Farmakologia - Zagadnienia
Wymień grupy leków stosowanych w leczeniu choroby wrzodowej.
Jaka produkowany jest kw. solny w żołądku i przez jakie czynniki jest regulowany?
Jaką barierę ochronną przed szkodliwym działanie kw. wytwarza błona śluzowa żołądka?
Jaka jest rola prostaglandyn w tworzeniu barierach ochronnej błony śluzowej żołądka?
Wymień choroby zależne od kw. solnego z jakimi zaburzeniami są związane?
Opisz mechanizm działania oraz podaj przykłady preparatów dla wymienionych grup leków stosowanych w chorobach zależnych od kw. solnego:
Inhibitory pompy protonowej
Antagoniści receptora H2
Leki cholinolityczne
Leki neutralizujące
Leki osłaniające nieselektywne
Leki osłaniające selektywne
Podaj przykłady oraz opisz mechanizm działania następujących leków przeczyszczających:
Środki zwiększające objętość mas kałowych
Osmotyczne leki przeczyszczające
Środki zmiękczające kał
Olej rycynowy
Środki kontaktowe
Wymień najczęstsze przyczyny zaparć przewlekłych.
jakie są rzeczywiste wskazania do stosowania leków przeczyszczających i w jakich przypadkach nie wolno ich stosować?
Opisz mechanizm działania środków ściągających i adsorpcyjnych stosowanych w biegunkach
W jakich przypadkach w leczeniu biegunek stosujemy środki wpływające na mięśnie gładkie, a w jakich leki przeciwbakteryjne?
Opisz struktury i wymień receptory biorące udział w powstawaniu odruchu wymiotnego
Podaj przykłady oraz opisz mechanizm działania następujących leków przeciwwymiotnych:
Antagoniści receptora dopamergicznego
Antagoniści receptora histaminowego H1
Leki cholinilityczne
Antagoniści receptora 5-HT3
Kanabinoidy
Antagoniści receptora NK1
Wymień leki wymiotne podaj mechanizm działania
Opisz mechanizm regulacji nerwowej odpowiedzialnej za pobudzenie mięsni gładkich uk. pokarmowego.
Wymień grupy leków prokinetycznych i podaj przykłady preparatów
Podaj definicje następujących pojęć: znieczulenie ogólne i miejscowe, najmniejsze stężenie anestetyczne, tzw. MAC dla wziewnych środków znieczulenia ogólnego, neuroleptoanalgezja, neuroleptoanestezją, znieczulenie zdysocjowane.
Budowa chemiczna środków znieczulenia miejscowego i jej znaczenie dla działania i metabolizmu leków
Wymień środki znieczulenia miejscowego
W jakim celu przy podawaniu preparatów znieczulenia ogólnego podaje się epinefrynę.
Podaj uogólnione działania niepożądane środków znieczulających miejscowo
Wymień wziewne środki znieczulenia ogólnego
Wymień leki stosowane w premedykacji do wprowadzenia do znieczulenia ogólnego
Klasyfikacja barbituranów, przykłady
Mechanizm działania barbituranów
Działanie farmakologiczne barbituranów
Zastosowanie terapeutyczne barbituranów
Wymień leki uspakajające i nasenne o innej budowie niż barbiturany.
Opisz mechanizm reakcji alergicznej?
-W reakcji alergicznej podstawową rolę odgrywa zdolność do tworzenia przeciwciał klasy IgE. Komórki tuczne (mastocyty) i bazofile mają na swojej powierzchni receptory FCεR-1, które wiążą immunoglobulinę E.
-Degranulacja mastocytów pod wpływem alergenów łączących IgE związane na komórce jest podstawowym mechanizmem reakcji alergicznej.
Jakie mediatory uwalniane są podczas reakcji alergicznej z mastocytów?
Mediatory uwalniane w czasie degranulacji mastocytów można podzielić na 3 grupy:
-mediatory preformowane zmagazynowane w ziamistościach komórki,
-mediatory syntetyzowane od nowa, pochodzące z przemian kwasu arachidonowego,
-cytokiny.
Działanie farmakologiczne histaminy.
-Z mediatorów preformowanych największe znaczenie w reakcji alergicznej ma histamina.
-Histamina jest aminą biogenną pochodną imidazolu. Powstaje z aminokwasu histydyny przez jego dekarboksylację i znajduje się głównie w mastocytach i bazofilach
Wymień receptory histaminowe opisz ich funkcję i podaj lokalizację.
-Rozróżnia się 3 typy receptorów histaminowych, postsynaptyczne H1, H2 i presynaptyczny H3.
- H1 Skurcz mięśni gładkich oskrzeli i jelit jest wywołany pobudzeniem tych receptorów,
- H2 zwiększenie wydzielania soku żołądkowego pobudzeniem receptorów,
-(H1 i H2) wpływ histaminy na układ krążenia pobudzeniem obu receptorów
-Przekaźnikami komórkowymi II rzędu dla receptora H1 jest cGMP. a dla receptora H2 cAMP.
-Receptory H1 są blokowane przez klasyczne leki przeciwhistaminowe, są to leki hamujące odczyny alergiczne.
-Ich skuteczność jest duża w odczynach związanych głównie ze zwiększeniem stężenia histaminy, tzn. w katarze siennym, pokrzywce, a znacznie słabsza w uogólnionych objawach, jak np. w reakcji anafilaktycznej.
-Receptor histaminowy H3, znajdujący się na części presynaptycznej neuronów hamuje biosyntezę i wydzielanie histaminy.
-Receptory H3 wykazano u zwierząt w OUN, płucach, skórze, przewodzie pokarmowym i mózgu.
-Receptory H3 występują na mastocytach, gdzie prawdopodobnie modulują wydzielanie histaminy z tych komórek.
Opisz różnice między lekami przeciwhistaminowych I i II i podaj przykłady preparatów.
*Leki przeciwhistaminowe I generacji
-Leki te dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego.
-Działanie ich pojawia się po 15-30 min po podaniu, szczyt działania po 1 h.
-Dobrze przenikają do ośrodkowego układu nerwowego.
-Wszystkie ulegają szybkiej biotransformacji w wątrobie i tylko w niewielkim odsetku wydalane są niezmienione przez nerki.
-Nie kumulują się, ich biologiczny okres półtrwania wynosi przeważnie 3 h, co wymaga częstego ich podawania (co 4-6 h). Wyjątek stanowi klemastyna, której biologiczny okres półtrwania wynosi 10 h i powinna być podawana co 12 h.
Difenhydramina (Diphenhydraminum). Należy do pochodnych etanoloaminy. Już po podaniu doustnym wykazuje bardzo silne działanie na ośrodkowy układ nerwowy i silne działanie cholinolityczne. Podaje sieją również w nagłych odczynach skórnych z dużym świądem.
Klemastyna (Clemastinum). Jest lekiem przeciwhistaminowym I generacji o dłuższym biologicznym okresie półtrwania od pozostałych. Jest najczęściej stosowanym lekiem przeciwhistaminowym w nagłych odczynach alergicznych.
Dimetinden (Dimetindenum). Jakoby wykazuje bardzo silne działanie przeciwświądowe. Podaje się go doustnie (tabletki retard) co 12 h i miejscowo na skórę w postaci żelu, głównie w leczeniu chorób skóry.
Prometazyna (Promethazinum). Jako pochodna fenotiazyny wykazuje bardzo silnie zaznaczone działanie uspokajające i przeciwwymiotne. Stosowana jest w ostrych odczynach alergicznych z towarzyszącym dużym świądem, jako lek wspomagający w reakcji anafilaktycznej, kinetozach, w premedykacji chirurgicznej (jako lek uspokajający, przeciwwymiotny i znoszący odruchy kaszlowe).
Ketotifen (Ketotifenum). Lek został wprowadzony do lecznictwa jako zapobiegający napadom astmy oskrzelowej poprzez hamowanie degranulacji mastocytów. Stosowany jest w leczeniu u małych dzieci, przy niemożliwości zastosowania innych kromonów drogą wziewną
Cyproheptadyna (Cyproheptadinum). Jest lekiem przeciwhistaminowym o bardzo silnie zaznaczonym działaniu na receptory serotoninergiczne. Stosuje się ją w chorobach alergicznych skóry z dużym świądem.
Hydroksyzyna (Hydroxizinum). Jest właściwie lekiem o działaniu anksjolitycznym, wykazującym działanie cholinolityczne i blokujące receptory histaminowe H1. Stosowana jest obecnie głównie jako lek przeciwhistaminowy w odczynach alergicznych skórnych z towarzyszącym dużym świądem.
Leki przeciwhistaminowe II generacji
Leki przeciwhistaminowe II generacji można podzielić na:
leki długo działające stosowane doustnie:
-ebastyna
-cetirizyna i lewocetirizyna,
-oratadyna i desloratadyna,
-terfenadyna (lek wycofany w większości krajów),
-feksofenadyna,
-azelastyna,
-mizolastyna,
leki podawane miejscowo na błony śluzowe nosa/spojówek:
-lewokabastyna,
-azelastyna,
-emedastyna.
preparaty złożone zawierające dodatkowo lek sympatykomimetyczny podawane doustnie to:
-cetirizyna + pseudoefedryna
-loratadyna + pseudoefedryna.
-Wszystkie leki II generacji wchłaniają się dobrze z przewodu pokarmowego.
-Większość leków tej generacji jest metabolizowana w wątrobie z wytworzeniem czynnych metabolitów
-Leki II generacji wiążą się z białkami surowicy krwi w dużym procencie (>90%), z wyjątkiem akrywastyny (50%), co jest częściowo przyczyną jej krótkiego działania. Wiązanie z białkami feksofenazyny, która jest czynnym metabolitem terfenadyny, jest również mniejsze (65%).
Mechanizm działania oraz zastosowanie krotonów
-Podstawowy mechanizm działania kromoglikanu disodowego polega na hamowaniu wyzwalania histaminy oraz innych mediatorów z komórek tucznych (mastocytów) w czasie reakcji antygen-przeciwciało.
-Hamowanie degranulacji mastocytów przez lek jest związane z hamowaniem przepuszczalności błony komórkowej dla jonów wapnia do wnętrza komórki.
-Lek ten dodatkowo uszczelnia drobne naczynia krwionośne, hamuje chemotaksję komórek zapalnych (neutrofili).
-Kromoglikan podawany jest wyłącznie miejscowo, do drzewa oskrzelowego, na błony śluzowe nosa, do worka spojówkowego i przewodu pokarmowego.
-Po wchłonięciu wydala się w postaci niezmienionej z moczem i żółcią.
-Działania niepożądane sprowadzają się do podrażnienia błony śluzowej.
-Wobec braku znaczących działań niepożądanych lek można stosować nieograniczenie długo w stanach alergicznych dróg oddechowych (w tym w astmie), spojówek i alergii pokarmowej. Jest nieskuteczny w chorobach alergicznych skóry
-Nedokromil. Jest to pochodna kromoglikanu disodowego
Co to jest reakcja anafilaksji i jak należy postępować w przypadku jej wystąpienia
Anafilaksja jest najbardziej dramatyczną i zagrażającą życiu reakcją nadwrażliwości zachodzącą za pomocą IgE.
Reakcja ta najczęściej dotyczy układu oddechowego, układu krążenia, skóry i przewodu pokarmowego.
Ciężkość objawów waha się od średnio ciężkiej pokrzywki do wstrząsu anafilaktycznego i zgonu włącznie.
Większość objawów pojawiających się w czasie reakcji anafilaktycznej jest związanych z działaniem histaminy na receptory H1 i H2, z działaniem prostaglandyn i leukotrienów.
Ta gwałtowna reakcja pojawia się u osób z nadwrażliwością po ukąszeniu owadów, po spożyciu pokarmu, po lekach, szczepionkach, po kontakcie z lateksem itp.
Pojawienie się objawów anafilaksji wymaga natychmiastowego leczenia:
-Jeśli jest to możliwe, usunięcie źródła alergenu.
-Podanie podskórnie lub domięśniowo epinefryny (adrenaliny) 0,5-1,0 mg (można powtarzać co 10-20 min). We wstrząsie epinefryna musi być podawana dożylnie, najlepiej we wlewie.
-Podanie pozajelitowe leków przeciwhistaminowych I generacji.
-Utrzymanie właściwego ciśnienia krwi poprzez podanie płynów we wlewie dożylnym.
-Glikokortykosteroidy nie mają natychmiastowego działania lecz podawane są, aby zapobiec nawracaniu objawów anafilaksji.
Definicja i patofizjologia zastoinowej niewydolności krążenia. ZNK
1. Definicja. Zastoinowa niewydolność krążenia (z.n.k.) oznacza niezdolność serca do utrzymania rzutu na poziomie odpowiadającym metabolicznemu zapotrzebowaniu tkanek obwodowych.
2. Patofizjologia
-Utrata komórek mięśnia serca, spowodowana odcinkowym niedokrwieniem lub miopatią, prowadzi do upośledzenia wydolności skurczowej i rozkurczowej mięśnia serca.
-W następstwie zwiększonego obciążenia pozostała normalna część mięśnia przerasta, aby utrzymać wydolność serca.
*Przerost mięśnia prowadzi do obniżenia wskaźnika objętości wyrzutowej i do wzrostu ciśnienia napełniania lewej komory.
*Wzrasta opór tętnic obwodowych i rozwija się zastój w płucach.
-W celu utrzymania przepływu krwi przez mózg i tętnice wieńcowe zostają uruchomione mechanizmy wyrównawcze kurczące naczynia, takie jak:
*pobudzenie układu sympatycznego,
*pobudzenie układu renina-angiotensyna.
3. Objawy. Główne objawy polegają na osłabieniu, łatwym męczeniu się i duszności
Opisz budowę chemiczną glikozydów nasercowych oraz podaj rośliny, które są ich głównym źródłem.
1. Chemia
a. Glikozydy nasercowe są połączeniem aglikonu, czyli geniny, z 1-4 cząsteczkami cukru.
-Budowa chemiczna aglikonu jest podobna do struktury kwasów żółciowych i steroidów, np. hormonów nadnerczowych i płciowych. Jest to farmakologicznie czynna część glikozydów.
-Cukry modyfikują rozpuszczalność cząsteczki glikozydu w wodzie i w tłuszczach, wpływając w ten sposób na siłę i czas ich działania.
b. Glikozydy otrzymuje się z suszonych liści naparstnicy purpurowej - Digitalis purpurea (digitoksyna) - lub naparstnicy wełnistej - Digitalis lanata (digoksyna) oraz z nasion roślin z gatunku Strophantus (strofantu, skrętnika), zwłaszcza Strophantus gratus (strofantyna G, czyli ouabaina).
c. Termin digitalis jest często stosowany do określenia całej grupy glikozydów nasercowych.
Wpływ glikozydów na pracę serca.
Działanie farmakologiczne
a. Uwagi ogólne
-Najważniejszą właściwością glikozydów nasercowych jest ich działanie inotropowe dodatnie, tzn. ich zdolność do zwiększenia siły skurczu mięśnia serca. W wyniku tego działania zwiększa się praca serca przy zmniejszonym koszcie metabolicznym.
-Glikozydy wpływają również na właściwości elektrofizjologiczne serca (przewodzenie, okres refrakcji, automatyzm).
-Glikozydy wywierają także wpływy pozasercowe: na mięśnie gładkie naczyń, tkankę nerwową i inne tkanki.
b. Działanie glikozydów naparstnicy na serce
(1) Kurczliwość mięśnia serca
-Glikozydy nasercowe zwiększają kurczliwość mięśnia serca przez zwiększenie zarówno szybkości, jak i maksymalnej siły skurczu. Glikozydy nasercowe nie przedłużają czasu trwania skurczu.
-U chorych na zastoinową niewydolność krążenia (z.n.k.) glikozydy poprawiają czynność komór, co wyraża się zwiększeniem objętości wyrzutowej, zmniejszeniem ciśnienia napełniania komory, zmniejszeniem wymiarów serca oraz zmniejszeniem ciśnienia żylnego i kapilarnego.
-Glikozydy nasercowe mają działanie inotropowe dodatnie dzięki mechanizmom:
*Hamują adenozynotrójfosfatazę błonową aktywowaną przez Na i K (ATP-aza sodowo-potasowa), co prowadzi do zwiększenia poziomu wewnątrzkomórkowego Ca.
*Napływ wapnia do komórki powoduje wzrost natężenia wolnego dokomórkowego prądu wapniowego w czasie trwania potencjału czynnościowego.
-Glikozydy nasercowe nie wpływają bezpośrednio na białka kurczliwe ani na mechanizm dostarczający energii do skurczu. Jednakże digitalis może zmieniać wiązanie wapnia przez siateczkę sarkoplazmatyczną, zwiększając w ten sposób ilość wapnia dostępnego do interakcji z białkami kurczliwymi.
(2) Konsumpcja tlenu przez mięsień serca (MVO2)
-Zwiększenie kurczliwości mięśnia serca wywołane przez glikozydy powoduje zwiększenie MVO2.
-Zmniejszenie objętości komory w następstwie zwiększonego przez glikozydy napięcia mięśnia i objętości wyrzutowej serca zmniejsza MVO2.
(3) Działanie elektrofizjologiczne
-Wpływ glikozydów nasercowych na procesy elektrofizjologiczne jest różny w zależności od części serca, na które działają.
-Glikozydy nasercowe pośrednio wzmagają napięcie nerwu błędnego w sercu. Przedłużają okres refrakcji węzła przedsionkowo-komorowego (A-V) i zmniejszają szybkość przewodzenia w węźle A-V (działanie bezpośrednie i pośrednie).
(4) Czynność serca
-U chorych na z.n.k. digitalis zwalnia czynność serca (ujemne działanie chronotropowe). Jest to następstwo działania poprzez nerw błędny i bezpośredniego wpływu na węzeł zatokowo-przedsionkowy (S-A).
-Tachykardia pojawia się po przedawkowaniu glikozydów (dodatnie działanie chronotropowe).
U zdrowych osób digitalis ma niewielki wpływ na czynność węzła zatokowego.
Podaj zastosowanie terapeutyczne glikozydów nasercowych i przeciwwskazania
Zastosowanie terapeutyczne i przeciwwskazania
-Glikozydy nasercowe mają największą wartość w leczeniu niewydolności serca z małą objętością wyrzutową.
-Są również cennymi lekami w leczeniu migotania i trzepotania przedsionków dzięki właściwości przedłużania okresu refrakcji układu przewodzącego i zwalniania czynności komór. Glikozydy mogą spowodować zmianę trzepotania w migotanie przedsionków.
-Napadowy częstoskurcz przedsionkowy często ustępuje pod wpływem glikozydów, prawdopodobnie w następstwie odruchowej stymulacji nerwu błędnego.
-Glikozydy nasercowe są przeciwwskazane w tamponadzie serca, u chorych na z.n.k. z dużą objętością wyrzutową, w zaciskającym zapaleniu osierdzia i w zwężeniu podzastawkowym aorty ze zwężeniem drogi odpływu.
Opisz mechanizm działania następujących diuretyków: tiazydy, furosemid, kwas etakrynowy [Uregyt] i bumetanid, Spironolakton [Spironol], triamteren i amiloryd
*Diuretyki są użytecznymi lekami hipotensyjnymi zarówno w monoterapii, jak i w terapii kombinowanej, ponieważ potęgują działanie innych leków hipotensyjnych. Jakkolwiek dokładny mechanizm ich działania hipotensyjnego nie jest znany, uważa się, że jest wynikiem ujemnego bilansu sodowego powodowanego przez te leki.
-Tiazydy są najczęściej stosowanymi lekami moczopędnymi. Działanie hipotensyjne diuretyków we wczesnej fazie jest związane ze zmniejszeniem objętości krwi; ich skuteczność zaś w leczeniu przewlekłym jest następstwem zmniejszenia oporu tętnic obwodowych.
-Furosemid, kwas etakrynowy [Uregyt] i bumetanid powodują silniejszą diurezę niż tiazydy, mają jednak słabsze działanie hipotensyjne i mogą wywołać ostre zaburzenia elektrolitowe. Ponieważ zachowują skuteczność nawet w razie uszkodzonej funkcji nerek, mają przewagę nad tiazydami, te bowiem w przypadku uszkodzenia funkcji nerek nie wywołują diurezy ani natriurezy.
-Spironolakton [Spironol], triamteren i amiloryd mają słabe działanie hipotensyjne i diuretyczne, korzystne więc jest ich łączenie z diuretykiem tiazydowym, potęguje to bowiem ich działanie diuretyczne, a jednocześnie zapobiega utracie K wywoływanej przez tiazydy.
Podaj mechanizm działania, zastosowania terapeutyczne oraz przykłady preoparatów następujacych leków stosowanych w nadciśnieniu:
ၢ -adrenolityki
*Leki blokujące receptor ၢ układu adrenergicznego odgrywają istotną rolę w leczeniu nadciśnienia.
-Leki te są skuteczne jako monoterapia oraz w skojarzeniu z innymi lekami hipotensyjnymi.
-Mechanizm ich hipotensyjnego działania nie jest znany, niewątpliwie jednak istotną rolę odgrywa w nim blokada receptorów ၢ.
a.ၢ -adrenolityki zmniejszają objętość minutową.
b.Hamują wydzielanie reniny.
Selektywność ၢ-adrenolityków. Skuteczność różnych ၢ-adrenolityków w leczeniu nadciśnienia jest mniej więcej jednakowa. Różnią się one jednak selektywnością w stosunku do receptorów ၢ .
-Propranolol, timolol [Oftensin], nadolol [Corgard], pindolol [Visken], penbutolol i karteolol są nieselektywnymi inhibitorami receptorów ၢ, a metoprolol [Metocard], acebutolol [Sectral] i atenolol [Cardiopress] (w małych dawkach) są kardioselektywne (tzn. silniej blokują receptory adrenergiczne ၢ ,).
-Pindolol, acebutolol, penbutolol i karteolol w spoczynku obniżają ciśnienie krwi słabo wpływając na objętość minutową lub częstość serca. Nie powodują zaburzeń gospodarki lipidowej.
-Labetalol jest nieselektywnym ၢ-adrenolitykiem, ale ma wewnętrzną aktywność sympatomimetyczną i blokuje w naczyniach receptory ၡ-adrenergiczne postsynaptyczne.
Leki blokujące kanał Ca2+
Leki blokujące kanał Ca2+ w krótkim czasie stały się uznanymi lekami hipotensyjnymi dzięki ich działaniu rozszerzającemu naczynia.
-Diltiazem [Dilzem], werapamil [Staveran, Isoptin] i nikardypina powodują rozszerzenie naczyń i obniżają opór obwodowy.
-Werapamil i diltiazem powodują niewielkie zmiany częstości serca, nikardypina zaś powoduje początkowo odruchowe przyspieszenie akcji serca.
-Diltiazem i werapamil powodują zwolnienie przewodzenia w węźle A-V, nie powinny więc być stosowane jednocześnie z ၢ -adrenolitykami.
-Diuretyki mogą wzmagać skuteczność leków blokujących kanał Ca2+
Wazodylatatory bezpośrednie
Uwagi ogólne. Ta grupa leków hipotensyjnych bezpośrednio rozkurcza mięśniówkę gładką tętniczek. W ten sposób obniża opór naczyń obwodowych i ciśnienie tętnicze krwi.
-Korzystny wpływ tych leków na opór obwodowy może być częściowo niweczony przez jednoczesne, odruchowe pobudzenie układu sympatycznego, co może spowodować przyspieszenie czynności serca oraz zwiększenie objętości wyrzutowej i minutowej.
-Leki te mogą również podwyższyć aktywność reninową osocza jako następstwo pobudzenia adrenergicznego.
-Ponadto ta grupa leków często powoduje retencję wody i sodu. W ten sposób zwiększa objętość płynu pozakomórkowego i objętość osocza.
-Dlatego wazodylatatory bezpośrednie powinny być stosowane w skojarzeniu z diuretykami i z lekami blokującymi receptor ၢ-adrenergiczny.
Leki rozszerzające naczynia tętnicze i żylne
Antagoniści postsynaptycznych receptorów adrenergicznych ၡ1
Ośrodkowo działające leki sympatolityczne
Leki blokujące pozazwojowy neuron adrenergiczny
Leki hamujące układ renina-angiotensyna
Podaj mechanizm działania, zastosowania terapeutyczne oraz przykłady leków stosowanych w leczeniu zakrzepu tętnic wieńcowych
Wymień czynniki ryzyka miażdżycy
Wymień i opisz klasy lipoprotein oraz ich drogi transportu
Klasy lipoprotein i drogi transport
a.drogi egzogenne
Chylomikrony
-Powstają z trójglicerydów i z cholesterolu dostarczonego w diecie.
-W tkance tłuszczowej i w mięśniach enzym lipaza lipoproteinowa usuwa trój-glicerydy, pozostawiając chylomikrony zawierające estry cholesterolu.
-Gdy chylomikrony cholesterolu dostaną się do wątroby, są wychwytywane przez hepatocyty i rozszczepiane z uwolnieniem wolnego cholesterolu.
Cholesterol może być:
-magazynowany w hepatocytach w postaci estrów,
-uwalniany do żółci jako cholesterol lub jako kwasy żółciowe,
-użyty do budowy błon lub endogennych lipoprotein.
b. Drogi endogenne
Lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości (VLDL) powstają w wątrobie z trójglicerydów i z cholesterolu, których głównym źródłem jest dieta wysokokaloryczna.
-VLDL są uwalniane do osocza, w którym z udziałem lipazy lipoproteinowej odszczepiają trójglicerydy.
IDL
Hydroliza VLDL prowadzi do powstania lipoprotein o pośredniej gęstości (IDL).
Metaboliczna droga IDL może być dwojaka:
-Niektóre IDL są wychwytywane przez wątrobę drogą endocytozy i tam są rozszczepiane z uwolnieniem wolnego cholesterolu. Proces ten odbywa się za pośrednictwem receptorów lipoprotein o niskiej gęstości (LDL).
-Niektóre cząsteczki IDL pozostają we krwi, gdzie są usuwane trójglicerydy; w ten sposób IDL mogą być metabolizowane do LDL.
LDL
biorą udział w transporcie endogennych estrów cholesterolu do wątroby lub do tkanek pozawątrobowych. LDL stanowią 60-70% cholesterolu osocza. Metaboliczne zapotrzebowanie na cholesterol (do produkcji kwasów żółciowych, steroidów lub błon komórkowych) jest zaspokajane przez wzrost syntezy receptorów LDL, które ułatwiają endocytozę i uwalnianie wolnego cholesterolu.
Lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL)
biorą udział w transporcie cholesterolu z komórek obwodowych do wątroby. HDL wiążą wolny cholesterol uwalniany w czasie metabolizmu komórkowego. Ten cholesterol ulega estryfikacji z udziałem enzymu acylotransferazy lecytynowo-cholesterolowej (LCAT) i w postaci estrów jest przenoszony do cząsteczek VLDL lub IDL.
c. Drogi nieswoiste
-Gdy stężenie lipoprotein w osoczu jest wysokie, makrofagi i inne wymiatacze komórkowe biorą udział w degradacji lipoprotein.
-Prowadzi to do powstawania złogów cholesterolu w makrofagach lub w ścianach tętnic (blaszka miażdżycowa), w ścięgnach i w skórze (żółtaki).
Mechanizm powstawania blaszki miażdżycowej
Podaj mechanizm działania i opisz efekt farmakologiczny następujących lekówi zmniejszające ryzyko choroby wieńcowej:
substancje wiążące kwasy żółciowe,
. Środki antylipemiczne
Kolestyramina, kolestypol: substancje wiążące sole żółciowe
-Kolestyramina i kolestypol są żywicowymi wymiennikami anionowymi wiążącymi sole kwasów żółciowych w jelicie cienkim; powstają nierozpuszczalne kompleksy, które następnie są wydalane z kałem.
-Utrata kwasów żółciowych prowadzi do wzmożonej przemiany cholesterolu w kwasy żółciowe.
-Jednocześnie następuje kompensacyjne zwiększenie liczby receptorów LDL w wątrobie.
-Ostatecznym efektem jest obniżenie w surowicy poziomu LDL i cholesterolu.
niacyna, (wykazano także zmniejszenie umieralności)
Niacyna (kwas nikotynowy)
Mechanizm działania i efekt farmakologiczny
-W dużych dawkach niacyna obniża stężenie trójglicerydów w surowicy przez obniżenie VLDL, zwykle w ciągu 1-4 dni.
-Obniżenie stężenia VLDL prowadzi do redukcji LDL i IDL.
-Niacyna powoduje umiarkowany wzrost HDL.
-Działanie niacyny obniżające VLDL jest niezależne od jej aktywności jako witaminy. Mechanizm może polegać na:
*zahamowaniu lipolizy w adypocytach,
*zahamowaniu estryfikacji trójglicerydów w wątrobie,
*wzroście aktywności lipazy lipoproteinowej.
-Niacyna nie wpływa istotnie ani na produkcję, ani na żółciowe wydalanie cholesterolu.
Zastosowanie terapeutyczne
-Niacyna jest pomocna w leczeniu różnego rodzaju hiperlipidemii.
-Szczególnie skuteczna jest w hiperlipoproteinemii typu V, charakteryzującej się znaczną hipertrójglicerydemią i podwyższonym poziomem chylomikronów.
Nie jest skuteczna w występującym rodzinnie niedoborze lipazy lipoproteinowej.
inhibitory reduktazy ၢ-hydroksy- ၢ-metylo-glutarylo-koenzymu A (HMG CoA)
Lowastatyna [Mevacor], prowastatyna i mewastatyna: inhibitory reduktazy HMG CoA
-Reduktaza 3-HMG CoA jest enzymem regulującym szybkość biosyntezy cholesterolu.
-Leki hamujące tę reduktazę są skuteczne w obniżaniu stężenia cholesterolu LDL w surowicy krwi.
-Inhibitory reduktazy 3-HMG CoA hamują syntezę cholesterolu w wątrobie.
-Prowadzi to do kompensacyjnego obniżenia LDL w surowicy.
-Jednocześnie następuje kompensacyjny wzrost syntezy reduktazy HMG
-CoA, wskutek czego zahamowanie syntezy cholesterolu nie jest całkowite.
Leki te obniżają w surowicy stężenie LDL, cholesterolu LDL, cholesterolu VLDL i trójglicerydów, a jednocześnie podwyższają stężenie cholesterolu HDL.
*Obniżenie poziomu LDL jest następstwem zwiększenia liczby receptorów LDL w wątrobie, które wzmagają klirens LDL i IDL.
*Lowastatyna nie obniża stężenia LDL w hipercholesterolemii u homozygotów nie mających receptorów LDL. Obserwacja ta potwierdza przyjęty mechanizm działania leku.
pochodne kwasu fibrynowego
Klofibrat, gemfibrozyl: pochodne kwasu fibrynowego
Mechanizm działania i efekty farmakologiczne
Wpływ na lipidy surowicy
-Pochodne kwasu fibrynowego obniżają stężenie VLDL w surowicy, zmniejszając w ten sposób stężenie trójglicerydów.
-Klofibrat nie ma istotnego wpływu na stężenie cholesterolu w surowicy u większości chorych, jednak w rodzinnej hiperlipoproteinemii typu III lek ten istotnie obniża stężenie cholesterolu w surowicy.
-Klofibrat nie ma wpływu na poziom chylomikronów i HDL.
-Gemfibrozyl [Elmogan] obniża stężenie cholesterolu VLDL, w mniejszym stopniu - cholesterolu LDL; podwyższa zaś stężenie cholesterolu HDL.
probukol-antyoksydant lipofilny
. Probukol: antyoksydant lipofilny
(1) Wpływ na lipidy surowicy
-Probukol obniża stężenie cholesterolu całkowitego w surowicy; obniża stężenie cholesterolu HDL w stopniu większym niż LDL.
-Wywiera niewielki wpływ lub nie ma wpływu na VLDL lub trójglicerydy.
-Mechanizm działania nie jest jasny, ale zdaje się polegać na:
*syntezie cholesterolu ubogiego w HDL,
*zahamowaniu syntezy cholesterolu we wczesnej fazie,
*przyspieszeniu rozkładu LDL.
Patofizjologia cukrzycy typu I i II
Zespoły cukrzycy
*Cukrzyca typu I (o początku młodzieńczym, insulinozależna - IDDM)
-W tym typie cukrzycy brak w osoczu krążącej insuliny, dlatego wymagane jest leczenie zastępcze insuliną.
-Komórki ၢ trzustki są całkowicie niewydolne.
-Pacjenci mają skłonność do hiperglikemii i kwasicy ketonowej.
*Cukrzyca typu II (o początku w wieku dojrzałym, insulinoniezależna - NIDDM)
-Typ ten może być spowodowany defektem receptora na błonie komórki wysp trzustki.
-W najwcześniejszych stadiach choroby stwierdza się opóźnienie wstępnego wydzielania insuliny po stymulacji przez glukozę.
-Również mniej niż normalnie wydziela się insuliny przy danym stężeniu glukozy.
Wymień powikłania cukrzycy
Zjawiskiem patogennym cukrzycy jest zgrubienie błony podstawnej włośniczek występujące wcześnie w przebiegu cukrzycy. Jest to zmiana prawdopodobnie odpowiedzialna za najważniejsze powikłania cukrzycy:
-mikroangiopatię,
-nefropatię,
-neuropatię,
-retinopatię,
-miażdżycę naczyń.
Zaburzenie to występuje dużo częściej u chorych na cukrzycę niżu nie-cukrzyków.
Stwardnienie tętnic piszczelowej i strzałkowej jest objawem niemal sine qua non cukrzycy.
Budowa, regulacja wydzielania oraz mechanizm działania insuliny.
Chemia insuliny
-Insulina składa się z dwu łańcuchów aminokwasów połączonych razem mostkami dwusiarczkowymi; jej masa cząsteczkowa wynosi około 6000.
-Komórki ၢ trzustki tworzą jednołańcuchowy prekursor insuliny, proinsulinę, mającą niewielką aktywność biologiczną.
-Insulina może istnieć jako monomer, dimer lub heksamer składający się z trzech dimerów.
*W postaci heksameru są powiązane dwie cząsteczki cynku, i ta postać jest gromadzona w ziarnistościach komórek ၢ.
*Za postać aktywną biologicznie uznawany jest monomer.
-Istnieją różnice gatunkowe w sekwencji aminokwasów insuliny.
Mechanizm działania
-Początkowe działanie insuliny zachodzi na powierzchni komórki, gdzie hormon współdziała z wysoce specyficznym receptorem.
-Nie wiadomo, w jaki dokładnie sposób insulina ułatwia transport glukozy i aminokwasów.
Wymień efekty metaboliczne niedoboru insuliny
-Gdy brakuje insuliny, zmniejsza się stopień transportu glukozy przez błony określonych komórek, m.in. mięśni i komórek tłuszczowych.
-Insulina nie ma istotnego wpływu na stopień transportu glukozy w komórkach wątroby, w erytrocytach lub leukocytach.
-Zmniejsza się aktywność systemów enzymatycznych koniecznych do katalizy glukozy do glikogenu.
-Hiperlipemia, ketonemia i kwasica mogą występować przy niedoborze insuliny. Brak insuliny umożliwia lipazie mobilizację kwasów tłuszczowych, co powoduje wzrost poziomu krążących ketonów, acetooctanu i ၢ-hydroksymaślanu.
-Niedobór insuliny w połączeniu z nadmiarem glukagonu powoduje przekształcenie dużej ilości białka w glukozę, czego następstwem jest zwiększone wydalanie mocznika i amoniaku (azoturia).
Wymień stosowane preparaty insuliny, czym różnia się od siebie różne typy insulin?
1. Insulina krystaliczna cynkowa (normalna insulina)
-Insulina krystaliczna jest krótko działającą, rozpuszczalną insuliną przygotowaną w buforze fosforanowym z cynkiem o pH 3,5.
-Jej szczytowe działanie występuje po 2-4 godzinach; działanie utrzymuje się do 5-7 godzin.
-Może być podawana podskórnie lub dożylnie i jest odpowiednim lekiem do szybkiego opanowania cukrzycowej kwasicy ketonowej.
-Zalecana częstotliwość podawania iniekcji (4 lub 5 dziennie) nie jest bardzo wygodna.
2. Insulina protaminowo-cynkowa
-Dodanie zasadowego białka protaminy do insuliny krystalicznej cynkowej powoduje tworzenie dużych kryształów. Taki produkt jest substancją słabiej rozpuszczalną.
-Po wstrzyknięciu ta postać zachowuje się jak forma dépôt, o przedłużonym uwalnianiu tkankowym, powodując powolne wchłanianie do krwi.
-Szczytowe działanie występuje po 16-18 godzinach; działanie utrzymuje się do 36 godzin.
-Za pomocą takiego preparatu o przedłużonym działaniu precyzyjna kontrola hiperglikemii jest trudna.
3. Insulina izofanowa (neutralna protaminowa Hagedorna - NPH)
-Insulina o pośrednim działaniu jest podobna do insuliny protaminowo-cynkowej, ale zawiera jedynie niewielkie ilości protaminy (0,5 mg/100 jednostek insuliny).
-Z tego powodu insulina NPH ma wcześniejszy początek i szczyt działania niż insulina protaminowo-cynkowa, ale czas działania obu preparatów jest zbliżony.
-Szczyt działania insuliny NPH występuje po 8-12 godzinach; działanie utrzymuje się do 24-48 godzin.
-Taki efekt jest równy działaniu połączenia 2 lub 3 jednostek insuliny krystalicznej cynkowej i 1 jednostki insuliny protaminowo-cynkowej.
4. Insuliny lente
*Te insuliny nie zawierają protaminy, ich nierozpuszczalność wynika z dodania w nadmiarze cynku w buforze octanowym zamiast fosforanowego.
*Początek działania insulin lente jest bardzo różny i zależy od stanu fizycznego, stężenia cynku i pH.
-Mikroamorficzne formy krystaliczne, znane jako zawiesiny szybkie insuliny cynkowej (insulina semilente), wykazują szczyt działania po 4-8 godzinach i działają do 12-16 godzin.
-Duże krystaliczne formy ze znaczną zawartością cynku, znane jako zawiesiny przedłużone insuliny cynkowej (insulina ultralente), mają początek i czas działania podobne do insuliny protaminowo-cynkowej.
-Połączenie 7 części insuliny ultralente z 3 częściami semilente daje zawiesinę insuliny cynkowej (insulina lente), podobną do insuliny NPH pod względem początku i czasu działania.
5. Insuliny ludzkie
-Insuliny ludzkie są produkowane za pomocą semisyntetycznych i rekombinowanycyjnych technik DNA.
-Ostatnio został zsyntetyzowany gen ludzkiej proinsuliny; obecnie proinsulina jest produkowana na dużą skalę jako prekursor insuliny ludzkiej.
-Aktywność biologiczna insuliny ludzkiej i jej farmakokinetyka po podaniu dożylnym są bardzo podobne do właściwości insuliny wieprzowej.
-Insuliny ludzkie są użyteczne u osób z alergią na insuliny zwierzęce.
-Insulina ludzka wchłania się po podaniu podskórnym szybciej niż insulina wieprzowa i dzięki temu zapewnia lepszą kontrolę glikemii po posiłkach.
Różne typy insuliny różnią się od siebie początkiem i czasem działania. Siłę działania insuliny wyraża się w jednostkach międzynarodowych.
Podaj czynniki zmieniające zapotrzebowanie na insulinę
Inne leki. Salicylany hamują enzymy konieczne do glukoneogenezy i również przyspieszają ich zużycie. Antykoagulanty mają skłonność do pobudzania wydzielania insuliny, w ten sposób zmniejszając zapotrzebowanie na insulinę.
Hormony. Glukagon, epinefryna i hormon wzrostu zwiększają zapotrzebowanie na insulinę.
Wysiłek. Zapotrzebowanie na insulinę zmniejsza się wskutek większej przepuszczalności mięśni dla glukozy oraz uwolnienia insuliny związanej w mięśniach.
Stres. Zarówno stres fizjologiczny (np. gorączka, infekcja, ciąża), jak i stres psychiczny zwiększają zapotrzebowanie na insulinę, prawdopodobnie wtórnie z powodu uwolnienia epinefryny.
Sposób odżywiania. Zmiany w diecie i w porze posiłków mogą zwiększyć lub zmniejszyć zapotrzebowanie na insulinę.
Otyłość zwiększa zapotrzebowanie na insulinę, być może w wyniku zwiększenia liczby miejsc wiążących insulinę na zwiększonej powierzchni tkanki tłuszczowej.
Mechanizm działania sulfanylomoczników, zastosowanie terapeutyczne i przykłady preparatów.
Mechanizm działania
-Sulfonylomoczniki pobudzają wydzielanie insuliny z komórek ၢ trzustki bez wnikania do wnętrza komórek. Zachodzi to przy nieobecności glukozy.
-Sulfonylomoczniki mogą również uwrażliwiać trzustkowe komórki ၢ na glukozę i hamować wypływ jonu K z komórek ၢ trzustki.
-Sulfonylomoczniki zwiększają aktywność obwodowych wewnątrzkomórkowych receptorów dla insuliny.
-Sulfonylomoczniki mogą powodować zmniejszenie wydzielania glukagonu.
-Na komórkach trzustkowych ၢ odkryto receptory o wysokim powinowactwie do sulfonylomoczników. Kolejność według siły wiązania się sulfonylomoczników z komórkami odpowiada w przybliżeniu sile stymulacji uwalniania insuliny i hamowania efektu jonu K.
Preparaty i farmakokinetyka
-Wszystkie pochodne sulfonylomocznika łatwo wchłaniają się w jelicie cienkim i dobrze wiążą się z białkami osocza. Zaczynają działać po upływie od 30 minut do 3 godzin. Czas działania poszczególnych pochodnych jest różny.
Pochodne sulfonylomocznika
1. Tolbutamid [Diabetol]
-Początek działania występuje po 30 minutach; działanie utrzymuje się do 6-12 godzin.
-Tolbutamid jest najkrócej działającymi najsłabszym sulfonylomocznikiem, jest szybko metabolizowany w wątrobie do nieaktywnych produktów. Wydala się przez nerki.
2. Acetoheksamid
-Początek działania jest szybki, szczyt działania pojawia się po 3 godzinach; działanie utrzymuje się do 12-18 godzin.
-Uważa się, że najważniejszym metabolitem, o najsilniejszym działaniu, jest hydroksyheksamid. Jest on wydalany przez nerki.
3. Tolazamid
-Tolazamid wchłania się powoli. Szczyt działania nie występuje przed upływem 6 godzin; działanie utrzymuje się do 24 godzin.
-Produkty jego metabolizmu wywierają działanie hipoglikemiczne słabsze niż działanie substancji macierzystej.
-Metabolity są wydalane przez nerki.
4. Gliburyd i glipizyd [Glibinese, Minidiab]
-Są sulfonylomocznikami drugiej generacji. Są to najsilniejsze dostępne pochodne sulfonylomocznika. Oba ulegają w wątrobie metabolizmowi do produktów o małej aktywności. Oba też wykazują działanie do 24 godzin.
5. Chloropropamid [Diabinese]
-Chociaż szybko się wchłania, utrzymuje działanie do 24-60 godzin, z powodu wiązania się z białkami osocza.
Jest metabolizowany w wątrobie i powoli wydalany przez nerki jako nie zmieniony lek oraz w postaci metabolitów
Co to jest terapia parasolowa stosowana w leczeniu chorób infekcyjnych?
Jakie zadania spełnia terapia wielolekowa środkami przeciwinfekcyjnymi
Terapia wielolekowa środkami przeciwinfekcyjnymi
*Leczenie co najmniej dwoma (często trzema) środkami przeciwinfekcyjnymi ma różne zadania:
-zapewnia szeroki zakres działania (np. gdy zakażenie jest spowodowane przez więcej mikroorganizmów niż jeden);
-jest stosowane w leczeniu wstępnym (ślepym), gdy pacjent jest w stanie ciężkim, a wyniki posiewów mikrobiologicznych są jeszcze nie ustalone;
-daje synergizm działania w sytuacji, gdy drobnoustroje nie są skutecznie eliminowane w wyniku zastosowania jednego środka, np. w enterokokowym zapaleniu wsierdzia stosuje się jednocześnie penicylinę i aminoglikozyd, ponieważ skutek ich łącznego działania jest większy niż suma efektów niezależnie działających leków;
-zapobiega niebezpieczeństwu powstania lekooporności podczas leczenia gruźlicy.
Podaj mechanizm działania, mechanizm oporności(jeżeli istnieje), zastosowania terapeutyczne, najwazniejsze działania niepożądane oraz przykłady preparatów następujących leków stosowanych w infekcjach bakteryjnych
Sulfonamidy
Mechanizm działania
-Sulfonamidy uniemożliwiają wbudowanie kwasu paraaminobenzoesowego (PABA) w kwas foliowy, który w formie zredukowanej jest konieczny do biosyntezy nukleotydów purynowych jako przenośnik grupy jednowęglowej.
-Bakteriami wrażliwymi na sulfonamidy są te, które potrzebują PABA, ponieważ nie są zdolne do bezpośredniego korzystania z egzogennego kwasu foliowego.
-Komórki ludzkie korzystają z egzogennych zasobów kwasu foliowego, brak PABA nie upośledza więc ich funkcji życiowych.
Zakres działania farmakologicznego
-Sulfonamidy działają na wiele bakterii Gram-dodatnich z Streptococcus pyogenes grupy A i Streptococcus pneumonice włącznie.
-Wiele bakterii Gram-ujemnych jest opornych na działanie sulfonamidów, lecz niektóre, takie jak Haemophilus influenzie, Escherichia coli (drobnoustroje najczęściej wywołujące zakażenia układu moczowego), Shigella, Yersinia enterocolitica i Proteus mirabilis często są wrażliwe na ich działanie.
-Do innych wrażliwych na sulfonamidy mikroorganizmów należą: Bacillus anthracis, Nocardia, Actinomyces i Chlamydia trachomatis, wywołujące kolejno: jaglicę, ziarniniaka wenerycznego i wtrętowe zapalenie spojówek.
Preparaty. Powszechnie stosowanymi sulfonamidami są m.in.:
*Trimetoprim-sulfametoksazol (kotrimoksazol [Biseptol, Groseptol])
*Sulfisoksazol (sulfafurazol [Amidoxal])
*Sulfadiazyna
Antybiotyków beta-laktamowych
-Mechanizm działania. Antybiotyki ß-laktamowe działają bakteriobójczo.
Antybiotyki te hamują aktywność podstawowych enzymów syntezy ściany komórkowej bakterii.
Wydaje się, że aktywują również jeden lub kilka enzymów autolitycznych ściany komórkowej, doprowadzając do lizy komórki bakteryjnej.
-Oporność bakterii
ß-laktamazy, enzymy wytwarzane przez dużą grupę bakterii, inaktywują antybiotyk, hydrolizując pierścień ß-laktamowy. Penicylinaza i cefalosporynaza są ß-laktamazami o dużej swoistości wobec substratu.
Przez nabycie plazmidów lub czynników R (oporności), będących nośnikami kodu genetycznego dla ß-laktamazy, początkowo wrażliwe szczepy bakteryjne stają się oporne na konkretny antybiotyk.
Penicyliny i inne antybiotyki ß -laktamowe różnią się wrażliwością na ß-laktamazy.
Inhibitory ß-laktamaz są substancjami mogącymi nieodwracalnie połączyć się z ß-laktamazą bakteryjną i spowodować jej inaktywację.
penicyliny,
Mechanizm działania
Penicyliny hamują syntezę bakteryjnej ściany komórkowej i są zaliczane do środków bakteriobójczych.
Wiążą i inaktywują transpeptydazę, która w normalnych warunkach jest odpowiedzialna za powstanie wiązań krzyżowych w liniowych łańcuchach glikopeptydowych ściany komórki bakteryjnej. Utrata sztywności ściany komórkowej przy normalnym wysokim wewnątrzkomórkowym ciśnieniu osmotycznym jest przyczyną lizy bakteryjnej błony komórkowej.
Oporność bakteryjna
Penicylinaza jest ၢ-laktamazą wytwarzaną przez wiele bakterii. Może ona hydrolizować pierścień ၢ-laktamowy penicylin i przekształcać go w kwas penicyloilowy, substancję pozbawioną aktywności przeciwbakteryjnej.
Penicyliny G i V
Wchłanianie
Podanie doustne
Z powodu inaktywacji penicyliny G przez sok żołądkowy tylko 30% dawki doustnej jest wchłanianych z dwunastnicy.
Penicylina V jest bardziej stabilna w środowisku kwaśnym; równoważna dawka doustna osiąga stężenie w surowicy 2-5 razy większe niż osiągane w razie zastosowania penicyliny G.
Penicyliny G i V powinny być podawane - z powodu wpływu pożywienia na wchłanianie - przynajmniej godzinę przed posiłkiem i 2-3 godziny po nim.
Maksymalne stężenie w surowicy występuje 30-60 minut po podaniu.
Podanie podskórne lub domięśniowe
Po wstrzyknięciu krystalicznej penicyliny G maksymalne stężenie w surowicy występuje po 15 minutach, następnie szybko opada.
Jednoczesne podanie probenecydu wydłuża eliminację penicylin z organizmu, ponieważ probenecyd blokuje transport penicylin w cewkach bliższych nerek. Preparaty penicylino przedłużonym działaniu pozwalają utrzymać wysokie stężenie penicylin w surowicy krwi.
Wydalanie
60-90% domięśniowej dawki penicyliny G jest wydalanych w ciągu godziny.
Drogą nerkową jest eliminowanych aż do 99% leku; około 90% przez sekrecję kanalikową i 10% przez filtrację kłębkową.
Działania farmakologiczne i zastosowanie kliniczne.
Poszczególne typy penicylin różnią się zakresem działania i stopniem skuteczności wobec różnych szczepów bakterii. W zasadzie, jeżeli tylko jest to możliwe, powinna być określana wrażliwość mikrobiologiczna.
cefalosporyny,
imipenem,
aztreonam.
Aminoglikozydów
Tetracykliny
Chloramfenikolu, erytromycyna, klindamycyna, wankomycyna I chinologów
Podaj budowę chemiczną, mechanim działania oraz zastosowanie terapeutyczne nastepujących leków przeciwgrzybiczych:
Nystatyna
Budowa chemiczna.
Nystatyna jest antybiotykiem polienowym.
Mechanizm działania
-Lek działa grzybostatycznie i grzybobójcze.
-Przyłącza się do steroli, szczególnie ergosterolu, występującego w dużych ilościach w błonie komórki grzybów i drożdży. Wydaje się, że w wyniku tego połączenia w obrębie błony powstają kanały, przez które małe cząstki przenikają na zewnątrz komórki.
Farmakokinetyka
-Nystatyna nie jest wchłaniana w uchwytnych ilościach z przewodu pokarmowego.
-Nie wchłania się ze skóry i błon śluzowych.
-Nie jest podawana pozajelitowo.
-Jest słabo rozpuszczalna i rozpada się gwałtownie w środowisku wodnym.
Zastosowanie kliniczne
-Nystatyna jest używana do leczenia zakażeń skóry, błon śluzowych i przewodu pokarmowego wywołanych przez Candida.
-Pleśniawka (kandydiaza jamy ustnej) i zapalenie pochwy są leczone miejscowo, w zakażeniach przewodu pokarmowego nystatyna jest podawana doustnie.
Preparaty.
-Nystatyna jest dostępna jako maść, zawiesina do stosowania doustnego, tabletki doustne, krople i zasypka.
Działania niepożądane.
-Po podaniu doustnym sporadycznie występują zaburzenia żołądkowe-jelitowe.
Amfoterycyna B
Budowa chemiczna.
Lek ten jest antybiotykiem polienowym.
Mechanizm działania jest taki sam jak nystatyny.
Farmakokinetyka
-Amfoterycyna B jest słabo wchłaniana z przewodu pokarmowego.
-Okres półtrwania po podaniu dożylnym wynosi około 24 godzin.
Działania farmakologiczne
-Amfoterycyna B jest środkiem przeciwgrzybiczym o szerokim zakresie działania.
-Wrażliwe na nią są: Histoplasma capsulatum, Cryptococcus neoformans, Coccidioides immitis, Candida, Blastomyces dermatitidis oraz niektóre szczepy Aspergillus i Sporotrichum.
-Stężenie amfoterycyny B decyduje o jej działaniu grzybostatycznym lub grzybobójczym.
Preparaty
-Do iniekcji dożylnych dostępna jest amfoterycyny B w postaci zliofilizowanego proszku.
-Amfoterycyna B występuje także w postaci preparatów do stosowania miejscowego w leczeniu skórnej i śluzówkowej postaci kandydiazy.
Działania niepożądane.
Wszyscy chorzy poddawani leczeniu amfoterycyną B powinni być hospitalizowani przynajmniej w początkowym okresie terapii.
-Mogą wystąpić reakcje nadwrażliwości.
-Po podaniu dożylnym często pojawiają się gorączka, dreszcze, bóle głowy; zaburzenia żołądkowe-jelitowe. Zazwyczaj, w miarę trwania terapii amfoterycyną B. pacjenci tolerują lek coraz lepiej.
-Występują także zakrzepowe zapalenia żył w trakcie terapii dożylnej.
Gryzeofulwina
Budowa chemiczna.
Lek ten jest wytwarzany przez Penicilliitm griseofulvum. Jest słabo rozpuszczalny w wodzie.
Mechanizm działania.
-Dokładny mechanizm działania nie jest poznany. Prawdopodobnie gryzeofulwina łączy się z polimeryzującymi nićmi wrzeciona, rozrywając wrzeciono mitotyczne. Działa grzybostatycznie.
Farmakokinetyka.
-Gryzeofulwina po podaniu doustnym jest wchłaniana z górnej części jelita cienkiego.
-Większość leku wydala się w formie nie zmienionej z kałem.
Działania farmakologiczne.
-Gryzeofulwina jest aktywna wobec grzybów skórnych z Microsporum, Epidermophyton i szczepami Trichophyton włącznie. Nie działa na drożdże.
- Zastosowanie kliniczne.
-Z powodu dużego powinowactwa do keratyny gryzeofulwina jest używana do leczenia grzybiczych schorzeń skóry, włosów, paznokci, grzybicy skóry owłosionej, stóp, podudzi, tułowia i grzybicy obrączkowatej. Podaje się ją doustnie. Stosowanie miejscowe jest mało skuteczne.
Preparaty.
-Gryzeofulwina, jest dostępna w postaci tabletek, kapsułek i zawiesin do podawania doustnego.
Działania niepożądane.
-Szerokie stosowanie gryzeofulwiny wykazało jej stosunkowo małą toksyczność.
-Wśród możliwych objawów niepożądanych występują: bóle głowy, zaburzenia neurologiczne, podrażnienia przewodu pokarmowego, reakcje skórne z pokrzywką i nadwrażliwością na światło włącznie.
Flucytozyna
Budowa chemiczna.
Lek ten jest fluoropirymidyną.
Mechanizm działania.
-Flucytozyna jest przetwarzana wewnątrz komórki grzyba (lecz nie w komórce gospodarza) w 5-fluorouracyl - antagonistę metabolicznego, który doprowadza do hamowania syntetazy tymidylowej.
Farmakokinetyka.
-Flucytozyna jest dobrze wchłaniana z przewodu pokarmowego i szeroko rozprowadzana w organizmie. Przenika nawet do płynu mózgowo-rdzeniowego.
-Jest wydalana do moczu, głównie w postaci nie zmetabolizowanej.
Działanie farmakologiczne.
- Lek jest aktywny wobec C. neoformans. Działa na niektóre szczepy Candida, ze szczepami Candida albicans włącznie.
-Jednakże w trakcie terapii C albicans może stać się oporna na flucytozynę.
Zastosowanie kliniczne .
-Jakkolwiek flucytozyna nie jest tak skuteczna jak amfoterycyna B, jest jednak mniej toksyczna i może być podawana drogą doustną. Jest stosowana w leczeniu ogólnoustrojowych zakażeń wywołanych przez C albicans i C neoformans (Cryptococcus meningitidis).
-Najczęściej stosuje się ją w kombinacji z amfoterycyną B.
Preparaty.
Flucytozyna jest dostępna w postaci kapsułek do podawania doustnego.
Działania niepożądane.
śmiertelna w skutkach depresja szpiku, zaburzenia żołądkowe-jelitowe, wysypki skórne, zaburzenia czynności wątroby.
Ketokonazol
Budowa chemiczna.
Ketokonazol jest podstawioną pochodną imidazolu.
Mechanizm działania.
-Ketokonazol zmienia przepuszczalność błony komórkowej przez blokowanie syntezy ergosterolu - głównego sterolu komórki grzyba.
Farmakokinetyka
-Ketokonazol jest wchłaniany z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie w surowicy występuje po upływie 1-2 godzin od podania doustnego.
-Aby lek mógł dobrze się rozpuścić, powinien się znajdować w środowisku kwaśnym. Dlatego środki podwyższające pH środowiska przewodu pokarmowego mogą zmniejszać biodostępność ketokonazolu.
Działanie farmakologiczne i zastosowanie kliniczne
-Ketokonazol jest skuteczny w leczeniu blastomykozy, kokcydioidomykozy, histoplazmozy, parakokcydioidomykozy, przewlekłej kandydiazy skóry i błon śluzowych oraz opornych zakażeń grzybiczych skóry.
-Ketokonazol działa wolniej niż inne, dostępne środki przeciwgrzybicze, wymaga więc długiego okresu podawania. W związku z tym jest mniej użyteczny w leczeniu ciężkich i ostrych zakażeń ogólnoustrojowych.
-Słabo przenika do płynu mózgowo-rdzeniowego, dlatego też nie jest zalecany do leczenia zapalenia grzybiczego opon mózgowych.
Preparaty.
Ketokonazol występuje w formie tabletek do podawania doustnego.
Działania niepożądane.
Najczęściej występującymi objawami niepożądanymi są nudności i wymioty. Rzadziej występują reakcje nadwrażliwości (pokrzywka i anafilaksja).
Flukonazol
Budowa chemiczna.
Lek jest bis-triazolem.
Mechanizm działania.
Hamuje enzymy związane z cytochromem P-450, blokując syntezę ergosterolu.
Farmakokinetyka
-Flukonazol jest rozpuszczalny w wodzie lepiej niż ketokonazol i charakteryzuje się dużą biodostępnością.
-Maksymalne stężenie w surowicy występuje po upływie 1-2 godzin od podania. a okres półtrwania wynosi 30 godzin.
-Jest wydalany w postaci nie zmienionej z moczem.
Działanie farmakologiczne i zastosowanie kliniczne
-Flukonazol jest aktywny wobec szeregu ogólnoustrojowych patogenów grzybiczych z Aspergillus, B. dermatitidis, C. albicans, C. neoformans, C immitis i H. capsulatum włącznie.
-Jest skuteczny w leczeniu kandydiazy jamy ustnej, gardła i przełyku, groźnych ogólnoustrojowych zakażeń kandydiazowych i kryptokokowego zapalenia opon.
Preparaty.
Flukonazol może być podawany doustnie i dożylnie.
Działania niepożądane
-Jest mniej toksyczny od amfoterycyny B i flucytozyny i tolerowany przez chorych lepiej niż ketokonazol.
-Podawanie flukonazolu powinno być przerwane u chorych z postępującą dysfunkcją wątroby.
Naftyfina
Budowa chemiczna.
Ten syntetyczny środek przeciwgrzybiczy jest alliloaminą.
Mechanizm działania.
-Naftyfina zwalnia syntezę ergosterolu, istotnego składnika grzybiczej błony komórkowej, przez hamowanie enzymu epoksydazy - skwalenu.
Działanie farmakologiczne i zastosowanie kliniczne
-In vitro naftyfina działa grzybobójcze na grzyby zakażające skórę i grzybostatycznie na drożdżaki, np. C albicans.
-W leczeniu znalazła zastosowanie w terapii grzybicy stóp, podudzi i tułowia. Nie działa ani w grzybiczych zakażeniach włosów, ani w zakażeniach paznokci.
Preparaty i ich podawanie.
-Naftyfina jest dostępna pod postacią 1% kremu do stosowania miejscowego.
Działania niepożądane.
Opisano uczucie parzenia skóry, nadmierną suchość, zaczerwienienie i świąd
Mikonazol i klotrimazol
Są to pochodne imidazolowe, stosowane głównie miejscowo.
*Hamują one wzrost powszechnie występujących grzybów skórnych - drożdżaków, ze szczepami Trichophyton, Epidermophyton floccosum, C. albicans i Malassezia furfurwłącznie.
*Są stosowane w leczeniu grzybic i innych zakażeń skóry wywołanych przez organizmy podatne na lek, a także w leczeniu kandydiazy warg sromowych i pochwy.
Mikonazol występuje także jako preparat do podawania pozajelitowego stosowany w leczeniu ciężkich ogólnoustrojowych zakażeń grzybiczych, takich jak kandydiaza, kokcydioidomykoza i kryptokokoza. Jednakże toksyczność leku zmniejsza jego przydatność i ogranicza jego skuteczność.
Podaj zastosowanie lecznicze następujących środków stosowanych w leczeniu zakażeń pierwotniakowych: Metronidazol, Diloksanid, Suramina, Nifurtymoks, Styboglukonian, Pentamidyna. Chlorochina, Prymachina, Pirymetamina i Sulfadoksyna oraz Chinina
-Metronidazol. Jest lekiem bardzo skutecznym w leczeniu zakażeń pierwotniakowych, z rzęsistkowicą, inwazjami Giardia lamblia-i amebiazą wywołaną przez E. histolytica włącznie. Jest także aktywny w terapii zakażeń bakteriami beztlenowymi (np. wywołanymi przez szczepy Bacteroides).
-Diloksanid (diklofurazol) działa pełzakobójczo. Stosuje się go w leczeniu bezobjawowych nosicieli cyst ameby.
-Suramina jest niemetalicznym, wieloanionowym związkiem stosowanym w leczeniu afrykańskiej trypanosomatozy (inwazji świdrowców) zarówno we wczesnym, jak i zaawansowanym stadium choroby. Jest także bardzo skuteczna w leczeniu onchocerkozy, lecz została w dużym stopniu zastąpiona mniej toksyczną iwermektyną.
-Nifurtymoks jest lekiem stosowanym w leczeniu południowoamerykańskiej trypanosomatozy
-Styboglukonian, związek antymonowy, jest lekiem z wyboru do leczenia leiszmaniozy.
-Pentamidyna. Pentamidyna jest skuteczna w leczeniu wczesnych postaci afrykańskiej trypanosomatozy oraz w profilaktyce i leczeniu zapalenia płuc wywołanego przez P carinii. To ostatnie schorzenie jest oportunistycznym zakażeniem występującym u chorych z AIDS. pentamidyna może być bardzo skuteczna u chorych, u których terapia związkami antymonowymi jest nieskuteczna.
-Chlorochina [Arechin] jest lekiem z wyboru do leczenia niepowikłanej, ostrej malarii wywołanej przez którykolwiek z mikroorganizmów Plasmodium (z wyjątkiem postaci opornych) oraz stosowanym w celach profilaktycznych podczas pobytu w rejonach endemicznych.
-Prymachina jest stosowana do leczenia i zapobiegania nawrotom malarii wywołanej przez Plasmodium vivax i Plasmodium ovale po opuszczeniu rejonów endemicznych Jest podawana wraz z chlorochiną lub z innym lekiem przeciwzimniczym.
-Pirymetamina [Daraprim] i sulfadoksyna są stosowane zamiennie w profilaktyce i leczeniu zakażeń wywołanych przez oporne na chlorochinę szczepy Plasmodiumfalciparum. Kombinacja pirymetaminy z sulfadoksyną jest dostępna jako [Fansidar].
-Chinina
*Siarczan chininy podawany doustnie jest skuteczny w leczeniu ostrych, nieskomplikowanych ataków malarii wywołanych przez oporne na chlorochinę szczepy Plasmodium falciparum.
*Dwuchlorowodorek chininy, podawany pozajelitowo, jest stosowany w leczeniu ciężkich schorzeń spowodowanych przez oporne na chlorochinę szczepy P. falciparum
Podstawowy mechanizm działania niesterydowych leków przeciwzapalnych
Działanie przeciwzapalne
-Głównym zastosowaniem klinicznym NLPZ jest leczenie chorób układu kostno-mięśniowego, takich jak: reumatoidalne zapalenie stawów, osteoartroza, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
-Środki te mogą powodować zmniejszenie bólu lub sztywności stawów, utajone zaś uszkodzenie stawów może jeszcze wymagać dodatkowego uzupełnienia lekami przeciwreumatycznymi
Najważniejsze zastosowania salicylanów
Zastosowanie lecznicze
-Salicylany przez swoje działanie przeciwzapalne łagodzą objawy ostrej gorączki reumatycznej.
-Salicylany pozostają standardowymi lekami pierwszego rzutu w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów.
-Oba rodzaje działania: przeciwbólowe i przeciwzapalne, dają złagodzenie objawów w tym schorzeniu.
*Stosowanie względnie dużych dawek jest wskazane, jednakże w pewnych przypadkach mogą one być źle tolerowane. Wymaga to konieczności stosowania innych leków, ewentualnie w kombinacji z salicylanami.
-Salicylany mają zastosowanie jako analgetyki w pewnych rodzajach bólu (np. w bólu głowy, zapaleniu stawów, bolesnym miesiączkowaniu).
Mechanizm działania przeciwgorączkowego salicylanów
Działanie przeciwgorączkowe
-Aspiryna działa szybko i skutecznie u pacjentów gorączkujących, nie działa natomiast u osób z normalną ciepłotą ciała. Dowodzi to, że prostaglandyny mają niewielki wpływ na prawidłowo funkcjonujące homeostatyczne mechanizmy termoregulacji.
-Działanie przeciwgorączkowe aspiryny wiąże się głównie z jej wpływem na OUN. Uważa się, że wpływ ten polega na hamowaniu syntezy PGE, w podwzgórzu.
-W zatruciu salicylanami może się pojawić wysoka gorączka. Jest ona częściowo rezultatem nasilenia się procesów metabolicznych i zwiększonej konsumpcji tlenu.
Ośrodkowy i obwodowy mechanizm działania salicylanów
Działanie przeciwbólowe
Zmniejszenie bólu następuje przez mechanizmy obwodowy i ośrodkowy.
-Mechanizm ośrodkowy. Główny punkt uchwytu działania przeciwbólowego salicylanów znajduje się w pobliżu ośrodka termoregulacji w podwzgórzu. Ośrodkowe zniesienie bólu salicylanami nie upośledza sprawności umysłowej, nie powoduje senności ani nie znosi percepcji innych odczuć, z wyjątkiem bólu.
-Mechanizm obwodowy polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn w tkankach objętych procesem zapalnym; zmniejsza to wrażliwość receptorów bólowych na bodźce mechaniczne i chemiczne
Działanie salicylanów na układ oddechowy, sercowo-naczyniowy, pokarmowy i dokrewny
Działanie na układ sercowo-naczyniowy
-Duże dawki mogą powodować rozszerzenie naczyń obwodowych przez bezpośrednie działanie na mięśnie gładkie.
-Profilaktyczne zastosowanie aspiryny celem ograniczenia powstawania zatorów w krążeniu wieńcowymi mózgowym jest coraz powszechniejsze. Badania kliniczne wykazały, że jej stosowanie zwiększa przeżywalność chorych po zawale serca i zmniejsza ryzyko wystąpienia następnego zawału.
Działanie na układ pokarmowy
-Salicylany mogą być przyczyną dolegliwości w okolicy nadbrzusza, nudności oraz wymiotów przez podrażnienie błony śluzowej żołądka i pobudzenie chemoreceptorów
-Spowodowane salicylanami krwawienie żołądkowe jest bezbolesne i może prowadzić do anemii z niedoboru żelaza.
Efekty metaboliczne
-Salicylany „rozkojarzają" fosforylację oksydacyjną.
-Duże dawki salicylanów mogą powodować hiperglikemię, glikozurię oraz zmniejszenie zawartości glikogenu w wątrobie i w mięśniach.
-Aspiryna, podobnie jak i inne salicylany, może hamować lipogenezę przez blokowanie wbudowywania octanów do kwasów tłuszczowych
-Dawki toksyczne mogą powodować znaczną utratę azotu, co manifestuje się aminoacydurią.
Najważniejsze działania niepożądane
-Zatrucie salicylanami
-Łagodne zatrucie aspiryną lub innymi salicylanami określa się jako salicylum.
bóle głowy, oszołomienie, uczucie znużenia i senność, szum w uszach i upośledzenie słuchu, poty, uczucie pragnienia, wymioty, biegunka.
-Średnio ciężkie zatrucie salicylanami może manifestować się cięższymi zaburzeniami ze strony OUN, obejmującymi: halucynacje, zawroty głowy, drgawki.
-Śmiertelne zatrucie u dzieci może być spowodowane zażyciem już tak małych dawek jak 10 g aspiryny lub 5 g salicylanu metylu
W profilaktyce jakich chorób stosowane jest kw. acetylosalicylowy?
-Niektórzy klinicyści zalecają stosowanie aspiryny w małych dawkach dziennych w profilaktyce zatorów zakrzepowych, udaru oraz zawału serca.
W jakich chorobach stosuje się mesalaminę (kwas 5-aminosalicylowy)
-Mesalamina (kwas 5-aminosalicylowy) [Salofalk] ma zastosowanie w stanach zapalnych jelit. Absorpcja tego leku po podaniu doustnym jest słaba i dlatego jest stosowany głównie doodbytnicze w celu działania miejscowego.
Działanie farmakologiczne i zastosowanie lecznicze acetaminofenu.
Zastosowanie lecznicze
-Acetaminofen jest uważany za skuteczny lek zastępczy, gdy przeciwwskazane jest stosowanie aspiryny (np. u pacjentów z wrzodem żołądka czy hemofilią) oraz gdy działanie przeciwzapalne aspiryny nie jest konieczne.
-Acetaminofen jest skutecznym lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Nie ma jednak działania przeciwzapalnego, a przyczyny tego nie zostały do końca poznane.
-Uważa się, że jest inhibitorem syntezy prostaglandyn w mózgowiu, co wyjaśniałoby działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe tego leku.
Działanie farmakologiczne i zastosowanie lecznicze indometacyny, tolmetyny i sulindaku
Działanie farmakologiczne indometacyny
-Indometacyna ma silne właściwości przeciwzapalne, przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe.
-Jakkolwiek indometacyna jest znacznie silniejszym lekiem przeciwzapalnym niż aspiryna, dawki indometacyny dobrze tolerowane przez pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów nie wykazują działania silniejszego niż salicylany.
-Wykazano działanie ośrodkowe i obwodowe indometacyny.
-Indometacynę podaje się zwykle doustnie podczas posiłku w celu złagodzenia jej drażniącego działania na przewód pokarmowy.
Działania farmakologiczne sulindaku
-Sulindak jest lekiem o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Wykazuje połowę siły działania indometacyny.
-Sulindak jest ,przedlekiem" - siarczkowy produkt przemiany działa przeszło 500 razy silniej od sulindaku jako inhibitor cyklooksygenazy.
-Stosowany głównie w leczeniu zapalenia kości i stawów, reumatoidalnego zapalenia stawów, zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa i ostrej dny.
-Sulindak podaje się doustnie
Zastosowanie lecznicze tolmetyny
-Głównym wskazaniem terapeutycznym do stosowania tolmetyny jest reumatoidalne zapalenie stawów w postaci młodzieńczej oraz reumatoidalne zapalenie stawów dorosłych.
Działanie farmakologiczne tolmetyny
-Jest uważana za wybiórczy inhibitor cyklooksygenazy w OUN.
-Tolmetyna ma również działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.
Mechanizm działania fenamatów: kwas mefenamowego i meklofenamatu
działają przeciwbólowo, przeciwzapalnie, i przeciwgorączkowo. Ich mechanizm działania jest inny niż pozostałych NLPZ Mają one hamować pewne działania prostaglandyn
Wymień pochodne kwasu propionowego, podaj zastosowanie oraz działania uboczne jakie najczęściej wywołuje ta grupa leków.
Grupa tych związków obejmuje:
-ibuprofen,
-naproksen,
-fenoprofen,
-ketoprofen,
-flurbiprofen.
Ze względu na lepszą tolerancję w dawkach przeciwzapalnych leki te wykazują znaczną przewagę nad aspiryną oraz indometacyną.
Każdy z tych związków może wywołać objawy uboczne ze strony przewodu pokarmowego lub zaburzać funkcję trombocytów; niektóre mogą zaburzać funkcję leukocytów oraz ich ruchliwość.
Zastosowanie lecznicze
-reumatoidalnego zapalenia stawów
-zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa
-w chorobach mięśni szkieletowych
-w bolesnym miesiączkowaniu,
-w bólach pooperacyjnych.
Działania niepożądane
-Działania niepożądane dotyczą głównie przewodu pokarmowego. Wrzód żołądka pojawia się u niespełna 1% pacjentów.
-Chorzy uczuleni na aspirynę mogą reagować na piroksykam objawami alergii, i odwrotnie (reakcja krzyżowa).
Który lek z grupy pochodnych kw. propionowego jest stosowany w okulistyce i jakie jest jego działanie?
Zastosowanie lecznicze flurbiprofenu
-Flurbiprofen w postaci tabletek jest stosowany leczniczo w reumatoidalnym zapaleniu stawów i w osteoartrozie.
-Ponadto flurbiprofen stosuje się w postaci leku okulistycznego do leczenia pooperacyjnego zwężenia źrenic. Jest to jedyny NLPZ mający zastosowanie okulistyczne. Uraz gałki ocznej spowodowany zabiegiem chirurgicznym uwalnia prostaglandyny, te zaś wywołują postępujące zwężenie źrenicy.
Wymień i opisz mechanizmy przeciwzapalnego działania Piroksykamu.
Budowa chemiczna. Piroksykam jest jedną z pochodnych oksykamów grupy kwasów enolowych.
Działanie farmakologiczne
-Działanie przeciwzapalne piroksykamu jest równoważne z działaniem aspiryny, indometacyny i naproksenu.
-Piroksykam może także hamować aktywność leukocytów obojętnochłonnych, co wskazuje na dodatkowy mechanizm działania przeciwzapalnego.
Podobnie jak inne inhibitory cyklooksygenazy piroksykam jest także lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym
Zastosowanie lecznicze Etodolak i Nabumeton, Fenylobutazonu, Diklofenaku
A.) Etodolak
-znacznie słabiej drażni przewód pokarmowy.
-zybko i dobrze wchłaniany, okres półtrwania ( ok. 7 godz.).
-zastosowanie w znoszeniu bólów pooperacyjnych
B.) Nabumeton
-podobny do naproksenu (stosowany w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów oraz osteoartrozy). -wywiera słabsze niż inne NLPZ działanie drażniące na błonę śluzową żołądka
C.) Fenylobutazon
-nagłe zaostrzeniach reumatoidalnego zapalenia stawów, ale tylko jeżeli inne leki zawiodły.
-krótkotrwałe leczenie zapalenia kości i stawów oraz w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa pod warunkiem uwzględnienia przeciwwskazań
D.) Diklofenak
reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenia kości i stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, krótkotrwałe leczenie ostrych uszkodzeń układu mięśniowe-szkieletowego, zapalenia ścięgien, zapalenia torebek stawowych, bóle pooperacyjne
74. wymień selektywne inhibitory COX-2- Kosiby, ich zastosowanie i gł. Działanie uboczne.
A.)Celekoksib
-sulfonamid wchłaniany z przewodu pokarmowego, wiąże się z białkami surowicy, metabolizowany w wątrobie, wydalany z kałem i moczem
-Przy długotrwałej terapii ciężkie uszkodzenia przewodu pokarmowego, w niektórych przypadkach uszkodzenie nerek, nie stosować u ciężarnych
-Nie przewyższa skuteczności klasycznych NLPZ w leczeniu objawowym reumatoidalnego zapalenia stawów oraz w chorobie zwyrodnieniowej stawów
B.)Rofekoksib
- sulfonamid wchłaniany całkowicie z przewodu pokarmowego, maksymalne stęż. po 2 h wiąże się z białkami surowicy, metabolizowany w wątrobie, wydalany z głównie z moczem
-Przy długotrwałej terapii uszkodzenia przewodu pokarmowego, upośledzenie czynności nerek i wątroby, wzrost częstości epizodów zatorowo-zakrzepowych, reakcje anafilaktyczne
-Stosowany w przypadkach przeciwwskazań dla klasycznych NLPZ w leczeniu objawowym reumatoidalnego zapalenia stawów oraz w chorobie zwyrodnieniowej stawów
75. Podaj mechanizm działania następujących leków przeciwreumatycznych
A.)Metatreksat- inhibitor reduktazy dihydrofolianu. Hamuje powstawanie tetrahydrofolianu, który służy jako kofaktor do syntezy zasad purynowych oraz metabolizmu reszt węglowych. Lek podobny: trimetreksat
METOTREKSAT
-antymetabolit kw. foliowego, hamuje powstawanie tymidyny i puryn, a w konsekwencji syntezę DNA. Cytostatyczne działanie prowadzi to do ograniczenia reakcja nadwrażliwości obserwowanej w reumatoidalnym zapaleniu stawów.
-Dawkowanie 5-20 mg doustnie raz w tygodniu dobrze tolerowane, wydalany głównie z moczem
-Przy długotrwałej terapii - mielosupresja, zaburzenia czynności wątroby, śrómiąższowe zapalenie płuc, upośledzenie odporności
B.)LEFLUNOMID
-Pochodna izoksazolu hamuje biosyntezę pirymidyn, zahamowanie syntezy DNA i RNA. 100 mg przez 3 dni, później 20mg/24h
-Często działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, uszkodzenia wątroby, szpiku, nawracające zakażenia
C.)CYKLOSPORYNA
-klasyczny lek immunosupresyjny działanie przeciwzapalne poprzez hamowanie wytwarzania przez limfocyty T interferonu gamma, TNF-alfa oraz IL-1
-Działania niepożądane: niewydolność nerek, uszkodzenia szpiku, upośledzenie odporności , nawracające zakażenia, zwiększenie stężenia kw. moczowego
D.)AZATIOPURYNA
-Antymetaboliy puryn, działanie immunosupresyjne i cytostatyczne
-Duża toksyczność zaburzenia żołądkowo-jelitowe, uszkodzenia szpiku, nawracające zakażenia, lek stosowana w ostateczności
E.)ENTANERCEPT
-Przeciwciało wiążące TNF-alfa oraz blokuje możliwość wiązania wolnych TNF- alfa do ich receptorów
-Łagodne objawy grypopodobne
-Brak poprawy po 3 miesiącach stosowania jest wskazaniem do odstawienia leku
F.)IMFLIKSIMAB
-Przeciwciało wiążące TNF-alfa
-objawy grypopodobne, gorączka, dreszcze, bóle głowy
-Brak poprawy po 5 miesiącach stosowania jest wskazaniem do odstawienia leku
G.) Auranofina
-W przewlekłej terapii solami złota (w chryzoterapii) jest ono gromadzone w organizmie. Złoto może być wykrywane w moczu nawet przez rok od chwili przerwania leczenia.
Aurotioglukoza [Solganal B oleosum] i aurotiojabłczan sodowy (gołd sodium thiomalate) są podawane w iniekcjach domięśniowych.
-Maksymalne stężenia po 2-6 godzinach. Z białkami osocza łączą się prawie całkowicie (95%).
-Okres półtrwania w osoczu około 7 dni.
Auranofina jest podawana doustnie (tabletki a 3 mg). W czynnym reumatoidalnym zapaleniu stawów dzienna dawka wynosi 6 mg. Część pacjentów wymaga dawki 9 mg dziennie. Zawartość złota w auranofinie wynosi 29%.
-Efekt terapeutyczny może być nieuchwytny przez 10-12 tygodni leczenia. Pacjenci powinni zażywać po 6 mg leku dziennie przez co najmniej 6 miesięcy, później - jeśli okaże się to konieczne - dawkę dzienną można zwiększyć do 9 mg i podawać ją przez dalsze 3 miesiące.
76. Wyjaśnij pojęcia:
A.) Analgezja to usuwanie bólu bez powodowania utraty przytomności, w przeciwieństwie do anestezji. Główne działanie opiatów i ich pochodnych to zmniejszanie normalnego poziomu czuwania i reakcji na uszkodzenie tkanki.
B.) Opiaty- są otrzymywane z maku. Wydzielina (sok) z makówki zawiera morfinę, kodeinę, tebainę i papawerynę.
C.) Opioidy- obejmuje zarówno naturalnie występujące opiaty, jak i syntetyczne leki o podobnym działaniu.
D.) Enkefaliny- Endogenne ligandy, są pentapeptydami, umiejscowionymi w niektórych zakończeniach nerwowych. Ich dystrybucja jest bardzo zbliżona dodystrybucji receptorów opiatowych. Uważa się, że enkefaliny mogą brać udział w modulowaniu reakcji bólowej.
E.) Endorfiny - dłuższe peptydy mają silne działanie analgetyczne, występują w przedniej części przysadki i w podwzgórzu.
77. Jaki jest mechanizm działania opioidów i jaki warunek musi spełniać cząsteczka wiążąca się z ośrodkiem opioidowym , żeby wywierać działanie przeciwbólowe?
-Analgetyczne działanie receptorów opiatowych wymaga związania się z nimi cząsteczki zakończonej czwartorzędowym azotem, zdolnym do wiązania się w fizjologicznym pH.
-Hamowanie przewodzenia bólu prawdopodobnie odbywa się przez wpływ na kanał jonowy wapnia, poprzez receptory endorfinowe, enkefalinowe lub obydwa te typy receptorów.
78. Działanie farmakologiczne oraz zastosowanie morfiny i jej pochodnych.
wpływ na OUN, analgezja i wzrost tolerancji bólu, świadomość pozostaje niezaburzona, u niektórych pacjentów obserwuje się euforię.
-Morfina pobudza chemoreceptory, powodując nudności i wymioty.
-Morfina powoduje zwężenie źrenic,
-Morfina jest środkiem silnie hamującym czynność oddechową, gdyż zmniejsza reakcję ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym na stężenie dwutlenku węgla we krwi.
-Morfina jest silnym środkiem przeciwkaszlowym.
-Małe dawki morfiny powodują spadek ciepłoty ciała, wysokie - jej wzrost.
Zastosowanie
-działanie przeciwbólowe w takich stanach, jak: zawał mięśnia sercowego, stadium terminalne nieuleczalnych chorób, zabiegi chirurgiczne i położnicze
-w doraźnym leczeniu duszności w obrzęku płuc, przez zmniejsza opór obwodowy i zwiększa pojemność naczyń obwodowych i trzewnych.
A.) Kodeina
Kodeina jest 3-metylowym eterem morfiny.
-mniejsza siła działania przeciwbólowego niż morfiny stosowana jest raczej w bólach o mniejszym nasileniu.
-Kodeina jest bardzo skutecznym lekiem przeciwkaszlowy
-Kodeina wywołuje mniejszą sedację i supresję ośrodka oddechowego niż morfina, a także słabsze objawy ze strony przewodu pokarmowego
-Mniejsze niebezpieczeństwo uzależnienia
B.) Hydrokodon i oksykodon [Eucodalum]
-pochodne kodeiny, siła działania przeciwbólowego jest zbliżona do morfiny
-działanie hamujące ośrodek oddechowy jest silniejsze niż kodeiny
-mają silne właściwości uzależniające
C.) Hydromorfon
-lek przeciwbólowy 10-krotnie silniejszy niż morfina i odpowiednio silniej hamuje ośrodek oddechowy
-szybko prowadzi do zależności fizycznej
-może być stosowany doustnie lub pozajelitowo
79. Wymień Antagonistów i częściowych antagonistów receptora opiatowego:
Nalorfina, Pentazocyna , Butorfanol , Nalbufina,
80. Jaki lek stosuje się w zespołach abstynencyjnych u osób uzależnionych od opiatów i w leczeniu osób uzależnionych od heroiny.
81. Opisz aktywizację autonomicznego uk. Nerwowego jak zachodzi w odruchu kaszlowym
82. Wymień alkoidy opium o ośrodkowym działaniu przeciwkaszlowym, wskaż w śród nich lek stosowany w syropach przeciwkaszlowych dostępnych w aptekach .
-normetadon, bezytramid, etylomorfina, kodeina, folkodyna, dekstrometorfan, noskapina
83. Wymień leki przeciwkaszlowe nieopioidowe o działaniu ośrodkowym, wskaż w śród nich lek stosowany w anestezjologii w premedytacji zabiegów chirurgicznych.
-okseladyna
-oksolamina
-pentoksyweryna
-glaucyna
-dimetoksant
-pipazetat
-oksomemazyna
-alimerazyna(lub alimemazyna-tak było poprawione w książce) stosowana w anestezjologii i premedykacji chirurgicznej jako lek przeciwkaszlowy
84. Benzonatat działanie i zastosowanie leku
- miejscowo znieczulające na zakończenia czuciowe w oskrzelach;
- po podaniu doustnym działanie przeciwkaszlowe (po 30 min i utzymuje się do 8h)
Działania nieporządane: zaparcia, odczyny skórne i alergiczne.
Nie jest podawany dzieciom, stosowany w zabiegach anestezjologii przed i po zabiegu chirurgicznym, przed bronchoskopią i bronchografią.
Wymień rośliny, które są źródłem śluzów roślinnych stosowanych w preparatach przeciwkaszlowych, jaki jest mechanizm ich działania
Wymień leki wykrztuśne o działaniu odruchowym i podaj mechanizm ich działania
Wymień leki wykrztuśne działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe i oraz leki zmieniające pH wydzieliny oskrzelowej i podaj mechanizm ich działania
Podaj mechanizm działania oraz zastosowanie następujących leków mukolitycznych: Pochodne cysteiny (acetylocysteina i karbocysteiny) Mesna- 2-merkaptoetanosulfonian sodu Bromoheksyna, Ambroksol oraz detergenty: Surfaktant i Tyloksapol
Podaj mechanizm działania i zastosowanie Salmeterolu, Formoterolu, Bromek ipratropium i Teofiliny
Od czego zależy wrażliwość określonego rodzaju nowotworu na dany lek?
Wymień podstawowe punkty uchwytu dla leków nowotworowych.
Podaj typowe działania niepożądane leków przeciwnowotworowych.
Podaj mechanizm działania, fazę cyklu w której działają oraz przykłady prepartaów i ich zastosowania następujących leków przeciwnowotworowych:
Leki alkilujące
Cisplatyna i jej pochodne
Antymetabolity kw. foliowego
Antymetabolity puryn
Antymetabolity pirymidyn
Antybiotyków cytotoksycznych
Taksonów
Alkaloidów barwinka
Pochodne podofilotoksyny
Kamptotecyny
Podaj przykłady zastosowania hormonów, antagonistów receptorów dla hormonów i inhibitorów syntezy hormonów w terapii przeciwnowotworowej.
Wymień stosowane modulatory odpowiedzi biologicznej na nowotwór.
Wymień przeciwciała stosowane w terapii przeciwnowotworowej.
Opisz mechanizm działania przeciwnowotworowego imatynib i asparaginazy
Wyjaśnij pojęcia terapia przeciwnowotworowa adjuwantowa i neoadjuwantowa
Wymień podstawowe mechanizmy oporności na leki stosowane w leczeniu nowotworów.
Definicja terapii genowej
Wyjaśnij różnice w strategii terapii genowej in vivo i ex vivo
Wymień techniki wprowadzania genów Ex vivo.
Wymień i scharakteryzuj wektory wirusowe do zastosowania w terapii genowej
Wymień klasy chorób w których terapie genowe mogą mieć zastosowanie
Jakie są ograniczenia terapii genowej?
26