PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

ĆWICZENIA

IIIrok,

2011,XII

JA w świecie społecznym percepcja i ocena samego siebie.

JA - indywidualne , zespół cech, poznanie, emocje, temperament, fizyczne umiejętności, zachowanie, przypisywanie sobie określonych ról.

Pojęcie własnego JA : to rezultat uogólnienia informacji dotyczących własnego wyglądu i cech fizycznych, własnych stanów wewnętrznych, własnych umiejętności i zdolności, własnych pragnień, potrzeb, postaw, własnych pozycji wśród innych ludzi, uprawnień i przywilejów.

Jakie funkcje pełni JA iner i intra .

Funkcje Interpersonalna B. Wojciszka ( zewnętrzna)

1.utrzymywanie, negocjowanie tożsamości

wiedza o sobie daje nam poczucie indywidualnej tożsamości i umożliwia rozpoznanie jej przez innych

2.Symulowanie psychiki partnerów interakcji( stymulowanie)

Przewidywanie cudzych reakcji odbywa się na podstawie wiedzy o własnych przeżyciach i zachowaniach, które pomagają wyobrazić sobie przeżycia partnera.

Funkcje intrapersonalne( wewnętrzne) B. Wojciszka

1.Regulacja zachowania celowego ( dokonywanie wyboru)

własne JA zawiera różne preferencje i standardy postaw i wartości, stanowiące kryterium dokonywania własnych wyborów ( wpływ kultury)

2.Samokontrola

Zamierzona i dowolna zmiana własnych reakcji (dostosowanie)

Pojęcie JA- Definicja

Pojęcie własnego JA to zbiór sądów o sobie samym ( opisowych, normatywnych i wartościujących) o samym sobie, powstały w wyniku gromadzenia i integrowania informacji o rozwoju ( pochodzących od siebie samego lub ze środowiska)

Pojęcia JA źródło informacji o sobie samym.

Informacje pochodzące od samego siebie .

Autopercepcja = autoweryfikacja to proces obserwowania własnego zachowania i towarzyszących mu relacji emocjonalnych na podstawie, których człowiek wnioskuje o tym, kim jest.

Obraz JA podlega dynamicznym zmianom, które zachodzą w skutek doświadczania wciąż nowych życiowych doświadczeń ( Ruchomy obraz siebie samego)

Informacje pochodzące ze środowiska ( podstawowy wymiar zdobywania informacji na własny temat)

• Porównania społeczne to proces, który pozwala na poznanie samego siebie przez skonfrontowanie własnych zachowań i cech z zachowaniami i cechami innych ludzi należących do określonej grupy odniesienia ( ludzi, którzy są do nas podobni pod pewnym względem)

• Porównania siebie z innymi są podstawą kształtowania się tożsamości osobistej jednostki.

Porównania w górę to proces, porównywania się z tymi, którzy są od nas lepsi w określonym zakresie.

Porównywanie w dół to proces, porównywania się z tymi, którzy są od nas gorsi pod pewnym względem. ( są w gorszym położeniu)

Pojęcie JA składniki:

-Samoopis- to sądy opisowe o sobie samym ( zachowania, wygląd, kim jestem)

przykład: ”jestem studentem”

- Standardy osobiste to sądy normatywne o sobie samym, które zawierają pragnienia i życzenia jednostki

Przykład:” chciałbym być dobrym studentem”

- Samooceny to sądy wartościujące, które dotyczą globalnej oceny ( popzytywnej lub negatywnej) własnej wartości lub różnych aspektów samego siebie( samoocena specyficzna)

Wymiary samooceny:

• cechy fizyczne ( wygląd zewnętrzny, ogólna sprawność)

• cechy psychiczne ( intelekt, emocje, motywacje)

• cechy społeczne (relacje z innymi ludzmi)

przykład: „ jestem słabym studentem_

Błędne koło samooceny

Os. O niskiej samoocenie Spostrzegają świat mniej optymistycznie Os. O wysokiej samoocenie spostrzegają bardziej pozytywnie świat

Zniechęca je to do podejmowania wysiłku Zachęca je to do podejmowania wysiłku

Obniża to uzyskiwanie wyników działań Podwyższa to uzyskiwanie wyników działania

Utwierdza je to w poczuciu niskiej wartości Utwierdza je to w poczuciu wysokiej wartości

JA Realne - za kogo się sam uważam autentyczne informacje na własny temat, moja ocena ( rzeczywista ocena samegosiebie)

JA Idealne - kim chciałbym być cechy które chciałbym posiadać zgodne z systemem wartości inf. dotyczące tego kim chciałbym być ( pragnienia i aspiracje człowieka)

JA Powinnściowe - jaki ja powinienem być inf. dotyczące tego, kim (swoim zdaniem) powinienem być przekonania o swoich obowiązkach i powinnościach.

JA Publiczne - sposób w jaki człowiek prezentuje siebie innym ludziom (autoprezentacja)

Pojęcie JA Teoria rozbieżności JA Tory Higginse

-ludzie oceniają siebie pozytywnie bądź negatywnie na podstawie stopnia rozbieżności między JA Realnym a JA Idealnym i JA Powinnościowym

jestem leniwy chciałbym być powinienem

leniwy pracowita

JA realne JA idealne JA powinnościowe

Rozbieżność między JA Realnym, a JA Idealnym. Syndrom depresyjny ( przeżywanie emocji słabo zaznaczony pobudzeniem. Np. smutek, rozczarowanie, apatia, bierność

Rozbieżność między JA Realnym, a JA Powinnościowym. Syndrom agitacji- ( przeżywanie emocji o silnie zaznaczonym pobudzeniu. Np. strach, poczucie winy, wstyd, agresja.

Konsekwencje rozbieżności pomiędzy rodzajami JA

• rozbieżność między JA Realne, a JA Idealne np. bulimia

• rozbieżność między JA Realnym, a JA Powinnościowym np. anoreksja

Pojęcia JA:

Zniekształcone autopercepcji w celu podtrzymania pozytywnej samooceny

Pozytywnych zniekształceniach autopercepcji:

-wyraża się w poznawczych i rzeczywistym manipulowaniu informacjami oraz wydarzeniami w celu pozytywnego myślenia o sobie samym.

Sposób Pozytywnego Zniekształcenia Autopercepcji:

-procesy atrybucji

-atrybucje w służbie ego

-przesadny optymizm

-autowaloryzacja

-samoutrudnianie

Procesy atrybucji: oznaczają przypisywanie przyczyn jakiegoś zdarzenia własnym zachowaniom lub wydarzeniom społecznym.

Atrybucje w służbie ego

- źródłem sukcesu są osobiste cechy jednostki np. schudłam dzięki silnej woli.

- żródłem niepewności są wyniki zewnętrzne np. nie mogę schudnąć, bo moja praca wymusza na mnie niezdrowy tryb życia.

Przesadny optymizm: przecenienie prawdopodobieństwa wystąpienia wydarzeń pozytywnych ( dotyczy samego siebie) i niedocenienia prawdopodobieństwa wystąpienia wydarzeń negatywnych. Nie jest to pojęcie racjonalne , ułatwia kategoryzowanie, kim powinienem być.

Autowaloryzacja: to dążenie do obrony podtrzymania lub nasilenia dobrego mniemania o sobie.

Mechanizm autowaloryzacji:

• spostrzeganie siebie jako lepszego od innych (podobnych)

• porównania społeczne w dół

• pławienie się w blasku cudzej chwały ( coś nas ze sobą łączy np. byłem jego nauczycielem, ja mu o tym mówiłem)

Dlaczego chcemy o sobie dobrze myśleć?

Teoria socjometrów (Leary)

-samoocena jest wskaźnikiem naszego statusu społecznego.

Teoria stopnia włączenia bądź włączenia ze społeczności stopnia akceptacji przez innych ludzi.

Teoria opanowania trwogi ( Greanberg, Salomon, Pyszczynski)

-pozytywna samoocena pozwala widzieć siebie jako wartościowego człowieka społęczeństwa.

Samoutrudnienia: tendencja do uruchomienia mechanizmów zabezpieczających pozytywne mniemanie o sobie os. W obliczu potencjalnego niepowodzenia.

Przykład-impreza tuż przed egzaminem

Cechy charakterystyczne pojęcia JA

-autowaloryzacja: - dążenie do tego aby JA było pozytywne, - dążenie do obrony podtrzymania lub niesienia dobrego mniemania o sobie

-autoweryfikacja: - dążenie do by JA było wewnętrzne zgodne., - dążenie do zgodności między inf. istotnych przekonań o sobie a pochodzących inf. na własny temat.

-samopoznanie- dążenie by wiedza zawarta w JA była prawdziwa.- dążenie do pozyskania prawdziwej i dokładnej inf. na temat własnej os.

-samonaprawa: dążenie JA było faktycznie dobre , - dążenie do rzeczywistego poprawienia własnego funkcjonowania.

POSTAWY to względnie trwałe (pozytywne lub negatywne) ocena różnych (ludzi, przedmiotów, idei, czynności)

Obiekt:

Brak postawy odnośnie tylko wtedy kiedy czegoś nie znamy.

Posiadanie postawy w stosunku do obiektu wyraża się skłonnością do:

• wydawania pewnej oceny- pozytywnej, negatywnej

• określone zachowania, skłonności do przekonań danego obiektu

• wydawania dodatnich lub ujemnych ocen wobec obiektu

• przeżywanie pozytywnych lub negatywnych uczuć w ...

Postawy komponenty

• komponenty poznawczy :- opinie i przekonania o przedmiocie postawy

• komponenty emocjonalne:- rodzaje emocji wobec przedmiotu postawy

• komponenty behawioralne :- dające się zaobserwować zachowania czy działania wobec przedmiotu postawy

1. Emocje (ładny czy brzydki)

2. Zachowanie behawioralnym

Postawy wynikają z wartości.

Wartości są szczególnym rodzajem postaw. Ich obiektem jest abstrakcyjny cel życiowy, a ustosunkowanie bierze się z przekonania, że cel ten jest ważny i powinien być zrealizowany.

Soczewkowy model wyznaczników i konsekwencji postaw B. Wojciszka

Wyznaczniki Konsekwencje

Emocje Reakcje

Przekonania POSTAWA Sądy, oceny, decyzje

Zachowania Działania

Postawy Cechy:

1. Kierunek (znak) i nasilenie

Kierunek: postawy pozytywne, negatywne lub ambiwalentne

Nasilenie: natężenie każdego z komponentów postawy

2. Treść: związana jest z przedmiotem postawy.

3. Zakres : wąski lub szeroki

4. Trwałość do utrzymania postawy przez pewien okres czasu- patriotyzm=/ moda ( np. atrakcyjność)

5. Centralność - peryferyczność:- ważność postawy

• Postawa centrlana- bardzo wyraźnie uświadomiony kierunek oraz treść ( postawa wobec wiary)

• Postawa peryferyczna- słabo uświadomiony kierunek oraz treść ( postawa wobec sprzedawców kadzidełek)

6 . Stopień internalizacji: - związek między postawą a zachowaniem wobec jej obiektu

*postawa silnie zinternalizowana, niezależnie od sytuacji zachowujemy się wobec X w nieznany sposób

* postawa słabo zinternalizowana, zależnie od sytuacji, zachowujemy się wobec X w zmienny sposób.

Postawa jako rezultat emocji

Jak powstają postawy mechanizmy

MECHANIZMY POWSTAWANIA POSTAW

1.Postawa powstaje w wyniku emocji przewidywanych w stosunku do jej obiektu.

2.Postawa powstaje w wyniku własnych zachowań kierowanych na jej obiekt.

3.Postawa powstaje w wyniku przekonania na tamat właściwości jej obiektu

4.

Warunkowanie klasyczne

-Początkowo obojętny obiekt nabiera pozytywnego/negatywnego znaczenia jeżeli wielokrotnie współwystępuje z obiektem wzbudzającym emocje pozytywne/negatywne.

Przeniesienie ustosunkowania (generalizacja)

Przeniesienie postawy z bodźca wywołanego reakcją emocjonalną na współwystępujący z nim neutralny obiekt.

Warunkowanie instrumentalne

Polega na kojarzeniu zachowania wobec obiektu z konsekwencjami. Jednostka, która wykonuje określoną reakcję otrzymuje wzmocnienie (nagroda lub kara)

Co prowadzi do powstawania określonej (pozytywnej lub negatywnej) postawy.

Efekt samej ekspozycji

Im częściej jakiś obiekt jest eksponowany tym bardziej jest przez nas lubiany.

Uzasadnienie

Jeśli już coś mamy to czujemy się pewniej w obecności tego obiektu.

Ograniczenia

-obiekt na wstępie musi być neutralny

-obiekt nie może być eksponowany bez przerwy (bo spowoduje znudzenie)

Postawa jako rezultat przekonań

Emocjonalny stosunek do obiektu wynika ze świadomych opinii na jego temat.

Model postawy doskonale racjonalnej M. Fishbein, J. Ajzen

Ogólna postawa wobec obiektu równa się sumie iloczynów siły przekonań i ocen cząstkowych implikowanych przez te przekonania

Px= suma Pi Oi

Px- postawa wobec obiektu x

Pi- przekonanie podmiotu na temat obiektu x czyli subiektwne prawdopodobieństwo, że obiekt x ma ... „i”

Oi- ocena cząstkowa ...”i”

Teoria autopercepcyjna postawa (Daryl Bemm)

Człowiek uczy się wnioskować o swoich postawach na podstawie obserwacji własnego zachowania i warunków w jakich ono przebiega.

-uświadomienie sobie, że postawa jest ............................

Przejmowanie postaw od innych-MODELOWANIE

Przyjmowanie postaw od innych ludzi (modelowanie)

Postawy nabywane korzystając z doświadczeń innych ludzi oraz poprzez obserwowanie ich zachowania. Rozumienie świata społecznego.

Wpływ postaw na przetwarzanie informacji

1. Selektywność poszukiwania informacji

2. Tendencyjność interpretacji danych

3. Selektywność pamięci

4. Podział świata społecznego

Ad1. selektywność poszukiwania informacji

W celu uniknięcia dysonansu poznawczego unikamy informacji sprzecznych z naszymi postawami, natomiast aktywnie poszukujemy informacji zgodnych z naszymi postawami.

Ad2.Tendencyjność interpretacji danych.

Ocena prawdziwości i wiarygodności danych bardzo silnie zależy od ich zgodności z postawami.

Heurystyka ustosunkowania

Chętniej wierzymy w informacje zgodne niż sprzeczne z postawami.

Ad3. Selektywność pamięci

Łatwiej zapamiętać to, co jest zgodne z postawą niż to co jest z nią sprzeczne.

Ad4. Podział świata społecznego

Faworyzowanie osób o podobnych poglądach stereotypowych.

Wpływ postaw na zachowanie

-moderatory zgodności postaw z zachowaniem

-mediatory zgodności postawach z zachowaniem.

Studium R.La Pierr (lata 30te XX wieku)

Względny ekonomiczne były ważniejsze w tym eksperymencie . Trochę się przecenia wpływ postaw w danym życiu człowieka, że one mówią nam , jaki mamy wpływ na coś, ale nie zawsze się tak dzieje, że postawy zamieniają się w czyn (zachowanie)

Moderatory zgodności postaw z zachowaniem

Wiążą się one z cechami sytuacji w której dochodzi do określonego zachowania.

Typy sytuacji:

• s. Indywidujące (zgodne z moimi rzeczywistymi postawami)

• s.dezindywidujące ( nie do końca zdolne z naszymi postawami bo ktoś np. tak chcę to tak się zachowuje.

• S. Skryptowe (ściśle- schemat zachowania określa sytuacja wymaga okreśłonego zachowania)

Mediatory zgodności postaw z zachowaniem.

Postawy mogą wpływać na zachowanie kształtując sposób spostrzegania ich obiektu, albo kształtują świadome intencje zachowania się wobec danego obiektu.

Teorie wyjaśniające sposób wpływania

..................................................

........................................................

Model tendencyjnego spostrzegania.

Postawa jest aktywizowania w skutek pojawienia się samego obiektu co prowadzi do tendencyjności w jego postrzeganiu i określonego zachowania zgodnego zaktywizowaną postawą.

Teoria działań przemyślanych

Postawa człowieka wobec danego obiektu zależy od przekonania , że działanie prowadzi do określonych rezultatów oraz subiektywnego przekonania dotyczącego norm społecznych związanych z danym zachowaniem ( przekonanie że inni uważają że powinienem zachować się w dany sposób)

ZMIANA POSTAW

Perswazja

•PROCES PROWADZĄCY DO ZMIANY W PRYWATNYCH POSTAWACH WSKUTEK ODEBRANIA PRZEZ JEDNOSTKĘ JAKIEGOŚ PRZEKAZU

PRZEDMIOT PERSWAZJI

•PRZEKONANIA POLITYCZNE

•PRZEKONANIA RELIGIJNE

•PRZEKONANIA MORALNE

•PRZEKONANIA MARKETINGOWE

ZAKRES PERSWAZJI

•WĄSKI (PRODUKT)

•SZEROKI (ZMIANA POSTAW)

PERSWAZJA OSOBISTA A DOKONYWANA PRZEZ ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU

PERSWAZJA ZA i PRZECIW

Procesualny model perswazji

•W myśl tego modelu, ostateczny efekt komunikatu perswazyjnego zależy od co najmniej pięciu etapów jego przetwarzania:

•uwagi,

• zrozumienia jego treści,

•ulegania jego argumentom,

•utrzymywania tej zmienionej postawy

•Wykorzystania jej we własnym zachowaniu odbiorcy komunikatu

Procesualny model perswazji +

• wystąpienie każdego z procesów uwarunkowane jest zaistnieniem etapu poprzedniego

•szeroki zakres - pozwala on uwzględnić większość wyznaczników skuteczności perswazji,

•pozwala wyjaśnić sprzeczne efekty tego samego czynnika, gdyż ta sama zmienna może w różny sposób wpływać na różne etapy perswazji.

Eagly i Warren (1976) wykazali, że jeżeli przekazowi („penicylina powinna zostać zakazana") nie towarzyszyła żadna argumentacja, to zmiana postaw malała wraz ze wzrostem inteligencji odbiorców.

Kiedy jednak temu samemu przekazowi towarzyszyła skomplikowana argumentacja medyczna, zmiana postaw rosła wraz z inteligencją odbiorców, gdyż była ona warunkiem zrozumienia tej argumentacji

Model reakcji poznawczych Odbierając przekaz ludzie aktywnie go konfrontują z własnymi dotychczasowymi poglądami i wiedzą na temat danej kwestii

Treść tych reakcji poznawczych (myśli i sądów), które mogą być przychylne lub nieprzychylne dla przekazu, wyznacza zmianę postawy.

Aktowi perswazji może towarzyszyć większa lub mniejsza ilość aktywności poznawczej, a model zakłada, że zmiana postaw jest uwarunkowana równocześnie ilością reakcji poznawczych i ich przychylnością dla przekazu.

Reakcje przychylne dla przekazu górują nad nieprzychylnymi zmiana postaw w kierunku zgodnym z przekazem - tym bardziej, im więcej tych reakcji, czyli myślenia o przekazie. przewaga reakcji nieprzychylnych dla przekazu obniża jego skuteczność i to tym bardziej, im więcej myśli on wywołuje + Model pozwala wyjaśniać i przewidywać, w jaki sposób wpływają na perswazję liczne czynniki

Dwutorowy model perswazji (Petty, Cacioppo, 1986)

•zmiana postawy może dochodzić do skutku dwoma różnymi torami - centralnym i peryferyjnym.

Dwutorowy model perswazji

CENTRALNY TOR

•staranne i przemyślane przetwarzanie informacji zawartej w przekazie, a podstawową przesłanką skuteczności przekazu jest jego zdolność do wzbudzenia przychylnych reakcji poznawczych odbiorcy (myśli, sądów).

•Zmiana postaw zależy głównie od argumentacji, ma charakter trwały i modyfikuje zachowania

•warunki:

silna motywacja, by odebrać przekaz

posiadanie niezbędnych zdolności, by tego dokonać

PERYFERYJNY TOR

• opiera się na powierzchownym zidentyfikowaniu sygnału sugerującego pozytywny lub negatywny stosunek do stanowiska oferowanego w przekazie, np. sympatyczność nadawcy przekazu.

•Zmiana zachowania nie ma charakteru trwałego, łatwo znika na skutek kontr-propagandy

SHELLY CHAIKEN

•przetwarzanie systematyczne ma charakter przemyślany i głęboki

• przetwarzanie heurystyczne to chodzenie na skróty i zastępowanie systematycznej analizy argumentów prostymi, automatycznie wykorzystywanymi regułami, typu: im więcej argumentów tym lepiej.

Reklama informacyjna - oparta na przesłankach racjonalnych i obiektywnych:

• aparaty fotograficzne,

• polisy ubezpieczeniowe,

• sprzęt agd

Reklama emocjonalna

- wywarcie wrażenia na odbiorcach przez styl reklamy i jej ekskluzywność

perfumy

biżuteria

Reklama tworząca nawyk - bezpłatne próbki, rabaty promocyjne, loterie, degustacje - art. spożywcze, chemia gospodarcza

Reklama dająca satysfakcję- przyciągnięcie uwagi odbiorców żeby wytworzyć u nich wyróżniający się wizerunek reklamowanej marki - napoje chłodzące, słodycze

Uproszczony schemat teorii dwutorowości perswazji (model szans rozpracowania przekazu)

WYZNACZNIKI ZMIANY POSTAW nadawca przekazu:

•kompetentny (ekspert)

•o czystych intencjach (nie manipuluje poglądami dla swojej korzyści, np. przeciętny użytkownik)

•atrakcyjny (którego lubimy)

•podobny do nas samych

• EFEKT UŚPIENIA/PRZESPANIA

• Atrakcyjność

Treść przekazu jednostronny lub dwustronny

•komunikat jednostronny jest skuteczniejszy, gdy odbiorca nie zdaje sobie sprawy z istnienia alternatywnego przekazu, lub gdy odbiorca już częściowo podziela daną opinię/ mniej wykształcony

•komunikat dwustronny pozwala wywrzeć większe wrażenie i zmienić postawę konsumenta (wady w relacji do zalet)

Treść przekazu siła argumentacji Argumentacja jest silna wtedy, gdy skutecznie zmienia albo natężenie przekonań odbiorcy o obiekcie postawy, albo znak i intensywność cząstkowych ocen obiektu wynikających z przypisywanych mu przez odbiorcę cech. argumentacja silna przekonuje, że:

•obiekt postawy ma pozytywne cechy,

•obiekt nie ma cech negatywnych,

•charakterystyczne dla obiektu cechy są pozytywne, a nie negatywne.

•STOPIEŃ KONKRETNOŚCI/WYRAZISTOŚCI

Wpływ siły i liczby argumentów na zmianę postaw w warunkach małego i dużego zaangażowania odbiorców w sprawę, której dotyczy przekaz perswazyjny

l i c z b a argumentów Im więcej argumentów zawiera przekaz, tym większa jego skuteczność, bowiem im więcej argumentów, tym silniejsza wymowa przekazu i większy nacisk na odbiorcę.

Ponadto kolejne argumenty oddziaływać mogą jako powtórzenia stanowiska podawanego w przekazie, zaś zgodnie z prawami uczenia się, wzrost liczby powtórzeń sprzyja skuteczniejszemu uczeniu się stanowiska zawartego w przekazie.

liczba argumentów-ograniczenia

w przypadku perswazji toczącej się torem centralnym, wzrost liczby argumentów jest korzystny tylko wtedy, gdy są one silne.

•gdy ludzie są motywowani do przetwarzania przekazu, łatwiej wykrywają mierność dużej niż małej liczby argumentów słabych, co powoduje spadek skuteczności perswazji w miarę wzrostu liczby słabych argumentów

liczba argumentów-ograniczenia wzrost liczby argumentów (lub powtórzeń tego samego argumentu) wywołuje znudzenie i/lub opór przeciwko naciskowi wywieranemu przez nadawcę,

ogólna zależność między liczbą argumentów (powtórzeń) a skutecznością perswazji ma charakter krzywoliniowy: początkowo wzrost liczby argumentów nasila zmianę postaw, jednak dalszy wzrost liczby argumentów powoduje osłabienie zmiany postaw

•CZAS-im więcej argumentów w krótkim czasie tym gorzej

EMOCJE POZYTYWNE/NEGATYWNE

•EMOCJE POZYTYWNE

-EMOCJE NEGATYWNE

•Strach nasila ulegania przekazowi, jeżeli ten zawiera jasne wskazówki, jak sobie z zagrożeniem poradzić.

•Jednak z drugiej strony strach nasila też skłonność do unikania przekazu, co ma ten skutek, że wzrost strachu osłabia oddziaływanie przekazu, jeżeli odbiorca nie potrafi sobie radzić z zagrożeniem wskutek braku odpowiednich informacji, niskiej samooceny itd.

Organizacja przekazu

•kolejność argumentów (efekt pierwszeństwa i świeżości)

Istotnym czynnikiem w występowaniu efektu pierwszeństwa jest ilość przetwarzania informacji zawartej w przekazie Gdy odbiorcy silnie angażują się w przetwarzanie pierwszego przekazu, sprawia to powstanie względnie silnej postawy, która powoduje tendencyjny odbiór drugiego przekazu. W konsekwencji pojawia się efekt pierwszeństwa, zaś efekt świeżości występuje w przypadku małej ilości przetwarzania informacji zawartej w przekazie, ponieważ przekaz drugi jest lepiej pamiętany

Efekt pierwszeństwa - kiedy pierwszy i drugi przekaz następowały bezpośrednio po sobie, ale pomiar postawy był odroczony w czasie i następował dopiero po upływie tygodnia.

Efekt świeżości - między pierwszym i drugim przekazem była

długa przerwa, zaś pomiar postawy następował bezpośrednio po drugim przekazie.

Prawdopodobieństwo efektu pierwszeństwa rośnie także wtedy, kiedy ten sam nadawca podaje oba przekazy oraz wtedy, kiedy informacje w nich zawarte nie były uprzednio znane odbiorcy.

Szansa wystąpienia efektu świeżości rośnie natomiast wtedy, kiedy informacje z przekazów już uprzednio znane były odbiorcy, oraz wtedy, kiedy odbiorca zostaje uprzedzony o deformacjach wynikających z ulegania efektowi pierwszeństwa.

liczba nadawców im więcej nadawców tym większy wpływ, np. każdy argument przedstawia inny nadawca) Dystrakcja/przeciążenie uwagi- efekt zanika!

środki przekazu

•`żywy' jest bardziej skuteczny

•komunikaty złożone lepsze są w formie pisanej

•wiarygodność nadawcy, środka przekazu

Wpływ środka przekazu na jego skuteczność w zależności od stopnia zaufania, jaki nadawca budzi u odbiorców

Odbiorca

•zaangażowanie odbiorcy utrudnia zmianę poglądów

•pozytywny nastrój działa uspokajająco i demobilizująco (odbiorca stosuje upraszczające heurystyki zamiast uważnego przetwarzania danych)

•odwrotnie przy nastroju negatywnym, trzeba stosować silną argumentację

ATRAKCYJNOŚĆ INTERPERSONALNA I MIŁOŚĆ

Atrakcyjność interpersonalna to pozytywna postawa w stosunku do innego człowieka.

Składniki:

-sympatia: lubienie i chęć przebywania z daną osobą.

-szacunek: podziw i poszukiwanie opinii tej osoby.

Atrakcyjność Koncepcje interpersonalne:

1. Teoria nagród i kar

2. Teoria zgodności

1. Koncepcja teoria nagród i kart

-lubimy os. Kojarzone z nagrodami ( zdarzeniami przyjemnymi)

-Lubimy os. Których cechy oceniamy pozytywnie, które dobrze o nas mówią i działają na rzecz naszego dobra.

- nie lubimy os. Kojarzonych z karami ( zdarzeniami nieprzyjemnymi)

-nie lubimy os. O cechach nieprzyjemnych źle o nas mówiących i działających na naszą szkodę.

Uzasadnienie

-klasyczne warunkowanie

Zaczynamy kogoś lubić bądź nie, dlatego że na tą pierwotnie obojętną osobę przenosi się nasza reakcja emocjonalna z pozytywnym bądź negatywnych bodźców skojarzonych z tą osobą.

2.Koncpecja - Teoria zgodności

wyznacznikiem sympatii ( atrakcyjności interpersonalnej) jest zgodność poznawcza.

-zgodność poznawcza oznacza dążenie do harmonii między wyznawanymi poglądami, bądź też między poglądami i zachowaniem.

-lubimy ludzi, którzy zapewniają bądź przywracają zgodność w obrębie systemu naszych przekonań.

Uzasadnienie

-teoria dysonansu poznawczego

-teoria równowagi poznawczej

Teoria dysonansu poznawczego

Powstawanie sympatii w stosunku do osób, w której wyrządzamy dobro, zaś antypatii w stosunku do osoby, której sami wyrządzamy zło.

Teoria równowagi poznawczej

Lubienie jakiejś osoby może być konsekwencją jedynie tego, że jesteśmy jakoś z tą osobą powiązani, czyli tworzymy z nią tzw. jednostkę poznawczą (lubimy osoby często spotykane czy takie, z którymi kontaktu jedynie oczekujemy)

Wyznaczniki Atrakcyjności

1. częstość kontaktów

2. podobieństwa

3. kompletny

4. atrakcyjność fizyczna

Ad1. Efekt częstości kontaktów

-zjawisko polegające na tym, że im więcej widzimy inną osobę i kontaktujemy się z nią tym większe prawdopodobieństwo, że obdarzymy ja sympatią.

Uzasadnienie

Efekt samej dyspozycji

-efekt częstości kontaktów powstaje jako wynik naszego oswojenia się z innymi osobami.

Usuwanie niepewności

-nieznane nowe osoby budzą w nas dużą niepewność, której jest redukowana w miarę narastania kontaktów.

Ad2.Podobieństwo- wyznaczniki

-zjawisko polegające na tym, że lubimy bardziej osoby, które są podobne do nas samych pod pewnymi ( ważnymi dla nas) względami.

Uzasadnienie

Nagrody społeczne

-ludzie, którzy są podobni do nas, dostarczają społecznego wsparcia dla naszych cech i poglądów potwierdzając tym samym, że mamy racje.

Potwierdzanie własnych oczekiwań

-wiara w to, że ludzie podobni do nas samych będą nas także lubili ( oczekiwanie, że ktoś będzie nas lubił, samo w sobie rodzi sympatię także do niego)

Uzasadnienie

Atrakcyjność przez skojarzenie

-sympatia w stosunku do osób, które są podobne do kogoś nam znanego ( i kogo lubimy)

(Badani byli w miły lub niemiły sposób potraktowani przez eksperymentatora.)

Ograniczenia:

Pragnienie zachowania własnej odrębności:

-zbyt duże podobieństwo może obniżać atrakcyjność

krzywoliniowy związek podobieństwa z atrakcyjnością

Lubimy osoby umiarkowane do nas podobne, nie lubimy os. Zupełnie niepodobnych i skrajnie podobnych.

Komplementarność potrzeb

-partnerzy maja potrzeby przeciwne, lecz dopasowane w taki sposób, że realizacja potrzeb jednego z partnerów prowadzi do równoczesnego zaspokajania potrzeb drugiego ( np. opiekuńczość, bezradność, dominacja, uległość)

Ad3. Komplementy-wyznaczniki

-ludzie lubią być chwaleni i darzą sympatią osoby chwalące.

Jak i kiedy chwalić:

-pochwały są skuteczne gdy odnoszą się do takich cech komplementowanej osoby, które chciałaby ona posiadać, ale nie jest pewna czy je ma.

-pochwały są skuteczne wtedy gdy są wiarygodne i uzasadnione.

Ad4. Atrakcyjność Fizyczna-wyznaczniki

Cechy ludzi atrakcyjnych:

- uprzejmość, szlachetność, otwartość, seksowność, opiekuńczość, wrażliwość, zrównoważenie, uspołecznienie. brakuje w tej grupie INTELIGENCJI!!

Uzasadnienie:

Efekt aureoli:

-fizyczna atrakcyjność powoduje skłonność do ogólnie pozytywnej oceny danej osoby.

Samo spełniające się proroctwo:

-zjawisko polegające na tym, że ludzie mogą zachowywać się w sposób, który jest zgodny z tym jak są traktowani przez innych ludzi.

Skąd wiemy co jest piękne?

Wyznaczniki urody twarzy:- M. Cunningham(1995)

-młodość symetryczność, cechy neonatalne (dziecięce), cechy ekspresyjne

ATRAKCYJNOŚĆ I MIŁOŚĆ

ATRAKCYJNOŚĆ INTERPERSONALNA to pozytywna postawa w stosunku do innego człowieka. Składa się z dwóch elementów:

         sympatia (lubienie, chęć przebywania z inną osobą);

         szacunek (podziw, poszukiwanie opinii osoby atrakcyjnej).

    TEORIE ATRAKCYJNOŚCI - czyli jak tworzy się pozytywne ustosunkowanie wobec innego człowieka

Teoria kar i nagród - lubimy jakąś osobę, jeżeli jest ona skojarzona z nagrodami (zdarzeniami przyjemnymi), a nie lubimy osób skojarzonych z karami. A zatem lubimy tych, których cechy oceniamy pozytywnie, którzy dobrze się o nas wyrażają, działają na rzecz naszego dobra. Zgodnie z afektywno-wzmocnieniowym modelem sformułowanym przez Donna Byrne'a na atrakcyjność wpływają jedynie takie cechy innego człowieka czy sytuacji, które są w stanie wywołać u nas reakcję uczuciową.

Teoria zgodności poznawczej - odwołuje się do równowagi i zgodności poznawczej, jaką zapewnia nam inny człowiek. Zgodność poznawcza oznacza harmonię między różnymi wyznawanymi przez nas poglądami i postawami, bądź między poglądami a zachowaniem. W myśl dwóch najważniejszych koncepcji zgodności (teoria dysonansu poznawczego, teoria równowagi poznawczej) lubimy tych ludzi, którzy zapewniają bądź przywracają zgodność w obrębie systemu naszych przekonań (np. którzy wyznają poglądy podobne do naszych i w ten sposób dostarczają im wsparcia). Teoria równowagi przewiduje natomiast, że nasze lubienie jakiejś osoby może być konsekwencją jedynie faktu, że jesteśmy jakoś z tą osobą powiązani, to znaczy tworzymy z nią tzw. jednostkę poznawczą (np. lubimy osoby często spotykane lub takie, z którymi kontaktu jedynie oczekujemy).

WYZNACZNIKI ATRAKCYJNOŚCI

Najważniejsze wyznaczniki atrakcyjności dotyczą kontaktów z inną osobą, jej zalet, atrakcyjności fizycznej, podobieństwa do nas oraz zachowań, jakie osoba ta na nas kieruje.

1.       CZĘSTOŚĆ KONTAKTÓW

Lubimy osoby często spotykane - jest to przejawem zjawiska ekspozycji, który polega na tym, że im częściej eksponowany jest nam jakiś obiekt, tym bardziej go lubimy. Wyjaśnienie znajduje się również w teorii kar i nagród - w większości kontaktów społecznych zdarzenia pozytywne są bowiem znacznie częstsze niż negatywne. Te teorie nie tłumaczą jednak sytuacji, w których negatywne kontakty rodzą sympatię, tylko dlatego ponieważ są częste (np. miłość rodziców do dziecka i odwrotnie). Wyjaśnienie niosą dwa pojęcia tzw. usuwania niepewności i responsywności.

Usuwanie niepewności - wszelkie nowe, a szczególnie aktywne, obiekty budzą naszą niepewność. W miarę narastania kontaktów z nimi (kiedy dowiadujemy się czego po danej osobie możemy się spodziewać), niepewność jest stopniowo usuwana. Fakt, że wiemy, czego się po tej osobie spodziewać (nawet jeśli nie będzie to nic dobrego), poprawia nasze samopoczucie i stosunek do tej osoby.

Responsywność - to odpowiedź na nasze działania. Partner jest responsywny, gdy to co mówi lub robi jest odpowiedzią na nasz komunikat. Partnerzy tacy są zwykle bardziej lubiani. Ludzie bowiem pragną być zauważani przez innych - brak reakcji bywa gorszy od krytyki.

2.       ZALETY

Lubimy ludzi charakteryzujących się pewnymi zaletami. Lubienie partnera zależy również od jego wad. Wykrycie wady ma bardziej nieodwracalne skutki niż wykrycie zalety. Po stwierdzeniu ważnej wady, wycofujemy się z kontaktów z daną osobą, uniemożliwiając sobie wykrycie jej ewentualnych zalet - efekt negatywności.

To co jest zaletą, a co wadą, zależy od kontekstu i celu, z uwagi na który kształtuje się nasza relacja z innym człowiekiem. To co jest zaletą zależy również od tego, jak cechy danej osoby wpływają na naszą własną samoocenę.

3.       PODOBIEŃSTWO

Im bardziej sądzimy, że posiadamy jakieś cechy, tym wyżej je cenimy i uważamy za ważne. Najsilniej wpływa na sympatię podobieństwo poglądów, postaw i opinii. Dzieje się tak ponieważ:

         podobny znaczy tyle co pozytywny;

         podobieństwo same w sobie jest nagradzające, ponieważ jego napotkanie potwierdza własne racje i poglądy;

         oczekujemy, że ludzie podobni do nas będą nas lubili - wiąże się to z regułą wzajemności, która sprawia, że to oczekiwanie, samo w sobie rodzi sympatię wobec osoby, której dotyczy.

Zależność podobieństwo-atrakcyjność obowiązuje tylko do pewnej granicy. Na ograniczenie tej zależności wpływa:

        pragnienie zachowania własnej odrębności - zbyt duże podobieństwo zagraża temu pragnieniu i może obniżać atrakcyjność. Stąd bierze się krzywoliniowy związek podobieństwa z atrakcyjnością:  lubimy osoby umiarkowanie podobne do nas, nie lubimy osób niepodobnych i skrajnie podobnych;

        hipoteza komplementarności potrzeb - komplementarność oznacza układ, w którym partnerzy mają potrzeby przeciwne, lecz dopasowane w taki sposób, że realizacja potrzeb jednego z partnerów prowadzi do równoczesnego zaspokojenia potrzeb drugiego (np. opiekuńczość-bezradność, dominacja-uległość).

4.       ATRAKCYJNOŚĆ FIZYCZNA

Badania wskazują, że osoby ładne, w przeciwieństwie do brzydkich: spostrzegane są jako cechujące się wieloma zaletami sprzyjającymi ich lubieniu, bardziej szczęśliwie, jako dzieci uzyskują w szkole lepsze stopnie, są lepiej traktowane przez innych, obciążane są mniejszą odpowiedzialnością za swoje uczynki naganne, częściej uzyskują pomoc od innych, etc.

Różnice te są rezultatem złudzenia, że „piękne jest dobre”, które wyjaśniać można na trzy sposoby:

         efekt aureoli - fizyczna atrakcyjność jest sama w sobie przyjemna, powoduje więc skłonność do ogólnie pozytywnej oceny danej osoby i ta ocena „promieniuje” na wszystkie pozostałe cechy tej osoby, powodując jej zawyżoną ocenę;

         stereotyp - jakość wyglądu jest łatwa do zaobserwowania i staje się ona podstawą do klasyfikowania ludzi na różne kategorie, z których każda zawiera szereg cech psychicznych kojarzonych z danym wyglądem. Zidentyfikowanie jakiejś osoby jako atrakcyjnej prowadzi do automatycznego przeniesienia na tę osobę pozytywnej reakcji afektywnej i przypisania jej zawartych w stereotypie cech;

         oznakowanie afektywne - wygląd spostrzeganego człowieka jest źródłem pozytywnego lub negatywnego oznakowania afektywnego. Jest to wstępna hipoteza na temat danego człowieka sprawdzana w dalszym procesie jego spostrzegania. Ponieważ własne hipotezy najczęściej sprawdzamy w sposób sprzyjający ich potwierdzaniu, negatywne lub pozytywne oznakowanie prowadzi do wykrycia dalszych cech, które przeważnie okazują się również albo pozytywne, albo negatywne.

5.       KOMPLEMENTY, PRZYSŁUGI I ZACHOWANIA WIĄŻĄCE

Aby komplementowany człowiek polubił nie tylko komplementy, ale również ich autora, spełnione muszą być dwa warunki:

         osoba komplementowana musi być niepewna własnej wartości albo ogólnie, albo przynajmniej w dziedzinie, której komplement dotyczy;

         pochlebstwa są najbardziej skuteczne wtedy, gdy odnoszą się do własności komplementowanej osoby, które ona chciałaby mieć, ale nie jest pewna, czy je ma. Pochlebstwo, aby było skuteczne musi być wiarygodne, a w każdym razie nie powinno na pochlebstwo wyglądać.

Im więcej ktoś nam wyrządza przysług, tym bardziej go lubimy, zaś im więcej wyrządza szkód - tym mniej. Pozytywna rola przysług działa, ale w ograniczonym zakresie:

        zgodnie z regułą wzajemności, przysługa obliguje odbiorcę do odpłaty - właśnie z powodu tej reguły, przysługa może być odczuwana jako nieprzyjemna presja ze strony wyświadczającego ją człowieka. Prowadzi to do oporu, czyli reaktancji, a w rezultacie do nielubienia tego człowieka;

        odbiorca przysługi może podejrzewać sprawcę tej przysługi jako działającego celowo, aby uzyskać jej sympatię. Wówczas, zamiast być postrzeganym jako miły i bezinteresowny, zaczyna być spostrzegany jako lizus i manipulant, co budzi antypatię;

        niektóre przysługi mogą być bolesne lub poniżające dla ich odbiorcy, sugerują bowiem, że nie jest on w stanie sam sobie poradzić.

Zachowania wiążące - zachowania, których główną lub jedyną funkcją jest budowanie i podtrzymywanie więzi społecznej. Istnieje pięć typów zachowań wiążących:

MIŁOŚĆ I BLISKIE ZWIĄZKI

Miłość jest czymś odmiennym niż atrakcyjność interpersonalna. Jej wyjaśnienie wymaga więc innych teorii, z których najważniejsze są teoria przywiązania i trójskładnikowa teoria miłości.

1.       TEORIA PRZYWIĄZANIA

Reakcje małych dzieci (a także młodych osobników zwierząt naczelnych) na rozłączenie z matką:

         faza protestu - wyraża się płaczem, aktywnym poszukiwaniem matki, oporem przeciwko próbom ukojenia przez inne niż matka osoby;

         faza rozpaczy - bierna rezygnacja;

         faza negacji przywiązania - ignorowanie i unikanie matki, zanik łaknienia i zaburzenie kontaktów społecznych.

System przywiązania jest wrodzony, a jego biologiczną funkcją jest utrzymanie relacji między dzieckiem a rodzicem, co jest niezbędna dla przetrwania dziecka i sukcesu reprodukcyjnego rodzica.

Istnieją trzy style przywiązania:

        bezpieczny - cechuje się zaufaniem dziecka do matki i wiarą w jej stałą dostępność i gotowość do opieki;

        nerwowo-ambiwalentny - brak poczucia bezpieczeństwa i przekonania, że matka zawsze pospieszy z pomocą;

        unikający - unikanie przez dziecko kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi.

Styl przywiązania w dorosłych związkach romantycznych jest do pewnego stopnia powtórzeniem stylu relacji z rodzicami.

2.       TRÓJSKŁADNIKOWA TEORIA MIŁOŚCI Roberta Sternberga

Zgodnie z tą teorią na zjawisko miłości składają się 3 składniki o odmiennej naturze:

         intymność - łagodne, pozytywne uczucia i towarzyszące im działania wyrażające przywiązanie, bliskość i wzajemną zależność partnerów od siebie. Uczucia te wynikają z umiejętności komunikowania się, wzajemnego zrozumienia i wspierania się; niemal całkowicie pozostaje poza kontrolą człowieka;

         namiętność - konstelacja silnych emocji, zarówno pozytywnych (zachwyt, tkliwość, pożądanie, radość), jak i negatywnych (ból, niepokój, zazdrość, tęsknota), często z mocno uwydatnionym pobudzeniem fizjologicznym. Emocjom tym towarzyszy Siln a motywacja do maksymalnego połączenia z partnerem; poddaje się kontroli tylko do pewnego stopnia;

         zobowiązanie - oznacza decyzje i działania ukierunkowane na przekształcenie relacji miłosnej w trwały związek oraz na jego utrzymanie pomimo przeszkód, w udanym związku zobowiązanie jest zwykle najbardziej stabilnym składnikiem miłości; jest wysoce podatne na kontrolę.

Intymność - czyli bliskość to wszelkie pozytywne uczucia i działania wzmagające przywiązanie partnerów.

Według Sternberga, na tak pojmowaną intymność składają się:

• pragnienie dbania o dobro partnera,

• przeżywanie szczęścia w obecności partnera i z jego powodu,

• szacunek dla partnera,

• przekonanie, że można nań liczyć w potrzebie,

• wzajemne zrozumienie,

• wzajemne dzielenie się przeżyciami i dobrami duchowymi i materialnymi,

• dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia,

• wymiana intymnych informacji,

• uważanie partnera za ważny element własnego życia;

Emocje składające się na intymność są w dużej mierze wynikiem komunikacji między partnerami i rozumienia potrzeb osoby kochanej.

Dynamika

W początkach miłości intymność jest niska, rośnie ona stopniowo wraz z czasem trwania związku i jeszcze wolniej opada po osiągnięciu swego maksimum.

Namiętność

Namiętność to przeżywanie silnych emocji zarówno pozytywnych jak i negatywnych. Gdy intensywność namiętności jest wysoka, przeżywa się takie emocje jak pożądanie, radość, podniecenie, tęsknotę, zazdrość, niepokój. Stanom tym towarzyszy silna motywacja do połączenia się z obiektem miłości, fizycznej bliskości, kontaktów seksualnych. Często miłość utożsamiana jest z namiętnością.

Dynamika

W początkowym etapie zakochiwania się namiętność jest bardzo silna i niepodatna na świadome kierowanie. Na to, czy w danej diadzie jest namiętność czy jej nie ma, nie mamy wpływu. Tak jak szybko namiętność rośnie, tak samo szybko spada i choć jest to fakt nieunikniony, spadek namiętności nie jest równoznaczny z końcem miłości.

Zaangażowanie

Zaangażowanie w utrzymanie związku to wszelkie działania mające na celu przekształcenie miłości w trwały związek. Jest to świadoma decyzja co do tego, czy chcemy zostać w danym związku, czy jest on dla nas satysfakcjonujący. Jest to więc składnik miłości, którego nasilenie sami kontrolujemy. Silne zaangażowanie może być czynnikiem skutecznie podtrzymującym dany związek. W parach zadowolonych z małżeństwa, zaangażowanie jest zazwyczaj najsilniejszym składnikiem podtrzymującym uczucie miłości w danym związku.

Dynamika

Wraz z początkiem miłości, gdy dwoje ludzi decyduje się na bycie razem, zaangażowanie stopniowo rośnie. Gdy osiągnie ono swój maksymalny poziom, to zazwyczaj utrzymuje się na nim do końca trwania związku.

Fazy związku

Model trójkątny miłości na podstawie modelu Sternberga

1. Faza zakochania

Zaczynają rozwijać się trzy składniki, przy czym najsilniej przybiera na sile namiętność. Pojawią się symptomy charakterystyczne dla miłości.

2. Faza romantycznych początków

Charakteryzuje się wzrostem intymności. Jest zazwyczaj krótkotrwała. Rozbudzeni namiętnością partnerzy zaczynają częściej się spotykać, rozmawiać o sobie, lepiej się poznawać, efektem tego jest wzrost intymności. Pojawia się także decyzja co do utrzymania związku i przechodzi on w fazę trzecią.

3. Faza związku kompletnego

Charakteryzuje się występowaniem wszystkich trzech składników. Wiąże się to zazwyczaj z podjęciem decyzji o slubie, zamieszkaniu razem, a więc decyzji co do trwania danego związku. Jest to faza najbardziej zadowalająca dla partnerów, a także najbardziej nasycona emocjami. Osiągają oni najwyższy stopień intymności. Podobnie teraz ich zaangażowanie jest bardzo mocne. Koniec tej fazy jest jednoznaczny z nieuchronnym końcem namiętności. Nagłe osłabnięcie namiętności wyznacza wejście w fazę czwartą.

. Faza związku przyjacielskiego

Jest pozbawiona składnika namiętności, który jeśli był utożsamiany z samą miłością, może oznaczać, że w danym związku miłość wypaliła się. Dla wielu ludzi wejście w fazę związku przyjacielskiego oznacza najbardziej satysfakcjonujący okres dla ich związku. Uwzględniając fakt, że w fazie tej dominuje zaangażowanie, które jest zależne od naszej woli, jak i intymność, która tylko po części także jest od niej zależna, możemy stwierdzić, że przedłużenie tej fazy jest zależne od woli obojga partnerów. Problemem może być dla nich podtrzymanie intymności na wysokim poziomie, a więc wzajemne zaufanie, lubienie się, chęć pomagania i otrzymywania pomocy. Jeśli nie uda się podtrzymać intymności, związek przechodzi w ostatnią z faz.

5. Faza związku pustego

Charakteryzuje się jedynie zaangażowaniem, które jest jedynym składnikiem podtrzymującym go. Diada taka jest jedynie pozostałością po miłości, gdyż opierając się na samym zaangażowaniu należy się liczyć z możliwością, że któryś z partnerów zapragnie zmiany i zrezygnuje z dalszego trwania takiego związku. Jest to faza, która nie musi pojawić się w związku, o ile partnerom uda się podtrzymać intymność. Jednak w momencie spadku intymności, zaangażowanie może również podtrzymywać dany związek z równie dobrym rezultatem. Jeżeli dochodzi do tej fazy najcześciej związek przechodzi w fazę szóstą.

6. Rozpad związku

3.       DYNAMIKA BLISKIEGO ZWIĄZKU

Sześciofazowa koncepcja dynamiki całego bliskiego związku - przyjmuje ona istnienie pewnego progowego, krytycznego natężenia każdego ze składników miłości, który decyduje o tym, w jaką fazę wchodzi związek miłości.

Fazy miłości:

         faza zakochania - zachodzi, kiedy wszystkie trzy składniki miłości zaczynają rozwijać się równocześnie; namiętność początkowo pojawi się jako cecha dominująca i jedyna. Namiętność oznacza pragnienie możliwie najczęstszych i najbliższych kontaktów z ukochaną osobą. Jeżeli więc zakochanie spotyka się z wzajemnością, a przynajmniej nie zostanie odrzucone przez partnera, naturalną konsekwencją coraz częstszych kontaktów jest rozwój intymności - wówczas związek wchodzi w kolejną fazę;

         faza romantycznych początków - istotnym elementem rozwoju intymności w tej fazie jest budowa zaufania - jest to uogólnione oczekiwanie, że partner będzie się starał troszczyć o nasze dobro i zaspokajać nasze potrzeby teraz i w przyszłości. Koniecznym warunkiem zaufania jest nabranie przekonania o przewidywalności zachowań partnera a następnie ustalenie pewnych cech partnera, która czynią go godnym zaufania. Proces budowy zaufania wieńczy pojawienie się wiary w przywiązanie partnera. Konsekwencją zaufania do partnera jest stosowania zasady domniemania dobrych intencji w stosunku do tego, co on mówi i robi - jest to interpretowanie zachowań partnera (wieloznacznych, które nie są ani wyraźnie dobre, ani wyraźnie złe) w sposób nie podważający podstawowego założenia, że mu na nas zależy;

         faza związku kompletnego - poprzedzona jest decyzją partnerów o zaangażowaniu w utrwalenie związku. Charakteryzuje się współzależnością partnerów: to co czuje, myśli, robi i uzyskuje w wyniku swoich działań jedno z partnerów zależy od tego co czuje, myśli i robi drugi. Związek kompletny jest nietrwałą fazą bliskiego związku, ponieważ kończy się wraz z zanikiem namiętności ;

         faza miłości przyjacielskiej - pojawia się, gdy pozostają już tylko intymność i zaangażowanie. Przedłużenie tej fazy pozostaje w mocy obojga zainteresowanych, jeśli tylko wykażą odpowiednie ku temu chęci i umiejętności. To, czy związek ulegnie rozpadowi zależy od strategii reagowania na niezadowolenie:

        wyjście ze związku (reakcja aktywna i destruktywna) - oznacza jego aktywne niszczenie: wycofanie się z kontaktów, izolowanie się lub atakowanie partnera, rozwód;

        dialog (reakcja aktywna i konstruktywna) - podejmowanie prób usunięcia problemu i utrzymania związku w dobrym stanie: dyskusje nad problemem, proponowanie jego rozwiązań, poszukiwanie kompromisu;

        lojalność (reakcja bierna i konstruktywna) - cierpliwe przeczekanie problemu, trwanie przy partnerze i ignorowanie jego wad;

        zaniedbanie (reakcja bierna i destruktywna) - ignorowanie partnera, ograniczanie czasu z nim spędzanego, odmowa dyskusji, chłodne traktowanie;

         faza związku pustego - doprowadza do niego zanik intymności. Jedynym znaczącym elementem takiego związku jest zobowiązanie;

         faza rozpadu - pojawia się, gdy partnerzy wycofają nawet zobowiązanie.

4.       RODZAJE MIŁOŚCI (ARCHETYPY)

Istnieją 3 archetypy miłości:

         EROS - miłość namiętna i romantyczna;

         STORGE - łagodna miłość przyjacielska, opierająca się na intymności;

         LUDUS - miłość traktowana jako gra i zabawa niepozbawiona elementów manipulacji partnerem.

oraz 3 pochodne rodzajów miłości, z których każdy jest mieszanką dwóch archetypów:

         AGAPE (mieszanka Storge i Eros) - miłość altruistyczna pełna samopoświęcenia i wyrzeczenia się własnego ja;

         PRAGMA (mieszanka Storge i Ludus) - miłość praktyczna kierująca się świadomym rozpoznaniem zalet i wad partnera oraz tego, jak się one mają do naszego interesu;

         MANIA (mieszanka Eros i Ludus) - miłość obsesyjna.

 

---