Gospodarka przestrzenna - materiały pomocnicze do wykładów, Polibuda, Gospodarka przestrzenna


Gospodarka przestrzenna dr Waldemar Gulczyński

Wykłady - materiały pomocnicze do wykładów 2012/2011 PWSZ w Koninie

II ROK Zarządzanie inwestycjami i nieruchomościami

Gospodarka przestrzenna treści programowe

Pojęcie gospodarka przestrzenna

Z punktu widzenia naukowego gospodarka przestrzenna powstała jako dyscyplina ekonomiczna, zajmująca się przestrzennymi aspektami zjawisk i procesów gospodarczych.

Na gospodarkę przestrzenną składają się następujące rodzaje działalności:

(Kachniarz, Niewiadomski 1994)

Dyscypliny pokrewne:

Geografia ekonomiczna

Nauka podstawowa, która daje opis i wyjaśnia:

-przestrzenne i środowiskowe zachowania systemów społeczno-gospodarczych

-procesy społeczno-gospodarcze zachodzące w przestrzeni

-struktury przestrzenno-gospodarcze

Gospodarka przestrzenna

Ustala zasady racjonalnego wyboru:

-lokalizacji,

-przestrzennych powiązań,

-przestrzennej organizacji,

-dróg rozwoju układów lokalizacyjnych, interakcyjnych i organizacyjnych (polityka przestrzenna)

Planowanie przestrzenne

Dąży do ulepszenia istniejącego środowiska życia człowieka i jego komponentów (przyrodniczych, technicznych, i społeczno-gospodarczych)

Zagospodarowanie przestrzenne:

1. Znaczenie fizyczne - ogół współzależnych układów, obiektów i urządzeń terytorialnych, powierzchniowych, punktowych, liniowych, węzłowych, które tworzą istniejący stan funkcjonowania i użytkowania danego obszaru.

Wynik działań indywidualnych i zbiorowych.

Zagospodarowanie przestrzenne:

2. Znaczenie planistyczne - całość czynności planowanego rozmieszczenia na danym obszarze ludności, mieszkań, infrastruktury technicznej, społecznej, w celu racjonalnego zagospodarowania, funkcjonowania i użytkowania tego terenu (ustalanie zasad dotyczących przeznaczenia terenów).

Gospodarka przestrzenna jako system złożony

(elementy czynne i bierne)

Elementy czynne:

- władze administracyjne

Elementy bierne:

Między elementami systemu zachodzą wzajemne relacje

Podmioty gospodarcze realizują swe cele → potrzebują terenów → użytkują tereny zgodnie potrzebami → tworzy się określona struktura użytkowania terenu (miasta, regionu, kraju)

Skutki działalności podmiotów gospodarczych w przestrzeni.

Formy gospodarki przestrzennej:

Przestrzeń jako pojęcie uniwersalne - sposób istnienia materii

Wielowymiarowy charakter jako wyróżnik przestrzeni podlegającej tym samym prawom na każdym poziomie jej organizacji:

-prawo nieodwracalności zjawisk zachodzących w przestrzeni, ich jednoznaczny zwrot od przestrzeni w stanach przeszłych do przestrzeni w stanach przyszłych (Bajerowski 2003)

Podział przestrzeni -kategorie przestrzeni

Podział przestrzeni

Ze względu na elementy tworzące-wypełniające przestrzeń oraz zachodzące między nimi relacje:

Przestrzeń geodezyjna

-wywodzi się z wyobrażenia przestrzeni absolutnej

-punktem odniesienia (początkowym) jest powierzchnia ziemi

- ma trzy wymiary: długość, szerokość (poziome), pionowy

-tkwią w niej konkretne elementy będące jej wypełnieniem

-jest jednorodna i nie uwzględnia jakościowych różnic występujących na powierzchni ziemi

-charakteryzuje się sztywnością i niezmiennością

-jest wykorzystywana w tworzeniu różnego rodzaju map

Przestrzeń geograficzna

-utworzona przez zbiór obiektów materialnych, ze wszystkimi właściwościami materii, zróżnicowana jakościowo pod względem fizycznym, biologicznym i geochemicznym

-każdy z tych czynników zmienia się pod wpływem gospodarczej i społecznej działalności człowieka

-ograniczona pewnymi granicami

-stanowi część powierzchni kuli ziemskiej

-występuje w niej nieskończona możliwość kombinacji poszczególnych jej cech naturalnych i antropogenicznych o różnym nasileniu i układzie

Rodzaje przestrzeni geograficznej:

(Kupiec 1997)

Cechy przestrzeni realnej:

Przestrzeń realną opisują również, takie cechy, jak:

Rodzaje elementów w przestrzeni

NAKŁADAJĄCE SIĘ NA SIEBIE W WYNIKU DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA ELEMENTY PRZESTRZENI TWORZĄ STRUKTURĘ PRZESTRZENI

Przestrzeń planistyczna

-rzeczywista przestrzeń ziemi poddawana procesom aktywnego planowania przestrzennego

-rodzaj przestrzeni odwzorowującej skomplikowane i wzajemnie powiązane procesy zachodzące w przestrzeni ekologicznej i ekonomicznej

-przestrzeń będąca przedmiotem programów i planów rozwoju jej zagospodarowania

-jest dobrem rzadkim

-nie powinna podlegać prawom wolnego rynku i musi być zagospodarowana (użytkowana) w sposób odpowiadający wartościom społecznym, kulturalnym i estetycznym

-można ją rozpatrywać w różnych skalach

Przestrzeń planistyczna

- jest przestrzenią wielowymiarową

W przestrzeni planistycznej można wyróżnić:

Wielowymiarowość przestrzeni planistycznej

Wymiary przestrzeni planistycznej - wszystkie cechy sprawiające, że możemy pewne jej fragmenty odróżniać od innych, pozwalające jednoznacznie określić np.:

Cechy te stanowią parametry, które pozwalają odróżnić dany obiekt przestrzenny od innych.

Elementy przestrzeni planistycznej

Sposoby (formy) użytkowania przestrzeni - wszystkie znane sposoby korzystania z realnej przestrzeni, niezależnie od stopnia antropogenizacji.

Stany użytkowania przestrzeni - te formy lub sposoby, które kształtują się przede wszystkim samoistnie, z minimalnym udziałem człowieka - bez planu.

Funkcje planistyczne - te sposoby wykorzystywania przestrzeni, które przybierają sformalizowaną postać w planach zagospodarowania

Formy użytkowania przestrzeni planistycznej

Funkcja planistyczna

- zaplanowany i przyporządkowany określonemu fragmentowi przestrzeni sposób jej użytkowania, który zamierzamy osiągnąć w wyniku procesu planowania przestrzennego.

INFRASTRUKTURA JAKO ELEMENT GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ

INFRASTRUKTURA

(łaciński źródłosłów: infra - podstawa , struktura - układ, konstrukcja)

OKREŚLENIE STOSOWANE W EKONOMIII W INNYCH NAUKACH (CORAZ CZĘŚCIEJ)

INFRASTRUKTURA (ang. infrastructure) - kapitał rzeczowy wykorzystywany do produkcji usług dostępnych publicznie, transportu, telekomunikacji oraz dostaw gazu, elektryczności i wody.

Współcześnie infrastruktura stanowi ważną bazę innych działań gospodarczych państw.

(…)

Usługi związane z infrastrukturą są zazwyczaj dostarczane lub regulowane przez państwo.

/Black J., Słownik ekonomii, PWN, Warszawa 2008/

INFRASTRUKTURA

KOMPLEKS URZĄDZEŃ UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ, NIEZBĘDNY DO ZAPEWNIENIA NALEŻYTEGO FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI NARODOWEJ I ŻYCIA LUDNOŚCI, ODPOWIEDNIO ROZMIESZCZONY W PRZESTRZENI, WRAZ Z HISTORYCZNIE UKSZTAŁTOWANYMI WEWNĘTRZNYMI I ZARAZEM CHARAKTERYSTYCZNYMI RELACJAMI ZACHODZĄCYMI MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI JEGO ELEMENTAMI

Infrastruktura (ogólnie) - obejmuje więc ogół podstawowych urządzeń i instytucji użyteczności publicznej o charakterze ekonomicznym, społeczno-kulturalnym, komunikacyjnym w jakimś określonym regionie lub w państwie. W sposób właściwy mówi się o infrastrukturze ekonomicznej, społecznej i kulturalnej, w sensie szerokim także o infrastrukturze religijnej i moralnej. /Mariański J., Słownik KNS, www.kns.gower.pl/

Cechy infrastruktury (wg. M. Ratajczak 1999)

Cechy inwestycji i obiektów infrastrukturalnych:

Cechy efektów infrastruktury

Cechy rynku infrastrukturalnego:

FUNKCJE INFRASTRUKTURY

SYNERGIA /ang.synergy/

To współdziałanie, kooperacja czynników, skuteczniejsza niż suma ich oddzielnych działań.

Zjawisko polegające na tym, że współpracujący ze sobą pracownicy (elementy systemu) dają wypadkowy wynik pod jakimś względem większy (większa wartość lub niższy koszt), niż prosta suma skutków wywołanych przez działanie każdego pracownika (elementu systemu) z osobna (indywidualnie)

Efekt synergii wykorzystują m.in. organizacje wspierające rozwój przedsiębiorczości i innowacji

Ład przestrzenny

Stan przestrzeni, jej cena i forma zagospodarowania zależą od poziomu ładu:

Cecha charakterystyczna współczesnych rozwiązań stosowanych sferze kształtowania ładu przestrzennego:

- czytelne i świadome kształtowanie granic między przestrzeniami różnej wartości.

Ład przestrzenny jest odbiciem ładu wytworzonego w ludzkim umyśle

/P. Bogdanowicz 1989/

Ład przestrzenny - usytuowanie przestrzenne ludzi i przedmiotów, „obiektów” w taki sposób, aby ich istnienie i funkcjonowanie przebiegało zgodnie z naturą i funkcjami jakie mają spełniać.

/ M. Zawadzki 2001/

Wymiary ładu przestrzennego /Zawadzki 2001/:

Ład przestrzenny /K. Wrana 2001/:

Ład przestrzenny /W. Szolginia 1987/

lub w sposób sztuczny

przez działalność człowieka organizacja przestrzeni charakteryzująca się równowagą poszczególnych składników

„ład przestrzenny”- należy przez to rozumieć takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne / Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

- Dz. U. z 2003 r. nr 80, poz. 717/

Podział elementów przestrzennych według nakładu pracy i kosztów ich zmiany:

Miasta

Przyczyny powstania miasta (wg. J.M. Chmielewskiego)

Obszary wiejskie

Obszary wiejskie - cechy:

Obszary wiejskie - tereny położone poza granicami administracyjnymi miast (Polska)

Obszar wiejski - obszar znajdujący się poza obszarami uporządkowania (Niemcy)

Wieś - jednostka osadnicza o zwartej lub rozproszonej zabudowie i istniejących funkcjach rolniczych lub związanych z nimi usługowych lub turystycznych, nie posiadająca praw miejskich lub statusu miasta.

Jednostka osadnicza - wyodrębniony przestrzennie obszar zabudowy mieszkaniowej wraz z obiektami infrastruktury technicznej zamieszkały przez ludzi.

Obszary wiejskie (OECD)

-gminy o gęstości zaludnienia poniżej 150 osób na kilometr kwadratowy

Obszary wiejskie (OECD)

-gminy o gęstości zaludnienia poniżej 150 osób na kilometr kwadratowy

Obszary wiejskie (UE)

Obszary wiejskie - Polska:

- gminy wiejskie oraz część wiejska gmin miejsko-wiejskich

Podział obszarów wiejskich (na podstawie problemów, występujących na obszarach wiejskich: presja nowoczesnego życia, upadek wiejskiej gospodarki, silne zmarginalizowanie obszary)

/ Kamiński,2008/

Obszary wiejskie według tradycyjnej geograficznej koncepcji krajobrazu:

Obszary wiejskie zajmują w Polsce 93% powierzchni kraju zamieszkiwane przez 38% ludności kraju.

Obszary wiejskie zajmują w UE 93% powierzchni terytorium i zamieszkuje w nich 56% ludności Unii.

Sieci i powiązania sieciowe jako cech współczesnej gospodarki

Sieci - pośrednie między rynkiem a hierarchią formy koordynacji działań.

Sieci składają się z węzłów i łączących je relacji.

Każdą działalność społeczno-gospodarczą w przestrzeni geograficznej można przedstawić jako sieć.

Sieci - zbiór wyselekcjonowanych związków z wybranymi partnerami wpisującymi się w relacje rynkowe przedsiębiorstw.

Głównym motywem powstania sieci jest dążenie do zmniejszenia niepewności działania.

Powiązania w sieci są elastyczne i mogą tworzyć różne kombinacje.

Sieci nie są zdefiniowane a priori; ich powstanie wynika ze strategii partnerów.

W dużej sieci zmniejsza się rozmiar węzłów; gwałtownie rozrasta liczba i jakość powiązań

Rodzaje sieci

Ze względu na ich budowę:

Rodzaje sieci

Ze względu na specyfikę ich zróżnicowanej struktury:

Struktura sieci

Rdzeń - ma konkretną przestrzenna lokalizację, tworzą go wielkie podmioty gospodarcze, decydują one o całej sieci

Otoczenie - mniejsze podmioty, funkcjonujące w ścisłym powiązaniu z jednostkami tworzącymi sieć, w dużej mierze od nich uzależnione

Pojęcie regionu

(niejednoznaczne, dyskusyjne, wielorakie znaczenie)

Region - określenia zamienne:

GEON

HOLON (od Platona) - uwzględnia aspekty globalizacji

GEOMER (H. Boesch, H. Carl, 1963) - nawiązuje do dorobku Humbolt (geomerem może być również duże miasto, kontynent, państwo

Region wywodzi się od (łac.) regio, regionis

Ogólnie: region to zespół obszarów graniczących ze sobą, wyróżnionych pod względem podobnych kryteriów w stosunku do obszarów przyległych / Korenik, 2003, s. 50/

Różne pojmowanie regionu:

MAKROEKONOMIA -

REGION EKONOMICZNY STANOWI STRUKTURĘ POŚREDNIĄ, FUNKCJONUJĄCĄ POMIĘDZY PODMIOTAMI MAKRO- I MIKROEKONOMICZNYMI

MEZOEKONOMIA

MIKROEKONOMIA - ZAJMUJE SIĘ:

Nauki ekonomiczne (wykorzystują pojęcie regionu w trojakim sensie)

- teoria regionu ekonomicznego pełni trzy zasadnicze funkcje:

Definicja ogólna regionu ekonomicznego obejmująca wszystkie trzy funkcje:

Region ekonomiczny:

„ukształtowany lub kształtujący się układ ekonomiczny, którego elementy powiązane są między sobą i ze środowiskiem przyrodniczym relacjami współwystępowania i współdziałania, a z otoczeniem zewnętrznym - relacjami współzależności o dużym nasileniu” /Domański, 1982, s.228/

Cechy regionu ekonomicznego jako obszaru przestrzennie zwartego

/Korenik, 2003, s.52/

Podstawowe kryteria wyróżniania regionów:

Klasyfikacje regionów

Ze względu na kryterium podziału administracyjnego kraju.

WOJEWÓDZTWO - REGION

Ze względu na kryterium statystyczne umożliwiające prowadzenie przez UE polityki regionalnej:

Przestrzeń europejska podzielona jest na tzw. NUTS

Dyfuzja innowacji (Difussion of Innovations) - proces rozprzestrzeniania się zjawisk kulturowych, społecznych, gospodarczych, politycznych w czasie i przestrzeni.  

Dyfuzja innowacji - jest procesem, w którym innowacje są przekazywane za pośrednictwem niektórych kanałów w określonym czasie wśród członków systemu społecznego

Dyfuzja stanowi „proces przyswajania danej innowacji w coraz to nowszych systemach społecznych” / A. Pomykalski, 2001/

Elementy dyfuzji innowacji:

-          obszar (otoczenie),

-          czas (okres),

-          innowacje (przedmiot),

-          miejsce pochodzenia,

-          miejsce przeznaczenia,

-          droga.

Typy dyfuzji innowacji:

Dyfuzja innowacji według E. M. Rogers'a

Odrzucenie lub przyjęcie innowacji zależy od następujących czynników:

Sukcesja - proces zmiany typu użytkowania ziemi, związany z ekspansją poszczególnych stref w koncentrycznym modelu struktury przestrzennej i rozwoju miasta. /E. Burgess, 1925/

Sukcesja -seria zdarzeń związanych z zastępowaniem na określonym terenie jednego rodzaju zasiedlenia lub użytkowania innym. /A.H. Hawley, 1950/

Głównym motorem zasiedlania jest człowiek.

Klasyfikacja opracowań planistycznych

Opracowania określające politykę przestrzenną:

Na poziomie krajowym - koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju

Następuje w niej określenie przyrodniczych i ekonomicznych uwarunkowań, celów i kierunków tej polityki.

Rada Ministrów ustala, w jakim zakresie koncepcja ta będzie stanowić podstawę sporządzania programów rządowych, służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych wpływających na przestrzenne zagospodarowanie kraju. Koncepcję uchwala Sejm RP. Organem doradczym jest Państwowa Rada Gospodarki Przestrzennej

Na poziomie wojewódzkim - plan zagospodarowania przestrzennego województwa

Określa zasady organizacji struktury przestrzennej województwa oraz uwzględnia zadania rządowe i zadania samorządu województwa służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych.

W planie tym określa się:

-podstawowe elementy sieci osadniczej

-rozmieszczenie infrastruktury społecznej, technicznej i innej,

-wymagania w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego i ochrony dóbr kultury.

Sporządzany przez organy samorządu województwa; uchwalany przez sejmik województwa., nie jest aktem prawa miejscowego

Na poziomie powiatu -analizy i studia z zakresu zagospodarowania przestrzennego powiatu

Na poziomie gminy - studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy

Opracowania określające instrumenty polityki przestrzennej:

Na poziomie krajowym - program zadań rządowych

Na poziomie wojewódzkim - programy wojewódzkie

Na poziomie gminy - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Konflikt społeczny

Konflikt (w ujęciu prakseologicznym) to sytuacja, gdy co najmniej dwóm podmiotom w pewnym miejscu i czasie ujawnione zostały i przeciwstawione kolidujące ze sobą intencje, niezgodne cele, sprzeczne interesy, itd. /J. Macek 1994/

/

Trzy podejścia w ujmowaniu i definiowaniu konfliktów:

/K. Królikowska, 1997/

Konflikt społeczny

forma bezpośredniej interakcji międzyludzkiej, która charakteryzuje się występowaniem obserwowalnych przejawów walki między stronami (sytuacja, w której występuje aspekt behawioralny)

/K. Królikowska, 1997/

Sytuacja potencjalnie konfliktowa (konfliktotwórcza)

- stan wrogości lub negatywnego nastawienia między grupami, osobami, organizacjami i instytucjami, będący elementem ich świadomości i postaw (aspekt psychologiczny) lub obiektywne sprzeczności tkwiące w złożonym systemie przyrodniczo-ekonomiczno-kulturowym, jakim jest konkretna przestrzeń, np. miasto (aspekt strukturalny)

/K. Królikowska, 1997/

Konflikty jawne i ukryte

Konflikty jawne - manifestowane

Konflikty ukryte - konflikty, których strony nie są ich świadome; konflikt nie zanika, lecz „chowa się pod powierzchnią” i ujawnia w postaci wielu efektów pośrednich

Istotą konfliktu ukrytego jest energia, która musi być rozładowana.

Nieznajomość konfliktów ukrytych uniemożliwia określenie stopnia nasilenia konfliktów jawnych.

Ze względu na sposób przejawiania konfliktów rozróżniamy także:

Ze względu na okres trwania konfliktów rozróżniamy:

(efemeryczne) - ulegające szybko dezaktualizacji

Konflikt społeczny

Konflikt społeczny występuje tam, gdzie istnieje sprzeczność:

Konflikty przestrzenne

Walka o dostęp do ograniczonego zasobu (elementu) przestrzeni.

Wynikają z ograniczoności przestrzeni społeczno-ekonomicznej oraz z je złożoności

Pojawiają się jako:

Konflikty przestrzenne - „w odniesieniu do przestrzeni, sytuacje konfliktowe są wynikiem większego popytu niż podaży na określone walory przestrzenne, a tym samym na przestrzeń cechującą się tymi walorami. Powoduje to bezwzględny lub względny niedobór przestrzeni” /Kołodziejski 1997/

Konflikt przestrzenny pojawia się:

Potencjalne sytuacje konfliktowe w przestrzeni / wg. M. Kistowski, 1995/:

Konflikty w przestrzeni mogą być rozpatrywane w trzech płaszczyznach:

Konflikty funkcji - wynikają z sąsiedztwa antagonistycznych form działalności lub dążenie do wytwarzania różnych działań na tym samym terenie. Konflikty funkcji objawiają się z duża ostrością w sytuacjach związanych z rozstrzyganiem o zagospodarowanie terenu.

Konflikty skali - konflikty związane z realizacją różnych celów. Mogą być to konflikty związane z celami makro-makro ekonomicznymi i makro-makro społecznymi; z celami makro i mezo i konflikty makro i mikro pomiędzy państwem a pojedynczymi jednostkami.

Obecnie największa liczba konfliktów przestrzennych wynika z silnej presji na zagospodarowanie turystyczne terenów o największych walorach przyrodniczych i krajobrazowych, związane z rozbudową infrastruktury, które zagraża nieodwracalnej degradacji środowiska.

Podstawowym czynnikiem ograniczającym powstawanie sytuacji konfliktowych jest

polityka przestrzenna

Instrumenty służące rozwiązywaniu konfliktów przestrzennych

- prawo (np. Kodeks cywilny)
- studia koncepcji
- opracowania planistyczne
- programy rządowe i samorządowe
- miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
- plany ochrony
- decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania
- decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacje przedsięwzięć inwestycyjnych
- scalanie i wymiana gruntów
- podział nieruchomości
- tworzenie granicznego planu nieruchomości
-zgoda na przeznaczanie gruntów zalesionych i leśnych na cele osadnicze

Konflikt może być destruktywny oraz konstruktywny.

Konflikt jest konstruktywny, gdy /A.J. DuBrin/:

Style rozwiązywania konfliktów:

Funkcje wewnętrzne i zewnętrzne miast

- Teoria bazy ekonomicznej miast

Renta ekonomiczna - cena czynnika produkcji, którego podaż jest z definicji niezmienna /całkowicie nieelastyczna/.

Renta gruntowa jest formą renty ekonomicznej uzyskiwanej przez właściciela ziemi. Jej wysokość, przy stałej podaży zależy przede wszystkim od popytu na ziemię.

Renta gruntowa należy do podstawowych czynników wpływających na intensywność wykorzystania i strukturę użytkowania terenów.

Renta różniczkowa I

Renta różniczkowa II

Funkcjonalno-przestrzenna struktura miasta

- opisuje rozmieszczenie terenów zajętych przez określony rodzaj działalności (funkcję miasta) oraz udział tych terenów w ogólnej powierzchni miasta.

Wiedza na temat użytkowania ziemi pozwala:

- prześledzić przestrzenny rozwój miasta,

- ocenić aktualny stan zagospodarowania terenu, a także

- określić intensywność działalności człowieka w określonym obszarze

Do podstawowych typów terenów funkcjonalnych na obszarze miasta należą:

Na rozmieszczenie poszczególnych typów terenów na obszarze miasta mogą mieć wpływ:

Funkcjonalno-przestrzenna struktura miast:

(Norymberga, Monachium, Sztokholm, Zurych, Haga, Bonn)

Przekształcenia struktury funkcjonalno-przestrzennej miast

-są efektem procesów dyfuzji-sukcesji

Dyfuzja- rozprzestrzenianie się określonych zjawisk (np. sposobu użytkowania terenu)

Sukcesja - zastępowanie jednego rodzaju użytkowania terenu przez inny (najczęściej zmiana użytkowania wiąże się również ze wzrostem intensywności)

Koncepcja M.R.G. Conzena:

W procesie przemian zagospodarowania terenu można wydzielić kolejne fazy układające się w tzw. cykl miejski:

Analiza progowa B. Malisz

Miasta (układy osadnicze) nie rozwijają się w sposób ciągły - ma miejsce rozwój skokowy

Progi rozwoju:

Charakter progów:

Planowanie przestrzenne - cele:

Cel nadrzędny (podstawowy)- kształtowanie środowiska życia człowieka, aby osiągnąć ład przestrzenny.

Cele wtórne:

Zasady planowania przestrzennego:

Uczestnicy planowania przestrzennego

Adresaci informacji planistycznych:

Planowanie przestrzenne (wg. J. Parysek):

Zasady planowania przestrzennego:

1.Zasada zrównoważonego rozwoju

2.Zasada ochrony innych wartości wysoko cenionych

3.Zasada ochrony interesu prawnego podmiotów dotkniętych ustaleniami planistycznymi

4.Zasada samodzielności planistycznej gminy

5. Zasada zgodności decyzji planistycznych z politycznymi

6.Zasada respektowania ustaleń planistycznych jednostki terytorialnej wyższego rzędu

7.Zasada wewnętrznej zgodności opracowań planistycznych

8.Zasada założeń progresywnych

Polityka przestrzenna

Podmioty polityki przestrzennej:

Zadania polityki przestrzennej

Instrumenty polityki przestrzennej

Grecki podział przestrzeni:

Prywatna (oikos)

Publiczna (polis)

Agora (gr.)

Agora - główny plac, rynek w miastach starożytnej Grecji, centrum wokół którego toczyło się życie polityczne, religijne, a czasami także handlowe

Agora ateńska to najsłynniejsza agora.

Usytuowano na niej świątynie, biblioteki i budynki użytku publicznego. Charakterystycznymi budowlami były m in. stoa, czyli zadaszone kolumnady, które chroniły przed deszczem lub słońcem.

W okresie klasycznym Agora ateńska była miejscem wielkich zgromadzeń mieszkańców i gorących sporów politycznych. W tym miejscu odbywały się wybory urzędników i sądy, wystawiano sztuki teatralne, organizowano zawody sportowe

Forum Romanum (dosłownie znaczy "rynek rzymski" lub Forum Magnum)

- plac w Rzymie, u stóp Kapitolu i Palatynu, który stanowił centrum polityczne i towarzyskie Rzymu okresu republiki.

-najstarszy plac reprezentacyjny Rzymu,

-od VI w. p.n.e. Forum Romanum pełniło rolę placu miejskiego, który z handlowego stał się placem o znaczeniu kultowym i politycznym

Helleński model przestrzeni publicznej /Dymnicka 2003/:

Miasto jako wspólnota ludzka ze wszystkim, co jest potrzebne do życia mieszkańcom.

Agora jako wzór/model ideowy i „duchowy”.

Niezbędność istnienia zasad organizacji życia, związanych z miejscami służącymi wszystkim obywatelom.

Ideał agory ”jest kluczem charakteryzującym to, jak dalece miasto docenia wszystkich swoich” mieszkańców / Jean Nouvel/

Bogactwo ról, funkcji oraz form architektonicznych (budowle, specjalizacje przestrzeni): obszary otwarte (place, amfiteatry), półotwarte (portyki, zewnętrzne kolumnady świątyń), zamknięte (budynki użyteczności publicznej).

„Wejście na agorę” to:

Przestrzeń publiczna - definiowana jest w Karcie w kategoriach społeczno - ekonomicznych i rozumiana przez jej autorów jako

„dobro wspólnie użytkowane, celowo kształtowane przez człowieka, zgodnie ze społecznymi zasadami i wartościami - służące zaspokojeniu potrzeb społeczności lokalnych i ponadlokalnych. O publicznym charakterze przestrzeni decyduje zbiorowy sposób jej użytkowania. (…) Przestrzeń publiczna jest dobrem posiadającym nie tylko specyficzne cechy użytkowe, ale jest miejscem transmisji różnych produktów materialnych i niematerialnych zaspokajających różnorodne potrzeby. Z tego względu jest dobrem i zasobem o strategicznym znaczeniu dla społeczności lokalnych. (…)”

/Karta Przestrzeni Publicznej, III Kongres Urbanistyki Polskiej, Poznań 2009/

Przestrzeń publiczna

-ten fragment przestrzeni miejskiej, który - poprzez sposób swojego urządzenia oraz lokalizację w strukturze urbanistycznej - jest przeznaczony na potrzeby realizacji bezpośrednich kontaktów pomiędzy uczestnikami życia społecznego oraz inne potrzeby społeczne korzystających z niego zbiorowości, pozostając jednocześnie fizycznie dostępny dla wszystkich zainteresowanych osób.

Fizyczna dostępność przestrzeni może być ograniczona czasowo z uwagi na kwestie bezpieczeństwa bądź sposób organizacji jej wykorzystania.

Ulice jako przestrzenie publiczne

„przestrzenie prywatne udostępniane publicznie” /Chmielewski, 2004/

jako namiastki przestrzeni publicznej

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

-jest instrumentem prowadzenia polityki przestrzennej w regionie

-jest narzędziem równoważenia rozwoju różnych sfer w przestrzeni województwa, a jednocześnie

-służy konkretyzacji w przestrzeni celów określonych w strategii rozwoju

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

Jest elementem systemu planowania przestrzennego.

Jest ogniwem łączącym planowanie przestrzenne na poziomie kraju z planowaniem miejscowym na poziomie gminy.

Jest zapisem polityki przestrzennej.

Określa ramy przestrzenne rozwoju regionu.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

Jest aktem kierownictwa wewnętrznego. Wiąże władze województwa oraz inne podmioty w realizacji polityki przestrzennej

Nie jest aktem prawa miejscowego - nie może stanowić podstawy prawnej wydawania jakichkolwiek decyzji administracyjnych.

Wiąże jednak gminy podczas sporządzania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a pośrednio również planów miejscowych.

Jego opracowanie jest obligatoryjne.

Cel planu zagospodarowania przestrzennego województwa (planu województwa)

- określenie uwarunkowań, zasad i kierunków rozwoju przestrzennego w odniesieniu do celów i zadań określonych w strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa oraz alokacja przestrzenna zadań wynikających z programów rządowych i wojewódzkich

Funkcje planu zagospodarowania przestrzennego województwa (planu województwa)

Etapy opracowania planu zagospodarowania przestrzennego województwa

Plan województwa wpływa na planowanie przestrzenne na poziomie lokalnym.

Realizacja planu w zakresie koordynacji polityki przestrzennej na poziomie województwa i gminy przejawia się w:

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

(Plan miejscowy)

Plan miejscowy jest prawnym i technicznym zapisem obowiązujących ustaleń planistycznych.

Cel wykonania

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Ustalenia planu miejscowego kształtują (wraz z innymi przepisami), sposób wykonania prawa własności nieruchomości.

Zadanie planu miejscowego:

- „ustalić przeznaczenie terenów w taki sposób, ażeby było ono zgodne z potrzebami realizacji zadań gospodarczych i ze wskazaniami różnych nauk, co do celowego użycia terenów, a ponadto - ustalić przeznaczenie terenów w ich kompleksowym powiązaniu, to znaczy w taki sposób, ażeby wpływ tego przeznaczenia na przeznaczenie i użytkowanie innych terenów był znany i przewidziany”

/Niewiadomski 2003/

Funkcje planu miejscowego

Wraz z planem miejscowym sporządzane są obowiązkowo:

Procedura przygotowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Jest szczegółowo regulowana przez przepisy, głównie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (art. 17)

Przy sporządzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wymagana jest współpraca gmin, urbanistów i rzeczoznawców majątkowych.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

-jest instrumentem prowadzenia polityki przestrzennej w regionie

-określa uwarunkowania, zasady i kierunki kształtowania struktury przestrzennej województwa, tak aby tworzyła korzystne warunki dla rozwoju gospodarczego, wzrostu poziomu i jakości życia oraz konkurencyjności regionu zgodnie z zasadmi równoważenia rozwoju

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

Jest elementem systemu planowania przestrzennego.

Jest ogniwem łączącym planowanie przestrzenne na poziomie kraju z planowaniem miejscowym na poziomie gminy.

Jest zapisem polityki przestrzennej.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

Jest aktem kierownictwa wewnętrznego. Wiąże władze województwa oraz inne podmioty w realizacji polityki przestrzennej

Nie jest aktem prawa miejscowego - nie może stanowić podstawy prawnej wydawania jakichkolwiek decyzji administracyjnych.

Wiąże jednak gminy podczas sporządzania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a pośrednio również planów miejscowych.

Jego opracowanie jest obligatoryjne.

NUTS

(od fr. Nomenclature des Unites Territoriales Statistique i ang. Nomenclature of Units for Territorial Statistics)

Statystyczne jednostki terytorialne w UE, wprowadzone w 2003 roku, Polsce do 2004 roku.

Podstawowym celem klasyfikacji NUTS jest rozwiązanie problemu różnorodności podziałów administracyjnych krajów członkowskich UE i nieuniknionych zmian tych podziałów co zagraża dostępności i porównywalności danych statystycznych w przestrzeni i czasie.

Jednostki NUTS obowiązujące na terytorium Polski:

NUTS 0 - kraj (grupujące kraje UE - 27),

NUTS 1 - makroregiony (grupujące województwa - 6),

NUTS 2 - regiony (województwa - 16),

NUTS 3 - podregiony (zgrupowanie kilku powiatów - 66)

NUTS 4 - powiaty i miasta na prawach powiatu (379),

NUTS 5 - gminy (2478)

PL4 REGION PÓŁNOCNO-ZACHODNI  

PL41  wielkopolskie 

PL411   pilski

PL414   koniński

PL415   miasto Poznań

PL416   kaliski

PL417   leszczyński

PL418   poznański

PL42  zachodniopomorskie 

PL422   koszaliński

PL423   stargardzki

PL424   miasto Szczecin

PL425   szczeciński

PL43  lubuskie 

PL431   gorzowski

PL432   zielonogórski


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Gibas M Chemia makroczasteczek Materiały pomocnicze do wykładu
Materiały pomocnicze do wykładów, FiR, Notatki, Rynki finansowe
materiały pomocnicze do wykładu nr 5
materialy pomocnicze do wykladow z genoterapii, Biotechnologia CM UMK USM, Semestr II, Genoterapia (
materiały pomocnicze do wykładu nr 4
materiały pomocnicze do wykładu nr 3
materiały pomocnicze do wykładu nr 2
Ekologia materialy pomocnicze do wykladow
Jerzy Pogonowski Dwa paradygmaty metalogiki Materiały pomocnicze do wykładów 2 5
Materialy pomocnicze do testu II Gospodarka finansowa zakl
Materialy pomocnicze do testu II Gospodarka finansowa zakl
material pomocniczy do zaliczenia ustnego ćwiczen, wsr rok 1 2012, wykłady, I semestr, fizjo
Materialy pomocnicze do cwiczen Statystyka cz I
Ciania PKM, Materiały pomocnicze do projektowania

więcej podobnych podstron