe	Zmiana I II III zęba przedtrzonowego
2,5-3 r	Zmiana średniaków zewn na stałe	-
3,5-4 r	Zmiana okrajków na stałe	-
Od 5 r	Zmiana kształtu cęgów-jaskółczy ogon

31. Cechy fizjologiczne charakteryzujące owce jako, zwierzęta przeżuwające i pastwiskowe.

Przeżuwacze^ charakter budowy ciała, Specjalna budowa pyska-ruchliwe wargi, Drugi przewód pokarmowy, Złożony żołądek

32. Listerioza, leptospiroza, leukemia - występowanie i zagrożenia.

Listerioza - występuje w postaci porażeń ośrodków nerwowych (zgrzytanie zębami, brak koordynacji ruchów, drgawki) lub wywołuje ronienia z następowym zatrzymaniem łożyska. Atakuje najczęściej zwierzęta młode o słabej kondycji. Występuje w okresie wczesnej wiosny w wyniku karmienia mało wartościowymi bądź źle przyrządzonymi kiszonkami. Zarazek wywołujący chorobę jest drobnoustrojem warunkowo chorobotwórczym stwierdza się go u zwierząt nie wykazujących objawów choroby. Leptospiroza — chorobę obserwuje się głównie u jagniąt. Źródłem zakażenia są zakażone leptospirami ziemia, ściółka, woda. Typową zmianą jest żółtaczka powiększenie watroby w pecherzu moczowym stwierdza się wybroczyny, może dojść do zapalenia nerek. Objawy u owiec: typowe dla posocznicy .podwyższenie wewnętrznej ciepłoty ciała, niedokrwistość , poronienia. Leukemia - schorzenie dotyczy układu limfatycznego. Występuje bardzo rzadko. W patogenezie białaczek, owiec można wyróżnić stadium inkubacji, stadium utrzymującej się leukocytozy, stadium guzowate. Na białaczkę chorują zwykle owce starsze powyżej 3 lat. Najczęsciej obserwuje sie białaczkę węzłowicę. Zmiany pojawiają się w postaci guzów lub rozlanych nacieków w węzłach chłonnych. Skuteczne leczenie białaczki u owiec jest nieznane.

33. Scharakteryzuj zachowanie płciowe tryków i kozłów.

Tryk - obwąchiwanie maciorki(krocza), potrącanie sztywną kończyną, unoszenie górnej wargi(flehmen),
wspięcie na maciorkę szukanie wargi sromowej, jedno pchniecie kopulacyjne,
Tryk dziennie może wykonać od 4-6 skoków.

Kozioł wąchanie okolicy sromu, częste oblizywanie się wydawanie charakterystycznego głosu. W fazie poprzedzającej akt kopulacyjny podniecony kozioł unosi górną wargę do góry. Po wspięciu na kozę następuje akt kopulacyjny trwający około 10 minut. Kozioł dokonuje ponownego wspięcia na tą samą kozę po kilku minutach. W jednym dniu kozioł może wykonać 10-15 skoków.

34. Omów przebieg cyklu ruj owego u kóz i owiec.

Cykl rujowy u kozy trwa 21 dni i występuje w okresie rujowym od lipca do grudnia. Następnie ruja powtarza się za 21 dni, jajeczkowanie następuje między 30-36 godziną od początku rui, która trwa 26-36 godzin. Należy, więc pokryć kozę między 6-12 godziną po rozpoczęciu rui. Ewentualnie ponownie dopuszczenie kozła może nastąpić dopiero po upływie 16-24 godz.

35. Synchronizacja rui u owiec i kóz.

Prowadzona różnymi sposobami:

Modyfikacja warunków świetlnych (skracanie dnia świetlnego do 10-8 godzin), wywoływanie tzw. efektu tryka, czyli po części wprowadzana przed stanówką metoda flushingu.

Drogą hormonalną- do tego celu najczęściej używa się hormonu ciałka żółtego progesteronu i jego syntetycznych pochodnych gestagenów w połączeniu z gonadotropiną (PMSG). Środki te mogą być stosowane jako preparaty doustne, podskórne implanty czy też domięśniowe zastrzyki.

Najczęściej stosuje się. gąbki, dopochwowe nasycone, tymi hormonami. Metodą np. chrono-gest, 3 etapy:

36. Scharakteryzuj mięsne rasy kóz.

Burska, nubijska.

Bengalska - hodowana w Indiach, charakteryzuje się czarnym umaszczeniem.

Masa ciała około 15 kg mimo to jest znaczącym producentem mięsa.

37. Scharakteryzuj mlecznę rasy kóz.

Saaneńska.

Alpejska brytyjska - wywodzi się z rasy toggenburskiej, rozpowszechniona na terenie Wielkiej Brytanii. Umaszczenie tułowia czarno-białe z odznakami typowymi dla rasy toggenburskiej Masa ciała kozy 50-80 kg, wysokość w kłębie 70-80cm, kozła 70-90 kg. 75-85 cm. Wydajność mleka w 10-miesięcznej laktacji 1500-2000 kg.

Toggenburska - rasa bezrozna wywodzi sie ze Szwajcarii. Rasa krótkowłosa o umaszczeniu od jasno do ciemnobrunatnego, czekoladowego-a także mysiego. U kozła występuje obfita broda. Po obu stronach pyska biegną białe strzałki. Masa ciała kozy 50-30 kg, wysokość w kłębie 74-80 cm, kozioł 70-110 kg, 80-85 cm. Wydajność za 10-miesięczna laktacje 1000-2000 kg.

38. Selekcja wskaźnikowa

Prowadzona jest w kierunku poprawienia kilku cech jednocześnie. Przy prowadzeniu selekcji tą metodą do hodowli pozostawione są zwierzęta o najwyższej łącznej wartości selekcjonowanych cech wyrażonej sumą punktów uzyskanych na podstawie indeksu stosowanego przy ocenie, wartości hodowlanej. Pozwala ona na pozostawienie do dalszej hodowli zwierząt, które są gorsze pod względem jakiejś cechy, ale bardzo dobre pod względem pozostałych.

39. PIERWSZA SELEKCJA TRYCZKÓW HODOWLANYCH

Ma miejsce w wieku 3 miesięcy brakuje się 10 -30% tryczków w stosunku do urodzonych. Brakuje się: posiadające wady rozwojowe, nie spełniające oczekiwań.

40. Scharakteryzuj rasy kóz użytkowane w Polsce.

W krajowym pogłowiu kóz występują następujące rasy: biała uszlachetniona, barwna uszlachetniona oraz rodzinie rasy regionalne: koza karpacka, koza sandomierska, koza kazimierzowska, trzecią grupę stanowią kozy bezrasowe. Koza biała - występuje w niewielkich populacjach w większości województw jednak tam gdzie chów kóz jest bardziej rozwinięty. Wywodzi się od rasy saaneńskiej. Włosy maja krótkie, połyskujące, głowa jest stosunkowo szeroka* o prostym profilu uszy skierowane do góry rasa na ogół bezrożna. U starszych zwierząt dopuszczalne ciemne plamy na skórze. Kozy wysokość w kłębie 70-80 cm, masa ciała 45-66 kg, wymię dobrze rozwinięte, kuliste. Kozły masa ciała 60-100 kg, obfita broda a niekiedy także grzywka nad oczami. Wydajność mleczna za laktację 269 dni 534 kg.

Koza kazimierzowska - występuje w okolicy Kazimierza typ ogólnoużytkowy, Samce i samice są rogate o silnych pałąkowatych rogach. Umaszczenie jednolicie czarne. Okrywa włosowa jest długa. gęsta z wyraźnym podszyciem, wydajność mleczna 300 kg mleka za rok. Charakterystyczne dla tej rasy są oczy o złocistożółtych zabarwionych tęczówkach.

Kozy bezrasowe - odporność na niekorzystne warunki, kozy bezrasowe dają dziennie 0.5-2.5 l mleka. Przeważnie są one średniej wielkości, włosy półdługie i wszelkie typy umaszczenia. Spotyka się zarówno osobniki rogate jak i bezrogie typ ogólnoużytkowy

41. Pobieranie, ocena i konserwacja nasienia tryka i kozła.

Nasienie pobierane jest na sztuczną pochwę typu zamkniętego. Nasienie oceniamy makro i mikroskopowo. Ocena szacunkowa mikroskopowa: ruch masy, gęstość, ruch indywidualny. Ocena szacunkowa makroskopowa: objętość, barwa, konsystencja, zapach i pH.

Nasienie tryka przechowuje się w stanie płynnym i zamrożonym. Do przechowywania w stanie płynnym stosujemy standardowe rozrzedzalniki (mleko pełne, mleko odtłuszczone, cukry, żółtko). Nasienie może być zamrożone (-196°) w ampułkach, kulkach i słomkach, Przy rozrzedzaniu nasienia kozła nie stosuje sie żółtka jaja kurzego. Zamrożone nasienie jest zwykle przechowywane w kulkach lub słomkach.

42. Omów metody inseminacji owiec i kóz.

Inseminację przeprowadza się nasieniem świeżym lub mrożonym. Istnieją trzy

metody unasieniania;

1. Do szyjkowa,

2. Do pochwowo,

3. Do macicznie.

Unasienianie maciczne znajduje coraz szersze zastosowanie w związku z wprowadzaniem nasienia mrożonego oraz; rozwojem metod synchronizacji ruji i transplantacji zarodków. Klasyczny zabieg wymaga przeprowadzenia miejscowego znieczulenia i laparotomii. Nasienie umieszczane jest w przedniej części rogu macicznego lub w trzonie macicy przy pomocy cienkiej szklanej pipety. Metoda daje wysoki procent zapłodnień 88-93%.

43. Ocena użytkowości reprodukcyjnej.

Użytkowość rozpłodowa = ilość jagniąt odchowanych/ilość macek w siadzie *100

Dla każdej maciorki rejestrujemy: wiek, liczbę wykotów, liczbę urodzonych jagniąt, liczbę jagniąt odchowanych do. 56 dnia (stada mateczne) lub do 70 dnia (stada ojcowskie).Dla wszystkich maciorek rejestrujemy: średnią płodność, plenność, odchów jagniąt oraz użytkowość rozpłodową tzn. ilość jagniąt odchowanych do 56 lub 70 dnia od 100 matek.

Ocena użytkowości reprodukcyjnej

Dla każdej matki, ocenia się:

Wiek,liczbę wykotów,liczbę jagniąt urodzonych,liczbę jagniąt odchowanych do 70 dnia (rasy ojcowskie),do 56 dnia (rasy mateczne),do 30 dnia (dla polskiej owcy górskiej),średnią życiową plenność

Dla maciorek (wszystkich w stadzie) ocenia się:

średnią płodność

średnią plenność

odchów jagniąt

44. Od czego zależy ilość produkowanego mleka.

Mleczność jest wysoce i dodatnio skorelowana z plennością o odziedziczalności h² = 0.2-0.6 Mleczność jest uzależniona od:

-rasy-najlepsze rasy mleczne(fryz),

-żywienia (pasze mlekopędne),

-ilości karmionych jagniąt (zwiększa ale nie podwaja),

-rodzaju i krotności doju sposób doju: ręczny-60%,

mechaniczny-80%

jagnię-100% ,

-wieku (przystępna daje o 30% mniej mleka, optymalna laktacji to II i III- spadek po V,

szczyt laktacji przypada na koniec 1 i początek 2 miesiąca),

-stanu zdrowia maciorki, klimatu.

Od czego zależy ilość produkowanego mleka

Zależy od:

genotypu

cech indywidualnych

laktacji (druga i trzecia - maksymalna ilość mleka; powyżej 5 - ilość mleka spada)

stadium laktacji (pod koniec 1 i 2 miesiąca laktacji najwięcej = szczyt laktacji)

żywienia

ilości karmionych jagniąt (1 jagnię 100% mleka, 2 jagnięta 150%)

doju (trzy razy dziennie - dój poranny największy; dój ręczny 80%, dój mechaniczny 60% - gdy jagnię wypija 100%)

klimatu (najlepszy umiarkowany

45. PORÓWNAJ MLEKO OWCZE I KROWIE

Mleko owcze w stosunku do krowiego zawiera ok.50% więcej tłuszczu,ok.40% więcej białka,ok.15%
więcej popiołu, natomiast mniej wody i cukru mlekowego.
Skład: OWCA KROWA

- woda % 83 87

białko % 5 3

tłuszcz % 8 4

cukier mlek.% 4,1 4,6

popiół % ok.1 0,75

kazeina g/ml 46 28

białko serwatkowe g/ml 9 6

tłuszcz g/ml

Porównaj mleko owcze i krowie

mleko owcze

nie kiśnie

nie da się zrobić z niego masła

46. Użytkowanie mleczne owiec.

Owce mleczne charakteryzują się bardzo wysoką wydajnością mleka, której osiągnięcia wymaga drugiej laktacji. W grupie owiec użytkowanych mlecznie należy wymienić: owce typowo mleczne np. owca fryzyjska u której laktacja trwa 300 dni za okres której uzyskujemy 800 l mleka, owce o użytkowości kombinowanej np. pog zwierzęta dojone są po odsadzeniu jagniąt, laktacja trwa 150 dni, za okres laktacji uzyskuje się 200-300 l mleka; rasy nie związane z użytkowością mleczną a produkujące mleko, laktacja od 90-120 dni uzyskanie 35-60 1 mleka.

Mleczność jest uzależniona od: rasy, żywienia, ilości jagniąt karmionych, rodzaju i krotności doju. stanu zdrowia i wieku maciorki, klimatu.

47. Konstytucje, kondycja, kacheksja- omów.

Wyróżnia się następujące typy konstytucji: sucha (typ wełnisty), limfatyczna (typ mięsny), zwięzła, delikatna (typ mleczny). Kolejny podział to wyróżnienie konstytucji oddechowej (typ oddychania klatką piersiową, owce przemierzające duże przestrzenie pastwisk głównie owce wełniste oraz niektóre mięsne) i trawiennej (oddychanie typu przeponowego, owce późnodojrzewające).

Kondycja - aktualny stan fizjologiczny organizmu. Podlega zmianom pod wpływem czynników środowiska zewnętrznego: Wynika ze stanu odżywiania i wytrenowania organizmu a także z zabiegów pielęgnacyjnych. Wyróżnia się: hodowlaną, opasową, głodową i wystawową. Kacheksja - skrajne wycieńczenie organizmu.

48. Jaką ocenę przeprowadzamy dla polskiej owcy górskiej a jaką dla owcy olkuskiej?

Dla pog przeprowadzamy ocenę użytkowości reprodukcyjnej i mlecznej na podstawie danych: wiek, liczba wykotów ,liczba jagniąt odchowanych do wieku 30 dni, średnia życiowa plenność, płodność, użytkowość rozpłodowa oraz masa ciała w 2 i 30 dniu życia, obserwacja wydajności mlecznej podczas doju porannego 15.05-15.06 i szacowanie wskaźnika mleczności.

Dla owcy olkuskiej przeprowadzamy ocenę użytkowości reprodukcyjnej i mięsnej. W celu naliczenia indeksów eliminuje się ze stada cherlaki zwierzęta o wadach budowy, bierze się pod uwagę: średnią wielkość miotu odchowanego do 56 dnia, plenność życiową matki, masę ciała w 56 dniu oraz miesiąc przed stanówka.

49. Wartość użytkowa a wartość hodowlana.

W zależności od kierunku użytkowania wyróżnia się użytkowość mleczną, mięsną i wełnistą. One podlegają kontroli, której wyniki wykorzystywane są do oceny wartości hodowlanej osobnika i w selekcji zwierząt. W oparciu o określone cechy nalicza się indeksy selekcyjne na podstawie wyników, których określa się wartość hodowlaną zwierzęcia. Zwierzęta o wysokich wartościach indeksów kwalifikowane są do dalszej hodowli w stadach zarodowych i reprodukcyjnych.

50. OGÓLNE ZASADY WPISU DO KSIĄG

Do księgi wstępnej W mogą być wpisane maciorki które mają ojca wpisanego co najmniej do księgi W, matka pod oceną wartości użytkowej i pochodzenia ze stada prowadzonego od dwóch pokoleń w czystości rasy(merynos) lub w trzecim pokoleniu w rodowodzie dopuszcza się przodka innej rasy. Natomiast tryki musza mieć rodziców wpisanych co najmniej do księgi W danej rasy lub typu. Przy wpisie do księgi G maciorki i tryki muszą pochodzić po rodzicach wpisanych do ksiąg danej rasy przy czym co najmniej jedno z nich musi być wpisane do księgi G.

51. Program poprawy plenności.

Program obejmuje krzyżowanie uszlachetniające maciorek merynosa polskiego, owiec nizinnych, owiec długowełnistych o górskich z trykami ras plennych. Poziom I - to stada zarodowe owiec miejscowych. Celem krzyżowania z rasami plennymi jest produkcja tryków F1 o udziale 50% krwi rasy plennej, przeznaczonych do krycia w stadach II i III poziomu. Poziom II - stada zarodowe owiec miejscowych o niskiej plenności. Do tych stad wprowadzane są tryki F1 z poziomu pierwszego i w wyniku krzyzowania uzyskuje się potomstwo o udziale 25% rasy plennej i 75% rasy miejscowej. Krzyżowanie takie prowadzi się przez 3-4 lata aż do całkowitej wymiany materiału żeńskiego. Następnie maciorki o docelowym genotypie (25% krwi rasy plennej, 75% krwi rasy miejscowej) kojarzy się z trykami o takim samym genotypie a uzyskane potomstwo poddaje się ocenie. Poziom III - stada zarodowe owiec miejscowych o niskiej plenności. Dopuszcza się tu uzytkowanie maciorek F1 ze stad poziomu pierwszego o udziale 50% krwi rasy plennej. Ponadto w stadach tych mogą być używane do krzyżowania tryki syntetycznych linii mięsnych i plenno-mięsnych.

52. Charakterystyka fenotypowa kóz saaneńskich, burskich i nubijskich.

Saaneńska - kozy tej rasy są wysokie i długie o smukłej szyi i poprawnej harmonijnej budowie ciała i prawidłowo wykształconym wymieniu. Większość osobników jest bezroga. Umaszczenie białe o krótkiej sierści. U kozłów -występuje obfita broda. Koza typu mlecznego za 10-miesięczną laktację wydajność wynosi 600-1200kg mleka. Masa ciała kozy 50-90 kg, wysokość w kłębie 75-85 om, kozła 80-120 kg, 90-100cm. Kozy tej rasy dobrze znoszą zarówno chów alkierzowy jak i pastwiskowy. Używana do uszlachetniania pogłowia ras pierwotnych, a także do tworzenia nowych ras. Burska - kozy typu mięsnego nadające się szczególnie do produkcji koźlęciny dobowe przyrosty średnio wynoszą 200 g, wydajność rzeźna koźląt 70%. Umaszczenie tułowia białe, głowa czerwona z łysiną (nie może być czarna szara lub żółta). Oczy duże nos rzymski małżowiny uszne zwisające średniej długości. Zwierzęta pełne wigoru, obie płcie rogate. Bardzo dobre umięśnienie tylnej partii ciała, kozy posiadają dobrze wykształcone wymiona. Koza asezonalna (możliwość stosowania 3 wykotów w ciągu 2 lat) najczęściej dwa koźlęta w miocie. Nubijska - typ mięsny. Umaszczenie niejednolite brunatne lub czarne. Zwierzęta poddane opasowi osiągają wydajność rzeźną 55-62%. Dobrze żywione kozy dostarczają stosunkowo dużo mleka 1000-2000 kg za 10-miesięczną laktację. Masa ciała kozy 60-70 kg, wysokość w kłębie 70-80cm, kozła 85-95kg, 75-90cm.

53. Charakterystyka ejakulatu tryka i kozła

Ejakulat- płynna dawka nasienia wydalana do dróg rodnych samicy podczas kopulacji. Ilość nasienia uzyskanego w czasie jednego skoku tryka wynosi 1-2cm3.

Tryk-obj.0,7-3ml, koncentracja2000mln/ml,pH6.2-7.0,barwa-biała, żółtawo-biała, zapach-owczego potu, konsystencja-śmietany, gęstość-D/DD, ruch falowy+++, ruch indy 3/60 4/80.

Czas przeżyw plemni w org tryka-40dni,zaś w drogach rodnych maciorki od 16-24 godzin

Kozioł-objętość ejakulatu0.6-0.8 ml, zagęszczenie plemników 3mln/um

54. Rodzaje tuczu

Intensywny - oparty na mleku matki z dodatkiem mieszanki treściwej i siana. Czas trwania 4mies końcowa masa ciała 30-33kg,dobowy przyrost 300g,wyk paszy 3,5j.o. i 400gb.

Średniointensywny- oparty na zielonce i sianie z niewielkim dodatkiem paszy treściwej. Czas trwania ok6-7 mies, końcowa masa ciała 40-45kg,dobowy przyrost200-250g, wykorzystanie paszy 4j.o. i 400-500gb

Ekstensywny-oparty na pastwisku, ostatnie 6 tygodni dodatek paszy treściwej, czas trwania 9-10mies,końcowa masa ciałą50-55kg,dobowy przyrost 150-200g,wykorzystanie paszy 6-7 j.o. i 550-600gb

55. Metody zwiększania plenności u owiec i kóz.

U owiec stosuje się trzy poziomy programu doskonalenia plenności. U kóz nie stosuje się poprawy plenności, gdyż są one zwierzętami wysokopiennymi i mlecznymi.

56. Metody, biotechnologiczne w rozrodzie owiec i kóz.

1. Inseminacja domaciczna;

2. Transplantacja zarodków;

3. Superowulacja i pozyskiwanie zarodków (laparotomia-, laparoskopia); 4. Przenoszenie zarodków i zamrażanie zarodków (rezerwa genetyczna); 5. Pozaustrojowa produkcja zarodków (dojrzewania oocytów in vitro, zapłodnienie in vitro oraz hodowla uzyskanych zarodków do stadium moruli,

które są transplantowane do synchronizowanej biorczyni); 6. Mikro manipulacje na zarodkach (uzyskiwanie wielu genetycznie identycznych osobników z jednego zarodka i tym samym większe wykorzystanie potencjału rozrodczego owcy);

57. Ogólne zasady żywienia tryków

Do osiągnięcia wieku 1 roku nie podajemy słomy. W miarę rozwoju zwierzęcia w dawce pokarmowej wzrasta ilość paszy treściwej, tak że zwierzęta w wieku 2-13 mies otrzymują taką ilość paszy treściwej jak tryki w sezonie rozpłodowym. W sezonie rozpłodowym 1-1,5kg owsa i siana oraz pasza objętościowa sezonowa (marchew, buraki, kiszonka, zielonka)2-3 kg. Poza sezonem żelazna dawka owsa i siana 0.5kg,pasze objętościowe 4-5kg.Tryki żywimy grupowo. Należy zapewnić 15-20g soli w okresie stanówki, poza okresem 10-15g. Zalecane jest podawanie trykom kompleksowych mieszanek i fosforanu wapnia w ilości 10-15g dziennie.

58. Wypas owiec.

Wypas wolny.

Wypas strzeżony-(pastwiska górskie, czasowe i uboczne),

Wypas na uwięzi (chów drobnostadny, w dużych gospodarstwach palikowane tryki rozpłodowe)

Wypas owiec w ogrodzeniach na pastwiskach stacjonarnych, wypas kwaterowy (wypas 3-1 dni w kwaterze), wypas dawkowany.

Organizacja wypasu - przyzwyczajanie do nowej-paszy od 1-2 tygodni. Owce

wyprowadzane po raz pierwszy na pastwisko na około 1 godzinę około południa po rannym nakarmieniu i napojeniu. Następnie przebywanie zwierząt każdego dnia przedłuża się o 20-30 minut dochodząc do 8-9 godzin

59. omów okrywę włosową jednolitą i mieszaną

Jednolita - zespołem włosowym cylindryczny słupek w którym występuje
jeden typ włosów:

• Cienka--wlosy cienki, gęste, karbikowane, wyrównane pod względem
grubości i długości miękki chwyt,- okrywa zamknięta (merynosy);

? Średnia - włosy rzadsze, grubsze, dłuższe mniej wyrównane pod względem grubości i długości, karbikowanie mniej wyraźne może przechodzić w falistość: okrywa zamknięta (pon)- miękki chwyt i lekki połysk, okrywa półotwarta lub półzamknięta (pod) - runo o szorstkim chwycie;

* Gruba - odmiana słupkowa (owce dlugowelniste), odmiana wstęgowa
(lincoln).

Mieszana - zespołem włosowym kosmyk, w którym występują, frakcje różnych włosów (puchowe, przejściowe, rdzeniowe), okrywa otwarta (owce górskie, wrzosówka, karakuł).

61. Wnętrostwo u traków i kozłów.

Jest to cecha wysoce odziedziczalna, jądra pozostają w jamie brzusznej co prowadzi do niepłodności. Zaburzenie spermatogenezy na skutek zbyt wysokiej temp. Przy wnętrostwie jednostronnym płodność jest zachowana, ale są eliminowane z hodowli podobnie jak ich potomstwo.

62. Omów trzy choroby niedoborowe

Krzywica-brak wapnia prowadzi odwodnienia kośćca co w następstwie powoduje u młodych,rosnących organizmów stany chorobowe.Przyczyną może być także niedobór P lub wit D.Zaburzenia w ruch kończyn (kończyny przednie)deformacja kończyn,upośledzenie ogólnego rozwoju jagnięcia.Krzywica dorosłych zwierząt najczęściej maciorek w okresie laktacji lub w stadium zaawansowanej ciąży cechuje się zrzeszotowieniem kości (ostoporoza).Niechęć do ruchu,bolesność stawów,podatność na łamanie kości długich.

Niedobór Cu-zaburzenia przem materii,niedokrwistość i utrata kondycji.Pierwsze oznaki-zmiana charakteru wełny.U jagniąt których matki cierpiały na niedobór Cu występują ataksje(brak koordynacji ruchów,bezwład lub śmierć w skutek zanikania chęci do_pobierania pokarmu.Araksje są wynikiem zmian w centralnym układzie nerwowym.Niedobory uzupełnia sie związkami mineralnymi,lizawkami.

Niedobór Co-niezbędny składnik witB12,syntetyzowanej w przew pok,prowadzi do utraty łaknienia,niedokrwistość,zahamowanie rozwoju i ogólnie wyniszczenie organizmu.Objawy po kilku tyg.Podaje się Co w formie chlorku lub siarczanu.

63. Metody diagnozowania ciąży u owiec i kóz.

USG przez powłoki brzuszne (ultrasonograf typu D);
USG przez prostuicę (rozpoznawanie w 19 dniu)

przy zaawansowanej ciąży można wyczuć palcem przez odbytnice lub pochwę drżenie ścian tętnic macicznych (tzw. szmery maciczne),

rentgenologiczne można stwierdzić obecność płodu u owcy po 55 dniu ciąży;

hormonalne oznaczenie poziomu progesteronu;
biopsja nabłonka pochwy.

64. Zasady skarmiania kiszonek.

Najczęściej stosowane kiszonki to: kiszonka z liści buraków, z kukurydzy,
mieszanek ozimych, mieszanek traw z roślinami strączkowymi.
Kiszonek nie należy podawać jagniętom ani młodzieży do wieku 6 miesięcy
oraz matkom kotnym ( 5 miesiąc ciąży). W żywieniu pozostałych grup owiec
stosuje się je w ilości 3 kg dziennie z dodatkiem 10 g kredy pastewnej na owcę.
Kiszonka jest paszą mlekopędną i w praktyce podawana matkom karmiącym.

65. Omów trzy choroby wywoł przez pasożyty zewnętrzne

Uszkadzają i obniżają wartość okrywy wełnistej owiec.Niektóre żywią się ich krwią.Najniebezpieczniejsze i najtrudniejsze do zwalczania są świerzbowce drażniące oraz świerzbowce naskórne wywołujące świerzb,stan zapalny skóry,nadmierne rogowacenie naskórka i silny świąd.

66. Omów trzy choroby wywoływane przez pasożyty wewn.

Choroba motyliczna-obecność motylicy wątrobowej w przewodach żółciowych wątroby.Owce tracą apetyt,szybko chudną i słabnąć.Zaburzenia ze " strony układu pokarm,bolesność i powiększenie wątroby czasem niedokrwistość i obrzęki powiek i podbrzusza.

Robaczyca płuc-wywoł. przez kilka gatunków nicieni.Lokalizacja w drogach oddech (tchawica, oskrzela).Chore oskrzela:ataki kaszlu,utrudnione oddychanie, osłabienie,wyniszczenie,niechęć do poruszania się,niedokrwistość.Obrzęki w okolicy szyjnej piersiowej.Nie leczone śmierć.

Tasiemczyca-tasiemce, lelito cieńkie choroba zwłaszcza jagniąt.Zaburzenia ze strony układu pokarm,brak apetytu biegunka objawy nerwowe,zarzucenie głowy na grzbiet niezborne ruchy.

Omów 3 choroby wywoływane przez pasożyty wewnętrzne

Biorąc pod uwagę miejsce pasożytowania można wyróżnić poszyty wew.(przywry,nicienie,tasiemce) osiedlające się wybiórczo w przewodzie pokarmowym , ukł. Oddechowym lub w poszczególnych narządach wew.

Pasożyty wew..Inwazje pasożytów wew. Występują głownie w okresie pastwiskowym. Larwy tych pasożytów bytują na wilgotnych pastwiskach i łąkach oraz na zabranych z nich sianie.

Choroba motylicza-wywoływana jest obecnością motylicy wątrobowej w przewodach żółciowych wątrobowych, głownym żywicielem jest ślimak (błotniarka moczarowa).Owce zarażone tym pasożytem tracą apetyt ,szybko chudną i słabną .Pojawiają się zaburzenia ze strony układu pokarmowego ,stwierdza się także bolesność i powiększenie wątroby. Z czasem uwidaczniają się objawy niedokrwistości (bladość widocznych błon śluzowych), mogą pojawić się również obrzęki powiek , okolic podżuchwowej i podbrzusza. Zwierzęta nie leczone padają wśród objawów ogólnego wyniszczenia.

Robaczyca płuc- wywoływana jest przez kilka gat. nicieni różniących się morfologią, rozwojem miejscem lokalizacji w dogach oddechowych (grubsze oskrzela, tchawica lub najdrobniejsze oskrzeliki i pęcherzyki płucne)oraz chorobotwórcza. U chorych owiec obserwuje się atak kaszlu, utrudnione oddychanie, występujące osłabienie, wyniszczenie oraz niechęć do poruszania się. Z czasem pojawia się niedokrwistość i obrzęki w okolicy szyjnej i piersiowej . Jeżeli zwierzęta są nie leczone następuje śmierć .

Tasiemczyca- jest niebezpieczną chorobą zwłaszcza dla jagniąt, wywołana prze rożnego rodzaju tasiemce pasożytujące w jelicie cienkim. U chorych jagniąt występują zaburzenia ze strony ukł.pok. , wyrażające się utratą apetytu , biegunka oraz objawy nerwowe , takie jak zarzucanie głowy na grzbiet ,kręcenie się w kółko lub nieskoordynowane ruchy.

67. Choroby racic

Kulawka (zanokcica)-zakaźne zapalenie racic powoduje martwicę skóry, rozkład miazgi twórczej racicy.Przyczyna dokładnie nieustalona,ale bakterie nie mogą rozpocząć procesu chorobowego jeśi wcześniej nie doszło do maceracji tkanki racicy przez wilgoć.Choroba zależy od czynników środ.tj.brudna,wilgotna ściółka, wilgotne wybiegi,brak odpowiedniej pielęgnacji racic.Występuje najczęściej wiosną i jesienią. Chore owce zakażają środowisko owczarni.Objawy-zaczerwienienie skóry w przestrzeni międzyracicowej,rozwijające się zapalenie miazgi twórczej, zniekształcenie racicy i kulawizna.Chore oddziela się,kwarantanna pomieszczeń,zachować suche i czysta podłoże.

Kulawizny -wynikiem złej pielęgnacji racic(niueobcinanie narastającego rogu,wypas na ścierniskach, wbicie drzazg,pędzenie owiec po kamiennych drogach).Najczęściej u jagniąt,mają miękki róg raciczek.Zwierze kuleje,porusza się z trudem,chora racica jest gorąca,dotyk sprawia ból.Chore zwierze należy pozostawić w pomieszczeniu,usunąć przyczynę schorzenia.Zapobieganie: staranna.korekcja racic,czysta ściółka.

choroby racic

Zakaźne zapalenie racic (kulawka ,zanokcica) wiąże się zwykle z zaniedbaniem pielęgnowania racic, utrzymanie owiec na brudnej ściółce ,wypasanie na wilgotnych pastwiskach i przepędzanie po błotnistych drogach. Choroba objawia się występowanie cuchnących zmian w szpary międzyracicowej i koronki racicy. W konsekwencji rozwija się kulawizna i przyjmowanie postawy obciążającej zniekształcone racice (niekiedy postawy klęczącej). Przy dłuższym przebiegu wysiękowo-ropne procesy prowadza do zgrubienia racicy i zrzucenia puszki racicowej .Następuje pogorszenie się ogólnej kondycji zwierzęcia. Kulejące owce należy oddzielić od zdrowych, ostrożnie obciąć ostrym nożem zmienione, chore części rogu, ranę oczyścić z ropy , zastosować lek antyseptyczny lub maść zawierającą 10-20% siarczanu miedzi.

68. Zapalenie wymienia

Występuje zwykle w okresie nasilonej laktacji, a więc wkrótce po porodzie. Choroba przebiega szybko i często prowadzi do ciężkich zaburzeń, zarówno w stanie ogólnym zwierzęcia jak i samym wymieniu. Drobnoustroje chorobotwórcze wnikają do wymienia głownie przez kanał strzykowy, ale także mogą się przedostawać prze uszkodzoną skóre. Do rozmnażania się potrzebują sprzyjających warunków , takich jak: niedobory skł,min i witamin (nieodpowiednie żywienie) i przeziębienia gruczołu (przeciągi, złe warunki atmosferyczne).

Objawy zapalenia:

-bolesny obrzęk (zwykle jednej połowy)

-pojawienie się silnych plam

-mleko zawiera domieszki cuchnącej ropy

Leczenie jest trudne i daje wyniki przy wczesnym rozpoznaniu choroby.

Zapobieganie polega na zachowaniu higieny ciąży, porodu i laktacji.

69. Rodzaje skór owczych

Skóry zależnie od ich przydatności użytkowej i przeznaczenia technologicznego można podzielić na :

GOLCE- pochodzą od rożnych ras owiec i charak. Się tym, że wysadność wełny nie przekracza 10mm. Poddane odwłosieniu otrzymują wyprawkę gładką, odpowiednią dla wyrobów galanteryjnych, podszewkowych lub wyprawiane są na zamsz.

SKÓRY FUTRZARSKIE- pochodzą od wiec o wełnie jednolitej. W odniesieniu do naszego pogłowia oznacza to głownie skóry z owiec merynosowych, polskich owiec nizinnych, polskich owiec długowełnistych i owiec ras mięsnych. Skóry te (długości włosa powyżej 10mm) poddaje się procesom uszlachetnianiu i przeznacza do róznego rodzaju konfekcji. W tej grupie najbardziej wartościowe są skóry jagniąt , które większym stopniu nadają się na futra zwłaczsza wtedy jeśli odpowiadają takim warunkom jak: odpowiednia grubość, sprężystość, połysk i grubość włosa oraz odznaczają się wyrównaniem tych cech na całej powierzchni.

SKÓRY KOZUCHOWE- do najwartościowszych owiec o uzytkowości kozuchowej zalicza się polską owce wrzosówkę i rosyjską owce romanowską. Skóry tych owiec maja opt. parametry jakościowe są uznawane za najlepsze na świecie zarówno do wyrobu kożuchów welurowych.

O wart. Tych skór decydują takie cechy jak;

-niska masa całkowita

-mała grubość w krzyżu

-mała grubość w boku

-są one wyjątkowo elastyczne

-wytrzymałe na rozciąganie (wzdłuż i poprzek)

Skóry typowo kozuchowe mają wełnę mieszaną o korzystnej proporcji włosów puchowych, przejściowych i rdzeniowych, zapewniajacą najlepsza izolację cieplną.

SKÓRY FUTERKOWE-zwane smuszkami pozyskuje się z jagniąt karakułowych.

70. ZASADY KWALIFIKACJI SKÓR OWCZYCH

Klasyfikacja uwzględnia wiek i płeć zwierząt, wielkość powierzchni skóry i grubość jej tkanki oraz charakter, dł. Gr. Okrywy wlosowej na skórze. Zwraca się tak że na ewentualne wady syrowca

Zasady klasyfikacji skór owczych- Polski system klasyfikacji skór owczych ujęty jest w odpowiedniš normę. Uwzględnia ona wiek i pleć zwierząt, wielkość powierzchni skóry i grubość jej tkanki oraz charakter, grubość i długość okrywy włosowej na skórze.

W zal. od wieku i płci zwierząt skóry dzieli się na:

-skóry zdjęte z dojrzałej maciorki lub skopa

-skóry z tryków

-skóry z jagniąt

Ze wzg. na wielkoœć skór:

-duże o powierzchni powyżej 70 dm3

-średnie 50-70 dm3

-małe 35-50 dm3

-z jagniąt starszych 21-35 dm3

-z jagniąt mlecznych do 20 dm3

Ze wzg. na rodzaj okrywy:

-cienko- i średniowełniste- grubość włosów do 33,4 (m

-grubowełniste- powyżej 33,4 (m

a pod wzg. długołci okrywy włosowej (wysadność na łopatce) na:

-wełniste- długość włosów powyżej 10 mm

-golce- do 10mm

71. Ogólne warunki wpisu zwierząt do ksiąg

Wiek:rasy mateczne powyżej 12 m-cy,rasy ojcowskie 8m-cy.Znane pochodzenie,ocena rozwoju,budowy,użytkowności(naliczanie indeksów maciorek i tryczków).Indeksy oi wat.conajmniej średniej stada tryków.

72. Krzyżowanie 2-stopniowe (trzyrasowe)

Prowadzi do wzrostu liczby jagniąt,lepszej ich wydajności w tuczu i wartości

rzeźnej.Maciorki miejscowe kojarzy się z trykami ras plennych(romanowska,
fryz,fin).Następnie maciorki mieszańce Fl są krzyżowane z trykami ras
mięsnych.Potomstwo Fl i F2 przeznaczone na tucz.Krzyżowanie to daje dobre efekty gdyż wykorzystuje efekt heterozji matecznej i indywidualnej mieszańców F2.Jest trudne w praktyce, gdyż wymaga prowadzenia równolegle dwóch stad zarówno czystorasowej populacji maciorek miejscowych jak i maciorek mieszańców Fl.Stosowane w dużych stadach.

Krzyżowanie dwustopniowe-(trzyrasowe) Tego rodzaju krzyżowanie prowadzi do wzrostu liczby jagništ, lepszej ich wydajnoœci w tłuszczu i wartoœci rzeŸnej. W tym celu w pierwszym etapie krzyżowania maciorki miejscowe kojarzy się z trykami ras plennych (romanowskiej, wschodniofryzyjskiej, finskiej) Następnie maciorki mieszańce F1 sš krzyżowane z trykami ras mięsnych. Całe potomstwo F2 i tryczki F1 sš przeznaczone na tucz i rzeŸ. Krzyżowanie dwustopniowe daje bardzo dobre efekty produkcyjne, gdyż wykorzystuje się tutaj efekt heterozji matecznej i indywidualnej mieszańców F2. Jest jednak trudne do przeprowadzenia w praktyce, gdyż wymaga prowadzenia równolegle dwóch stad zarówno czystorasowej populacji maciorek miejscowych, jak i maciorek mieszańców F1. Stad tez jest ono zwykle stosowane w dużych stadach.

73. KRZYŻOWANIE WYPIERAJĄCE

W hodowli owiec zazwyczaj już w 5tej generacji pozwala uzyskać pogłowie podobne do rasy, która została użyta jako wypierająca. Taki krzyżowanie stosuje się najczęściej przy przekształcaniu ras prymitywnych i niskoprodukcyjnych, które przy użyciu odpowiednich tryków rozpłodowych zamierza się przeobrazić na bardziej kulturalne i produkcyjne. W okresie międzywojennym używano do krzyżowania wypierającego tryków rasy czarnogłówka, dla wytworzenia krajowych czarnogłówek. Od 5 lat głównym kierunkiem użytkowania stało się mięso, stosujemy krzyżówki: merynos polski x il de france, owca nizinna x il de france, merynos x czarnogłówka , owca nizinna x czarnogłówka, merynos x suffolk, owca nizinna x suffolk, merynos x berichon, owca nizinna x berichon.

Krzyżowanie wypierajšce- polega na stopniowym przekształcaniu najczęœciej maciorek rasy miejscowej rasš wypierajšcš. W tej metodzie krzyżowania kojarzy się wstecznie kolejne pokolenia maciorek z rasš wypierajšcš. Po czterech pokoleniach tego krzyżowania udział rasy wypierajšcej wynosi 95,8%, po pięciu 96,9%, a po szeœciu 98,4%. Stopniowe przekształcanie z pozostawieniem niewielkiego udziału rasy miejscowej przyczynia się do polepszenia użytkowoœci tak wytworzonych ras lub linii w porównaniu z importowanymi rasami czystymi, które często bardzo trudno przystosowujš się do warunków miejscowego œrodowiska. Przykładem tego rodzaju pracy hodowlanej jest krzyżowanie wypierajšce polskiego merynosa, owiec nizinnych i długowełnistych z rasami mięsnymi, takimi jak: Dorset Horn, Suffolk, Berrichone du Cher czy Ile de France.

74. KRZYŻOWANIE TWÓRCZE

Jest trudne, kosztowne i trwa b.długo. stosuje się w celu wytworzenia nowych ras czy odmian owiec, gdy istnieje możliwość wytworzenia zwierząt o cechach korzystniejszych . polega na użyciu do rozpłodu osobników kilku ras, a następnie na umiejętnym kojarzeniu między sobą uzyskanych mieszańców, odznaczających się pożytecznymi cechami. Tworzenie nowej rasy musi być poprzedzony szczegółowym planem:

1) wzorzec nowej rasy musi być ściśle ustalony.

2) rasy wyjściowe muszą być wybrane na podstawie szczegółowej ich analizy ( muszą posiadać cechy, którymi ma się odznaczać nowa rasa, należy zbadać czy cechy te dziedziczą się niezależnie czy tez są sprzężone z cechami wręcz niekorzystnymi dla zwierząt ras wyjściowych powinny być w dużym stopniu homozygotyczne) 3.) tok pracy musi uwzględniać: metody kontroli użytkowości mieszańców, metody selekcji i kojarzenia, kryteria dobierania par do rozpłodu, metody chowu i żywienia.

KRZYŻOWANIE TWÓRCZE PROSTE — gdy mamy dwie rasy wyjściowe, a pokolenie F1od razu poddane jest selekcji i kojarzeniu między sobą.

KRZYŻOWANIA TWÓRCZE ZŁOŻONE — gdy bierze udział kilka ras. Pokolenie F1 po rasach wyjściowych krzyżowane jest z jeszcze jedną rasą i dopiero uzyskane z tego pokolenia może być rozmnażane już w czystości rasy, między sobą, i jeszcze raz skrzyżowane z czwartą rasą wyjściową. Jedną z zasad jest konieczność kojarzenia krewniaczego osobników odpowiadających wzorcowi nowej rasy w celu utrwalenia ich cech. To utrwalenie zapewnia wzrost homozygotyczności i ostra selekcja wśród potomstwa.

75. Ciąża u kóz

Ciąża trwa średnio 150 dni. Najczęściej jest bliźniacza,nawet wieloracza,u pierwiastek ciąże pojedyncze.Ciąża widoczna w trzecim miesiącu.Kozy mleczne ograniczają produkcję mleka tzw.ucięcie mleczności,w drugim miesiącu ciąży.W drugiej połowie ciąży należy zwrócić uwagę aby kozy się nie bodły.Na 1,5-2 mies przed porodem kozę należy zasuszyć-wydatki organizmu na rozwój płodu.

76. Zasady identyfikacji jagniąt i owiec dorosłych

Po urodzeniu matkę i jagnię znakuje się.Jest to znakowanie nietrwale(farbą)opisuje się na bokach matki i jagnięcia kolejny numer wykotu.Matce i jgnięciu nadaje się te same numery.W przypadku bliźniąt numeruje się je na prawym boku,jedynaki na lewym boku.Trwałe znakowanie jest w wieku 4-6tyg w postaci tatuażu lub kolczyka(w stadach towarowych).Numer identyfikacyjny składa się z 10 cyfr i jest niepowtarzalny w skali kraju przez 10 lat.Ucho prawe:6 pierwszych cytr oznacza numer stada niepowtarzalny w skali kraju, przy czym pierwsza cyfra jest jednocześnie ostatnią cyfra roku w którym zwierze siś urodziło.Ucho lewe:4-ro cyfrowy numer indywidualny zwierzęcia

77. Okres wykotów przygotowanie i przebieg

Wykoty nie powinny przekraczać 6 tyg bowiem im krótszy okres wykotów tym większa możliwość zapewnienia dobrego odchowu jagniąt. Przygotowanie pomieszczenia-przygotowanie klatek wykotowych czyli tzw porodówek oraz pojedynczych klatek dla maciorek z jagniętami.Przed początkiem kotelni owczarnie należy odkazić oraz zabezpieczyć obecność jodyny itp.Zbliżający się poród można rozpoznać po nabrzmieniu wymienia zapadnięciu dołów głodowych, zaczerwienieniu i obrzęku sromu oraz wycieku śluzu z pochwy.Owca staje się niespokojna,rozgląda się na boki i próbuje się położyć.Przy prawidłowym porodzie owca koci się sama. Po porodzie natychmiast odcina się pępowinę w odległości 2-3 cm od brzucha dezynfekuje jodyną.Następnie jagnię podsuwa się matce do wylizania bądź matka zaczyna samą je wylizywać.W tym czasie oczyszcza się strzyki udrożnia przewód mleczny. Po wylizaniu należy jak najszybciej dosadzić jagnię do wymienia aby mogło wyssać siarę (posypać jagnię otrębami pszennymi).Jagnie osierocone lub zdecydowanie odrzucone przez matkę,należy je podsadzić matką którym jagnięta padły lub które mają dużo mleka.W tym celu jagnię skrapia się zdojonym mlekiem matki i przytrzymuje się matkę podczas ssania jagnięcia. Po urodzeniu matkę i jagnię znakuje się (znakowanie nietrwałe). W wieku 14 dni jagniętom obcina się ogonki miedzy 3-4 kręgiem ogonowym. Maciorkę po ciężkim porodzie dobrze jest podać pójło(śruta owsiana lub otręby pszenne+woda)w ilości 5-6l/ szt.

78. Przygotowanie tryka do stanówki

Przygotowanie należy rozpocząć co najmniej 1,5 miesiąca wcześniej.Wpływ zmiany żywienia na jakość nasienia zaznacza się co najmniej po upływie 45 dni. Dawka pokarmowa w tym okresie powinna być bardziej skoncentrowana z ograniczeniem pasz które mogłyby doprowadzić do zbytniego zapasienia.
Powinny być strzyżone. Pomniejszenie masy ciała o masę wełny ułatwia im wykonywanie skoków, ważny też ze względu na wpływ temperatury na produkcję plemników.Korekta racic obowiązkowa,przed stanówką korzystanie z wybiegów.Na 1-2 tyg przed stanówką powinno się tryki wprowadzić do
budynku z matkami,do specjalnych zagród.Ocena narządów płciowych poprzez oglądanie i omacywanie-wielkość jąder,skóra moszny,oględziny prącia i napletka,przesuwalność jąder w mosznie,wolne od tuberkulozy isalmonellozy oraz brucellozy.Ocena pozwala na elimmowanie tryków z
rozrodu o wadach takich jak:jedno lub dwustronne wnętrostwo,nieprawidłowe zawieszenie,degeneracja jąder,guzy najądrzy.

79. Flushing-wady i zalety

Zalety-zwiększenie liczebności miotów,zwiększenie o 30% poziomu owulacji w okresie stanówki.

Wady-źle stosowany powoduje obumieranie zarodków,straty w wyniku utuczenia maciorki.

Flushing-szok białkowy podanie wysoko białkowych pasz na 2-3 tygodnie przed stanówka(podanie po ubogim pastwisku zielonki z roślin motylkowych).Lepszy efekt gdy na ok.1 miesiąc przed stanówką ograniczy się wielkość dawki pok.o 20% następnie raptowne zwiększenie poziomu -żywienia powrót do dawki poprzedniej plus % oszczędzonej paszy, (czyli z 80% na120%)

80. Omów zasady krycia z ręki

Przy pomocy próbnika wyszukuje się w stadzie grzejące się maciorki,a następnie dopuszcza się do nich wyznaczone tryki rozpłodowe.W ten sposób uzyskuje się kontrolę nad poszczególnymi skokami tryków i zna się dokładnie rodziców przyszłego przychówka

81. Scharakteryzuj owce ras plennych

Do ras plennych należą: owca olkuska, fryzyjska, fińska, romanowska, merynos Boorola.

konstytucja delikatna,cienkorunne(merynos Boorola)lub o wełnie krzyżówkowej(fryz),kożuchowej okrywie (fińska,romanowska),wysoka plenność(fin 240-300%,fryz 203%, romanowska 240%),wysoka mleczność - średnio140-150kg mleka w 100 dniowej laktacji,produkcja wełny - średnio 2-3kg,od fryza 3.5-5kg,masa ciała maciorek średnio 50 kg,tryka-70kg

82. Ciąża wieloracze jednopł i różnopł

Owce ras wcześnie dojrzewających, macki o ciąży bliźniaczej,matki niedożywione.

Frymartynizm-wyst.u przeżuwaczy rodzących się z ciąż bliźniaczych

różnopł.Zjawisko to występowało w następstwie hormonalnego

oddziaływania ze strony płodu męskiego na płód żeński.Frymartyny mogą być

zarówno rogate jak i bezrogie,samica jest bezpłodna

Mozaika erytrocytarna.

84. System 3 wykotów/2lata

Cykl ograniczony do 8 miesięcy(5 mies ciąża,odchów jagniąt 6-8tyg, stanówka 6-8 tyg)Stos.dla owiec asezonalnych.Wcześniejsze użytk. rozpił. stanowiące 25% stada.Warunki:75%m.c.matek dorosłych, odpowiednie żywienie stanówki raz w roku.Jesienią po stanówce matek stada podstawow.

Brakowanie17%stanu stada po każdym wykocie.Remonty dwukrotnie w ciągu dwóch lat(50% stada)wprowadzane jesienią.Wymagane bardzo intensywne żywienie.Strzyże raz do roku w paźdz.Jagnięta wcześnie odsądzane od matek(7 tygodni).Zasuszanie maciorek 5 dni.Przygotowanie do stanówki 7-10 dni

Efekty-wzrost liczby jagniąt od jednej matki/rok o 30%, wzrost produkcji wełny od jednej maciorki 64%,wzrost produkcji żywca od jednej maciorki o 28%.

85. Opisz funkcje jąder u tryków i kozłów w cyklu rocznym.

W jądrach w kanalikach nasieniotwórczych stanowiących 90% ich masy produkowane są plemniki. Całkowity okres spermatogenezy u tryka wynosi 49 dni. W ostatnim stadium tego procesu plemniki sperrnatydy przekształcają się w plemniki, które magazynowane są w najądrzu i zachowują żywotność przez 40 dni. Przebiegiem powstawania plemników kieruje testosteron, dopiero w ostatnim stadium tego procesu uaktywnia się wpływ FSH, który łącznie z testosteronem 'wpływa na końcowe dojrzewanie plemników. Wraz z rozpoczęciem okresu rozpłodowego w wyniku skracającego się dnia świetlnego dochodzi do dwukrotnego wzrostu liczby produkowanych plemników, wzrostu ciężaru jąder oraz nasilenia popędu płciowego. Funkcja jąder na najwyższym poziomie następuje od czerwca do października, na obniżonym poziomie od stycznia do maja. A) wprowadzenie do pochwy gąbki nasyconej progestronem b) domięśniowa iniekcja PMSG (surowica źrebnej klaczy) - bezpośrednio po wyjęćiu gąbki, c) krycie kontrolowane (naturalne lub sztuczne).

86. Zasady kwalifikacji do rozrodu trykow i maciorek.

Do rozrodu kwalifikujemy zwierzęta zdrowe, będące w dojrzałości rozplodowej (8-18 miesięcy - zależy od rasy), sprawne fizjologiczne (prawidlowe ukształtowanie dróg rodnych u maciorki i prawidłowa budowa układu rozrodczego tryka). Tryki przed dopuszczeniem do rozrodu badamy klinicznie (mosznę, jądra, sprawdzamy czy zwierzęta są wolne od brucelozy, gruźlicy lub salmonelozy.

87. Omów stanówkę u owiec.

Prawidłowa stanówka powinna trwać 32-42 dni czyli powinna odpowiadać dwóm cyklom płciowym i nie należy jej przedłużać ponad około 50 dni czyli ponad 3 cykle. Podobnie jak wprowadzenie tryków do budynku z matkami taki wpuszczenie szukarków na 5-6 dni przed stanówką przyspiesza ruję. Sygnałem rozpoczęcia stanówki jest 3% grzejących się maciorek w stadzie. Należy wyznaczyć stałe godziny na wyszukiwanie grzejących sie maciorek. W praktyce przy żywieniu pastwiskowym przed wyjściem na pastwisko (rano) i po powrocie (wieczór). Maciorki pozwalające się obskakiwac oddziela się od stada i umieszcza w zagrodzie. Krycie dwukrotne, pierwszy raz po upływie 12 godzin od momentu wyszukania, po następnych 12 godzinach krycie się powtarza. Maciorki wracają do stada po około 36 godzinach czyli po zakończeniu rui

88. Scharakteryzuj owce rąs mięsnych

Rasy mięsne:suffolk,czarnogłówka,texel,ile de firance hempshire dorset horn,berischone

Konstytucja lirafatyczna,szeroka głowa, krótka część twarzowa,bezrożne (wyjątek dorset horn),szyja krótka, pełna,tułów szeroki beczkowaty z dobrze wysklepionymi żebrami i szerokimi lędźwiami zad szeroki,kończyny skrócone,szeroko rozstawione,wełna jednolita,tworząc runo zamknięte lub półzamknięte,bardzo szybkie tempo wzrostu.

89. Scharakteryzuj owce ras mlecznych

Rasy mleczne:owca fryzyjska,lacone,chios.Delikatna konstytucja,owce duże,bezrożne o sylwetce trójkąta,głowa długa, wąska, szyja długa i długi tułów,zad spadzisty,nogi wysokie, cienkie kości,ograniczone pole obrostu(ogon,nogi,głowa,kara,brzuch i szyja od spodu nie są pokryte wełną)Okrywa jednolita,rzadkie długie i grube włosy z połyskiem,szybka przemiana materii,wysokie wymagania paszowe,duże, ształtne wymię,wcześnie dojrzewąjące(8mies),wysoka plenność i płodność

90. Opisz wykorzystanie ras plennych i mięsnych w produkcji towarowej

Rasy plenne wykorzystuje się w celu poprawienia plenności(wzrost wielkości miotu 50%, zdolność mateczna 50%)ras mało plennych.Rasy mięsne w celu poprawienia mięsności wyrażonej zwiększonym tempem wzrostu jagniąt(90%),zwiększeniem masy ciała(10%).By wzrosła produkcja towarowa stosuje się,najczęściej krzyżówkę dwustopniowa lub jednostopniowa-wzrost produkcji żywca od jednej matki o 28% urodzonych jagniąt od jednej matki jest więcej o 30%.

91. Omów zasady wykorzystania, ras plennych w hodowli
Tryki wyk.w stadach realizujących program poprawy plenności.Program ten obejmuje krzyżowanie uszlachetniające maciorek trykami ras plennych na trzech poziomach doskonalenia.Rasy plenne są również wyk do krzyżowania dwustopniowego w celu zwiększenia liczby jagniąt otrzymywanych od jednej maciorki (fin podnosi plenność o 40-50%,fryz 20-25%,o. romanowska 60%)

92. Intensyfikacja produkcji pog.

krzyżówka jednostopniowa - z trykami ras mlecznych,

- krzyżówka dwustopniowa, -program poprawy plenności

Scharakteryzuj polską owcę górską.

Użytkowość mleczno-wełnista. Masa ciała maciorek 45-50 kg, tryków 60-70 kg. Tryki rogate maciorki rzadziej. Okrywa włosowa biała, czasami występuje plamistość na pysku i zadzie, wełna mieszana o luźnej budowie i charakterystycznej bruździe grzbietowej. Dój trwa 150 dni, z czego można pozyskać 80 litrów mleka. Jagnięta przeznaczane na tucz wielkanocny.

93. Scharakteryzuj polskie owce nizinne.

Grupa owiec zajmująca drugie miejsce po merynosach w procentowej strukturze
pogłowia krajowego. Powstały w wyniku krzyżowanie prymitywnych ras
krajowych z trykami merynosa polskiego a następnie z trykami angielskiej
owcy długo wełnistej (kent, lincoln).Użytkowanie mięso-wełniste, wełna
jednolita. Odmiany: wielkopolska, owca w typie Corriedale, żelaźnieńska.
Odmiana żelaźnieńska - plenność 170%_: m ciała 60-80 kg, selekcja w kierunku wełnisto-plennym.

94. Intensyfikacja produkcji pod.

krzyżówka jednostopniowa - krzyżowanie z trykami ras mięsnych ma na celu poprawienie tempa wzrostu, zmniejszenie zużycia paszy na 1 kg przyrostu, poprawę wydajności rzeźnej jagniąt, - krzyżówka dwustopniowa - prowadzi do wzrostu liczby uzyskiwanych od jednej maciorki, lepszej ich wydajności w tuczu , lepszej wydajności rzeźnej, - wcześniejsze użytkowanie rozpłodowe maciorek; udział w programie poprawy plenności.

Scharakteryzuj polskie owce długowelniste.

Utworzone z miejscowych ras z trykami ras importowanych (teksel, kent, fryz). Użytkowanie mięsno-wełniste. Wełna średnio gruba. W grupie tej najliczniejsze są owce odmiany pomorskiej, kamienieckie, olkuskie i pogórza. Odmiana kamieniecka - masa ciała tryków 90-100 kg maciorek 70-80 kg, plenność 143%. Wełna jednolita, mocna budowa, umięśniony zad. Odmiana olkuska - masa ciała tryków 90-100 kg maciorek 60-70 k, płodność 96.6% plenność 235%. Okrywa włosowa jednolita najcieńsza wśród grupy owiec długowelnistych

95. Scharakteryzuj wrzosówkę.

Prymitywna rasa o użytkowaniu kożuchowym. Najmniejsza z owiec o masie ciała maciorka 38-42 kg a tryk. 45-55 kg. Drobna figura o wąskiej klatce piersiowej spadzistym zadzie i wybitnie cienkich nogach. Tryki rogate, umaszczenie głowy i kończyn czarne. Okrywa włosowa mieszana. Owca wcześnie dojrzewająca, duża plenność 180%, asezonalność. Są to owce odporne i wytrzymałe na trudne warunki chowu.

96. Intensyfikacja produkcji mp.

- wcześniejsze użytkowanie rozpłodowe - wzrost liczby jagniąt o 0.5 jagnięcia od maciorki, spadek produkcji wełny o 10-15%,

- krzyżówka jednostopniowa,

- krzyżówka dwustopniowa,

- system trzech wykotów w ciągu dwóch lat.

Scharakteryzuj merynosa polskiego

Merynos polski należy do grupy ras cienkorunnych i reprezentuje mieszany typ użytkowania mięsno-wełnisty. Jest to owca o konstytucji zwięzłej. Ma figurę dość dużą i kształtną. Maciorki osiągają masę 60-65 kg a tryki 100-110 kg. Głowa średnio szeroka i miernie wydłużona o dużych uszach. Maciorki są bezrogie tryki bywają rogate. Szyja niezbyt długa, występują pofałdowania skóry u tryków przechodzące w tzw. fartuch. Tułów szeroki prosta linia grzbietu. Kończyny mocne, proporcjonalnej długości szeroko i pionowo ustawione. Biała okrywa wełnista,- zamknięte runo porasta cały tułów łącznie z brzuchem oraz szyją. Wełna jednolita. Owca wcześnie dojrzewająca o asezonalnym występowaniu rui. Plenność wynosi około 135%

97. Opisz efekt działanie estrogenów i fitoestrogenów

Estrogeny-stymulują występowanie rui.

Fitoestrogeny-występują głównie w roślinach motylkowych(lucerna-związki podobne do estradiolu),wywoł.poronienia,brak zapłodnień,przedłużenie rui.

98. Omów fazy porodu.

Ciąża u owiec trwa 150 dni . Symptomy porodu:

Okres zwiastunowy - pojawienie się bólów porodowych w nieregularnych,

okresach czasu, wywołanych skurczami macicy.

Okres właściwy: I faza pojawiają się wody płodowe: owodnia płynny pęcherz który powoduje otwarcie szyjki, pojawia się śluz; II faza pojawienie się omoczni;

III faza wypieranie płodu, zależy od wielkości płodu i „sprawności” matki IV faza wyparcie łożyska po porodzie do-^:2-3-godzin.

100. Mechanizm sekrecji mleka

Zachodzi na zasadzie odruchu nerwowo-humoralnego.Bodźce ssania lub masażu powodują podrażnienie mechanoreceptorów strzyka.Impuls drogą nerwową dociera do podwzgórza,stąd do przedniego i tylnego płata przysadki mózgowej.Wydzielona zostaje oksytocyna i hormony odpowiedzialne za galaktopoezę (PRL;hormon wzrostu,wazopresyna).Oksytocyna przez skurcz mięśni gładkich pęcherzyków gruczołu mlekowego powoduje wyciskanie z nich mleka do strzyków

101 Procesy fizjologiczne regulujące aktywność płciową w cyklu rozrodczym

.Dominującym czynnikiem regulującym procesy jest długość dnia świetlnego,którego skracanie jest sygnałem do rozpoczęcia owulacji u maciorek,a u tryków powoduje wzmożoną spermatogenezę,wzrost liczby plemników,wzrost ciężaru jąder oraz nasilenie popędu płciowego

102. Omów występowanie obojniactwa u kóz.

U kóz obojnactwo związane jest z dominującym genem bezrożności, dotyczy to
zarówno osobników żeńskich i męskich. Samice są osobnikami o zmienionym
wyglądzie, stwierdza się u nich charakterystyczny zapach i zachowanie samcze.
Obojnactwo stwierdza się na podstawie powiększonej łechtaczki skróconego
prącia. U zwierząt mogą występować zarówno jajniki jak i jądra (częściej jądra)
znajdujące się w jamie brzusznej lub w pachwinie.

103. Scharakteryzuj tucz sredniointensywny i opozniony.

Tucz do masy ciała 40-45 kg wiek 6-7 miesięcy, przyrosty dobowe 200-250 g

Zużycie 4.5 j.o. i 500 g białka. Do momentu odsądzenia jagnięta tuczone

żywione jak jagnięta hodowlane. Tucz oparty na niedużym dodatku pasz

treściwych (0.5-0.8 kg), podstawę tuczu stanowią pasze gospodarski.

Odpowiedni dla pon, pod.

Tucz opóźniony do masy ciała 50-55 kg wiek 9-10 miesięcy, przyrosty dobowe 150-200 g. Zużycie 6-7 j.o. i 600-650 g białka.

104. Jak rozwija się zarodek owcy od 1 do 21 dnia?

w pierwszych dniach po zapłodnieniu zarodek przyjnuije formę kulistą, i stopniowo rozpoczyna zwiększać swoją objętość. 10-13 dzień wydłużanie się blastocysty. Od 12 dnia zarodek zaczyna przyrastać na długość - l0mm długości, 33 mm szerokości, 14 dzień 68 mm-dlugości, 11 mm szerokości. 13-14 dzień tworzenie się plytki nerwowej, smugi pierwotnej, owodni. 15 dzień pojawienie się fałdów nerwowych, tworzenie się somitów całkowita owodnia. 16 dzień widoczna cała omocznia, rozpoczyna się zamykanie cewki nerwowej.

17 dzień omocznia przyjmuje kształt pól.księżycowatego woreczka, obecność trzech pierwszych pęcherzyków mózgowych, skręt ogonowego odcinka zarodka 18 dzień obecność 2 łuków skrzelowych.

19 dzień obecność pęcherzyków wzrokow7ch, małżowin usznych, urzec i ego luku skrzelowego.

20 obecność za wiązka przedniej kończy, wydatna wypukłość sercowa.

21 dzień zarodek w kształcie litery C, obecność za wiązka tylnej kończyny.

105. Wymień wyręby wartościowe u owiec

Do najwartościowszych części tuszy baraniej należą:comber,antrykot,udziec.Następnie plecówka i karkówka.Najmniej wartościowe są golenie przednie i tylne oraz mostek.

106. opisz procesy kierujące rozpoczęciem sezonu rozrodczego.

Występowanie rui i zapoczątkowanie cyklu płciowego uwarunkowane jest wpływami środowiska zewnętrznego. Dominującym czynnikiem jest dlugość dnia świetlnego, którego skracanie z 10-8 godzin jest u maciorek bodźcem do zapoczątkowania rui. Działanie światła polega na pobudzeniu aktywności wydzielniczej przysadki, przy czym efektywnym bodźcem u owiec jest fakt skracania się dnia.

U tryków spermatogeneza toczy się przez cały rok ale są pewne okresowe wahania. Wzrost liczby plemników (dwa razy), wzrost ciężaru jąder oraz nasilenia popędu płciowego wiąże się z okresem skracającego się dnia. Funkcja jąder na najwyższym poziomie następuje od czerwca do października, na obniżonym poziomie od stycznia do maja.

107. Od czego zależy wydajność rzeźna?

Wydajność rzeźna-masa tuszy/masa przed ubojem*100

Wynosi u ras matecznych 42-45%,a u ras mięsnych 50-55%.Wydajność zależy od:końcowej masy ciała,płci-lepsza wydajność u maciorek,rasy,wieku,żywienia.

108. Co decyduje o wartości smurzki?

Pozyskiwane od jagniąt karakułowych ubijaiwch w 2 lub 3 dzień do urodzeniu.Na wartość wpływa barwa najbardziej pożadana.czarna-arabi)kształt,wielkość,stopień zwinięcia loków,połysk,jędrność,rysunek.Najbardziej pożądane są skóry o silnym połysku rurkach w pełni rozwiniętych,rysunku wyraźnym,symetrycznym i harmonijnym.

109. Czym różnią się skóry kożuchowe od skór futrzarskich?

Skóry futrzarskie pozyskiwania są od owiec o wełnie jednolitej(rasy mięsne,merynos,pon,pod).Szczególnie wartościowe skóry od jagniąt merynosowych i dorosłvch mervnosów.Uszlachetnianie okrwy włosowej-przvsr-ytrzvżenie,wyprostowanie karbików,farbowanie,nadanie gładkiej,lśniącej powierzchni.Długość wełny powyżej 100mm.Skóry kożuchowe pochodzą od owiec o wełnie mieszanej(wrzosówka,owca romanowska,pog-najlepsze od młodzieży ubijanej jesienia, jagnięta w wieku 6-8 miesięcy

110. Wady nabyte wełny

Nieprawidłowe znaczki barwiące wełnę.

Podcięcie wełny spowodowane pasożytami zewn.

Włosy psie-krótkie-łamliwe ,na bliznach i zagojonych skaleczeniach.

Zażółcenia-spieralne izła barwa tłuszczopot,niespieralne,mocz,kął,zła wentylacją(mniej wytrzymala trudniej się barwi.

Obłożenie wełny-zaśmiecenie.czępljwymi częściami,roślin.

Zaobroczenie- zaśmiecenie runa cząstkami karmy przy nieumiejętnm zadawaniu pasz

111. wady dziedziczne wełny

1.. Włosy nadrunne - grubsze i dłuższe wyrastające ponad powierzchnię okrywy z kanałem rdzeniowyminą tylnej partii grzbietu i udach;

Kemp-- włosy rdzeniowe martwe na zadzie;.

Nitką i marka--u merynosów na skutek chowu krewniaczego i przy
kojarzeniu krańcowo różnych ras owiec. Na łopatce.

Włosy barwne - w białej okrywie i odwrotnie

Skłonność do filcowania

112. Zasady odchowu maciorek hodowlanych.

Jagnięta utrzymywane przy matkach przez okres 3-4 miesięcy. Stosowanie odpowiedniego poziomu żywienia, podawane pasze wysokiej jakości.Do roku. nie podawaną słoma, do wieku 6 miesięcy nie podawana kiszonka. Do roku, podawana pasza treściwa która po osiągnięciu przez maciorkę wieku 12 miesięcy spada. Ponownie pasza treściwa podawana dopiero w 4 miesiącu ciąży

113. Omów system EUROP.

System oceny tusz: L - do 12 miesięcy, S -pozostałe. Tusze do 13 kg

klasyfikacja uwzględnia barwę mięsa i otłuszczenie, obejmuje dwie klasy nie

zaliczane do systemu EUROP.

Tusze powyżej 13 kg oceniane według systemu EUROP 6 klas umięśnienia i 5-

otłuszczenia. Klasy otłuszczenia dzielą się dodatkowa na L (niskie) i H

(wysokie); Klasa S- podwójne umięśnienie jagniąt (super umięśnione jagnięta

rasy teksel).Najbardziej preferowane są ruszę zaliczane do klasy: E, U 2,3 L

Klasa E - kulki zewnętrzne i wewnętrzne bardzo dobrze wysklepione, nogi tylne

przyjmują kształt litery U;

Klasa P - kulki zewnętrzne i wewnętrzne bardzo słabo zaznaczone, nogi tylne w

kształcie litery V

115. Uwarunkowania i czas trwania ciąży wieloraczej?

Czas urwania ciąży wieloraczej jest krótszy od ciąży pojedynczej

Uwarunkowanie: rasa np. owca olkuska (7 jagniąt w miocie) oraz płcią płodów.

116. Omow sposoby utrzymania owiec w owczarniach

Pomieszceznia zamknięte: owczarnie stropowe z poddaszem - poddasze użytkowe przeznaczone do

Składowania suchych pasz objętościowych, bydynki najciepjejsze (ważne gdy strzyża oraz wykoty przypadają w zimie). Utrzymanie na głębokiej ściółce. - Owczarnie ze stropodachem -owczarnia ocieplona przeznaczona głównie na wychowalnie dla mlodziezy. Najczęściej ściołowe głębokie lub płytkie z podłogą rusztową. Wada: trudność zapewnienia odpowiednich warunków wentylacyjnych i klimatycznych. - Owczarnie z podłogami kombinowanymi i szczelinowymi - stosowane w tuczarniach, łatwość usuwania obornika. - Domki dla tryków - rzadko stosowane:

POMIESZCZENIA OTWARTE I PÓŁOTWARTE:

Brak konieczności stosowania okien oraz urządzeń wentylacyjnych, budynki bardzo tanie. Do utrzymania: matek tryków skopów oraz jagniąt pod warunkiem że wykoty i strzyża nie przypadają w porze chłodów.

Szopy otwarte - utrzymanie zwierząt w okresie letnim.

Szopy pastwiskowe - w rejonach górskich.

Okólniki - okólniki wypędowe (na czas zadawonia paszy), okólniki spacerowe.

117. Czasookres użytkowania maciorek i tryków, w stadach zarodowych i reprodukcyjnych;

Stada zarodowe i reprodukcyjne:

Maciorki: 4 lata' Tryki: 2-3 lata;

Stada towarowe

Maciorki: 5 lat Tryki: 3 lata;:

119. Krycie haremowe; liczba maciorek na tryka, organizacja, zastosowanie w hodowli.

Na tryka przypada 25-30 maciorek (mlode tryki 20-25 maciorek). Przez cały.

okres stanówki tryk przebywa z maciorkami od wczesnego wieczora do rana, a

na dzień jest odłączany. Tryk sam wyszukuje maciorki grzejące się powtarza,

też krycie tych u których, ponownie wystąpił cykl rujowy.

Zalety: płodność wyższa niż przy kontrolowanym kryciu,

Wady: trudniej ustalić wady pokrycia;

Zastosowanie w dużych stadach gdyż jest mało kłopotliwe i efektywne;

120. Cykl rujowy u owiec

Owce są w większości sezonowo rujowe i nasila się ona w okresie jesiennym. Cykl płciowy obejmujący okres pomiędzy jedną rują i powtarzającą się kolejno następną,wynosi przeciętnie 16-17 dni.Ruja trwa 24-36 godz.(średnio ok.30).Owulacja następuje zazwyczaj po upływie 24 godz.od wystąpienia pierwszych objawów rui.Wykrywanie rui odbywa się przy pomocy tryka próbnika.Najsilniej ruja występuje rano i w godz. popołudniowych.Zapasienie lub wychudzenie owiec wpływa hamująco na wystąpienie rui. Przyspieszenie rui następuje przez szok białkowy(2 tygodnie przed -stanówką podajemy pasze bogate w białko, związki mineralne i witaminy).

cykl rujowy u owiec.

Cykl 17 dniowy podzielony na dwie fazy. Pierwsze 3-4 dni faza pęcherzykowa, która składa się zpoestrus i owulacji. Ruja trwa 24-36 godzin, w drugiej połowie ruji występuje owulacja. Faza lutealna ma za zadanie przygotowanie macicy do inplantacji zarodka.Jeśli owca nie jest zapłodniona faza lutealna kończy się po 13-14 dniach i zaczyna sie nowa faza pęcherzykowa inicjująca nowy cykl.

122. Dlaczego i u niektórych ras owiec laktacja może trwać 300 dni

Czynniki wpływające na długość laktacji:

Rasa,

Żywienie (kiszonka, okopowe, otręby pszenne),

Ilość karmionych jagniąt:

Rodzaj i częstość doju.

Wiek i stan zdrowia maciorki.

Klimat;

Np. owca fryzyjska laktacja trwa 300 dni, co daje możliwość uzyskania 800 l mleka: za okres laktacji, z tego 250-500 l do konsumpcji i przerobu.

123. Scharakteryzuj konstytucję limfatyczną .

Owce te mają silnie rozwiniętą tkankę łączną podskórną i skłonność do odkładania większej ilości tłuszczu zarówno pod skórą, jak i na narządach wewn.Charakterystyczna jest dla nich obfitość limfy we wszystkich tkankach.Skóra jest miękka,rzadka,ciastowata,szyja krótka,szerokie lędźwie.Wełna nie jest dobra,rzadka,przeważnie długa (np. Lincoln.),ale u niektórych ras może być krótka(np.czamogłówka, ile de france).

Scharakteryzuj konstytucję limfatyczną.,

Klatka beczkowata, skóra mięsna i gąbczasta skłonnosci do odkładania się. tłuszczu podskórnego i śródmięśniowego, umięśnienie bardzo dobre wczesne dojrzewanie (rasy mięsne),

124. Rodzaje i. rozmieszczenie zębów w szczęce górnej i dolnej.

Szczęka górna: 0+0+3+3;

Szczeka dolna: 4+0+3+3/

8 siekaczy i 24 trzonowe rozmieszczone po 6 z każdej strony obu szczek = 32

zęby.

125. KIEDY I W OPARCIU O JAKIE PARAMETRY PRZEPROWADZA SIĘ KWALIFIKACJĘ TRYKÓW ZARODOWYCH W RASACH MIĘSNYCH I PLENNYCH.

I selekcja - 15-30% - czy mieszczą sie we wzorcach rasy

II selekcja - po otrzymaniu wyników indeksu selekcyjnego (70 dzień)

III selekcja - kwalifikująca w stadach ras matecznych w weku 13 mies. A w stadach ojcowskich w wieku 8 mies.

126, Ocena użytkowości mlecznej polskiej owcy górskiej.

Braną pod uwagę: masa ciała w 2 dniu, masa ciała w 30 dniu. obserwacja wydajności mlecznej podczas doju porannego 15. V — 15. VI ( Jaworki -jednakowe warunki żywieniowe) i szacowanie wskaźnika mleczności.

Wm=(m2-m1)*5 -kml/10

Kml - probny udój w ml

Wylicz wskaźnik użytkowości rozpłodowej

plenność 150%, płodność 90% odchów jagniąt 90%

100*1.5*0.90 = 135 sztuk jagniąt, 122 sztuki jagniąt (stanowi 90%)

128. Podaj definicję

płodność - liczba wykoconych maciorek w stosunku do liczby maciorek wyznaczonych do stanówki

plenność - liczba urodzonych jagniąt w stosunku do wykoconych matek

użytkowość rozpłodowa - liczba odchowanych jagniąt w stosunku do wszystkich matek

odchów jagniąt - liczba jagniąt odchowanych w stosunku do wszystkich jagniąt urodzonych

129. Kiedy i dlaczego strzyże się młodzież hodowlaną oraz tryki i maciorki?

Pierwsza strzyża wykonywana na jagnięciu w wteku_4 miesięcy tzw.. szpicówka mająca na celu wyrównanie runa owczego,

Pierwsza kontrolowana strzyża jagnięca u tryczków w wieku 7-9 miesięcy. (przeliczana na odrost 243 dni), u maciorek w wieku 10-12 miesięcy (odrost 365 dni);

Pierwsza kontrolowana strzyża dorosła u tryków w wieku 18 miesięcy, u maciorek w wieku 21-22 miesięcy.

U zwierząt dorosłych u maciorek strzyża 6-8 tygodni przed wykotami; a u tryka 6-8 tygodni przed stanówką.

130. Zasady wpisu zwierząt do ksiąg eksperymentalnych

Księgi eksperymentalne przeznaczone są dla owiec ze stad uczestniczących w programie poprawy plenności. Do ksiąg wpisywane są mieszańce odchowywane w stadach I, II poziomu; księgi prowadzone oddzielnie dla tryków i maciorek. Zwierzęta powinny;

pochodzić po rodzicach wpisanych do ksiąg zwierząt zarodowych rasy
miejscowej lub plennej lub ksiąg eksperymentalnych,

mieć genotyp o udziale ½ lub ¼ rasy plennej;

skończone 8 miesięcy życia,

być zdrowe, prawidłowo rozwiniętej zakwalifikowane do dalszej hodowli;

131. Dlaczego produkcje tryków licencyjnych opieramy o stada zarodowe?

Produkcja ta uzasadniona jest ze względu na utrzymanie w stadach zarodowych zwierząt czystych rasowo, zwierząt elitarnych.

132. Co decyduje o zaliczaniu danych ras do rezerwy genetycznej?

Rasy stanowiące stada zachowawcze i rezerwę genetyczna, to:wrzosówka, świniarka,owca fińska,owca olkuska,leine,teksel,o.pomorska,merynos boorola, owca romanowska,owca kamieniecka,owca żelaźnieńska,merynos barwny.O zakwalifikowaniu wyżej wymienionych ras do stad rezerwy genetycznej decyduje coraz bardziej zmniejszająca się liczba osobników danej rasy,rasy te przedstawiają poza tym element dorobku cywilizacji jako czegoś stworzonego przez człowieka. Ponad to zwierzęta ras 'rodzimych charakteryzują się odpornością,brakiem wymagań paszowych,długowiecznością oraz wysoką,jakością lecz niezbyt dużą ilością wytwarzanych produktów

133. Jakie stada zaliczamy do II poziomu programu poprawy plenności?

Poziom II to stada zarodowe owiec miejscowych o niskiej plenności.Do tych
stad wprowadza się tryki pokolenia F1 z poziomu I i w wyniku krzyżowania uzyskuje się potomstwo o udziale 25% krwi rasy plennej i 75% krwi rasy miejscowej.Krzyżowanie takie prowadzi się przez 3-4 lata aż do całkowitej,
wymiany materiału żeńskiego.Następnie maciorki o docelowym genotypie(1/4krwi rasy plennej,3/4 krwi rasy miejscowej)kojarzone są z trykami o takim samay genotypie a potomstwo poddawane ocenie wartości hodowlanej przy użyciu indeksu selekcyjnego.

134. Wymień i scharakteryzuj rasy mateczne

Rasy mateczne to krajowe rasy owiec wytworzone na skutek krzyżowania.

Zaliczamy do nich następujące rasy: --Merynos polski-największe pogłowie w kraju

-Polska owca nizinna-powstała na skutek krzyżowania rasy lokalnej z trykami

merynosa i angielskiej owcy długowełnistej.W zależności od tego w jakim rejonie została stworzona dana odmiana wyróżniamy:odmianę wielkopolską,

anglomerynosową(w typie Corriedale),odmianę żelaźnieńską

-Polska owca długowełnista-powstała na skutek krzyżowania lokalnych

maciorek z trykami angielskiej owcy długowełnistej.Odmiany:owca pomorska,

kamieniecka,olkuska,pogórza.

---