Ćwiczenia ogólnorozwojowe

Miejscem do prowadzenia ćwiczeń ogólno kondycyjnych są przede wszystkim sale gimnastyczne.

Można je prowadzić w innych adaptowanych pomieszczeniach.

Norma- każdy ćwiczący ma do swojej dyspozycji 4m^2.

Wielkość pomieszczenia:

Optymalna powierzchnia podłogi Sali- boisko do piłki siatkowej (20x11)

Minimalna wysokość- 5,5m

Takie pomieszczenie pozwala na prowadzenie zajęć dla 25 ćwiczących

Najmniejsza grupa do zajęć zespołowych to 6osób

Bezpieczeństwo:

Zabezpieczenie okien- nietłukące szkło, kraty wewnętrzne

Oświetlenie- zabezpieczenie lamp

Bezpieczne i stabilne mocowanie przyborów

Sprawny system wentylacyjny

Temperatura 18C, przy intensywnych wysiłkach 16C

Higiena:

Zaplecze- szatnia, sanitariaty, natryski

Codzienne sprzątanie Sali

Wyposażenie:

Przedmioty montowane na stałe lub trudne do przenoszenia- równoważnie, materace, poręcze i ławeczki gimnastyczne, drabinki, kraty przyścienne, drążki, kółka gimnastyczne, tablice do piłki koszykowej, urządzenia do mocowania siatki do piłki siatkowej

Przybory- ciężarki jednoręczne o różnej masie, ekspandery, sztangielki, szarfy, woreczki, różnego rodzaju piłki

Na Sali powinno znajdować się dużo atrakcyjnych przedmiotów, gdy pacjentami są dzieci.

Jak ćwiczyć?

Tok lekcyjny- część wstępna, główna i końcowa.

Część wstępna- ćwiczenia przygotowujące grupy mięśniowe i narządy do natężenia największego wysiłku fizycznego.

Część główna- służy realizacji celu zajęć

Część końcowa- doprowadza parametry wysiłkowe do stanu sprzed rozpoczęcia ćwiczeń

Konspekt zajęć- dokumentacja toku lekcyjnego

Zawarte w nim ćwiczenia są odpowiednie do celu zajęć.

Rozkład czasu- 15,25,5 min (45min)

Właściwy dobór grupy pod względem funkcjonalnym i psychicznym:

- stan funkcjonalny

- rodzaj schorzenia

- stan ogólny

- wskazania i przeciwwskazania do ćwiczeń

- wiek

- płeć

Zespoły ćwiczących powinno się dobierać zgodnie z zasadą dostosowywania wielkości obciążeń treningowych do możliwości najsłabszego.

Współczynnik trudności nie może utrwalać kompleksu niesprawności

Dążymy do tego, by najmniej sprawni dołączyli poziomem do reszty zespołu.

4-6 lat(przedszkolaki)

- forma zabawowa- naśladownictwo ruchowe, opowieści ruchowe

- czas trwania 20-30min

7-13 lat

-gry i zabawy ruchowe, tory przeszkód

- czas 30-45min

- gry i zabawy ruchowe ze współzawodnictwem

- gry sportowe i gry adaptowane do wymagań ogólnego rozwoju fizycznego i choroby

- czas 45-90min

18-60 lat

- forma ścisła

- gry i zabawy ruchowe

- elementy treningu sportowego

- 45-90min

Od 61 lat

- forma ścisła- zadaniowa

- 30 min

Przygotowanie fizjoterapeuty:

- właściwy wybór i kolejność ćwiczeń

- stopniowanie trudności

- poprawna demonstracja ćwiczenia

- właściwa forma prowadzenia zajęć w odniesieniu do wieku ćwiczącego

- poprawny przekaz słowny

- zapewnienie właściwej dyscypliny ćwiczących

- skuteczna asekuracja pacjentów

Rozwój motoryki odbywa się w porządku:

• Cefalokaudalnym- proces sprawności następuje od głowy w kierunku kkd

• Proksimodalnym- umiejętności ruchowe są opanowane najpierw w częściach ciała leżących bliżej jego osi głównej

* Im wcześniej dziecko uzyska pełną kontrolę nad swoimi umiejętnościami ruchowymi, tym będzie to korzystniejsze dla jego rozwoju psychofizycznego.

* prawidłowy rozwój motorki jest źródłem zabawy

* dzięki rozwojowi sprawności fizycznych dziecko przekształca się w jednostkę niezależną

* prawidłowy rozwój zdolności motorycznych odgrywa decydującą rolę w wykonywaniu i przyswajaniu czynności intelektualnych.

* zabawa służy nawiązywaniu kontaktów społecznych

* właściwy rozwój motoryczności ma duże znaczenie dla rozwoju własnego „ja”

* współczynnik trudności prowadzenia zajęć z małymi dziećmi jest najważniejszy

* brak przygotowania do zajęć, nudne ich prowadzenie spotyka się z reakcją ze strony dzieci- brak zainteresowania.

9-12 lat - apogeum sprawności psychofizycznych okresu dzieciństwa

- najłatwiej kształtujemy nawyki ruchowe

- wzrasta szybkość ruchów, ich precyzja, zwiększa się koncentracja uwagi.

- siła mięśni wzrasta nieznacznie przed okresem dojrzewania, dlatego podstawowa forma zajęć to gry i zabawy ruchowe

Zabawy i gry powodują:

- dobre samopoczucie psychiczne

- poprawiają stan zdrowia

- rozwijają sprawności ruchowe

- wyrabiają pożądane cechy charakteru- dyscyplina, karność

14-17 lat

- w okresie pokwitania obserwuje się znaczące pogorszenie sprawności fizycznej

- zadanie można prowadzić w formie zadaniowej, ścisłej

- przeważają ćwiczenia kształtujące przeplatane oporowymi

Prowadzenie ćwiczeń u dorosłych (18-60lat)

* Pacjent ma przeświadczenie, że ćwiczy dla swojego dobra. Pozwala to na precyzyjne dobieranie form ćwiczeń kosztem ich atrakcyjności

* jeżeli jest możliwość chorych kwalifikujemy do 2 grup ćwiczebnych:

1. 18- 40 lat

2. 40- 60 lat

Prowadzenie ćwiczeń u osób w starszym wieku (po 61 rż):

*celem prowadzenia ćwiczeń jest opóźnianie zmian inwolucyjnych towarzyszących postępującym procesom starzenia

* poprawa wydolności ( w umiarkowanym wymiarze) jest w drugiej kolejności

*stąd wielkość obciążeń i dynamika zajęć jest niższa

* dominuje forma ścisła z ograniczeniem współzawodnictwa i całkowitym wyeliminowaniem współzawodnictwa oraz rywalizacji sportowej

* staramy się ponieść wydolność krążeniowo- oddechową, poprawić koordynację nerwowo- mięśniową oraz ograniczyć zmiany wtórne w narządzie ruchu.

Zasady doboru ćwiczeń:

- kwalifikujemy osoby zdiagnozowane przez lekarza prowadzącego

- przed przystąpieniem do ćwiczeń chory powinien posiadać odpowiednią sprawność

- obciążenia wysiłkowe nie mogą przekraczać 30-50 % indywidualnych obciążeń maksymalnych.

- wzrost częstotliwości skurczów serca może dochodzić jedynie do 120-130 uderzeń na minutę

- ćwiczenia intensywniejsze powinny być przeplatane dla odpoczynku ćwiczeniami oddechowymi.

Nie zaleca się:

- ćwiczeń połączonych z działaniem tłoczni brzusznej

- ćwiczeń wymagających wysiłków statycznych z zatrzymaniem akcji oddechowej.

- ćwiczeń wykonywanych w szybkim tempie.

- skłonów w szybkim tempie, wymuszających ustawienie głowy w dół

- ćwiczeń wymagających złożonej koordynacji i dużej liczby nieznanych zadań ruchowych

*Ocenę działań procesu kinezyterapii u pacjentów w podeszłym wieku najlepiej jest oceniać na podstawie umiejętności lokomocyjnych

* jest to metoda prosta i możliwa w każdych warunkach

Test lokomocyjny:

1. otwieranie i zamykanie drzwi

2. omijanie przeszkód

3. przejście przez próg, krawężnik

4. zejście ze schodów

5. wejście po schodach

6. przejście po nierównym podłożu

7. wsiadanie i wysiadanie z autobusu

8. siadanie i wstawanie z podłogi

9. siadanie i wstawanie z krzesła

Ocena testu lokomocyjnego:

- 10pkt- samodzielne, pewne (<2min)

- 7 - samodzielne z trudnością (<3min)

- 5- asekuracja bierna (<4min)

- 3- asekuracja czynna (<5min)

- 0 - nie może pokonać przeszkody ( >5min)

Ćwiczenia w wodzie

Ćwiczenia w wodzie dla celów kinezyterapii ogólnorozwojowej

- Basen o wymiarach 15/6m

- Głębokość 1m do 1,4-1,6. Nie może być mniejsza niż 75cm

- Tylko taki zbiornik pozwala na pełną realizację zadań kinezyterapii- nauka pływania, pływanie różnymi stylami, nurkowanie.

- Zbiorniki mniejsze służą raczej realizacji celów miejscowej

- Na obwodzie niecki powinny być zamocowane poręcze umożliwiające autoasekuracje

- powinno być bezpieczne i wygodne wejście do wody- schody z poręczami

- ewentualne urządzenia dźwigowe umożliwiające wkładanie i wyjmowanie niesprawnych

- odpowiednie obuwie na basenie

- dobra wentylacja- nawiew zimnego i ciepłego powietrza

- mycie ciała pod prysznicem przed wejściem do basenu

- czepki kąpielowe w trakcie ćwiczeń

- mycie środkami odkażającymi raz dziennie

- podstawowy sprzęt ratunkowy- żerdzie, koło ratunkowe

- fizjoterapeuta musi umieć pływać i znać podstawowe zasady ratownictwa wodnego

- Strój prowadzącego musi umożliwiać natychmiastową interwencję

- odpowiednie oświetlenie basenu

- telefon w pomieszczeniu gdzie znajduje się pacjent

- nie wolno opuszczać pacjenta

- w basenach w których głębokość przekracza 1,4m z jednym prowadzącym nie może być więcej niż 8 ćwiczących.

Zadania stawiane kinezyterapii miejscowej prowadzone w wodzie:

- działają na obniżoną siłę mięśniową w niedowładach i porażeniach

- poprawiają zakres ruchu w stawach

- uelastyczniają blizny tkankowe

- są ćwiczeniami w odciążeniu

Wyposażenie większych basenów:

- deski pływackie

- płetwy na ręce i stopy

- lekkie koła

- piłki i drobne zatapialne przedmioty

Wskazania do ćwiczeń w wodzie:

- poprawa fizycznej wydolności ogólnej

- poprawa siły mięśniowej

- poprawa wytrzymałości

- poprawa koordynacji ruchów

- rozluźnienie patologicznego napięcia mięśniowego

- nauka chodzenia

Przeciwwskazania:

- niewydolność krążeniowo- oddechowa

- ostre stany zapalne

- owrzodzenia, otwarte rany

- duże odwapnienie kości

- choroby przebiegające z czasową utratą świadomości

Metodyka:

- konspekt- podstawa prowadzenia ćwiczeń w wodzie

- rzadko prowadzi się w wodzie ćwiczenia 90mintuowe

Ćwiczenia gimnastyki porannej:

- ma za zadanie doprowadzić do stanu dziennej aktywności czynność narządów, których rytm został spowolniony nocnym odpoczynkiem

Sen:

- zwalnia częstotliwość skurczów serca i oddechów

- zmniejsza aktywność procesów nerwowych

- obniża spoczynkowe napięcie mięśniowe

- spowalnia perystaltykę jelit

- obniża przemianę materii

- ze względu na krótki czas trwania nie wymagają konspektów.

- ich celem nie jest poprawa wyznaczników ogólnej wydolności fizycznej

- nie wymaga specjalnych obiektów

- głównym zadaniem jest pobudzenie oun, mięśniowego oraz krążeniowo- oddechowego.

Metodyka:

- prowadzimy ją ze wszystkimi pacjentami, którzy nie mają przeciwwskazań do tej formy zająć.

- Ćwiczenia powinny być prowadzone w pomieszczeniach wietrzonych.

- zajęcia prowadzi się przed poranną toaletą i śniadaniem przez 15-20min

- jeśli jest to możliwe gimnastykę poranną należy prowadzić przy muzyce.

- pacjentów sprawniejszych można wykorzystać do pomocy chorym mniej samodzielnym

- stosuje się ćwiczenia torem przeponowym- poprawiają perystaltykę jelit i włączają w krwiobieg rezerwy krwi zalegające w śledzionie i wątrobie

- ćwiczenia rozpoczynamy od ruchów w małych obwodowych stawach.

- tempo ćwiczeń jest wolne, ruchy obszerne, prowadzone w pełnym fizjologicznym zakresie

- nie stosujemy ćwiczeń oporowych

Metody stosowane w leczeniu uszkodzenia tkanek miękkich

RICE:

- Rest, ice, compression, elevation

- odpoczynek, lód, uscisk, uniesienie

DR- ICE:

- diagnoza, odpoczynek, lód, ucisk, uniesienie

PRICE:

- ochrona, odpoczynek, lód, ucisk, uniesienie,

PRICES:

- ochrona, odpoczynek, lód, ucisk, uniesienie, wsparcie (np. stabilizator)

PRINCE:

- ochrona, odpoczynek, lód, niesterydowe leki przeciwzapalne, ucisk, uniesienie

Skala oceny podstawowych czynności w życiu codziennym ( skala Katza- ADL)

1. Kąpanie się

2. ubieranie się i rozbieranie

3. korzystanie z toalety

4. wstawanie z łóżka i przemieszczanie się na fotel

5. samodzielne jedzenie

6. kontrolowane wydalanie moczu i stolca

5-6 osoby sprawne

3-4 osoby umiarkowanie niesprawne

= lub < 2 osoby znacznie niesprawne

Skala niewydolności ruchowej ( AMBULATION INDEX) - AL.

0. bez objawów, całkowicie aktywny

1. chodzi prawidłowo, ale zgłasza zmęczenie towarzyszące wysiłkowi

2. nieprawidłowy chód lub epizody zaburzeń równowagi, zaburzenia chodu obserwowane przez rodzinę, zdolny do przejścia 25 stóp (8m) w czasie 10 sek lub krótszym

3. chodzi samodzielnie, zdolny do przejścia 25 stóp w czasie 20 sek lub krótszym

4. wymaga jednostronnego podparcia ( laska lub kula), przejdzie 25 stóp w czasie 20sek lub krótszym

5. wymaga obustronnego podparcia( laski lub kule) i przejdzie 25 stóp w czasie 20 sek, lub krótszym, lub wymaga jednostronnego podparcia, ale potrzebuje więcej niż 20 sek na przejście 25 stóp

6. wymaga obustronnego podparcia i ponad 20 sek na przejście 25 stóp, może okazjonalnie używać wózka

7. chodzenie ograniczone do kilku kroków z obustronnym podparciem, nie może przejść 25 stóp, przeważnie używa wózka

8. ograniczony do wózka, może samodzielnie jeździć

9. ograniczony do wózka, nie może samodzielnie jeździć

Systematyka kinezyterapii:

• kinezyterapia o działaniu miejscowym

• kinezyterapia o działaniu ogólnym

• metody kinezyterapeutyczne.

Kinezyterapia o działaniu miejscowym, ćwiczenie:

- bierne

- czynno-bierne

- samowspomagane

- czynne w odciążeniu

- czynne wolne

- czynne z oporem

- prowadzone

- redresyjne

- wyciągi redresyjne

- izometryczne

- synergistyczne

- oddechowe

- relaksacyjne

- czynności samoobsługowych

- w odciążeniu z oporem

- pionizacja i nauka chodu

- manualne

Kinezyterapia o działaniu ogólnym:

- ćwiczenia w wodzie

- ćwiczenia gimnastyki porannej

- ćwiczenia ogólno kondycyjne (ogólnouspraniające)

Zasady wykonywania ćwiczeń leczniczych:

- opanowanie świadomego kontrolowanego zmniejszenia napięcia mięśniowego (rozluźnienie mięsni)

- ćwiczenia wykonujemy w izolowanych pozycjach wyjściowych (stabilizacja)

- konieczna jest stabilizacja odcinka bliższego ćwiczonego stawu, jej celem jest wyeliminowanie współruchów w sąsiednich stawach. Stabilizacje uzyskuje się przez dobór odpowiedniej pozycji wyjściowej, chwyt lub założenie pasa stabilizującego

- ruch powinien odbywać się płynnie wokół fizjologicznej osi stawu i we właściwej dla danego ruchu płaszczyźnie

- wszystkie ruchy w stawach powinny być wykonywane w pełnym zakresie (jeżeli jest to możliwe)

- Ćwiczenie prowadzi się w odpowiednim dla rodzaju ćwiczenia rytmie, uwzględniając fazę skurczu i rozkurczu mięśnia, oraz przerwę przed następnym skurczem

- Ćwiczenia nigdy nie powinny wywoływać silnych bólów utrzymujących się przez wiele godzin lub dni.

- Ćwiczenia powinny być tak zorganizowane, aby zapewnić choremu bezpieczeństwo

Kinezyterapia o działaniu miejscowym:

- obejmuje wszystkie działania lecznicze oraz środki pomocnicze, dotyczące narządu w kutym umiejscowione jest schorzenie

- zmierza do wytworzenia kompensacji miejscowej

- nie powinna angażować więcej niż 30% dynamicznych zespołów mięśniowych

- stałe wskaźniki fizjologiczne tj. tętno, ciśnienie, rytm oddechowy, nie powinny ulec zmianie

- nie oddziaływuje na wydolność ogólnoustrojową.

- może być stosowana nawet u pacjentów w stanach ciężkich

- związana jest z: fizykoterapią, farmakologią, balneologią, masażem.

Kinezyterapia o działaniu ogólnym:

- obejmuje zdrowe, nie objęte procesem patologicznym części ciała

- jej zadaniem jest powrót co najmniej do stanu sprzed zachorowania lub uzyskanie kompensacyjnych przyrostów wszystkich składowych sprawności ogólnej

- zajęcia prowadzi się grupowo w zespołach jednolitych pod względem jednostki chorobowej, wydolności ogólnej, wieku i płci.

1. Ćwiczenia bierne, wskazania:

- porażenia i niedowłady mięśni: wiotkie jak i spastyczne

- początkowy okres unieruchamiania stawu po zabiegu operacyjnym

- stan po długotrwałym unieruchomieniu kończyny

- zła trofika tkanek miękkich (pacjenci nieprzytomni)

2. Ćwiczenia czynno- bierne, wskazania:

- stany po chirurgicznych zabiegach rekonstrukcyjnych głównie w obrębie narządu ruchu

- stany po unieruchomieniach w opatrunkach gipsowych

- choroby gośćcowe, reumatoidalne

- unieruchomienie kończyny za pomocą wyciągów

- stany atrofii tkankowej

- demineralizacja kości

- oparzenia większych części ciała

3. Ćwiczenia samowspomagane, wskazania:

- ograniczenie zakresu ruchu w stawach

- przygotowanie do redresji wykonywanych przy współudziale fizjoterapeuty

- przygotowanie do ćwiczeń czynnych wolnych

4. Ćwiczenia czynne w odciążeniu, wskazania:

- zaniki i znaczne osłabienie siły mięśniowej

- niepełny zrost kostny

- zmiany zwyrodnieniowe stawów

- ograniczenie ruchomości w stawach

- stany po unieruchomieniu

- zespoły bólowe w obrębie aparatu ruchu

5. Ćwiczenia czynne wolne, wskazania:

- osłabienie siły mięśniowej

- ograniczenia zakresu ruchomości

- wzmożone spoczynkowe napięcie mięśni

- zaburzenia koordynacji nerwowo- mięśniowej

6.ćwiczenia czynne z oporem, wskazania:

- osłabienie siły mięśniowej

- stany unieruchomienia (np. opatrunek gipsowy)

Metoda De Lorma i Watkinsa:

- oparta na skurczu izotonicznym

- 1 seria- 50% maksymalnego ciężaru- 10 powtórzeń

- 2 seria - 75% maksymalnego ciężaru - 10 powtórzeń

- 3 seria- 100% maksymalnego ciężaru- 10 powtórzeń

- czas przerwy między seriami - ok. 2minut

- liczba dni treningowych w tygodniu- 4

- wielkość maksymalnego ciężaru określa się co tydzień

Metoda McQueena:

- metoda obciążeń submaksymalnych

- 4 serie po 10 powtórzeń z obciążeniem submaksymalnym umożliwiające wykonanie wszystkich powtórzeń w pełnym zakresie

- jeżeli pacjent jednorazowo pokonuje opór 10 kg to powinien wykonać 10 powtórzeń z obciążeniem 9kg (90%)

- czas przerwy między seriami - ok. 2 min

- ilość dni treningowych w tygodniu

Metoda Hettingera- Mullera:

- oparta na skurczu izometrycznym ( tzw. Krótkie ćwiczenia izometryczne)

- 1 seria z 10 powtórzeniami z obciążeniem submaksymalnym (90%)

- może wzrosnąć do 3x dziennie

- czas trwania napięcia 5-6 s

- każde napięcie w serii musi być poprzedzone pełnym rozciągnięciem mięśni

- czas przerwy między napięciami od 5 do 10s

- ilość dni treningowych w tygodniu- 5

Przeciwwskazania:

- stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych

- stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych

- stany zapalne żył

- rany skóry, mięśni i tkanek miękkich

- stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów

- występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości)

- temperatura powyżej 38

- ciśnienie rozkurczowe powyżej 100, skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)

- ogólny ciężki stan pacjenta

7.ćwiczenia prowadzone, cele:

- wzmacnianie mięśni poprzez umożliwienie im pracy, której nie mogłyby wykonywać bez pomocy

- odtwarzanie i utrwalenie wzorców ruchowych

Wskazanie: osłabienie siły mięśniowej

8.ćwiczenia redresyjne, wskazania:

- ograniczenia ruchomości stawu na skutek przykurczu tkanek miękkich

9.Ćwiczenia izometryczne, wskazania:

- unieruchomienia

- zaniki mięśni

- przypadki w których ruch w stawach nie jest wskazany

10.Ćwiczenia synergistyczne, wskazania:

- unieruchomienie kończyny całkowite lub częściowe w opatrunku gipsowym

- ćwiczenie przeszczepionych mięśni

Warunki prawidłowego wykonywania ćwiczeń synergistycznych :

- ćwiczenia powinny obejmować możliwie największą liczbę zespołów dynamicznych, które mają odpowiadać za przerzut

- muszą być wykonywane z maksymalnymi oporami

- muszą być wykonywane do pełnego zmęczenia

- ćwiczenia te prowadzimy minimum 4x dziennie

Synergizmy bezwzględne

Wrodzone, utrwalone w procesie filogenezy reakcje neuromięśniowe występujące w mniejszym lub większym nasileniu u każdego osobnika

Synergizmy względne

Tworzą się na bazie łuków odruchowych i są osobniczo odmienne, są nietrwałe i utrzymują się ok. 14 dni

11.Ćwiczenia oddechowe, wskazania:

- podczas wszystkich ćwiczeń leczniczych

- choroby układu oddechowego

- stan przed i po zabiegach chirurgicznych

Przeciwwskazania- ostry okres chorób narządu oddechowego i krążenia

Przed przystąpieniem do ćwiczeń oddechowych możemy przeprowadzić ocenę stanu i sprawności układu oddechowego:

1.Badanie kształtu klatki piersiowej i jej ruchomości:

- na wysokości sutków u mężczyzn, pod biustem u kobiet

- maksymalny wydech, następnie maksymalny wdech

-różnica między I a II pomiarem powinna wynosić ok. 6cm

2. Badanie czynności oddychania:

- tor oddychania i częstość oddychania na minutę (ok. 14-16)

- badanie pojemności życiowej płuc i określenie czasu bezruchu po wdechu i wydechu

Wpływ położenia ciała na mechanizm oddychania:

-leżenie tyłem

*utrudniona praca przepony

- leżenie tyłem z ugiętymi nogami

* utrudniona praca przeopny

* zwiększenie amplitudy ruchów klatki piersiowej

- siad z pochylonym tułowiem

* utrudniona praca przepony

*zwiększona amplituda ruchów klatki piersiowej przy ustabilizowanych kończynach

- leżenie na boku

* część klatki piersiowej przylegająca do podłoża jest częściowo wyłączona z akcji oddychania żebrowego

* zwiększa się zastępczo zakres ruchów żeber po stronie przeciwnej

* przepona po stronie podłoża charakteryzuje się dużą amplitudą ruchów ze względu na wysokie ustawienie

- stanie

* umożliwia pełną swobodę rozprężenia płuc we wszytskich kierunkach dzięki zniesieniu ucisków na klatkę piersiową i przeponę

- skłon boczny tułowia

* zmniejsza amplitudę klatki piersiowej po stronie skłonu

* wzrasta zakres ruchu żeber po stronie przeciwnej oraz zwiększa się zakres ruchów przepony po tej stronie

PIONIZACJA I NAUKA CHODU /etapy pionizacji/

- uniesienie głowy

- pozycja półsiedząca o różnym kącie nachylenia tułowia

- siad prosty- podparty

- pozycja pólsiedząca lub siad prosty bez podparcia

- siad ze spuszczonymi nogami- podparty

- siad ze spuszczonymi nogami- bez podparcia

- stanie przy łóżku- z podparciem/ pełna pionizacja na stole pionizacyjnym

- stanie przy łóżku - bez podparcia

Nauka chodu

Naukę chodu rozpoczynamy przy sile mm prostowników stawu kolanowego powyżej 2

I etap nauka lokomocji- wózek inwalidzki

II etap właściwa nauka chodu rozpoczyna się od ćwiczeń w barierkach

III etap chodzenie przy pomocy balkonika, chodzenie przy pomocy kul, chodzenie bez pomocy ortopedycznych

Kinezyterapia o działaniu ogólnym

1. Ćwiczenia w wodzie /wskazania/

• Upośledzenie wydolności ogólnej

• Osłabienie siły mięśniowej

• Zaburzenia koordynaci ruchowej

• Spadek wytrzymałości

• Patologiczne napięcia mięśni wynikające ze zmian ośrodkowego układu nerwowego (napięcia spastyczne)

• Zaburzenia chodu

Metodyka

Ćwiczenia indywidualne:

- rozpoczyna się z chorymi nie oswojonymi ze środowiskiem wodnym

Pomoc poleg na:

- podtrzymaniu chorego w wodzie

- prowadzeniu ruchu

- wykonaniu redresji

Ćwiczenia zespołowe:

- prowadzi się z chorymi oswojonymi ze środowiskiem wodnym

- grupa powinna być jednotlita pod względem: wieku, płci, ogólnej sprawoności i wydoloności fizycznej, rodzaju dysfunkcji lub choroby

Temperatura zależy od typu ćwiczeń i rodzaju choroby

- 30- 32 C standardowa temperatura w basenie rehabilitacyjnym

- 27-30 C ćwiczenia o zwiększonej intensywności

- 38C niedowłady spastyczne

Wpływ środowiska wodnego na organizm człowieka:

• Poprawa koordynacji nerwowo- mięśniowej

• Poprawa orientacji przestrzennej poszczególnych części ciała względem siebie

• Rozluźnienie napięcia mięśniowego

• Odruchowe zwężenie naczyń krwionośnych skóry z jednoczesnym przekrwieniem mięśni- korzystne oddziaływanie na krążenie obowodowe (zimna woda)

• Rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry, przyspieszenie częstości pracy serca (ciepła woda)

• Oddziaływanie na układ oddechowy

• Wpływ na psychikę

2. Ćwiczenia gimnastyki porannej

Wskazania:

- ćwiczenia poranne powinien wykonywać każdy chory, jeżeli lekarz nie stwierdzi przeciwwskazań

* stosujemy ćwiczenia oddechowe eksponujące przeponowy tor oddychania (wpływają one na perystaltykę jelt i włączają w krwiobieg rezerwy krwi z wątroby i śledziony )

* ćwiczenia rozpoczynamy od ruchów w małych obwodowych stawach i stopniowo uruchamimy większe

* tempo ćwiczeń wolne, ruchy obszerne w pełnym zakresie fizjologiczym, oparte na ćwiczeniach kształtujących

* nie stosujemy ćwiczeń oporowych

3. Ćwiczenia ogólnokondycyjne( ogólnousprawniające) cel:

• Podniesienie ogólnej sprawności i wydolności fizycznej ustroju

• Kształtowanie prawidłowej postawy

• Poprawa koordynacji ruchowej

• Zachowanie pełnego zakresu ruchomości w stawach, dlugości, elastyczności oraz siły i wytrzymałości mięśni

• Wyrabianie aktywności i samodzielności przez czynnik współzawodnictwa występujący prawie zawsze w tej grupie

Wskazania:

• Ćwiczenia te powinien wykonywać każdy chory niezależnie od ćwiczeń specjalnych dostosowanych do konkretnej dysfunkcji narządu ruchu lub choroby.

Urządzenia i sprzęt

Typowe przyrządy używane w salach rehabilitacji:

- Uniwersalny Gabinet Usprawniania Leczniczego (UGUL)

- Urządzenie do ćwiczeń oporowych kkd

- tablice (stoliki) do ćwiczeń manualnych przeznaczone są do ćwiczeń czynnych lub czynnych z oporem mięśni i stawów rąk

- poręcze do nauki chodu

- schody rehabilitacyjne

- rotory do ćwiczeń kończyn górnych i dolnych

Dodatkowy znaczący sprzęt:

- drabinki przyścienne (250x90cm)

- materace jednolkite lub składane o różnej grubości i wielkości

- ławeczki gimnastyczne o długości 2 lub 3m

- sztangielki (hantle) o różnym ciężarze

- taśmy i gumy z tworzyw sztucznych o dużej odporności na rozwerwanie i nie ślizgające się w dłoniach

- piłki rehabilitacyjne

Urządzenia z pograniczenia sportu i rekreacji:

- urządzenia typu Atlas

- ergometry

- bieżnie

- urządzenia do wiosłowania

- urządzenia do treningu marszowego

Podstawy metodyczne kinezyterapii

Do metdycznych środków kinezyterapii zalicza się:

- objaśnienie

- pokaz

- istruowanie

- polecenie i zachęcenie

- korygowanie

- zadania ruchowe i inne środki pomocnicze

Objaśnienie, pokaz i instruowanie:

- podstawa poprawnego wykonania zadania ruchowego

- środki te muszą być jasne i zrozumiałe dla ćwiczącego, objaśnienie krótkie i zwięzłe

- pokaz wskazany jest w zwolnionym tempie z zaakcentowaniem najważniejszych momentów w ruchu

Polecenie i zachęcenie:

- dopiero wówczas, gdy ćwiczący wie co ma zrobić

- polenie w formie komendy zrozumiałej dla pacjenta

- zachęcenie- podczas trudności w wykonaniu zadania ruchowego ( np. brak wiary w możliwość wykonania ćwiczenia)

Korygowanie:

- zapobiega tworzeniu i utrwaleniu nieprawidłowych nawyków ruchowych

- zapobiega obniżeniu wartości usprawniania

- może być natychmiastowe, synchroniczne lub opóźnione

Środki metodyczne, zadania terapeuty:

1.Ćwiczenia przygotowawcze:

- przygotowanie merytoryczne, higieniczne

- przygotowanie stanowiska pracy; pomieszczenia, przyborów, przyrządów, przygotowanie pacjenta

2.czynności lecznicze:

- właściwe wykorzystanie środków kinezyterapii ( przygotowanie teoretyczne i doświadczenie praktyczne)

- od umiejętności i wiedzy fizjoterapeuty zależy powodzenie terapii i współpraca z całym zespołem rehabilitacyjnym

3.Czynności motywujące:

- w trakcie zajęć nie tylko dozujemy ćwieczenia, ale również zachęcamy do ich wykonania

- bardzo ważna jest motywacja pacjenta do wykonania żmudnych i czasami czasochłonnych zadań ruchowych

4.czynności informacyjne:

- istotny dla chorego jest dostęp do informacji o jego stanie zdrowia, postępach rehabilitacji i prognozie

- w odniesieniu do rodziny ważne są informacje dotyczące stanu funkcjonalnego pacjęta, możliwościach poprawy tego stanu oraz postępowaniu z chorym w domu

Ocena stanu pacjenta dla potrzeb fizjoterapii

1.Wywiad

2.Kinezyterapia miejscowa: pomiary linijne, badanie ruchomości stawów, siły mięśniowej, testy czynnościowe, badanie zaburzeń czynnościowych

3.Kinezyterapia ogólnousprawniająca: wydolność ogólna, możliwości funkcjonalne

Wywiad:

- postawowe informacje personalne

- informacje dotyczące aktualnej choroby: okoliczności oraz czas wystąpienia objawów bólowych, miejsce odczuwania delegliwości

Pomiary długości- zwykle za pomocą taśmy centymetrowej

- pomiarów dokonuje się obustronnie: strona zdrowa-chora

- długość względna: długość kończyny ze stawem, który łączy ją z odpowiednią obręczą

- długość bezwzględna: z wyłączeniem stawu łączącego ją z odpowiednią obręczą

- długość absolutna

Pomiary obwodów- do oceny zmian wysiękowych oraz przyrostów lub ubytków masy mięśniowej

-pomiarów dokonuje się obustronnie, najlepiej co kilka dni

Pomiar i zapis ruchów w stawach SFTR

- S- sagittal- pł strzałkowa

- F- Frontal- pł czołowa

- T - Transverse- pł poprzeczna

- R - Rotation- pł skrętna

- We wszystkich stawach ruchy mierzone są w pozycji neutralnego zera (pw)

- pw: stojąca, kkg wzdłuż T, ręce w supinacji

- ruchy opisywane są w 3 podstawowych płaszczyznach SFT

- ruchy rotacyjne, niezależne od tego w jakim położeniu część ciała wykonuje skręt oznacza się literą R

Zapisanie wyników pomiaru:

- śordek zapisu: pw, z reguły pozycja 0^o

- pierwsze w zapisie: ruchy wyprostu i ruchy prowadzone od ciała, skłony i skręty głowy i kręgosłupa w lewą stronę, rotacja zewnętrzna

- ostatnie w zapisie: ruchy zgięcia i ruchy prowadzone od ciała, skłony i skręty głowy i kręgosłupa w stronę prawą, rotacja wewnętrzna

Czynnościowe zaburzenia narządu ruchu:

- mają charakter odwracalnych zmian funkcji stawów

- mogą mieć charakter ilościowy (ograniczona lub nadmierna ruchomość) lub jakościowy (zmiany toru ruchu i jego koordynacji)

Skala zaburzeń ruchomości wg Kaltenborna

0-brak ruchomości

1-znaczne ograniczenie ruchomości (przykurcze, zespoły bólowe)

2- nieznaczne ograniczenie ruchomości (nadmierne napięcie mięśniowe, lekkie zablokowania)

3- fizjologiczna ruchomość

4-niznaczna nadruchomość

5- znaczna nadruchomość (hipotonia, lekkie skręcenia, naciągnięcia)

6- całkowita niestabilność ( skręceni, zwichnięcia)

Przyczyny czynnościowych zaburzeń narządu ruchu:

- wewnątrzstawowe- zaburzenia mechaniki stawowej opartej na zakresie ruchu oraz wzajemnym stosunku ślizgu i przetaczania

- zewnątrzstawowe- zmiany napięcia i długości struktur okołostawowych oraz zaburzenia przesuwalności niektórych struktur łącznotkankowych

Przyczyny czynnościowych zaburzeń narządu ruchu:

Obkurczenie torebki stawowej:

- odruchowa odpowiedź układu nerwowego na pobudzenie nocyceptorów w strukturach okołostawowych

- następstwem obkurczenia jest stały wzorzec deficytu ruchowego, w którym jedne ruchy są ograniczone bardziej od innych

- każdy staw w którym wykonywane są ruchy czynne posiada własny wzorzec torebkowy

Przyczyny czynnościowych zaburzeń narządu ruchu:

Zablokowanie stawu:

- ma charakter nagłego ograniczenia ruchomości lub rozwija się stopniowo

- najprawdopodobnie mechanizm zablokowania stawów polega na zakleszczeniu fałdy błony maziowej pomiędzy powierzchnie stawowe

Przyczyny czynnościowych zaburzeń narządu ruchu:

Zachwianie równowagi pomiędzy antagonistycznymi grupami mięśniowymi

- najczęstsze przyczny prowadzące do zaburzenia bilansu mięsniowego- hipokinezja, przejściowe unieruchomienie lub nieprawidłowe nawyki ruchowe

- źródłem zaburzeń czynności ruchowych w stawach będą sytuacje, w których grupy mięśniowe pracować będą w warunkach niepełnego skurczu lub rozkurczu

Wszystkie mięśnie poprzecznie prążkowane można podzielić na 3 grupy:

- fazowe- szybko się kurczą i szybko ulegają zmęczeniu

- toniczne- wolno się kurczą i wolno ulegają zmęczniu

- mieszane

W ukłądzie mięśniowym człowieka nie występują praktycznie mieśnie o czysto fazowym lub tonicznym charakterze

Zmiany odruchowe zlokalizowane w obrębie tkanek miękkich towarzyszące dysfunkcjom czynnościowym: miejscowa bolesność punktowa

- zlokalizowana zazwyczaj w pobliżu objętych dysfunkcją stawów

- występuje reakcja na ucisk w postaci ostrego, kłującego bólu

- zlokalizowane są w głębokich warstwach mięśni, mają charakter nabrzmień o wielkości nie przekraczającej 1cm

- zmiany te mogą być obecne w bezobjawowym okresie dysfunkcji

Zmiany odruchowe zlokalizowane w obrębie tkanek miękkich towarzyszące dysfunkcjom czynnościowym: bolesne zgrubienie tkanki mięśniowej ( miozy )

- jest to rozrost tkanki łącznej w następstwie miejscowego niedotlenienia , jako stosunek długotrwałego wzmożonego napięcia mięśniowego

- stanowią jedno z ogniw odruchowych prowadzących do tzw. Reumatyzmu tkanek miękkich

Zmiany odruchowe zlokalizowane w obrębie tkanek miękkich towarzyszące dysfunkcjom czynnościowym: punkty spustowe

- miejsca wielkości 0,5-1cm nadwrażliwe na ucisk

- podrażnione powodują nie tylko ból lokalny, lecz wyzwalają reakację w miejscu dystalnie położonym

- w warunkach fizjologicznych są nieaktywne, bardzo trudno je palpacyjnie znaleźć i prz normalnym ucisku wyzwolić reakcję bólową

Badanie zaburzeń czynnościowych narządu ruchu

Badanie oporu końcowego

- w zależności od budowy stawu oraz struktur go otaczających zakończenie ruchu może być:

- miękko- elastyczne: ruch ograniczany jest przez bezpośredni kontakt tkanek miękkich dwóch członów biokinematycznych (zgięcie stawu kolanowego)

- twardo- elastyczne: ruch hamowany jest przez rozciąganą torebkę stawową, więzadłą lub ścięgna (wyprost stawu kolanowego)

- twarde: ruch blokowany jest przez elementy kostno-stawowe (wyprost stawu łokciowego)

Przykłady patologicznych oporów końcowych:

- mniej elastyczny- blizna ogranicza dalszy ruch

- bardziej elastyczny- wzmożone napięcie mięśniowe

- sprężynujący- ruch blokuje ciało wolne w stawie

- „pusty”- nie można uzyskać oporu końcowego (zmiany nowotworowe)

- spazmatyczny- silna obrona mięśniowa

- rozciągnięty- pojawia się poza zakresem ruchomości

- „kosty”- dwie twarde powierzchnie blokują kontynuowanie ruchu

Duże znaczenie w ocenie zaburzeń czynnościowych ma wykorzystanie ruchów czynnych z maksymalnym oporem oraz ruchów biernych

- dolegliwości bólowe przy próbie ruchu czynnego wskazywać mogą na przyczynę zlokalizowaną w strukturach kurczliwych

- ból pojawiający się w trakcie ruchu biernego wskazywać może na przyczynę zlokalizowaną w tkankach niekurczliwych

Ocena zaburzeń czynnościowych

Badanie „ruchów dodatkowych” (ślizg stawowy, trakcja, kompresja)

- ocena ślizgu stawowego polega na równoległym przesuwaniu względem siebie powierzchni stawowych

- pojawienie się bólu w trakcie kompresji, ustąpienie po trakcji przemawia za stawową przyczyną dysfunkcji

Ocena zaburzeń czynnościowych

Stan tkanki mięśniowej i skurcz mięśniowy

- bolesność bez osłabienia siły skurczu wskazuje na nieznaczną dysfunkcję mięśnia, ścięgna lub przyczepu

- znaczna bolesność z osłabieniem siły skurczu wiążę się zazwyczaj z poważniejszą dysfunkcją

Ocena zaburzeń czynnościowych

Zaburzenia funkcji tkanek miękkich

- opiera się na ocenie stopnia odruchowych zmian, które są wyrażone stanem napięcia, tkliwością, zmianami elastycznymi

- zaburzenie czynnościowe danego segmentu ruchowego, na zasadzie odruchowej wywiera wpływ na przyporządkowane danemu segmentowi mm, skórę układ naczyniowy, a nawet narządy wewnętrzne

- tkanka skórna na wysokości zaburzonego segmentu zwykle jest nadwrażliwa na ból i pogrubiała

- sposoby oceny zmian odruchowych w obrębie skóry jest przesuwanie fałdu skórnego (fałd Kiblera)

Zaburzenia czynnościowe głowy i tułowia, wybrane testy diagnostyczne

Próba chodu Babińskiego-Weila (chód gwiaździsty)

- przez okres co najmniej 1minuty badany z zamkniętymi oczami wykonuje po 2 kroki do przodu i do tył

- w przypadku zaburzeń równowagi pochodzenia błędnikowego lub móżdżkowego badany zbacza w kierunku ogniska choroby

Próba Unterbergera

- przy zamkniętych oczach badany wykonuje 50 kroków w miejscu z wysokim unoszeniem kolan

- wyraźna zmiana kierunku przemawiać może za błędnikowym pochodzeniem zaburzeniem równowagi

Test Romberga

- w pozycji stojącej badany unosi kkg do 90⁰ (przedramiona w supinacji) i stoi ok. 1 min. Powtarza próbę przy oczach zamkniętych

- uszkodzenie aparatu przedsionkowego lub móżdżku skutkowało będzie zbaczaniem lub opadaniem jednego z ramion, chwianiem, zataczaniem,

Test antefleksji

- w pozycji siadu klęcznego badany wykonuje głęboki skłon dotykając czołem do podłoża

- dodatni test u dorosłych świadczyć może o bloku czynnościowym

Objaw wyprzedzania dla kręgosłupa lędźwiowego

- w pozycji stojącej badający ustawia swoje kciuki po obu stronach wyrostka kolczystego danego segmentu i poleca badanemu wykonać skłon tułowia

- szybsze przemieszczanie w górę jednego z kciuków przemawia za zablokowaniem po tej samej stronie segmentu leżącego tuż pod kciukiem.

Objaw wyprzedzania dla miednicy (stawów krzyżowo-biodrowych)

- w pozycji stojącej badany ustawia kciuki na szczycie kolców biordrowych tylnych górnych i poleca wykonać swobodny skłon

- w czynnościowym skręceniu miednicy i dysfunkcji stawów krzyżowo-biodrowych w pozycji skłonu jeden z kolców będzie ustawiony wyżej

Objaw Derbolowskiego

- badany w pozycji leżącej tyłem przechodzi do siadu prostego. Badający obejmuje podudzia badanego na wysokości kostek

- o czynnościowym skróceniu kkd świadczy wydłużenie się jednej z kończyn

Objaw cofania

- w pozycji stojącej badający układa kciuki na kolcach biodrowych tylnych górnych oraz poleca przyciągnąć prawą, a następnie lewą kd do klp

- zablokowanie stawu krzyżowo-biodrowego będzie skutkować uniesieniem kolca biodrowego ku górze

TESTY FUNKCJONALNE

Objaw Duchenne'a

- opadanie miednicy przy jednonożnym staniu, po stronie nogi wolnej

Objaw Lengego

- w pozycji stojącej uniesienie wyprostowanej nogi o ok. 15cm (zgięcie 30^o)

- pogłębienie lordozy lędźwiowej świadczy o zwiększonym przodopochyleniu miednicy

Objaw Lasegue'a

- bierne unoszenie kd wyprostowanej w kolanie

- pojawienie się bólu świadczyć może o ucisku na korzonki nerwowe nerwu kulszowego

LECZENIE UŁOŻENIOWE

- leczenie ułożeniowe stosuje się najczęściej w najwcześniejszych okresach choroby; ma zapobiec utrwaleniu się nieprawidłowych ustawień lub deformacji

- polega na stosowaniu specjanych ułożeń całego ciała lub jego odcinków

-pozycje ułożeniowe stosowane są głównie u pacjentów pulmonologicznych

- w ułożeniach bocznych chory leży na boku zdrowym, pod którym podkłada się wałek

- pozycje te poprawiają mechanikę oddychania i zapobiegają utrwaleniu się nieprawidłowości w układzie oddechowym

- ułożenie wpływa również korzystnie na możliwość odpływu wydzieliny z drzewa oskrzelowego

- pozycje antalgiczne- stosowane w ostrym okresie zespołów bólowych kręgosłupa

- przykładem jest pozycja Perlscha- odbarczenie uciśniętych korzeni nerwowyvch

- zmiany ułożeniowe stosowane w profilaktyce odleżyn

- w niektórych stanach są elementem rutynowego postępowania pielęgnacyjnego

Drenaż ułożeniowy

- stosowane w stanach przebiegających ze znaczym zaleganiem wydzieliny w drzewie oskrzelowym

- polega na stworzeniu warunków, w których wydzielina może zostać wydzielona z drzewa oskrzelowego z pomocą sił ciążenia

- pozycje drenażowe- właściwe dla każdego segemntu płuc

Odcinkowe ułożenia korekcyjne

- służą zapobieganiu, tworzeniu i utrwalaniu się przykurczy

- do ich stosowania konieczna jest znajomość przebiegu schorzeń narządu ruchu

- w celu utrzymania odpowiedniego ułożenia stosuje się wałki, podkładki, krążki z waty itp.

- czasami konieczne jest zastosowanie pomocy ortopedycznych np. łusek, szyn stabilizujących

ĆWICZENIA ZWIĘKSZAJĄCE RUCHOMOŚĆ W STAWIE

Manipulacja

- szybki rękoczyn, który polega na pchnięciu jednego odcinka ciała, przy ustabilizowanym odciunku drugim

-zazwyczaj towarzyszy jej odgłos trząśnięcia- efekt likwidacji zaklinowanych pofałdowań błony maziowej

- wykonuje się je w przypadkach nieznaczego ograniczenia ruchomości

Mobilizacja

- przesuwanie ślizgowe powierzchni stawowych, bez przekraczania fzijologicznego zakresu ruchu

- mobilizacje wykonuje się w przypadku znacznego ograniczenia ruchomości- ich efektem jest poprawa ruchomości

Trakcje

-polega na ręcznym osiowym odciągnięciu powierzchni stawowych

- zwykle stanowią uzupełnienie lub przygotowanie do manipulacji lub mobilizacji

- w przypadku objawów bólowych wynikających z w kompresji w stawie, mogą być stosowane samodzielnie

Stopnie trakcji

1. Działamy siłą, która zmniejsza ciśnienie wewnątrzstawowe i obniża napięcie powierzchniowe

2. Uzyskujemy napięcie struktur okołostawowych

3. Rozciągamy tkanki miękkie okołostawowe

Poizometryczna relaksacja mięsni

Zastosowanie:

- leczenie przykurczy mięśniowych

- leczenie stanów wzmożonego napięcia mięśniowego

Kolejność czynności:

1. Powolne rozciąganie mięśnia, bez przekraczania granicy bólu

2. Ustabilizowanie w pozycji rozciągnięcia

3. Próba ruchu przeciw oporowi

4. Rozluźnienie

5. Dalsze rozciąganie mięsnia

Opór 10s, cykl 3-5x

Przywracanie prawidłowej ruchomości wg Cyriax'a

Procedury:

1. Ostrzykiwanie środkami przeciwbólowymi struktur, które są objęte procesem patologicznym

2. Masaż poprzeczny miejsc bólowych

3. Trakcje

4. Manipulacje

Przywracanie ruchomości stawowej wg Menella

Techniki:

1. Trakcje leczonego stawu

2. Przednio-tylne przesunięcie powierzchni stawowych

3. Boczne przesunięcia powierzchni stawowych

4. Ruchy rotacyjne

Stretching- rozciąganie, naciąganie

- podstawą skutecznego rozciągania elementów łącznotkankowych jest zablokowanie odruchu mięśnia na rozciąganie

- prowokowanie tego odruchu może powodować stopniowe obkurczenie tkanki łącznej

- w stretchingu stosuje się ćwiczenia pomijające aktywizajcę odruchu mięśnia na rozciąganie

Stretching dynamiczny

- czynne poruszanie częściami ciała ze stopniowo wzrastającym zakresem ruchu

Stretching statyczny aktywny

- przemieszczenie ciała do takiej pozycji, w której następuje rozciąganie, następnie utrzymanie tej pozycji poprzez napięcie mięśni agonistycznych

Stretching statyczny pasywny

- zrelaksowanie odcinka ciała w pozycji rozciągnięcia i utrzymanie tej pozcyji za pomocą siły zewnętrznej lub z pomocą własnego ciała

WYCIĄGI

Wyciąg:

- rodzaj biernego oddziaływania, który polega na stosowaniu siły zewnętrznej w pewnym przedziale czasowym

- stosowane jako przygotowanie do ćw redresyjnych, zamiast tych ćwiczen lub dla utrwalenia efektów uzyskanych przez te ćwiczenia

- w kinezyterapii wykorzystywane są wyciągi pośrednie- siła zewnętrzna położona jest za pośrednictwem innch urządzeń

Podział uwzględniający czas działania wyciągu:

- krótkotrwałe- kilkanaście do kilkudziesięciu minut

- długotrwałe- kilka tygodni

W czasie zabiegu siła ciągu może być jednakowa lub zmieniać się w czasie (wyciągi pulsacyjne)

Kształtowanie postawy ciała

- warunek ukształtowania prawidłowej postawy ciała to prawidłowa budowa i funkcjonowanie całego aparatu ruchu

- postawa jest cechą osobniczą, ale jest również zmienna

- posturogeneza- okres kształtowania się charakterystycznego dla danej osoby układu ciała, który w różnych okresach zmienia się specyficznie

- negatywny wpływ na przebieg posturogenezy wywierają nieprawidłowości związane np.z chorobą lub pewne czynniki zewnętrzne

Reedukacja posturalna

Przed korygowaniem należy postawić sobie pytania:

- Czy mamy do czynienia z nieprawidłową postawą

- jakie są odchylenia od fizjologicznych norm

- jakie mechanizmy fizjologiczne można wykorzystać w korekcji

- co zrobić, by postawa skorygowana była przez daną osobę utrzymana

- jakich czynności unikać, by nie przynieść szkody

- jak działać profilaktycznie, by uniknąć nieprawidłowości w postawie ciała

METODY REEDUKACJI POSTURALNEJ

Metoda Klappa

- istota metody polega na połączeniu działania pozycji odciążającej z ćwiczeniami kkd i kkg

- ćwiczenia wykonuje się w różnych odmianach klęku podpratego, również w klęku prostym lub w pozycji leżąc przodem

- w pozycjach czworakowania korekcja następuje z wykorzystaniem sterowania odgórnego lub oddolnego, wykorzystując zmiane usytuowania obręczy biodrowej lub barkowej

- ruchy kończyn mogą być wykonywane w miejscu lub w postaci ruchów lokomocyjnych

- podczas każdego ruchu doprowadza się do korekcji lub hiperkorekcji dany odcinek kręgosłupa

- w skoliozach wykorzystuje się ćwiczenia asymetryczne

- po za czworakowaniem będącym zasadniczą postacią ćwiczeń, wyróżnia się jeszcze: ślizganie, wężowanie, wielki łuk, soki zajęcze oraz odmiany chodu na kolanach

- powyższe odmiany ćwiczen mogą być: mobilizujące, wydłużające, korekcyjne i wzmacniające

Klucz ćwiczeń wg Klappa

- korekcja skrzywienia jest najłatwiejsza, gdy krąg szczytowy jest w danej pozycji umiejscowiony najwyżej lub najniżej (pozycje kifotyzujące lub lordotyzujące)

- Metoda Klappa stosowana jest w każdym wieku

- elementy tej metody są chętnie wykorzystywane w postępowaniu korekcyjnym, ponieważ stwarzają duże możliwości uzyskania korekcji w pozycjach odmiennych od pionowej posatwy ciała

- uzyskana korekcja, nie zapewnia jdenak automatycznego utrzymania prawidłowej postawy

Metoda Lehnert-Schroth: ortopedyczno-oddechowy system, z trójpłaszczyznową korekcją skolioz:

- zasadnicze w tej metodzie jest połączenie ćwiczeń korygujących z oddechowymi

- ćwiczenia oddechowe polegają głównie na świadomym kierowaniu wdychanego powietrza w określoną partie płuc, korygując wadę od zewnątrz

- oddziaływanie na skoliozę jest trójpłaszczyznowe

- elementem systemu jest orginalny sposób badania osoby z wadą postawy

- układ ciała rozpatrywany jest jako układ specyficznych figur geometrycznych

Metoda Cyriax

Założeniem metody jest opracowanie sposobu diagnozowania pacjentów

Podział tkanek na 2typy:

*tkanki niekurczliwe ( wewnętrzne, pasywne)

- więzadła

- powięzie

- kalteki

- torebki stawowe

- opona twarda

- korzenie nerwowe

*tkanki niekurczliwe (aktywne)

- mięśnie

- ścięgna i przyczepy do punktów kostnych

Schemat badania wg autora:

1. Wywiad

- czas

- okoliczności

- charakterystyka bólu: ostry, tępy, przewlekły

- kiedy ból się nasila, kiedy ustępuje

- lokalizacja bólu

2. Obserwacja:

- postawy ciała

- chodu

- wykonania ruchów: ocena zakresu nawyku, nawyki, kompensacje

3. Badanie funkcjonalne

- ruchy czynne

- ruchy bierne

- napięcia izometryczne w połowie fizjologicznego zakresu ruchomości

4. Badanie dotykowe

- w celu oceny nadmiernie napiętych struktur

Podczas badania tkanek niekurczliwych oceniamy:

- zgodność objawów w ruchach czynnych i biernych

- czas wystąpienia objawów

- określamy zakres ruchomości w każdej płaszczyźnie

- obecność wzorca torebkowego

Wzorzec torebkowy- procentowe zestawienie ograniczeń tych ruchów dla poszczególnych stawów przedstawiony w ten sposób, że na początku wymieniamy te ruchy ograniczone, a po nich mniej

Rozpoznanie wzorca wskazuje nam na toczący się stan zapalny, zwyrodnieniowy w stawie

Dolegliwości w tym samym kierunku- świadczy o uszkodzeniu struktur wewnętrznych.

- bolesny ruch czynny

- bolesny ruch bierny

Dolegliwości w przeciwnych kierunkach- świadczy o uszkodzeniu atruktur aktywnych

- bolesny ruch czynny w kierunku zgięcia

- bolesny ruch bierny w kierunku wyprostu

Wzorzec torebkowy, przykłady:

- staw ramienny: rotacja zewnętrzna, odwodzenie, rotacja wewnętrzna

- staw biodrowy: wyprost, odwodzenie, rotacja wewnętrzna

- staw kolanowy: zgięcie, wyprost

Ocena czucia końcowego ruchu

Opór końcowy- uczucie przy palpacji, zależne od strunktury tkankowej w końcowej fazie ruchów biernych.

Zdeterminowane jest rozciągnięciem tkanek wewnętrznych

Opór końcowy:

- miękki- elastyczny: opór mięśni, ścięgien

- silny- elastyczny: opór więzadeł

- twardy- elastyczny: opór chrzęstny, torebkowy

- twardy- nieelastyczny, bezbolesny:opór kości

Opór końcowy patologiczny:

1. Spastyczny- nagłe bolesne zatrzymanie ruchu: wzmożone napięcie mięśniowe

2. Torebkowy- występuje znacznie wcześniej jak w warunkach fizjologicznych

3. Pusty- bolesny w czasie prowadzenia ruchu: przed fizjologicznym końcem

4. Sprężynujący- efekt odbicia: na końcu zakresu ruchu

5. Mięśniowy- występuje znacznie wcześniej, niż w warunkach fizjologicznych

6. Kostny- odczuwany przed osiągnięciem fizjologicznego zakresu ruchomości

Odpowiedzi tkanek niekurczliwych:

1. Pełny zakres ruchu, bez bólu, opór końcowy prawidłowy- stan fizjologiczny

2. Ograniczenie ruchu w płaszczyznach, ból, opór końcowy nieprawidłowy- I/II stopień uszkodzenia więzadła lub lokalne zlepienie tkanek miękkich

3. Ograniczony ruch, bez bólu, opór końcowy nienaturalny- stan zapalny tkanki kostnej

4. Ograniczony ruch, ból, opór końcowy nie fizjologiczny- proces zwyrodnieniowy stawu

Odpowiedzi tkanek kurczliwych:

1. Napięcie silne, bezbolesne- stan fizjologiczny

2. Napięcie silne, bolesne- uraz mięśnia, ścięgna (stan zapalny), przyczepu

3. Napięcie osłabione, bolesne- uszkodzenie w pobliżu stawu

4. Napięcie obniżone, bezbolesne- uraz mięśnia, dysfunkcja nerwów

Skłon tułowia- mierzymy odległość palców od szpary stawowej

Skłon T w przód:

-zgięcie wywołuje rozciągnięcie opony od dołu

-zgięcie głowy- rozciągnięcie opony od góry

W skład metody wchodzą:

- trakcje

- manipulacje

- mobilizacje

- masaż poprzeczny

- iniekcje sterydowe: odstawowe, zewnątrzstawowe

- naciąganie torebki stawowej

- manipulacje przeprowadzamy wtedy gdy nie stwierdzono objawów rdzeniowych, korzeniowych

- manipulacje i trakcje działają jednocześnie na więcej niż jeden zablokowany segment ruchowy

-aby zmniejszyć objawy bólowe, zwiększyć rozciągliwość powstałych w wyniku urazu blizn oraz w celu przekrwienia mm, ścięgien i więzadeł w dysfunkcji stosuje się masaż poprzeczny oraz iniekcje

- masaż poprzeczny stosujemy w tkliwym miejscu ( w obszarze ok2cm) głęboki nacisk prowadzony jest poprzecznie w stosunku do włókien

Metoda Dobosiewicz

Stosowana w zachowawczym leczeniu dziecięcych i młodzieńczych skolioz idiopatycznych

Wg tej metody czynnikiem powstawania i progresji wady są:

- spłycenie kifozy piersiowej

- rotacja kręgosłupa

- rotacja klp

W wyniku zmian, które towarzyszą skoliozie idiopatycznej, dochodzi do:

- asymetrycznego napięcia mięśniowego

- zmniejszenia zakresu ruchomości klp z asymetrycznym ustawieniem żeber

- spłycenia kifozy piersiowej

Charakterystycznymi elementami tej metody są:

- asymetryczne ćwiczenia oddechowe

- symetryczne, odciążające pozycje wyjściowe

Metoda może być stosowana w leczeniu skojarzeniowym z gorsetem typu Cheneau. Składa się z:

- fazy wstępnej (fizykoterapia i kinezyterapia)

- właściwych ćwiczeń czynnej, segmentarnej, trójpłaszczyznowej korekcji deformacji

- ćwiczeń utrwalających korekcje skrzywienia

Cele metody:

*unieruchomienie żeber po stronie wklęsłości skrzywienia

*zahamowanie rotacji kręgów poprzez zwiększenie kifozy piersiowej i zmniejszenie lordozy w odcinku piersiowo-lędźwiowym

*uzyskanie pozycji skorygowanej

*utrwalenie uzyskanej korekcji w pozycji pionowej i podczas chodu

Realizacjia celów:

- asymetryczna mobilizacja klp i kręgosłupa w trzech symetrycznych pozycjach wyjściowych

- asymetryczna mobilizacja klp i kręgosłupa oraz jej derotacje w pozycji kifotycznej

- utrwalenie uzyskanej korekcji poprzez skurcz izomteryczny mm w pozcyji antygrawitacyjnej

I pozycja- Uruchamia odcinek C i górny Th oraz klp

II pozycja - mobilizuje głównie klp oraz semgent górny i dolny kręgosłypa piersiowego

III pozycja- mobilizuje głównie segment lędźwiowy kręgoslupa

Zasady metody:

- symetryczna pozycja ćwiczeń

- czynny, asymetryczny ruch korekcyjny

- kyfotyzacja odcinka Th kręgosłupa

- derotacja w płaszczyźnie poprzecznej

- oddziaływanie na szczyt skrzywienia

- mobilizacja żeber po stronie wklęsłej

- ruch korekcyjny kręgosłupa i klp połączony z poszczególnymi fazami oddechu

- trójpłaszczyznowe przemieszczanie kręgów

- czynna autokorekcja

- dobór pw do ćwiczeń zależy od umiejscowienia szczytu skrzywienia

- powietrze podczas wdechu kierowane jest stronę wklęsłą skrzywienia

- podczas wydechu obniżeniu ulega strona wypukła skrzywienia

- regularne wykonywanie ćwiczeń

Ruch odbywa się poprzez asymetryczne oddychanie trójpłaszczyznowe (rozciągnięcie struktur po stronie wklęsłej skrzywienia, a wydech do derotacji strony wypukłej skrzywienia) z równoczesnym napięciem izometrycznym mm w pozycji skorygowanej

Metoda Dobosiewcz:

Pozycja I - wymaga ustawienia kkg i kkd pod kątem prostym w stosunku do T i mobilizue głównie odcinek C i górny Th kręgosłupa oraz klp

Pozycja II- wymaga ustawienia kkg pod kątem rozwartym, a kkd pod kątem prostym i mobilizuje głównie klp oraz odcinek środkowy i dolny kręgosłupa piersiowego

Pozycja III- wymaga ustawienia kkg w oparciu na przedrmionach i pod kątem ostrym, kkd pod kątem prostym i mobilizuje głównie odcinek L kręgosłupa

Drugi rodzaj ćwiczeń koryguje skrzywienie poprzez asymetryczne oddychanie w pozycji siadu ugiętego. W przyoadku pleców płaskich należy maksymalnie kifotyzować kręgosłup. W tym rodzaju ćwiczeń wykorzystuje się przybory i urządzenia (laski gimnastyczne, szczeble, drabinki) które umożliwiają symetryczną stabilizjację obręczy barkowej.

Metoda kinesiotaping

-metoda została opracowana przez doktora Kenzo Kase

- metoda wprowadzona do krajów azjatyckich w latach 1970-1980

- metoda wprwadzona do USA w połowie lat 90-tych

- do europy wchodzi w początkach XXI w

Kinesiotaping- metoda polegająca na oklejaniu wybranych fragmentów ciała plastrami o specjalnej strukturze

Wykorzystuje się w niej specjalnie wytworzony plaster. Jest to plaster o elastyczności 130-140% (nie ogranicza ruchów), rozciągający się tylko na długość, o ciężarze i grubości zbliżonych do parametrów skóry, odporny na działanie wody, umożliwiający przepływ powietrza dzięki falowemu utkaniu

Podstawowe funkcje fizjologiczne:

1. Redukuje ból i nadwrażliwość czuciową w skórze i mięsniach

2. Koryguje działanie mięśni

3. Redukuje nadmiar płynu limfatycznego powodującego obrzęki

4. Koryguje pozycje stawu

Rodzaje taśmy:

- sztywna (McConnel)

- elastyczna ( Kinesio Tex Tape)

McConnel Tape:

- hamuje działanie mięśnia

- hamuje ruchomość w stawie

- pozwala mięśniom na „odpoczynek” przez to redukuje ból

- koryguje pozycje stawu

- unieruchamia staw

Kinesio Tex Tape

- „edukuje” osłabione mięśnie

- zapobiega zmęczeniu mięsni

- zapobiega skurczom mięśniowym

- zmniejsza ból

- zmniejsza stan zapalny

- zwieksza ruchomość

- zmniejsza obrzęki

- koryguje pozycje stawu

- unieruchamia staw

Kineso Tex Tape:

- rozciąga się do 40% długości początkowej

- rozciąga się tylko w jednym kierunku

- klej po stronie wewnętrznej taśmy jest aktywny przez ciepło, nie posiada on żadnych właściwości medycznych

- ciężar i grubość taśmy jest niemal identyczna z grubością skóry, pacjent nie odczuwa jej obecności na skórze

- Kineso Tex Tape nałożona jest na powierzchnie skóry w lekkim naciągnięciu

- taśma może być noszona przez kilka dni, nie schodzi przy kąpieli (mycie jest jak najbardziej wskazane dla usunięcia nagromadzonej pod taśmą soli od potu a także obumarłego naskórka)

Działanie na system limfatyczny:

- tworzy przestrzeń pod skórą dla stworzenia drenażu limfatycznego

- zwiększa krążenie krwi

- ulatwia drenaż limfatyczny z miejsca obrzęku

- zmniejsza ucisk na receptory mechaniczne, zmienia odczucie bólu

- zmniejsza obrzęk

- zmniejsza nagoromadzenie czynników chemicznych wyzwolonych po urazie tkanki

Działanie na mięśnie:

- zwiększa intensywność skurczu w mięśniach osłabionych

- zmniejsza efekt zmęczenia mm

- wpływa na pozycję spoczynkową mięśnia- zmniejsza jego rozciągnięcie lub przykurcz

- wpływa na zmniejszenie bolesnych skurczów mięśniowych

- zwieksza zakres ruchu

- wpływa na zmiany w czuciu głębokim

Działanie na stawy:

- wpływa na asymetrie wywołane przez skurcze mięśniowe lub przykurcze mm

- normalizuje napięcie mięśniowe

- poprawia zakres ruchu

- działa zarówno na małe jak i duże stawy

- obniża ból spowodowany stanem zapalnym w stawach

Metoda Maitlanda

Geoffrey Maitland- australijski fizjoterapeuta, uważał że głównym celem fizjoterapii jest rozwiązanie problemu funkcjonalnego:

- zniesienie odczuć bólowych

- przywrócenie ruchomości

- wyrównanie napięcia mięśniowego

Badanie

1. Ocena subiektywna (specjalny diagram)

- obszar bolesności, częstotliwość, intesywność wrażeń subiektywnych, wywiad chorobowy

Terapeuta szuka odpowiedzi:

- jakie ruchy lub jaka postawa wywołują ból

- po jakim czasie on występuje

- z jaką intensywnością przebiega

- jak długo trwa

2. Badanie obiektywne- badane są nie tylko struktury i stawy w obrębie obszaru bólowego, ale również struktury mogące swój ból na ten obszar rzutować

Terapia:

1. Mobilizacje- bierne i rytmiczne, w obrębie aktualnie dostępnego zakresu ruchomości

Wykonane są pod pełną kontrolą ze strony pacjenta

Stopnie mobilizacji:

1. Ruch o małej amplitudzie

2. Duża amplituda w środkowym zakresie ruchu

3. Duża amplituda w końcu zakresu ruchu

4. Mała amplituda na końcu zakresu ruchu

2. Manipulacje- szybkie i nagłe wykonanie ruchu przekraczającego aktualnie dostępny zakres ruchomości. Przebiegają bez kontroli ze strony pacjenta

Przykłady

W przypadku ograniczenia ruchu wyprostu stosuje się:

- wyprost kręgosłupa w leżeniu przodem

Wyprost kręgosłupa w leżeniu przodem z stabilizacją obręczy miedniczej pasem lub ręką terapeuty

- wyprost kręgosłupa w pozycji stojącej

- mobilizacje w wyproście

Metoda McKenziego

Badanie:

Wywiad:

- czynniki sprawcze

- czynniki przyczyniające się do pogorszenia

- przebieg choroby

- dotychczasowe leczenie

- ocena postawy

- ocena objawów neurologicznych

Druga część badania polega na wykonaniu pojedynczych a następnie wielokrotnych (1x, 3x, 5x, 10x) powtórzeń ruchów w różnych kierunkach i w różnych pozycjach wyjściowych

Wykonanie tych ruchów pozwala określić nam kierunki w których występuje ograniczenie ruchomości, oraz w których kierunkacj pojedyncze lub powtarzane ruchu powodują zmiane dolegliwości pacjenta ( poprawę lub pogorszenie)

Zastosowanie metody

Większość zespołów bólowych kręgosłupa ma tło mechaniczne (spowodowane jest zaburzeniami mechaniki kręgosłupa)

Ból kręgosłupa może być spowodowany przez nagłe dynamiczne lub długotrwałe statyczne przeciążenie

- bóle krzyża

- bóle karku

- lumbago

- dyskopatia

- rwa kulszowa

- rwa ramienna

3 zepoły bólowe pochodzenia mechanicznego

1. Zespół posturalny

Wynika z przyjmowania nieprawidłowych pozycji, postawy ciała (przeciążenie nie zmienionych patologicznie tkanek miękkich)

2. Zespół dysfunkcyjny

Wynika z wieloletnich nawyków nieprawidłowej postawy jak i przebytych urazach, zmianach zwyrodnieniowych, wcześniejszych przemieszczeniach jądra miażdżystego

Dochodzi do przeciążenia zmienionych patologicznie tkanek miękkich i do ograniczenia ruchomośc.

Ból pojawia się jedynie w końcowej fazie ruchu

3. Zespół zaburzeń strukturalnych

Charakteryzuje się trwałymu zmianami napięć w obrębie krążka międzykręgowego i w obrębie trzonów kręgowych, miękkich tkanek okołokręgosłpupowych

Mogą występować deformacje

Pojęcia w metodzie McKenzie:

- fenomen centralizacji- powrót objawów bólowych z obowodu do centrum na skutek repozycji dysku na swoje miejsce

- peryferyzacja- wędrowanie bólu na obwód związany z patologią ustawienia krążka międzykręgowego

Podczas wykonywania ruchów zgięcia obserwuje się analogiczne mechanizmy tylko w odwrotnym kierunku przesunięcia jądra

1. Wypuklina- wysunięcie się części dysku bez przerwania części włóknistej

2. Protruzja- przepuklina- brak pełnego uszkodzenia pierścienia włóknistego

3. Ekskruzja- przerwanie ciągłości pierścienia

4. Sekwestracja- oddzielenie części jądra miażdżystego od reszty

1 i 2 dotyczy terapii metodą Mc Kenziego, 3 i 4 nie dotyczy już tej metody gdyż zmiany są już zbyt zaawansowane

Terapia:

Wykorzystuje się ruchy odwracające mechanizm wywołujący dolegliwości bólowe tzn. w procesach patologicznych charaktryzujących się tyłoprzemieszczeniem jądra miażdżystego stosuje się ćwiczenia wykorzystujące przeprost a w przodoprzemieszczeniach wykorzystuje się ćwiczenia bazujące na zgięciach kręgosłupa.

Zespół zaburzeń posturalnych:

- właściwe ustawieni np. odcinka L w pozycji lordotyzującej uzyskuje się dzięki czynnemu napięciu mm antygrawitacyjnych, bądź dzięki zastosowaniu wałka lędźwiowego- biernie utrzymującego wygięcie w tym odcinku.

W sytuacji ograniczenia ruchu zgięcia:

- zgięcie kręgosłupa w leżeniu tyłem

- zgiecie w pozycji stojącej

- mobilizacje rotacyjne w zgięciu

Powtarzenie ćwiczeń:10-15x co godzinę

Leczenie zajmuje ok. 6 tyg

W I okresie ostrym przy tyłoprzemieszczeniu jądra stosuje się:

- leżenie przodem

- zastosowanie wałka pod brzuch

- stopniowo włączyć ćw. Wyprostne

- unikać pozycji zgięciowych

Powtarzanie ćwiczeń: 5-6 serii po 10 powtórzeń

I zespół zaburzeń strukturalnych (ból centralny symetryczny):

- leżenie przodem (ok5min)

- leżenie przodem w wyproście kręgosłupa ( w przeproście ok. 5min)

- wyprost w leżeniu przodem (10 powtórzeń w serii 2-6)

Jeśli objawy się nie zmniejszają:

- mobilizacje wyprostne

- mobilizacja rotacyjna w przeproście

- manipulacje w wyproście

II zespół zaburzeń stukturalnych (ból centralny, symetryczny z ograniczeniem lordozy, przymusowa kifoza):

- ułożenie pacjenta w pozycji leżenia przodem, ale w ustawieniu zgięciowym, podkładając pod brzuch wałek, klin ( całkowita pozycja leżenia przodem przeciwwskazana)

- stopniowo zmniejszanie zgięcia kręgosłupa a do momentu gdy pacjent potrafi przyjąć pozycje leżenia przodem ( zmiana II zespołu na I- dalsze postępowanie tyłoprzemieszczenia odbywa się tak jak w I)

Metoda Mulligana

Brain Mulligan- nowozelandzki fizjoterapeuta, który w latach 90-tych XXw przedstawił własny sposób postępowania w zaburzeniach czynnościowych narządu ruchu

Wg Mulligana, główną przyczyną ograniczeń ruchomości oraz dolegliwości bólowych są zmiany osi obrotu stawu, które powstają w wyniku nieprawidłowgo ustawienia względem siebie kostnych elementów

Orginalność metody Mullinga polega na połączeniu biernych moblizacji z jednoczesnym czynnym ruchem kątowym uruchamianego stawu

Uzasadnienie

- zabiegi mobilizacyjne przebiegające w jednej płaszczyźnie nie są dobrym odwzorowaniem mechanizmu gry stawowej

- mobilizacje czynne rzadko są wykonywane w pełnym zakresie, i dlatego trudno uzyskac za ich pomocą maksymalne rozciągnięcie struktur okołostawowych

*Mullogan uważał, że zabiegi przeprowadzone w pozycjach odciążających (leżenie przodem, tyłem, bokiem) przynoszą krótkotrwałą poprawę

*poprawa ta ulega zmniejszeniu, w miarę działani sił kompresji

Badanie:

- określenie zakresu ruchu czynnego i biernego ze sprawdzeniem czucia końcowego

- gra ślizgu stawowego

- ocena siły i elastyczności mm

Terapia:

1. Wykonanie przez pacjenta ruchu w kierunku bolsnym do granicy wystąpienia objawów

2. Przeprowadzenie przez terapeute mobilizacji stawu w stronę bolesną

3. Pogłębienie ruchu przez pacjenta z utrzymaniem nacisku moblizacyjnego przez terapeute

4. Powrót do pw

5. Zakończenie birnej mobilizacji

- podczas pierwszej sesji z pacjentem wybrane techinki terapeutyczne powtarzane są nie więcej niż 3x

- w czasie kolejnych zabiegów (najwcześniej 48h po pierwszym) można zwiększyć ilość powtórzeń jeśli zabieg był skuteczny

- w przerwach między sesjami terapeutycznymi Mulligan wykorzystuje bandażowanie, ustalając prawidłową oś ruchu w stawie

- dzięki temu można przyspieszyć proces zdrowienia

Metoda Peto

Twórcą metody był węgierski lekarz, filozof i pedagog. W roku 1947 utworzył w Budapeszcie Instytut Osób Niepełnosprawnych Ruchowo.

Zdaniem twórcy systemu, usprawnianie ruchowe dzieci z porażeniem mózgowym należy zawsze łączyć z intensywnym oddziaływaniem psychopedagogicznym i opanowaniem wiadomości szkolnych

Peto za najważniejszy cel terapii uznał poprawę stanu funkcjonalnego i osiągnięcie przez swoich pacjentów pełnej sprawności rozumianje jako zdolność do aktywnego udziału w życiu społecznym

Do najważniejszych cech metody zaliczamy:

1. Połączenie w całość wszystkich elementów usprawniania (m.in. kinezyterapia, terapia zajęciowa, zajęcia doskonalenia mowy, nauka szkolna)

2. Organizowanie zajęć zespołowych

3. Prowadzenie zajęć przez jedną osobę

4. Wykorzystanie specjalistycznego sprzętu

W metodzie Peto wyniki usprawniania nie są uznawane za bezpośredni cel terapii. Traktowane są jako jeden ze środków mających umożliwić aktywne uczestnictwo w życiu społecznym

W przypadku poważnych zaburzeń psychomotorycznych usprawnianie rozpocząć należy przed 3rż ( w takim przypadku zajęcia prowadzone są w miejscu zamieszkania pacjenta i trwają 2h dziennie)

W przypadku, gdy objawy są umiarkowane czy nieznaczne, terapie rozpoczyna się w późniejszym wieku przedszkolnym lub wczesnym szkolnym (3-6 rż). W ciągu dnia dziecko jest usprawniane 12-13h. Średni czas pobytu dziecka w ośrodku to 2-3 lata

W procesie usprawniania dużą uwagę zwraca się na:

-zakres samoobsługi (ubieranie się, rozbieranie, mycie, jedzenie, sprzątanie,

- ćwiczenia osiągania coraz to nowych pw

- ćwiczenia równoważne

- ćwiczenia chodu

- mowy

- poprawę czynności kkg (pisanie i rysowanie)

W czasie ćwiczeń wykorzystywany jest specjalistyczny sprzęt:

- krzesła z oparciem w kształcie drabinki

- stoły o szczebelkowym blacie

- drążki terapeutyczne

- kółka gumowe

- podkładki pod stopy

W nauce poszególnych czynności przydatne jest rytmiczne wyliczanie.

Dzieci wykonują ćwiczenia jednocześnie głośno i rytmicznie opisują poszczególne fazy czy etapy zadania ruchowego.

Rytm wypowiedzi zmienia poziom napiecia mieśniowego, poprawia koordynacje a sam opis ćwiczenia uświadamia dziecko, że to ono samodzielnie wykonuje daną czynność.

W metodzie Peto ułatwienie terapii odbywa się dzięki:

- pracy przewodnika

- współpracy dzieci w grupie

- odpowiednio przygotowanemu programowi

- wyposażeniu Sali

- stymulacji słownej

Metoda PNF w rehabilitacji

Zjawisko plastyczności tkanki nerwowej oparte jest na dwóch mechanizmach:

- nowotworzenia wypustek komórkowych w obrębie sprawnych neuronów na bazie regeneracji, reaktywności i kompensacji

-ujawnienia nieczynnych do chwili uszkodzenia, chociaż wytworzonych wcześniej, połączeń synaptycznych neuronalnych

Jest to sposób leczenia dysfunkcji nerwow-mięśniowych, objawiających się zaburzeniami pracy na obwodzie (spastyczność, sztywność, wiotkość, zaburzenia koordynacji i siły) za pomocą torowania, ułatwiania przepływu informacji- głównie poprzez pobudzenie proprioreceptorów (receptorów narządu ruchu)

W życiu codziennym, aktywne jest jedynie ok. 10% potencjału komórkowego naszego mózgu tzn. jedynie w jednej dziesiątej części komórek wchodzących w skład CUN zachodzą procesy gromadzenia dostarczanych informacji,ich selekcji, syntezy oraz tworzenia reakcji następczej

Pozostałe 90% wydaje się być niewykorzystane

Postawą PNF są prawa Sheringtona, określające podstawowe zasady funkcjonowania układu nerwowego:

- wyładowanie następcze- efekt stymulacji jednostek motorycznych trwa dłużej niż działanie impulsu pobudzającego

- sumacja czasowa -następuje bezpośrednio po sobie, w krótkim okresie, bodźce podprogowe dodają się do siebie, dając w efekcie impuls progowy tzw impuls pobudzający

- sumacja przestrzenna - bodźce podprogowe wysyłane z różnych przestrzeni scalają się, tworząc odpowiedź progową

- promieniowanie pobudzenia- rozprzestrzenianie się i zwiększenie siły odpowiedzi

Główne założenie tej metody to:

- Stosowanie ruchu globalnego i złożonego, w którym element rotacji uznany jest za podstawowy w połączeniu ze skośną płaszczyzną wykonywanego ruchu

- technika bodźców proprioreceptywnych stosowana poprzez stopniowo wzrastający opór ręczny, umożliwiający wykonywnie ruchu skoordynowanego i w żądanym zakresie.

- wykorzystanie w szerokim zakresie synergizmu mięśniowego w celu maksymalnego pobudzenia słabszych grup mięśniowych

Filozofia metody PNF

Opiera sią na twierdzeniu, że każdy człowiek, również chory, ma nieograniczony potencjał. Na tej podstawie H. Kabat sformuował założenia PNF:

- skuteczność leczenia zależy od terapeuty i pacjenta, wspólnego określenia celów i wspólnej woli ich osiągnięcia

- ocena pacjenta rozpoczyna się od oceny jego możliwości, a nie od oceny tego, czego nie może wykonać

- głównym celem leczenia jest poprawa fukcji narządu ruchu

- możliwości każdego pacjenta są różne, zatem konieczna jest indywidualne praca z pacjentem

- należy mieć świadomość, że problemy neurologiczne, ortopedyczne należy zauważyć jako czynniki zaburzające funkcje całego orgaznizmu pacjenta

*główny celem metody PNF jest odbudowa czynności ruchowych (reedukacja) prowadzona w oparciu o ruchy zbliżone do tych, jakie się wykonuje w życiu codziennym

*postępowanie oparte jest o sumowanie się różnego rodzaju bodźców (głównie wzrokowych, słuchowych, proprioreceptywnych, dotykowych i równoważnych)

*w tej metodzie rezygnuje się z izolowanych ruchów w pojedynczych stawach i w typowych płaszczyznach

Podstawowe techniki stosowane w tej metodzie:

- powtarzane skurcze

-rytmiczne zapoczątkowanie ruchu stosowane u osób, które mają problemy z rozpoczęciem ruchu (sztywność, spastyczność)

- zmiana kierunku ruchu na przeciwny- jako nieodłączna składowa dla większości ruchów wykonywanych w życiu codziennym

- techniki rozluźniające- z ruchem biernym lub czynnym poza zakres ograniczenia ruchomości, ale po uprzednim rozluźnieniu, które uzyskuje się przede wszystkim na drodze poizometryczej relaksacji

- dodatkowe środki fizykalne jako uzupełnienie powyższych technik

PNF jako koncepcja powstała w 1946r w Kalifornii dzięki współpracy neurofizjologa- dr Hermana Kabata i fizjoterapeutki- Maggie Knott

Korzyści PNF:

- pozytywne rozpoczęcie terapii (z dala od faktycznego miejsca dysfunkcji)

- jasno określone,osiągalne cele wpływają na pełną świadomość pacjenta podczas zabiegu

- PNF znajduje funkcjonalne rozwiązanie dla problemów ruchowych dnia codziennego pacjenta

- wyjaśniając zasady wykonania poszczególnych aktywności, chroni pacjenta przed samoistną, patologiczną kompensacją

- uczy zmian pozycji oraz ruchów globalnych (np. poruszanie się w obrębie łóżka, przesiadanie się z wózka na toaletę

- ze względu na sumowanie się podczas terapii wielu bodźcówn odbieranych przez pacjenta stanowią silną stymulację polisensoryczną.

- metoda przyjazna dla pacjenta- oparta na bezbolesnej pracy, wykorzystującej silne odcinki ciała i umiejętności chorego do ułatwiania reedukacji utraconych funkcji

- wysoki poziom bezpieczeństwa terapii wynikający z integracji zabiegu z diagnostyką

- możliwość pracy z chorym na każdym poziomie dysfunkcji.

- wysoki poziom edukacji pacjenta, oparty na współuczestnictwie w planowaniu terapii oraz kontyuacji ćwiczeń w formie programu domowego

-niewielkie wymagania sprzętowe

- duża efektywność prowadzonej terapii

Wskazania do terapii z wykorzystaniem elementów metody PNF

NEUROLOGIA:

-przebyte incydenty naczyniowe Ośrodkowego Układu Nerwowego w postaciu udarów niedokrwiennych oraz krwotocznych mózgu

- wszelkie choroby powodujące zburzenia w utrzymaniu równowagi

- wszelkie choroby powodujace upośledzenie stereotypu chodu

- SM, choroba Parkinsona

ORTOPEDIA:

- pooperacyjni, u których wystepują zaburzenia funkcji mięsni w postaci deficytu masy oraz siły mięśniowej

- choroby mm szkieletowych (m.in. dystrofie, zaburzenia metaboliczne, zmiany zapalne)

- złamania tkanki kostnej

- uszkodzenia tkanek miękkich aparatu ruchu: mm, ścięgien, więzadeł, torebek stawowych

- zaburzenia tzw propriorecepcji jako następstwo doznanego urazu tkanek miękkich

- zaburzenia prawidłowej postawy- reedukacja posturalna

- bóle kręgosłupa segmentu C, Th oraz lędźwiowo- krzyżowego

- neuralgie nerwu trójdzielnego oraz twarzowego

- zaburzenia funkcji wegetatywnych (oddychanie, połykanie, artykulacja)

- leczenie stawów hypermobilnych- stabilizacje stawów kręgosłupa oraz kończyn

Celem technik stosowanych w koncepcji PNF jest:

1. Torowanie funkcjonalnego ruchu

2. Wzmacnianie mm

3. Regulacja napięcia mięśniowego

4. Rozluźnienie mm

5. Zwiększenie zakresu ruchu

6. Redukcja bólu

7. Poprawa wytrzymałości mm

Reedukacja prawidłowego stereotypu chodu:

- w zależności od aktualnych możliwości psychoruchowych pacjenta istnieje możliwość doskonalenia każdej fazy cyklu chodu w dogonej i bezpiecznej dla pacjenta pw

- przygotowanie do właściwej reedukacji chodu może odbywać się na macie, począwszy od pozycji niskich, bezpiecznych dla pacjenta- w leżeniu na plecach, poprzez pozycje w siadzie klęcznym, klęku, klęku jednonóż itp.

- bardzo istotnym elementem rehabilitacji chodu, są aktywności w pozycji siedzącej, przygotowujące do wstawania m.in. stabilizacja pozycji, symetryczne ustawienie miednicy itp.

- praca w pozycji wysokiej (pozycja stojąca), to przede wszystkim stabilizacja pozycji, nauka przenoszenia ciężaru ciała, aktywność w staniu jednonóż oraz inne ćwiczenia, często z wykorzystaniem przedmiotów rehabilitacyjnych w postaci taśm gumowych, trenerów równowagi, poręczy rehabilitacyjnych itp.

METODA PRESSIO

Impulsem do zapoczątkowania prac nad metodą Pressio było rozczarowanie efektami terapii w postaci ćwiczeń symetrycznych, oraz odmienne spojrzenie na terapię skolioz

Skolioza to wielopłaszczyznowe zniekształcenie kręgosłupa, które polega na bocznym wygięciu w płaszczyźnie czołowej, odchyleniu w płaszczyźnie strzałkowej oraz segmentalnej rotacji osiowej.

-Teoria Roafa mówi o decydującym znaczeniu rotacji w tworzeniu się skrzywienia i jego progresji

- Rotacja kręgosłupa jest najważniejszą cechą charakterystyczną progresywnej skoliozy idiopatycznej

- Wnikliwe obserwacje postaw ciała dzieci skoliotycznych wykazały, że istnieje u nich tendencja do przyjmowania charakterystycznej postawy przodowygiętej

- charakterystyczna jest dla progresywnych skolioz duża rotacja kręgosłupa w połączeniu z przodowygiętą postawą ciała

W zachowawczym leczeniu skolioz idiopatycznych należy zatem:

- kifozować i równocześnie derotować kręgosłupa

- skracać wybiórczo mięśnie strony wypukłej skrzywienia i rozciągać przykurcze po stronie wklęsłej

- oddziaływać korygująco na wszystkie trzy płaszczyzny skrzywienia

- przywrócić prawidłowe wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej

- Podstawę koncepcji „Pressio” stanowi derotację kręgów

- zadziałanie na zmiany ułożenia kręgów w płaszczyźnie poprzecznej stanowi istotę terapii- skręcona klp stanowi dużą przeszkodą w korekcji skrzywienia kręgosłupa i stwarza układ sił prowadzących do narastania deformacji

- Twórcy metody : dr Janusz Łęczyński oraz dr Andrzej Zaleszczuk

- Postanowili się skupić na oddziaływaniu na obu łuki skrzywienia jednocześnie w 3 płaszczyznach i w ten sposób leczyć powstałe skrzywienia

- Pacjent przyjmuje pozycje klęku podpartego w urządzeniu i wykonując tzw. „koci grzbiet” przy jednoczesnym wykorzystaniu taśm i pelot, czynnie oddziaływuje na zaburzenia kręgosłupa

- pozycja wyjściowa do ćwiczenia zasadniczego została zapożyczona z metody Klappa- pacjent znajduje się w klęku podpartym

- w tej pozycji kręgosłup jest odciążony (zniwelowana siła grawitacji). Dodatkowo kręgosłup chorego korygowany jest przez siły mechaniczne

- badając dynamometrycznie siłę nacisku, jaką ćwiczący może wywierać na peloty korektora, stwierdzono, że przekracza ona wartość 100kg

- wszystkie siły w związku z przemyślaną konstrukcją korektora, są „ zamknięte” wewnątrz przyrządu

- dodatkową zaletą aparatu jest możliwość dowolnego regulowania jego wymiarów w zależności od wzrostu pacjenta

- wykorzystana w tej metodzie pozycja klęku podpartego pozwala na uzyskanie największej ruchomości kręgosłupa i wykluczenie oddziaływania siły grawitacji na jego oś długą

- ćwiczenie zwane „koci grzbiet” daje możliwość maksymalnego uwypuklenia strony wklęsłej skrzywienia przy równoczesnym zablokowaniu strony wypukłej , powodując maksymalną redresję przykurczonych mm

- główna siła nacisku pelot skierowana jest bezpośrednio na szczyty skrzywień, a czynność rozciągania zastąpiono czynnością wciskania (Pressio) o znacznym działaniu derotująco-korygującym

Metoda ta opiera się na dwóch bardzo ważnych zasadach:

- aby móc korygować trzeba wpierw derotować, ze względu na to, że zmiana położenia trzonów kręgów w płaszczyźnie poprzecznej powoduje zmiany klp prowadzące do narastania deformacji

- sposób i kierunek działania sił derotująco- redresyjnych w terapii, musi być odwrotny do kierunku sił wywołujących i pogłębiających skoliozę

- twórcy metody Pressio skonstruowali urządzenie wspomagające korekcję i leczenie skolioz tzw. Autokorektor

- ćwiczenia za pomocą tego urządzenia uwzględniają zasadę indywidualnego doboru korekcji

- indywidualnie dostosowanie jest również ustawienie blokad, taśm i pelot w zależności od przebiegu i rodzaju skrzywienia

- autokorektor pozwala na oddziaływanie na wszystkie trzy płaszczyzny w sposób czynny, jak również na oba łuki: pierwotny i wtórny

- działa derotująco i korygująco na oba łuki skrzywienia w trzech płaszczyznach jednocześnie

Wg autorów do zasadniczych celów ćwiczeń można zaliczyć:

- trójpłaszczyznową korekcję wady,

- poprawę ruchomości klp

- zwiększenie pojemności życiowej płuc

- kosmetyczną korekcję skrzywienia

- przed ćwiczeniem podstawowym (w korektorze postawy) stosuje się ćwiczenia wstępne: ruchy w przód i tył w skulnym leżeniu tyłem, ćwiczenie „koci grzbiet” bez oporu

Wprowadza się również poprawny wzorzec oddychania: wdech następuje w pw, wydech podczas kifotyzacji kręgosłupa. Odwrotne przeprowadzenie cyklu oddechowego powodowałoby niepożądane rozszerzenie tkanki płucnej po stronie wklęsłej skrzywienia

Początkujący ćwiczą od 5-6 serii po 15-20 powtórzeń, wykonywanych raz dziennie, 3-5x tygodniowo.

Napięcie w każdym powtórzeniu trwa 2-3s. W pierwszym, początkowym okresie ważne jest stałe zwiększenie siły nacisku na peloty.

Ostatnią modyfikacją jest urządzenie do leczenia skolioz „Delfin” z 2006r

Peloty zostały zastąpione głowicami, które działając najpierw pionowo w dół powodują derotację trzonów kręgów a następnie w fazie największej derotacji wykonują ślizg w bok, doprowadzając kręgosłup do pozycji hiperkorekcyjnej

Metoda S-E-T

Metoda ta została opracowana przez Kare Mosberga, który od wielu lat cierpiał na dolegliwości bólowe odc L i stawów biodrowych.

Koncepcja ta jest rozwinięciem zasad ćwiczeń w odciążeniu. Znajduje zastosowanie zarówno w usprawnianiu okresie ostrym i przewlekłym jak i u osób zdrowych jako profilaktyka oraz forma rekreacji i sportu.

Podczas ćwiczeń prowadzonych zgodnie z zasadami koncepcji SET można wykorzystać bardzo bogate wyposażenie dodatkowe. Do sprzętu dodatkowego będziemy zaliczać:

1. Ruchoma kolumna teleskopowa do ćwiczeń czynnych z oporem, wspomaganych i czynnych z oporem

2. Elastyczne podwieszki ułatwiające obciążenie lub umożliwiające dawkowanie oporu.

3. Podwieszenie szyny i ruchome barierki do nauki chodzenia.

4. Przybory do treningu sensomotoryki odc C kręgosłupa

5. Hamaki, huśtawki, drabinki, drążki do integracji sensomotorycznej

6. Piłki, kliny, poduszki do ćwiczeń równoważnych.

Zastosowanie:

1. System diagnostyki i leczenia w łańcuchu kinetycznym otwartym i zamkniętym

2. Działanie przeciwbólowe

3. Rozluźnienie

4. Trakcje, autotrakcje

5. Mobilizacje, automobilizacje

6. Stretching

7. Zwiększenie ruchomości

8. Trening sił

9. Trening wytrzymałości

10. Trening sensomotoryczny

11. Trening stabilizacji

12. Program komputerowy umożliwiający indywidualny dobór ćwiczeń

13. Ćwiczenia w domu

14. Ćwiczenia grupowe

Łańcuch kinematyczny otwarty:

- część dystalna nie jest obciążona ciężarem ciała

- część dystalna jest nieustabilizowana

- przemieszcza się dystalna przyczep mięśnia

- ruch w 1 stawie nie powoduje współruchu w sąsiednim stawie

- izolowany ruch w jednym stawie

- większa prędkość w swoboda ruchu

- mniejsza stabilność

Ćwiczenia w łańcuchu otwartym:

- pojedynczych grup mm

- odtwarzają pojedyncze wzorce ruchowe

- zwiększona komponenta sił ściskających

- aktywizują mm agonistyczne

- nie nadają się do treningu czynności dnia codziennego i sportowego

Łańcuch kinematyczny zamknięty:

- część dystalna jest obciążona ciężarem ciała

- część dystalna jest ustabilizowana

- przemieszczają się oba: proksymalny i dystalna

- ruch w 1 stawie powoduje współruch w sąsiednim stawie

- określony ruch wielostanowy

- mniejsze przyspieszenie

- większa stabilizacja

Ćwiczenia w łańcuchu zamkniętym:

- angażuje duże zespoły mięśniowe

- odtwarzają wzorce funkcjonalne

- zwiększenie komponentu sił kompresujących

- aktywizują mm agonistyczne

- aktywizują mm antagonistyczne

- odzwierciedlają czynności dnia codziennego

- lepsza stabilizacja dynamiczna- propriorecepcja

Metody reedukacji posturalnej

-elementem systemu jest oryginalny sposób badania osoby z wadą postawy

- układ ciała rozpatrywany jest jako układ specyficznych figur geometrycznych

Płaszczyzna czołowa:

- w warunkach prawidłowych, oglądając badanego z przodu i tył, wyodrębnia się 3 równoległe prostokąty ułożone jeden na drugim

Płaszczyzna strzałkowa:

- segmenty ciała mają kształt trapezów; góry i dolny skierowane podstawą ku tyłowi , środkowy ku przodowi

- w warunkach prawidłowych trapezy powinny znajdować się jeden nad drugim, oraz być względem siebie proporcjonalne

Ćwiczenia bazują na symetrycznych oraz asymetrycznych ruchach tułowia

Rodzaje ćwiczeń:

- wentylacyjne

- mobilizacyjne

- kształtujące

- siłowe

- w zwisach

Metoda Majocha:

- stosowana w postępowaniu kinezyterapeutycznym w skoliozach

- duże znaczenie w metodzie ma oddziaływanie na mięśnie posturalne

- ćwiczenia prowadzi się w pozycjach ułatwiających korekcje ustawienia kręgosłupa

- mięśnie posturalne obciąża się dopiero po skorygowaniu ustawienia kręgosłupa

- specyficzne dla metody są duże obciążenia treningowe

- przeważnie stosuje się ćwiczenia o charakterze krótkich ćwiczeń izometrycznych

- opór jest tak dawkowany, aby obciążenie nie zaburzało uzyskanej maksymalnej korekcji

-ćwiczenia prowadzi się indywidualnie i stacyjnie

- duże znaczenia mają ćwiczenia ogólno kondycyjne, ćwiczenia w basenie i zabawy ruchowe

- dzienne obciążenie dziecka ćwiczeniami wynosi zwykle ok. 5h

- metoda mało popularna- zbyt duży nacisk kładzie się na siłę i wytrzymałość mięśni- cechy te nie gwarantują zdolności utrzymania poprawnej postawy

- wzmocnienie „gorsetu mięśniowego” w pewnych przypadkach staje się szkodliwe i prowadzi do progresji skrzywienia

-nie ma dowodów naukowych, że wadom postawy towarzyszy deficyt siły mięśni posturalnych

Ćwiczenia korekcyjne wg Hoppe- system osiowo- symetryczny

- wg tej metody ustawienie kkd (zwłaszcza stóp) ma istotną rolę w możliwościach korekcyjnych

- nieprawidłowości w ustawieniu stóp rzutują na całą sylwetkę, prowadzą do zmian w ukształtowaniu fizjologicznych krzywizn kręgosłupa i pojawienia się skolioz

- część diagnostyczna to zwrócenie uwagi na przebieg „osi długich” części ciała: głowy, twarzy, tułowia, kkd. W warunkach prawidłowych osie powinny tworzyć pion. W zaburzeniach statyki ciała nie pokrywają się ze sobą.

- część terapeutyczna to trójpłaszczyznowe, jednoczasowe oddziaływanie korekcyjne

- symetrie ciała wymusza stosowanie odpowiednio skonstruowanych ramek (drewnianych kwadrantów) ułożonych po obu stronach głowy. W tej pozycji wykonywane są symetryczne ruchy kończynami dolnymi

Szkoła pleców

- model wtórnej profilaktyki dolegliwości bólowych kręgosłupa- szkoła pleców z Karlsruhe

- jej cechą charakterystyczną jest systemowe podejście do problemu bólów kręgosłupa

- obok wyrabiania umiejętności motorycznych uczestnikom szkoły pleców dostarcza się podstawową wiedzę z fizjologii kręgosłupa

Kinezyprofilaktyka podzielona jest na 3 części:

- relaksacja

- gimnastyka funkcjonalna- ćwiczenia koordynacyjne, równoważne, rozciągające, mobilizujące, oddechowe, z przyborami

- trening postawy- poprawa wzorców ruchowych, nauka ustawiania miednicy, przyjmowania pozycji odciążających

Szkoła pleców dla fizjoterapeutów:

- fizjoterapeuci należą do przedstawicieli zawodów medycznych najbardziej narażonych na przeciążenia

- wielokrotne powtarzanie czynności prowadzi z czasem do powstania i utrwalenia określonych nawyków

- nieprawidłowe nawyki ruchowe mogą prowadzić do choroby przeciążeniowej

Pozycja siedząca

Obciążenie zależne jest m.in. :

- rodzaju wykonywanych czynności

- siły wymaganej do wykonywania danych czynności

- przestrzeni do dyspozycji terapeuty

*zalety- łatwiejsze wykonywanie czynności precyzyjnych

*wady- ograniczenie przestrzeni pracy, mniejsze możliwości wywierania siły

Pozycja stojąca

- zalety- większa swoboda ruchów dowolnych, większa przestrzeń robocza, możliwość wywierania sił o większych wartościach

- wady- większe zagrożenie niekontrolowanych obciążeń, mniejsza stabilność pozycji

Błędy:

- niewłaściwa pozycja robocza

- niewłaściwy uchwyt

- złe nawyki ruchowe

Niewłaściwa pozycja robocza:

- niedostosowana do rodzaju wykonywanej czynności

- brak doświadczenia z czasem przekształcony w błędny nawyk

- odcinek C przeciążony jest przeważnie podczas długotrwałej pracy statycznej

- dla odcinka Th niebezpieczne są czynności w których dochodzi do zaokrąglenia pleców

- dla odcinka L niekorzystne są ruchy zginania tułowia przy wyprostowanych stawach kolanowych i biodrowych

Niewłaściwy uchwyt:

- problem dotyczy nie tylko fizjoterapeuty ale również pacjenta

- niewłaściwy uchwyt może być zły sam w sobie, może być również zastosowany w nieodpowiednim miejscu

Złe nawyki ruchowe:

- zwykle występują jako konsekwencja niewłaściwego opanowania techniki wykonywania ćwiczeń leczniczych

Wskazówki praktyczne

- zastanowienie się przed wykonywaniem ćwiczenia jak je poprowadzić, najmniej obciążając kręgosłup

- dostosować wysokość łóżka do wzrostu terapeuty

- dobrać odpowiednią pozycję, ewentualnie zmienić pozycję chorego

- informować pacjenta jakie czynności będą wykonywane

- modyfikować ćwiczenia aby służyły one zmianie pozycji chorego

- kontrolować usytuowanie środka ciężkości, jeśli to możliwe punkty styku z pacjentem powinny być w obrębie jego tułowia

- jeśli to możliwe pracę na podłodze zastąpić pracą na stole terapeutycznym

- skracać maksymalnie ramię dźwigni

- unikać zgięcia i rotacji kręgosłupa

- angażować do pracy większe grupy mięśniowe

- unikać długotrwałego przebywania w jednakowej pozycji

- strój terapeuty powinien mu zapewnić swobodę ruchów

NDT Bobath

Koncepcja dla pacjentów po przebytym udarze mózgu lub innych urazach mózgowo czaszkowych

Twórcami tej koncepcji byli dr Berta i Karel Bobath, Czesi mieszkający w Londynie. Opracowali oni metodę o charakterze neurorozwojowym, a bazą do jej stosowania jest doskonała znajomość rozwoju neurofizjologicznego człowieka

- opracowali metodę po szczegółowej analizie terapii dzieci z porażeniem mózgowym

- uzasadnieniem dla opracowanego postępowania Metodą NDT- Bobath było stwierdzenie, że rozwój dziecka z dysfunkcją OUN, w tym MPDz, przebiega inaczej niż rozwój prawidłowy

W oparciu o początkowe założenia metody Bobathów, szwajcarska lekarka, Elizabeth Koeng i współpracująca z nią fizjoterapeutka Mary Quinton rozwinęły ją w leczenie neurorozwojowe

Poprzez porównywanie prawidłowego i patologicznego rozwoju psychomotorycznego u noworodków i dzieci, Bobathowie oceniali stopień dojrzałości oraz funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego

Studium zachowań ruchowych pozwala na szczegółową weryfikacje przebiegu rozwoju. Poprzez oceną stopnia dojrzałości oun można wcześnie wykryć zaburzenia związane z rozwojem ruchu oraz zaplanować odpowiednią rehabilitację

Celem metody jest rozwinięcie prawidłowych odruchów, które nie występują u większości dzieci z uszkodzonym oun, oraz hamowanie odruchów patologicznych i normalizacja napięcia mięśniowego

Program rehabilitacyjny jest ustalany do każdego dziecka indywidualnie i dostosowany do jego aktualnych możliwości

Wszystkie odruchy, jakie wykonuje dziecko podczas ćwiczeń muszą być kontrolowane przez terapeutę.

Charakterystyczną cechą metody NDT jest stosowanie dużej liczby odruchów, specyficznej formy ułatwiania ruchów oraz rozwojowy charakter ćwiczeń, które zmieniają się wraz z możliwościami dziecka

Hamowanie odruchów patologicznych i prawidłowy rozkład napiecia posturalnego osiąga się poprzez prawidłowe ułożenie dziecka oraz ustawienia punktów kluczowych, do których należą: głowa, szyja, obręcz barkowa i obręcz biodrowa

Odpowiednie poruszanie nimi umożliwia dziecku wykonywanie ruchu i samodzielną zmianę pozycji. Wpływa to na wyzwolenie prawidłowych odruchów postawy i co jest bardzo ważne uczy dziecka samodzielnego ich wykorzystania

Założeniem metody nie jest wykonywanie ruchów biernych. Wspomaganie jednej ze stref dziecka umożliwia jednoczesne ruchy czynne w innej strefie a częsta zmiana tych stref pozwala uzyskać ruchy czynne w różnych częściach ciała w zależności od potrzeb

Stymulacja napięcia posturalnego można osiągnąć m.in. poprzez poklepywanie określonej części ciała, co może działać hamująco lub stymulująco, czy poprzez zatrzymanie ruchu w wybranej fazie i utrzymanie pozycji

Kluczem do nauki dziecka w tej metodzie są zdobywane doświadczenia sensomotoryczne. Dzięki nim dziecko poznaje własne ciało i uczy się posługiwać nim w sposób celowy.

Zasady terapii NDT- Bobath

1. Funkcjonalne przygotowanie pacjenta do czynności życia codziennego

2. Przygotowanie do ruchu, na który składają się:

- utrzymanie prawidłowego zakresu ruchu w stawach, czyli zapobieganie przykurczom i deformacjom

- przygotowanie czuciowe

3. Normalizacja napięcia posturalnego dokonywana za pomocą różnych technik, jak:

- hamowanie nieprawidłowej aktywności odruchowej, wibracji czy docisku

4. hamowanie nieprawidłowej aktywności odruchowej i odruchów patologicznych

5. Torowanie prawidłowych wyrównań posturalnych w płaszczyźnie strzałkowej, czołowej i poprzecznej

6. wykonywanie prawidłowych ruchów poprzez stymulacje odpowiednich punktów kluczowych. Manipulacja głową, obręczą barkową i biodrową pozwala na wykształcenie reakcji prostowanie i równowagi

7. Ruch kontrolowany jest przez terapeutę, którego pomoc zmniejsza się w miarę opanowywania przez dziecko ruchu.

8. nie dąży się do opanowania pozycji statycznych, ale dąży się do ich ciągłej zmiany

Celem nadrzędnym postępowania jest wykorzystywanie wzorców posturalnych i motorycznych w samodzielnym życiu dziecka. Szczególnie ważne jest, aby terapia była akceptowana przez dziecko , odbywała się z pełną jego współpracą oraz współpracą jego rodziców i opiekunów.

W utrwalaniu zdobywanych umiejętności pomagają wszystkie osoby opiekujące się usprawnianym dzieckiem. Ćwiczenia ruchowe powinny zwiększać własną aktywność dziecka, nie mogą być narzucone, by nie wyzwolić w dziecku niepokoju i stresu.

Ćwiczenia unoszenia i utrzymywania głowy:

*pw- leżenie przodem, RR dziecka wyprostowane do przodu ( w przedłużeniu głowy) spoczywają na ręce osoby ćwiczącej

*wspomaganie- uniesienie rąk dziecka lekko do góry

*ruch-uniesienie głowy do góry

*pw- leżenie przodem na piłce

*wspomaganie- chwyt za biodra dziecka. Wolne lekkie pociąganie dziecka do Tyl tak, aby na piłce pozostały tylko ręce dziecka

*ruch- uniesienie głowy i podpór na rękach. Początkowo dziecko unosi głowę i prostuje w podporze ręce. Z czasem zaczyna toczyć piłkę przekładając je kolejno

Ćwiczenia przygotowujące do pełzania oraz zmiany pozycji z leżenia (obroty)

*pw- leżenie przodem, RR dziecka wyprostowane do przodu. Ćwiczący klęczy przed dzieckiem, chwyta rękami jego głowę.

*wspomaganie- wykonanie biernego skrętu głowy (wolno i delikatnie)

*ruch- skręt głowy wyzwala czynny skręt obręczy barkowej, to z kolei powoduje czynny skręt obręczy miedniczej. Ruch obrotu postępuje stopniowo. Najpierw głowa, za nią podąża obręcz barkowa i RR, a na końcu obręcz miednicza i kkd

*pw- leżenie przodem, ręce dziecka ugięte przy barkach. Ćwiczący znajduje się za głową dziecka z przodu chwyta rękami jego barki

*wspomaganie- bierny skręt obręczy barkowej, aż do uzyskania podporu na kg dalszej od osi obrotu ciała

*ruch- obrót ciała sposobem jak wyżej

Ćwiczenia przygotowujące do czworakowanie

*pw- leżenie przodem, RR dziecka zgięte przy barkach, chwyt za barki dziecka

*wspomaganie- uniesienie do góry jednego barku dziecka (skręt obręczy barkowej)

*ruch- odruchowe zgięcie i podciągnięcie do przodu kd po stronie uniesionego barku, aż do uzyskanie podporu na tej kończynie

*pw- leżenie przodem, RR dziecka w podporze, ćwiczący chwyta biodra dziecka.

*wspomaganie- uniesienie do góry jednego biodra dziecka (skręt obręczy miedniczej)

*ruch- odruchowe zgięcie kd po stronie uniesionego biodra i przesunięcie jej do przodu, aż do uzyskania na niej podporu. Tę samą czynność należy powtarzać w drugie strony

Ortopedyczna terapia Manualna Kaltenborna i Evjenth'a

Ortopedyczna Terapia Manualna (OMT) zajmuje się dysfunkcjami w układzie kostnym oraz mięśniowym. Częścią OMT są manualne mobilizacje stawów oraz tkanki miękkiej i układu nerwowego.

Metoda jest ukierunkowana na leczenie tzw. Dysfunkcji somatycznych:

- leczenie bólu

- leczenie hypomobilności

- leczenie hypermobilności

Leczenie bólu:

Leczenie dolegliwości bólowych odbywa się głównie przy użyciu technik trakcyjnych. W celu zmniejszenia odczuwania bólu, fizjoterapeuta stosuje techniki trakcyjne używając tylko niewielkiej siły następuje:

- odbarczenie mechanoreceptorów wewnątrzstawowych

- pobudzenie proprioreceptorów

- rozciągnięcie tkanki skórnej nad bolesnym stawem, które powoduje aktywność neuronów czuciowych i na zasadzie bramki bólowej moduluje odczuwanie bólu

1. Zasady ruchu translatorycznego:

Ruch translatoryczny (prostoliniowy) oznacza przesunięcie jednej z kości tworzącej staw, w ten sposób że wszystkie jej punkty, poruszają się wzdłuż linii prostej o tę samą odległość, z taką samą prędkością i w tym samym kierunku

Do ruchów translatorycznych, należą trakcja (ruch w kierunku prostopadłym do płaszczyzny leczniczej ) oraz ślizg (ruch odbywający się równolegle do płaszczyzny leczniczej)

2. Zasada trójwymiarowego ustawienia stawu:

Przed wykonaniem danej techniki leczniczej , staw zawsze zostaje ustawiony trójwymiarowo (płaszczyzna strzałkowa, czołowa, poprzeczna) , w celu złagodzenia aktualnie występującego bólu (ustawienie stawu w aktualnej pozycji spoczynkowej ) lub efektywniejszego rozciągania/ mobilizacji (ustawienie stawu na końcu ograniczonego zakresu ruchu)

3. Zasada samodzielnego leczenia:

Tzw. Ćwiczenia domowe dla pacjenta, są opracowane w celu efektywnego wsparcia procesu leczenia.

Pacjent otrzymuje instruktaż indywidualnie dobranych ćwiczeń trakcyjnych, mobilizacyjnych, rozciągających, poprawiających funkcję danego mięśnia, koordynacje mięśniową

8

---