Prawo Karne wykłady I dr Janusz Bryk

Źródła prawa karnego

Funkcje prawa karnego

Zasady odpowiedzialności karnej

Kodeks karny składa się z trzech części: ogólnej, szczegółowej i wojskowej.

• Część ogólna zawiera reguły odpowiedzialności za poszczególne typy przestępstw, które zostały określone w części szczególnej. Zawiera definicję pojęć podstawowych i instytucji prawa karnego (określa zasady odpowiedzialności karnej za przestępstwa, formy ich popełnienia, system kar)

• Część szczególna - składa się z dyspozycji czyli określenia zespołu znamion danego czynu zabronionego oraz sankcji czyli wskazania kary lub kar grożących za zachowanie sie .

1. Funkcje prawa karnego

• funkcja ochronna

• funkcja gwarancyjna

• funkcja sprawiedliwościowa

• funkcja kompensacyjna

2. Zasady odpowiedzialności karnej

• zasada odpowiedzialności karnej za czyn art. 1§1 KK

• zasada odpowiedzialności osobistej i indywidualnej Art. 1,21,55 KK - odpowiada konkretna osoba

• zasada odpowiedzialności zawinionej

• zasada bezprawności

3.Pojęcie źródeł prawa karnego

1. materialne źródła prawa karnego

2. formalne źródła prawa karnego

Źródła prawa karnego - normy skodyfikowane lub nie skodyfikowane mają wpływ na stanowienie prawa tj.: konstytucja, ustawy

Źródła prawa karnego

Materialne formalne

Czynniki nie skodyfikowane, które 1. konstytucja

kształtują treść prawa 2. Ustawa „sensu stricte”

Normy : Kodeks karny 6.06.1997 wszedł w życie

• religijne 1.09.1998 r.

• moralne 3. ustawa (poza kodeksowe prawo karne

• gospodarcze - przestępstwa poza kodeksowe np. prawo

• polityczne budowlane, prawo łowieckie)

4. umowy międzynarodowe art. 5 KK „Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej.”

Normy:

1. religijne - miały wpływ np. dekalog, nie zabijaj, nie cudzołóż, nie kradnij

• nie zabijaj - Art. 148. § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

• nie kradnij - Art. 278. § 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

• Nie cudzołóż - bigamia Art. 206. Kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

2. moralne - etyczne - podobnie jak religijne

3. gospodarcze - po 1989 r. czynniki gospodarcze wpłynęły na treść prawa karnego. Przeszliśmy z innego systemu gospodarczego. Pojawiły się nowe formy przestępstw np. wyłudzania gospodarczego, przestępstwa bankowe

4. polityczne - cenzura lat 80 i 90 pojawiła się funkcja polityczna prezydenta a z nią pojawiło się przestępstwo np. napaści na prezydenta RP.

Społeczna szkodliwość czynu art. 1 § 2 „ Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.

Normy te mają wpływ na normy formalne.

Funkcje prawa karnego

• funkcja ochronna

• funkcja gwarancyjna - daje społeczeństwu gwarancje, że za dokonanie przestępstwa sprawca zostanie ukarany

• funkcja sprawiedliwościowa - za określony czyn grozi kara określona w ustawie

• funkcja kompensacyjna - zadośćuczynienie - odszkodowawcze. Pokrzywdzony ma zagwarantowane możliwości odszkodowania w określonej formie - zadośćuczynienie.

Zasada odpowiedzialności karnej za czyn

Czyn - człowiek

Zachowanie

Działanie zaniechanie

Działanie jest zawsze sterowane wolą człowieka wyrażające się w podjęciu określonych czynności.

Zaniechanie można określić jako zdeterminowane wolą powstrzymanie się przez podmiot od wymaganego od niego i obiektywnie możliwego w danym czasie i miejscu działania np. Art. 240.KK § 1. Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, 127, 128, 130, 134, 140, 148, 163, 166 lub 252, nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

1. Czyn - sterowany wolą - chęć, zamiar

2. czyn - ma być społecznie doniosły ( ma przełożenie w aktach prawnych (KK) - ocena przez społeczeństwo

3. czyn uzewnętrzniony - musi być postrzegany przez inne osoby. (Jeśli myślimy, że zabijemy to nic nam nie grozi, jeśli natomiast wypowiemy takie zdanie, że zabijemy Kowalskiego to uzewnętrzniamy myśli i jest to groźba karalna.

4. czyn musi być spójny pod względem czasowym i sytuacyjnym - (czas i określona sytuacja musi być spójna z czynem)

Czyn zachowanie osoby fizycznej, sterowane wolą człowieka i społecznie doniosłe mające swoje przełożenie w określonym, przepisie ustawy karnej.

Czyn zabroniony to zachowanie działanie lub zaniechanie o znamionach określonych w ustawie. Aby był on przestępstwem musi być bezprawny a sprawcy musi być przypisana wina.

Czyn musi być dokonany przez człowieka lub podmioty zbiorowe np. zarząd spółki, rada nadzorcza.

Zasada odpowiedzialności - nie ma przestępstwa bez winy Nulla poena sine lege culpa. Art. 1 § 3. „Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.”

Wina może być - 1. umyślna

- 2. nieumyślna

- 3. culpa dolo exorte (mieszana)

1. Wina - umyślność - zamiar- trzeba wykazać zamiar - to taki proces psychiczny u sprawcy, który chce popełnić czyn albo godzi się na popełnienie czynu

Zamiar

chce godzi

Pełna forma umyślności godzi się na popełnienie czynu

Dolus directus (zamiar bezpośredni) dolus eventualis (zamiar ewentualny)

Dolus directus coloratus (zamiar

bezpośredni kierunkowy)

Dolus directus - sprawca chce popełnić czyn zabroniony. Zamiar popełnienia czynu zabronionego

jest aktem woli, uwarunkowany świadomością.

Dolus directus coloratus - zamiar bezpośredni kierunkowy zamiar o szczególnym zabarwieniu

(nastawienie psychiczne sprawcy-motywacja ) np. zabór cudzej rzeczy

ruchomej w „celu” przywłaszczenia art. 248 §1

Dolus eventualis - sprawca wprawdzie nie chce popełnić czynu zabronionego, ale przewiduje jego

realną możliwość jego popełnienia

2. Wina - nieumyślność - brak istnienia zamiaru art.9 KK§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. Nieumyślność : lekkomyślność i niedbalstwo. Lekkomyślność - (świadoma) sprawca nie ma zamiaru, ale popełnia czyn, nie zachowując ostrożności, która jest wymagana w danych okolicznościach, mimo, że przewidywał, iż może zasadę lekkomyślności naruszyć. Niedbalstwo - (nieświadoma) sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego, choć powinien (nieświadoma wina nieumyślna, mógł i powinien przewidzieć czyn zabroniony)

Regułą w prawie karnym jest to, że przestępstwa popełnia się umyślnie.

Przestępstwa nieumyślne popełnia się tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. „Art. 155. Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. Art. . 177. § 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
(spowodowanie wypadku pod wpływem alkoholu - kierowca umyślnie wypił alkohol i nieumyślnie spowodował wypadek).

Przestępstwa umyślne i nieumyślne art. 156 :

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

3. Culpa dolo exorta (wina mieszana- kombinowana) - przestępstwo umyślne kwalifikowane przez nieumyślne następstwa. Np. bójka lub pobicie ze skutkiem śmiertelnym. art. 158 § 3. „Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”. Bójka - to zamiar pobicia (chce albo godzi się). Art. 9 § 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego następstwa czynu zabronionego, jeżeli następstwo to przewidywał albo mógł przewidzieć. - to podstawa prawna na ten rodzaj winy.

Zasada nie ma przestępstwa bez ustawy - Nullum crimen sine lege. Nie jest przestępstwem czyn, który nie jest sfinalizowany w ustawie (lex cripta, lex certa - wymóg ścisłego formułowania ustawowych znamion przestępstwa) - przepisy muszą być zrozumiałe dla każdego. Nie ma analogii w prawie karnym.

Art. 156 § 1 - enumeratywnie wymienione skutki, które podlegają karze.

Analogia polega na pociąganiu do odpowiedzialności za czyn uznany za społecznie szkodliwy, który został wyraźnie zabroniony przez obowiązującą ustawę, bądź na podstawie przepisu przewidującego podobny czyn (analogia legis), bądź przy zastosowaniu szeregu przepisów i ogólnych zasad prawa (analogia iuris)

Przesłanki odpowiedzialności karnej - to warunki, które muszą być spełnione aby możliwa była odpowiedzialność karna. Wymienia się 5 warunków:

1. czyn

2. czyn musi być objęty formalnie zakazem karnym czyli wyczerpuje znamiona czynu zabronionego

3. Czyn ma być społecznie szkodliwy - KK art. 115 § 2 Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. - artykuł ten określa elementy składowe społecznej szkodliwości. Elementy przedmiotowe i podmiotowe.

• Przedmiotowe - takie związane z czynem naruszenia dobra

• Podmiotowe - związane z osobą sprawcy - postać, zamiar, motywacja, reguły ostrożności w jakim stopniu.

Społecznie szkodliwy czyn jest stopniowlany czyli musi być więcej niż znikomy by miał przesłanki odpowiedzialności karnej.

4. Czyn musi być zawiniony

5. Osoba fizyczna musi być poczytalna i pełnoletnia

Kodeks karny nie zawiera definicji przestępstwa ale elementy przestępstwa na podstawie, których można zdefiniować przestępstwo.

Elementy przestępstwa - ogólne cechy przestępstwa, pozwalające na odróżnienie przestępstwa od innych zjawisk społecznych. Elementy pokrywają się z przesłankami.

Elementy przestępstwa:

1. czyn

2. społeczna szkodliwość w stopniu większym niż znikomym

3. zawinienie - przypisanie winy

4. kryminalna bezprawność

5. określoność w ustawie

6. zagrożenie karą

Muszą zaistnieć wszystkie element łącznie by zaistniało przestępstwo.

Ustawy intertemporalne - międzyczasowe art. 4 §1 Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy -względność (lex mitior)odpowiedzialności w czasie orzekania obowiązuje ustawa nowa, ale jeżeli stara ustawa jest

względniejsza dla sprawcy to wówczas stosujemy starą ustawę. Po uwagę brane są także elementy przedawnienia, recydywa. art. 4 § 4 § 4. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa.

Zasada lex retro non agit (zasada konstytucyjna) KK wyraża zasadę prawa karnego: lex criminalis retro non agit (ustawa karna nie działa wstecz, nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za czyn, który nie był zabroniony przez ustawę w czasie jego popełninia.

Definicja przestępstwa

- materialna - to jeden element społeczna szkodliwość czynu ( większy niż znikoma) karygodność czynu art. 1§ 2.KK Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.

- formalna - obejmuje wszystkie elementy oprócz społecznej szkodliwości czynu

Zasada humanitaryzmu - Art. 3. Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka. Kary oraz inne środki stosuje się z poszanowaniem godności człowieka. Zgodnie z Konstytucją kary muszą być zgodne z poszanowaniem człowieka (bez tortur)

Podział przestępstw:

Kryterium podziału - wysokość zagrożenia karą - art. 7 KK § 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.

• występki - Występek jest zawsze popełniany umyślnie lub nieumyślnie

• zbrodnie - to pojęcie ustawowe, które są w niej wyjaśnione. Zbrodnia jest zawsze umyślna

Definicja zbrodni - czyn zabroniony, zagrożony karą pozbawienia wolności nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą . art. 7 KK§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

Występek - czyn zabroniony zagrożony grzywną - kara powyżej 30 stawek dziennych, kara ograniczenia wolności albo karą ograniczenia wolności przekraczającą 1 miesiąc - art.7 KK § 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Przykłady:

Art. 197 § 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia określonego w § 1 lub 2, działając ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. - jest to występek

Art. 280 § 2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. - zbrodnia

Wykroczenie to czyny zagrożone kara aresztu (od 5 do 30 dni) ograniczenia wolności w wymiarze jednego miesiąca, grzywną do 5000 zł. Lub naganą.

Podział na skutek przestępstwa

- przestępstwa materialne - skutkowe ( jeśli określony w ustawie skutek nie nastąpił można mówić

jedynie o usiłowaniu dokonania przestępstwa)

- przestępstwa formalne - bezskutkowe (zatajenie prawdy)

skutek - pewna zmiana odbieralna i zauważalna w świecie zewnętrznym np. do dokonania zabójstwa niezbędna jest śmierć ofiary (z czynem przestępczym wiąże się zawsze skutek w postaci ujemnej wartości społecznej.)

Podział przestępstwa z uwagi na formę winy:

• Umyślne

• Nieumyślne

• Mieszane

Podział z uwagi na sprawcę:

- przestępstwa powszechne „ kto” ale tylko kto

- przestępstwa indywidualne - osoba, która ma określone w ustawie właściwości, warunki wyróżniające ją z kręgu innych osób. Podmioty przestępstw indywidualnych są zazwyczaj oznaczone za pomocą rzeczownika np. żołnierz, funkcjonariusz publiczny, lub matka (jako podmiot zabójstwa noworodka). Może on być tez określany za pomocą zaimka „KTO” ale dalsze określenia indywidualizują ten podmiot np. kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmuje korzyść majątkową.Art. 228. § 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. - przestępstwo sprzedajności - indywidualne

W wojsku „kto” - indywidualne.

Przestępstwo:

• Z uwagi na tryb ścigania - przestępstwo ścigane z urzędu

- przestępstwo ścigane z powództwa prywatnego

- przestępstwo ścigane z uwagi na wniosek

• Podział na sposób zachowania:

- przestępstwa z działania,

- przestępstwa z zaniechania (Art. 2. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe

popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek

zapobiegnięcia skutkowi).

- przestępstwo z działania i zaniechania

• Ustawowe znamiona przestępstwa - Są to takie elementy, które muszą zaistnieć i które warunkują nam odróżnienie określone przestępstwo od innych przestępstw. Ustawowych znamion jest 4:

1. przedmiot ochrony (zamachu)

2. przedmiot przestępstwa

3. strona przedmiotowa

4. strona podmiotowa

Ad. 1. Przedmiot ochrony to takie znamienie - określa co dany przepis nam chroni - jaki

rodzaj dobra prawnego (życie, zdrowie, bezpieczeństwo publiczne).

Przedmiot ochrony:

- ogólny - ogół panujących stosunków społecznych

- rodzajowy - dobro chroni dany przepis - zawsze patrzymy na tytuł rozdziału

umiejscawiający przestępstwo mienie

- indywidualny - konkretna rzecz konkretnej osoby np. wolność człowieka w sensie

swobody poruszania się

- zawsze patrzymy na tytuł rozdziału umiejscawiający przestępstwo mienie

- gwałt to przestępstwo przeciwko seksualności

Przedmiot ochrony zamachu, na który sprawca kieruje swoje działanie

Ad.2. Podmiot przestępstwa - powszechny - każdy- człowiek -osoba zdolna do ponoszenia

odpowiedzialności karnej (zdolna do zawinienia): pełnoletnia i poczytalna

Jest zasadą, że podmiotem przestępstwa nie może być osoba prawna lub inny podmiot zbiorowy, gdyż odpowiedzialność karna opiera się na winie indywidualnej, którą można przypisać osobie fizycznej.

Podmiot przestępstwa powszechnego jest oznaczony w ustawie za pomocą zaimka „KTO” np. kto zabiera cudza rzecz ruchomą.

Nieletni to osoby które nie ukończyły 17 lat w czasie popełnienia czynu zabronionego ( w zasadzie nie ponoszą odpowiedzialności karnej. Jednak za niektóre szczególne niebezpieczne przestępstwa ustawa przewiduje odpowiedzialność po ukończeniu 15 lat.

- i indywidualny : właściwe i niewłaściwe - osoba, która ma określone w ustawie właściwości, warunki wyróżniające ją z kręgu innych osób. Podmioty przestępstw indywidualnych są zazwyczaj oznaczone za pomocą rzeczownika np. żołnierz, funkcjonariusz publiczny, lub matka (jako podmiot zabójstwa noworodka). Może on być tez określany za pomocą zaimka „KTO” ale dalsze określenia indywidualizują ten podmiot np. kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmuje korzyść majątkową. Właściwe kto np. funkcjonariusz publiczny, niewłaściwe ( np. matka ) indywidualna właściwość wpływa na złagodzenie lub zaostrzenie kary ( np. zabójstwo noworodka prze matkę będzie jest przestępstwem uprzywilejowanym, dokonane przez inną osobę byłoby zabójstwem zwykłym.

Ad.3 Strona przedmiotowa - podaje nam kryminalne zachowanie sprawcy. Sposób zachowania się , skutek, związek przyczynowo-skutkowy, motywy zachowania się sprawcy (co kierowało sprawcą) oraz okoliczności modalne, do których zaliczamy czas, miejsce, sytuacje, użyte środki

Art. 148. § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.§ 2. Kto zabija człowieka:
1) ze szczególnym okrucieństwem,
2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,
3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,
4) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 149. ⁽¹⁾ Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 280 § 2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Ad. 4. Strona podmiotowa - określa psychiczny stosunek sprawcy do czynu i to pozwala określić formę winy. Należy ustalić cel działania , pobudki działania, formę winy.

Typy przestępstwa: 1. typ podstawowy - jest zawsze

2. typ kwalifikowany

3. typ uprzywilejowany

Ad.1. Typ podstawowy (zasadniczy) - każdy typ rodzajowy przestępstwa ma taką postać

Ad. 2. Typ kwalifikowany przestępstwa art.148 . § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności - znamiona przestępstwa powodują zaostrzenie wymiaru kary w stosunku do typu podstawowego - występują znamiona kwalifikujące. Ten typ jest tworzony jest ze względu na sposób działania sprawcy np. ze szczególnym okrucieństwem , zgwałceniem lub rozbojem. Jeżeli mamy do czynie z przestępstwem umyślnym to również znamię kwalifikujące musi być objęte umyślnością

Ad. 3. Typ uprzywilejowany - zawarte tam znamiona decydują o zmniejszeniu odpowiedzialności karnej w stosunku do typu podstawowego. Tworzyć je mogą szczególne okoliczności czynu, jego mała waga oraz szczególna sytuacja psychiczna sprawcy. Np. np. zabójstwo noworodka dokonane przez matkę w okresie porodu pod wpływem silnego przeżycia związanego z przebiegiem porodu Art. 149. ⁽¹⁾ Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Czas i miejsce popełnienia przestępstwa

Miejsce - zasada wszędobylstwa - Prawo karne w odniesieniu do miejsca popełnienia przestępstwa przyjmuje tzw. zasadę wszędobylstwa, wg której przestępstwo może być popełnione w rożnych miejscach. Art. 6. § 2. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić.

Miejsce - 1. tam gdzie sprawca działał lub zaniechał działania,

2. gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił

3. miejsce gdzie wg znamion sprawcy skutek miał nastąpić

Czas - określenie rok i miesiąc w którym sprawca działał lub zaniechał działania -

Art. 6. § 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał

lub zaniechał działania, do którego był obowiązany.

- to czy był pełnoletni

- czy obowiązuje ta ustawa

- czy recydywa

- określenie przedawnienia

VIS ABSOLUTA

Nie zachodzi czyn, jeżeli na człowieku wywarty został przymus absolutny vis absoluta, który wyłącza możliwość podjęcia i realizacji decyzji woli. Np. porwany i odurzony funkcjonariusz państwowy niekontrolowany świadomością i wolą ujawnił tajemnice państwową, lub też drużnik na stacji przykuty do kaloryfera nie będzie w stanie się uwolnić i opuścić szlabanu co może doprowadzić do wypadku kolejowego.

VIS COMPULSIVA

Przymus względny - kompulsywny vis compulsiva ma miejsce wówczas gdy środkami fizycznymi - np. biciem lub psychicznymi np. groźbą zastrzelenia wpływa się na decyzję woli człowieka np. strażnik w wyniku takiego przymusu wydaje klucze do sejfu.

W wypadku zastosowania przymusu absolutnego wyłączone jest zachowanie zgodne z decyzją woli to w przypadku przymusu kompulsywnego osoba podejmuje i realizuje określoną decyzję pod wpływem przymusu.

Prawo karne w odniesieniu do miejsca popełnienia przestępstwa przyjmuje tzw. zasadę wszędobylstwa, wg której przestępstwo może być popełnione w rożnych miejscach.

Terytorium Polski to obszar oddzielony granicami, głąb ziemi (bez ograniczeń) słup powietrzny nad tym obszarem (do granicy lotów kosmicznych tj. około 90 km) oraz morskie wody terytorialne, obejmujące pas 12 mil morskich od tzw. linii podstawowej), jeśli granica przebiega wzdłuż rzeki to granica jest nurt tej rzeki. Art. 5. Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej.- wynika z tego, że polskiej jurysdykcji podlega sprawca popełniający przestępstwo na terytorium RP bez względu na to czy jest obywatelem polskim czy cudzoziemcem chyba, że umowa międzynarodowa stanowi inaczej.

Jeżeli umowa międzynarodowa stanowi inaczej to prawo zewnętrzne ma pierwszeństwo przed ustawami zwykłymi polskimi.

(Jeżeli żołnierz NATO popełni przestępstwo w Polsce to podlega polskiemu wymiarowi sprawiedliwości. Jeśli natomiast np. żołnierz niemiecki wyrządzi krzywdę Niemcowi na terenie bazy wojskowej to podlega jurysdykcji Niemiec tak stanowi umowa międzynarodowa.)

Polski obywatel stosuje się również do prawa polskiego jeśli jest za granicą. Jeżeli obywatel polski został skazany za granicą za konkretne przestępstwo karane, to również w Polsce - po powrocie do kraju zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej, przy czym zostanie mu uwzględniona kara poniesiona za granicą. Art. 109. Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą. Art. 114. § 1. Orzeczenie zapadłe za granicą nie stanowi przeszkody do postępowania karnego o to samo przestępstwo przed sądem polskim. § 2. Sąd zalicza na poczet orzeczonej kary okres rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą oraz wykonywaną tam karę, uwzględniając różnice zachodzące między tymi karami. W wypadku przejęcia wykonania w Polsce wyroku zapadłego za granicą w warunkach określonych w art.114 § 3. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli wyrok skazujący zapadły za granicą został przejęty do wykonania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również wtedy, gdy orzeczenie zapadłe za granicą dotyczy przestępstwa, w związku z którym nastąpiło przekazanie ścigania lub wydanie sprawcy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. sąd polski dokonuje adaptacji wyroku wg prawa polskiego art. 114 § 4. Jeżeli nastąpiło przejęcie obywatela polskiego, skazanego prawomocnie przez sąd obcego państwa, do wykonania wyroku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, sąd określa według polskiego prawa kwalifikację prawną czynu oraz podlegającą wykonaniu karę lub inny środek przewidziany w tej ustawie; podstawę określenia kary lub środka podlegającego wykonaniu stanowi wyrok wydany przez sąd państwa obcego, kara grożąca za taki czyn w polskim prawie, okres rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą oraz wykonana tam kara lub inny środek, z uwzględnieniem różnic na korzyść skazanego.
Kodeks karny przewiduje, że warunkiem odpowiedzialności przed sądem polskim jest uznanie czynu za przestępstwo również w miejscu jego popełnienia art.111§ 1. Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia. Np. jeśli żonaty mężczyzna poślubi kobietę w Arabii to nie zostanie w Polsce skazany za bigamię, gdyż w Arabii nie jest to karalne.Ustawę karną polską stosuje się również do cudzoziemców, którzy popełnili przestępstwo za granicą, jeżeli czyn jest uznany za przestępstwo w miejscu jego popełnienia. Art. 111. § 1. Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia. Jednak kodeks karny ogranicza zakres zainteresowania polskiej jurysdykcji wystąpieniem jednego z dwóch warunków - Art. 110. § 1. Ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą przestępstwo skierowane przeciwko interesom Rzeczypospolitej Polskiej, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej.
§ 2. Ustawę karną polską stosuje się w razie popełnienia przez cudzoziemca za granicą przestępstwa innego niż wymienione w § 1, jeżeli przestępstwo jest w ustawie karnej polskiej zagrożone karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności, a sprawca przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie postanowiono go wydać. Zasada obostrzona karania:

Art. 112. Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa, ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca w razie popełnienia:

1. przestępstwa skierowanego przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu i zewnętrznemu RP

2. przestępstwa skierowane przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom

3. przestępstwa przeciwko istotnym interesom polskim, interesom gospodarczym

4. przestępstwa fałszywych zeznań złożonych wobec urzędu polskiego

5. przestępstwa, z którego została osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa na terytorium RP.
Represja wszechświatowa - ściganie przestępstw objętych międzynarodowymi konwencjami, np. Handlu wydawnictwami pornograficznymi, zbrodni ludobójstwa, handlu narkotykami i szerzenia narkomanii, handlu kobietami, dziećmi oraz eksploatacji prostytucji, niewolnictwa i handlu niewolnikami.

Wykłady II Formy popełnienia przestępstw

1. Pojęcie form popełnienia przestępstw

2. Formy stadialne:

• Przygotowanie

• Usiłowanie

• Dokonanie

3. Zasady odpowiedzialności karnej za formy stadialne

4. Formy zjawiskowe popełnienia przestępstw:

• Sprawstwo i jego postacie

• Podżeganie

• Pomocnictwo

Zasady odpowiedzialności karnej za formy zjawiskowe

Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną

Podział okoliczności na :

• Okoliczności wyłączające bezprawność czynu

- kontratypy :

1. ustawowe

2. poza ustawowe

• Okoliczności wyłączające winę

• Okoliczności wyłączające z uwagi na znikomość szkodliwości czynu

Forma popełnienia przestępstwa

1. Formy stadialne określają stadium dochodzenia do czynu, Inter delicti - droga przestępstwa - najpełniejsza forma (etapy realizacji przestępstwa)

2. Formy zjawiskowe - rola poszczególnych osób w popełnieniu przestępstwa (formy

współdziałania osób w przestępstwie.

Usiłowanie i przygotowanie jako formy stadialne mogą być popełniane tylko umyślnie.

Rozdział II KK Formy popełnienia przestępstwa

Art. 13. § 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje. § 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego.
Art. 14. § 1. Sąd wymierza karę za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa. § 2. W wypadku określonym w art. 13 § 2 sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Art. 15. § 1. Nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego. § 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do sprawcy, który dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego.
Art. 16. § 1. Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania, w szczególności w tymże celu wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje lub sporządza plan działania. § 2. Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi.
Art. 17. § 1. Nie podlega karze za przygotowanie, kto dobrowolnie od niego odstąpił, w szczególności zniszczył przygotowane środki lub zapobiegł skorzystaniu z nich w przyszłości; w razie wejścia w porozumienie z inną osobą w celu popełnienia czynu zabronionego, nie podlega karze ten, kto nadto podjął istotne starania zmierzające do zapobieżenia dokonaniu.
§ 2. Nie podlega karze za przygotowanie osoba, do której stosuje się art. 15 § 1.
Art. 18. § 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu. § 2. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego. § 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie

Zamiar bezpośredni - czyn - zachowanie się zewnętrzne zabronione przez ustawę karną.

Odpowiedzialność karna za przygotowanie - to karalność, kiedy ustawa tak stanowi

Czynny żal - jeśli dobrowolnie odstąpił od dokonania czynu zabronionego. W przypadku bezskutecznego starania się o zapobieżenie skutkom usiłowania KK przewiduje możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary.

.

Zamiar popełnienia czyny zabronionego - usiłowanie popełnienia w zamiarze bezpośrednim „kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania” lub godzenie się sprawcy na spowodowanie skutku.

Zachowanie się oznacza ustawową dopuszczalność usiłowania nie tylko w formie działania ale zaniechania. Bezpośredniość zmierzania sprawcy do dokonania czynu zabronionego oznacza, że sprawca realizacje swojego zamiaru doprowadził do etapu bliskiego dokonaniu.

Brak dokonania oznacza, że sprawca nie zrealizował wszystkich znamion przestępstwa, a w szczególności nie osiągnął zamierzonego celu ( np. sprawca strzelił do ofiary lecz chybił)

Usiłowanie - zasady odpowiedzialności

Dokonanie - realizacja wszystkich ustawowych znamion czynu zabronionego

Zjawiskowe formy przestępstwa:

• Sprawstwo - to zachowanie się jednego sprawcy bądź wielu sprawców. Prawo karne wyróżnia kilka postaci sprawstwa

• Podżeganie

• Pomocnictwo

Kierowanie - panuje nad realizacją czynu sam zamysł jego, plan działania, środki, kiedy, czas i miejsce oraz zakończenie - ma władztwo. Przy przestępczości zorganizowanej nie musi realizować znamienia czynu zabronionego .

Czas zawarcia porozumienia - przed i w czasie nigdy po.

Prowokator to nie forma zjawiskowa ale odpowiada jak za podżeganie.

Ułatwienie popełnienie czynu zabronionego, w szczególności

poprzez dostarczenie narzędzi środka przewozu, udzielenia

rady lub informacji, a także wbrew prawnemu, szczególnemu

obowiązkowi nie dopuszczenia do popełnienia czynu

zabronionego swoim zachowaniem ułatwia innej osobie jego

popełnienie

Podżegacz musi wzbudzić chęć, pomocnik ułatwia osobie, która taki zamiar miała

Współsprawstwo - istotność roli drugiej osoby.

Odpowiedzialność za pomocnictwo odpowiada się jak za podżeganie w granicach jak sprawstwo.

Kontratypy ustawowe są określone w kodeksie karnym, a poza ustawowe nie określone w ustawie ale w sposób zwyczajowo przyjęty

Kontratypy ustawowe (Okoliczności wyłączające kryminalną bezprawność czynu):

Obrona konieczna - każdy ma prawo do obrony z działaniem, które naruszają nasze dobro. Muszą być dwa elementy - jako reakcja na zamach. Obrona przysługuje tylko na zamach. Zamach jest zarówno działaniem lub zaniechanie

Naruszenie granic obrony koniecznej -

1. Eksces ekstensywny - za pomocą innych środków

2. Eksces intensywny - gdy nie było niebezpieczeństwa

Art. 25. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem. § 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. § 3. Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu.

Stan wyższej konieczności : to sytuacja gdy dobru chronionemu prawem zagraża bezpośrednie niebezpieczeństwo.

Źródło niebezpieczeństwa przy stanie wyższej konieczności może pochodzić nie tylko od człowieka ale także od sił natury. Niebezpieczeństwo musi być bezpośrednie, a zwłoka w podjęciu ratowania dobra prowadzić musi do jego uszczuplenia lub unicestwienia. Działanie w stanie wyższej konieczności to poświęcenie dobra korzystającego z ochrony prawnej, aby w ten sposób uchronić przed niebezpieczeństwem inne dobro. Można tego dokonać tylko pod pewnymi warunkami, które ujmowane są jako zasady:

1. Zasada subsydiarności polega na tym, że w stanie wyższej konieczności poświęca się jedno dobro kosztem drugiego. (relacja między dobrem ratowanym, a dobrem poświęconym.

2. Zasada proporcjonalności polega na tym, że dobro poświecone przedstawia wartość niższa od dobra ratowanego (warunek bezwzględny).

Jeżeli mamy spełnione te dwie zasady to mamy stan wyższej konieczności.

Art. 26. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego. § 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego. § 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.

Przekroczenie stanu wyższej konieczności ma miejsce przy naruszeniu warunków : bezpośredniości niebezpieczeństwa oraz proporcjonalności dóbr

Art. 26 § 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Kolizja obowiązków - występuje wtedy gdy sprawca spośród ciążących na nim obowiązków może spełnić tylko jeden np. lekarz, który ma podjąć decyzję o ratowaniu życia ciężarnej kobiety czy też dziecka nienarodzonego. Art. 26 § 5. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy z ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być spełniony.

Kontratypy pozaustawowe (Okoliczności wyłączające kryminalną bezprawność czynu):

Karcenie nieletnich - musza być spełnione 3 elementy:

• Określenie celu wychowawczego (nie poniżamy, nie znieważamy)

• Mogą dopuścić się tylko rodzice bądź prawni opiekunowie

• Karcenie nie może być znęcaniem się

Jeśli jeden z elementów jest niespełniony nie możemy mówić o tym kontratypie.

Ryzyko sportowe - gry sportowe

• dyscyplina sportu musi być dopuszczona do jej uprawiania

• dana dyscyplina jest uprawiana i są dla niej określone przepisy

• działanie w celu sportowym

• dobrowolny udział uczestników

Działanie w ramach uprawnień i obowiązków

• jest stosowana przez osobę kompetentną

• uprawniona do stosowania określonych zachowań - podstawa prawna

• dana osoba robi to w sposób przewidziany dla tej czynności

Inne - zwyczaj np. napiwek dla kelnera, szatniarza

Okoliczności wyłączające winę: (okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną)

Stan wyższej konieczności art. 26 § 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

Jest bezprawność ale nie ma winy. Sens tkwi w psychice sprawcy. Różnica tkwi w proporcjonalności, zachodzi anormalna sytuacja motywacyjna - dochodzi do wyboru pewnych decyzji, które nie są wyborami zwykłymi. Dobro o wartości równorzędnej, bądź dobro poświęcone przedstawia wyższą wartość niż dobro ratowane.

Niepoczytalność art 31

• Niepoczytalność pełna - nie można przysypiać winy. Gdy nie mógł w czasie popełnienia czynu rozpoznać i kierować swoim zachowaniem. art. 31 § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

• Niepoczytalność ograniczona -odpowiedzialność karna może być zmniejszona art. 31§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Błąd art. 28,29,30 KK błąd to rozbieżność pomiędzy otaczającą rzeczywistością a odbiciem tej rzeczywistości w psychice tej osoby.

1. błąd co do faktu (error facti) art. 28 § 1. Nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię. Błąd co do okoliczności należących do znamion czynu zabronionego powoduje, iż sprawcy nie można przypisać przestępstwa umyślnego objętego tymi znamionami
2. Błąd co do prawa Error iuris - pod warunkiem usprawiedliwionej nieświadomości bezprawności czynu. Jeżeli błąd jest nieusprawiedliwiony to wówczas sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. Art. 30. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 29. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Nieletniość art.10

Art. 10. § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.

Zasady odpowiedzialności karnej nieletnich

1.pojęcie nieletniego wg KK i ustawy z dnia 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich

2. zasady odpowiedzialności karnej nieletnich wg KK

3. środki stosowane wobec nieletnich

Nieletni to osoba, która w chwili popełnienia czynu nie ukończyła 17 lat.

W przypadku nieletnich nie mówimy o przestępstwie tylko o czynach karalnych.

Czyny karalne są to przestępstwa lub przestępstwa skarbowe oraz 11 kategorii wykroczeń.

Nieletni wg ustawy z 26.10.1982 r.

- zakres przedmiotowy - zwalczanie demoralizacji, osoba nie ukończyła 18 roku życia

- zakres przedmiotowy - postępowanie w sprawie o czyny karalne nieletnich to osoba, która

ukończyła 13 lat a nie ukończyła 17 lat

- zasada przedmiotowa w zakresie stosowania środków wychowawczych, nieletnim jest osoba, która nie ukończyła 21 roku życia (tylko do 21 roku)

Jest możliwość odpowiedzialności nieletnich z obniżeniem wieku 15 lat Sąd musi zbadać okoliczności sprawy. art. 10§ 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Art. 10 § 3. W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary. - jest to przepis obligatoryjny.

Środki wychowawcze i poprawcze ( umieszczenie w zakładzie poprawczym ) środek wychowawczy to upomnienie., dozór rodziców lub osoby zaufanej , ośrodek wychowawczy umieszczenie w placówce lub rodzinie zastępczej, zakaz prowadzenia pojazdów

§ 4. W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.

Wykłady III - Kary i inne środki karne

1.Pojęcie kary kryminalnej

2. Typy sankcji i typy środków przymusowej reakcji państwowej

3. Rodzaje kar i ich charakterystyka (art. 32 KK)

4. Środki karne i ich charakterystyka (art. 39KK)

5. zasady wymiaru kar i środków karnych

• Ustawowy

• Sądowy

6.Instytucja powrotu do przestępstwa

• Recydywa specjalna podstawowa (art. 64

• Recydywa specjalna wielokrotna (multirecydywa)

7.Środki probacyjne

8.Przedawnienie w prawie karnym

Wyłączna podstawa stosowania kar - wina.

Kara kryminalna - obostrzenie wymierzone w imieniu państwa przez niezawisły organ za czyny będące przestępstwami, i która to dolegliwość jest wyrazem społecznej dezaprobaty na zachowanie sprawcy.

Tylko sądy są uprawnione do wymierzania kar za przestępstwa (konstytucja) nulla poena sine indicio”. Treść kary pozbawienia lub umniejszenia dóbr osobistych skazanego: wolność, cześć, prawa obywatelskie i własność.

Funkcje kary (cele) przez funkcje rozumie się faktyczne skutki wywołane przez karę.

- sprawiedliwościowa - jest pewnego rodzaju odpłatą za przestępstwo. Kara powinna być

współmierna do ciężkości przestępstwa

- prewencja :

a/ indywidualna - wyraża się w zapobiegawczym i wychowawczym oddziaływaniu na sprawcę,

które zmierza do zapobieżenia powrotu do przestępstwa

b/ ogólna - zapobiegawcze oddziaływanie kary na społeczeństwo

• Kompensacyjna (odszkodowawcza) - naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem i danie kary przestępcy

• Nieuchronności kary - każda osoba (przestępca) musi wiedzieć, że będzie wymierzona stosowna kara.

• Oznaczoność kary - każda osoba musi wiedzieć, jaka kara grozi za czyn.

Istotą kary jest jej dolegliwość, wymierzona sprawcy w reakcji za czyn przestępczy.

Rodzaje kar i ich charakterystyka -

Podział kar art. 32 KK - karami są:
1) grzywna, ( kara o charakterze wolnościowym )
2) ograniczenie wolności, ( kara o charakterze wolnościowym )
3) pozbawienie wolności, ( kara o charakterze izolacyjnym )
4) 25 lat pozbawienia wolności, ( kara o charakterze izolacyjnym )
5) dożywotnie pozbawienie wolności. ( kara o charakterze izolacyjnym )

Musi być taka kolejność. Jest to katalog zamknięty. Sąd mając możliwość wyboru kary powinien kierować się zasadą prymatu środków wolnościowych (tj. stosować dwie pierwsze kary).

Wymiar kary - to konsekwencja analizy sądu.

Art. 58. § 1. Jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, sąd orzeka karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.

Grzywna - kara o charakterze wolnościowym, finansowym, jest to kara realna co do wymiaru i jej wyegzekwowania. Przy obostrzeniu kary - sąd może wymierzyć karę do 540 stawek dziennych.

zasadnicza-bez innych kar, Art. 33. § 1. Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 360.
fakultatywna - orzeczona - obok kary pozbawienia wolności (gdy sprawca odniósł korzyść majątkową) Stawki dzienne min. 10, max 360, obostrzenie może wzrosnąć do 540 lub do 2000 przy przestep0stwach gospodarczych art. 309 KK. Wysokość złotowa 1 stawki od 10 zł. Do 2 tysięcy złotych. Art. 33§ 2. Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności wymienionej w art. 32 pkt 3, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął. § 3. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2.000 złotych.

Co sąd bierze pod uwagę przy wymiarze kary grzywny :

- dochody sprawcy

- warunki osobiste i rodzinne

- stosunki majątkowe- możliwość zarobkowania.

Jeżeli sąd stwierdzi, iż dana osoba nie jest w stanie uiścić kary grzywny, to kary się nie orzeka lub warunkowo można karę grzywny zawiesić. (art. 58 § 2. Grzywny nie orzeka się, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji.

Kara ograniczenia wolności - to kara realna wymierza się ją w miesiącach - min. 1 m-c, max 12 m-cy, obostrzenie 18 m-cy. Kara ograniczenia wolności polega przede wszystkim na nieodpłatnej, kontrolowanej pracy społecznie użytecznej, we wskazanym przez sąd zakładzie, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji charytatywnej w wymiarze od 40 godzin miesięcznie ( w stosunku do bezrobotnego, w stosunku do osoby zatrudnionej od 10 do 25 % wynagrodzenia na rzecz Skarbu Państwa i na cel społeczny wskazany przez sąd )

W celu zwiększenia wychowawczego oddziaływania i kontroli nad sprawcą, istnieje możliwość dozoru kuratorskiego lub innej osoby godnej zaufania. oraz nałożenia na skazanego obowiązków probacyjnych w postaci:

- przeproszenia pokrzywdzonego

- wykonywania obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby

- powstrzymania się od nadużywania alkoholu i środków odurzających

- naprawienia w całości lub części wyrządzonej szkody

Wymieniony katalog obowiązków łącznie z dozorem kuratorskim przekształcił karę ograniczenia wolności w środek o charakterze probacyjnym - czyli resocjalizacja w warunkach wolności kontrolowanej. Przy karze ograniczenia wolności istnieje możliwość warunkowego zawieszenia wykonania tej kary na okres próby do lat 3 (art. 69 i 70 § 1 KK). Kodeks przewiduje możliwość skrócenia kary ograniczenia wolności po odbyciu przez skazanego połowy kary, jeśli w tym czasie sprawował się zgodnie z prawem. ( jest to silny bodziec do przestrzegania prawa, walor wychowawczy)

Art. 34. § 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy; wymierza się ją w miesiącach.
§ 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:
1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,
2) jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd,
3) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Art. 35§ 2. W stosunku do osoby zatrudnionej sąd, zamiast obowiązku określonego w § 1, może orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd; w okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.
Art. 36. § 1. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

Kara pozbawienia wolności - jest to kara o charakterze izolacyjnym.

Od 1 m-ca do 15 lat wymierza się ja w miesiącach i latach.

Kary o charakterze specjalnym (wyjątkowe) - 25 lat,

Dożywocie.(może być wcześniej zwolniony z odbywania kary, to orzeka sąd w wyroku skazującym).

Pobawienie wolności to środek ostateczny.

Wykonywanie kary pozbawienia wolności ma na celu wzbudzenie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego, a tym samym powstrzymywania się od powrotu do przestępstwa

Art. 37. Kara pozbawienia wolności wymieniona w art. 32 pkt 3 trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach.
Art. 38. § 1. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie albo nadzwyczajne obostrzenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, w wypadku alternatywnego zagrożenia karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3 obniżenie albo obostrzenie odnosi się do każdej z tych kar. § 2. Kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekroczyć 540 stawek dziennych grzywny, 18 miesięcy ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności. § 3. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat

Środki karne

Art. 39. Środkami karnymi są:
1) pozbawienie praw publicznych,
2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, (kara od roku do 10 lat)
3) zakaz prowadzenia pojazdów, (kara od roku do 10 lat)
4) przepadek przedmiotów, (element represyjny)
5) obowiązek naprawienia szkody,
6) nawiązka, (na ściśle określone cele)
7) świadczenie pieniężne, (na ściśle określone cele)
8) podanie wyroku do publicznej wiadomości

Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.

Środki karne występują obok kar, w niektórych przypadkach samoistnie. Jest to dopełnienie kary, katalog otwarty. Środki karne polegające na pozbawieniu praw i zakazach orzekane są w latach w granicach od 1 roku do 10 lat (art. 43 § 1 Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pozbawienie praw publicznych oraz zakazy wymienione w art. 39 pkt 2 lub 3 orzeka się w latach, od roku do lat 10. ) a nawet na zawsze art. 42 § 3 i 4 § 3. Sąd może orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173 lub 174, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.
§ 4. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w § 3)

Zakaz prowadzenia pojazdów - to najczęściej stosowany środek karny. art. 42 § 1. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.
- (przepis fakultatywny (ewentualny) lub obligatoryjny (bezwzględny) dwutorowo).

Zakaz prowadzenia pojazdu (1-10 lat lub na zawsze art. 42 § 3) dotyczy osoby, która posiada prawo jazdy i osoby, która nie posiada prawa jazdy - osoba taka nie będzie mogła uzyskać prawa jazdy przez okres kary. (za bezpieczeństwo przeciwko komunikacji).

Elementy : (elementy wpływające na podwyższenie kary zakazu prowadzenia pojazdów)

1.nietrzeźwość ( pojecie ustawowe)

2. środek odurzający

3. zbiegł z miejsca zdarzenia

Nietrzeźwość w rozumieniu KK zachodzi gdy art. 115 § 16. Stan nietrzeźwości w rozumieniu tego kodeksu zachodzi, gdy:
1) zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub (3 krotnie co godzinę - ma to na celu ustalenie czy był na etapie wchłaniania czy wydalania)
2) zawartość alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość. (stan po użyciu alkoholu - 0,2 do 0,5 promila - osoba odpowiada jak za wykroczenie- kodeks wykroczeń).

Środek odurzający - znajdują się w wykazie - ustawa o przeciwdziałaniu alkoholizmowi i narkomanii - badanie na podstawie testów - krwi i moczu). Stan upicia patologicznego - jednostka chorobowa - całkowita nietolerancja na alkohol, pozbawiony jest świadomości (człowiek zachowuje się normalnie - nie ma kary w przypadku spowodowania np. wypadku.

Sprawca zbiega z miejsca zdarzenia - w sposób celowy i świadomy aby cos ukryć, zataić. Art. 42 § 3. Sąd może orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173 lub 174, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.

Sąd orzeka obligatoryjnie zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze, w razie ponownego skazania art. 42 § 4. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach

Zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się na okres od 1 roku do 10 lat ( art. 43 § 1) oraz na zawsze art. 42 §3,4). Sąd nakłada obowiązek zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu - od momentu, od którego biegnie zakaz (art. 43 § 3). Pytanie: kiedy na ile, za co, stan nietrzeźwości).

Ustawowy i sądowy wymiar kary

Dyrektywy wymiaru kary to zawarte w ustawie wskazania, którymi sąd ma obowiązek kierować się przy wymiarze kary i środków karnych (realizacja środków kary i środków karnych)

Dyrektywy ogólne - kształtują wymiar kary wobec ogółu sprawców przestępstw.

Dyrektywy szczególne - dotyczą określonych kategorii sprawców poszczególnych kar i środków karnych - art. 53§ 2 dot. młodocianych, nieletnich - prewencja wychowawczego oddziaływania kary) . Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.

Sąd przy wymierzaniu kary powinien uwzględnić:

1.stopień winy sprawcy

2. humanitaryzm kary(kierować się godnością człowieka, dążyć do minimalizacji dolegliwości wynikających z kar)

3. stopnie społecznej szkodliwości czynu

4. cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do skazanego (prewencja indywidualna)

5. potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (prewencja ogólna)

Wymiar kary:

Ustawowy - zawarty w ustawie karnej, określa rodzaje sankcji, kiedy zwykły można zaostrzyć, a kiedy złagodzić. Mają charakter obligatoryjny, które zmieniają granice sankcji za dane przestępstwo(min. lub max.). Ustawowy wymiar kary określa granice swobody sędziowskiej. (ustawowy podział: zwyczajny, nadzwyczajny - tabela).

Sądowy wymiar kary - polega na określeniu wymiaru kary, środka karnego albo środka związanego z poddaniem próbie (probacyjnego) wobec sprawcy przestępstwa, którego wina została udowodniona w postępowaniu karnym.

Okoliczności zaostrzające wymiar kary. Recydywa - powrót do przestępstwa.

1.specjalna podstawowa ( art. 64 § 1)

Sprawca:

• Musiał być uprzednio skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności

• Odbył co najmniej 6 m—czny karę pozbawienia wolności

• W ciągu 5 lat od odbycia kary popełnia przestępstwo:

- umyślne,

- podobne do przestępstwa, za które był skazany ( art. 115 § 3)

Powyższe musza wystąpić łącznie.

Art. 64. § 1. Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Art. 115 § 3. Przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju; przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne.

Recydywa specjalna wielokrotna - mulitrecydywa art. 64§ 2

Sprawca:

1.uprzednio skazany w warunkach art. 64 § 1

2.odbył łącznie co najmniej 1 rok kary pozbawienia wolności

3. w ciągu 5 lat po odbyciu w części lub całości ostatniej kary popełnia ponownie:

- umyślne przestępstwo przeciwko zdrowiu, życiu

- przestępstwo zgwałcenia

- rozboju

- kradzieży z włamaniem

- inne przestępstwo przeciwko mieniu, popełnione z użyciem przemocy lub groźbą.

Dotyczy kar odbywanych, a nie warunkowo zawieszonych.

Sąd wymierza karę (obligo) pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości podwyższonej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, zwiększonego o połowę górnej granicy zagrożenia.. Nie dotyczy czynów, które są zbrodnią.

Art. 65 dotyczy osób, które nie były karane, a stosuje się obostrzenie jak przy multiredycdywa. Art. 65. Przepisy dotyczące wymiaru kary, środków karnych oraz środków związanych z poddaniem sprawcy próbie, przewidziane wobec sprawcy określonego w art. 64 § 2, stosuje się także do sprawcy, który z popełniania przestępstw uczynił sobie stałe źródło dochodu lub popełnia przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw.

Środki probacyjne - poddaje się skazanego próbie

I. warunkowe umorzenie postępowania karnego polega na odstąpieniu od skazania i kary wobec sprawcy uznanego za winnego popełnienia przestępstwa w celu zastosowania środków probacyjnych (Jest to środek karny związany z poddaniem próbie.

Art. 66 § 1 i 2 - Przesłanki stosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego musza wystąpić łącznie:

1.zagrozenie czynu karą nie przekracza 3 lat pozbawienia wolności

2. wina sprawcy i stopień społecznej szkodliwości czynu są nieznaczne

3. brak jest wątpliwości co do popełnienia przestępstwa i jego okoliczności

4. sprawca nie był karany za przestępstwa umyślne

5. występuje pozytywna prognoza, że sprawca nie popełni ponownie przestępstwa.

Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 2 lat.

Obowiązki próby:

- obligatoryjny - naprawienia przez sprawcę szkody w całości lub części

- informowanie sądu, kuratora o przebiegu okresu próby

- wykonywanie obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby

Ponadto można orzec świadczenie pieniężne oraz zakaz prowadzenia pojazdu - od roku do lat 2.( art 64 § 3)

Art. 66 . § 1. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. § 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności.

II. Warunkowe zawieszenie wykonywania kary

Na określony czas sprawca poddany jest próbie w warunkach wolności kontrolowanej. Jeśli w tym czasie nie popełnia przestępstwa - reszta kary zwolniona. Jeśli dokona czynu przestępczego - kara orzeczona musi być spełniona.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary na próbę dotyczy kary pozbawienia wolności ( w wymiarze nie przekraczającym 2 lata) ale może być rozszerzone na inne kary - można też zawiesić warunkowo wykonanie kary ograniczenia wolności i grzywny samoistnej (art. 69 § 1).

Podstawowa przesłanką warunkowego zawieszenia wykonania kary jest pozytywna prognoza co do tego, że sprawca nie popełni ponownie przestępstwa.

Okres próby wynosi od 2 lat do 5 lat, a w stosunku do młodocianych i recydywistów wielokrotnyvh od 3 do 5 lat ( art. 70 § 1 pkt. 1 i § 2 KK). Okres próby przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary ograniczenia wolności i grzywny - od roku do 3 lat ( art. 70 §1 pkt. 2). Okres próby zaczyna biec od uprawomocnienia się orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary (art. 70 §1 jest to katalog otwarty).

Istotnym elementem probacji jest dozór kuratorski (zawodowy, społeczny).

Pozytywny wynik próby powoduje zatarcie skazania z mocy prawa. Próba jest udana, jeżeli w ciągu 6 m-cy od upływu orzeczonego jej okresu nie nastąpiło zarządzenie sądu o wykonaniu zawieszonej kary.

Zatarcie skazania oznacza prawne uznanie niekaralności sprawcy przestępstwa. Negatywny wynik próby oznacza naruszenie jej warunków lub dopuszczenie się nowego przestępstwa. art. 75 § 1 - jeżeli w okresie próby popełni podobne do poprzedniego przestępstwo umyślne, następuje obligatoryjne zarządzenie wykonania zawieszonej kary.

Art. 70. § 1. Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi:
1) od 2 do 5 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności,
2) od roku do 3 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania grzywny lub kary ograniczenia wolności.
Art. 75. § 1. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.

Przedawnienie karalności - uznanie że jeżeli upłynie określony ustawowo czas od chwili popełnienia przestępstwa to sprawca nie będzie miał wymierzonej kary.

Art. 7. § 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.
§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. § 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Art. 19. § 1. Sąd wymierza karę za podżeganie lub pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo.
§ 2. Wymierzając karę za pomocnictwo sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 20. Każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności niezależnie od odpowiedzialności pozostałych współdziałających.
Art. 21. § 1. Okoliczności osobiste, wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną, uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą. § 2. Jeżeli okoliczność osobista dotycząca sprawcy, wpływająca chociażby tylko na wyższą karalność, stanowi znamię czynu zabronionego, współdziałający podlega odpowiedzialności karnej przewidzianej za ten czyn zabroniony, gdy o tej okoliczności wiedział, chociażby go nie dotyczyła.
§ 3. Wobec współdziałającego, którego nie dotyczy okoliczność określona w § 2, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 22. § 1. Jeżeli czynu zabronionego tylko usiłowano dokonać, podmiot określony w art. 18 § 2 i 3 odpowiada jak za usiłowanie. § 2. Jeżeli czynu zabronionego nie usiłowano dokonać, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Art. 23. § 1. Nie podlega karze współdziałający, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego.
§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do współdziałającego, który dobrowolnie starał się zapobiec dokonaniu czynu zabronionego.
Art. 24. Odpowiada jak za podżeganie, kto w celu skierowania przeciwko innej osobie postępowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego; w tym wypadku nie stosuje się art. 22 i 23. Art. 25. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem. § 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. § 3. Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu.
Art. 26. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego. § 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego. § 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. § 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste. § 5. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy z ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być spełniony.
Art. 27. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze, a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy. § 2. Eksperyment jest niedopuszczalny bez zgody uczestnika, na którym jest przeprowadzany, należycie poinformowanego o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego etapie. § 3. Zasady i warunki dopuszczalności eksperymentu medycznego określa ustawa.

Rozdział VII Powrót do przestępstwa

Art. 64. § 1. Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
§ 2. Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
§ 3. Przewidziane w § 1 lub 2 podwyższenie górnego ustawowego zagrożenia nie dotyczy zbrodni.
Art. 65. Przepisy dotyczące wymiaru kary, środków karnych oraz środków związanych z poddaniem sprawcy próbie, przewidziane wobec sprawcy określonego w art. 64 § 2, stosuje się także do sprawcy, który z popełniania przestępstw uczynił sobie stałe źródło dochodu lub popełnia przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw.

Rozdział VIII Środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Art. 66. § 1. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności.
§ 3. W wypadku gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody, warunkowe umorzenie może być zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nie przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Art. 67. § 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 2 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.
§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub w części, a może na niego nałożyć obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1-3 lub 5, a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 oraz zakaz prowadzenia pojazdów, wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2.
§ 4. Przepis art. 74 stosuje się odpowiednio.
Art. 68. § 1. Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany.
§ 2. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż określone w § 1 przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody.
§ 3. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.
§ 4. Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
Art. 69. § 1. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 2 lat, kary ograniczenia wolności lub grzywny orzeczonej jako kara samoistna, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.
§ 2. Zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.
§ 3. Zawieszenia wykonania kary nie stosuje się do sprawcy określonego w art. 64 § 2, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami; zawieszenia wykonania kary, o którym mowa w art. 60 § 3-5, nie stosuje się do sprawcy określonego w art. 64 § 2.
Art. 70. § 1. Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi:
1) od 2 do 5 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności,
2) od roku do 3 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania grzywny lub kary ograniczenia wolności.
§ 2. W wypadku zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy młodocianego lub określonego w art. 64 § 2, okres próby wynosi od 3 do 5 lat.
Art. 71. § 1. Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 180 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe; zawieszając wykonanie kary ograniczenia wolności sąd może orzec grzywnę w wysokości do 90 stawek dziennych.
§ 2. W razie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności, grzywna orzeczona na podstawie § 1 nie podlega wykonaniu; kara pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności ulega skróceniu o okres odpowiadający liczbie uiszczonych stawek dziennych z zaokrągleniem do pełnego dnia.
Art. 72. § 1. Zawieszając wykonanie kary, sąd może zobowiązać skazanego do:
1) informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
2) przeproszenia pokrzywdzonego,
3) wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
4) wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
5) powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
6) poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu,
7) powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
8) innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.
§ 2. Sąd może zobowiązać skazanego do naprawienia szkody w całości lub w części, chyba że orzekł środek karny wymieniony w art. 39 pkt 5, albo do uiszczenia świadczenia wymienionego w art. 39 pkt 7.
Art. 73. § 1. Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może w okresie próby oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

Rozdział XIV Objaśnienie wyrażeń ustawowych

Art. 115. § 1. Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.
§ 2. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.
§ 3. Przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju; przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne.
§ 4. Korzyścią majątkową jest korzyść dla:
1) siebie,
2) innej osoby fizycznej lub prawnej,
3) jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej,
4) grupy osób prowadzącej zorganizowaną działalność przestępczą.
§ 5. Mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza dwustukrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.
§ 6. Mieniem wielkiej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza tysiąckrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.
§ 7. Przepisy § 5 i 6 stosuje się do określenia "znaczna szkoda" oraz "szkoda w wielkich rozmiarach".
§ 8. Najniższym wynagrodzeniem jest najniższe wynagrodzenie pracowników określone na podstawie Kodeksu pracy.
§ 9. Rzeczą ruchomą lub przedmiotem jest także polski albo obcy pieniądz lub inny środek płatniczy oraz dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce.
§ 10. Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.
§ 11. Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.
§ 12. Groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem.

Art. 128. § 1. Kto, w celu usunięcia przemocą konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje działalność zmierzającą bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
§ 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Rozdział XIX Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu

Art. 148. § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2. Kto zabija człowieka:
1) ze szczególnym okrucieństwem,
2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,
3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,
4) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo.
§ 4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 149. ⁽¹⁾ Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 155. Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 156. § 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2) ⁽⁴⁾ innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Art. 157. § 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego.
§ 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek.
Art. 157a. ⁽⁵⁾ § 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są następstwem działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego.
§ 3. Nie podlega karze matka dziecka poczętego, która dopuszcza się czynu określonego w § 1.
Art. 158. § 1. Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 159. Kto, biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 177. § 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na jej wniosek.
Art. 178. § 1.Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, 174 lub 177 znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę. § 2. Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, 174 lub 177 w warunkach określonych w § 1, sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości. Art. 178a. § 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w § 1,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomoœci.
Art. 189. § 1. Kto pozbawia człowieka wolności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli pozbawienie wolności trwało dłużej niż 7 dni lub łączyło się ze szczególnym udręczeniem, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 190. § 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 191. § 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 197. § 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia określonego w § 1 lub 2, działając ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 198. Kto, wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej brak zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem, doprowadza ją do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 200. § 1. Kto doprowadza małoletniego poniżej lat 15 do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto utrwala treści pornograficzne z udziałem takiej osoby.
Art. 201. Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 204. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę.
§ 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto zwabia lub uprowadza inną osobę w celu uprawiania prostytucji za granicą.

Art. 207. § 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12

Art. 209. § 1. Kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu opieki społecznej lub właściwej instytucji.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano świadczenie z funduszu alimentacyjnego, ściganie odbywa się z urzędu.
Art. 228. § 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony w związku z naruszeniem przepisów prawa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia wykonanie czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej.
§ 5. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości lub jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 6. Karom określonym w § 1-5 podlega odpowiednio także ten, kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej w państwie obcym lub organizacji międzynarodowej przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą, albo jej obietnicę, lub takiej korzyści żąda, albo uzależnia wykonanie czynności służbowej od jej otrzymania.
Art. 229. § 1. Kto udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa, aby skłonić osobę pełniącą funkcję publiczną do naruszenia przepisów prawa albo udziela korzyści takiej osobie za naruszenie przepisów prawa, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do lat 12.
§ 5. Karom określonym w § 1-4 podlega odpowiednio także ten, kto udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej w związku z pełnieniem tej funkcji.

Art. 278. § 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.
Art. 279. § 1. Kto kradnie z włamaniem, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli kradzież z włamaniem popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 280. § 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Art. 281. Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 282. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprzestania działalności gospodarczej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 284. § 1. Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli przywłaszczenie nastąpiło na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 286. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 288. § 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza przepisy obowiązujące przy zakładaniu lub naprawie takiego kabla.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 290. § 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie, podlega odpowiedzialności jak za kradzież.
§ 2. W razie skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego, sąd orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości podwójnej wartości drzewa.
Art. 291. § 1. Kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 292. § 1. Kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. W wypadku znacznej wartości rzeczy, o której mowa w § 1, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Słowniczek

Pojęcie czynu zabronionego nie jest równoznaczne z pojęciem przestępstwa. Czyn zabroniony to zachowanie działanie lub zaniechanie o znamionach określonych w ustawie. Aby był on przestępstwem musi być bezprawny a sprawcy musi być przypisana wina.

Bezprawność czynu oznacza sprzeczność z normami prawa.

Psychologiczne elementy winy są stopniowalne ze względu na różny stopień uświadomienia sobie przez sprawcę szkodliwości czynu.

RESTYTUCJA [łac.], prawo przywrócenie stanu poprzedniego:

KOMPENSACJA [łac.], psychol. jeden z mechanizmów obronnych osobowości, polegający na wyrównywaniu obiektywnie istniejących lub subiektywnie odczuwanych braków w jednej dziedzinie działalności człowieka przez wzmożoną aktywność w innej; interpretowana jako sposób redukowania poczucia niższej wartości, kompensacja stanowi jedno z podstawowych pojęć w psychologii indywidualnej A. Adlera

ANOMIA [gr.], socjol. termin wprowadzony przez É. Durkheima na oznaczenie stanu społeczeństwa, który powstaje wtedy, kiedy normy społ. ulegają osłabieniu lub są ze sobą sprzeczne, stając się na skutek tego niezdolne do regulowania zachowania się jednostek i utrzymywania równowagi społ.; w skrajnym przypadku a. prowadzi do rozkładu całego systemu norm społ., a w konsekwencji do rozpadu więzi społ.; w nowszej literaturze socjol., zgodnie z określeniem R.K. Mertona, a. jest rozumiana jako sytuacja niedopasowania uznanych w danej kulturze celów działania jednostek do środków, którymi one dysponują; termin a. bywa również używany do psychol. charakterystyki człowieka pozbawionego wartości i (lub) norm, mającego poczucie bezsensu; w tym rozumieniu a. bywa traktowana jako jedna z postaci alienacji.

WIKTYMOLOGIA [łac.], dziedzina nauki zajmująca się ofiarami przestępstw [victima `ofiara'], zjawisk patologii społ. oraz innych zdarzeń, powodujących skrzywdzenie człowieka; w węższym znaczeniu (tzw. wiktymologia kryminalna) interesuje się winnymi, typami ofiar przestępstw, bada ich więzi ze sprawcą przestępstw, wolą ofiary w zdarzeniu przestępnym oraz traktowaniu ofiar przestępstw przez wymiar sprawiedliwości; wiktymologia w szerszym znaczeniu (tzw. wiktymologia ogólna) stara się objąć swoim zainteresowaniem wszystkie postacie pokrzywdzenia człowieka w społeczeństwie.

Penlizacja -karanie system kar, łac. poenalis 'dotyczący kary; bolesny' od poena 'kara; pokuta' z gr. poinē 'kara'; por. penolog.

Okoliczność wyłączająca winę - niepoczytalność (musi być oparte każdorazowo na opiniach biegłych) Art. 31. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.
Upośledzenie umysłowe może mieć różne stopnie nasilenia i nie wszystkie prowadzą do uznania niepoczytalności sprawcy. Ograniczenie umysłowe na ogół nie stanowi wystarczającej racji dla przyjęcia niepoczytalności.

Nulla poena sine lege.

Nie ma wykroczenia bez ustawy

Non bis in idem.

Nikt nie może zostać skazany dwukrotnie za ten sam czyn

Et non facere, facere est.

Nawet powstrzymanie się od działania jest działaniem.

Nullum crimen sine lege, nullum crimen sine culpa.

Nie na przestępstwa bez ustawy, nie ma przestępstwa bez winy.

Confessio est regina probationum.

Przyznanie jest królową dowodzenia.

30

Czyn - fragment zachowania człowieka - zachowanie to działanie i zaniechanie. Najwięcej na gruncie p.k. to działanie.

Wina w prawie karnym - to norma psychologiczna, normatywna. Wina to personalna, osobista zarzucalność czynu, która warunkowana jest granicą winy, a następnie określona przez procesy psychiczne zachodzące w psychice sprawcy. Przedstawia się zarzut ściśle określonej osobie na podstawie dowodów. Zarzucenie winy musi być poparte procesem psychicznym sprawcy.

Przestępstwo to czyn człowieka, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązująca w czasie jego popełnienia, zawiniony, kryminalnie bezprawny o stopniu większym niż znikomy.

Formy popełniania przestępstw

Stadialne - art.13-17 KK art. 22 KK stadia zaawansowania przestępstwa

Zjawiskowe (art.18-21 KK art. 23-211 KK rola poszczególnych osób w wykonywaniu czynu zabronionego

Zamiar - niekaralny etap wewnętrzny (to myśl nie jest wliczany do formy przestępstwa)

Ukierunkowane zachowanie na osiągnięcie określonego celu i sterowanie tym zachowaniem

Przygotowanie art.16-17 KK

Usiłowanie art. 13 -15 KK

Dokonanie - wypełnienie kompletne znamion przestępstwa

Sprawstwo art. 18 § 1 KK kilka rodzajów

Podżeganie art. 18 § 2 KK

Pomocnictwo art. 18 § 3 KK

Przygotowanie art. 16 KK

Elementy

Formy

Zamiar bezpośredni

Podjęcie czynności mających stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do dokonania czynu zabronionego, w szczególności w tymże celu wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje lub sporządza plan działania

Brak usiłowania lub dokonania

Rzeczowa (nóż, drukarka)

Intelektualna (proces myślowy, stworzenie planu)

Personalna (porozumienie z inną osobą by popełnić przestępstwo

Inne podobne do wyżej wymienionych

Odpowiedzialność karna za przygotowanie art. 16-17 KK

Karalność art. 16 KK

Gdy ustawa tak stanowi art. 128 § 4 KK (zamach stanu)

Niekaralność art. 17 KK

Dobrowolne odstąpienie od przygotowania a w szczególności zniszczenie przygotowanych środków lub zapobieżenia skorzystania z nich w przyszłości art. 17 § 1

W razie wejścia w porozumienie z inna osobą w celu popełnienia czynu zabronionego, warunkiem koniecznym jest oprócz zachowania wyżej wymienionego podjęcie istotnych starań zmierzających do zapobieżenia dokonania (Czynny żal skuteczny)

Dobrowolne odstąpienie od dokonania lub zapobieżenie skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego art. 17 § 2 KK (Czynny żal skuteczny )

Znamiona

Usiłowanie

Art. 13-14 KK

Zamiar popełnienia czynu zabronionego dolus directus, dolus eventualis

Zachowanie będące bezpośrednim zmierzeniem ku dokonaniu czynu zabronionego

Brak dokonania

Forma

Usiłowanie (udolne) art. 13§1 KK

Sprawca w zamiarze popełnienia czynu zabronionego, swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje (np. strzela ale nie trafia)

Usiłowanie nieudolne

art. 13 § 2

Sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego

Odpowiedzialność karna za usiłowanie

Karalność

Nniekaralność

pełna

Usiłowanie udolne

Usiłowanie nieudolne

Odpowiedzialność w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa art. 14 §1 KK

ograniczona

Usiłowanie nieudolne

Czynny żal

nieskuteczny

Sąd może zastosować nadzwyczajne kary a nawet odstąpić od jej wymierzenia art. 148 § 2 KK

Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do sprawcy, który dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego art. 15 § 2 KK

Czynny żal skuteczny art. 15 § 1 KK

Dobrowolne odstąpienie od dokonania czynu zabronionego

Zapobieżenie skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego

Sprawstwo art. 18 § 1 KK

Samoistne jedno sprawstwo najprostsza forma sam wykonuje

Kierownicze (kto kieruje)

Równoległe

Polecające

(uzależnienie między polecającym a wykonującym)

Współsprawstwo

Odpowiada za sprawstwo ten kto wykonuje czyn zabroniony

Odpowiada za sprawstwo ten kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inna osobę

Odpowiada za sprawstwo ten kto wykonuje czyn zabroniony sam bez porozumienia z inna osobą w tym samym miejscu i czasie

Odpowiada za sprawstwo ten kto wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie poleca jej wykonanie czynu zabronionego

Odpowiada za sprawstwo ten kto wykonuje czyn zabroniony wspólnie i w porozumieniu z inna osobą

(min. 2 osoby

porozumienie: gest, ustne, pisemne milczące

Podżeganie

art. 18 § 2 KK

elementy

Zamiar bezpośredni

Podżegacz chce aby druga osoba dokonała czynu zabronionego i w tym celu nakłania ja do dokonania tego czynu

Sposób realizacji

Nakłanianie:

- mową (prośba,

groźbą obietnicą)

- pismem, gestem.

Oddziaływanie na psychikę drugiej osoby w celu wzbudzenia w niej zamiaru dokonaniu czynu zabronionego

działanie

Nakłanianie do dokonania czynu zabronionego

Nakłanianie prowadzi do powstania u drugiej osoby zamiaru czynu zabronionego. Powstanie takiego zamiaru nie jest wynikiem stosowania przymusu psychicznego

Odpowiedzialność za podżeganie

niekaralność

Czynny żal nie podlega karze współdziałający, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego art. 23§ 1 KK

karalność

pełna

ograniczona

Jeżeli czynu zabronionego nie usiłowano dokonać sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpić od jej wymierzenia art. 22§2 KK

Nieskuteczny żal sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do współdziałającego, który dobrowolnie starał się zapobiec dokonaniu czynu zabronionego

W granicach zagrożenia przewidzianego sprawstwa art.19 § 1 KK

W granicach swojej umyślności lub nieumyślności niezależnie od odpowiedzialności osób współdziałających art. 20 § 2 KK

Jeżeli czynu zabronionego tylko usiłowano dokonać podżegacz odpowiada jak za usiłowanie art. 22 § 1 KK

Prowokator odpowiada jak za podżeganie, kto w celu skierowania przeciwko innej osobie postępowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego w tym wypadku nie stosuje się art. 22 i 23,24

Pomocnictwo art. 18 § 3 KK

elementy

Zamiar bezpośredni lub ewentualny

Działanie lub zaniechanie

Pomoc do dokonania czynu zabronionego

Formy (sposoby)

Pomocnictwo fizyczne

Pomocnictwo psychiczne

Musi nastąpić przed lub w czasie popełnienia czynu zabronionego

Bezprawny

(niezgodny z porządkiem prawnym )

rzeczywisty

Obrona (reakcja na zamach)

Zamach- bezpośrednie zagrożenie

Obrona konieczna art. 25

Skierowana na powstrzymanie zamachu

WYMIAR KARY

Warunkowe umorzenie postępowania karnego

Cywilnoprawne środki reakcji karnej:

1. zasądzenie od zaskarżonego powództwa cywilnego w procesie karnym

2. zasądzenie z urzędu odszkodowania na podstawie art. 413 KC § 5

Środki wychowawcze w stosunku do nieletnich

Środek poprawczy (zakład poprawczy w stosunku do nieletnich

Środki zabezpieczające wobec osób dopuszczających się czynu zabronionego

1.kary

2. środki karne

Typ sankcji i typ środków przymusowej reakcji państwowej

Muszą wystąpić łącznie bo inaczej nie przysługuje nam obrona konieczna

Okoliczność wyłączające odpowiedzialność karną

Okoliczność wyłączające bezprawność kryminalną czynu (kontratypy)

Okoliczności wyłączające winę:

1. błąd art. 28,29,30 KK

2. niepoczytalność art. 31

3. nieletniość art.10

4. stan wyższej konieczności art. 26 § 2

Pozaustawowe:

1. zabiegi lecznicze

2. zgoda pokrzywdzonego

3. ryzyko sportowca

4. karcenie wychowawcze

5. działalność w granicach uprawnień

6. kontratypy zwyczajowe

(Katalog otwarty)

Okoliczności wyłączające kryminalną bezprawność czynu (kontratypy)

Ustawowe:

1. obrona konieczna art. 25 KK

2. stan wyższej konieczności art. 26 § 1 KK

3. dozwolone ryzyko art. 27 Kk

4. dopuszczalna krytyka

5. rozkaz przełożonego

6. ostateczna potrzeba w wojsku art. 319 KK

7. dozwolona samopomoc 205 KpK, 343§2 KC, 432 KC

(Katalog zamknięty)

bezpośredni

Współmierna do zamachu

Współczesna w tym samym czasie co zamach

ustawowy zawarty w ustawie karnej, określa rodzaje sankcji, kiedy zwykły można zaostrzyć, a kiedy złagodzić. Mają charakter obligatoryjny, które zmieniają granice sankcji za dane przestępstwo(min. lub max.). Ustawowy wymiar kary określa granice swobody sędziowskiej.

zwyczajny

nadzwyczajny

- rodzaj sankcji

- rodzaj i wysokość kary

- kara łączna

- złagodzenie fakultatywne (art. 60)

- złagodzenie obligatoryjne (art. 60 § 2, art. 65, 91)

- zaostrzenie fakultatywne ( art. 64 § 1)

Sądowy- polega na określeniu wymiaru kary, środka karnego albo środka związanego z poddaniem próbie (probacyjnego) wobec sprawcy przestępstwa, którego wina została udowodniona w postępowaniu karnym.

zasady

dyrektywy

1. swoboda uznania sędziowskiego w ramach ustawy

(tzn. w ramach ustawy i nikt nie może wywierać

nacisku na sędziów)

2. indywidualizacja karna (okoliczności wpływające na

wymiar kary uwzględnia się tylko do osoby, której one dotyczą)

3.oznaczalność kary ( na jaka karę , w jakim wymiarze)

- ogólne (art. 53 § 1 i 3)Sąd przy wymierzaniu kary powinien uwzględnić:

1.stopień winy sprawcy

2. humanitaryzm kary(kierować się godnością człowieka, dążyć do minimalizacji dolegliwości wynikających z kar)

3. stopnie społecznej szkodliwości czynu

4. cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do skazanego (prewencja indywidualna)

5. potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (prewencja ogólna

oraz konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

oraz konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

---