FIZJOLOGIA dr Blanka Milczarek
ćw 3 21.04.2011
NIE BIORĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA BŁĘDY POWSTAŁE Z POWODU MOJEJ GŁUCHOTY LUB ZŁEGO ODCZYTANIA BAZGROŁÓW !!!
UKŁAD POKARMOWY
Funkcje:
trawienie,
wchłanianie.
Peptydy oreksygeniczne:
oreksyna,
grelina.
Aktywują ośrodek głogu poprzez działanie na neurony uwalniające neuropeptyd Y i białko aguti.
Peptydy anoreksygeniczne:
peptyd glukagonopodobny,
cholecystokinina,
KONTROLA PRZYJMOWANIA POKARMU
Długotrwała:
temperatura otoczenia,
insulina,
leptyna,
teoria glukostatyczna,
teoria aminokwasowostatyczna,
teoria lipostatyczna,
Temperatura otoczenia:
zimna temperatura - zmniejszenie ilości przyjmowanego pokarmu przez żołądek odbierane przez termoreceptory,
ciepła temperatura - zwiększenie ilości przyjmowanego pokarmu przez żołądek odbierane przez termoreceptory.
Teoria glukostatyczna:
ilość przyjmowanego pokarmu zależy od stężenia glukozy we krwi;
zwiększona ilość glukozy = zmniejszona ilość przyjmowanego pokarmu.
Teoria aminokwasowostatyczna:
ilość przyjmowanego pokarmu zależy od stężenia ilości aminokwasów we krwi;
zwiększona ilość aminokwasów = zmniejszona ilość przyjmowanego pokarmu.
Teoria lipostatyczna:
ilość przyjmowanego pokarmu zależy od stężenia ilości tłuszczów we krwi;
zwiększona ilość tłuszczów = zmniejszona ilość przyjmowanego pokarmu.
Tkanka tłuszczowa uwalnia leptynę - hormon sytości
Krótkotrwała:
regulowana jest przez ośrodek kontroli sytości znajdujący się w żołądku.
Pokarm rozciąga ściany żołądka, co pobudza wydzielanie substancji hormonalnych, które przenoszą do OUN informację o stanie sytości.
ŚLINIANKI
Charakterystyka ogólna:
1,5 l/dobę, 0,5 ml/h,
regulacja dobowa - więcej w ciągu dnia, niż w nocy,
najwięcej o godzinie 17,
latem,
ulega wpływom hormonów,
pH 7,0, 8,0 - w trakcie żucia,
enzymy - lipaza, alfa-amylaza ślinowa,
skład: woda (95%), składniki nieorganiczne (K+, Na +, Ca2+, Cl-, HCO3-), organiczne (białka, mucyna).
zbudowane z pęcherzyków wydzielniczych i przewodów wyprowadzających. Wokół pęcherzyków i przewodów znajdują się komórki mioepitelialne których skurcz ułatwia wypływ śliny z pęcherzyków i przewodów,
największe są ślinianki przyuszne,
mają bogate unaczynienie,
w pęcherzykach powstaje ślina pierwotna, która składem jest zbliżona do osocza, w kanalikach dochodzi do wymiany jonów i powstaje ślina ostateczna.
Rodzaje ślinianek:
surowicze - ślina bogata w wodę i alfa amylazę - ślinianki przyuszne,
śluzowe - lepka, bogata w mucyne - podjęzykowe
mieszane - posiadają cechy surowiczych i śluzowych - podżuchwowe, podjęzykowe.
Funkcje:
ochronna,
trawienna,
ułatwia przełykanie,
wytwarza śluz,
umożliwia formowanie kęsa pokarmowego,
utrzymuje wilgotność w jamie ustnej,
wspomaga mówienie,
działa bakteriobójczo,
funkcja rozpuszczalnika.
ŻOŁĄDEK
Wpust: Odźwiernik: Trzon i dno:
zawiera gruczoły zawiera kanaliki G -główna część żołądka
wpustowe wytwarzające gastrynę -zawiera gruczoły
wytwarzające w błonie śluzowej właściwe żołądkowe
śluz i lizozym odźwiernika znajdują się zbudowane z 5 typów
kanaliki D wytwarzające komórek:
somatostatynę -głównych,
-śluzowych,
-wewnątrzwydzielniczych
-okładzinowych,
W soku żołądkowym znajduje się kwas solny (śluz + wodorowęglany) zabezpieczający żołądek przed samostrawieniem.
Wydzielanie kwasu żołądkowego:
wydzielanie podstawowe:
samoistne wydzielanie komórek okładzinowych lub wydzielanie acetylocholiny z zakończeń nerwowych lub gastryny z komórek G lub histaminy z komórek ECL.
Wydzielanie pokarmowe:
Faza głowowa (nerwowa) - 40% - zachodzi nim pokarm dotrze do żołądka, pobudzenie receptorów zapachem, smakiem, widokiem, żuciem ośrodków korowych i pokarmowych. Dalej pobudzane za pośrednictwem nerwów błędnych przez które impulsacja jest przekazywana do żołądka.
Faza żołądkowa - 50% - gdy pokarm znajdzie się w żołądku, trwa tak długo, jak długo pokarm się w nim znajduje (ok 4 h)
Bodźce:
rozciąganie części trzonowej i odźwiernikowej żołądka stymulujące komórki G przez alkalizację powierzchni błony śluzowej,
działanie pokarmu - pobudzenie komórek G
Wydzielanie to główny efekt działania gastryny.
Faza jelitowa - 10% - gdy pokarm dostanie się z żołądka do dwunastnicy i dalszych części jelita cienkiego, w wyniku podrażnienie komórek G przez pokarm.
Mieszanina 3 wydzielin wytwarzanych przez:
komórki okładzinowe - kwas solny, czynnik wewnętrzny Castle'a, woda,
komórki główne - pepsynogen, lipaza, woda, elektrolity,
komórki śluzowe - śluz wodorowęglanowy.
TRZUSTKA
Drugi co do wielkości gruczoł przewodu pokarmowego,
położony pozaotrzewnowo,
funkcja zewnątrzwydzielnicza - wytwarzanie i wydzielanie do dwunastnicy soku trzustkowego zawierającego enzymy trawienne i wodorowęglany
funkcja wewnątrzwydzielnicza - wytwarzanie i uwalnianie hormonów przez komórki wysp trzustkowych.
Sok trzustkowy:
1-3 l/dzień,
izoosmotyczny roztwór elektrolitów i enzymów trawiących białka, tłuszcze i węglowodany i kwasy nukleinowe,
pH 8,0-8,7,
objętość i skład podlega regulacji neurohormonalnej,
główne aniony to HCO3- i Cl-, a kationy Na+, K+,
duża zawartość białek głównie enzymatycznych (a-amylaza i nukleaza),
Wydzielanie:
podstawowe - w okresie między trawieniem,
Faza głowowa - 20% - zachodzi nim pokarm dotrze do żołądka, pobudzenie receptorów zapachem, smakiem, widokiem, żuciem ośrodków korowych i pokarmowych. Dalej pobudzane za pośrednictwem nerwów błędnych przez które impulsacja jest przekazywana do żołądka.
Faza żołądkowa - 10% - gdy pokarm znajdzie się w żołądku, trwa tak długo, jak długo pokarm się w nim znajduje (ok 4 h),
Faza jelitowa - 70% - gdy pokarm dostanie się z żołądka do dwunastnicy i dalszych części jelita cienkiego, w wyniku podrażnienie komórek G przez pokarm.
WĄTROBA
największy gruczoł (2%masy ciała),
narząd miąższowy,
budowa spoista,
mała sprężystość - kruchość,
Czynność:
procesy metaboliczne,
wytwarzanie wydzielanie i odpływ żółci,
unieczynnianie związków chemicznych,
Żółć:
pH 8,0-8,6,
odpowiada za funkcje trawienne wątroby,
500-1200 ml/dobę,
główne składniki - kwasy żółciowe (64%), barwniki żółciowe (7%), cholesterol (8%), fosfolipidy (18%), tłuszcze i kwasy tłuszczowe (3%),
wydzielana przez wątrobę w sposób ciągły,
cztery rodzaje kwasów żółciowych:
holowy,
chemowy,
dezoksycholowy,
litocholowy
4:2:1:0,1
JELITO CIENKIE
znajduje się między żołądkiem, a jelitem grubym,
wyodrębnia się: dwunastnice, która przechodzi w jelito czcze, oraz kręte,
wchłanianie wody, elektrolitów, witamin i substancji odżywczych,
Ruchy jelit:
Odcinkowe:
okrężne - dzieli jelito na wiele segmentów
skurcze stacjonarne,
mieszanie miazgi pokarmowej,z sokami trawiennymi,
pojedynczy skurcz obejmuje 1-2 cm,
Perystaltyczne (robaczkowe):
wędrują wzdłuż jelita w postaci fali skurczu obejmującego odcinek 2-3 cm,
wynik miejscowego odruchu wywołanego przez uwolnienie serotoniny z komórek EC,
W dwunastnicy pokarm miesza się z sokiem trzustkowym i żółcią.
MIEJSCE TRAWIENIA I WCHŁANIANIA
BIAŁKA
trawienie:
żołądek (jony wodorowe),
jelito cienkie (trypsyna, chymotrypsyna, elastaza, aminopeptydazy, dipeptydazy,
wchłanianie:
komórki nabłonkowe jelita cienkiego,
TŁUSZCZE
trawienie:
jama ustna (lipaza językowa) 20%,
żołądek (lipaza żołądkowa) 95-99%,
dwunastnica (enzymy lipolityczne trzustki, lipaza trzustkowa, fosfolipaza, esteraza trzustkowa
wchłanianie:
komórki nabłonkowe jelita cienkiego,
WĘGLOWODANY
trawienie
wchłanianie
BER
mechanizm leżący u podstawy skurczów mięśni to wahania potencjału błonowego,
wahania spowodowane zmianami w transporcie jonów sodowych,
BER rozpoczyna się w warstwie podłużnej,
fale wolne przesuwają się od komórki do komórki warstwy podłużnej indukując prądy w wewnętrznej warstwie okrężnej,
źródłem BER są śródmiąższowe komórki gwiaździste Cajl'a o niestałym potencjale membranowym,
BER samo w sobie nie wywołuje skurczów, ale wyznacza ich siłę i częstość, skurcze powstają gdy depolaryzacja osiągnie wartość progową i powstanie potencjał czynnościowy
MECHANIZM SKURCZÓW MIĘŚNI
GŁADKICH PRZEWODU POKARMOWEGO
MMC
między trawienny wędrujący kompleks mioelektryczny,
inicjowane w żołądku, a następnie wędruje na obwód przez jelito cienkie i grube,
rola: oczyszczanie przewodu pokarmowego z resztek pokarmowych, śluzu, złuszczonego naskórka, zapobieganie rozwojowi bakterii,
Fazy MMC
45-60 min - brak potencjału czynnościowego, brak czynności skurczowej,
15-45 min - pojawia się potencjał czynnościowy, umiarkowana czynność skurczowa,
4-8 min - liczne potencjały czynnościowe, intensywna czynność skurczowa,
ok. 5 min - faza przejściowa (między 3 i 1),