• CERA STARCZA

(Charakterystyka cery i jej pielęgnacja)

Największym narządem, który okrywa nasz organizm jest skóra. Powłoka naszego ciała spełnia ważne funkcje, osłaniając narządy wewnętrzne przed wpływami środowiska zewnętrznego, równocześnie utrzymuje równowagę miedzy ustrojem i otoczeniem. Odgrywa poważne role:

-ochronną w stosunku do czynników mechanicznych, fizycznych, chemicznych i bakteryjnych

-w regulacji cieplnej

-w czynności wydzielniczej i regulacji równowagi wodno-oddechowej

-w czynności resorpcyjnej (wchłanianie przez skórę)

-jako narząd czucia

-w metabolizmie białek, cukrów, lipidów, witamin (zarówno rozpuszczalnych w tłuszczach, jak i w wodzie)

-w procesach odpornościowych ustroju.

Skóra jest tworem heterogennym i składa się z trzech, nałożonych na siebie warstw: tkanki podskórnej, skóry właściwej i naskórka. Występują w niej mieszki włosowe odpowiadające uwypukleniom naskórka, który wnika w głąb skóry. Towarzyszą im gruczoły łojowe, wydzielające na zewnątrz łój skórny. Gruczoły potowe są również wypukleniami naskórka w głąb skóry.

NASKÓREK

Najbardziej zewnętrzną warstwą skóry jest naskórek (epidermis) jest pochodzenia ektodermalnego, średnia grubość naskórka wynosi około 100 m. Składa się głównie z żywych komórek, zwanych keratynocytami, które podlegają procesowi keratynizacji, przekształcając się w martwe korneocyty. W naskórku wyróżniamy pięć warstw:

Tak więc, od wewnątrz do zewnątrz wyróżniamy:

• warstwę podstawną

• warstwę kolczystą

• warstwę ziarnistą

• warstwę jasną

• warstwę rogową

Warstwa podstawna jest to najniżej położona warstwa komórek, o wydłużonych, silnie zasadochłonnych jądrach, zwana jest również rozrodcza, gdyż występują tu najobficiej figury podziału. W jej obrębie stwierdza się prekursory keratyny a także stwierdzono obok komórek Langerhansa, komórki Merkela, uważane dawniej za upostaciowane zakończenia nerwowe. Komórki podstawne łączą się między sobą i położonymi wyżej komórkami warstwy kolczystej za pomocą desmosomów tj. uwypukleń błony komórkowej przylegających do siebie.

Warstwa kolczysta składa się z kilku rzędów wielobocznych komórek, ulegających spłaszczeniu w kierunku powierzchni skóry. Pomiędzy komórkami znajdują się przestrzenie wypełnione substancją miedzykomórkową - desmogleiną, która cementuje przylegające do siebie desmosomy. Powyżej warstwy kolczystej rozpoczyna się proces termalnej keratynizacji, toteż- dla odróżnienia- warstwę podstawną i kolczystą są łącznie wspólną nazwą warstwy Malpighiego.

Następną warstwą naskórka jest warstwa ziarnista. Na poziomie tej warstwy następuje przetwarzanie podstawowych cząsteczek, odpowiedzialnych za charakter fizykochemiczny warstw wyższych, z tworzeniem ziaren keratohialiny i pojawieniem się ciałek Otlanda. W warstwie tej znajdują się komórki żywe wraz z jądrem. W trakcie keratynizacji spłaszczają się, tracą jądro i przekszałcają się w korneocyty, które tworzą warstwę rogową.

Warstwa pośrednia (jasna) jest to wąskie pasmo leżące ponad warstwą ziarnistą, a dające się odróżnić od pozostałej warstwy rogowej jedynie na podstawie specjalnych barwień histochemicznych lub w mikroskopie elektronowym. Warstwa ta posiada właściwości załamywania światła.

Najbardziej zewnętrzną warstwą naskórka jest warstwa rogowa. Składa się z trzech warstw: jasnej, zbitej i rozłącznej. Te trzy warstwy mają w sumie grubość ok. 10 m. Warstwa rogowa ma całkowicie inny skład biochemiczny od poniższych warstw. Komórki, które tworzą są wynikiem końcowego rogowacenia. Uważanie są za komórki martwe, pozbawione jądra i zbudowane niemal wyłącznie z keratyny. Mają natomiast pewną liczbę enzymów, które uczestniczą w procesach metabolicznych. Zawierają mieszaninę substancji mniej lub bardziej higroskopijnych, zapewniających wiązanie wody.

ROLA WARSTWY ROGOWEJ

Warstwa rogowa posiada bardzo ważne funkcje dla organizmu. Stanowi barierę, jest miejscem na gromadzenie się substancji tłuszczowych, uczestniczy bardzo aktywnie w zjawisku nawilżania skóry i przez to pełni dominującą rolę estetyczną.

Za efekt bariery są odpowiedzialne: keratyna + tłuszcze + struktura anatomiczna. Uniemożliwia to przenikanie przez skórę substancji zewnątrzpochodnych, jak również spowalnia dyfuzję wody pochodzącej z głebszych warstw skóry właściwej. Uczestniczy więc w aktywny sposób w nawadnianiu skóry.

O efekcie bariery mogą świadczyć liczne przykłady:

-po usunięciu warstwy rogowej za pomocą taśmy klejącej wzrasta całkowita przepuszczalność skóry; spójność komórek i cementu miedzykomórkowego warstwy rogowej jest niezbędna do uzyskiwania efektu bariery.

-jeżeli intensywnie nawilży się skórę (opatrunek okluzyjny), to nadmierne uwodnione komórki warstwy rogowej tracą właściwości bariery i stają się przepuszczalne w obie strony; tak więc prawidłowe funkcjonowanie bariery skórnej zależy w znacznym stopniu od nawilżenia skóry.

-przeciwnie, jeśli skóra zostaje nadmiernie wysuszona, to traci swoją elastyczność i pęka (woda zmiękcza keratynę); działanie bariery jest więc znacząco osłabione z powodu naruszenia warstwy rogowej.

GRANICA SKÓRNO- NASKÓRKOWA

Przyleganie naskórka do skóry właściwej zapewnia granica skórno- naskórkowa. Jest to cienki twór usytuowany pod warstwą podstawną składający się z błony podstawnej i wielu innych substancji, tj. glikoproteiny, kolagen typu IV. Warstwa podstawna wraz z granicą skórno- naskórkową ma układ falisty, charakterystyczny dla skóry młodej. W procesie starzenia się granica ta spłaszcza się, a skóra wiotczeje.

SKÓRA WŁAŚCIWA

Skóra właściwa jest pochodzenia mezodermalnego. Zbudowana z włókien tkanki łącznej, która zawiera komórki łącznotkankowe, naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe i przydatki skóry.

Dla celów histopatologicznych skórę właściwą podzielono na dwie części:

-warstwę brodawkowatą, obejmującą brodawki, zawierające liczne drobne naczynia krwionośne

-warstwę siateczkowatą, obejmującą głębsze warstwy aż do tkanki podskórnej, różniącą się bardziej zbitym charakterem kolagenu.

Podścielisko łącznotkankowe skłąda się z trzech rodzajów włókien: kolagenowych, sprężystych i retikulinowych.

Włókna kolagenowe typu I i III stanowią składową podścieliska, natomiast w obrębie błon podstawnych naczyń, podobnie jak błony podstawnej naskórka, obecny jest kolagen IV

Włókna retikulinowe, rozsiane między włóknami kolagenu, znajdują się w większej ilości w brodawkach skórnych.

Włókna sprężyste przeplatają się z włóknami kolagenowymi. Prawdopodobnie nadają skórze sprężystość i rozciągliwość. U osób starszych ulegają zwyrodnieniu i zbijają się wraz z włóknami kolagenowymi w bezpostaciową masę. Ponad to w procesie starzenia się skóry dochodzi do zmniejszenia się syntezy kolagenu i proteoglikanu oraz do upośledzenia angiogenezy. Konsekwencją tych zmian w tkance łącznej jest powstawanie zmarszczek i bruzd, zmniejszenie elastyczności oraz zwiększenie wrażliwości skóry.

Skóra właściwa pełni następujące funkcje:

-zapewnia utrzymanie właściwości mechanicznych skóry

-służy za rezerwuar wody dzięki substancji bezpostaciowej, składającej się głównie z proteoglikanów.

TKANKA PODSKÓRNA

Nie ma granicy między skórą właściwą a tkanką podskórną. Widoczna jest jedynie stopniowa zmiana wyglądu tkanki łącznej. Jest ona wiotka, ma tę samą budowę co skóra właściwa, ale znajduje się w niej przede wszystkim kolagen i żel proteoglikanowy, a ponadto- adipocyty (komórki tłuszczowe) w formie zrazików, które gromadzą triglicerydy. Adipocyty powstają z preadipocytów, komórek podobnych w kształcie do fibroblastów, ale nie wypełniających się triglicerydami. Preadipocyty, początkowo wrzecionowate, tracą stopniowo ten kształt, zaokrąglają się i przekształcają się w adipocyty. Komórki tłuszczowe nadają tkance podskórnej własności izolacyjne i stanowią zapas energii.

CHARAKTERYSTYKA CER

W zależności od budowy anatomicznej skóry, jej fizjologii oraz czynników zewnętrznych wyróżniamy kilka typów cer. Do najważniejszych cer zalicza się: cerę normalną, suchą, tłustą, naczynkową i starczą.

CERA STARCZA

Cera starcza charakteryzuje się najczęściej:

-zanik żywego naskórka, który objawia się ścieńczeniem skóry;

-zgrubienie warstwy rogowej w niektórych okolicach na skutek braku złuszczenia;

-szorstki wygląd spowodowany zmniejszeniem wydzielania łoju i zmianą składu macierzy skórnej, odpowiedzialnej za nawilżenie skóry;

-obwisły, zwiotczały wygląd, utrata elastyczności.

Skóra starcza jest wrażliwa na słońce, nierównomiernie się się zabarwia, jest mniej odporna na czynniki zewnętrzne i bardzo wrażliwa.

Nie jest specjalnie podatna na alergię, ponieważ obserwuje się zmniejszenie liczby komórek Langerhansa. W ciągu całego życia może jednak dojść do zsumowania się efektów działania szkodliwych czynników, co skutkuje wystąpieniem nabytej nadwrażliwości.

W skórze starczej występują różne niedoskonałości skórne, które mogą również pojawiać się u młodszych osób dorosłych; ich częstość wzrasta z wiekiem.

W następstwie poważnego wysuszenia skóry pojawiają się, zwłaszcza w zimie, bolesne pęknięcia i rozpadliny.

Powierzchnia pokryta naturalnie grubą warstwą rogową ma tendencję do nadmiernego rogowacenia (pięty, łokcie i kolana), dlatego stosuje się różne produkty ścierające lub abrazję orz kremy do stóp.

PRZYKŁADOWA KOLEJNOŚĆ FAZ WYSTĘPUJĄCYCH PODCZAS ZABIEGU PRZEZNACZONEGO DLA CERY STARCZEJ:

1. Oczyszczanie wstępne

2. Tonizowanie

3. Wykonanie peelingu w celu usunięcia zrogowaciałego naskórka. Równomierną warstwę preparatu nakłada się na twarz i szyję. Peeling gommage wykonuje się delikatnie, ruchami posuwistymi i okrężnymi, aby uniknąć podrażnienia. Masaż ten powinien trwać nie dłużej niż 2-3 min. Szczególnie starannie należy masować środkowe partie twarzy. Przy wykonywaniu peelingu należy omijać okolice oczu i ust. Peeling usuwa się bardzo dokładnie, używając dużej ilości wody.

4. Nałożenie substancji czynnie działającej, np. serum lub preparatu w ampułce. Zabiegi te działają rozluźniająco i nawilżająco.

5. Nałożenie równomiernej warstwy maski odżywczej na twarz i szyję oraz pozostawienie jej na 20 min.

6. Delikatne zmycie maski i usunięcie nadmiaru wilgoci chusteczką higieniczną po upływie 20 min

7. Na zakończenie zabiegu wklepanie kremu pielęgnacyjnego wokół oczu i na pozostałe partie twarzy

8. Po skończonym zabiegu omówienie z klientką pielęgnacji domowej. Jest ona koniecznym uzupełnieniem, utrwalającym efekty specjalistycznej kuracji przeprowadzonej w gabinecie kosmetycznym.

ZAKAZY PIELĘGNACYJNE DLA SKÓRY STARCZEJ:

-demakijaż twarzy wodą i mydłem

-korzystanie z kąpieli słonecznych i łóżek opalających

PRZYCZYNY STARZENIA SIĘ SKÓRY

Istnieją dwa ważne czynniki wpływające na starzenie się skóry:

-dziedziczność

-ekspozycja na słońce, która przyspiesza biologiczne procesy degradacji przez wyzwalanie wolnych rodników

STARZENIE SIĘ SKÓRY

Starzenie się skóry objawia się głównie wysuszeniem skóry. Jest to pierwsze widoczne pogorszenie stanu skóry wiążące się z utraty elastyczności. Pod wpływem rozciągania w skórze tworzy się trwała fałda, która powoli wraca do pierwotnej pozycji. Na początku tylko wnikliwe badanie ujawnia bardzo delikatne zmarszczki i słabo widoczne rozluźnienie skóry. Następnie wysuszenie nasila się, prowadząc do powstania skóry szorstkiej, matowej , bladej i w końcu złuszczającej się. Pojawiają się coraz głębsze zmarszczki.

Później uwidaczniają się na skórze zmiany skórne o niewielkim nasileniu. Są to naczyniaki starcze lub punkty rubinowe, brodawki łojotokowe (brunatne nawarstwienia rogowe), zaburzenia barwnikowe (hiper- i hipopigmentacje) w obrębie twarzy i na grzbietach rąk, plamica starcza.

MECHANIZM STARZENIA SIĘ

STARZENIE SIĘ SKÓRY W OBRĘBIE NASKÓRKA

Objawy:

-ścieńczenie warstw żywych naskórka, spowodowane zmniejszeniem się zdolności proliferacji keratynocytów. Nie dochodzi do zróżnicowania ani warstwy kolczystej, ani warstwy ziarnistej, funkcje keratynizacji i przekształcania się lipidów naskórkowych pozostają prawidłowe, nie ulega zmniejszeniu liczba ciałek lameralnych i ziaren keratohialiny.

-zwiększenie grubości warstwy rogowej na niektórych obszarach. Proces złuszczania się tej warstwy jest zmieniony na skutek dysfunkcji proteinaz zapewniających zniknięcie korneosomów i nadmiaru siarczanu cholesterylu (składnik cementu międzykomórkowego)

-zmniejszenie liczby melanocytów, powodujące gorszą ochronę przed promieniowaniem słonecznym. Ich zdolność proliferacji, już osłabiona, zmniejsza się, tak samo jak ich interakcje z keratynocytami. Ponadto, grupują się, tworząc starcze plamy soczewicowate, lub zanikają całkowicie z niektórych stref, powodując plamy odbarwieniowe.

-zmniejszanie się komórek Langerhansa aż o 50%, co skutkuje zmianą odpowiedzi immunologicznej u osoby w podeszłym wieku.

-zmniejszenie wydzielania łoju, wpływające znacząco na wysuszenie skóry. W wyniku tego procesu następują zmiany błony hydrolipidowej, a w rezultacie- zmiany pH, które staje się bardziej kwaśne i mniej odporne na szkodliwy wpływ środowiska oraz mikroorganizmów. Zmniejszenie wydzielania łoju powoduje zwiększenie gruczołów, a niekiedy- pojawienie się gruczolaków łojowych.

STARZENIE SIĘ SKÓRY W OBRĘBIE GRANICY SKÓRNO- NASKÓRKOWEJ

Granica skórno- naskórkowa spłaszcza się wraz z rozwarstwieniem się blaszki gęstej wchodzącej w jej skład tej granicy i utrata wypustek cytoplazmatycznych keratynocytów warstwy podstawnej w skórze właściwej. Obserwuje się zmniejszenie przylegania na granicy naskórka do skóry właściwej.

STARZENIE SIĘ SKÓRY W OBRĘBIE SKÓRY WŁAŚCIEJ

Objawy:

-najbardziej nasilone są zmiany histologiczne i biochemiczne. Fibroblasty staja się mniejsze i zmniejsza się ich liczba. Obserwuje się ich spadek zużycia tlenu i zmniejszenie poziomu ATP międzykomórkowego, powodujące pogorszenie zdolności syntezy białek z wyraźnym zmniejszeniem zdolności przechodzenia do wnętrza komórki.

-zmniejszenie liczby makrofagów prowadzi do braku kolagenazy i proteinaz zdolnych strawić uśeciowany kolagen.

-żel proteoglikanowy zmienia się jakościowo (utrata kwasu hialuronowego i siarczanu dermatanu) oraz ilościowo, doprowadzając do mniejszej zdolności wiązania wody

-włókna elastyczne ulegają rozrzedzeniu lub zanikają w warstwie brodawkowej skóry, ale stają się przerosłe w warstwie siateczkowatej, powodując pojawienie się elastozy starczej.

-włókna kolagenowe ulegają fragmentacji i przebiegają równolegle do powierzchni warstwy brodawkowatej. Starzenie się kolagenu jest wynikiem usieciowania cząsteczek, co czyni go nierozpuszczalnym, mniej odpornym i mniej elastycznym.

Całość tych zmian prowadzi do powstawania skóry starczej.

TYPY STARZENIA SIĘ

Kiedy mówimy o starzeniu się skóry, zawsze pojawia się odniesienie do odpowiedniej klasyfikacji. Według najbardziej znanej rozróżniane są trzy typy starzenia się skóry, każda z nich posiada cechy charakterystyczne. Zmarszczki, tak jak i wszystkie inne cechy starzenia się skóry, nie zawsze pojawiają się z tej samej przyczyny.

STARZENIE SIĘ MIMICZNE (MIOSTARZENIE)

Oznaki miostarzenia pojawiają się około 35. roku życia i są wynikiem marszczenia się skóry pod wpływem mimiki twarzy. Nieustanne ruchy mięśni twarzy powodują stałe kurczenie się i rozkurczanie skóry właściwej, powstają linie mimiczne.

Z biegiem czasu utrwalają się one, a wraz ze stałym powtarzaniem ruchów twarzy, skóra traci właściwości rozkurczania się w sposób naturalny. Linie mimiczne, które się zarysowywały, stopniowo zaczynają się coraz bardziej utrwalać, po pewnym czasie stają się wyraźniej widoczne.

Aż 54 mięśnie mimiczne twarzy mają taką siłę napinania skóry, że jest ona w stanie spowodować z biegiem czasu zmiany na naskórku. Najbardziej narażone na zmiany są obszary: okolice oczu, czoło, obszar między brwiami oraz na wysokości nosa i ust. Powiązanie tych zmarszczek z anatomią twarzy jest bezpośrednie i stałe: napięcia mięśni przekładają się na naskórek, który napinany wzdłuż osi prostopadłej do mięśnia, tworzy linie na skórze ułożone dokładnie w takim kierunku.

Śmianie się, marszczenie czoła, mrużenie oczu, uśmiechanie oraz inne ruchy należą do mimiki ekspresyjnej, która towarzyszy nam w codziennym życiu, charakteryzuje naszą osobowość, lecz która jednocześnie uruchamia mechanizm tworzenia się pierwszych zmarszczek.

W porównaniu z innymi formami starzenie mimiczne skóry nie powoduje niszczenia komórek naskórka lub włókien. Analiza histologiczna pozwoliła odkryć, że włókna elastyny oraz kolagenu pozostają niezmienione oraz że naskórek utrzymuje zawsze tę samą grubość. Proces niszczenia pojawia się w następnym etapie lub wtedy, kiedy z miostarzeniem zaczynają działać równocześnie (i w sposób nieunikniony) proces chronicznego starzenia się skóry oraz fotostarzenie się skóry.

CHRONOLOGICZNE STARZENIE SIĘ SKÓRY

Chronologiczne starzenie się skóry widać po tworzących się oznakach, tj. po utracie napięcia, zwiotczeniu oraz obecności zmarszczek. Oznaki te odpowiadają niektórym zmianom fizjologicznym zachodzącym w naskórku i będącym konsekwencją upływu czasu.

Jednak samo starzenie się skóry jest zjawiskiem przebiegającym bardzo indywidualnie. Możliwe jest starzenie się bez głębokich zmarszczek lub zjawisko przeciwne - liczne zmarszczki mimo młodego wieku.

Z tego właśnie powodu zjawisko starzenia się skóry należy potraktować całościowo.

Gdy patrzymy na czyjąś twarz, próbując wyczytać z niej informację o wieku, nie bierzemy pod uwagę jedynie pojedynczych oznak, ale całość, jej wygląd ogólny.

Aby wyglądać młodziej, nie wystarczy więc jedynie skorygować pojedyncze zmarszczki, konieczne jest podejście do problemu z myślą o całej twarzy.

HORMONALNE STARZENIE SIĘ SKÓRY

Spadek aktywności hormonalnej powoduje powstawanie zmian we wszystkich warstwach skóry: w skórze właściwej, naskórku oraz tkance podskórnej.

SPADEK AKTYWNOŚCI HORMONALNEJ: UTRATA GĘSTOŚCI SKÓRY (WIOTCZENIE) I ZANIK LIPOSTRUKTURY

Tkanka podskórna, która znajduje się w głębokich warstwach skóry, zbudowana jest z włókien oraz komórek tłuszczowych: adipocytów. Mogą one być dwojakiego rodzaju: strukturalne oraz magazynujące.

Komórka tłuszczowa zbudowana jest z siatki tworzonej przez adipocyty strukturalne, która nadaje twarzy kształt, tworzy wypukłości zakrywające kości oraz chrząstki. Jest jakby elementem zbrojącym skórę, sprawia, że wypukłości twarzy są delikatniejsze, jest również głównym elementem odpowiedzialnym za morfologię twarzy oraz harmonię jej rysów.

Wraz ze spadkiem aktywności hormonalnej utracie gęstości przez skórę towarzyszy zmniejszanie się struktury lipidowej, co przyczynia się do zaniku i deformacji siatki adipocytów.

1. Suchość skóry.

Wskutek zmniejszenia ilości lipidów powierzchnia skóry staje się sucha, traci sprężystość i staje się matowa.

2. Zanik naskórka, czyli jego ścieńczenie.

Proces odnowy komórek naskórka ulega spowolnieniu. Ich liczba maleje, a podziały komórkowe są coraz rzadsze. Naskórek staje się cieńszy.

3. Wiotkość skóry właściwej, czyli zanik wewnętrznej materii.

Na granicy naskórka ze skórą właściwą zmniejszenie syntezy włókien kotwiczących osłabia spójność połączeń między obu warstwami. W głębokich strefach skóry właściwej jej główne składniki budulcowe ulegają degradacji, a ich liczba maleje. Zmniejsza się ilość i wielkość włókien kolagenu i elastyny oraz glikozaminoglikanów (GAG) - silnie chłonących wodę cząsteczek, zapewniających skórze sprężystość.

Skóra, która traci gęstość, staje się cieńsza, coraz bardziej sucha i wiotczeje.

DEFINICJA LIPO-STRUKTURY

Lipo-struktura to sieć adipocytów tworzących "objętości", do których przylega i opiera się skóra twarzy. Pełni ona funkcję "rusztowania" - szkieletu podporowego skóry.

1. Suchość skóry.

Wskutek zmniejszenia ilości lipidów powierzchnia skóry staje się sucha, traci sprężystość i staje się matowa.

2. Zanik naskórka, czyli jego ścieńczenie.

Proces odnowy komórek naskórka ulega spowolnieniu. Ich liczba maleje, a podziały komórkowe są coraz rzadsze. Naskórek staje się cieńszy.

Spadek aktywności hormonalnej powoduje utratę gęstości skóry, której towarzyszy deformacja i zanik lipo-struktury wywołany ubytkami w sieci adipocytów oraz zniekształceniem tej sieci.

Skutki: "objętości" podtrzymujące skórę twarzy zmniejszają się. Skóra pozbawiona naturalnego "rusztowania" opada (skronie, kości policzkowe i policzki). Rysy twarzy zmieniają się.

GÓLNE ZASADY PIELĘGNOWANIA:

-przeciwdziałać wysuszeniu skóry skóry. Zalecenia są takie, jak dla skóry suchej lub bardzo suchej.

-chronić skórę przed słońcem. Używać kremów przeciwsłonecznych o wysokim współczynniku ochrony, słońce nasila bowiem pojawienie się plam barwnikowych

-w celu usuwania nadmiaru zrogowaciałego naskórka stosować produkty ścierające

-podobnie jak kremy z retinalem, korzystne są kremy zawierające witaminę A (retinol) i E

-przebarwienia można zmniejszyć przez stosowanie kremów z kwasem kojowym lub produktów maskujących plamy barwnikowe

-nie stosować kremów z kwasem retinowym, zbyt podrażniających bardzo wrażliwą skórę.

Kremy z -hydroksykwasami mogą być źle tolerowane. Nie stosować stężeń wyższych niż 5%

-zmarszczki powierzchowne można wygładzić używając produktów nazywanych „rozświetlającymi''. Mają one działanie zwiększające napięcie skóry, filmotwórcze.

SUBSTANCJE AKTYWNE

Biorąc pod uwagę różnorodność zmian zachodzących w skórze pod wpływem starzenia, produkty są w stanie przywrócić formę lub opóźnić uszkodzenia, są bardzo zróżnicowane:

-czynniki złuszczające, usuwające nadmiar keratynocytów nagromadzonych na powierzchni

-stymulatory komórkowe, działające na fibroblasty i zdolność ich syntezy

-czynniki wzmacniające, powodujące zwiększenie właściwości mechanicznych skóry

-czynniki napinające, które mogą spowodować natychmiastowe zniknięcie drobnych zmarszczek powierzchniowych

-środki opóźniające starzenie się skóry typu estragenowego, wiążące się z receptorami naskórkowymi

-zmiatacze wolnych rodników i filtry słoneczne, zapewniające ochronę skóry przed promieniowaniem słonecznym.

Należy odróżnić środki terapeutyczne od kosmetycznych, ponieważ granica między nimi jest niekiedy trudna do ustalenia.

SUBSTANCJE KOSMETYCZNE POCHODZENIA BIAŁKOWEGO

Do tej grupy należą głównie tzw. Substancje biologiczne, niegdyś pochodzenia bydlęcego, obecnie roślinnego lub morskiego. Należą do kategorii środków stymulujących komórki środków zwiększających napięcie.

AMINIKWASY

Aminokwasy są to substancje odżywcze komórki. Wchodzą w skład bariery skórnej i pełnią rolę buforów utrzymujących pH skóry. Biorą również udział w utrzymaniu równowagi biochemicznej i enzymatycznej skóry. Są wprowadzane do kosmetyków w formie hydralizatorów białkowych lub jako wolne aminokwasy.

BIAŁKA

Białka mają właściwości zmiękczające. Adsorbują się, tworząc hydrofilowy film na powierzchni skóry.

PEPTYDY

SYNR- GLYCAN- bioaktywnypeptyd od firmy DSM

Jest to bioaktywny peptyd, który swym działaniem eliminuje oznaki starzenia się skóry, oraz skutecznie zapobiega ich pogłębianiu. Produkt ten działa na dwóch płaszczyznach. Pobudza syntezę hialuronianu, przyczyniając się w ten sposób do zatrzymania wody w warstwie skóry właściwej, w dalszej konsekwencji skóra zachowuje odpowiedni poziom nawilżenia oraz wysoki stopień jędrności. Dodatkowo produkt ten chroni komórki skóry właściwej oraz włókna kolagenowe. Protekcja włókien kolagenowych oraz utrzymanie ich aktywności biologicznej jest możliwa, ze względu na fakt, że SYN®-GLYCAN wpływa również na zwiększenie syntezy dwóch białek: lumikanu oraz dekoryny. Są one niezbędne dla zachowania przez włókna klejorodne odpowiedniej grubości oraz wytrzymałości mechanicznej. Takie synergistyczne działanie innowacyjnego surowca firmy DSM zapewnia skuteczną walkę z procesami starzenia się skóry, zapobiegając utracie jędrności oraz powstawaniu głębokich zmarszczek. Przeprowadzone przez firmę testy in vitro dowodzą skuteczności działania tego peptydu.

Grupę badawcza obejmowała 40 kobiet w przedziale wiekowym 55-65 lat. W trakcie testów zaobserwowano wzrost aktywności fibroblastów w kierunku syntezy hialuronianu, lumikanu ( wzrost o 66%) oraz dekoryny( wzrost o 73%). SYN®-GLYCAN ma formę wodno-glicerynowego roztworu jest surowcem bezpiecznym i łatwo dającym się wprowadzać do receptur kosmetycznych o działaniu ani aging czy anti-cellulite.

ENZYMY

Enzymy katalizują metabolizm komórkowy. Odgrywają rolę w skórnym oddychaniu komórkowym i wychwytują wolne rodniki. Są głównie stosowane w celu przyspieszenia złuczczania naskórka podczas wykonywania powierzchniowego złuszczania komórek (gomage) lub łagodnego peelingu. W tym sensie konkurują z AHA. Działają bezpośrednio na korneosomy, osłabiając ich strukturę białkową. Są to proteazy pochodzenia roślinnego, jak papaina lub produkowana z wykorzystaniem metod inżynierii genetycznej.

MIESZANINY

Mieszaniny składają się z hydrolizatorów białkowych, połączonych z wyciągami biologicznymi i różnymi substancjami, takimi jak witaminy, składniki przeciwzapalne, środki gojące. Na rynku znajdują się obecnie takie surowce, jak: kolagen, żelatyna, elastyna, proteoglikany, proteiny i enzymy.

KOLAGEN

Kolagen jest makrocząsteczką białkową, utworzoną z trzech łańcuchów polipeptydzowych, tworzących potrójny helis. Głównymi aminokwasami są: prolina, lizyna, arginina: co trzeci aminokwas stanowi glicyna. Istnieje wiele typów kolagenu (obecnie 19).

Typ III znajduje się w skórze płodu i w czasie tworzenia się blizny. Najpowszechniej występuje w skórze kolagen I, w formie mniej lub bardziej usieciowanej. Typ kolagenu różni się w zależności od danej tkanki.

KOSMETYCZNE ZASTOSOWANIA KOLAGENU:

-W formie kolagenu naturalnego lub hydralizatorów w kremach leczniczych jako: przeciwzmarszczkowe, nawilżające, filmotwórcze; skuteczność kolagenu zależy od jego stężenia w preparacie;

-w formie mikrokuleczek kolagenowych, Collsapheres®; mogą zawierać składniki aktywne, łatwo ulegające degradacji, a zamknięcie ich w kapsułkach ma na celu zwiększenia ich stabilności;

-jako otulina niektórych surowców, szczególnie barwników, modyfikując w ten sposób stan ich powierzchni i powinowactwo.

ELASTYNA

Elastyna jest to białko helikoidalne, produkowane przez fibroblasty w tym samym czasie co kolagen i w ten sam sposób. Skóra właściwa zawiera tylko 4% elastyny na 70% kolagenu.

Elastyna łączy się z glikoproteinami, alby utworzyć włókno elastynowe. Jest bardzo odporna na enzymy

W produktach kosmetycznych stosuje się wyłącznie hydrolizaty elastyny. Jeśli jest częściowo zdegradowana, to ma właściwości błonotwórcze i nawilżające, a jeśli jest bardzo zdegradowana, to dzięki jej aminokwasom ma właściwości przeciwzmarszczkowe.

SKŁADNIKI KOSMETYKÓW O CHARAKTERZE NIEBIAŁKOWYM.

KWAS HIALURONOWY

Składnik nawilżający o wiele nowszy niż kolagen i elastyna. Jest to biopolimer o wysokiej i zmiennej masie cząsteczkowej. Jest na ogół stosowany w formie soli sodowej.

WŁAŚCIWOŚCI

-tworzy nieokluzyjną błonę hydrofilową

-jest izolatorem termicznym

-jest stosowany do iniekcji w zapaleniach ścięgna

-wygładza powierzchnię skóry, preparat zawierający kwas wykazuje znaczną zdolność wygładzania

-podobnie jak kolagen jest również substancją wypełniającą w iniekcjach, których celem jest redukcja zmarszczek, może być połączony z hydrożelem akrylowym.

-jest to produkt bardzo drogi, stosowany w małych ilościach, roztwór 0,5% charakteryzuje się wysoką lepkościa, co ma znaczenie w procesie technologicznym.

CHITOZAN

Chitozan jest pochodna chityny, polisacharydu. Otrzymywany przez deacetylację chityny.

WŁAŚCIWOŚCI:

-rozpuszczalny w środowisku kwaśnym, daje roztwory o mniejszej lub większej lepkości, dzięki czemu wykazuje właściwości bardzo podobne do kwasu hialuronowego:

-jest nieszkodliwy, ulega biodegradacji

-używany jako środek konsystencjotwórczy, błonotwórczy, nawilżający

-dzięki działaniu powierzchniowemu wykazuje właściwości gojące jako związek o charakterze kationowym może być stosowany jako substytut keratyny.

Chitozan jest produktem bardzo pożądanym, tańszym niż kwas hialuronowy i jak dotąd- pozbawionym kontaminacji wirusowych.

• SUBSKIN-

• biotechnologiczny surowiec kosmetyczny o szerokim spektrum działania

Kluczowymi składnikami tego surowca są oligosacharydy. Otrzymywanych na drodze biotechnologiczne. Deklarowane przez producentów działanie subskin wpływa w znaczący sposób na podniesienie stopnia nawilżenia zarówno naskórka jak i skóry właściwej. Ponadto surowiec ten wzmacnia barierę ochronną naszej skóry. Surowiec ten oddziałując na keratynocyty, przyczynia się do powstania reakcji łańcuchowej, która w konsekwencji prowadzi do pobudzenia naturalnej aktywności fibroblastów. Te z kolei zaczynają syntetyzować zwiększone ilości kwasu hialuronowego, który jako kluczowy składnik macierzy pozakomórkowej, ma zdolność do wiązania dużych ilości wody. Oprócz kwasu hialuronowego fibroblasty zwiększają syntezę elastyny oraz lamininy-5( białko to występuje w blaszce jasnej błony podstawnej).

Skuteczność działania została potwierdzona badaniami in vivo. 
Testom dobrowolnie poddało się 29 kobiet, w przedziale wiekowym wynoszącym średnio około 30 lat. Cecha charakterystyczną badanych kobiet była sucha, delikatna skóra,na której widoczne były już zmarszczki mimiczne.

Ochotniczki przez 2 miesiące stosowały krem , który zawierał 3% surowca Subliskin. W porównaniu do grupy która stosowała placebo, zaobserwowano znaczącą poprawę wyglądu skóry: wzrost gęstości o 14,1 %, wzrost odporności na czynniki środowiskowe o 13%, po miesięcznym stosowaniu nastąpił wzrost jędrności skóry o 9 %. Uzyskane wyniki dowodzą , że surowiec ten charakteryzuje skuteczność działania , przede wszystkim dla produktów ochronnych, regenerujących oraz anti- aging.

PRODUKTY PRZECIWRODNIKOWE I PRODUKTY OCHRONY PRZECIWSŁONECZNEJ

- HYDROKSYKWASY

-hydroksykwasy to najczęściej proponowane aktywne środki złuszczające. Zapewniają one łagodne złuszczanie i nie wykazują właściwości drażniących w stężeniach poniżej 5%. Najbardziej aktywny jest bezsprzecznie kwas glikolowy, ale także kwasy owocowe są również obecne w składzie wielu produktów kosmetycznych. Wykazują zdolność rozluźniania wiązań między korneocytami, działając na strukturę korneosomów i modyfikując strukturę warstw lameralnych lipidowego cementu międzykomórkowego.

Kwas salicylowy jest zbyt silny dla skóry dojrzałej.

KWAS URSOLOWY

Kwas ursolowy stabilizowany jest w liposomach ( Ursolisome®), zalecany jako czynnik przeciwzmarszczkowy. Jego skuteczność została udowodniona po stosowaniu 3% kremu przez 56 dni.

SOLE KWASU ALGINOWEGO

Sole te muszą mieć działanie przeciwglikozylacyjne, to znaczy hamować glikację, czyli proces tworzenia połączeń między grupami aminowymi białek i grupami aldehydowymi cukrów obecnych w tkankach. Sole kwasu alginowego ograniczają w ten sposób proces sieciowania białek.

PROFESJONALNE ZABIEGI KOSMETYCZNE DLA SKÓRY STARCZEJ:

„KLEJNOTY ŚWIATA - PERŁY I ZŁOTO”

Zabieg witalizująco- ujędrniający firmy NOREL

Klejnoty Świata - Perły i Złoto to zabieg witalizująco- ujędrniający stworzony dla cery wymagającej regeneracji, poprawy napięcia i rozświetlenia. Receptury kosmetyków oparto na złocie koloidalnym i ekstrakcie z pereł o nadzwyczajnym działaniu przeciwzmarszczkowym i przeciwrodnikowym.

Wskazania do zabiegu:
- dla każdego rodzaju cery po 25 r. ż.
- skóra wymagająca regeneracji, wzmocnienia, ujędrnienia
- jednorazowo, jako zabieg bankietowy.

Efekty zabiegu:
- poprawa jędrności i napięcia skóry
- wymodelowanie konturów twarzy, poprawa owalu
- spłycenie zmarszczek, poprawa elastyczności skóry
- intensywne odświeżenie, usunięcie objawów zmęczenia, stresu
- opóźnienie procesów starzenia się skóry - wysoki stopień ochrony kwasu hialuronowego przed destrukcją .

Preparaty do zabiegu:
- Mleczko witalizujące Perły i Złoto
- Tonik witalizujący Perły i Złoto
- Peeling perłowy
- Krem- żel do masażu Perły i Złoto
- Ampułka napinająca Perły i Złoto
- Krem witalizujący Perły i Złoto
- Emulsja witalizująca pod oczy i na powieki Perły i Złoto

Schemat zabiegu:

FAZA OCZYSZCZANIA
- wykonać demakijaż mleczkiem, stonizować skórę
- nałożyć na skórę Peeling perłowy, masować kolistymi ruchami ok. 5 min.
- zmyć peeling ciepłą, przegotowaną wodą i osuszyć skórę

FAZA AKTYWNA
- nałożyć Krem-żel do masażu i wykonać masaż klasyczny twarzy, szyi i dekoltu pod wapozonem
- zmyć nadmiar kremu, osuszyć skórę i wmasować Ampułkę napinającą, ze szczególnym uwzględnieniem okolic oczu i ust
- nałożyć pędzelkiem Maskę napinającą, oczy przykryć płatkami zwilżonymi tonikiem
- przygotować 5 pasków gazy, nałożyć paski na maskę tak by następny pasek nachodził na poprzedni na ok. 0,5cm (szyja, broda, nad górną wargą, nos i oczy, czoło)
- przygotować długi pasek gazy i wymodelować nim twarz opierając pasek na brodzie i zawiązując końce na czubku głowy.

FAZA KOŃCOWA
- po zastygnięciu Maski napinającej (ok. 20-25min) zdjąć ją razem z gazą
- pod oczy i na powieki nałożyć Emulsję witalizującą
- na twarz, szyję i dekolt nałożyć Krem witalizujący

Uzupełnieniem zabiegu jest kompleksowa linia kosmetyków do pielęgnacji domowej: Krem witalizujący z drobinami złota, Emulsja witalizująca pod oczy i na powieki oraz Mgiełka witalizująca złota lub perłowa.

METODA BDR- (BEAUTY- DEFECT- REPAIR)

kosmetyczna alternatywa dla mezoterapii firmy NOREL

Metoda beauty-defect-repair, którą w Polsce, jako wyłączny dystrybutor, rekomenduje firma Norel to niezwykła synergia dłoni kosmetyczki, unikalnej technologii i najwyższej jakości składników aktywnych.

Ten wieloetapowy zabieg wykonywany jest przy pomocy sterylnych mikro-igiełek, kwasów owocowych, wysoko skoncentrowanych dermokosmetyków i specjalistycznych masaży. Istota zabiegu opiera się na odkryciu technologii, która gwarantuje przyśpieszenie i znaczną poprawę penetracji skóry przez substancje zawarte w kosmetykach.

WSKAZANIA DO ZABIEGU:
- utrata napięcia i elastyczności
- zmarszczki związane z wiekiem
- fotostarzenie
- osłabione mięśnie
- zmarszczki mimiczne
- plamy starcze i przebarwienia
- blizny potrądzikowe
- sucha, szorstka skóra
- rozszerzone pory, zanieczyszczona skóra

EFEKTY ZABIEGU:
- intensywna, widoczna i długotrwała regeneracja skóry
- poprawa konturów i rysów twarzy
- redukcja zmarszczek mimicznych i statycznych
- poprawa nawilżenia, elastyczności i kolorytu skóry
- rewitalizacja i pobudzenie mikrocyrkulacji
- skuteczna pielęgnacja okolic oczu, szyi i dekoltu

PRZECIWWSKAZANIA:
- terapia Roaccutanem lub jego odpowiednikami
- ciąża, karmienie piersią
- czynna opryszczka
- trądzik zapalny
- rozrusznik serca

CZĘSTOTLIWOŚĆ ZABIEGÓW:
Jako kuracja od 4-8 zabiegów raz w tygodniu. Dla podtrzymania efektów 1-2 razy w miesiącu.

SCHEMAT ZABIEGU:

Faza oczyszczania
- Skórę twarzy, szyję, dekolt oraz oczy zmyć dokładnie mleczkiem Re-move. Następnie osuszyć skórę.

Faza przygotowująca
- Nanieść 1-2 dozy preparatu ochronnego Re-cover pH-control na skórę, lekko rozprowadzić na powierzchni objętej zabiegiem. Nie zmywać! Szczególnie dokładnie rozprowadzić w okolicy powiek i błon śluzowych.
- Włączyć Air-Light (air-relax).
- Przy pierwszym zabiegu zacząć od niskich stężeń kwasów. Odpowiednią ilość preparatu Re-action natural lub Re-action deep (12-16 doz) umieścić w szklanej miseczce a następnie nałożyć na skórę przy pomocy pędzelka (max. 15 min.).

STARZENIE SIĘ SKÓRY MĘŻCZYZN I JEJ CHARAKTERYSTYKA.

Skóra mężczyzn różni się pod pewnymi względami od skóry kobiet, co jest uwarunkowane czynnikami hormonalnymi. Skóra mężczyzn jest bardziej tłusta i ma większość skłonność do trądziku niż skóra kobiet. Warstwa rogowa i naskórek są zdecydowanie grubsze i mocniejsze. Naskórek jest bardziej zespolony ze skórą właściwą, która zawiera mniej włókien elastynowych niż skóra kobiety, za to więcej mięśni gładkich.

Oznaki starzenia się skóry mężczyzn pojawiają się później niż u kobiet. Później pojawiają się zmarszczki, ale za to są głębsze z powodu braku włókien elastynowych.

ZABIEGI PIELEGNACYJNE DLA MĘŻCZYZN:

„PIELĘGNACJA SKUCESU”

ZABIEG PRZECIWZMARSZCZKOWO - REGENERUJĄCY PLATYNA & KOLAGEN

Zabieg Pielęgnacja sukcesu (przeciwzmarszczkowo - regenerujący) stworzono dla cery dojrzałej z widocznymi oznakami stresu i zmęczenia oraz mało elastycznej, potrzebującej natychmiastowej i długotrwałej regeneracji. Kosmetyki wzbogacone zostały o nanokoloid platyny, który skutecznie redukuje zdeformowane komórki i wspomaga produkcję nowych. Wzmacnia działanie kolagenu, ułatwiając mu dotarcie do głębokich warstw skóry i rozpoczęcie procesu rewitalizacji. Zabieg zmiękcza również naskórek, poprawia kondycję cery i ujednolica jej koloryt.
Pielęgnacja sukcesu to sześć produktów przeznaczonych do zabiegu: oczyszczający Płyn Miceralny, Nanożel przeznaczony do relaksacyjnego masaży twarzy, szyi, karku i ramion, Serum przeciwzmarszczkowo - liftingujące wmasowywane lub wprowadzane przy pomocy jontoferezy albo sonoferezy, Liftingująca Maska Algowa, Kolagenowa Maska do twarzy w postaci anatomicznego płatu hydrożelowego oraz Kremowy Żel Przeciwzmarszczkowo - Regenerujący na zakończenie zabiegu. Uzupełnieniem linii jest Peeling z perełkami jojoba.

• „SAVOIR FAIRE”

• marki DECLEOR

• Zabieg głęboko oczyszczający twarz (Czas trwania: 45 minut, cena 160 zł)

Zabieg oczyszczający i ożywiający zmęczoną, szarą i matową cerę. Idealnie oczyszcza skórę skłonną do nadmiernego wydzielania sebum. Przywraca jej świeżość, a na twarzy długo utrzymuje się uczucie odprężenia i relaksu. Polecany dla każdego typu skóry. Po zabiegu twarz jest wyraźnie gładsza, oczyszczona, ukrwiona i odporniejsza na agresje zewnętrzne.

Zabieg głęboko energetyzujący z dodatkową, specjalistyczną maską na twarz (czas trwania 1 godzina 15 minut, cena 180 zł)

Polecany dla skóry dojrzałej, a w szczególności zmęczonej, ziemistej, tracącej jędrność i elastyczność. Idealna kuracja dla palaczy. Zabieg ten przywraca skórze jędrność, poprawia jej elastyczność i owal twarzy. Użyta w zabiegu maska Decleor Energie Homme to koktajl witamin (głównie witaminy E) i protein o właściwościach nawilżających, zapobiegających starzeniu, antyutleniających, przeciwzapalnych i leczniczych. Poprawia mikro-krążenie. Pozostawia naskórek gładki i delikatny, aksamitny w dotyku i o promiennym wyglądzie. Rozświetla ziemistą i matową cerę.

Etapy zabiegów:

1. Oba zabiegi zaczynają się od wywiadu z klientem o jego potrzebach i problemach przy pielęgnacji skóry ciała i twarzy. Następnie kosmetyczka wykonuje masaż pleców przy użyciu jednego z kosmetyków marki DECLEOR, w zależności od potrzeb skóry (Aromessence™ Spa Relax na spięte mięśnie i napiętą skórę, Circularome na pobudzenie krążenia, Contour na ujędrnienie skóry, Tonilastil na przywrócenie witalności i elstyczności skórze). Masaż wykonywany jest metodą fito- i digitopresury (uciski określonych miejsc wzdłuż kręgosłupa i na karku, które odpowiadają za konkretne partie mięśniowe lub odpowiadają określonym narządom wewnętrznym + masaż głaszczący i ugniatający według wschodnich technik masażu). Nadmiar użytego do masażu kosmetyku usuwany jest przy pomocy rozgrzanego, miękkiego ręcznika Oshiboris, który nakładany jest na mięsień trapezowy i kark.

2. Następny etap to oczyszczanie skóry : - Płyn do demakijażu oczu i ziołowo-przyprawowe kompresy na oczy - Ciepłe ręczniki Oshiboris na kilka minut na twarz - Płyn głęboko oczyszczający Deep Cleanse

3. Następnie odbywa się złuszczanie martwych komórek naskórka na twarzy przy wykorzystaniu aksamitnego pilingu Matière à Gommer, który ma w składzie m.in. goździki, łupiny awokado i kardamon.

4. Kolejny etap to tonowanie skóry przy pomocy ręczniczka Oshiboris nasączonego lotionem tonującym Tonifying Lotion

5. Przygotowanie i pobudzenie skóry twarzy do pełnego przyjęcia nastepnych preparatów pielęgnacyjnych - wykonywana jest Aromapresura (przy wykorzystaniu Aromesencji dla mężczyzn) i/lub Aromadrenaż twarzy (przy użyciu Balsamu Aromatycznego dla mężczyzn)

6. W wersji zabiegu głęboko energetyzującego na tym etapie nakładana jest na twarz specjalna profesjonalna maska Decleor Energie Homme, która łączy w sobie właściwości mocno nawilżającej maski HYDRA FLORAL MASK (nakładana jest pod oczy, na czoło i wokół ust) i mocno odżywczej maski AROMAPLASTY (nakładana na szyję i twarz). W trakcie działania maski wykonywany jest relaksujący masaż rąk i ramion (przy wykorzystaniu jednej z aromaesencji Decleora do wyboru i Aromessence™ Ongles do rąk). Po zdjęciu maseczki skóra twarzy jest tonowana podgrzanymi ręcznikami Oshiboris nasączonymi lotionem tonującym Tonifying Lotion

7. Ochrona: na okolice oczu nakładany jest jeden z kosmetyków Decleora (do wyboru - nawilżający żel Hydra Floral Eyes / regenerujący i rozświetlający żel Vitaroma / ujędrniający i rozświetlający żel Vitaroma Lift Total Na twarz zaś nakładany jest La Crème des Hommes dla mężczyzn

8. Zabieg kończy się ciepłym, kilkuminutowym kompresem odświeżającym z ręcznika Oshiboris na mięsień trapezowy i kark i wmasowaniem w te partie pobudzającego Circulagelu.

Ryc. Budowa naskórka.

Ryc. Ułożenie korneocytów w warstie rogowej naskórka.

Angiogeneza- tworzenie nowych naczyń krwionośnych.

Ryc. Budowa skóry właściwej

Niekiedy czynniki odpowiedzialne za starzenie się skóry dzieli się na: endogenne (genetyczne, przebyte choroby) oraz egzogenne (zewnątrz-pochodne), do których można zaliczyć m. in ekspozycję na promieniowanie UV.

Ryc. Utrata gęstości skóry.

Ryc. Lipo-struktura

Kwasu retinowego nie stosuje się w kosmetyce.

Stosowane kosmetycznie- działają jednak wyłącznie powierzchniowo, nawilżająco. Nie wnikają w głąb warstwy rogowej.

Podobnie jak kolagen, również inne hydrolizaty protein działają wyłącznie powierzchniowo.

---