PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ
ZAMACH STANU - ART. 127 § 1 kk. - spisek antypaństwowy - polega on na podjęciu w porozumieniu z innymi osobami działań zmierzających do pozbawienia RP niepodległości, oderwania części obszaru lub zmiany przemocą jej konstytucyjnego ustroju.
Sprawcą może być tu zarówno obywatel polski jak i cudzoziemiec. Warunkiem odpowiedzialności jest działanie we wskazanym celu. Jest to zbrodnia, przy czym karalne jest też podjecie czynności przygotowawczych.
Art. 127.
§ 1. Kto, mając na celu pozbawienie niepodległości, oderwanie części obszaru lub zmianę przemocą konstytucyjnego ustroju Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje w porozumieniu z innymi osobami działalność zmierzającą bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
ZAMACH NA PREZYDENTA RP (art. 134 kk) LUB INNY KONSTYTUCYJNY ORGAN (art. 128 § 1 kk) - przestępstwa te zaliczane są do przestępstw antypaństwowych.
Przestępstwa antypaństwowe skierowane są też przeciwko międzynarodowym stosunkom - zamach na głowę innego państwa, jego przedstawicieli dyplomatycznych i konsularnych oraz zamach na symbole (art. 136, 137 kk.). Warunkiem penalizacji jest zapewnienie wzajemności - art. 138 kk.
Art. 128.
§ 1. Kto, w celu usunięcia przemocą konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje działalność zmierzającą bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
§ 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 134.
Kto dopuszcza się zamachu na życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
SZPIEGOSTWO - art. 130 § 1 kk.
Art. 130.
§ 1. Kto bierze udział w działalności obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Kto, biorąc udział w obcym wywiadzie albo działając na jego rzecz, udziela temu wywiadowi wiadomości, których przekazanie może wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
§ 3. Kto, w celu udzielenia obcemu wywiadowi wiadomości określonych w § 2, gromadzi je lub przechowuje, włącza się do sieci komputerowej w celu ich uzyskania albo zgłasza gotowość działania na rzecz obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Kto działalność obcego wywiadu organizuje lub nią kieruje,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.
Kodeks karny przewiduje typ podstawowy tego przestępstwa oraz dwa typy kwalifikowane i dwa uprzywilejowane.
TYP PODSTAWOWY SZPIEGOSTWA - polega na braniu udziału w działalności obcego wywiadu przeciwko RP, czyli uczestnictwo w jego strukturach (jako agent, informator).
TYP KWALIFIKOWANY SZPIEGOSTWA - zalicza się tu:
a. przekazywanie przez osobę, która działa w obcym wywiadzie lub na jego rzecz wiadomości, które ze względu na swój charakter interesują obcy wywiad i które mogą zostać użyte na szkodę RP,
b. organizowanie lub kierowanie działalnością obcego wywiadu (art. 130 § 2 i 4 kk.),
TYP UPRZYWILEJOWANY zawarty jest w art. 130 § 3 kk.
a. zbieranie lub przechowywanie wiadomości albo włączenie się do sieci komputerowej w celu ich uzyskania,
b. podjęcie działalności na rzecz obcego wywiadu przeciwko RP, nawet jeśli do realizacji tego zamiaru nie doszło - szpiegostwa.
SZPIEGOSTWO - jest przestępstwem umyślnym. Warunkiem odpowiedzialności jest świadomość sprawcy, że uczestniczy w strukturach obcego wywiadu albo że przekazuje wiadomości mogące spowodować ich użycie przez obcy wywiad, a co za tym idzie godzenie się z tym.
USIŁOWANIE POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA POLEGAJĄCEGO NA:
a. zamachu stanu,
b. zamachu na Prezydenta,
c. zamachu na inny konstytucyjny organ,
d. szpiegostwie
nie podlega karze, jeśli sprawca zaniecha dalszej działalności i ujawni organowi ścigającemu za dane przestępstwo wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu (art. 131 § 1 kk.)
NIE PODLEGA RÓWNIEŻ KARZE samo przestępstwo polegające na:
a. przygotowaniu przestępstwa usunięcia konstytucyjnego organu RP,
b. nadużyciu zaufania w stosunkach z zagranicą,
c. gromadzeniu i przekazywaniu informacji obcemu wywiadowi lub zgłaszaniu mu gotowości działania na jego rzecz przeciwko RP
o ile sprawca dobrowolnie zaniechał dalszej działalności i podjął starania zmierzające zapobieżeniu zamierzonego czynu zabronionego.
Do przestępstw przeciwko RP zalicza się również:
a. usługi wywiadowcze RP, które wprowadzają w błąd polski organ państwowy przez dostarczenie fałszywych dokumentów, wiadomości - art. 132 kk.,
b. czynna napaść i publiczne znieważenie Prezydenta - art. 135 kk.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO ŻYCIU i ZDROWIU
Art. 148.
§ 1. Kto zabija człowieka,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2. Kto zabija człowieka:
1)˙ze szczególnym okrucieństwem,
2)˙w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,
3)˙w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,
4)˙z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo.
§ 4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 148 - zabójstwo
1. typ podstawowy
polega na umyślnym pozbawieniu życia człowieka. Strona przedmiotowa - zachowanie się sprawcy określone terminem „zabija” - może polegać zarówno na działaniu jak i zaniechaniu.
Przedmiotem czynu jest człowiek, a ściślej jego organizm
Człowiekiem jest istota żywa zrodzona przez kobietę chociażby w układzie anatomicznym i fizjologicznym odbiegała od cech normalnych ludzi (ochrona potworków)
Kwestia początku życia:
Jako początek życia człowieka przyjęto moment, w którym płód staje się człowiekiem:
- moment samodzielnego oddychania własnymi płucami (tzw. kryterium fizjologiczne)
- moment oddzielenia się płodu od ciała matki (tzw. kryterium przestrzenne)
- moment początku procesu porodowego tj. pierwszych bólów porodowych (tzw. kryterium położnicze)
- moment osiągnięcia przez płód zdolności do życia poza organizmem matki
Przyjęcie kryterium zależy od światopoglądu lub wyznaczonej religii. Jest to przestępstwo materialne - jego skutkiem jest śmierć człowieka.
Chodzi o śmierć biologiczną, czyli o nieodwracalne ustanie czynności mózgu, a nie o śmierć kliniczną, czyli o ustanie krążenia i oddechu, które mogą być przywrócone drogą reanimacji.
Decydujące znaczenie ma ustalenie związku przyczynowego między czynem a skutkiem.
Czyn sprawcy musi być istotną przyczyną śmiertelnego skutku, a sprawca skutek ten obejmował swoim zamiarem zarówno bezpośrednim jak i ewentualnym.
Zabójstwo z działania jest przestępstwem powszechnym zaś z zaniechania jest przestępstwem indywidualnym dlatego, że może je popełnić osoba (tylko) na której ciąży szczególny obowiązek przeciwdziałania śmierci ofiary.
Zamiar = świadomość + wola
2. typ kwalifikowany
jeżeli zostało popełnione
a) ze szczególnym okrucieństwem
b) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem
c) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie
d) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych
Ad b)
Nie ogranicza się tylko do zakładników, ale odnosi się też do innych osób
Ten kto jednym czynem zabija więcej iż jedną osobę lub już wcześniej był skazany prawomocnie za zabójstwo podlega karze przewidzianej za zabójstwo typu kwalifikowanego
3. Typ uprzywilejowany
a) Zabójstwo w afekcie - art. 148 §4
Podstawą uprzywilejowania jest silne wzburzenie usprawiedliwione okolicznościami, pod których wpływem sprawca popełnia zabójstwo
Silne wzburzenie rozumieć należy - swoisty stan psychiki będący relacją na pewne zjawisko i polegający na tym, że czynniki emocjonalne wybijają się na plan pierwszy i wpływają na ograniczenie czynnika intelektualnego, tj. funkcji rozumu.
Stan ten nie jest stanem patologicznym psychiki. Jest on stanem fizjologicznym tzn. że przewaga czynników emocjonalnych nie wynika z zakłóceń czynności psychicznych.
Musi być usprawiedliwiony okolicznościami.
Ocena, że silne wzburzenie było usprawiedliwione okolicznościami powinna być oparta na przesłankach etycznych i zasadach współżycia społecznego.
Art. 149 - dzieciobójstwo
Art. 149.
Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Jest to zabójstwo typu uprzywilejowanego ze względu na zmniejszoną winę sprawcy.
Zachowanie się sprawcy może polegać na działaniu i na zaniechaniu.
Przedmiotem czynu jest nowonarodzone dziecko, jest to przestępstwo materialne - skutkiem śmierć człowieka.
Powinno być popełnione w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu.
Okres porodu - obejmuje nie tylko sam poród, lecz również pewien krótki odcinek czasu po porodzie w którym występują dalsze objawy porodowe i poporodowe.
Wpływ przebiegu porodu - oznacza, że przeżycia związane z porodem, które mogą deformować oceny są tym czynnikiem, który zadecydował o popełnieniu czynu. Chodzi tu o zakłócenie równowagi psychicznej wywołane porodem, jak również wpływ czynników o charakterze społecznym, np. wpływ, relacja otoczenia na urodzenie dziecka nieślubnego.
Przestępstwo:
Właściwe - decyduje o bycie, wiedza że jest np. zagrożony nie ma odpowiednika w trybie podstawowym
Niewłaściwe - ma odpowiednik w przepisach
Podmiotem tego przestępstwa jest matka ofiary zabójstwa, jest to więc przestępstwo indywidualne, jego uprzywilejowanie oparte jest na okoliczności ściśle osobistej, dlatego inne osoby, np. podżegacze odpowiadają z art. 148.
Jest to przestępstwo indywidualne niewłaściwe, dlatego, że ma odpowiednik w trybie podstawowym.
Jest to przestępstwo umyślne, cum doli eventuali cum doli directi.
KARALNA ABORCJA
Art. 153.
§ 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
ABORCJA
- jest to pozbawienie życia dziecka nienarodzonego, może ona nastąpić:
a. wbrew woli kobiety ciężarnej - w wyniku zastosowanie wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu - art. 153 kk.,
b. za zgodą kobiety lub na jej prośbę - wbrew warunkom określonym w art. 4a ustawy z dn. 07.01.1993 r., a także udzielanie pomocy lub nakłanianie kobiety do aborcji wbrew warunkom ustawy - art. 152 kk.
Art. 152.
§ 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy lub ją do tego nakłania.
§ 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Kara za przestępstwo jest tu surowsza, gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety będącej w ciąży (art. 152, 153 § 3 kk.).
Zaostrzenie kary może nastąpić, gdy w wyniku przestępnej aborcji spowodowana zostanie śmierć kobiety ciężarnej - art. 154 kk. (wiąże się to z przestępstwem kwalifikowanym).
Art. 150 zabójstwo eutanatyczne
Art. 150.
§ 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Uprzywilejowane ze względu na zmniejszoną winę sprawcy
Zabójstwo to musi mieć miejsce w szczególnych okolicznościach:
- sprawca musi działać na żądanie ofiary i pod wpływem współczucia dla niej
Żądanie - musi być świadomym, stanowczym aktem woli pochodzącym od osoby poczytalnej.
Współczucie - jako motywacja działania sprawcy może być wywołane różnymi okolicznościami: np. wielkie cierpienia fizyczne człowieka w nieuleczalnej chorobie lub w czasie agonii.
Nie chodzi tu o cierpienia psychiczne, spowodowane np. zawodem miłosnym.
Podmiotem tego przestępstwa może być każdy.
Jest to przestępstwo umyślne.
Art. 150 - uwaga!
Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
Przestępstwa przeciwko mieniu
SPOWODOWANIE USZCZERBKU NA ZDROWIU
Art. 156.
§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)˙pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)˙innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Art. 157.
§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego.
§ 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek.
Art. 157a.
§ 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są następstwem działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego.
§ 3. Nie podlega karze matka dziecka poczętego, która dopuszcza się czynu określonego w § 1.
Rozmiar karalności zależy w tym przypadku od rozmiarów uszczerbku na zdrowiu i winy sprawcy.
Rozróżnia się:
a. ciężki uszczerbek na zdrowiu - art. 156 kk.,
b. średni uszczerbek na zdrowiu - art. 157 § 1 kk,.
c. lekki uszczerbek na zdrowiu - art. 157 § 1 kk.,
Karalność rozróżnia się też w zależności czy uszczerbek nastąpił z winy umyślnej czy też nieumyślnej. Lekkie oraz średnie uszkodzenia ciała popełnione nieumyślnie ścigane są z oskarżenia prywatnego - art. 157 § 4 kk.
NARAŻENIE ŻYCIA LUB ZDROWIA NA NIEBEZPIECZEŃSTWO
Ogólnym typem przestępstwa jest spowodowanie bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w wyniku działania lub zaniechania - art. 160 § 1 kk. Kara jest surowsza, jeśli dotyczy osoby, która ma szczególny obowiązek troszczenia się o osobę narażoną.
Do przestępstw tego typu zalicza się:
a. bójkę,
b. pobicie,
c. narażenie na zakażenie
BÓJKA - jest to starcie między co najmniej trzema osobami, które atakują się wzajemnie.
POBICIE - jest to czynna napaść dwóch lub więcej osób na inną osobę lub osoby, gdy występuje wyraźny podział na napastników i napadających.
NARAŻENIE NA ZAKAŻENIE - dotyczy zakażenia np. wirusem HIV, chorobą weneryczną lub inną realnie zagrażającą życiu.
Karaniu podlega również nakłanianie do zażywania środków odurzających lub psychotropowych oraz udzielanie innej osobie takich środków bez upoważnienia i nie w celu leczniczym.
W przypadku bójki i pobicia odpowiedzialność jest rodzajem odpowiedzialności zbiorowej "za narażenie". Przestępstwo to staje się typem kwalifikowanym, gdy spowoduje następstwo dotyczące:
a. śmierci lub ciężkim uszczerbku na zdrowiu człowieka,
b. użycia broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu.
Odpowiedzialność za następstwo opiera się na winie kombinowanej.
BÓJKA
Bójką jest starcie się co najmniej 3 osób wzajemnie zadających sobie uderzenia.
Pobiciem zaś jest uderzanie przez co najmniej 2 osoby jednej lub więcej osób.
W bójce wszyscy jej uczestnicy występują w roli zarówno atakujących jak i broniących się.
W pobiciu zaś występuje podział ról na atakujących i pokrzywdzonego.
POSTAĆ PODSTAWOWA BÓJKI art. 158 §1
Art. 158.
§ 1. Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Zachowanie sprawcy polega na braniu udziału w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienia ciężkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu.
Udział w bójce lub pobiciu polega na wszelkim aktywnym zachowaniu się, nawet gdy udział ten ma postać podżegania lub pomocnictwa (np. wręczenie noża)
Jest to przestępstwo materialne, powszechne i umyślne (powszechne - „kto”)
Postacie kwalifikowane: art. 158 §2 i §3
Uczestnik tej bójki lub pobicia odpowiada za kwalifikowane przestępstwo jeżeli:
1) następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka
2) następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka
Są to przestępstwa kwalifikowane przez następstwo (umyślno-nieumyślne - art. 9 §3)
UŻYCIE NIEBEZPIECZNEGO PRZEDMIOTU W BÓJCE LUB POBICIU - art. 159
Art. 159.
Kto, biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Sposób popełnienia polega na użyciu w bójce lub pobiciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu (OSN, doktryna - przez przedmiot niebezpieczny należy rozumieć każdy środek, który ze względu na swe właściwości i sposób użycia nadaje się do spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci człowieka).
Posiadanie niebezpiecznego przedmiotu nie wystarcza do odpowiedzialności z art. 159, musi on być użyty.
Jest to przestępstwo formalne, zostaje dokonane z chwilą użycia niebezpiecznego przedmiotu, niezależnie czy stworzyło to faktyczne niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia człowieka.
NARAŻENIE ŻYCIA LUB ZDROWIA NA NIEBEZPIECZEŃSTWO - art. 160
Art. 160.
§ 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Postać podstawowa - art. 160 §1
Strona przedmiotowa - zachowanie polega na narażeniu człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
„Narażenie” - oznacza to, że sprawca swoim czynem przenosi człowieka ze stanu, w którym niebezpieczeństwo mu nie groziło w stan, w którym ono mu grozi i to bezpośrednio.
Chodzi o niebezpieczeństwo indywidualne czyli grożące określonej osobie, a nie o niebezpieczeństwo powszechne.
Jest to przestępstwo materialne.
Postać kwalifikowana - art. 160 §2
Zachodzi jeżeli podmiotem jego jest sprawca, na którym ciąży obowiązek troszczenia się o osobę narażoną przez niego na bezpośrednie niebezpieczeństwo.
Zarówno podstawowe jak i kwalifikowane może być popełnione nie tylko umyślnie ale i nieumyślnie.
Tryb ścigania por. art. 160 §5
Jest to przestępstwo publiczno-skargowe.
Czynny żal por. art. 160 §4
NARAŻENIE NA CHOROBĘ - art. 161
Art. 161.
§ 1. Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie taką chorobą,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Zachowanie się sprawcy - polega ono na narażeniu bezpośrednio innej osoby na:
1) zarażenie wirusem HIV
2) zarażenie chorobą weneryczną
3) zarażenie inną zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu
Po stronie sprawcy wymaga się wiedzy, że jest zarażony wirusem HIV lub daną chorobą.
Formy tego narażenia mogą być różnorodne.
Chodzi nie tylko o stosunek płciowy, ale także np. o karmienie dziecka przez chorą matkę.
Jest to przestępstwo materialne, jego skutkiem jest samo narażenie, nie zaś zarażenie wirusem lub chorobą.
Jest ono dokonane z chwilą wywołania niebezpieczeństwa zarażenia, chodzi to o niebezpieczeństwo realne, nie abstrakcyjne.
Jest to przestępstwo indywidualne właściwe, jego sprawcą może być tylko osoba zarażona wirusem HIV albo dotknięta jedna z w/w chorób.
Jest ono również przestępstwem umyślnym ale również wnioskowym.
NIEUDZIELENIE POMOCY W NIEBEZPIECZEŃSTWIE art. 162
Art. 162.
§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.
Przepis ten jest wyrazem idei solidaryzmu ogólnoludzkiego, nakazującego niesieni pomocy ludziom znajdującym się w zagrożeniu dla życia lub zdrowia.
Osoby kierujące się tzw. znieczulicą moralną muszą się spotkać z reakcją prawa karnego jeżeli tę znieczulicę przejawiają.
Przestępstwa tego dopuszcza się ten, kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem i to niebezpieczeństwem utraty życia i ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, której mógł udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
Jest to przestępstwo formalne, tu decyduje samo bierne zachowanie się - z zaniechania.
Jest ono dokonane z chwilą, gdy sprawca zaniecha udzielenia pomocy, niezależnie od tego, co się z osobą zagrożoną.
Przedmiotem czym jest człowiek, który znalazł się w położeniu grożącym bezpośrednim, natomiast podmiotem (a więc sprawcą) jest człowiek będący w sytuacji, w której może udzielić pomocy bez narażenia siebie ;lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
Nie poniesie odpowiedzialności za ten czyn osoba, która np. nie ratuje tonącego dlatego, że sama nie potrafi pływać.
Jest to przestępstwo umyślne.
Sprawca nie popełnia przestępstwa:
1) wtedy jeżeli udzielenie pomocy polega na poddaniu się zabiegowi lekarskiemu (zalicza się tu np. oddanie krwi)
2) jeżeli jest natychmiastowa pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego bardziej powołanej
PRZESTĘPSTWA Z USTAWY O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII
Ustawa ta reglamentuje wyrób, posiadanie i obrót środkami odurzającymi i psychotropowymi.
Jako te środki definiuje każdą substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działającą na ośrodkowy układ nerwowy umieszczoną w wykazie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.
Ustawa zawiera też przepisy karne za naruszenie wyżej wspomnianej reglamentacji.
Ustawa przewiduje także przestępstwa, jak:
1) wytwarzanie, przetwarzanie albo przerabianie wbrew przepisom tej ustawy środków odurzających lub substancji psychotropowych albo przetwarzanie mleczka makowego lub słomy makowej - art. 40
2) wprowadzenie do obrotu środków odurzających, substancji psychotropowych, mleczka, makowego lub słomy makowej albo uczestniczenie w takim obrocie - art. 43
3) udzielanie innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo nakłanianie do użycia takiego środka lub substancji
4) posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych
5) zabór w celu przywłaszczenia środków odurzających i innych - lex specialis do przepisów o mieniu.
Rozdział XX - art. 163 - 169 KK przestępstwa przeciwko
bezpieczeństwu powszechnemu.
Art. 163.
§ 1. Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać:
1)˙pożaru,
2)˙zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub śniegu,
3)˙eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwo palnych albo innego gwałtownego wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania się substancji trujących, duszących lub parzących,
4)˙gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wyzwolenia promieniowania jonizującego,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Sprowadzenie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego - art.163 KK
Takie które zagraża zdrowiu lub życiu wielu osób, grozi mieniu w wielkich rozmiarach, co nie jest równoznaczne z dużą wartością zagrożonego mienia, lecz z jego rozmiarami w sensie fizycznym lub dużą ilością przedmiotów.
Zdarzenia powszechnie niebezpieczne może mieć postać :
— pożaru,
— zawalenia się budowli ,
— zalewu, obsunięcia się skał, ziemi lub śniegu,
— eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych albo innego gwałtownego wyzwolenia energii, substancji trujących , duszących, parzących,
— gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub promieniowania.
Przestępstwo to może być popełnione nieumyślnie.
Występują kwalifikowane typy sprowadzania niebezpieczeństwa powszechnego, jeżeli jego następstwem jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób.
Sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa nastąpienia zdarzeia powszechnie niebezpiecznego - art. 164 KK - „ niebezpieczeństwo niebezpieczeństwa ”
Art. 164.
§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo zdarzenia określonego w art. 163 § 1,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Niebezpieczeństwo musi być bezpośrednie tzn. grożące nastąpieniem szkodliwego skutku w najbliższym czasie.
Przepisy ustaw szczególnych przewidują też szereg przepisów kryminalizujących niebezpieczne zachowanie się, nawet jeżeli nie było niebezpieczeństwa bezpośredniego - art. 91 prawa lotniczego - wykonanie wbrew przepisom lotu próbnego lub akrobacyjnego nad osiedlem lub innym skupiskiem ludności.
rt. 165.
§ 1. Kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach:
1)˙powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej,
2)˙wyrabiając lub wprowadzając do obrotu szkodliwe dla zdrowia substancje, środki spożywcze lub inne artykuły powszechnego użytku lub też środki farmaceutyczne nie odpowiadające obowiązującym warunkom jakości,
3)˙powodując uszkodzenie lub unieruchomienie urządzenia użyteczności publicznej, w szczególności urządzenia dostarczającego wodę, światło, ciepło, gaz, energię albo urządzenia zabezpieczającego przed nastąpieniem niebezpieczeństwa powszechnego lub służącego do jego uchylenia,
4)˙zakłócając, uniemożliwiając lub w inny sposób wpływając na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przesyłanie informacji,
5)˙działając w inny sposób w okolicznościach szczególnie niebezpiecznych,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Inne postacie powszechnego niebezpieczeństwa - art. 165 KK :
— spowodowanie zagrożenia epidemiologicznego, szerzenia się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej
— wyrabianie lub wprowadzanie do obrotu szkodliwych dla zdrowia substancji, środków spożywczych lub innych artykułów powszechnego użytku, albo nie odpowiadających warunkom jakości środków farmaceutycznych,
— uszkodzenie lub unieruchomienie urządzenia użyteczności publicznej albo urządzenia zabezpieczającego przed nastąpieniem niebezpieczeństwa powszechnego,
— zakłócenie , uniemożliwienie lub wpływanie w inny sposób na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przesyłanie danych lub informacji,
— działanie w inny sposób w okolicznościach szczególnie niebezpiecznych.
Występuje w postaci nieumyślnej.
Kwalifikowany typ przestępstwa - gdy następstwem czynu jest śmierć człowieka lub cięzki uszczerbek na zdrowiu wieku osób.
Piractwo w komunikacji wodnej lub powietrznej - art. 166 KK
Art. 166.
§ 1. Kto, stosując podstęp albo gwałt na osobie lub groźbę bezpośredniego użycia takiego gwałtu, przejmuje kontrolę nad statkiem wodnym lub powietrznym,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. Kto, działając w sposób określony w § 1, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.
Przestępstwo polegające na porwaniu statku wodnego lub powietrznego przez sprawcę stosującego podstęp, gwałt na osobie lub groźbę użycia takiego gwałtu.
Surowiej karany jest taki czyn, jeżeli sprowadza niebezpieczeństwo powszechne lub gdy następstwem są śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób.
Zagrożenie bezpieczeństwa przez umieszczenie na statku urządzenia lub substancji zagrażającej bezpieczeństwu osób lub mieniu znacznej wartości - art. 167
Art. 167.
§ 1. Kto umieszcza na statku wodnym lub powietrznym urządzenie lub substancję zagrażającą bezpieczeństwu osób lub mieniu znacznej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do użytku urządzenie nawigacyjne albo uniemożliwia jego obsługę, jeżeli może to zagrażać bezpieczeństwu osób.
Niszczenie , uszkadzanie lub czynienie niezdatnym urządzeń nawigacyjnych albo uniemożliwienie ich obsługi. Karalne jest także przygotowanie do popełnienia przestępstw z art. 163, 165, 166, 167.
Czynny żal w odniesieniu do sprawców tej grupy przestępstw - art. 169 KK poprzez dobrowolne uchylenie niebezpieczeństwa.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO BEZPIECZEŃSTWU W KOMUNIKACJI
KATASTROFA KOMUNIKACYJNA - zgodnie z wytycznymi Sądu Najwyższego z 1975 r. jest to wydarzenie zakłócające w sposób nagły i groźny ruch lądowy - sprowadzające konkretne, rozległe i dotkliwe skutki obejmujące większą liczbę osób albo mienie w wielkich rozmiarach.
Art. 173.
§ 1. Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Kwalifikacja zdarzenia jako katastrofy opiera się przede wszystkim na powszechności zagrożenia. Odpowiedzialności podlega zarówno umyślne (art. 173 § 1 kk.), jak i nieumyślne jej spowodowanie (art. 173 § 2 kk) a także sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy (art. 174 kk.)
Odpowiedzialności podlega również przygotowanie do przestępstwa katastrofy komunikacyjnej (art. 174 § 1 kk.).
Art. 174.
§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
WYPADEK KOMUNIKACYJNY - zdarzenie powodujące śmierć lub obrażenia ciała indywidualnie określonej osoby lub osób, albo szkody w mieniu, przy czym skutki te nie mają charakteru powszechnego - na podstawie wytycznych SN z dnia 28.02.1975 r.
Rozgraniczenie katastrofy i wypadku nie zawsze jest proste. Kwalifikacja zdarzenia jako katastrofy opiera się przede wszystkim na powszechności zagrożenia, które obejmuje swym zasięgiem więcej niż kilka osób lub mienie w znacznych rozmiarach. Najczęściej mamy do czynienia z wypadkami komunikacyjnymi, zwłaszcza w ruchu lądowym drogowym. Typem podstawowym jest spowodowanie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia innej osoby na okres przekraczający 7 dni.
Typem kwalifikowanym wypadku jest spowodowanie śmierci innej osoby albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu tj. określonego w art. 156 § 2 KK - wina mieszana.
Art. 177.
§ 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na jej wniosek.
Art. 178.
§ 1. Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, 174 lub 177 znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę.
§ 2. Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, 174 lub 177 w warunkach określonych w § 1, sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości.
Art. 178a.
§ 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w § 1,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości.
TYP PODSTAWOWY - to spowodowanie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia na okres przekraczający 7 dni - art. 177 § 1 kk.
TYP KWALIFIKOWANY - spowodowanie śmierci innej osoby albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu - art. 177 § 2 kk. Do znamion wypadku komunikacyjnego należy naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu, które może być umyślne lub nieumyślne (skutki muszą być jedynie winą nieumyślną).
Spowodowanie wypadku komunikacyjnego jest występkiem nieumyślnym, którego podmiotem może być jedynie uczestnik ruchu. Kara za spowodowanie wypadku lub katastrofy jest surowsza (tj. orzekana do górnej granicy zwiększonej o połowę) w przypadku, gdy osoba, która jest spowodowała była w stanie nietrzeźwości albo zbiegła z miejsca zdarzenia.
Surowsza jest odpowiedzialność sprawcy, który spowodował katastrofę, jej bezpośrednie niebezpieczeństwo lub wypadek znajdując się w stanie nietrzeźwości albo zbiegł z miejsca wypadku zdarzenia.
Sąd orzeka karę pozbawienia wolności od dolnej granicy sankcji za przypisane przestępstwo zwiększonego o połowę , do jej górnej granicy zwiększonej o połowę. Ponadto wobec skazanego kierowcy obowiązkowo jest orzekany zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, określonego rodzaju lub nawet wszelkich pojazdów mechanicznych.
Do znamion spowodowania wypadku komunikacyjnego należy naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu - zasad wynikających z przepisów prawa o ruchu drogowym, wodnym lub powietrznym, jak również takich zasad, które wynikają z istoty bezpiecznego uczestnictwa w ruchu.
Naruszenie może być umyślne lub nieumyślne, natomiast spowodowane skutki o których mowa w art. 177 objęte muszą być jedynie winą nieumyślną i muszą pozostawać w związku przyczynowym z naruszeniem zasad.
Gdyby sprawca skutki te chciał spowodować albo z ich spowodowaniem się godził poniósłby odpowiedzialność z innych surowszych przepisów.
Skutki to : średni uszczerbek na zdrowiu, typ kwalifikowany - śmierć lub ciężki uszczerbek.
Spowodowanie wypadku komunikacyjnego jest występkiem nieumyślnym, którego podmiotem może być jedynie uczestnik ruchu, gdyż tylko do nich odnoszą się zasady bezpieczeństwa w ruchu.
Penalizacji jako wykroczenie podlega spowodowanie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu, a także szkód w mieniu, których nie uwzględniono w znamionach występku z art. 177 KK.
Kodeks wykroczeń penalizuje również prowadzenie pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu w stanie po użyciu alkoholu albo innego podobnie działającego środka - co pełni przede wszystkim funkcję prewencyjną.
Nowelizacja KK ustawą z 14.04.2000 r. przekształciła w występek prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego - art. 178 a KK :
- pojazd mechaniczny - zaostrzona karalność - grzywna, ograniczenie wolności lub do lat 2
- pojazd nie mechaniczny inny - zaostrzona karalność - j/w ale do roku,
a także obligatoryjnie orzekanie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres od roku do 10 lat.
Art. 179.
Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi dopuszcza do ruchu pojazd mechaniczny albo inny pojazd w stanie bezpośrednio zagrażającym bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym lub dopuszcza do prowadzenia pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu na drodze publicznej przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości, będącą pod wpływem środka odurzającego lub osobę nie posiadającą wymaganych uprawnień,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi dopuszcza do ruchu pojazd mechaniczny lub do prowadzenia pojazdu przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości lub bez uprawnień podlega karze. Sprawcą może być tylko ta osoba, na której ciąży szczególny obowiązek niedopuszczenia pojazdu do ruchu w takiej sytuacji. Pełnienie czynności związanych z bezpieczeństwem pod wpływem środka odurzającego lub w stanie nietrzeźwości, również stanowi występek.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO WOLNOŚCI I NIEKTÓRYM INNYM DOBROM OSOBISTYM
Do przestępstw przeciwko wolności zalicza się:
a. groźbę karalną - art. 190 § 1 kk,
b. zmuszanie - art. 191 kk.,
c. dokonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta - art. 192 kk.,
d. naruszenie miru domowego - art. 193 kk,
e. bezprawne pozbawienie wolności - art. 189 kk.
Wolność człowieka jest pojęciem zbiorczym, przez które rozumie się wolność od czegoś jak i wolność do czegoś - czyli wolność wyboru postępowania, w tym korzystania z podstawowych gwarancji wolności zawartych zarówno w Konstytucji, jak i w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
BEZPRAWNE POZBAWIENIE WOLNOŚCI
Art. 189.
§ 1. Kto pozbawia człowieka wolności,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli pozbawienie wolności trwało dłużej niż 7 dni lub łączyło się ze szczególnym udręczeniem, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Podmiotem przestępstwa bezprawnego pozbawienia wolności może być każdy ( przestępstwo powszechne ) nie wyłączjąc funkcjonariusza publicznego, jeżeli nie działa on w określonych przez prawo granicach praw, uprawnień i obowiązków.
Jest to przestępstwo umyślne.
Jest to przestępstwo trwałe - polegające na wytworzeniu stanu sprzecznego z prawem, który trwa tak długo, dopóki sprawca :
- nie uwolni osoby uwięzionej,
- nie uwolni się ona sama
- zostanie uwolniona przez inne osoby.
Dla bytu przestępstwa wymagana jest wina umyślna w postaci zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego ( nieumyślne pozbawienie wolności przez funkcjonariusza publicznego ).
Typem kwalifikowanym jest pozbawienie wolności, które trwalo dłużej niż 7 dni lub łączyło się ze szczególnym udręczeniem.
Warunkiem surowszej odpowiedzialności i karalności jest aby sprawca obejmował swą świadomością okoliczność powodującą surowszą karalność i co najmniej godził się na jej zaistnienie.
Nie stanowi przestępstwa pozbawienie wolności na podstawie przepisów prawa. Podmiotem tego przestępstwa może być każdy. Jest to przestępstwo trwałe. Do bytu tego przestępstwa wymagana jest wina umyślna w postaci zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego.
Typem kwalifikowanym jest pozbawienie wolności, które trwało dłużej niż 7 dni lub łączyło się ze szczególnym udręczeniem.
GROŹBA KARALNA I ZMUSZANIE
rt. 190.
§ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Przestępstwo materialne.
GROŹBA KARALNA - przestępstwo godzące w wolność człowieka od terroru, zastraszenia.
Polega na grożeniu popełnienia przestępstwa na szkodę osoby, przeciwko której jest skierowane, albo na szkodę osoby jej najbliższej.
Do znamion przestępstwa należy wzbudzenie obawy u osoby zagrożonej co do spełnienia groźby, przy czym obawa musi być uzasadniona okolicznościami, co oznacza rzeczywiste i realne zagrożenie.
Obawa uzasadniona - subiektywnie postrzegalna jako realna.
Podlega ściganiu na wniosek pokrzywdzonego.
Szerszym pojęciem jest groźba bezprawna obejmująca zarówno groźbę karalną, jak i groźbę spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej.
GROŹBA BEZPRAWNA - obejmuje groźbę karalną i groźbę spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego najbliższej osoby (art. 115 § 2 kk.).
Przemoc wobec osoby i groźba bezprawna są znamionami wykonawczymi przestępstwa określonego w art. 191 KK - zmuszania do określonego zachowania się.
Art. 191.
§ 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Za odmianę tego przestępstwa uważa się stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności - 191 § 2 - jest to szczególna forma zmuszania.
Nie stanowi groźby bezprawnej zapowiedź spowodowania postępowania karnego, która ma na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem ( zawiadomienie o przestępstwie ).
Zmuszanie
Zmuszanie - przestępstwo naruszające wolność człowieka do zachowania się zgodnie ze swoją wolą.
Działanie sprawcy - stosowanie przemocy wobec osoby lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia.
Przemoc - bezpośrednie fizyczne oddziaływanie na człowieka, które uniemożliwia opór lub go przełamuje albo wpływa na kształtowanie się jego woli przez stosowanie fizycznej dolegliwości. Może być :
— przymus absolutny ( vis absoluta ),
— przymus względny ( vis compulsiva ).
Przestępstwo zmuszania ma charakter formalny, bowiem skutek w postaci zmuszenia innej osoby do określonego zachowania się nie musi nastapić.
Ma on jednak być celem zachowania się sprawcy, a więc jest to przestępstwo kierunkowe.
Przestępstwo zmuszania mieści w sobie zachowania różnego rodzaju :
— szantaż,
— zachowanie się, które ma na celu uzyskanie legalnego stanu rzeczy lub należnego prawnie świadczenia z pominięciem przewidzianego przez prawo trybu, bowiem stosowanie przymusu jest w zasadzie zmonopolizowane przez państwo.
Szczególna odmiana zmuszania :
1. wymuszanie zwrotu wierzytelności,
2. wykonywanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta - przemoc lub groźba nie należą tutaj do ustawowych znamion przestępstwa. Do jego popełnienia wystarczy by pacjent nie wyraził zgody ponieważ został wprowadzony w błąd albo po prostu nie wiedział, że dokonywany jest zabieg.
rt. 192.
§ 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Naruszenie miru domowego
Art. 193.
Kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Naruszenie miru domowego :
— wdarcie się do obiektu - wejście, przedostanie się do cudzego mieszkania lub innego pomieszczenia chronionego, wbrew wyraźnie wyrażonej woli dysponenta, albo z naruszeniem jego woli dorozumianej, przy użyciu przemocy - wyraża się to w działaniu które ma charakter gwałtowny
— nieopuszczenie go wbrew żądaniu dysponenta, przy czy, jest rzeczą obojętną czy sprawca znalazł się w nim legalnie, czy nielegalnie.
Dysponent - nie tylko właściciel, lecz także lokator wynajmujący mieszkanie oraz członkowie jego rodziny zamieszkali w mieszkaniu.
Nietykalność mieszkania i tajemnica korespondencji należą do szczególnie cennych dóbr człowieka rozciąga się także na pomieszczenia przynależne oraz działkę gruntu związaną z używaniem domu lub służącą za miejsce pobytu. Ustawa wymienia również lokal - rozumiany jako lokal użytkowy
Przedmiotem ochrony jest przysługujące człowiekowi prawo do spokojnego zamieszkania, wolnego od zakłóceń przez osoby niepożądane.
Przestępstwem jest jedynie bezprawne wdarcie się do cudzego lokalu, domu, ... taki zamach uzasadnia stosowanie prawa do obrony koniecznej
Naruszenie miru domowego jest przestępstwem umyślnym, realizowanym w zasadzie w formie zamiaru bezpośredniego.
Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece
Bigamia art. 206 KK
Art. 206.
Kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Bigamia - polega na zawarciu małżeństwa przez osobę, która pozostaje już w ważnym związku małżeńskim.
Bigamia nie jest przestępstwem trwałym, a więc czas jego popełnienia nie rozciąga się na cały okres od zawarcia związku małżeńskiego bigamicznego do jego unieważnienia, lecz jest to moment zawarcia drugiego małżeństwa.
Nie popełnia przestępstwa druga strona małżeństwa bigamicznego, chyba że jest również osobą pozostającą w ważnym związku małżeńskim.
Jednakże ze względu na art. 21 § 2 KK możliwa jest przestępność tego czynu.
Znęcanie się.
Art. 207.
§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Znęcanie się może przybrać postaci fizycznego lub psychicznego znęcania nad osobą najbliższą lub inną osoba pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny.
Znęcanie się to działanie lub zaniechanie polegające na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego lub dolegliwych cierpień moralnych, powtarzającym się albo jednorazowym, lecz intensywnym i rozciągniętym w czasie
Adresatem może być osoba najbliższa sprawcy, może też być dokonywane w stosunku do innych osób.
Stosunek zależności zachodzi wtedy gdy pokrzywdzony nie jest zdolny z własnej woli przeciwstawić się znęcaniu i znosi je z obawy przed pogorszeniem się swojej sytuacji, np. przez utratę pracy, środków utrzymania, mieszkania.
Jest przestępstwem umyślnym, może być popełnione w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym.
Typ kwalifikowany - znęcanie się połączone ze szczególnym okrucieństwem
Drugi typ kwalifikowany - jeżeli następstwem znęcania się jest targnięcie się pokrzywdzonego na życie.
Przypisanie sprawcy tego przestępstwa wymaga ustalenia związku przyczynowego między znęcaniem się i skutkiem w postaci usiłowania samobójstwa.
Może być popełnione z winy mieszanej, tzn. sprawca umyślnego znęcania się poniesie surowszą odpowiedzialność jeżeli skutek swego czynu w postaci usiłowania samobójstwa co najmniej mógł i powinien przewidzieć.
Rozpijanie małoletniego.
Art. 208.
Kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spożycie lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Dotyczy małoletnich - osób które nie ukończyły 18 lat.
Czyn sprawcy musi być działaniem , które stwarza niebezpieczeństwo przyzwyczajenia małoletniego do stałego picia napojów alkoholowych lub umacnia go w tego rodzaju skłonności.
Misi to być działanie wielokrotne , powtarzające się z pewną częstotliwością.
Rozpijanie ma polegać na dostarczaniu napojów alkoholowych małoletniemu, ułatwianiu mu ich spożywania lub nakłanianiu go do ich spożywania.
Napój alkoholowy - napój z zawartością alkoholu przekraczającą 1,5 %.
Przestępstwo umyślne - może być popełnione w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym, z tym, że w postaci polegającej na nakłanianiu wchodzi w grę tylko zamiar bezpośredni co do nakłaniania, natomiast wystarczy, że sprawca godzi się na stworzenie niebezpieczeństwa rozpicia małoletniego.
Uchylanie się od alimentacji.
Art. 209.
§ 1. Kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu opieki społecznej lub właściwej instytucji.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano świadczenie z funduszu alimentacyjnego, ściganie odbywa się z urzędu.
Narażenie osoby uprawnionej do otrzymywania alimentów od sprawcy na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych przez uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego, ciążącego na sprawcy z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego.
Uporczywość zachodzi gdy sprawca mając obiektywną możliwość wykonywania obowiązku alimentacyjnego nie dopełnia go ze złej woli, przy czym jest to postępowanie długotrwałe, nacechowane nieustępliwością, chęcią postawienia na swoim.
Zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych - dostarczanie srodków koniecznych nie tylko do utrzymywania się ale również do uzyskania niezbędnego wykształcenia i korzystania z dóbr kulturalnych przy czym fakt zaspokojenia tych potrzeb kosztem znacznego wysiłku osoby współzobowiązanej do alimentacji albo przez inne osoby nie wyłącza znamion przestępstwa.
Przestępstwo trwałe, może być popełnione tylko z winy umyślnej w obydwu jej postaciach.
Zamiar ewentualny zachodzić również może gdy sprawca wprawdzie chce uchylać się od alimentacji, ale jedyni godzi się na spowodowanie wymaganego w przepisie skutku w postaci narażenia osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.
Ściganie na wniosek pokrzywdzonego, organu opieki społecznej lub właściwej instytucji.
Porzucenie dziecka albo osoby bezradnej.
Art. 210.
§ 1. Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem czynu jest śmierć osoby określonej w § 1, sprawca.
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Jest przestępstwem indywidualnym, gdyż jego sprawcą może być jedynie ten, kto ma obowiązek troszczenia się o osobę poniżej 15 lat albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny.
Przepis nie wymaga wywołania przez sprawcę stanu bezpośredniego niebezpieczeństwa dla porzuconej osoby.
Porzucenie - nieuzasadnione sytuacją oddalenie się od osoby, wymagającej troszczenia się o nią bez zapewnienia jej opieki ze strony innych osób lub instytucji.
Przestępstwo umyślne w postaci podstawowej.
Kwalifikowany typ przestępstwa - przez następstwo w postaci śmierci osoby porzuconej.
Wchodzi w grę wina mieszana.
Uprowadzenie lub zatrzymanie małoletniego albo osoby
nieporadnej - wbrew woli osoby powołanej do opieki
Art. 211.
Kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fiizyczny,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Jest przestępstwem nawet jeżeli osoba uprowadzona lub zatrzymana zgadza się lub nawet życzy sobie tego.
Uprowadzenie - zabranie spod kontroli osób uprawnionych do opieki, niekoniecznie przemocą lub podstępem, ale także przez np. wykorzystanie ich nieobecności lub nieuwagi.
Zatrzymywanie - zachowanie się powodujące pozostawanie osoby poddanej opiece lub nadzorowi w miejscu, gdzie osoba uprawniona nie może wykonywać opieki lub nadzoru, nawet wtedy gdy małoletni lub osoba nieporadna znalazły się początkowo tam legalnie.
Każde z rodziców może być podmiotem przestępstwa określonego w art. 211 KK jedynie wtedy gdy jego władza rodzicielska względem dziecka ulega zawieszeniu lub ograniczeniu, albo jeżeli rodzic został jej pozbawiony.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO CZCI I NIETYKALNOŚCI CIELESNEJ
ZNIESŁAWIENIE I ZNIEWAGA art. 212 - 217 kk.
ZNIESŁAWIENIE - godzi w dobre imię człowieka, w społeczne zaufanie do niego i jego działalności (cześć zewnętrzna).
Nie chroni dobrego imienia osób zmarłych.
Zniesławienie może dotyczyć osoby fizycznej, prawnej, instytucji a także grupy osób. Polega ono na pomówieniu dotyczącym postępowania lub właściwości, które mogą spowodować poniżenie podmiotu pomówionego w opinii publicznej, mogą narazić na utratę zaufania, które wymagane jest do zajmowani określonego stanowiska, wykonywania zawodu lub rodzaju działalności. Pomówienie jest przestępstwem umyślnym, które można popełnić w zamiarze ewentualnym lub bezpośrednim.
Treścią pomówienia mogą być właściwości lub sposób postępowania, które mają charakter poniżający w opinii publicznej albo podrywający zaufanie społeczne. Treść zarzutu musi narażać daną osobę na poniżenie lub utratę zaufania.
Zniesławienie jest przestępstwem formalnym ( z abstrakcyjnego narażenia ) do dokonania którego nie jest wymagany skutek w postaci rzeczywistego poniżenia lub utraty zaufania przez osobę lub inny podmiot zniesławienia.
Jest to przestępstwo umyślne, które można popełnić zarówno w zamiarze bezpośrednim jak i ewentualnym ( gdy stawiający zarzut przewiduje możliwość poniżenia lub podważenia dobrego imienia i z tym się godzi ).
Nie zwalnia od odpowiedzialności za zniesławienie przekazywanie wypowiedzi innych osób na zasadzie relata refero.
Ustalenie co może daną osobę poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania musi być dokonane w oparciu o ocenę społeczną. Uwzględniać należy realnie funkcjonujące oceny społeczne, nawet jeśli są one nieracjonalne i nietolerancyjne.
Nie ma przestępstwa jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy. W wypadku zarzutu postawionego publicznie, uchylenie przestępności zarzutu wymaga nie tylko jego prawdziwości, lecz nadto zarzut ten służyć musi obronie społecznie uzasadnionego interesu. Dowód prawdy i dobrej wiary powinien w tym zakresie przedstawić stawiający zarzut.
Dalsze ograniczenia wiążą się z ochroną prywatności jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.
Jeżeli zeznanie , zawiadomienie lub inna wypowiedź złożona przed sądem, organem oskarżycielskim lub powołanym do ścigania zawiera w swej treści świadomie nieprawdziwe pomówienie innej osoby o nie popełnione przestępstwo, to sprawca może być pociągnięty do odpowiedzialności za fałszywe zeznania lub fałszywe oskarżenie.
Art. 212.
§ 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,
podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do roku.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Zniesławienie jest przestępstwem ściganym z oskarżenia prywatnego, chyba że ze względu na wagę sprawy prokurator uzna ścigać je z urzędu. Pokrzywdzony uzyskuje status oskarżyciela posiłkowego. W razie skazania sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, PCK lub na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
KWALIFIKOWANY TYP POMÓWIENIA - jest to upowszechnianie pomówienia za pomocą środków masowego komunikowania - art. 212 § 2 kk.
Odpowiedzialność za pomówienie wyłącza prawdziwość zarzutu. Jeśli zaś zarzuty te podnoszone są publicznie to koniecznie dodatkowo muszą działać w obronie społecznie uzasadnionego interesu (art. 213 § 2 kk.).
W przypadku skazania za zniesławienie, na wiosek osoby pokrzywdzonej sąd może orzec podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości - art. 215 kk.
Art. 213.
§ 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut służący obronie społecznie uzasadnionego interesu; jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.
Art. 214.
Brak przestępstwa wynikający z przyczyn określonych w art. 213 nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub rozgłoszenia zarzutu.
Art. 215.
Na wniosek pokrzywdzonego sąd orzeka podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości.
Zniewaga
Art. 216.
§ 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Zniewaga - ugodzenie w godność ludzką, osobistą godność człowieka, cześć wewnętrzną poczucie własnej wartości. Może mieć postać ugodzenia : słownego ( obelgi, obraźliwa karykatura ) lub czynnego. Przedmiotem ochrony w przestępstwie jest godność każdej osoby ludzkiej bez względu na jej wiek, płeć, pochodzenie i status społeczny. Wzmożona ochrona dotyczy funkcjonariusza publicznego, ale tylko w sytuacji, gdy znieważenie nastąpiło podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych. Zniewagi dopuścić się można jedynie w formie działania, a nie zaniechania. Znieważające działanie może mieć miejsce w obecności pokrzywdzonego albo w jego nieobecności, lecz publicznie, albo w zamiarze, aby do niego dotarło.
Zniewaga jest przestępstwem umyślnym. Jest przestępstwem formalnym, ściganym z oskarżenia prywatnego.
Prawo karne przewiduje możliwość odstąpienia od wymiaru kary w sprawach o zniewagę w wypadku prowokacji tj. gdy zniewagę spowodowało wyzywające zachowanie się znieważonego, oraz retorsji, która zachodzi, gdy sprawca odpowiedział wzajemną zniewagą lub naruszeniem nietykalności cielesnej na analogiczne zachowanie się adresata zniewagi. Prowokacja i retorsja nie uchylają bezprawności czynu, a jedynie umniejszają winę sprawcy.
Naruszenie nietykalności cielesnej
Art. 217.
§ 1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
§ 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.
NARUSZENIE NIETYKALNOŚCI OSOBISTEJ - ugodzenie w godność w sposób czynny, o ile nie spowodowało ono uszkodzeń ciała lub rozstroju zdrowia (bowiem wówczas zastosowanie ma przestępstwo przeciwko zdrowiu), np. oblanie wodą, itp. Uderzenie człowieka lub naruszenie w inny sposób jego nietykalności cielesnej. Mowa tutaj o innym oddziaływaniu na jego ciało ( oplucie, oblanie nieczystościami ), które nie pozostawiło śladów na ciele albo pozostawiło ślady tylko nieznaczne. Przedmiotem ochrony : nietykalność cielesna, godność człowieka ).
Strona przedmiotowa przestępstwa polega na umyślności w obu jej formach, tj. zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego. Jest to przestępstwo materialne, przy czym przez skutek rozumieć należy sam fakt naruszenia integralności cielesnej, który może się wiązać z uczuciem przykrości, bólu. Przestępność wyłącza zgoda na naruszenie nietykalności.
Ściganie tego rodzaju przestępstw odbywa się z oskarżenia prywatnego (art. 212 § 4, art. 216 § 5, art. 217 § 3 kk.) naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego jest odrębnym przestępstwem - ściganym z urzędu. Ustawa przewiduje możliwość odstapienia od wymierzenia kary, jeżeli miała miejsce prowokacja lub retorsja, która obejmuje czyn tego samego rodzaju. W razie skazania sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, PCK, lub na cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
PRZESTĘPSTWA FUNKCJONARIUSZY PUBLICZNYCH ORAZ PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO FUNKCJONARIUSZOM I INSTYTUCJOM PUBLICZNYM
Przestępstwa te dzieli się na dwie grupy:
1. przestępstwa funkcjonariuszy publicznych (zwane urzędniczymi),
2. przestępstwa skierowane przeciwko działalności instytucji publicznych i reprezentujących je funkcjonariuszy.
FUNKCJONARIUSZ PUBLICZNY - ustawodawca w art. 115 § 13 kk. Wymienia osoby zaliczane do tej kategorii. Są nimi m.in. Prezydent, posłowie na Sejm, Senatorzy, radni, sędziowie, ławnicy, prokuratorzy, notariusze, komornicy, zawodowi kuratorzy sądowi, pracownicy administracji rządowej, organów państwowych lub jednostek samorządu terytorialnego (z wyłączeniem osób pełniących czynności usługowe - sekretarki, obsługa techniczna), osoby zajmujące kierownicze stanowiska w innej instytucji państwowej, pracownik organów kontroli państwowej, samorządowej i terytorialnej, funkcjonariusz Policji, UOP, Straży Granicznej, Służby Więziennej, osoby uprawnione (w rozumieniu KPA) do wydawania decyzji administracyjnej oraz osoby pełniące czynną służbę wojskową.
PŁATNA PROTEKCJA art. 230 KK
Art. 230.
§ 1. Kto, powołując się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi albo wywołując przekonanie innej osoby lub utwierdzając ją w przekonaniu o istnieniu takich wpływów, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 230a.
§ 1. Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, polegające na bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie osoby pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1 albo w § 2, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Przestępstwo godzi w prawidłowe i bezstronne funkcjonowanie instytucji państwowych i samorządowych.
Strona przedmiotowa - podjęcie się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub jej obietnicę.
Sposób działania sprawcy określony jest jako powoływanie się na wpływy w instytucji.
Dla bytu przestępstwa jest obojętne czy sprawca je ma czy nie.
Osoba korzystająca z płatnej protekcji nie ponosi odpowiedzialności. Może ponieść odpowiedzialność z art. 229 KK jeżeli przekazuje za pośrednictwem sprawcy łapówkę funkcjonariuszowi instytucji, w której ma być załatwiona sprawa.
Polega ona na podjęciu się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, bądź samorządowej w zamian za uzyskanie korzyści majątkowej lub obietnicy jej otrzymania - art. 230 kk.
Sposobem przestępnego działania jest powoływanie się na wpływy w takiej instytucji albo wywoływanie przekonania innych osób o posiadaniu takich wpływów.
Sprzedajność - „łapownictwo bierne” art. 228 KK
Art. 228.
§ 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę za zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia wykonanie czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub takiej korzyści żąda.
§ 5. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości albo jej obietnicę,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 6. Karom określonym w § 1-5 podlega odpowiednio także ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda, albo uzależnia wykonanie czynności służbowej od jej otrzymania.
Łapownictwo jest przestępstwem godzącym w zasadę bezstronności i jednolitego traktowania obywateli w sferze publicznej, a także w prawidłowe funkcjonowanie urzędów państwowych.
Sprzedajność jest przestępstwem indywidualnym, które może być popełnione tylko przez osobę pełniącą funkcję publiczną. Jest ono szersze od pojęcia funkcjonariusza publicznego tzn. sprawcami przestępstwa mogą być też osoby spoza kręgu funkcjonariuszy publicznych zakreślonego art. 115 13 KK. Istotny jest charakter faktycznie pełnionej przez daną osobę funkcji która ma być wykonywana w sferze publicznej i nie polegać wyłącznie na wykonywaniu określonej pracy, lecz na administrowaniu, rozporządzaniu majątkiem publicznym, podejmowaniu decyzji lub ich przygotowywaniu.
W odniesieniu do niektórych osób można oddzielić pełnienie przez nie funkcji publicznej od wykonywanej przez te osoby pracy, np. lekarz :
3. funkcja publiczna - wydawanie zwolnień, orzeczeń o niepełnosprawności,
4. funkcja pracy - leczenie pacjentów
przedmiotem przestępstwa sprzedajności może być także osoba pełniąca funkcję publiczną w państwie obcym lub organizacji międzynarodowej.
Strona przedmiotowa - przyjęcie korzyści :
1. majątkowej - pewna suma pieniędzy, przedmiot mający wartość ekonomiczną, umorzenie długu;
2. osobistej - obejmuje wszystko to, co traktowane jest jako korzystne i zaspokajające pewną potrzebę przyjmującego, ale nie dającą się przeliczyć na pieniądze.
albo ich obietnicy lub żądaniu korzyści przy czym powinno to pozostawać w związku z pełnioną funkcją publiczną.
Przyjęcie korzyści lub jej obietnica jest sprzedajnością jeżeli ma związek z pełnioną funkcją co zachodzi nie tylko wtedy, gdy następuje za wykonanie pewnej czynności służbowej, lecz także gdy ma na celu ukształtowanie ogólnie przychylnego stosunku urzędnika do osoby udzielającej korzyści.
Wręczenie korzyści może mieć również postać ukrytą pod pozorami innej czynności i polegać np. na udzieleniu rzekomej pożyczki.
Kwalifikowane typy sprzedajności :
— uzależnienie czynności służbowej od otrzymania korzyści
— przyjęcie korzyści lub jej obietnicy w związku z naruszeniem przepisu prawa - czynności sprzecznej z ustawą lub przepisami wydanymi na jej podstawie,
— przyjęcie korzyści majątkowej znacznej wartości ( dwustukrotność najniższego wynagrodzenia ) lub jej obietnicy.
PRZEKUPSTWO art. 229 KK
Art. 229.
§ 1. Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa, aby skłonić osobę pełniącą funkcję publiczną do naruszenia przepisów prawa lub udziela albo obiecuje udzielić takiej osobie korzyści majątkowej lub osobistej za naruszenie przepisów prawa,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej znacznej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 5. Karom określonym w § 1-4 podlega odpowiednio także ten, kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej, w związku z pełnieniem tej funkcji.
§ 6. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1-5, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Przestępstwo powszechne
Dotyczy osoby udzielającej korzyści, zwane jest również łapownictwem czynnym. Nie jest tu istotne (w typie podstawowym) kto był inicjatorem udzielenia korzyści. Może ono jednak zostać uznane jako wypadek mniejszej wagi na mocy art. 229 § 2 kk. o ile korzyści zażądał funkcjonariusz publiczny.
Popełnia wręczający korzyść albo jej obietnicę osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji.
Cztery odmiany przestępstwa zagrożone różnymi sankcjami :
— podstawowy - wręczenie osobie pełniącej funkcję publiczną korzyści lub obiecanie korzyści
— wypadek mniejszej wagi - sprawca dokonuje przekupstwa zmuszony trudną sytuacja życiową albo w przekonaniu, że inaczej nie uzyska decyzji;
— kwalifikowany - udzielenie korzyści lub jej obietnica następuje w celu nakłonienia do naruszenia przepisów prawa albo za ich naruszenie ;
— drugi typ kwalifikowany - udzielenie lub obietnica korzyści majątkowej znacznej wartości.
Karze za przekupstwo podlega także ten kto udziela lub obiecuje udzielić korzyści osobie pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub organizacji międzynarodowej.
Nadużycie władzy art. 231 KK
Art. 231.
§ 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228.
Polega na działaniu na szkodę interesu publicznego lub prywatnego przez przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków związanych z pełnioną funkcją - art. 231 § 3 kk.
sprawcą może być tylko funkcjonariusz publiczny.
Strona przedmiotowa - przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków i działania przez to na szkodę interesu publicznego lub prywatnego.
Uprawnienia i obowiązki określone są :
— w aktach normatywnych,
— regulaminach,
— przepisach służbowych,
— instrukcjach,
— umowach o pracę,
— mogą wynikać z istoty danej funkcji.
Przekroczenie ma miejsce wtedy gdy dokonywana przez funkcjonariusza czynność mimo, że nie mieści się w ramach jego uprawnień pozostaje jednak w związku z zakresem jego służbowej działalności.
Niedopełnienie obowiązków jest formą popełnienia przestępstwa przez zaniechanie:
— całkowite nie wykonanie obowiązku,
— nienależyte wykonanie .
strona przedmiotowa wyczerpuje się jednak w przekroczeniu uprawnień lub nie dopełnieniu. Do jego znamion należy bowiem również działanie na szkodę interesu publicznego lub prywatnego - rozumiane jako niebezpieczeństwo jej nastąpienia lub taż rzeczywiste nastąpienie istotnej szkody - problem związku przyczynowego.
Strona podmiotowa : umyślność w obu postaciach
§ 2 - dodatkowe zabarwienie zamiaru przez cel osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej,
§ 3 - lekkomyślność lub niedbalstwo,
§ 4 - nadaje przepisowi charakter subsydiarny tylko w stosunku do art. 228 KK.
Nie stosuje się więc przepisu o nadużyciu władzy gdy pozornie zbiega się on z przepisem o sprzedajności.
TYPEM SZCZEGÓLNYM NADUŻYCIA UPRAWNIEŃ jest wymuszanie zeznań, od osoby przesłuchiwanej, poprzez zastosowanie wobec niej przemocy lub groźby a także znęcanie się nad tą osobą.
Art. 233 i 239 KK - Rozdział XXX
Przestępstwo fałszywych zeznań - art. 233 KK
Art. 233.
§ 1. Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie.
§ 3. Nie podlega karze, kto, nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania, składa fałszywe zeznanie z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.
§ 4. Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu określonym w § 1,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli:
1)˙fałszywe zeznanie, opinia lub tłumaczenie dotyczy okoliczności nie mogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy,
2)˙sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.
§ 6. Przepisy § 1-3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Od strony przedmiotowej polega na zeznaniu lub zatajeniu prawdy.
Takie działanie lub zaniechania sprawcy musi mieć jednak miejsce w ramach postępowania sądowego albo innego prowadzonego na podstawie ustawy, a zeznanie ma służyć za dowód w tym postępowaniu.
Zeznanie może być w formie pisemnej lub ustnej.
Ustawa musi upoważniać organ prowadzący postępowanie do przyjmowania zeznań pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania - art. 233 § 2.
Tego rodzaju upoważnienie dotyczy przesłuchania :
— świadka,
— biegłego,
— tłumacza.
Nie dotyczy oskarżonego, który nie składa zeznań tylko wyjaśnienia, a poza tym nie ma obowiązku mówienia prawdy.
Nie jest dopuszczalne skazanie sprawcy fałszywych zeznań za przestępstwo określone w art. 233 § 1 jeżeli w postępowaniu karnym, w którym występował jako oskarżony, złożył je uprzednio w charakterze świadka co do okoliczności związanych z zarzucanym mu czynem. W postępowaniu cywilnym natomiast, również strona może być przesłuchana przez sąd po uprzednim uprzedzeniu o odpowiedzialności za fałszywe zeznania i odebraniu przyrzeczenia ( art. 304 k. p .c. ) lub zapewnienia ( art. 671 k. p. c. ).
Także w postępowaniu administracyjnym strona może być uprzedzona o odpowiedzialności za fałszywe zeznania.
Sytuacje te reguluje art. 233 § 6 KK.
Przestępstwo fałszywych zeznań jest przestępstwem formalnym, a więc dla jego wystąpienia i dokonania nie jest konieczne nastąpienie skutku w postaci np. wydania niesłusznego wyroku.
Strona podmiotowa polega na umyślności. Sprawca musi więc albo wiedzieć o nieprawdziwości swych zeznań albo przewidując taką możliwość, godzić się na nią.
Warunkiem odpowiedzialności za fałszywe zeznania jest uprzedzenie zeznającego przez przyjmującego zeznanie o odpowiedzialności karnej z art. 233 KK lub odebranie przyrzeczenia od niego.
W art. 233 § 4 odrębnie typizowane są przestępstwa indywidualne, którego sprawcą może być biegły, rzeczoznawca lub tłumacz. Działanie sprawcy polegać ma na przedstawieniu fałszywej opinii lub tłumaczenia mających służyć za dowód w postępowaniu.
Zagrożenie karą pozbawienia wolności do lat 3.
Nie podlega karze sprawca fałszywych zeznań, który nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania, złożył fałszywe zeznania z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym - art. 233 § 3 KK.
Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary jeżeli :
— fałszywe zeznania dotyczą okoliczności nie mogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy,
— sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznania zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.
Podstawa przewidziana w pkt. 2 ma również odpowiednie zastosowanie do przestępstwa fałszywego oskarżenia, tworzenia fałszywych dowodów i do zatajenia dowodów.
Poplecznictwo - art. 239 KK
Art. 239.
§ 1. Kto utrudnia lub udaremnia postępowanie karne, pomagając sprawcy przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego uniknąć odpowiedzialności karnej, w szczególności kto sprawcę ukrywa, zaciera ślady przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego albo odbywa za skazanego karę,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Nie podlega karze sprawca, który ukrywa osobę najbliższą.
§ 3. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli sprawca udzielił pomocy osobie najbliższej albo działał z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.
Istotą poplecznictwa jest utrudnianie lub udaremnianie postępowania karnego przez udzielenie pomocy sprawcy przestępstwa , wtym i skarbowego, w uniknięciu odpowiedzialności karnej.
Formy pomocy :
— ukrywanie sprawcy,
— zacieranie śladów przestępstwa,
— odbywanie kary za skazanego.
Poplecznictwo jest przestępstwem materialnym, do jego znamion należy bowiem skutek, którym jest utrudnienie lub udaremnienie postępowania karnego.
Udzielanie pomocy, skierowanej na osiągnięcie tego skutku, sprawcy przestępstwa, może przybrać jakąkolwiek formę zachowania się, inną niż wymienione w przykładowym wyliczeniu.
Zagrożenie karą od 3 m-cy do 5 lat.
Obietnica udzielania pomocy po popełnieniu przestępstwa, złożona przed jego popełnieniem może być traktowana jako pomocnictwo z art. 18 § 3 jeżeli ułatwia sprawcy popełnienie przestępstwa.
Nie jest poplecznictwem udzielanie pomocy sprawcy przestępstwa w uniknięciu odpowiedzialności karnej w sposób prawny.
Strona podmiotowa poplecznictwa polega na zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym. Dla przypisania poplecznictwa wystarcza więc że np. ukrywający przewiduje jakąś możliwość.
Nie ma nieumyślnego poplecznictwa.
Nie ma przestępstwa poplecznictwa, gdy ukrywający rzeczywiście wierzy zapewnieniom ściganego, że policja ściga go przez pomyłkę, ponieważ jest on w rzeczywistości niewinny. Przepis o poplecznictwie zabrania bowiem udzielania pomocy rzeczywistemu sprawcy przestępstwa, a nie każdej osobie ściganej.
Nie podlega karze kto ukrywa osobę najbliższą - art. 239 § 2 - nie dotyczy to jednak innych form poplecznictwa - np. zacierania śladów. Stwarza to tylko możliwość zastosowania przez sąd nadzwyczajnego złagodzenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia . takie konsekwencje wywołuje popełnienie poplecznictwa z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą samemu poplecznikowi lub jego najbliższym - art. 239 § 3 KK.
Art. 252, 258, 259 KK - Rozdział XXXI - przestępstwa przeciwko
porządkowi publicznemu
Wzięcie zakładnika art. 252 KK
Art. 252.
§ 1. Kto bierze lub przetrzymuje zakładnika w celu zmuszenia organu państwowego lub samorządowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej lub prawnej albo grupy osób do określonego zachowania się,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w˙§ 1,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1, kto odstąpił od zamiaru wymuszenia i zwolnił zakładnika.
Przestępstwo polega na wzięciu lub przetrzymywaniu zakładnika w celu zmuszenia organu państwowego lub samorządowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej lub prawnej albo grupy osób do określonego zachowania się.
Wzięcie zakładnika - pozbawienie człowieka wolności połączone z groźbą spowodowania jego śmierci lub uszkodzenia ciała albo porównywalnej do tego krzywdy, jeżeli żądanie sprawcy nie zostanie spełnione.
Jest podobnie skonstruowane do wymuszenia rozbójniczego. Inny jest jednak cel działania sprawcy.
Kwalifikowany typ - gdy następstwem jest śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka.
Karalne również przygotowanie.
Specyficzna postać czynnego żalu sprawcy dokonanego przestępstwa :
— jeżeli odstąpił od zamiaru wymuszenia i zwolnił zakładnika - nie podlega karze,
— pierwszeństwo ochrony życia i zdrowia napastnika przed zasadą sprawiedliwości wymagającej ukarania sprawcy - ma to umożliwić pertraktacje z porywaczami
— czynny żal nie dotyczy kwalifikowanego typu przestępstwa.
Związek przestępny. Zorganizowana grupa przestępcza.
Art. 258.
§ 1. Kto bierze udział w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw w tym i przestępstw skarbowych,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli grupa albo związek określony w § 1 ma charakter zbrojny, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Kto grupę albo związek określony w § 1 lub 2 zakłada lub taką grupą albo takim związkiem kieruje,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 259.
Nie podlega karze za przestępstwo określone w art. 258, kto dobrowolnie odstąpił od udziału w grupie albo związku i ujawnił przed organem powołanym do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu lub zapobiegł popełnieniu zamierzonego przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego.
Udział w zorganizowanej grupie albo związku przestępnym mający na celu popełnianie przestępstw.
Związek - trwały zespół ludzi ( co najmniej 3 osoby ) mający cechy zorganizowania, a więc mający pewne zasady przyjmowania członków, zasady podporządkowania i dyscypliny, ustalone zakresy kompetencji związane z programem działania związku.
Zorganizowana grupa - zespół co najmniej 3 osób zorganizowany w formie luźniejszej niż związek.
Struktura taka musi być czymś więcej niż porozumieniem z inną osoba w celu popełnienia przestępstwa tzn. nie jest stworzeniem grupy zwykłe przygotowanie przestępstwa.
Udział w zbrojnym związku przestępnym zagrożony jest surowszą karą. Surowszą karą jest też zakładanie związku lub grupy przestępnej lub kierowanie nimi.
Art. 259 KK przewiduje bezkarność osoby, która dobrowolnie odstąpiła od udziału w związku lub grupie przestępczej i ujawniła przed organem ścigania wszystkie istotne szczegóły i okoliczności czynu lub zapobiegła popełnieniu zamierzonego przestępstwa.
Tajemnica korespondencji art. 267 KK
Art. 267.
§ 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje informację dla niego nie przeznaczoną, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do przewodu służącego do przekazywania informacji lub przełamując elektroniczne, magnetyczne albo inne szczególne jej zabezpieczenie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem specjalnym.
§ 3. Tej samej karze podlega, kto informację uzyskaną w sposób określony w § 1 lub 2 ujawnia innej osobie.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1-3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Przestępstwo polega na uzyskaniu informacji bez uprawnień nie przeznaczonej dla sprawcy w ten sposób, że otwiera on zamknięte pismo albo podłącza się do przewodu służącego do przekazywania informacji lub też przełamuje elektroniczne, magnetyczne albo inne szczególne zabezpieczenia informacji.
Przepis kładzie nacisk i akcent na ochronę informacji przed jej uzyskaniem przez ososbę do tego nieuprawnioną.
Przestępstwem jest również ujawnienie innej osobie informacji uzyskanej w sposób opisany j/w.
Naruszenie sfery życia prywatnego - art. 267 § 2 - działanie podjęte w celu uzyskania informacji, do której sprawca nie jest uprawniony, a polegające na zakładaniu lub posługiwaniu się urządzeniami podsłuchowymi, wizualnymi albo innym urządzeniem specjalnym.
Obejmuje on takie sytuacje jak :
— założenie podsłuchu w telefonie;
— nagranie rozmowy w cudzym mieszkaniu przez umieszczenie w nim ukrytego mikrofonu,
— obserwacja zachowania się innej osoby przez zaglądanie do jej mieszkania przy użyciu teleskopu nastawionego na okno jej mieszkania.
Nie obejmuje takich czynów jak :
— fotografowanie innej osoby w miejscu publicznym przy teleobiektywie,
— obserwowanie ludzi w miejscach publicznych przez lornetkę.
Przekazywanie innej osobie informacji nielegalnie uzyskanej przy pomocy przyrządów w/w jest przestępstwem
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO MIENIU - rozdział XXXV
Mienie :
5. w znaczeniu węższym - rzeczy będące przedmiotem własności lub faktycznego posiadania
6. szerszym - prawa majątkowe o charakterze rzeczowym lub obligacyjnym ( świadczenia, zyski, pożytki )
Pojęciem obejmuje się rzeczy których wartość da się wyrazić w pieniądzu,rzeczą ruchomą są również pieniądze polskie lub obce pieniądze albo inne środki płatnicze oraz dokumenty uprawniające do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierające obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenia uczestnictwa w spółce.
W przypadku przestępstw przeciwko mieniu przedmiotem ochrony jest właśnie ta ogólnie sformułowana wartość, czyli mienie, wyrażające się w różnych prawach podmiotowych (własność, posiadanie oraz inne prawa majątkowa)
W zależności od podmiotu uprawnień dotyczących mienia dobro to (prawne - przedmiot ochrony) ma bądź charakter ogólnospołeczny (mienie należące do państwa, do jednostki samorządu terytorialnego albo do spółdzielni, czy innych podmiotów cywilno-prawnych, w szczególności osób fizycznych).
Przedmiotem czynu (czynności wykonawczej - obiektem, na który skierowane jest działanie sprawcy, może być rzecz lub mienie).
Rzeczą jest przedmiot materialny - art. 45 KC.
W tym ujęciu pojęcie rzeczy występuje np. w definicji kradzieży. W niektórych przepisach ustawa określa jakie rzeczy mogą być przedmiotem czynu np. art. 289 - może być tylko pojazd mechaniczny a przedmiotem paserstwa - art. 291 może być tylko rzecz uzyskana za pomocą czynu zabronionego.
Przez mienie jako przedmiot czynu należy rozumieć nie tylko rzeczy lecz również wszelkiego rodzaju prawa majątkowego o charakterze rzeczowym lub obligacyjnym, czyli jakiekolwiek usługi, świadczenia, zyski lub użytki.
W tym ujęciu mienie występuje jako przedmiot czynu takich przestępstw jak np. wymuszenie rozbójnicze - art. 282, oszustwo - art. 286.
Prawo polskie przewiduje też wykroczenia przeciwko mieniu, kradzież, paserstwo.
Jako wykroczenia - jeżeli wartość rzeczy nie przekracza 250 zł.
KRADZIEŻ I PRZYWŁASZCZENIE - art. 278
Art. 278.
§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.
Typ podstawowy od 3 miesięcy do 5 lat. Występek ścigany z urzędu, zaś na szkodę osoby najbliższej na wniosek pokrzywdzonego.
Kradzież rzeczy do 250 zł stanowi wykroczenie, chyba że sprawca popełnił czyn z włamaniem, stosował gwałt, lub groźbę jego natychmiastowego użycia, przedmiotem czynu była broń, amunicja, materiały wybuchowe.
Jest przestępstwem ogólnosprawczym, umyślnym o charakterze kierunkowym, którego można się dopuścić jedynie w zamiarze bezpośrednim w celu przywłaszczenia ( dolus directus coloratus )
Nie należy do znamion motyw zysku lub cel osiągnięcia korzyści majątkowej - z wyjątkiem bezprawnego uzyskania programu komputerowego.
Cel przywłaszczenia oznacza zamiar postąpienia z przedmiotem zaboru tak, jakby się było jego właścicielem.
Działanie sprawcy polega na zaborze w celu przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej.
Przez zabór rozumieć należy wyjęcie rzeczy spod władztwa osoby nim władającej i objęcie go we własne władanie.
Chodzi tu o faktyczne władztwo nad to rzeczą. Ponieważ atakowane zaborem władztwo nad tą samą rzeczą jest stosunkiem faktycznym a nie prawnym, możliwe jest dokonanie zaboru rzeczy będącej we władztwie osoby, która do tego nie ma tytułu własności.
Jest to przestępstwo materialne.
W myśl przyjętej tzw. teorii zawładnięcia jest ono dokonane z chwilą objęcia rzeczy. Przez sprawcę w faktyczne władanie.
Zabór rzeczy w celu samowolnego użycia jest wykroczeniem, lub występkiem przewidzianym w art. 289 KK , jeżeli jego przedmiotem jest samochód lub inny pojazd mechaniczny.
Przedmiotem czynu jest rzecz. Ta rzecz musi być:
1) ruchoma
2) przedstawiać wartość majątkową
3) cudza
4) może być współwłasnością.
Kradzież energii - uzyskiwanie jej w sposób bezprawny przez podłączenie się do cudzego źródła energii albo przez uszkodzenie lub zmiany w urządzeniu pomiarowym, co wiąże się z przywłaszczeniem wartości majątkowej
Kradzież karty magnetycznej - fizyczne pozbawienie posiadacza władztwa nad tą kartą.
Uzyskanie cudzego programu komputerowego - bezprawne uzyskanie programu, jego kopiowanie itp.
Przez rzecz ruchomą należy rozumieć przedmiot fizyczny, który daje się przenieść z miejsca na miejsce, a także polski albo obcy pieniądz lub inny środek płatniczy oraz dokument uprawniający do otrzymywania sumy pieniężnej albo zawierającej obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenia uczestnictwa w spółce - art. 115 §9.
Typ kwalifikowany - kradzież rzeczy znacznej wartości - przekraczającej dwustukrotną wysokość najniższego wynagrodzenia w chwili popełnienia czynu.
Kara
Typ uprzywilejowany - kradzież mniejszej wagi uwzględnia się wartość rzeczy, okoliczności czynu, sposób jego popełnienia i motywy sprawcy oraz jego sytuację majątkową i rodzinną .
Kara grzywny , ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 290.
§ 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie,
podlega odpowiedzialności jak za kradzież.
§ 2. W razie skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego, sąd orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości podwójnej wartości drzewa.
Szczególny typ kradzieży - tzw. Kradzież leśna - wyrąb drzewa w celu jego przywłaszczenia, albo zabór w takim celu drzewa wyrąbanego lub powalonego art. 290 KK.
W razie skazania obligatoryjnie orzeka się nawiązkę w wysokości podwójnej wartości wyrąbanego lub skradzionego drzewa.
KRADZIEŻ Z WŁAMANIEM art. 279 KK
Art. 279.
§ 1. Kto kradnie z włamaniem,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli kradzież z włamaniem popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Kwalifikowany typ kradzieży.
Zachodzi wtedy gdy sprawca zabiera mienie w celu przywłaszczenia w następstwie usunięcia przeszkody materialnej, będącej częścią konstrukcji pomieszczenia zamkniętego lub specjalnym zamknięciem tego pomieszczenia utrudniającym dostęp do jego wnętrza.
Sposób pokonania przeszkody jest obojętny dla bytu przestępstwa. Kradzież samochodu połączona z wyłamywaniem zamków , okien jest kradzieżą z włamaniem.
Znaczna rozpiętość z punktu widzenia społecznej szkodliwości i stąd wypadki mniejszej wagi o niższej sankcji od 3 m - cy do 5 lat pozbawienia wolności ( art. 283 ).
Na szkodę osoby najbliższej ściganie na wniosek.
PRZYWŁASZCZENIE RZECZY - art. 284 kk
Art. 284.
§ 1. Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli przywłaszczenie nastąpiło na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Jest przestępstwem materialnym ( skutek - utrata rzeczy przez właściciela w wyniku zachowania się sprawcy), ogólnosprawczym, które można popełnić jedynie w zamiarze bezpośrednim ( kierunkowym ) .
Dokonane bez zaboru dotyczy nie tylko cudzej rzeczy ruchomej, ale także cudzego prawa majątkowego. Sposób wejścia przez sprawcę w posiadanie jest obojętny dla bytu przestępstwa. Polega na uzurpowaniu sobie własności tj. na zamiarze postąpienia z rzecza tak, jak by się było jej właścicielem.
Występuje tu sytuacja, gdy sprawca jest prawnie w posiadaniu rzeczy i postanawia ją przywłaszczyć - włączyć ją do swojego majątku i stanu posiadania (np. kasjer przewożący gotówkę z banku do kasy) lub rozporządzić rzeczą na rzecz innej osoby.
TYP KWALIFIKOWANY PRZYWŁASZCZENIA - sprzeniewierzenie art. 284 § 2 KK - polega na przywłaszczeniu rzeczy powierzonej (oddanej na przechowanie). Powierzenie - przekazanie rzeczy z zastrzeżeniem jej zwrotu, toteż występuje tu nadużycie zaufania.
Zagrożone sankcją od 3 m - cy do 5 lat p. w.
Wyodrębnione z przywłaszczenia zostało przestępstwo nadużycia zaufania, polegające na działaniu na szkodę interesów majątkowych osoby, której sprawami majątkowymi sprawca obowiązany był zajmować się ( art. 296 KK ).
Kwalifikowany typ przywłaszczenia - mienie znacznej wartości albo dobra o innym istotnym znaczeniu dla kultury.
Uprzywilejowany - wypadek mniejszej wagi, przywłaszczenie rzeczy znalezionej.
Szczególny typ przywłaszczenia - plagiat. Przedmiotem są wytwory myśli człowieka i związane z tym prawa, tj. prawo autorskie i prawa pokrewne. Odrębna regulacja - art. 115 ustawy z 04.02.1994 r. o ochronie praw autorskich i praw pokrewnych.
ZABÓR - to wyjęcie rzeczy spod władztwa dotychczasowego jej posiadacza w zamierza postąpienia z nią jak z własną.
Kradzież rzeczy do wartości 250 zł jest wykroczeniem - art. 119 kodeksu wykroczeń - nie dot. to kradzieży programu komputerowego, energii elektrycznej, karty do bankomatu oraz gdy przedmiotem zaboru jest broń, amunicja, materiały wybuchowe, albo gdy kradzież została dokonana z użyciem przemocy lub groźby.
Jeśli kradzież została popełniona na szkodę osoby najbliższej to ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego (nie dotyczy to programu komputerowego) - art. 278 § 4, 5 kk.
ROZBÓJ - art. 280 § 1 kk.
Art. 280.
§ 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Typ przestępstwa złożonego, charakteryzuje się podwójną kierunkowością ( sprawca działa w celu przywłaszczenia, a ponadto używając wymienionych środków zmierza bezpośrednio do sparaliżowania lub uniemożliwienia oporu posiadacza rzeczy. Zastosowanie przemocy musi nastąpić przed lub w trakcie dokonywania zaboru ( po - kradzież rozbójnicza art. 281 KK ).
Przemoc - zastosowanie bezpośredniej przemocy fizycznej skierowanej na ciało pokrzywdzonego w celu jego obezwładnienia lub pokonania oporu po to, aby wykonać zabór posiadanej przez niego rzeczy.
Groźba użycia przemocy - grożenie pobiciem, spowodowaniem uszkodzenia ciała lub zastosowaniem innej formy przemocy fizycznej, przy czym groźba ta nie musi być bezpośrednio skierowana do osoby, której rzecz sprawca chce zagarnąć, ale może np. dotyczyć obecnej przy zdarzeniu osoby najbliższej.
Doprowadzenie do stanu nieprzytomności lub bezbronności np. odurzenie pokrzywdzonego, związanie ofiary oraz sytuacja gdy wielość napastników lub znaczna dysproporcja sił pozbawia pokrzywdzonego możliwości oporu lub też możliwość tę w istotnym zakrasie ogranicza..
Polega na zaborze mienia w celu przywłaszczenia, dokonanym z użyciem przemocy fizycznej, groźby natychmiastowego jej użycia albo z doprowadzeniem człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności.
TYP KWALIFIKOWANY ROZBOJU - jest to rozbój z użyciem broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu oraz środka obezwładniającego, działanie wspólnie z inną osobą , która się takim narzędziem posługuje. Również działanie w każdy inny sposób, który bezpośrednio zagraża życiu pokrzywdzonego - art. 280 § 2 kk.
Rozbój kwalifikowany jest zbrodnią zagrożoną karą pozbawienia wolności od lat 3 do 15.
Broń palna - urządzenie zdolne do wyrzucenia pocisku sprężonymi gazami, powstałymi w wyniku spalania się materiału miotającego, i skutecznego rażenia nim człowieka, tj. spowodowania śmierci lub obrażeń ciała.
Podobnie niebezpieczny przedmiot - przedmioty niebezpieczne ze względu na swe właściwości ( z wyraźnym pominięciem tych, które się stają niebezpieczne ze względu na sposób użycia np. kij ) .
„ Posługuje się” - interpretacja szersza niż „używa” uwzględniając zademonstrowanie gotowości użycia.
Jeżeli sprawca używając przemocy spowoduje uszkodzenia ciała lub rozstrój zdrowia, zachodzi podstawa do zastosowania kumulatywnej kwalifikacji prawnej ( art. 11 § 2 i 3 )
KRADZIEŻ ROZBÓJNICZA art. 281 KK
Art. 281.
Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Jest przestępstwem złożonym, w ustawowym opisie mieszczą się znamiona kradzieży i groźby karalnej lub zmuszania . Wymaga więzi czasowo - sytuacyjnej między zaborem a użytymi przez sprawcę środkami przemocy lub groźby w celu utrzymania się w posiadaniu zabranego mienia.
Typ kwalifikowany przestępstwa kradzieży, przestępstwo umyślne, które można jedynie popełnić w zamiarze bezpośrednim, jest to przestępstwo kierunkowe.
Zabór dokonany został bez zastosowania przemocy, ale już samo utrzymanie się w posiadaniu zabranej rzeczy następuje z jej użyciem lub groźby użycia albo doprowadzeniem człowieka do nieprzytomności lub bezbronności - art. 281 kk.
Różnica polega na kolejności zastosowania środków rozbójniczych - przy rozboju do obezwładnienia lub pokonania oporu, a przy kradzieży rozbójniczej sprawca stosuje takie środki aby utrzymać się w posiadaniu skradzionej rzeczy. Przemoc i groźba użycia zastosowane mogą być także wobec osób trzecich.
WYMUSZENIE ROZBÓJNICZE art. 282 KK
Art. 282.
Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprzestania działalności gospodarczej,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Polega na zmuszeniu innej osoby czy to przemocą, czy to groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, do rozporządzenia mieniem według woli sprawcy, np. zmuszenie do zmiany zapisu w testamencie, do zaprzestania działalności gospodarczej - art. 282 kk.
Groźba zamachu na życie lub zdrowie skierowana może być zarówno przeciwko osobie zmuszanej, jak i przeciwko innej osobie, w szczególności najbliższej pokrzywdzonemu. Może dotyczyć dokonania zabójstwa, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia. Gwałtowny zamach na mienie - zapowiedź unicestwienia lub uszkodzenia mienia, przy czym zamach ten musi być gwałtowny tzn. polegać np. na podpaleniu czy wysadzeniu w powietrze budynku itp.
Rozporządzenia mieniem - dotyczy mienia w szerokim zakresie i znaczeniu. Wiązać się też może z zapłaceniem określonej kwoty jako „okupu” związanym z porywaniem osób, co skutkuje kumulatywna kwalifikacją prawną z art. 282 w zw. z art. 212 lub 189 i 191 KK, w zależności od stanu faktycznego. Kwalifikacja z art. 282 zachodzi tylko wtedy, gdy zmuszanie dotyczy rozporządzenia mieniem, nie może więc mieć zastosowania w razie zmuszania pokrzywdzonego do innych zachowań..
Zmuszanie do wydania rzeczy - gdy następuje natychmiast zachodzi rozbój. Wymuszenie rozbójnicze zaś gdy zmuszenie do rozporządzenia mieniem w przyszłości, chociażby najbliższej.
Art. 283.
W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w art. 279 § 1, art. 280 § 1 lub w art. 281 lub 282,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
OSZUSTWO „ KLASYCZNE ” - art. 286 § 1 kk.
Art. 286.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Jest przestępstwem materialnym, skutkiem jest niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego Przedmiot wykonawczy - mienie w znaczeniu szerszym, obejmujące zarówno uszczerbek majątkowy jak i utracone korzyści jeżeli są następstwem niekorzystnego rozporządzenia mieniem.
Jest przestępstwem kierunkowym, jego znamię stanowi cel w postaci osiągnięcia korzyści majątkowej - sprawca musi obejmować swą świadomością i wolą wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd lub wyzyskanie błędu aby w ten sposób doprowadzić go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Konieczne jest wykazanie związku przyczynowego między działaniem sprawcy a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem., jak również kierunkowości zamiaru sprawcy w postaci osiągnięcia korzyści majątkowej.
Formy doprowadzenia pokrzywdzonego do podjęcia niekorzystnej decyzji:
— wprowadzenie w błąd ( tzw. oszustwo „czynne” ) - sprawca własnymi siłami i podstepnymi zabiegami doprowadza pokrzywdzonego do mylnego wyobrażenia o okreslonym stanie rzeczy;
— wyzyskanie błędu - oszustwo „bierne” - sprawca przejawia aktywność co do wyzyskania błędnego, mylnego wyobrażenia w którym znajduje się osoba pokrzywdzona;
— wyzyskanie niezdolności pokrzywdzonego co do należytego pojmowania przedsiębranej czynności; niezdolność może mieć charakter stały albo przemijający.
— Oszukańcze gry hazardowe - wg orzecznictwa SN - gry, których reguły mają charakter oszukańczy albo gdy sprawca narusza reguły gry, mając na celu oszukanie jej uczestników i osiągnięcie w ten sposób korzyści majątkowej.
Polega na wprowadzeniu w błąd pokrzywdzonego albo wyzyskaniu błędu lub wykorzystaniu jego niezdolności do należytego pojmowania znaczenia przedsiębranej czynności i w konsekwencji tego doprowadzenie go w ten sposób do rozporządzenia jego własnym lub cudzym mieniem w sposób niekorzystny w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Jest to przestępstwo materialne - dokonanie następuje z chwilą rozporządzenia mieniem.
TYP KWALIFIKOWANY OSZUSTWA - ZE WZGLĘDU NA ZNACZNA WARTOŚĆ MIENIA będącego przedmiotem rozporządzenia oraz popełnienie przestępstwa w stosunku do dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury. Typ uprzywilejowany w wypadku mniejszej wagi . Popełnione przeciwko osobie najbliższej ścigane na wniosek.
OSZUSTWO KOMPUTEROWE ART. 287 KK
Art. 287.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przesyłanie informacji lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis na komputerowym nośniku informacji,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Sprawca nie wprowadza w błąd ani nie wykorzystuje błędu pokrzywdzonego, natomiast dokonuje ingerencji w cudze urządzenia lub system przeznaczony do gromadzenia lub przetwarzania danych i informacji ( urządzenia komputerowe ) albo ich przesyłania ( poczta e-mail, Internet ). Przestępne zachowanie - wpływanie - bez upoważnienia - na dane, usuwanie istniejących lub wprowadzanie nowych zapisów na komputerowym nośniku informacji.
Przestępstwo kierunkowe, strona podmiotowa - działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, albo wyrządzenia szkody innej osobie. Na szkodę najbliższej ścigane na wniosek.
SZALBIERSTWO
Jest to wyłudzenie płatnego świadczenia bez zamiaru uiszczenia za nie należności. Polega ono karalności wg kodeksu wykroczeń, za wyjątkiem wyłudzenia noclegu, uchylania się od zapłaty za zamówione dzieło - które to karalne są według kodeksu karnego, jak za oszustwo - z art. 286 kk.
PASERSTWO
Art. 292.
§ 1. Kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. W wypadku znacznej wartości rzeczy, o której mowa w § 1, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 293.
§ 1. Przepisy art. 291 i 292 stosuje się odpowiednio do programu komputerowego.
§ 2. Sąd może orzec przepadek rzeczy określonej w § 1 oraz w art. 291 i 292, chociażby nie stanowiła ona własności sprawcy.
Polega ono na nabyciu lub pomocy z zbywaniu rzeczy pochodzącej z czynu zabronionego, albo na przyjęciu lub pomocy w ukryciu takiej rzeczy - związane z osiągnięciem korzyści majątkowej.
Formy alternatywne popełnienia przestępstwa :
— nabycie rzeczy uzyskanych za pomocą czynu zabronionego - odpłatne uzyskanie jej od osoby władającej tą rzeczą i zbywającej ją na rzecz pasera. Jako nabywca w złej wierze nie uzyskuje on własności nabytej rzeczy.
— pomoc w zbyciu rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego;
— przyjęcie rzeczy np. na przechowanie, przy czym motywem kierującym sprawcą jest niewątpliwie osiągniecie korzyści majątkowej;
— pomoc do ukrycia rzeczy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej
POPLECZNICTWO - to jedynie chęć udzielenia pomocy sprawcy w uniknięciu odpowiedzialności karnej - art. 239 kk.
PASERSTWO w typie podstawowym może być:
a. umyślne - do odpowiedzialności sprawcy konieczna jest wiedza , że rzecz pochodzi z czynu zabronionego , albo uświadamianie sobie przez sprawcę takiej możliwości i godzenie się z nią. Samo nabycie, pomoc do zbycia, a także przyjęcie i pomoc do ukrycia wymagają zamiaru bezpośredniego.
KWALIFIKOWANYM TYPEM PASERSTWA jest paserstwo popełnione w stosunku do rzeczy znacznej wartości (art. 294 § 1 kk.) lub czynienie z niego stałego źródła dochodu (jest to tzw. paserstwo zawodowe - art. 65 kk.)
b. nieumyślne - co stanowi typ uprzywilejowany - zachodzi, gdy sprawca na podstawie towarzyszących jego czynowi okoliczności powinien i może przypuszczać, że rzecz, którą nabywa, pomaga w zbyciu, przyjmuje lub pomaga w jej ukryciu pochodzi z czynu zabronionego art. 292 KK . Na zasadzie argumentum a minore ad maius należy przyjąć, że skoro ustawa przewiduje odpowiedzialność za niedbalstwo, to tym bardziej jest ona uzasadniona w wypadku lekkomyślności, która jest cięższą postacią winy nieumyślnej.
Art. 294.
§ 1. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 278 § 1 lub 2, art. 284 § 1 lub 2, art. 285 § 1, art. 286 § 1, art. 287 § 1, art. 288 § 1 lub 3, lub w art. 291 § 1, w stosunku do mienia znacznej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Tej samej karze podlega sprawca, który dopuszcza się przestępstwa wymienionego w § 1 w stosunku do dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury.
Art. 295.
§ 1. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 278, 284-289, 291, 292 lub 294, który dobrowolnie naprawił szkodę w całości albo zwrócił pojazd lub rzecz mającą szczególne znaczenie dla kultury w stanie nieuszkodzonym, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa wymienionego w § 1, który dobrowolnie naprawił szkodę w znacznej części, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
ZNISZCZENIE LUB USZKODZENIE CUDZEJ RZECZY art. 288 KK
Art. 288.
§ 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza przepisy obowiązujące przy zakładaniu lub naprawie takiego kabla.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 1 - zniszczenie, uszkodzenie lub uczynienie niezdatną do użytku cudzej rzeczy, Przedmiotem ochrony są także nieruchomości
§ 3 - przerwanie lub uszkodzenie kabla podmorskiego albo naruszenia przepisów dotyczących zakładania lub naprawy takiego kabla.
Niszczenie - zniszczenie całkowite lub tak znaczne naruszenie substancji materialnej rzeczy, iż nie nadaje się ona do używania zgodnie z przeznaczeniem.
Uszkodzenie - naruszenie lub uszczuplenie substancji materialnej lub takie oddziaływanie na rzecz, które powoduje istotne ograniczenie jej właściwości użytkowych.
Uczynienie niezdatnym do użytku - pozbawienie mienia właściwości użytkowych, jednakże bez istotnego naruszenia jego substancji.
Przestępstwo materialne ( jego dokonanie wymaga skutku w postaci unicestwienia rzeczy, uszkodzenia jej substancji, spowodowania niezdatności do użytku ), umyślne, które można popełnić w obu formach zamiaru.
Ściganie - z wyjątkiem, gdy dotyczy ono kabla podmorskiego - odbywa się na wniosek pokrzywdzonego.
„KRÓTKOTRWAŁY” ZABÓR POJAZDU MECHANICZNEGO ART. 289 KK
Art. 289.
§ 1. Kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 pokonuje zabezpieczenie pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną, pojazd stanowi mienie znacznej wartości albo sprawca następnie porzuca pojazd w stanie uszkodzonym lub w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia pojazdu albo jego części lub zawartości,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono używając przemocy lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. W wypadkach określonych w § 1-3 sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności.
§ 5. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Regulacja ta pełni po części funkcję tzw. penalizacji zastępczej - wtedy gdy sprawca zaboru działał w zamiarze przywłaszczenia go, ale tego zamiaru nie zdołano mu udowodnić. Polega na wyjęciu pojazdu mechanicznego spod władztwa osoby uprawnionej .
Przestępstwo ma charakter materialny ( jego skutkiem jest utrata władztwa nad pojazdem przez osobę uprawnioną ), popełnione być może jedynie w zamiarze bezpośrednim kierunkowym tj. w celu samowolnego używania zabranego pojazdu. Kryterium rozróżnienia między omawianym występkiem a kradzieżą jest zamiar sprawcy ( kryterium podmiotowe )
Typy kwalifikowane :
3. pokonanie zabezpieczeń pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną;
4. znaczna wartość pojazdu;
5. uszkodzenie pojazdu
6. porzucenie pojazdu w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia albo jego części lub zawartości;
7. rozbójniczy zabór pojazdu mechanicznego tj, popełniony przy użyciu przemocy lub groźby natychmiastowego jej użycia albo przez doprowadzenie człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności - ciężki występek : kara od roku do 10 lat
Popełniony na szkodę osoby najbliższej - ściganie na wniosek.
ROZDZIAŁ XXXVI - przestępstwa przeciwko obrotowi
gospodarczemu
Przestępstwo nadużycia zaufania
Art. 296.
§ 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 2 wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 3 działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 5. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę.
Art. 296a.
§ 1. Kto, pełniąc funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą lub mając, z racji zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji, istotny wpływ na podejmowanie decyzji związanych z działalnością takiej jednostki, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w zamian za zachowanie mogące wyrządzić tej jednostce szkodę majątkową albo za czyn nieuczciwej konkurencji lub za niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w wypadkach określonych w § 1 udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 wyrządza znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 5. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 2 albo w § 3 w związku z § 2, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Art. 296b.
§ 1. Kto, organizując profesjonalne zawody sportowe lub w nich uczestnicząc, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w zamian za nieuczciwe zachowanie, mogące mieć wpływ na wynik tych zawodów,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w wypadkach określonych w § 1 udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 2 albo w § 3 w związku z § 2, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Na mocy art. 296 § 1 kk. odpowiedzialności karnej podlega też nadużycie zaufania przy prowadzeniu działalności gospodarczej lub spraw majątkowych na rzecz innego podmiotu poprzez wyrządzenie mu znacznej szkody majątkowej (tj. przekraczającej 200-ktorną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia).
Odpowiedzialność podlega zaostrzeniu, gdy sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy wyrządził szkodę w wielkich rozmiarach - art. 296 § 2, 3 kk.
Złagodzenie kary następuje zaś, gdy do szkody doszło w wyniku zarzucalnej nieumyślności. Jeżeli zaś sprawca dobrowolnie i w całości naprawił wyrządzoną szkodę przed wszczęciem postępowania to może on na mocy art. 296 §5 kk. uniknąć karalności.
Nadużycie zaufania jest przestępstwem indywidualnym. Jego podmiotem może być jedynie osoba szczególnie zobowiązana do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej. Podstawą tego zobowiązania może być przepis prawny, decyzja odpowiedniego organu lub umowa cywilnoprawna. Najczęściej w grę wchodzą obowiązki wynikające z umowy, w tym szczególnych postaci komisu, pełnomocnictwa, prokury czy powiernictwa. Znamię zajmowania się cudzymi sprawami dotyczy zarówno umocowania do działalności w szerszym charakterze, jak i pojedynczych transakcji majątkowych.
Podmiotem przestępstwa może też być adwokat lub radca prawny, jeżeli występują jako pełnomocnicy w sprawach majątkowych, osoby, które prowadzą działalność gospodarczą na cudzą rzecz ( rachunek ) i w cudzym imieniu ( w szczególności wytwórczą, handlową, usługową lub budowlaną ). Nie wypełnia cech podmiotu osoba, która zawiaduje wprawdzie cudzym majątkiem lub prowadzi działalność gospodarczą, ale czyni to na własne ryzyko i na swój rachunek, a także osoba wykonująca umowę o dzieło.
Warunkiem odpowiedzialności jest wyrządzenie znacznej szkody majątkowej przez nadużycie uprawnień lub niedopełnienie ciążących na sprawcy obowiązków. Nadużycie dotyczy zarówno działań wykraczających poza zakres udzielonych uprawnień, jak i formalnie mieszczących się w ich granicach, ale sprzecznych z interesem mocodawcy lub obowiązkami „ dobrego gospodarza”. Niedopełnieniem będzie zaniechanie podjęcia działań, które wynikają z udzielonego umocowania lub zasad dobrego gospodarowania.
Przestępstwo ma charakter skutkowy, gdyż warunkiem jego dokonania jest wyrządzenie znacznej szkody podmiotowi, w którego imieniu lub na którego rzecz sprawca zobowiązany był działać. Wymagane jest ustalenie związku przyczynowego między działaniem lub zaniechaniem sprawcy a wyrządzoną szkodą. Przepisy art. 115 § 5, 6, 7 stosuje się jako wskaźniki wielkości szkody, celem ujednolicenia praktyki, choć ich zasadność może być dyskusyjna.
Znamię obejmuje szerokie rozumienie szkody majątkowej, zgodnie z jej cywilnoprawnym i gospodarczym znaczeniem - uszczerbek w majątku i utracone korzyści.
Strona podmiotowa podstawowego typu przestępstwa nadużycia zaufania wyraża się w winie umyślnej w formie zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego. Ustawa przewiduje także kwalifikowany typ przestępstwa, jeżeli sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej tj. chciał ją osiągnąć dla siebie lub dla kogo innego. Wymagany jest w tym przypadku zamiar bezpośredni o charakterze kierunkowym. Drugim typem kwalifikowanym jest wyrządzenie szkody majątkowej w wielkich rozmiarach. Chodzi tutaj więc o szkodę wielką, która przekracza tysiąckrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia w chwili popełnienia czynu zabronionego. Występuje również typ uprzywilejowany, gdy wyrządzona szkoda jest wynikiem lekkomyślności lub niedbalstwa sprawcy, tj. sprawca dopuszcza się nieumyślnie omawianego przestępstwa. Kodeks kerny przewiduje klauzulę niekaralności przy czynnym żalu, wymagając do jej zastosowania, aby sprawca przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie w całości naprawił wyrządzoną szkodę. Uwzględniono tutaj interes pokrzywdzonego przestępstwem, dla którego najistotniejsze jest wyrównanie wyrządzonej szkody, do czego klauzula bezkarności ma skłaniać sprawcę.
„ Przed wszczęciem postępowania ” - czy chodzi o wszczęcie postępowania w sprawie ( in rem ) , czy także przeciwko osobie ( in personam ). Z klauzuli niekaralności skorzystać może sprawca także wtedy, gdy postępowanie w sprawie zostało już wszczęte - do czasu przedstawienia mu zarzutów. Jeżeli sprawca nie wyrównał w całości wyrządzonej szkody, ale wszczął starania o jej naprawienie lub naprawił ją częściowo, mogą zachodzić przesłanki do nadzwyczajnego złagodzenia kary.
Oszustwo kredytowe, subwencyjne i w zakresie zamówień publicznych.
Art. 297.
§ 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub innej osoby kredytu, pożyczki bankowej, gwarancji kredytowej, dotacji, subwencji lub zamówienia publicznego, przedkłada fałszywe lub stwierdzające nieprawdę dokumenty albo nierzetelne, pisemne oświadczenia dotyczące okoliczności mających istotne znaczenie dla uzyskania takiego kredytu, pożyczki bankowej, gwarancji kredytowej, dotacji, subwencji lub zamówienia publicznego,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi nie powiadamia właściwego organu lub instytucji o powstaniu okoliczności mogących mieć wpływ na wstrzymanie lub ograniczenie wysokości udzielonego kredytu, pożyczki bankowej, gwarancji kredytowej, dotacji, subwencji lub zamówienia publicznego.
§ 3. Nie podlega karze, kto dobrowolnie przed wszczęciem postępowania karnego zapobiegł wykorzystaniu kredytu, pożyczki bankowej, gwarancji kredytowej lub subwencji, zrezygnował z zamówienia publicznego lub dotacji uzyskanych w sposób określony w § 1 lub 2 albo zaspokoił roszczenia pokrzywdzonego.
Papiery wartościowe, kredyty i gwarancje kredytowe, subwencje oraz zamówienia publiczne odgrywają podstawową rolę w systemie gospodarki rynkowej, opartym na zasadzie swobody obrotu gospodarczego, co zakłada wysoki poziom zaufania do wymienionych instytucji oraz do rzetelności podmiotów korzystających z nich.
Przedmiotem ochrony są instytucje pożyczki bankowej, kredytu, gwarancji kredytowej, dotacji, subwencji oraz zamówień publicznych. W ochronie tej chodzi o rzetelność i prawidłowe funkcjonowanie tych instytucji pod względem celów, którym mają służyć.
Kredyt - stosunek ekonomiczno - prawny pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, opartym na umowie kredytowej, na mocy której kredytodawca zobowiązuje się oddać kredytobiorcy określoną kwotę środków pieniężnych na konkretne cele.
Gwarancja kredytowa - gwarancja udzielona przez bank osobie krajowej lub zagranicznej w związku z zaciągniętym kredytem.
Pożyczka - umowa cywilnoprawna przenosząca na pożyczkobiorcę własność określonej sumy pieniędzy.
Dotacja - wydatki celowe budżetu państwa na rzecz budżetów lokalnych lub podmiotów gospodarczych, natomiast subwencja - bezzwrotna pomoc na rzecz gmin o charakterze ogólnym lub związana z określonymi zadaniami.
Zamówienie publiczne - pochodzące ze środków publicznych ( państwowych jednostek budżetowych, samorządu terytorialnego, funduszy celowych ) zamówienia na roboty budowlane, dostawy lub usługi.
Strona przedmiotowa omawianych oszustw ograniczona została do dwóch czynności : przedkładania fałszywych lub stwierdzających nieprawdę dokumentów oraz składania nierzetelnych pisemnych oświadczeń.
Dokumentem - jest każdy przedmiot który stanowi dowód prawa, stosunku prawnego albo okoliczności mającej mieć znaczenie prawne. Fałszywe są dokumenty podrobione lub dokumenty autentyczne, które zawierają informacje nieprawdziwe. Nierzetelne oświadczenia - takie które zawierają informacje nieprawdziwe albo przemilczenia mające adresatowi sugerować stan rzeczy inny niż rzeczywisty. Fałszywe lub stwierdzające nieprawdę dokumenty albo nierzetelne oświadczenia stanowią znamię omawianych oszustw tylko wtedy, gdy dotyczą okoliczności istotnych dla uzyskania kredytu, pożyczki bankowej, gwarancji kredytowej, dotacji, subwencji lub zamówienia publicznego.
Przedmiotowe znamiona oszustwa gospodarczego wyczerpują się w przedłożeniu fałszywych lub stwierdzających nieprawdę dokumentów albo nierzetelnych oświadczeń. Karalność jest przesunięta na przedpole czynu stanowiącego klasyczne oszustwo, które jest przestępstwem skutkowym. Chodziło o skrócenie warunków penalizacji dla uniknięcia trudności dowodowych. Mamy tu więc do czynienia z przestępstwem formalnym z narażenia.
Oszustwo jest przestępstwem kierunkowym. Sprawca musi przedłożyć fałszywe lub stwierdzające nieprawdę dokumenty albo złożyć nierzetelne pisemne oświadczenia w celu uzyskania kredytu lub innego świadczenia, o którym mowa w tym przepisie. Odpowiedzialność również za oszustwo nieumyślne - sprawca nie wiedział, że zawarte w przedłożonej przez niego dokumentacji dane są nieprawdziwe, ale przy zachowaniu wymaganej staranności mógł uniknąć przedłożenia wadliwych lub fałszywych dokumentów. Ustawa przewiduje również odpowiedzialność tego, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi nie powiadomił właściwego organu lub instytucji o powstaniu okoliczności mogących mieć wpływ na wstrzymanie lub ograniczenie wysokości kredytu, pożyczki bankowej, gwarancji kredytowej, dotacji, subwencji. Właściwy organ - ten który przyznał kredyt, dotację itd. Okoliczności - wynikają one z warunków przyznania wymienionych świadczeń. Typ przestępstwa polegający na zaniechaniu, przy czym jego podmiot określony jest indywidualnie, gdyż może nim być jedynie osoba, na której ciąży wspomniany obowiązek. Strona podmiotowa przestępstwa wyraża się w umyślności w formie zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego.
Art. 297 § 3 przewiduje klauzulę niekaralności wobec sprawcy, który po popełnieniu przestępstwa, a przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wykorzystaniu kredytu, gwarancji kredytowej, dotacji itd. albo zaspokoił roszczenia pokrzywdzonego. Znamię zapobiegł oznacza niepodjęcie przyznanego kredytu lub jego zwrot przed wykorzystaniem, niewykorzystanie udzielonej gwarancji kredytowej, dotacji, itd.
Zbieg przestępstw lub zbieg przepisów - do znamion przestępstwa należy bowiem przedkładanie fałszywych lub stwierdzających nieprawdę dokumentów, co odpowiada treści występku z art. 270 § 1 KK. Posłużenie się fałszywym dokumentem jest jedynie środkiem do celu określonego w art. 297 § 1 KK, a nie odrębnym zachowaniem przestępnym - reguła wielości ocen w oparciu o regułę konsumpcji - gdyż posłużenie się fałszywym dokumentem jest wkalkulowane w treść art. 297. inaczej trzeba ocenić sytuację, gdy sprawca sam fałszuje dokument ( podrabia lub przerabia po to aby następnie posłużyć się nim dla celów określonych w art. 297 KK. W grę wchodzą dwa czyny - realny zbieg przestępstw z art. 270 § 1 art. 297 § 1 , przy czym czynny żal, o którym mowa w art. 297 § 3, uchyla karalność jedynie drugiego z nich 9 względy słuszności oraz fakt, iż fałszowanie dokumentów zawiera samo w sobie znaczną wielkość kryminalnego bezprawia ). Relacja między oszustwem gospodarczym a przepisami o oszustwach przeciwko mieniu. W wypadku gdy sprawca wyłudzi świadczenie przyjąć trzeba podstawę do kumulatywnej kwalifikacji art. 297 § 1 i art. 286 § 1 KK, mimo że rodzi to wątpliwości, czy działanie odpowiadające de facto usiłowaniu wyłudzenia nie zostaje pochłonięte przez dokonane wyłudzenie. Jednak tylko kumulatywna kwalifikacja oddaje pełną charakterystykę popełnionego przestępstwa.
Oszustwo kapitałowe
Art. 311.
Kto, w dokumentacji związanej z obrotem papierami wartościowymi, rozpowszechnia nieprawdziwe informacje lub przemilcza informacje o stanie majątkowym oferenta, mające istotne znaczenie dla nabycia, zbycia papierów wartościowych, podwyższenia albo obniżenia wkładu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Podstawową przesłanką właściwego funkcjonowania obrotu papierami wartościowymi jest prawdziwość i rzetelność informacji dotyczących stanu finansowego lub podmiotu wprowadzającego papiery wartościowe do obrotu. Ustawa - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi - określa odpowiedzialność emitenta za podanie w prospekcie informacji nieprawdziwych lub zatajenie prawdziwych. Jest to przestępstwo indywidualne, związane z warunkami publicznego obrotu papierami wartościowymi. Regulacja zawarta w art. 311 KK chroni także niepubliczny obrót. Określa odpowiedzialność karną za rozpowszechnianie w dokumentacji związanej z obrotem papierami informacji nieprawdziwych lub przemilczanie informacji prawdziwych o stanie majątkowym każdego oferenta. Przestępstwo ma charakter formalny, do jego dokonania nie jest bowiem potrzebny skutek w postaci faktycznego wprowadzenia w błąd nabywców lub zbywców.
Podmiotem przestępstwa może być każdy, kto działając we własnym imieniu albo reprezentuje inny podmiot rozpowszechnia nieprawdziwe albo przemilcza prawdziwe informacje. Subiektywnym warunkiem odpowiedzialności jest wiedza o tym, że rozpowszechniane informacje są nieprawdziwe lub że ma miejsce przemilczenie oraz że może to wprowadzić w błąd nabywców lub zbywców. Formą winy jest zarówno zamiar bezpośredni, jak i ewentualny, który zachodzi, gdy sprawca uświadamia sobie realną możliwość powyższych okoliczności i godzi się z tym.
Oszustwo handlowe
Art. 315.
§ 1. Kto, w celu użycia w obrocie gospodarczym, podrabia lub przerabia zalegalizowane narzędzie pomiarowe lub probiercze,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto podrobionego albo przerobionego narzędzia pomiarowego lub probierczego w obrocie gospodarczym używa albo takie narzędzie w celu użycia w obrocie gospodarczym przechowuje.
Art. 316.
§ 1. Pieniądze, dokumenty i znaki wartościowe podrobione, przerobione albo z usuniętą oznaką umorzenia oraz podrobione lub przerobione narzędzia pomiarowe, jak również przedmioty służące do popełnienia przestępstw określonych w tym rozdziale ulegają przepadkowi, chociażby nie stanowiły własności sprawcy.
§ 2. Podrobione albo przerobione znaki urzędowe określone w art. 314 należy usunąć, chociażby to miało być połączone ze zniszczeniem przedmiotu.
Kodeks nie przewiduje szczególnej formy oszustwa handlowego, toteż odpowiedzialność karna za takie oszustwo następuje na podstawie ogólnej regulacji zawartej w art. 286 § 1. w kodeksie wykroczeń została utrzymana szczególna regulacja drobnego oszustwa handlowego, ograniczona wysokością szkody po stronie nabywcy towaru lub usługi albo zbywcy produktu rolnego, która nie może jednorazowo przekraczać 100 zł.
Podmiotem oszustwa handlowego może być każda osoba sprzedająca towar lub usługi oraz nabywca produktów rolnych. Działanie sprawcy musi być umyślne, wymagany jest zamiar bezpośredni kierunkowy, tj. cel osiągnięcia korzyści majątkowej dla siebie lub kogo innego. Posługiwanie się nierzetelnym narzędziem nie zawiera odwołania do znamion oszustwa, może być więc popełnione zarówno w zamiarze bezpośrednim jak i ewentualnym. Jest przestępstwem materialnym, dokonanie następuje z chwilą uiszczenia należności za towar, wykonaną usługę albo produkty rolne lub hodowlane. Obecnie używanie podrobionych lub przerobionych narzędzi pomiarowych w obrocie gospodarczym jest przestępstwem określonym w art. 315 § 2 KK i zgodnie z normą art. 316, w razie skazania za posługiwanie się podrobionym lub przerobionym narzędziem pomiarowym w obrocie orzeka się przepadek tego narzędzia.
LICHWA art. 304 KK
Art. 304.
Kto, wyzyskując przymusowe położenie innej osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, zawiera z nią umowę, nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Zbliżona do oszustwa - wyzyskanie przymusowego położenia innej osoby przez zawarcie z nią umowy nakładającej obowiązek świadczenia niewspółmiernego do świadczenia wzajemnego . Niewspółmierność świadczenia musi być oczywista. Szczególna forma lichwy - pobieranie nadmiernych odsetek od pożyczki czy kredytu , tj. przekraczających dopuszczalną wysokość w odpowiednich przepisach.
Przepis martwy
OSZUSTWO GOSPODARCZE, które polega na przedkładaniu fałszywych lub stwierdzających nieprawdę dokumentów, nierzetelnych oświadczeniach, które mają na celu pozyskanie pożyczki, kredytu, dotacji, subwencji lub zamówienia publicznego - art. 297 § 1 kk.
Jest to przestępstwo formalne, gdyż do jego dokonania nie jest konieczne spowodowanie skutku w postaci realizacje wymienionych świadczeń.
Obok sprawcy karalności podlega też pracownik, który decyduje o dotacjach, zamówieniach publicznych, subwencji, który wbrew swoim obowiązkom służbowym nie powiadomił o powstaniu okoliczności mających wpływ na wstrzymanie lub ograniczenie wysokości wymienionych świadczeń - art. 297 § 2 kk.
KLAUZULA NIEKARALNOŚCI - art. 297 § 3 - podlega jej sprawca, który dobrowolnie, przed wszczęciem postępowania karnego zrezygnował z przyjęcia zamówienia publicznego, przyznanych mu świadczeń albo zaspokoił roszczenie pokrzywdzonego.
Oszustwo ubezpieczeniowe
Art. 298.
§ 1. Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty takiego odszkodowania,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania.
OSZUSTWO UBEZPIECZENIOWE - art. 298 § 1 kk. - polega ono na celowym spowodowaniu zdarzenia będącego podstawą do wypłaty odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczeniowej, np. pożaru, kradzieży.
Warunki penalizacji przesunięte są na etap czynności odpowiadających przygotowaniu do oszustwa klasycznego. Do wyczerpania strony przedmiotowej tego przepisu nie jest bowiem konieczna ani wypłata odszkodowania, ani nawet złożenie przez sprawcę wniosku o taką wypłatę. Przedmiotem ochrony jest interes społeczny związany z prawidłowym funkcjonowaniem instytucji ubezpieczenia, a także gospodarczy interes instytucji ubezpieczeniowych.
Ochroną objęte są ubezpieczenia w najszerszym zakresie ( społeczne i gospodarcze, przymusowe i dobrowolne, wynikające z ustawy lub z umowy ubezpieczeniowej, zawierana przez osoby fizyczne lub prawne ).
Zabronione zachowanie się polega na spowodowaniu opisanego zdarzenia w celu uzyskania odszkodowania. Jest to przestępstwo umyślne o charakterze kierunkowym. Zachowanie sprawcy może polegać np. na spaleniu domu. Zachowania takie wypełniają znamiona innego przestępstwa - w różnych formach jego popełnienia ( sprawstwo, sprawstwo kierownicze albo podżeganie ) - w szczególności spowodowania pożaru, zniszczenia rzeczy, kradzieży z włamaniem, toteż we wszystkich przypadkach zachodzi podstawa do kumulatywnej kwalifikacji prawnej, jeżeli czyn został popełniony w celu uzyskania odszkodowania. Obecna regulacja nie pozwala na kwalifikowanie na podstawie art. 298§1 pozorowania zdarzenia dającego podstawę do odszkodowania. Jeżeli sprawca występuje z wnioskiem o wypłatę odszkodowania zachodzi usiłowanie oszustwa, natomiast gdy wypłata następuje ( niekorzystne rozporządzenie mieniem ) wypełnione zostają znamiona oszustwa dokonanego. Powinna nastąpić kumulatywna kwalifikacja prawna czynu z art. 298 w zw. Z art. 286 KK. Przepis art. 298 § 2 przewiduje klauzulę niekaralności wobec sprawcy oszustwa ubezpieczeniowego, który przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania. W odróżnieniu od regulacji art. 297 § 3 podstawą niekaralności nie jest zaspokojenie pokrzywdzonego zakładu ubezpieczeń.
Udaremnienie lub utrudniania przetargu publicznego
Art. 305.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, udaremnia lub utrudnia przetarg publiczny albo wchodzi w porozumienie z inną osobą działając na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w związku z publicznym przetargiem rozpowszechnia informacje lub przemilcza istotne okoliczności mające znaczenie dla zawarcia umowy będącej przedmiotem przetargu albo wchodzi w porozumienie z inną osobą, działając na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Przepis art. 305 § 1 KK penalizuje udaremnianie lub utrudnianie przetargu publicznego na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest organizowany i dokonywany, albo wchodzi w porozumienie z inną osobą w celu działania na szkodę wymienionych podmiotów. Przedmiotem ochrony omawianego przepisu jest tutaj nie tylko interes właściciela mienia, oraz osób, na rzecz których przetarg jest dokonywany, lecz także prawidłowa realizacja i rzetelność instytucji przetargu publicznego.
Przetarg - oferowanie postępujących cen przy sprzedaży ruchomości lub nieruchomości, którą nabywa oferująca najwyższą cenę osoba.
Przetarg ma charakter publiczny jeżeli przeprowadza go instytucja publiczna lub inna osoba działająca na podstawie upoważnienia ustawowego, przy czym liczba osób mogących w nim wziąć udział nie jest ograniczona.
Zabronione zachowanie się polega na udaremnianiu lub utrudnianiu przetargu publicznego, albo na wejściu w porozumienie mające na celu działanie na szkodę osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany ( zmowa licytantów ).
Udaremnieniem jest doprowadzenie do tego, aby przetarg się nie odbył.
Utrudnianie - zachowania wpływające niekorzystnie na przebieg i wynik przetargu.
Dla bytu przestępstwa należy działanie na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany. Warunkiem dokonania tego przestępstwa nie jest jednak spowodowanie efektywnej szkody, a jedynie podejmowanie działań i celowych zachowań mogących taką szkodę spowodować.
Druga postać przestępstwa polega na działaniu na szkodę właściciela mienia lub podmiotu, na rzecz którego przetarg jest dokonywany, przez rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji albo przemilczanie okoliczności mających istotne znaczenie dla wyników przetargu, albo wchodzenie w porozumienie z inną osobą.
Rozpowszechnianie - czynienie powszechnie dostępnymi, nie jest więc rozpowszechnianiem przekazywanie informacji ściśle określonemu kręgowi osób, zwłaszcza z zastrzeżeniem poufności ( nawet gdyby zachodziła perspektywa ich dalszego przekazania jeszcze innym osobom ).
Przemilczanie - zaniechanie podania informacji, jednakże odpowiedzialność za tę formę czynu ponosi jedynie osoba, na której ciąży szczególny obowiązek prawny jej podania. Relewantne są jedynie informacje dotyczące okoliczności istotnych dal wyniku przetargu.
Podmiotem przestępstwa może być każdy, kto udaremnia lub utrudnia przetarg lub wchodzi w porozumienie z inną osobą ( przestępstwo ogólnosprawcze ), przy czym stronę podmiotową tego przestępstwa określa znamię działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej ( dla siebie lub kogo innego ). Jest to więc przestępstwo kierunkowe.
Drugiego przestępstwa może dopuścić się każdy, natomiast przemilczania informacji ( podmiot indywidualny ) jedynie osoba na której ciążył szczególny prawny obowiązek ujawnienia informacji.
Stronę podmiotową tej formy przestępstwa wypełniać może zamiar bezpośredni lub ewentualny.
Przestępstwo ścigane jest na wniosek pokrzywdzonego, chyba, że pokrzywdzonym jest Skarb Państwa, gdyż w takim wypadku ściganie następuje z urzędu.
Przestępstwa na szkodę wierzycieli
Udaremnianie lub uszczuplanie zaspokojenia wierzycieli
Art. 300.
§ 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 wyrządził szkodę wielu wierzycielom, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Penalizowane jest zachowanie się dłużnika, który wobec grożącej mu niewypłacalności lub upadłości udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swego wierzyciela przez to, że składniki swego majątku usuwa, ukrywa, zbywa, niszczy albo rzeczywiście lub pozornie obciąża. Ustawa obejmuje karalnością sytuacje gdy dłużnikowi zagraża niewypłacalność lub upadłość i, można powiedzieć, chce ratować dla siebie co się da z pokrzywdzeniem wierzycieli.
Niewypłacalność - stan faktyczny oznaczający niemożność płacenia długów.
Grożąca niewypłacalność lub upadłość - stan poprzedzający, ale na tyle bliski i realny, iż zagraża nieuchronnie lub jest bardzo prawdopodobna. Wówczas nie wolno podejmować czynności udaremniających lub uszczuplających zaspokojenie wierzycieli.
Podmiotem może być tylko przedsiębiorca ( podmiot gospodarczy ) upadłość odnosi się jedynie do podmiotów gospodarczych.
Obciążanie majątku :
— rzeczywiste ( zaciąganie wysoko oprocentowanych pożyczek ),
— pozorne ( fikcyjne ustanowienie zastawu lub hipoteki ).
Umowy takie należy oceniać z punktu widzenia prawa cywilnego, pamiętając, że umowy fikcyjne są nieważne.
Sprawca nie zawsze musi działać „ w celu pokrzywdzenia wierzycieli ”. wystarczy, że taką mozliwość bierze pod uwagę i na nią się godzi.
§ 2 penalizuje działania celowe, zmierzające do udaremnienia egzekucji mienia zajętego lub zagrożonego zajęciem. Podmiotem przestępstwa może być jedynie dłużnik, gdyż penalizacja dotyczy działań, przez które sprawca udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swego wierzyciela.
§ 3 stanowi typ kwalifikowany przestępstwa, polegający na wyrządzeniu szkody wielu wierzycielom ( więcej niż kilku - proponuje się dziesięciu lub więcej ). Warunkiem odpowiedzialności z tego przepisu jest przynajmniej uświadomienie sobie przez sprawcę realnej możliwości wyrządzenia szkody wielu wierzycielom i godzenie się z taką możliwością ( zamiar ewentualny ).
Ściganie na wniosek pokrzywdzonego, chyba, że jest nim Skarb Państwa, co uzasadnia ściganie z urzędu.
Bankructwo
Art. 301.
§ 1. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli udaremnia lub ogranicza zaspokojenie ich należności przez to, że tworzy w oparciu o przepisy prawa nową jednostkę gospodarczą i przenosi na nią składniki swojego majątku,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli doprowadza do swojej upadłości lub niewypłacalności.
§ 3. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli w sposób lekkomyślny doprowadza do swojej upadłości lub niewypłacalności, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Karalność doprowadzenia do swojej upadłości lub niewypłacalności przez osobę będącą dłużnikiem kilku wierzycieli. Stan taki określa się pojęciem bankructwa.
Przestępstwo ma charakter materialny, a jego skutkiem jest upadłość lub niewypłacalność dłużnika.
Przedmiotem ochrony są nie tylko zagrożone interesy konkretnych wierzycieli, ale również ponadindywidualne interesy ekonomiczne społeczeństwa, w które godzi przestępstwo.
Upadłość - dotyczy wyłącznie przedsiębiorców, którzy zaprzestali płacenia długów, zostali uznani przez sąd za upadłych.
Niewypłacalność - stan faktyczny wyrażający się w niemożności płacenia długów, tzn. gdy dłużnik nie jest w stanie zadośćuczynić swoim zobowiązaniom z powodu braku substancji majątkowej.
Przestępstwo bankructwa może być popełnione umyślnie, w zamiarze bezpośrednim lu7b ewentualnym, albo z winy nieumyślnej w postaci lekkomyślności, przy czym ustawa wskazuje typowe jej przejawy, jakimi są trwonienie części składowych majątku albo zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania.
Ustawowym warunkiem odpowiedzialności jest, aby sprawca był dłużnikiem kilku wierzycieli - co najmniej trzech, bez ograniczenia górnej liczby. W art. 301 § 1 penalizowana jest szczególna forma „fałszywego bankructwa” w postaci tworzenia na podstawie przepisów prawa nowej jednostki gospodarczej i przenoszenia na nią składników swojego majątku w nastepstwie czego sprawca udaremnia lub uszczupla zaspokojenie wierzycieli.
Faworyzowanie i przekupstwo wierzycieli
Art. 302.
§ 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc zaspokoić wszystkich wierzycieli, spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych, czym działa na szkodę pozostałych,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej za działanie na szkodę innych wierzycieli w związku z postępowaniem upadłościowym lub zmierzającym do zapobiegnięcia upadłości,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Tej samej karze podlega wierzyciel, który w związku z określonym w § 2 postępowaniem przyjmuje korzyść za działanie na szkodę innych wierzycieli albo takiej korzyści żąda.
Penalizowane jest przestępstwo faworyzowania wierzycieli polegające na zaspokajaniu roszczeń tylko niektórych z nich, ze szkodą dla pozostałych.
Podmiotem może być jedynie dłużnik w sytuacji grożącej niewypłacalności lub upadłości.
Istota przestępstwa - działanie wbrew przepisom ustawy, co odnosi się przede wszystkim do przepisów Prawa Upadłościowego, które wierzytelności są uprzywilejowane i te powinny być zaspokojone w pierwszej kolejności, pozostałe wg zasady proporcjonalności.
§ 2 - odpowiedzialność za przekupstwo wierzyciela lub wierzycieli i polega ono na udzieleniu przez dłużnika takiemu wierzycielowi korzyści majątkowej lub jej obietnicy za działanie na szkodę innych wierzycieli w postępowaniu upadłościowym lub zmierzającym do zapobieżenia upadłości. Przekupstwu dłużnika odpowiada sprzedajność wierzyciela, który przyjmuje od dłużnika korzyść majątkową albo korzyści takiej żąda za działanie na szkodę innych wierzycieli.
Podmiotem faworyzowania wierzycieli może być tylko dłużnik ( przestępstwo indywidualne ). Przekupstwa wierzycieli zarówno dłuznik, jak i każda inna osoba, w szczególności działająca na zlecenie lub prośbę dłużnika. Podmiotem sprzedajności - jedynie wierzyciel.
Przestępstwa umyślne we wszystkich typach przy faworyzowaniu - zamiar bezpośredni lub ewentualny, który występuje, gdy dłużnik zdaje sobie sprawę, iż spłacanie tylko niektórych wierzycieli zagraża szkodą pozostałym i godzi się z tym.
Przy przekupstwie mamy do czynienia z przestępstwem kierunkowym ( kierunkowość ukryta ), sprawca bowiem musi się kierować celem w postaci nakłonienia określonych wierzycieli do działania na szkodę innych. Sprzedzajność wierzyciela - wymaga zamiaru bezpośredniego, aczkolwiek bez wymogu celowości.
Przestępstwo nierzetelnej dokumentacji działalności gospodarczej
Art. 303.
§ 1. Kto wyrządza szkodę majątkową osobie fizycznej, prawnej albo jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nieprowadzenie dokumentacji działalności gospodarczej albo prowadzenie jej w sposób nierzetelny lub niezgodny z prawdą, w szczególności niszcząc, usuwając, ukrywając, przerabiając lub podrabiając dokumenty dotyczące tej działalności,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 wyrządza znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca przestępstwa określonego w § 1
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1-3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Odpowiedzialność karna za wyrządzenie szkody majątkowej osobie fizycznej, prawnej albo jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej przez nierzetelną dokumentację działalności gospodarczej albo nieprowadzenie takiej dokumentacji.
Przedmiot ochrony - interes uczestnika obrotu gospodarczego.
Dokumentacja gospodarcza - rozumiemy nie tylko dokumenty, do prowadzenia których podmiot jest zobowiązany przepisami, ale wszelkie dokumenty obrazujące stan działalności i je sytuację finansową.
Dokumentacja niezgodna z prawdą - zawierająca informacje nieprawdziwe tj. niezgodne ze stanem faktycznym w całości lub w części, zwłaszcza zaś dane fikcyjne.
Nierzetelna - dokumentacja prowadzona w sposób utrudniający lub uniemożliwiający odtworzenie sytuacji gospodarczej, w szczególności zaś rażąco odbiegająca od wymaganego przepisami sposobu jej prowadzenia.
Sposoby przestępnego działania :
— niszczenie,
— uszkadzania,
— ukrywanie,
— usuwanie
— przerabianie
— podrabianie dokumentów.
Karalność uzależniona jest od wystąpienia szkody majątkowej - uszczerbku majątkowego ( zmniejszenia aktywów lub zwiększenie pasywów ) oraz utraty korzyści w wyniku wprowadzenia w błąd pokrzywdzonego dokumentacją.
Jeżeli szkoda jest drobna - przesłanka do kwalifikacji czynu jako wypadku mniejszej wagi.
Podmiot - osoba która zarządza własnym majątkiem i prowadzi dokumentację, jak i osoba prowadząca dokumentację określonego podmiotu na podstawie umowy o pracę, zlecenia lub decyzji odpowiedniego organu.
Zaostrzona karalność - w razie wyrządzenia znacznej szkody majątkowej.
Ściganie na wniosek o ile pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa.
Przestępstwo prania „brudnych pieniędzy”
Art. 299.
§ 1. Kto środki płatnicze, papiery wartościowe lub inne wartości dewizowe, prawa majątkowe albo mienie ruchome lub nieruchome, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto będąc pracownikiem banku, instytucji finansowej lub kredytowej albo innego podmiotu, na którym z mocy przepisów prawa ciąży obowiązek rejestracji transakcji i osób dokonujących transakcji, przyjmuje w gotówce, wbrew przepisom, pieniądze lub inne wartości dewizowe, dokonuje ich transferu lub konwersji albo przyjmuje je w innych okolicznościach wzbudzających uzasadnione podejrzenie, że stanowią one przedmiot czynu określonego w § 1, albo świadczy inne usługi mające ukryć ich przestępne pochodzenie lub usługi w zabezpieczeniu przed zajęciem.
§ 3. Kto, będąc odpowiedzialny w banku, instytucji finansowej lub kredytowej za informowanie zarządu lub organu nadzoru finansowego o przeprowadzeniu operacji finansowej, nie czyni tego niezwłocznie w formie przewidzianej przepisami prawa, mimo że okoliczności przeprowadzenia operacji finansowej wzbudzają uzasadnione podejrzenie, że chodzi o źródło ich pochodzenia określone w § 1,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto w banku, instytucji finansowej lub kredytowej, będąc odpowiedzialny za wyznaczenie osoby uprawnionej do przyjmowania informacji, o których mowa w § 3, lub udzielania ich osobie uprawnionej, nie czyni zadość obowiązującym przepisom.
§ 5. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, działając w porozumieniu z innymi osobami,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 6. Karze określonej w § 5 podlega sprawca, jeżeli dopuszczając się czynu określonego w § 1 lub 2, osiąga znaczną korzyść majątkową.
§ 7. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2, sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio albo pośrednio z przestępstwa, a także korzyści z tego przestępstwa lub ich równowartość, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli przedmiot, korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.
§ 8. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-4, kto dobrowolnie ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz okoliczności jego popełnienia, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa; jeżeli sprawca czynił starania zmierzające do ujawnienia tych informacji i okoliczności, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.
Pranie pieniędzy - nazwa związana z legalizacją pieniędzy pochodzących z przestępczości zorganizowanej i polega na przyjmowaniu, przenoszeniu własności lub posiadania, przekazywaniu lub wywożeniu za granicę środków płatniczych lub papierów wartościowych pochodzących z zorganizowanej przestępczości, albo na innych działaniach, które mogą udaremnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia, wykrycie albo orzeczenie ich przepadku.
Przedmiot penalizacji - środki pochodzące tylko ze szczególnie groźnych form zorganizowanej przestępczości ( obrót środkami odurzającymi, fałszowaniem pieniędzy, papierów wartościowych, okupów, handlem bronią ) oraz nielegalnych i nieujawnionych źródeł ( z jakiegokolwiek czynu zabronionego ).
Przedmiot wykonawczy - środki płatnicze papiery wartościowe i wartości dewizowe, a także prawa majątkowe oraz mienie ruchome i nieruchome pochodzące z czynu zabronionego.
Srodki płatnicze - pieniądze polskie i obce, a także inne środki, którymi można samodzielnie posługiwać się w obrocie.
Papiery wartościowe - akcje, obligacje oraz inne dokumenty uprawniające do otrzymania sumy pieniężnej lub zawierające obowiązek wypłaty kapitału, odsetek czy udziału w zyskach.
Wartości dewizowe - zagraniczne środki płatnicze oraz tzw. dewizowe złoto i platynę.
Zabronione zachowanie się :
— przyjmowanie,
— przenoszenie własności lub posiadania tj. czynności charakterystyczne dla paserstwa, poplecznictwa, udaremnienia egzekucji.
Przedmiot ochrony - obrót gospodarczy, mienie, wymiar sprawiedliwości.
Ratio legis art. 299 § 2 KK stanowi przeciwdziałanie zachowaniom, które mogą utrudniać lub uniemożliwiać wykrycie przestępnego pochodzenia pieniędzy, papierów lub wartości, przy czym penalizacja obejmuje :
— przyjmowanie w gotówce, wbrew przepisom, pieniędzy lub wartości dewizowych albo dokonywanie ich transferu lub konwersji ;
— przyjmowanie pieniędzy lub wartości dewizowych w okolicznościach uzasadniających podejrzenie ich pochodzenia z zorganizowanej przestępczości ;
— świadczenie usług w zatajaniu przestępnego pochodzenia lub zabezpieczeniu przed zajęciem tych przedmiotów.
Podmiotem przestępstwa może być pracownik banku, instytucji finansowej lub kredytowej, który dokonuje takich czynności lub bierze w nich udział ( przestępstwo indywidualne ).
§ 3 rozszerza karalność za niezawiadomienie zarządu lub organu finansowego przez odpowiedniego pracownika j/w o zaistnieniu okoliczności wzbudzających uzasadnione podejrzenie, iż przedmioty operacji finansowej mogą pochodzić z przestępstwa ( rejestrowanie transakcji powyżej 10000 EURO ).
Typ kwalifikowany - sprawca działający w porozumieniu z innymi osobami lub osiągający znaczną korzyść majątkową.
Porozumienie - współsprawstwo, wszelkie formy opartego na porozumieniu ( co najmniej 3 osoby ) współdziałania.
§ 8 przewiduje klauzulę niekaralności wobec osoby biorącej udział w przestępstwie, która dobrowolnie ujawniła osoby uczestniczące w tym przestępstwie, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa. Jeżeli ujawnienie nie zapobiegło przestępstwu, sąd może zastosować wobec sprawcy nadzwyczajne złagodzenie kary.
Ujawnienie - nastąpić musi wobec organu powołanego do ścigania przestępstw, a nie wobec sądu, który takim organem nie jest.
§ 7 w razie skazania sąd orzeka ( obligatoryjnie ) przepadek przedmiotów, korzyści albo jej równowartości, pochodzących pośrednio lub bezpośrednio z przestępstwa, chociażby przedmioty te nie stanowiły własności sprawcy.
Art. 338 - 340 ( Rozdział XXXIX ) przestępstwa wojskowe
Samowolne oddalenie art. 338 KK
Art. 338.
§ 1. Żołnierz, który samowolnie opuszcza swoją jednostkę lub wyznaczone miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostaje,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli nieobecność sprawcy czynu określonego w § 1 nie trwała dłużej niż 14 dni, sprawca
podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego do roku albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 następuje na wniosek dowódcy jednostki.
§ 4. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się do żołnierzy służby zawodowej, okresowej oraz nadterminowej zasadniczej służby wojskowej, a także do odbywających ćwiczenia rezerwy oficerów, chorążych i podoficerów starszych.
Przepis art. 338 KK chroni interesy Państwa w dziedzinie obronności, ze względu na naruszenie dyscypliny wojskowej, a także uchylanie się żołnierzy od gotowości do wykonywania zadań służbowych.
Podmiotem przestępstwa może być tylko żołnierz aktualnie pełniący służbę wojskową, również żołnierz rezerwy odbywający ćwiczenia.
Przestępstwo może być popełnione tylko z winy umyślnej, w zamiarze bezpośrednim, dla bytu przestępstwa nieodzowne jest aby czasowa nieobecność żołnierza była samowolna, stanowiła świadome naruszenie obowiązku służby wojskowej.
Do znamion czynu nie należy ani zamiar, ani cel uchylenia się sprawcy od zajęć służbowych. Nie ma też istotnego znaczenia czy okres samowolnego pozostawania poza jednostką obejmował także dni wolne od zajęć, takie jak niedziel i święta.
Stopień niesprawności fizycznej żołnierza mającej istotny wpływ na pełnienie służby wojskowej, należy do okoliczności mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Wyjaśnić trzeba kwestię niepoczytalności, lecz także zdolności do odbywania czy pełnienia służby wojskowej. Powołany omyłkowo cudzoziemiec nie może być podmiotem przestępstwa ani innego przestępstwa przeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej .
Strona przedmiotowa.
Jest to przestępstwo trwałe - wywołany stan bezprawny jest utrzymywany przez sprawcę jakiś czas. Ustaje z chwilą powrotu do jednostki lub miejsca pełnienia służby albo też zatrzymania, jeżeli zamiar obejmował tylko krótkotrwałą nieobecność.
Nie zachodzi jeżeli oddalenie nastąpiło za zgodą przełożonego - choćby ten nie miał do tego uprawnień lub żołnierz przebywał się na terenie jednostki, choćby ukrywał się przed np. udziałem w zajęciach..
Jednostka wojskowa - każdy wyodrębniony pod względem administracyjno gospodarczym oddział wojskowy lub instytucję wojskową, rozlokowane w określonym wyraźnie rejonie lub miejscu.
Wyznaczone miejsce przebywania - rejon lub obiekt znajdujący się poza terenem jednostki
Choroba, na jaką zapadł sprawca w okresie samowolnego oddalenia się, nie przekształca sytuacji żołnierza w legalną, może jednak uzasadniać odliczenie dni obłożnej choroby od okresu karalnego oddalenia, jeśli są podstawy do uznania , że , gdyby był zdrów, wróciłby do jednostki przed upływem 14 dni. Ucieczka z aresztu stanowi samowolne oddalenie o ile zamiarem sprawcy nie było trwałe uchylenie się od służby wojskowej.
Zewnętrzne zachowanie się żołnierza może polegać na działaniu, gdy sprawca samowolnie opuszcza jednostkę, bądź na zaniechaniu, gdy pozostaje samowolnie poza jednostką.
Uprzywilejowany typ przestępstwa - łagodniejsza kara, jeżeli nieobecność sprawcy twała nie dłużej niż 14 dni przy czym liczymy okresy 24-godzinne poczynając od godziny samowolnego oddalenia się lub pozostawania poza wyznaczonym miejscem przebywania do godziny powrotu. Dla zastosowania łagodniejszej kary nie ma znaczenia czy sprawca dobrowolnie zakończył stan przestępstwa w terminie do 14 dni czy też został zatrzymany.
Ucieczka z zakładu karnego jest przestępstwem z art. 242.
Przestępstwo z art. 338 jest dokonane już w chwili rozpoczęcia się bezprawnego stanu, którym jest samowolna nieobecność żołnierza.
Dezercja art.339 KK
Art. 339.
§ 1. Żołnierz, który w celu trwałego uchylenia się od służby wojskowej opuszcza swoją jednostkę lub wyznaczone miejsce przebywania lub w takim celu poza nimi pozostaje,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się dezercji wspólnie z innymi żołnierzami lub zabierając broń,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Żołnierz, który w czasie dezercji ucieka za granicę albo przebywając za granicą uchyla się od powrotu do kraju,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Żołnierz, który czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1-3,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.
Jest to trwałe opuszczenie jednostki wojskowej lub wyznaczonego miejsca pobytu przez żołnierza ( desertio - opuszczenie , zbiegostwo )
Należy do przestępstw ściśle wojskowych i w związku z tym jest wyłączona z katalogu przestępstw, których sprawcy podlegają ekstradycji, bowiem jest ona przestępstwem tylko wg prawa danego kraju, w którego wojsku żołnierz pełnił służbę.
Nie wyklucza się odpowiedzialności osób, które do dezercji nakłaniały lub pomagały.
Przestępstwo dezercji ma charakter formalny. Czynność sprawcza nie różni się od czynności sprawczej samowolnego oddalenia z art. 338. Różnica dotyczy wyłącznie strony podmiotowej, zamiaru sprawcy.
Dezercja kończy się, gdy zaistnieją takie zdarzenia jak:
- ujęcie sprawcy,
- dobrowolne zgłoszenie się do dyspozycji właściwych organów dowódczych lub organów ścigania karnego,
- sprawca osiąga wiek, w którym obywatele nie są już powoływani do pełnienia czynnej służby wojskowej ,
- sprawca zostaje skreślony prawomocnie z ewidencji żołnierzy w czynnej służbie wojskowej,
- sprawca na mocy szczególnego aktu prawnego, takiego jak amnestia, zostaje zwolniony od odpowiedzialności karnej za popełnioną dezercję oraz zwolniony od obowiązku dalszego pełnienia służby wojskowej.
Dezercja nie przekreśla obowiązku sprawcy pełnienia służby wojskowej ani nie jest równoznaczna z rozwiązaniem stosunku między sprawcą a jednostką wojskową.
Przedmiot ochrony - interes obronności Państwa.
Dezercja jest przestępstwem kierunkowym. Sprawca działa w celu trwałego uchylenia się od służby wojskowej. Cel winien przyświecać sprawcy w chwili samowolnego opuszczania jednostki lub wyznaczonego miejsca przebywania.
Zachodzi, gdy cel przyświecał sprawcy w chwili opuszczania jednostki.
Podmiotem dezercji może być tylko żołnierz w czynnej służbie wojskowej, nie zachodzą tu żadne wyłączenia żadnej kategorii żołnierzy, odmiennie niż przy samowolnym oddaleniu
Strona przedmiotowa § 1 - dezercja jako przestępstwo trwałe kończy się z chwilą rezygnacji sprawcy z dalszego pozostawania w stanie przestępstwa i dobrowolnego powrotu do jednostki lub oddania się do dyspozycji właściwych organów albo z chwilą ujęcia sprawcy.
Nie odpowiada on odrębnie za przywłaszczenie umundurowania .
Strona podmiotowa § 2 - kwalifikowany typ przestępstwa - dezercja zbiorowa to działanie przynajmniej trzech żołnierzy w porozumieniu, którego treść obejmuje samowolne opuszczenie jednostki lub pozostanie poza nią w celu trwałego uchylenia się od służby wojskowej. Wystarcza , że dezercja zostaje popełniona wspólnie - oznacza to objęcie przez każdego ze sprawców świadomością działania w zmowie i ich wolą popełnienia tego czynu.
Nie jest przestępstwem z § 2 :
— porozumienie się kilku dezerterów,
— jeżeli kilku żołnierzy dopuszcza się samowolnego oddalenia, a dopiero każdy z nich , niezależnie od pozostałych, podejmuje zamiar trwałego uchylenia się.
Zabranie broni winno nastąpić w chwili popełniania dezercji, u jej początku.
Zwrot „zabierając broń” oznacza czynność jednoczesną z początkiem stanu dezercji.
Broń - to broń wojskowa, niekoniecznie palna.
Strona przedmiotowa § 3 - kwalifikowany typ przestępstwa - dwie okoliczności :
— ucieczka za granicę w czasie trwania dezercji,
— uchylanie się od powrotu do kraju w czasie pobytu za granicą.
Zamiar taki może być podjęty w czasie trwania dezercji, a samo powzięcie zamiaru nie wystarcza do bytu przestępstwa. Sprawca, który podejmuje próbę ucieczki za granicę lub takiej ucieczki dokonuje, odpowiada tylko za przestępstwo z art. 339 §3 a nie także z art. 264. dla bytu przestępstwa nie jest istotny sposób przekroczenia granicy.
Od powrotu uchyla się nie tylko ten sprawca, który nie podporządkowując się wezwaniu do powrotu, ale także ten, kto bez usprawiedliwiającej przyczyny , takiej jak np. obłożna choroba, pozostanie za granicą wbrew znanemu sobie obowiązkowi powrotu do kraju w określonym terminie, choćby odrębnego wezwania lub ponaglenia nie otrzymał.
Sprawca zaboru broni wojskowej, który następnie popełnia dezercję z zabraniem tej broni, odpowiada za pozostające w zbiegu realnym przestępstwo zaboru broni oraz za kwalifikowaną postać dezercji.
Strona przedmiotowa § 4 - karalne są czynności przygotowawcze zarówno do podstawowej postaci dezercji jak i do form kwalifikowanych. Na wymiar kary będzie miał wpływ rodzaj dezercji, do jakiego podjęte zostały przygotowania.
Nie ma wymogu by do wspólnej dezercji czynili przygotowania wszyscy sprawcy.
Do czynności przygotowawczych ma zastosowanie art. 16 KK.
Odstąpienie od przygotowań do dezercji znosi karalność działań przygotowawczych, zgodnie z art.17 KK. Uchylenie karalności przygotowań do dezercji nie oznacza bezkarności takich czynności przygotowawczych, które stanowią samoistne przestępstwa np. kradzież broni, ubrań cywilnych, pieniędzy, podrobienie dokumentów.
Dobrowolny powrót art. 340 KK
Art. 340.
Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w art. 339 dobrowolnie powrócił, a nieobecność jego trwała nie dłużej niż 14 dni, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Ściśle związany z art.339 ustanawia uprzywilejowany typ dezercji. Tworzą go dwie przesłanki :
— dobrowolny powrót sprawcy do jednostki lub miejsca wyznaczonego przebywania ,
— przebywanie w stanie dezercji przez okres nie dłuższy niż 14 dni ( 14 okresów 24-godzinnych ).
Obejmuje wszystkie , także kwalifikowane postacie dezercji.
Uprzywilejowany typ współtworzy dobrowolny powrót dezertera niezależnie od tego czy :
— sprawca wrócił dobrowolnie,
— został przyprowadzony do jednostki przez członków rodziny lub inne, przyjazne mu, osoby, chyba że było to sprzeczne z jego wolą,
— odda się dobrowolnie do dyspozycji władz wojskowych lub innych organów, np. policji i złoży zgodną z prawdą relację o swej sytuacji i o decyzji powrotu do służby.
Powrót jest dobrowolny niezależnie od motywów, jakie do niego skłoniły sprawcę. Ocena motywów może znaleźć wyraz w doborze przez sąd kary i środków karnych.
Nie ma cech dobrowolności oddanie się dezertera w ręce patrolu, bez stawiania oporu, jeśli zatrzymanie nastąpiło w mieszkaniu , w którym sprawca przebywał.