7862


WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE

Czynniki wpływające na zmianę wartości pieniądza w czasie:

  1. Spadek siły nabywczej.

  1. Możliwość inwestowania.

  1. Występowanie ryzyka.

  1. Preferowanie bieżącej konsumpcji przez człowieka.

Wartość pieniądza w czasie odzwierciedlana jest przez stopę procentową.

Przy określaniu (i podawaniu) stopy procentowej istotne są pewne kwestie formalno-metodyczne aspekty określania stopy procentowej:

Stopa procentowa w skali okresu - stopa procentowa podawana jest zwykle w skali roku.

Stopa procentowa dotycząca okresu - stopa procentowa zawsze dotyczy jakiegoś okresu. Jest on określony przez horyzont działalności inwestycyjnej lub działalności finansowej.

Kapitalizacja i reinwestycja

Kapitalizacja (compounding). oznacza, że dochody pojawiające się w trakcie okresu inwestowania są kapitalizowane (tzn. „dodawane do kapitału”).

Zjawisko reinwestowania to ponowne inwestowanie dochodów z inwestycji.

Wartość przyszła i wartość bieżąca

Wartość przyszła (Future Value) jest to wartość otrzymywana lub płacona w przyszłości, lub wartość pieniężna rozpatrywana z punktu widzenia pewnego momentu w przyszłości.

Wartość bieżąca (Present Value) jest to wartość otrzymywana lub płacona dziś, lub wartość pieniężna rozpatrywana z punktu widzenia dnia dzisiejszego.

Cztery powiązane ze sobą wielkości zmiennej wartości pieniądza:

Cztery podstawowe schematy przepływów pieniężnych:

Schemat 1 - Pojedynczy przepływ pieniężny.

0x08 graphic
0x01 graphic

Schemat 2 - Renta płatna z dołu.

0x08 graphic
0x01 graphic

0x08 graphic
0x01 graphic

Schemat 3 - Renta płatna z góry.

0x08 graphic
0x01 graphic

0x08 graphic
0x01 graphic

Schemat 4 - Wiele regularnych przepływów pieniężnych.

0x08 graphic
0x01 graphic

0x08 graphic
0x01 graphic

Zagadnienie wartości przyszłej

Wzór 1 - Wartość przyszła - kapitalizacja prosta (okresowa)

0x01 graphic

Wzór 2 - Wartość przyszła - kapitalizacja roczna

0x01 graphic

Wzór 3 - Wartość przyszła - kapitalizacja częstsza niż raz w roku

0x01 graphic

gdzie:

m - oznacza liczbę kapitalizacji w ciągu roku, np. m=2 w wypadku kapitalizacji półrocznej.

Wzór 4 - Wartość przyszła - kapitalizacja ciągła

0x01 graphic

gdzie:

e - podstawa logarytmu naturalnego.

Z przedstawionych wzorów wynikają następujące właściwości (wszystkie ceteris paribus):

Rysunek 3.8. Wartość przyszła jako funkcja liczby okresów

0x01 graphic

Przykład.

Kwota 1000 złotych jest zainwestowana w depozyt bankowy na okres dwóch lat. Oprocentowanie depozytu wynosi 12%. Wartość przyszła zależy od rodzaju kapitalizacji. Wynosi ona:

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Przykład.

Rozpatrzymy podobną sytuację, jak w poprzednim przykładzie, ale teraz inwestycja trwa krócej niż rok, mianowicie pół roku. Pozostałe wartości, tzn. zainwestowana kwota 1000 złotych i oprocentowanie depozytu 12%, pozostają te same.

Wartość przyszła wynosi:

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

gdzie:

s - liczba dni trwania inwestycji;

N - liczba dni w roku.

Cztery możliwe konwencje:

Przykład.

Inwestycja w depozyt bankowy rozpoczęła się 15 marca, zaś zakończyła 25 czerwca tego samego roku. Zainwestowana kwota to 1000 złotych, zaś oprocentowanie depozytu 12%.

Zauważmy, że liczba dni trwania inwestycji wynosi:

Tabela 1 przedstawia wyniki w przypadku czterech możliwych konwencji.

Nazwa konwencji

Wartość n

Wartość przyszła

Actual/360

102/360 = 0,28333

1034,00

Actual 365

102/365 = 0,27945

1033,53

30/360

100/360 = 0,27778

1033,33

30/365

100/365 = 0,27397

1032,88

Wzór 5 - Wartość przyszła renty płatnej z dołu

0x01 graphic

PMT - wielkość renty.

Wzór 6 - Wartość przyszła renty płatnej z góry

0x01 graphic

Z powyższych wzorów wynikają następujące właściwości (wszystkie ceteris paribus):

Przykład.

Inwestycja polega na systematycznym wpłacaniu przez 2 lata co miesiąc kwoty 100 złotych na depozyt bankowy. Oprocentowanie depozytu wynosi 12%, kapitalizacja jest miesięczna.

Wartość depozytu wynosi:

0x01 graphic

0x01 graphic

Wzór 7 - Wartość przyszła regularnych przepływów pieniężnych

0x01 graphic

gdzie:

0x01 graphic
- przepływ pieniężny występujący w okresie t.

Przykład.

Inwestycja polega na wpłacaniu na depozyt bankowy kilku kwot co trzy miesiące (pierwsza wpłata ma miejsce za trzy miesiące). Kapitalizacja jest kwartalna, zaś oprocentowanie depozytu 8% (a zatem w skali kwartalnej wynosi 2%). Wpłacane są kolejno następujące kwoty: 100 zł, 300 zł, 200 zł, 250 zł. Wyznaczymy wartość po roku:

0x01 graphic

Z powyższej kwoty 850 złotych pochodzi z wpłat, zaś 22,24 złote to odsetki.

Efektywna stopa procentowa jest to stopa uwzględniająca kapitalizację. 0x01 graphic
- efektywna stopa procentowa.

Wzór 8 - Efektywna stopa procentowa - kapitalizacja częstsza niż raz w roku

0x01 graphic

Wzór 9 - Efektywna stopa procentowa - kapitalizacja ciągła

0x01 graphic

Przykład.

Wyznaczymy efektywne stopy procentowe dla trzech przypadków stóp nominalnych: 20%, 8% i 2% oraz dla przypadków kapitalizacji rocznej, półrocznej, kwartalnej, miesięcznej, dziennej (zakładając 365 dni w roku) i ciągłej. Zastosowanie mają wzory (3.8) i (3.9). Wyniki przedstawia tabela 2.

Rodzaj kapitalizacji

r = 20%

r = 8%

r = 2%

Roczna

20,00%

8,00%

2,00%

Półroczna

21,00%

8,16%

2,01%

Kwartalna

21,55%

8,24%

2,015%

Miesięczna

21,94%

8,30%

2,018%

Dzienna

22,13%

8,328%

2,02%

Ciągła

22,14%

8,329%

2,02%

Zagadnienie wartości bieżącej

Wzór 10 - Wartość bieżąca - kapitalizacja prosta (okresowa)

0x01 graphic

Wzór 11 - Wartość bieżąca - kapitalizacja roczna

0x01 graphic

Wzór 12 - Wartość bieżąca - kapitalizacja częstsza niż raz w roku

0x01 graphic

Wzór 13 - Wartość bieżąca - kapitalizacja ciągła

0x01 graphic

Z przedstawionych wzorów wynikają następujące właściwości (wszystkie ceteris paribus):

Przykład.

Rozważana jest inwestycja, która za dwa lata daje wartość równą 10 000 złotych. Należy wycenić, ile ta inwestycja jest warta dzisiaj. Stopa procentowa, będąca wymaganą stopą zwrotu, jest równa 10%. Kolejno otrzymujemy:

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Konwencje przyjmowania okresu kapitalizacji:

Wzór 14 - Wartość bieżąca renty płatnej z dołu

0x01 graphic

Wzór 15 - Wartość bieżąca renty płatnej z góry

0x01 graphic

Z powyższych wzorów wynikają następujące właściwości (wszystkie ceteris paribus):

Przykład.

Istotą analizowanej inwestycji jest otrzymywanie regularnie stałej kwoty równej 1000 złotych, co miesiąc przez trzy lata. Stopa procentowa, która jest wymaganą stopa zwrotu inwestora, wynosi 12%. Obliczymy wartość tej inwestycji dziś (jest to wartość bieżąca renty). Wartość inwestycji wynosi:

0x01 graphic

0x01 graphic

Wzór 16 - Wartość bieżąca renty wieczystej

0x01 graphic

Z powyższego wzoru wynikają następujące właściwości (ceteris paribus):

Przykład.

Rozważana jest inwestycja polegająca na otrzymywaniu bezterminowo kwoty 1000 złotych na koniec każdego miesiąca. Wymagana stopa zwrotu inwestora wynosi 12%. Wartość inwestycji wynosi:

0x01 graphic

Wzór 17 - Wartość bieżąca regularnych przepływów pieniężnych

0x01 graphic

Przykład.

W wyniku inwestycji spodziewamy się otrzymać trzy przepływy pieniężne: po roku: 2000 złotych, po dwóch latach: 2500 złotych, po trzech latach: 2800 złotych. Wymagana stopa zwrotu inwestora wynosi 8%. Wartość tej inwestycji dzisiaj wynosi (po zastosowaniu wzoru (3.17)):

0x01 graphic

Wzór 18 - Wartość bieżąca nieskończonej liczby przepływów pieniężnych rosnących w stałym tempie

0x01 graphic

gdzie:

0x01 graphic
- pierwsza płatność;

g - stopa (tempo) wzrostu płatności.

Przy tym formalnie należy założyć, że r>g.

Przykład.

Rozpatrzymy przykład podobnej inwestycji, jak w przykładzie dotyczącym renty wieczystej. Inwestycja polega na otrzymywaniu bezterminowo kwoty co miesiąc. Przy tym pierwsza kwota (otrzymana za miesiąc) wynosi 100 złotych, a każda następna rośnie w stosunku do poprzedniej o 0,5%. Wymagana stopa zwrotu inwestora wynosi 12%. Obliczymy wartość tej inwestycji dziś. Wartość inwestycji wynosi:

0x01 graphic

Wartość bieżąca netto - NPV (Net Present Value).

Wzór 19 - Wartość bieżąca netto

0x01 graphic

gdzie: 0x01 graphic
- tzw. nakład początkowy

Przykład.

Trzy przepływy pieniężne: po roku: 2000 złotych, po dwóch latach: 2500 złotych, po trzech latach: 2800 złotych. Nakład początkowy 6000 złotych. Trzy różne wymagane stopy zwrotu inwestora: 6%, 8% i 10%. Wartość bieżąca netto wynosi (po zastosowaniu wzoru (19)):

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Zagadnienie wielkości renty

Wzór 20 - Wielkość renty płatnej z dołu, gdy znana jest wartość przyszła

0x01 graphic

Wzór 21 - Wielkość renty płatnej z góry, gdy znana jest wartość przyszła

0x01 graphic

Przykład.

Inwestor planuje systematycznie wpłacać stałą kwotę każdego miesiąca na depozyt bankowy, tak, aby po roku uzyskać 10000 złotych. Oprocentowanie depozytu wynosi 12%, kapitalizacja jest miesięczna. Wielkość renty wynosi:

0x01 graphic

0x01 graphic

Wzór 22 - Wielkość renty płatnej z dołu, gdy znana jest wartość bieżąca

0x01 graphic

Wzór 23 - Wielkość renty płatnej z góry, gdy znana jest wartość bieżąca

0x01 graphic

Przykład.

Zaciągnięty został kredyt w wysokości 100000 złotych. Oprocentowanie kredytu wynosi 12%, kapitalizacja jest miesięczna. Kredyt ma być spłacony w ciągu dwóch lat, w równych miesięcznych ratach, z których każda zawiera zwrot kredytu i odsetki. Otrzymujemy:

0x01 graphic

0x01 graphic

Zagadnienie liczby okresów

Wzór 24 - Liczba lat - kapitalizacja roczna

0x01 graphic

Wzór 25 - Liczba lat - kapitalizacja ciągła

0x01 graphic

Przykład.

Pewna inwestycja, w której wartość bieżąca (początkowa) wynosiła 2000 złotych, na końcu była warta 2500 złotych (wartość przyszła). Wiadomo, że stopa procentowa wynosiła 5%. Określimy liczbę lat trwania tej inwestycji. Otrzymujemy:

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Wzór 26 - Liczba lat do podwojenia kapitału - kapitalizacja roczna

0x01 graphic

Wzór 27 - Liczba lat do podwojenia kapitału - kapitalizacja roczna - reguła 72

0x01 graphic

Wzór 28 - Liczba lat do podwojenia kapitału - kapitalizacja roczna - reguła 69

0x01 graphic

Wzór 29 - Liczba lat do podwojenia kapitału - kapitalizacja ciągła

0x01 graphic

Przykład.

Wyznaczymy liczbę lat do podwojenia kapitału stosując 4 wzory, dwa dokładne (wzory (3.26) i (3.29)) oraz dwa przybliżone (wzory (3.27) i (3.28)), w odniesieniu do kilku stóp procentowych. Wyniki przedstawia tabela 3.

Stosowany wzór

r=20%

r=8%

r=2%

Dokładny, kapitalizacja ciągła

3,466

8,664

34,658

Dokładny, kapitalizacja roczna

3,802

9,007

35,003

Reguła 69

3,800

8,975

34,850

Reguła 72

3,600

9,000

36,000

Zagadnienie wartości przyszłej i bieżącej - zmienna stopa procentowa

Wzór 30 - Wartość przyszła regularnych przepływów pieniężnych - zmienna stopa procentowa

0x01 graphic

gdzie:

0x01 graphic
- stopa procentowa w okresie i-tym, przy czym wyrażona jest ona w skali okresu występowania płatności.

Przykład.

Inwestycja polega na wpłacaniu na depozyt bankowy kilku kwot co trzy miesiące (pierwsza wpłata ma miejsce za trzy miesiące). Kapitalizacja jest kwartalna, zaś oprocentowanie depozytu zmienia się co kwartał i w kolejnych kwartałach wynosi: 8%, 8,2%, 8,4%, 7,8%. Wpłacane są kolejno następujące kwoty: 100 zł, 300 zł, 200 zł, 250 zł. Wyznaczymy wartość przyszłą po roku, czyli po wpłaceniu ostatniej kwoty. Po zastosowaniu wzoru (3.30) otrzymujemy:

0x01 graphic

Wzór 31 - Wartość bieżąca regularnych przepływów pieniężnych - zmienna stopa procentowa

0x01 graphic

Przykład.

W wyniku inwestycji spodziewamy się otrzymać trzy przepływy pieniężne: po roku - 2000 złotych, po dwóch latach - 2500 złotych, po trzech latach - 2800 złotych. Wymagana stopa zwrotu jest zmienna i w kolejnych latach wynosi: 8%, 8,5%, 9%. Wartość tej inwestycji dzisiaj wynosi (po zastosowaniu wzoru (3.31)):

0x01 graphic

Stopa procentowa i stopa zwrotu - wprowadzenie

Stopa zwrotu (rate of return) określa (procentowo) dochód uzyskany w wyniku inwestycji.

Stopę zwrotu (dochodu) można określić jako iloraz uzyskanego dochodu do zainwestowanego kapitału.

Stopa zwrotu - skończony okres inwestycji

Przypadek A1. Stopy zwrotu - brak przepływów pieniężnych w okresie trwania inwestycji.

Wzór 32 - Prosta stopa zwrotu

0x01 graphic

Wzór 33 - Efektywna stopa zwrotu

0x01 graphic

Wzór 34 - Logarytmiczna stopa zwrotu

0x01 graphic

relacja między logarytmiczną stopą zwrotu a efektywną stopą zwrotu:

0x01 graphic

gdzie, dla rozróżnienia:

rl - logarytmiczna stopa zwrotu;

re - efektywna stopa zwrotu.

Przykład.

Rozpatrzymy dwuletnią inwestycję. Zainwestowana kwota wynosiła 10000 złotych i dała w efekcie po dwóch latach wartość końcową równą 12000 złotych. Obliczymy stopę zwrotu tej inwestycji. Podstawiając do wzorów (3.32)-(3.34) otrzymujemy wartości stóp zwrotu:

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Przykład.

Teraz z kolei rozpatrzymy półroczną inwestycję. Zainwestowana kwota wynosiła 10000 złotych i dała w efekcie wartość końcową równą 10800 złotych. Obliczymy stopę zwrotu tej inwestycji. Podstawiając do wzorów (3.32)-(3.34) otrzymujemy:

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Przykład.

Inwestycja została przeprowadzona między 10 maja a 25 lipca. Zainwestowana kwota wynosiła 1000 złotych i dała w efekcie wartość końcową równą 1020 złotych, co oznacza powiększenie kapitału początkowego w ciągu tego okresu o 2%. Obliczymy stopę zwrotu przy zastosowaniu trzech sposobów jej obliczania i czterech możliwych konwencji określania dni. Zauważmy, że:

- przy zastosowaniu konwencji „actual” liczba dni trwania inwestycji wynosi 76;

- przy zastosowaniu konwencji „30” liczba dni trwania inwestycji wynosi 75.

Wyniki przedstawia tabela 4.

Tabela 4. Stopy zwrotu (w %) przy zastosowaniu różnych sposobów liczenia.

Prosta

Efektywna

Logarytmiczna

Actual/365

9,605

9,977

9,510

Actual/360

9,474

9,834

9,380

30/365

9,733

10,117

9,637

30/360

9,600

9,972

9,505

Przypadek A2. Stopy zwrotu - występujące przepływy pieniężne w okresie trwania inwestycji.

Wzór 35 - Wewnętrzna stopa zwrotu (okres kapitalizacji zgodny z okresem otrzymywania przepływów)

0x01 graphic

lub równoważnie (jeśli oznaczymy nakład początkowy jako przepływ pieniężny w okresie zerowym):

0x01 graphic

Wzór 36 - Wewnętrzna stopa zwrotu (kapitalizacja ciągła)

0x01 graphic

lub równoważnie (jeśli oznaczymy nakład początkowy jako przepływ pieniężny w okresie zerowym):

0x01 graphic

Można dowieść, że między obu wersjami wewnętrznej stopy zwrotu zachodzi następująca relacja:

0x01 graphic

gdzie, dla odróżnienia, IRRc oznacza wewnętrzną stopę zwrotu wyrażoną wzorem (3.36).

Okazuje się, że po przekształceniu wzoru (3.35) otrzymujemy:

0x01 graphic

Upraszczając nieco notację, możemy zapisać:

0x01 graphic

czyli:

0x01 graphic

Przykład.

Inwestycja trzyletnia. Nakład początkowy 1000 złotych, zaś przepływy pieniężne na zakończenie każdego z kolejnych trzech lat wynoszą odpowiednio: 200, 400 i 700 złotych. Wyznaczymy wewnętrzną stopę zwrotu. Wzór (3.35):

0x01 graphic

Za pomocą kalkulatora finansowego otrzymujemy:

0x01 graphic

Dla zilustrowania tego faktu zauważmy, że:

0x01 graphic

0x01 graphic

Teraz z kolei wyznaczymy wewnętrzną stopę zwrotu przy założeniu kapitalizacji ciągłej. Po podstawieniu do wzoru (3.36) otrzymujemy:

0x01 graphic

Korzystając bezpośrednio z relacji między obu wersjami wewnętrznej stopy zwrotu otrzymujemy (warto sprawdzić, że ta wartość jest jednocześnie rozwiązaniem powyższego równania):

0x01 graphic

Występują tutaj następujące prawidłowości:

Wzór (3.35) określający wewnętrzną stopę zwrotu:

0x01 graphic

Wzór 37 - Zewnętrzna stopa zwrotu (okres kapitalizacji zgodny z okresem otrzymywania przepływów)

0x01 graphic

Wzór 38 - Zewnętrzna stopa zwrotu (kapitalizacja ciągła)

0x01 graphic

Przykład.

Rozważamy tę samą inwestycję, co w poprzednim przykładzie - jest to inwestycja trzyletnia. Nakład początkowy wynosi 1000 złotych, zaś przepływy pieniężne na zakończenie każdego z kolejnych trzech lat wynoszą odpowiednio: 200, 400 i 700 złotych. Wewnętrzna stopa zwrotu wyznaczona uprzednio wynosi 11,79%. Po podstawieniu do wzoru (3.37) otrzymujemy:

0x01 graphic

Dla porównania podamy jeszcze dwie inne wartości zewnętrznej stopy zwrotu:

Stopa zwrotu - nieskończony okres inwestycji

Wzór 39 - Stopa zwrotu - nieskończony okres, renta wieczysta

0x01 graphic

Wzór 40 - Stopa zwrotu - nieskończony okres, przepływy rosnące w stałym tempie

0x01 graphic

Przykład.

Dwie inwestycje o nieskończonym okresie trwania. Nakład początkowy 1000 zł. Inwestycja A o stałych przepływach pieniężnych - 100 złotych co rok, zaś inwestycja B o pierwszym przepływie 100 złotych za rok, ale w każdym następnym roku przepływy wzrastają o 4%. Wyznaczymy stopy zwrotu:

0x01 graphic

0x01 graphic

Można wykazać, iż musi występować następująca relacja:

0x01 graphic

Wynika z tego, że jeśli w inwestycji B z powyższego przykładu pozostawimy te same dane, to inwestycja A przy nakładzie początkowym równym 1000 złotych musiałaby dawać efekt w postaci renty wieczystej równej:

0x01 graphic

1. Koncepcja stopy procentowej (rozumianej zazwyczaj jako stopa zwrotu) jest umowna, zależy od pewnych założeń, w szczególności:

- przyjętego umownie okresu inwestycji (skończony lub nieskończony);

- przyjętej struktury przepływów pieniężnych;

- przyjętego umownie okresu kapitalizacji;

- przyjętej umownie stopy reinwestowania;

- przyjętych konwencji określania liczby dni w roku i w okresie trwania inwestycji.

2. Najczęściej stosowane w praktyce są efektywna stopa zwrotu, prosta stopa zwrotu i standardowa wersja wewnętrznej stopy zwrotu.

3. W sytuacji krótkich horyzontów inwestowania, najczęściej stosowana jest prosta stopa zwrotu.

4. Prawidłowe porównanie stóp zwrotu z różnych inwestycji ma miejsce jedynie wtedy, gdy te stopy wyznaczane są z zastosowaniem tego samego sposobu..

5. W przypadku typowych rodzajów inwestycji istnieją uzgodnione zwyczaje stosowane na rynku, określające rodzaj stosowanej stopy zwrotu.

Rysunek 3.1B

Rysunek 3.1A

...

...

Rysunek 3.2B

Rysunek 3.2A

...

...

Rysunek 3.3B

Rysunek 3.3A

...

...

Rysunek 3.4B

Rysunek 3.4A

...

...

Rysunek 3.5B

Rysunek 3.5A

...

...

Rysunek 3.6B

Rysunek 3.6A

...

...

Rysunek 3.7B

Rysunek 3.7A



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
7862
7862
7862
sciaga 7862
7862
7862
7862
7862

więcej podobnych podstron