I Czynniki determinujące międzynarodowy podział pracy oraz wpływ gospodarki światowej na międzynarodowy podział pracy.

1 Międzynarodowy podział pracy - ma miejsce wówczas, gdy jego uczestnicy znajdują się w więcej niż w jednym kraju (lub mają charakter transnarodowy) i wykazują trwałe zainteresowanie rozwojem produkcji pod kątem potrzeb obrotu międzynarodowego. Wykształcił się on w następstwie społecznego podziału pracy, mającego początkowo charakter lokalny. Gdy rynki lokalne okazały się zbyt ciasne w stosunku do potrzeb rozwijającej się produkcji, wystąpiły tendencje do szukania nowych partnerów najpierw w granicach poszczególnych krajów, następnie zaś w skali międzynarodowej.

O międzynarodowym podziale pracy możemy mówić wtedy, gdy ma on charakter strukturalny, a więc gdy jest - z jednej strony - wynikiem różnic w strukturach gospodarczych, z drugiej zaś - służy dynamicznemu dopasowaniu tych struktur do potrzeb współpracujących krajów

• Do głównych form powiązań międzynarodowych stosunków ekonomicznych należą:

• handel zagraniczny

• obrót usługami,

• przepływy kapitału,

• transfer wiedzy technicznej

• -migracja pracy.

3 Rodzaje komplementarności struktur gospodarczych:

Międzynarodowa komplementarność struktur gospodarczych może mieć charakter międzygałęziowy lub wewnątrzgałęziowy.

• Międzygałęziowa komplementarność struktur gospodarczych

-U jej podstaw znajdują się różnice w zasobach czynników produkcji tj. bogactw naturalnych, pracy i kapitału (najczęściej różnice warunków naturalnych)
- Ważną przyczyną komplementarności międzygałęziowej jest zróżnicowana gałęziowa struktura przemysłu.

Przykłady:
-Kraje posiadające dużo surowców mineralnych są komplementarne do krajów nie posiadających takich surowców, ale mające dobrze rozwinięty przemysł
-Państwa bogate w zasoby pracy i zezwalające na emigrację pracowników np. w okresach zbiorów płodów rolnych a inne prowadzące podobne dziedziny rolnictwa
- Kraje rozwijające usługi cierpiące na niedobory rąk do pracy a inne bogate w zasoby pracy
- W jednych krajach dobrze rozwinięty przemysł ciężki (posiadający obfite zasoby rudy żelaza, miedzi) a kraje zasobne w energię (węgiel, ropę, gaz ziemny)
- Kraje mające dobrze rozwinięty przemysł odzieżowy a producenci tkanin i przędzy lub plantatorzy roślin wykorzystywanych w przemyśle tekstylnym (bawełny, lnu, konopi)

• Wewnątrzgałęziowa komplementarność struktur gospodarczych
  - U jej podstaw znajdują się różnice wydajności czynników produkcji
  - Tradycyjna komplementarność w ujęciu międzygałęziowy traci na znaczeniu ponieważ postęp techniczny powoduje, że producent staje się mniej zależny od źródeł surowców
  - Wewnątrzgałęziowa komplementarność polega na wzajemnym uzupełnianiu się producentów zespołów, podzespołów i część
  - Zamiast rozwijania w jednym kraju wszystkich faz produkcji składających się na powstanie wyrobu gotowego, następuje ich rozdzielenie pomiędzy współpracującego kraje
  - Wyrób gotowy jest wtedy tańszy i bardziej konkurencyjny
  - mamy tu do czynienia z uzupełnianiem się producentów na podobnym poziome rozwoju gospodarczego i technicznego
  - Taka komplementarność oznacza ściślejsze powiązania producentów iż w przypadku komplementarności międzygałęziowej. Są one bowiem ogniwami jednego procesu wytwórczego prowadzącego do powstania wyrobu finalnego.

4 Metody zwiększania międzynarodowej komplementarności struktur gospodarczych:

• międzynarodowa specjalizacja produkcji;

• międzynarodowa kooperacja w produkcji;

• produkcja na wielką skalę;

• produkcja wielkoseryjna.

Międzynarodowa specjalizacja produkcji - oznacza ograniczenie asortymentu wytwarzanych wyrobów lub liczby realizowanych procesów technologicznych w celu zwiększenia serii produkowanych wyrobów będących przedmiotem specjalizacji oraz zwiększenia efektywności posiadanych czynników produkcji. Może mieć ona charakter decyzji jednostronnej - autonomicznej, bądź też umowną - uzgodnioną z jednym krajem albo większą ich liczbą.

Specjalizacja jednostronna (wyroby gotowe) - stanowi podstawę zwiększania

komplementarności międzygałęziowej:

• komplementarna - określone towary stają się przedmiotem obrotów międzynarodowych dlatego, że są produkowane w jednym lub kilku krajach, natomiast nie są produkowane tam, gdzie jest na nie popyt;

• substytucyjna - określone towary są przedmiotem obrotów międzynarodowych, mimo że produkuje się je w krajach będących partnerami wymiany zagranicznej i towary te konkurują ze sobą na rynku światowym.

Międzynarodowa kooperacja w produkcji - jest to specjalizacja uzgadniana z partnerami zagranicznymi. Może mieć charakter dwustronny lub wielostronny. W obydwu przypadkach producentem wyrobów gotowych opartych na dostarczanych przez kooperantów podzespołach i częściach mogą być jeden, dwa lub wiele krajów. Stanowi podstawę rozwoju komplementarności wewnątrzgałęziowej, wiążąc kraje o zbliżonym poziomie technicznym i ekonomicznym.

Produkcja na wielką skalę - jest następstwem dążenia do osiągnięcia optimum pod względem technicznym lub ekonomicznym. Wielka skala produkcji stwarza możliwości specjalizacji oraz kooperacji.

Produkcja wielkoseryjna - wydłużanie serii produkcji jest następstwem dążenia do osiągania najniższych jednostkowych kosztów produkcji. Umożliwia to rozłożenie kosztów stałych, a więc ponoszonych bez względu na rozmiary produkcji, na większa liczbę wyrobów

OPISOWE

1 CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE MPP:
Wewnętrzne:
▪ warunki naturalne: położenie, klimat, zasoby, gleby, ludność i jej kwalifikacje,
▪ poziom rozwoju gospodarczego, ukształtowanie historyczne, możliwości inwestycyjne, zasoby kapitałowe,
▪ postęp techniczny i innowacyjny,
▪ czynnik systemowy model funkcjonowania gospodarki zasady konkurencji,
▪ czynniki pozaekonomiczne, zdarzenia nieprzewidywalne, wojny, klęski.
Zewnętrzne:
▪ Wzajemne oddziaływanie krajów o różnym poziomie rozwoju, odmiennym potencjale ekonomicznym i demograficznym, różnych systemach społeczno-gospodarczych, odmiennej kulturze i tradycji. Przekształcenie struktur społeczno-gospodarczych, inna hierarchia celów, nowe rozwiązania organizacyjne i techniczne, przejmowanie wzorców postępowania

Czynniki decydujące o kierunkach specjalizacji w międzynarodowym podziale pracy:

• Warunki naturalne - klimat, warunki glebowe, zasoby bogactw naturalnych.

• Rozwój sił wytwórczych - zasoby posiadanej przez dany kraj siły roboczej, środki pracy (narzędzia i technologie) i przedmioty pracy (dobra, które kraj posiada)

• Polityka ekonomiczna prowadzona przez dany kraj - w zależności od rodzaju prowadzonej polityki ekonomicznej różne może być miejsce w MPP. Gdy gospodarka autarkiczna to miejsce w MPP żadne, gdy polityka konsekwentna (np. Japonia) - to miejsce w MPP znaczące.

2 TRADYCYJNY międzynarodowy podział pracy - charakteryzował się tym, że na świecie wyodrębniły się 2 grupy krajów.

• kraje uprzemysłowione - wąska grupa krajów Europy Zachodniej, później dołączyły Stany Zjednoczone i Japonia. Grupa ta produkowała 90 % produkcji światowej i eksportowała ponad 80 % produkcji przemysłowej, a import wyniósł ok. 90 % artykułów rolnych. Czyli grupa ta była eksporterem netto artykułów przemysłowych i importerem netto artykułów rolnych.

• kraje surowcowo - rolne - kraje te wytwarzały głównie artykuły surowcowo - rolne i eksportowały je, a importowały artykuły przemysłowe. Kraje te to eksporterzy netto artykułów surowcowych i importerzy netto artykułów przemysłowych. Do tej grupy należy reszta świata poza tymi krajami powyżej.

CZYNNIKI KTÓRE ZADECYDOWAŁY O POWSTANIU TRADYCYJNEGO MPP:

1. rewolucja przemysłowa - kraje przestawiły się na produkcję artykułów przemysłowych, a ograniczyły artykuły rolne. Popyt krajowy nie pokrywa produkcji artykułów przemysłowych; wzrost importu artykułów surowcowych; odpływ ludzi ze wsi, a to spowodowało wzrost popytu na artykuły rolne. Sprowadzano je z krajów zagranicznych.

2. Rozwój systemu kolonialnego - system ten spowodował, że pojawiły się kraje zależne ekonomicznie i politycznie od metropolii - krajów uprzemysłowionych. Metropolie mogły realizować politykę ekonomiczną na terenie kolonii, która przejawiała się utrwalaniem w krajach kolonialnych struktury gospodarki surowcowo - rolnej. (dychotomiczny MPP).

3. Teoria ekonomiczna - teoria kosztów komparatywnych Riccarda. Ta teoria w tym sensie kształtowała i utrwalała tradycyjny MPP, gdyż udowadniała, że układ dychotoniczny jest dla obu stron ekonomicznie korzystny (w krótkim czasie słuszne, w długim nie)

MPP istniejący w początkach XX w. dotrwał do wybuchu II WŚ. Obecnie wygląda zupełnie inaczej.

DO DETERMINANTÓW ZMIANY TRADYCYJNEGO MIĘDZYNARODOWEGO PODZIAŁU PRACY wg. literatury zalicza się:

• Obydwie wojny światowe. Działania wojenne toczyły się w Europie. Działania powodowały zniszczenia ekonomiczne i miały wpływ na znaczenie Europy jako centrum potencjału gospodarki świata. Centrum przeniosło się do USA.

• Wielki kryzys gospodarczy 1929 - 1939 w Polsce do 1935 - uświadomił błędność koncepcji podziału świata na kraje uprzemysłowione i surowcowo - rolne. Teoria Riccarda została poddana krytyce. Kryzys uwypuklił słabe strony tradycyjnego MPP. Udowodnił, że w sytuacjach kryzysowych kraj specjalizując się w produkcji artykułów surowcowo - rolnych będzie tracił więcej nią kraj produkujący artykuły przemysłowe. Opłaca się wchodzić w obszary działalności przemysłowej , a ni surowcowo - rolnej.

• Upadek systemu kolonialnego - po II WŚ. Lata 40 -te, początek 50-tych: Indie, Pakistan, Indonezja. Lata 50- te Afryka odzyskuje niepodległość (lata 60- te pozostałe kraje). Następują zmiany kierunku specjalizacji.

Dzisiejszy obraz międzynarodowego podziału pracy jest nieco inny. W poszczególnych krajach zachodzi daleko idąca dywersyfikacja:

• Zachód - dywersyfikacja stosunkowo niewielka. OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organization Economic Cooperate and Development) - 28 państw, wśród których jest grupa G7 ( 7 najbardziej rozwiniętych krajów świata: Kanada, Włochy, USA, Francja itd.

• Wschód - dawne RWPG - nieliczna grupa : Niemcy, Anglia, Japonia, Polska, Czechy, Węgry - to kraje liczące się z tej grupy

• Najbardziej zdywersyfikowane, kraje rozwijające się. Literatura wyróżnia tu kilka podgrup:

• kraje nowouprzemysłowione:
  1wszej generacji - najwcześniej udało się transformować gospodarkę z gospodarki surowcowo - rolnej do uprzemysłowionej (Hong - Kong, Tajwan, Singapur, Korea PD, Brazylia, Meksyk)
  2-giej generacji ( Cypr, Chile, Filipiny, Indonezja, Malezja, Tajlandia, Turcja, Urugwaj). Tu przemiany są nadal dokonywane.

• kraje naftowe - monokultura gospodarcza nastawiona na wydobycie, przetwarzanie i eksport ropy naftowej. Część krajów z tej grupy próbuje się industrializować, zabezpieczać się przed możliwością wyczerpania zasobów ropy naftowej. Np. Arabia Saudyjska rozwija rolnictwo. Sprowadzają ziemię na pustynię, na środku polderu jest stacja kontrolująca, w około obraca się ramię, które odpowiednio albo nawadnia albo sypie ziarno itd. (technologia holenderska)

• kraje o niskim poziomie rozwoju gospodarczego - dochód per capita 50 darów - surowcowo - rolne.

• kraje najbiedniejsze - dochód per capita poniżej 50 darów - kraje surowcowo - rolne

II Tendencje w rozwoju międzynarodowego handlu towarami i usługami.

1 Zdefiniuj tzw. wymianę barterową.

Barter to wymiana bezgotówkowa, czyli towar (bądź usługa) za towar. Strony uzgadniają wartość towarów, lub usług i dążą do tego, żeby bilans był zerowy. Barter dawniej stosowany był w społeczeństwach o prymitywnym systemie ekonomicznym, nie posiadających lub nie znających pojęcia pieniądza; w starożytnym Rzymie powodem jego stosowania była utrata wartości pieniądza. W dzisiejszych czasach barter używany jest w wymianie handlowej w celu obejścia restrykcji walutowych lub z krajami cierpiącymi na brak zasobów walut wymienialnych.

2. Zdefiniuj towary standaryzowane?

Towary standaryzowane-jednolite gatunkowo o jednoznacznie określonej wielkości maja ceny światowe takie same na róznych rynkach Do tej grupy zaliczamy surowce mineralne(pewne gatunki stali ,stopy metali) i niektóre rodzaje produktów rolnych.

3. Tendencje do liberalizacji międzynarodowego handlu usługami. Jakie organizacje

międzynarodowe przyczyniły się do liberalizacji handlu?

W latach 80 handel usługami cechuje się bardzo wysoką dynamiką wzrostu wyprzedzającą dynamikę usług handlu dobrami materialnymi. Usługi zaczynają również wpływać na odwrócenie tradycyjnego modelu, handlu międzynarodowego od schematu: surowce - praca - kapitał rzeczowy ; kapitał ludzki - technologie w kierunku rozwoju usług finansowych i telekomunikacyjnych, które warunkują następnie rozwój handlu międzynarodowego drogą włączenia firm do globalnej sieci komputerowej (poprzez Internet). Do organizacji które przyczyniły się do liberalizacji handlu należą WTO,GATTS,NAFTA

4. Zdefiniuj cła, ograniczenia para- i pozataryfowe.

Cło - opłata pobierana przez państwo w związku z przemieszczaniem towarów przez granicę celną (powszechnie stosuje się cła importowe, niemniej w niektórych państwach ocleniu podlega również eksport i tranzyt).

Cło importowe - jego zadaniem jest ochrona produkcji krajowej oraz zwiększenie dochodów państwa.Cło eksportowe - jest nakładane głównie na surowce, w celu zachęcania do ich przetwarzania w kraju. Powoduje ono wzrost cen produktów krajowych za granicą. Mogą powodować pogorszenie bilansu handlowego poprzez zmniejszenie eksportu. Stosuje się je jedynie w krajach rozwijających się o monokulturowym charakterze gospodarkiCło tranzytowe - była to opłata nakładana na obcych kupców przejeżdżających przez dany kraj. Jest ono stosowane bardzo rzadko, ponieważ brak ceł przewozowych może stać się czynnikiem skłaniającym do wyboru tranzytu przez dany kraj, co może przynieść duże wpływy z udostępnienia sieci transportowej oraz środków transportu.

Do ograniczeń parataryfowych zalicza się najczęściej te środki nie będące cłami, które powodują ograniczenia w handlu zagranicznym i mają skutki identyczne, jak cła. Ich stosowanie prowadzi do wzrostu ceny importowanego towaru. Nie mają one charakteru globalnego i nie dotyczą wszystkich uczestników wymiany zagranicznej. Obejmują najczęściej niektóre podmioty i wybrane towary. Do środków tych zaliczamy: opłaty wyrównawcze, podat importowe, subwencje, dumping i inne opłaty.

Przez środki pozataryfowe rozumie się inne niż cła i środki parataryfowe bariery ograniczania obrotów towarowych z zagranicą. Środki pozataryfowe są stosowane selektywnie. Decyzje o ich stosowaniu podejmuje władza wykonawcza, nie zaś ustawodawcza. Do środków z tej grupy zaliczamy:
- ograniczenia ilościowe,
- koncesje i licencje,
- ograniczenia dewizowe,
- bariery techniczne.

Ograniczenia ilościowe polegają na administracyjnym regulowaniu wielkości importu. Do najszerzej znanych ograniczeń ilościowych należą kontyngenty. Mogą one być określone ilościowo lub wartościowo. Najsilniejszą formą kontyngentowania jest embargo, tj. całkowity zakaz importu. Koncesje i licencje należą do administracyjnych środków wpływających na wielkość obrotów. Licencjonowanie obrotów to wymaganie dokumentów koniecznych do prowadzenia handlu, mających na celu ułatwienie kontroli obrotów i zawężenie kręgu podmiotów handlujących. Ograniczenia dewizowe polegają na zredukowaniu przez państwo swobody wypłat za granice.

5. Na czym polega tzw. efekt przesunięcia handlu i efekt kreacji handlu?

Efekt kreacji handlu - może pojawić się w trzech przypadkach: gdy kraje udzielaja sobie preferencji celnych, tworzą strefę wolnego handlu lub tworzą unie clną - wyraża się we wzroście wolumenu wzajemnych obrotów handlowych. Pewne towary , które uprzednio w warunkach prowadzenia przez poszczególne kraje autonomicznej polityki celnej nie mogły być importowane, gdyż ich ceny importowe po doliczeniu ceł były wyższe od cen krajowych, stają się przedmiotem handlu bądź unii celnej. Bez obciążeń celnych są one tańsze od produkowanych w kraju. W efekcie tworzy się nowy strumień , tym silniejszy, im poziom zniesionych stawek był wyższy, a różnice w kosztach produkcji większe.

Efekt przesunięcia handlu - wyraża się w zwiększeniu udziału krajów należących do unii celnej w handlu krajów-członków unii oraz w zmniejszeniu udziału krajów trzecich, w wyniku przesunięcia źródeł zakupu określonych towarów z krajów nawet o niższych kosztach produkcji, lecz pozostających na zewnątrz unii, do krajów wchodzących w skład unii celnej.

6. Zdefiniuj nadwyżkę handlową, deficyt handlowy

Nadwyżka handlowa-gdy eksport jest wyższy od importu

Deficyt handlowy-gdy eksport jest niższy od importu

7. Zdefiniuj metodę ilościową, dochód z importu i eksportu, dochód sensu largo i sensu stricto, metodę wartościową.

Metoda ilosciowa - tego typu metody mogą dotyczyć wielkości handluzagranicznego, poziomu salda wymiany handlowej, rozmiarów bezpośrednich inwestycji zagranicznych czy zapewnienia dostaw surowców lub energii

Metoda wartościowa- odnosi się do celów określanych jako poprawa terms of trade w wymianie międzynarodowej, stymulowanie eksportu w celu zwiększenia zatrudnienia i wydajności pracy, import nowoczesnych technologii, restrukturyzacja gospodarki

8.Twierdzenie Rybczyńskiego.

w warunkach niezmienionych relacji cen na rynku światowym, wzrost zasobów tylko jednego czynnika produkcji, przy niezmienionym poziomie drugiego czynnika, prowadzi do wzrostu produkcji dobra zużywającego przede wszystkim czynnik, którego zasoby wzrastają, a także do zmniejszenia produkcji dobra, w wytwarzaniu którego potrzebny jest przede wszystkim czynnik, którego zasoby nie ulegają zmianie.

9.Zdefiniuj pojęcie mnożnika

Mnożnik - jest to stosunek zmiany dochodu do zmiany planowanych wydatków autonomicznych.Mnożnik określa o jaką wielkość wprowadzonego do gospodarki wydatku autonomicznego wzrośnie produkcja i dochód. Mnożnik jest zawsze większy od 1, gdyż każda zmiana w wydatkach inwestycyjnych uruchamia łańcuch zmian w wydatkach konsumpcyjnych. Wysokość mnożnika inwestycyjnego zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji(KSK). Gdy krańcowa skłonność do konsumpcji rośnie to mnożnik również, a im krańcowa skłonność do oszczędzania wyższa, tym mnożnik jest niższy.

10. Na czym polega mechanizm mnożnika inwestycyjnego i eksportowego?

Najpopularniejszym mnożnikiem jest mnożnik inwestycyjny (ΔY/ΔI), który informuje, o ile wzrośnie (spadnie) dochód narodowy, jeśli wydatki inwestycyjne wzrosną (zmniejszą się) o jedną jednostkę pieniężną (przy założeniu, że jedyną przyczyną zmiany dochodu narodowego są inwestycje). Ponieważ w gospodarce zmiany dochodu narodowego są wypadkową równoczesnego działania wielu czynników, jedne z nich powodują podwyższenie poziomu mnożnika (np. wzrost inwestycji, wzrost rządowych wydatków na zakup dóbr i usług, wzrost eksportu), inne go obniżają (m.in. zmniejszenie wydatków na inwestycje, wzrost podatków, wzrost importu). współczynnik określający, o ile zwiększy się dochód narodowy, jeśli eksport wzrośnie o jednostkę. Zależność tę wyraża równanie:

delta Y = ke × delta E

gdzie:
delta Y - przyrost dochodu narodowego,
deltaE - przyrost eksportu,
ke - mnożnik eksportowy.
Wielkość mnożnika wyraża równanie:
Wzrost eksportu pobudza wzrost efektywnego popytu na rynku wewnętrznym danego kraju i w warunkach niepełnego zatrudnienia i niepełnego wykorzystania zdolności wytwórczych, powoduje kumulatywny proces wzrostu produkcji, zatrudnienia i dochodu narodowego. W rezultacie ostateczny wzrost dochodu narodowego jest większy od pierwotnego wzrostu eksportu o mnożnik eksportowy.

11. Zdefiniuj pojęcie supermnożnika

Wartość super mnożnika jest odwrotnie proporcjonalna do krańcowej stopy oszczędzania i krańcowej stopy inwestycji pobudzonych. Ujemny wpływ oszczędzania na poziom dochodu narod. dotyczy tylko krótkiego okresu przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych gospodarki

12. Definicja usług. Jakie wyróżniamy cechy usług i klasyfikacja? Charakterystyka.

Usługi-działanie podejmowane zwykle w celach zarobkowych w celu zaspokojenia potrzeb innego człowieka lub organizacji.

Cechy usług

• Niematerialność -usługi nie występują same w sobie w postaci fizycznej nie da się ich dotknąć

• Różnorodność-usługi są niestandaryzowane w wysokim stopniu dopasowane do klienta

• Nierozdzielność-usługi produkuje się i i konsumuje jednocześnie a klienci uczestniczą w procesie produkcji

• Nietrwałość-nie da się przechowywać usług w postaci zapasów

Sposoby świadczenia usług

Sposób 1 (ang. Mode 1) - Świadczenie transgraniczne (ang. Cross-border supply)

Świadczenie usług bez przemieszczania się usługodawcy i usługobiorcy. Jedynie sama usługa przekracza granice państw. Np. udzielanie porad prawnych z zagranicy za pomocą telefonu, faksu lub Internetu, udział w korespondencyjnym kursie edukacyjnym organizowanym przez szkołę znajdującą się w innym kraju, itd.

Sposób 2 (ang. Mode 2) - Konsumpcja za granicą (ang. Consumption abroad)

Usługobiorca przemieszcza się do kraju usługodawcy. Np. wyjazd pacjenta do kraju, gdzie przeprowadzona zostanie operacja medyczna, wyjazd na zagraniczne studia, wyjazd za granicę w celach turystycznych.

Sposób 3 (ang. Mode 3 ) - Obecność handlowa (ang. Commercial presence)

Zagraniczny usługodawca może w celu wykonywania usługi utworzyć w innym kraju przedstawicielstwo, oddział, przedsiębiorstwo podległe (np. oddział banku).

Sposób 4 (ang. Mode 4) - Przepływ osób fizycznych (ang. Movement of natural persons)

Zagraniczne osoby fizyczne, w celu realizacji konkretnej usługi, przebywają tymczasowo na terenie kraju, w którym znajduje się konsument tej usługi. Np. realizacja umowy o świadczeniu usług architektonicznych, czasowe zatrudnienie wykwalifikowanego specjalisty przez oddział zagranicznego banku.

13. Zdefiniuj usługi back-office

Są to usługi wykonywane dla danego przedsiebiostwa przez firmę zewnętrzną sa to np.: wprowadzenie danych ,zbieranie informacji,kontrola przez firme nizależną , zarzadzanie jakością

14. Zdefiniuj klauzulę największego uprzywilejowania (KNU)

Klauzula największego uprzywilejowania - pojęcie dotyczące międzypaństwowej wymiany towarowej. Jest to określenie traktatowego zobowiązania stosowanego w międzynarodowych stosunkach handlowych. Państwo przyznające tę klauzulę innemu państwu zapewnia mu uprawnienia i udogodnienia nie mniejsze niż jakiemukolwiek innemu państwu, z którym handluje.Zazwyczaj klauzula największego uprzywilejowania obejmuje wszystkie kwestie dotyczące handlu, żeglugi morskiej, komunikacji, tranzytu i traktowania cudzoziemców. Często do określania klauzuli największego uprzywilejowania stosuje się skrót "KNU".

15. Rynki formalne- def.

Rynki formalne - transakcje handlowe są dokonywane w danym miejscu, czasie i w określonej formie. Rynki formalne są rynkami zorganizowanymi (uregulowanymi) w określonym stopniu i w określony sposób. Do rynków formalnych zalicza się giełdy towarowe i aukcje.

16. Rynki formalne ułomne- def.

Rynki formalne ułomne- mają większość, ale nie wszystkie cechy rynków formalnych. W przeciwieństwie do rynków formalnych nie muszą być m.in. związane z określonym miejscem. Do rynków formalnych ułomnych zalicza się zazwyczaj targi międzynarodowe oraz przetargi.

17. Rynki nieformalne- def.

Rynki nieformalne nie są zorganizowane w określony sposób, co wcale nie znaczy, że nie są one w ogóle w jakikolwiek sposób zorganizowane (regulowane), Do rynków nieformalnych zalicza się międzynarodowe umowy kartelowe, międzynarodowe porozumienia surowcowe, niekiedy także regionalne porozumienia handlowe (integracyjne) oraz transakcje i obroty międzyfilialne korporacji międzynarodowych.

18. Giełda towarowa- def.

Giełda towarowa jest rodzajem rynku towarów masowych, głównie surowców i towarów rolniczych (tzn. surowców i niektórych produktów roślinnych i zwierzęcych), zorganizowanego w specjalny sposób oraz funkcjonującego w określonym miejscu i czasie.

19. Kontrakt - def.

W transakcjach handlowych na giełdach operuje się pewnymi umownymi miarami, tzw. kontraktami, będącymi najmniejszymi jednostkami transakcyjnymi, np. 1 kontrakt kawy to 250 worków po 60 kg, 1 kontrakt metalu (miedzi, cyny, srebra, ołowiu) to 25 ton, 1 kontrakt ropy naftowej to 100 ton (londyńska giełda naftowa), 1 kontrakt bawełny to 100 bel po 500 funtów, każda (giełda nowojorska).

Pytania otwarte

1. Scharakteryzuj giełdę (struktura, statut i regulamin , transakcje przeprowadzone na giełdach towarowych: rzeczywiste, spekulacyjne, zabezpieczające, funkcje giełdy, przykłady najbardziej znanych giełd towarowych na świecie).

Giełdy towarowe są tworzone na zasadzie członkostwa. Członkiem danej giełdy mogą zostać osoby fizyczne lub prawne (np. kupcy, producenci, fumy), znane i działające w określonej dziedzinie handlu oraz przyjęte przez walne zgromadzenie członków giełdy.

Struktura organizacyjna giełd jest wzorowana na strukturze organizacji kupieckich. Struktura giełdy składa się z walnego zgromadzenia członków, rady giełdy (rady nadzorczej) i zarządu. W ramach giełdy działają też różne komisje regulujące poszczególne sfery działalności giełdy, np. komisja ds. notowań, komisja ds. standardów.

Bieżącą działalność giełdy regulują jej statut i regulamin. Dokumenty te określają cel giełdy, prawa i obowiązki członków i uczestników zebrań (sesji) giełdowych, strukturę organizacyjną giełdy i jej organów, warunki prowadzenia transakcji, techniki ich przeprowadzania oraz wykonywania umów giełdowych, sposób rozstrzygania sporów, reklamacji itd.

Działalność giełdy jest często poddawana urzędowej kontroli państwa (m.in. zatwierdzanie statutu giełdy, bieżący nadzór przez państwowego komisarza giełdowego). Odnosi się to zwłaszcza do giełd towarowych obracających niektórymi towarami o znaczeniu strategicznym.

Prawo dokonywania transakcji giełdowych mają tylko członkowie giełdy oraz tzw. stali uczestnicy giełdy (zebrań, sesji giełdowych), czyli maklerzy lub brokerzy giełdowi. Wszyscy inni mogą dokonywać transakcji na giełdzie wyłącznie za ich pośrednictwem.

Transakcje przeprowadzane na giełdach towarowych

• transakcje rzeczywiste lub efektywne

• transakcje spekulacyjne (głównie terminowe, przyszłościowe)

• transakcje zabezpieczające

Transakcje rzeczywiste mają charakter efektywny (realny) i wiążą się z faktycznym przeniesieniem prawa własności do towaru ze sprzedawcy na nabywcę. Sprzedawca dostarcza bądź poleca dostarczyć towar do miejsca wskazanego przez nabywcę natychmiast (transakcja natychmiastowa typu spot) albo w bardzo krótkim terminie, zwykle od kilku dni do dwóch tygodni (transakcja terminowa typu: na przybycie, na załadowanie, na dostarczenie). Zapłata należności następuje w momencie dostawy sprzedanego towaru.

Transakcje spekulacyjne (głównie terminowe, typu future) nie mają zwykle charakteru rzeczywistego (efektywnego). Kontrahenci dokonują fikcyjnego obrotu towarem, którego w momencie zawierania transakcji sprzedający może w ogóle nie posiadać, a kupujący nie potrzebować. Obie strony ustalają realizację transakcji w ściśle określonym terminie. Sprzedawca liczy, że do tego czasu cena towaru będącego przedmiotem transakcji obniży się, w wyniku czego uzyska on różnicę między wyższą ceną kontraktową a niższą ceną rzeczywiście obowiązującą na giełdzie w dniu realizacji (tzn. rozwiązania lub likwidacji) transakcji. Nabywca zaś, przeciwnie, liczy na wzrost ceny w tym czasie, w wyniku czego uzyska różnicę między niższą ceną kontraktową a wyższą ceną rzeczywistą. Rozwiązanie (likwidacja) transakcji następuje w określonym w kontrakcie terminie (dniu) za pośrednictwem kasy rozrachunkowej giełdy i przez wypłacenie określonej stronie kontraktu ewentualnej różnicy w cenach.

Transakcje zabezpieczające (hedging) polegają na powiązaniu, ze sobą transakcji rzeczywistej (efektywnej) z transakcją terminową (typu future) o charakterze spekulacyjnym.

Chcąc np. zabezpieczyć się przed zmianą ceny, która mogłaby narazić go na określone straty; właściciel towaru zawiera jednocześnie transakcję rzeczywistą na sprzedaż towaru (np.: transakcję terminową) oraz transakcję spekulacyjną typu future na zakup towaru opiewającą na taką samą ilość towaru, jaką rzeczywiście sprzedał. Zmiana ceny towaru efektywnie sprzedawanego oraz ewentualne wynikające z tego straty mogą być w takim, przypadku zrekompensowane dzięki przeprowadzonej transakcji spekulacyjnej (zabezpieczającej).

Funkcje giełd towarowych w międzynarodowym handlu towarowym

- stymulowanie i organizowanie międzynarodowej wymiany towarowej,

- tworzenie standardów,

- informowanie o cenach światowych grup towarów standaryzowanych (przyczynianie się do ujednolicania cen poszczególnych towarów występujących na różnych giełdach towarowych; ceny analogicznych towarów na różnych giełdach są zwykle zbliżone, w ten sposób giełdy stają się w dużej mierze kreatorami cen światowych,

- główne forum do zawierania różnego typu transakcji spekulacyjnych, które stanowią w odniesieniu do bardzo wielu giełd podstawowy sens ich istnienia.

Do najbardziej znanych giełd towarowych na świecie należą m.in. giełdy:

• zbożowe (pszenica konsumpcyjna i paszowa, ryż, kukurydza, jęczmień itp.) Nowy Jork, Chicago, Winnipeg, Rotterdam, Antwerpia;

• produktów zwierzęcych (np. mięso wieprzowe, wołowe, zwierzęta żywe) — Chicago;

• roślin oleistych (np. rzepak, słonecznik, nasiona bawełny, nasiona palmowe, soja, arachidy) - Londyn, Rotterdam;

• cukru — Nowy Jork, Londyn, Paryż; .

• kawy — Londyn, Nowy Jork, Paryż, Amsterdam;

• kakao — Londyn, Paryż;

• bawełny — Nowy Jork, Bombaj, Aleksandria;

• wełny — Sydney, Londyn, Nowy Jork, Antwerpia;

• metali kolorowych (np. miedź, cynk, ołów, nikiel, srebro, złoto) — Londyn, Nowy Jork, Chicago, Tokio;

• ropy i produktów naftowych — Londyn, Nowy Jork.

2. Scharakteryzuj aukcję (definicja, podział: regularne, przedmiot obrotu handlowego na aukcjach, kto prowadzi sprzedaż towarów, przystąpienie do aukcji, najbardziej znane aukcje).

Aukcje- miejsca publicznej sprzedaży towarów na zasadzie licytacji. Rozróżnia się dwa rodzaje aukcji: aukcje regularne i nieregularne.

Aukcje regularne są organizowane przez specjalne firmy aukcyjne lub organizacje kupieckie, odbywają się one w określonych terminach i w stałych miejscach, a przedmiotem obrotu jest zwykle określony towar lub towary.

Aukcje nieregularne są organizowane doraźnie, a ich celem może być np. chęć upłynnienia towarów, które nie znalazły nabywców w innym trybie. Organizatorami takich aukcji są albo właściciele towarów, albo domy handlowe, magazyny itp. Przedmiotami aukcji doraźnych są natomiast najczęściej takie towary jak np. dzieła sztuki, antyki i kamienie szlachetne.

Przedmiotem obrotu handlowego na aukcjach są takie towary, które mimo jednoznacznego określenia ich rodzaju nie są całkowicie standardowe i które nabywca musi zobaczyć, aby ocenić ich jakość, wartość, interesujące go cechy jednostkowe itp. Towar musi być zatem na aukcji udostępniony potencjalnym nabywcom do bezpośredniego wglądu w postaci indywidualnych obiektów (np. dzieł sztuki, antyków, zwierząt rasowych), całych partii towarów złożonych w magazynach aukcyjnych lub zgromadzonych tam próbek towarów o charakterze masowym (np. wełny, herbaty, owoców, tytoniu).

Sprzedaż towarów na aukcji prowadzi tzw. aukcjoner, którym może być właściciel towaru lub częściej reprezentująca go osoba zawodowo bądź z urzędu, np.: z ramienia organizatora aukcji, zajmująca się prowadzeniem aukcji, czyli np.: makler (pobierający za to prowizję od wartości dokonanych transakcji).

Przystępujący do aukcji nabywcy są zobowiązani do wpłacenia odpowiedniej kaucji (wadium) stanowiącej zabezpieczenie zapłaty za kupiony towar.

Towar jest sprzedawany temu nabywcy, który zaoferuje najwyższą cenę. Licytacja może się rozpoczynać od ceny minimalnej (wywoławczej), określonej przez właściciela towaru, albo odwrotnie: od ceny maksymalnej obniżanej do poziomu, przy którym towar znajduje nabywcę bądź osiągnie cenę minimalną, poniżej której właściciel towaru nie zamierza go sprzedać. Sporadycznie licytacja może też być przeprowadzana w formie pisemnych ofert cenowych składanych w określonym terminie. Po upływie terminu następuje otwarcie ofert i wybór tej oferty, która zawiera najwyższą cenę.

Do najbardziej znanych zalicza się m.in. aukcje:

• herbaty — Amsterdam, Kalkuta, Londyn;

• diamentów — Nowy Jork, Antwerpia, Amsterdam;

• futer — St. Petersburg, Kopenhaga;

• koni arabskich — Janów Podlaski.

3.Targi (def., funkcje, klasyfikacja, przykłady).

Targi -są zwykle określane jako spotkania handlowe organizowane regularnie w tym samym miejscu, w ustalonych odstępach czasu (np. każdego roku w kwietniu) i o określonym z góry czasie trwania.

Targi są organizowane przez specjalnie w tym celu powołane przedsiębiorstwa lub spółki, przez samorządy terytorialne itp. na odpowiednio przygotowanych i wyposażonych pod względem technicznym i infrastrukturalnym (m.in. odpowiednie dojazdy, hale i płace wystawowe) terenach, zlokalizowanych najczęściej w pobliżu dużych centrów produkcyjnych, handlowych, miast itp.

Targi spełniają dwie podstawowe funkcje

• kreatora rynku- w czasie targów dochodzi do bezpośrednich kontaktów między wystawcą-producentem a potencjalnym nabywcą; co może prowadzić do zawarcia transakcji;

• reklamową- prezentacja towaru z różnego rodzaju formami zachęty, pobudzającymi do zainteresowania oferowanym towarem i do wywołania chęci jego nabycia.

Targi są klasyfikowane na podstawie kryteriów: geograficznego i rzeczowego (targi regionalne, krajowe i międzynarodowe; targi ogólnobranżowe, targi wielobranżowe targi jednobranżowe- tzw. specjalistyczne.

Większość współczesnych targów międzynarodowych ma charakter targów specjalistycznych (jednobranżowych). Do najbardziej znanych tego rodzaju należą m.in.:

• targi w Lipsku (na jesieni - sprzęt inwestycyjny, na wiosnę towary konsumpcyjne);

• targi w Brnie i Birmingham (targi maszynowe);

• targi w Paryżu, Londynie i Genewie (tzw. salony samochodowe);

• targi we Frankfurcie i Warszawie (targi książki).

Do targów wielobranżowych zalicza się zaś np. targi przemysłowe w Hanowerze, a także Międzynarodowe Targi Poznańskie.

3. Przetargi (def., formy: otwarty, zamknięty)

Przetargi - są formą wyboru dostawcy towarów lub usług. Polega to na określeniu przez organizatora przetargu (nabywcę) warunków przetargu, a następnie na dokonaniu wyboru dostawcy na podstawie zgłoszonych, najczęściej pisemnie, ofert.

Przetarg może być przetargiem otwartym (nieograniczonym), wówczas zarówno przetarg, jak i jego warunki są ogłaszane publicznie w dostępnych źródłach informacji (prasa, prasa specjalistyczna itd.) i mogą w nim uczestniczyć wszyscy oferenci.

Przetarg może być również przetargiem zamkniętym (ograniczonym), nabywca zwraca się do wybranych potencjalnych oferentów, zapraszając ich do przetargu i informując o jego warunkach.

4. Klasyfikacja Handlu usługami wg GATS/WTO.

Klasyfikacja handlu usługami wg GATS/WTO

* w zależności od sposobu dotarcia na rynek

1. handel transgraniczny np.: telemedycyna, kursy korespondencyjne, transport towarów

2. nabywanie (konsumpcja) usług za granicą np.: wycieczki zagraniczne, kursy językowe za granicą, opieka zdrowotna za granicą

3. obecność handlowa w kraju świadczenia usługinp: usługi gastronomiczne zagranicznych restauracji, usługi edukacyjne zagranicznych szkół, operacje banku zagranicznego

4a.przepływ osób fizycznych bezpośrednio świadczących usługi w imieniu własnym lub zagranicznego pracodawcy albo w postaci 4b. osób fizycznych zatrudnionych przez krajowe przedsiębiorstwa usługowe

Teorie

1. Przedklasyczne

MERKANTYLIZM

Poglądy kształtowały się niezależnie od siebie w różnych krajach- w wielu kwestiach się różniły ale dotyczące wymiany międzynarodowej były takie same.

Podokresy:

• Merkantylizm wczesny= bulionizm (wiek XV-I połowa XVII)

-Podstawą bogactwa danego kraju są zasoby kruszców szlachetnych, które kraj ten zdoła zgromadzić, a w związku z tym władze danego kraju powinny dążyć do maksymalizacji dodatniego salda bilansu handlowego (BP)- nadwyżki importu nad exportem.

-Państwo powinno wspierać wzrost eksportu przez subwencje

-Ograniczać import, gdyż oznacza on wypływ kruszców szlachetnych jako płatności za granicę; protekcja celna.

-Rozwinięto poglądy na temat protekcjonizmu handlowego.

• Merkantylizm właściwy (II połowa XVII- początek XVIII wieku)

-Zmiana poglądów wiązała się z rosnącą produkcją niektórych krajów Europy Zachodniej. Za cel przyjęto maksymalizację BP.

-Podstawą bogactwa są zasoby różnych form pieniądza i kruszców.

-Zaczęto dostrzegać, że korzystny jest wzrost importu ale nie musi się to wiązać z napływem kruszców.

-Wzrost eksportu jest istotny- różnica (I - E) - gospodarka więcej produkuje, sprowadza, tworzy się nowe miejsca pracy= rozwój gospodarki.

-Powinno się rozwijać eksport o jak największym stopniu przetworzenia- wysoka zawartość nakładów czynnika pracy; a importować o jak najniższym stopniu przetworzenia czynnika pracy.

II połowa XIX wieku- system gospodarki w kierunku towarowym- większe znaczenie ma wymiana międzynarodowa.

2. Klasyczne (kosztów absolutnych, kosztów względnych)

1. Teoria przewagi absolutnej A. Smith

„Badania nad naturą i bogactwem narodów” 1776 r.

• międzynarodowy podział pracy- specjalizacja każdego kraju jedynie w kilku a nie wszystkich produktach

• eksportując towary będące przedmiotem specjalizacji, a importując te, w których specjalizuje się partnerzy, kraje uczestniczące w wymianie międzynarodowej wytwarzają więcej dóbr

• kryterium powinny być absolutne różnice w kosztach wytwarzania (wydajności pracy)

Główne założenia:

• 2 kraje

• oba mogą wytwarzać 2 towary

• jeden czynnik produkcji: praca- teoria jednoczynnikowa

• nakład pracy= koszt produkcji

• pełna mobilność pracy w granicach jednego kraju i jej brak pomiędzy krajami

• stała relacja między nakładem pracy a wielkością produkcji

• brak kosztów transportu

• oba kraje są wolnokonkurencyjne

• nie ma barier handlowych

2. Teoria kosztów komparatywnych D. Ricardo.

Na powstanie tej teorii mogły mieć wpływ: rewolucja przemysłowa, rozwój gospodarki światowej z dominującą rolą Wielkiej Brytanii

• Teoria potwierdza, że:

możliwa jest korzystna dla obu partnerów wymiana handlowa, gdy jeden wytwarza większość towarów taniej niż drugi.

Podstawą wymiany będzie różnica w kosztach komparatywnych- jest to koszt wytwarzania jednostki danego towaru w jednym kraju mierzony kosztem wytwarzania innej jednostki towarów w tym samym kraju.

3. Neoklasyczne (kosztów realnych, kosztów alternatywnych, obfitości zasobów)

Teoria i zasada kosztów realnych - J. Vinera

Na koszty produkcji towarów (także na ich ceny) składają się nie tylko koszty pracy ale także koszty wykorzystywania innych czynników wytwórczych. Możliwości korzystnej specjalizacji międzynarodowej istnieją wtedy gdy między współpracującymi ze sobą krajami występują względne różnice „realnie” ujmowanych i wyrażanych w pieniądzu kosztów zastosowanie pracy i innych czynników wytwórczych. Zasada kosztów realnych sprowadza się zatem do przeformułowania klasycznej zasady kosztów względnych z uwzględnieniem w rachunku nakładów i wyników większej liczby czynników.

Teoria i zasada kosztów alternatywnych - G. Haberlera

Każdy kraj dysponuje określonym zasobem czynników które mogą być alternatywnie zastosowane w gałęzi P produkującej dobro p lub w gałęzi S wytwarzającej dobro s. Każdy kraj jest w stanie wytworzyć pewną ilość produktu p, koncentrując się wyłącznie na jego produkcji, bądź pewną ilość produktu s, bądź pewną kombinację tych produktów przy skierowaniu czynników produkcji częściowo do gałęzi P, a częściowo do gałęzi S. Zawsze istnieje możliwość wyboru między produkcją dobra s oraz p, co powoduje jednak powstanie kosztów alternatywnych (koniczność rezygnacji z produkcji określonej ilości dobra p po to by wytworzyć określoną ilość dobra s). Rezygnacja i przesuwanie zasobów powinny mieć miejsce przy rozwijaniu korzystnej specjalizacji międzynarodowej. Podjęcie tej specjalizacji oznacza właśnie możliwość częściowej lub całkowitej rezygnacji z produkcji określonego dobra, które jest przedmiotem importu przy jednoczesnej częściowej lub całkowitej koncentracji zasobów na produkcji innego dobra (które staje się przedmiotem eksportu). Przesunięć tych należy dokonywać w sposób racjonalny.

Zgodnie z teorią kosztów alternatywnych potrzeba rozwoju specjalizacji i handlu międzynarodowego istnieje w sytuacji zróżnicowania kosztów alternatywnych w różnych krajach. Każdy kraj powinien się specjalizować w tym w czym ma względną przewagę, to jest relatywnie niższe koszta alternatywne. Ta zasada kosztów alternatywnych stanowi specyficzną reinterpretację zasady kosztów względnych.

Teoria obfitości zasobów Heckschera - Ohlina

Powstała po II wojnie światowej

• występują dwa czynniki produkcji; praca i kapitał

• podstawą wyboru specjalizacji są różnice w ujęciu pieniężnym, w cenach i kosztach produkcji, które wynikają z różnego wyposażenia krajów w czynniki produkcji.

• im dany czynnik występuje obficiej tym jest tańszy- kraj powinien specjalizować się na skalę międzynarodową w produkcji, exporcie tych towarów, w produkcji których zużywa tańszy czynnik, produkcji obficiej występującej (dobra kapitałochłonne- kraj, który obficiej posiada kapitał)

• z rozwojem produkcji następuje wyrównanie się cen czynników produkcji w skali międzynarodowej- dużo czynników tanich -ale uwaga: jeżeli będziemy rozwijać produkcję przy wykorzystywaniu tego czynnika, to wzrośnie na niego popyt- wzrosną zatem ceny tego czynnika; rzadziej występujący czynnik- odwrotnie- pomijamy go, to popyt jest niewielki i następuje obniżenie jego ceny; po pewnym czasie dojdzie do wyrównania tych cen.

• Ohlin: gdy nastąpi wyrównanie cen czynników produkcji, lub 2 kraje będą podobnie wyposażone w czynniki produkcji, to różnice w cenach i kosztach będą wynikały z różnicy modeli konsumpcji i różnej struktury podziału dochodu narodowego (nie tylko obfitość ale i czynniki rynkowe np. konsumpcja)

Podział dochodu narodowego decyduje o wielkości:

• dochodu dla konsumentów- to wpływa na popyt i na cenę

• dochodów podmiotów gospodarczych- przedsiębiorstwa- wzrost inwestycji

• dochodów rządowych- inwestycje państwowe i wydatki

• wymiana jest możliwa gdy 2 kraje są tak samo wyposażone w czynniki produkcji, podobne modele konsumpcji- chęć osiągania korzyści skali przez przedsiębiorstwa

4. Współczesne (neoczynnikowe, neotechnologiczne, popytowo podażowe)

Teorie neoczynnikowe

Autorzy tych teorii opierając się na zasadzie kosztów względnych uznają za celowe uwzględnienie dodatkowo zasobów naturalnych oraz niejednorodności czynników pracy i kapitału. Proponują m.in. dzielić pracę na prostą i złożoną, kapitał zaś na rzeczowy i ludzki. Wspólnym mianownikiem wszystkich tych teorii jest uogólnienie zasady obfitości zasobów.

Teorie neotechnologiczne

nawiązują do roli czynnika postępu technicznego i innowacyjności.

Przykładowe teorie

1. Teoria cyklu życia produktu Vernona - każdy produkt przechodzi przez trzy fazy swojego życia:

• innowacja

• dojrzewanie

• standaryzacja

Przechodząc przez te fazy zmieniają się kierunki strumieni wymiany pomiędzy krajami.

• W fazie narodzin/innowacyjnej produkt zostaje odkryty przez przedsiębiorstwa w danym kraju, rozpoczyna się jego produkcja przy zróżnicowanych technologiach wytwarzania a tym samym zróżnicowanych kosztach. Jest to produkcja na niewielką skalę, na rynek lokalny i krajowy.

• W fazie dojrzewania produkcja zostaje skupiona w wybranych przedsiębiorstwach dysponujących najlepszą technologią i najniższymi kosztami. Dochodzi do ujednolicenia technologii wytwarzania, produkcja na skalę masową zarówno na rynek wewnętrzny jak i na eksport. Strumienie wymiany są od kraju gdzie produkt powstał (macierzystego) do zagranicy.

• W fazie standaryzacji produkcja podejmowana przez firmy zlokalizowane za granicą, często w krajach słabo rozwiniętych ale dysponujących tańszymi czynnikami wytwórczymi. W efekcie przedsiębiorstwa z tych krajów wygrywają konkurencję z firmami z kraju macierzystego, w kraju macierzystym zanika produkcja tego towaru, a rynek tego kraju jest zaopatrywany przez firmy zagraniczne. Zmiana kierunku strumieni wymiany - od zagranicy do kraju macierzystego.

Jeżeli przyjmiemy, że w handlu międzynarodowym występuje setki tysięcy produktów w różnych fazach swojego życia- stąd biorą się strumienie w handlu międzynarodowym. W efekcie wzrastają obroty handlowe między krajami.

Długość trwania poszczególnych faz może być zróżnicowana. Są produkty, które przechodzą z fazy dojrzewania do standaryzacji szybko, są też takie, które przez wiele lat mogą być na rynku np. moda, sezonowość- cały cykl trwa tylko kilka miesięcy.

2. Teoria luki technologicznej - kraje dzieli się na dwie grupy

1. innowatorzy - kraje, w których tworzone są nowe produkty i rozwiązania technologiczne, z tych krajów do zagranicy w początkowym okresie płyną strumienie towarów

2. imitatorzy - przejmują rozwiązania odkryte w innych krajach a dzięki tańszym czynnikom wytwórczym ich produkcja staje się konkurencyjna wobec produkcji konkurenta. W drugiej fazie następuje przepływ towarów od imitatora do innowatora.

Gospodarka innowatora jest w stanie ciągle kreować nowe rozwiązania i produkty. Stąd cały czas część produktów znajduje się w fazie (1).

Grupa innowatorów jest stosunkowo nieliczna:

• USA ma największą zdolność do innowacyjności

• część krajów UE: Niemcy, Francja, Holandia, Wielka Brytania- niska zdolność gospodarek europejskich do absorbowania odkryć naukowych

• gospodarka rosyjska w dziedzinie przemysłu zbrojeniowego i kosmicznego jest innowacyjna

• tylko nieliczne dziedziny gospodarki japońskiej, gdyż jest to doskonały przykład imitatora na wysokim poziomie.

Teorie popytowo-podażowe

Autorzy eksponują oprócz czynników podażowych, znaczenie czynników po stronie popytu, a zwłaszcza w zakresie kształtowania się jego wielkości i struktury. Starają się udowodnić, że jedną z istotnych korzyści z rozwoju handlu międzynarodowego jest lepsze zaspokojenie potrzeb konsumentów i inwestorów pod względem ilości, a przede wszystkim jakości.

1. Teoria podobieństwa preferencji Burstama-Lindera

Intensywność handlu międzynarodowego artykułami przemysłowymi jest tym większa, im bardziej zbliżone do siebie są struktury popytu krajów partnerów i im mniejsze są różnice przeciętnych dochodów indywidualnych.

2. Teoria handlu wewnątrzgałęziowego

Handel między gałęziowy rozwija się zgodnie z zasada kosztów względnych, podstawa rozwoju handlu wewnątrzgałęziowego jest dążenie firm do osiągania korzyści ze skali produkcji i zbytu. Struktura produkcji jest zdeterminowana przez wyposażenie w czynniki wytwórcze, ale w każdej gałęzi można wyodrębnić wyroby, których rozmiary produkcji i sprzedaży gwarantują osiąganie odpowiednich korzyści. W związku z tym poszczególne kraje eksportują jedynie określone produkty z danej gałęzi, pozostałe zaś importują. Każdy kraj jest eksporterem netto w gałęziach w których ma względną przewagę, ale na skutek specjalizacji o charakterze wewnątrzgałęziowym każdy kraj importuje pewne produkty nawet w ramach tych gałęzi.

III Ceny w handlu międzynarodowym

1. Cena światowa- cena danego towaru na rynku światowym; dotyczy tylko wartości masowych i jest kształtowana zazwyczaj na podstawie cen na rynku, na którym dokonuje się największych obrotów danym towarem, np. na londyńskiej giełdzie metali.

2. Co jest ceną waluty zagranicznej?

Ceną waluty zagranicznej jest kurs walutowy, mierzony stosunkiem wartości waluty krajowej do wartości waluty zagranicznej

3. Które towary nie są przedmiotem handlu międzynarodowego i tym samym nie mają cen międzynarodowych. Jak określa się takie towary?

cen międzynarodowych nie maja budynki, głównie użyteczności publicznej, które nie maja swoich odpowiedników ns rynku międzynarodowym. Określa się je mianem "non-tradables"

4. Zdefiniuj towary niestandaryzowane i standaryzowane.

Towary standaryzowane- (wystandaryzowane) sa towarami masowymi o jednolitym charakterze np. surowce rolne

Towary niestandaryzowane- (zindywidualizowane) sa towarami o wysokim stopniu przetworzenia a więc przemysłowymi.

5. Zdefiniuj pojęcie nożyc cenowych.

Nożyce cenowe - niekorzystne zjawisko w gospodarce polegające na równoczesnym spadku cen wyrobów gotowych i podrożeniu środków do ich wyprodukowania. Wystąpiło 2 razy w gospodarce. Po raz pierwszy związane było z odkryciami geograficznymi - wzrost cen art. żywnościowych w stosunku do przemysłowych. Po raz drugi z kryzysem po I wojnie światowej, który objął wszystkie państwa kapitalistyczne. Tutaj miało przeciwne znaczenie - ceny żywności spadały wolniej niż ceny art przemysłowych.

6. Zdefiniuj umowy kartelowe. O jakiej organizacji możemy mówić, że jest kartelem międzynarodowym?

umowy kartelowe-organizacje przedsiębiorstw o tej samej gałęzi czy branży dostarczające na rynki dobra tego samego asortymentu.

cele:

•ograniczenie poszczególnych form konkurencji

•utworzenie organizacji monopolistycznej, regulującą wspólna cenę dla wszystkich

Przyklady: 0d 1960 roku funkcjonuje OPEC(Organizacja Krajów Eksporterow Ropy Naftowej)

od 1974 roku Miedzynarodowe Stowarzyszenie Eksporterow Boksylu

7. Międzynarodowe porozumienia regionalne.

8. Zdefiniuj zapasy buforowe.

Zapasy buforowe-inaczej rezerwy stabilizacyjne to poziom surowców i gotowych produktów, który dopuszcza niepewność dostawy lub pozwala na uniknięcie kosztów alternatywnych wynikających ze straconej sprzedaży.

opisowe

1. Zdefiniuj pojęcie terms of trade i ich rodzaje.

Terms of trade -stosunek zmiany cen w eksporcie do zmiany cen w imporcie.

Rodzaje term of trade:

a) cenowe (nominalne) - relacja względnych cen dewizowych towarów eksportowanych do zmian względnych cen towarów inportowanych przez dany kraj w określonym czasie

b) realne (ilościowe) - zmiany ilości towarów (przy nie zmiennej strukturze) jakie musi eksportować dany kraj, aby móc importować określone ilości innych towarów; współczynnik ten dobrze odzwierciedla rzeczywiste zmiany korzyści z wymiany międzynarodowej.

c) czynnikowe - zmiany relacji czynników produkcji zawartych w towarach eksportowanych do zmian czynników produkcji zawartych w towarach importowanych.

IV Inwestycja zagraniczne w Polsce np.: sektora bankowego, branży motoryzacyjnej, spożywczej lub dowolnie wybranej.

1. Zdefiniuj inwestycje zagraniczne bezpośrednie (BIZ) i portfelowe.

Zagraniczne inwestycje portfelowe: to zakup papierów wartościowych, w pakiecie nie związanym z procesem podejmowania decyzji dotyczących działalności danej jednostki. Inwestycje te wzmacniają przedsiębiorstwa przez wykup ich akcji, ale dopuszczane na dużą skalę, mogą grozić gospodarce niemożliwymi do przewidzenia ruchami kapitału. Maja charakter krótkookresowy w celu czerpania przede wszystkim korzyści z tytułu wzrostu kursów akcji lub uzyskania dywidendy.

2. Zdefiniuj kredyt kupiecki, bankowy, finansowy, wiązany:

Kredyt kupiecki: przyznawane wzajemnie przez podmioty uczestniczące w handlu zagranicznym oznaczają dostawę towaru lub świadczenie usług w zamian za uregulowanie zobowiązania w późniejszym okresie.(np. kredyty importerów-eksporterów).

Kredyt bankowy: związane są z finansowaniem przez banki zakupu za granicą oraz eksportu zarówno towarów, usług, jak i dóbr inwestycyjnych.

Kredyt finansowy: przyznawane przez banki jednego kraju bankom innego kraju i mogą być wykorzystywane zgodnie z preferencjami na dowolne cele.

Kredyt wiązany: udzielane między rządami państw pod warunkiem wykorzystania srodków na sfinansowanie określonych zakupów z kraju kredytodawcy w zamian za niskie oprocentowanie i zwykle kilkuletnią karencją spłaty.

3. Plan Brady'ego amerykański plan przeciwdziałania kryzysowi związanemu z zadłużeniem państw rozwijających się, przedstawiony w marcu 1989 roku przez sekretarza skarbu Nicholasa Brady'ego. Plan ten proponował restrukturyzację zadłużenia w formie konwersji na 30-letnie obligacje o takiej samej wartości jak istniejące dotąd pożyczki i niższym oprocentowaniu lub o niższej wartości i rynkowym oprocentowaniu, natomiast wymagał przeprowadzenia liberalnych reform gospodarczych uzgodnionych z Międzynarodowym Funduszem Walutowym i zaakceptowanych przez Bank Światowy, zmierzających w szczególności do opanowania inflacji.

5. Specjalne Strefy Ekonomiczne

-wydzielona część terytorium kraju, w której działalność gospodarcza może być prowadzona na preferencyjnych warunkach, tj. przedsiębiorstwom, które uzyskały zezwolenie na działalność w strefie przysługuje pomoc publiczna w formie zwolnienia podatkowego.

-Zostały powołane w celu

• zdynamizowania rozwoju gospodarczego w niektórych regionach Polski.

• przyspieszania rozwoju gospodarczego polskich regionów,

• rozwoju i wykorzystania nowych rozwiązań technicznych i technologicznych w gospodarce narodowej,

• zwiększenia konkurencyjności produktów i usług,

• zagospodarowania majątku poprzemysłowego i infrastruktury,

• 
  tworzenia nowych miejsc pracy.

-Obecnie w Polsce jest ich czternaście.

1. Kamiennogórska SSEMP

2. Katowicka SSE

3. Kostrzyńsko-Słubicka SSE

4. Krakowski Park Technologiczny

5. Legnicka SSE

6. Łódzka SSE

7. SSE EURO-PARK MIELEC

8. Pomorska SSE

9. Słupska SSE

10. SSE Starachowice

11. Suwalska SSE

12. TSSE EURO-PARK WISŁOSAN

13. Wałbrzyska SSE

14. Warmińsko-Mazurska SSE

Opisowe:

6.Bezpośrednie inwestycje zagraniczne: polega na tworzeniu za granicą nowych przedsiębiorstw, wykupie istniejących w całości lub w części, ale gwarantującej suwerenne nim zarządzaniem. Inwestycje bezpośrednie mają charakter transferów długookresowych. Cechą charakterystyczną BIZ jest nie tylko transfer zasobów, ale również dążenie do uzyskania prawa kontroli. Powstająca filia, oprócz zobowiązań finansowych w stosunku do przedsiębiorstwa macierzystego, jest także częścią tej samej struktury i kultury organizacyjnej.

Jedną z najbardziej znanych i akceptowanych teorii wyjaśniających motywy lokowania kapitału w formie BIZ jest eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej J.H. Dunninga, nazywana również paradygmatem OLI (ownership, location, internalization). Paradygmat OLI określa trzy warunki, których jednoczesne spełnienie jest konieczne, aby przedsiębiorstwo podjęło decyzję o inwestowaniu za granicą.

1. Istnienie specyficznej przewagi własnościowej (ownership-specific advantages). Firma, która wchodzi na rynek zagraniczny, znajduje się zwykle w gorszej sytuacji niż producenci lokalni. Na niekorzyść firmy przemawiają takie czynniki, jak bariery kulturowe i językowe, ograniczona informacja o rynku lokalnym, wyższe koszty komunikacji i transportu itp. Aby stawić czoło miejscowej konkurencji, firma musi posiadać specyficzną przewagę własnościową, tzn. dysponować aktywami, których nie mają inne firmy działające na rynku zagranicznym. Takimi aktywami mogą być najnowocześniejsza technologia i techniki produkcji, patenty, znaki towarowe, reputacja, umiejętności zarządcze i marketingowe i wiele innych.

2. Istnienie walorów lokalizacyjnych (location-specific advantages). Dysponowanie specyficzną przewagą własnościową nie przesądza jeszcze o dokonaniu zagranicznej lokaty bezpośredniej, gdyż dla firmy bardziej opłacalne od inwestowania może się okazać wejście na rynek zagraniczny poprzez eksport towarów. Do lokowania produkcji za granicą mogą zachęcić walory lokalizacyjne. Na atrakcyjność kraju będącego ewentualnym celem inwestycji ma wpływ obecność taniej siły roboczej, duży i szybko rozwijający się rynek, stabilna sytuacja polityczna, przyjazne nastawienie społeczeństwa do inwestorów zagranicznych, podobieństwa kulturowe itp. Jeżeli kraj będący celem inwestycji stosuje bariery handlowe chroniące rynek, przeniesienie produkcji daje dodatkową korzyść w postaci ominięcia tych barier.

3. Występowanie korzyści internalizacji (internalization-specific advantages). Rozwiązaniem dla firmy planującej ekspansję na rynki zagraniczne może być niekiedy sprzedaż licencji lub franchising. Istnienie korzyści internalizacji powoduje jednak, że dla firmy korzystniejsze jest transferowanie specyficznych przewag, jakie posiada, wewnątrz własnej firmy niż ich sprzedaż obcym przedsiębiorstwem. Przykładowo, jeżeli przewaga własnościowa przedsiębiorstwa wynika z posiadania silnej marki, sprzedaż licencji wiąże się z ryzykiem, że licencjobiorca nie zapewni odpowiedniej jakości produkcji i przyczyni się do obniżenia wartości marki. W tym przypadku zdecydowanie się na inwestycję bezpośrednią umożliwia utrzymanie pełnej kontroli nad specyficznymi zasobami przedsiębiorstwa.

Firma, która dokonuje ekspansji na rynki zagraniczne w formie BIZ, liczy na osiągnięcie z tego tytułu określonych korzyści. Rozróżnia się cztery podstawowe motywy eksportu BIZ19.

1. Poszukiwanie rynków. Inwestycje są podejmowane z myślą o uzyskaniu dostępu do rynku danego kraju zagranicznego (kraju przyjmującego, goszczącego BIZ, host country). Determinantami decyzji inwestycyjnych są w tym przypadku: wielkość rynku (wielkość PKB oraz populacja), dochód na głowę mieszkańca, wzrost rynku, dostęp do rynków regionalnych i globalnych, specyficzne preferencje konsumentów, struktura rynku.

2. Podnoszenie efektywności. Celem inwestycji jest zwiększenie efektywności prowadzonej działalności poprzez racjonalizację istniejącej struktury korporacyjnej. Podniesieniu zyskowności przedsiębiorstwa będą służyć korzyści wynikające zarówno ze skali produkcji i zakresu działania, jak i dywersyfikacji ryzyka na różnych rynkach.

3. Poszukiwanie zasobów. Celem inwestycji jest wykorzystanie możliwości związanych z występowaniem surowców naturalnych, zasobów taniej i niewykwalifikowanej siły roboczej, zasobów wykwalifikowanej siły roboczej itp. w kraju przyjmującym inwestycje. Nie bez znaczenia pozostaje tutaj również dostępność infrastruktury (porty, drogi, sieć energetyczna, telekomunikacja).

4. Pozyskiwanie aktywów strategicznych. Inwestor zmierza przede wszystkim do nabycia aktywów, których posiadanie ma umożliwić utrzymanie lub zwiększenie konkurencyjności na rynkach regionalnych i globalnych. Może to być nowa technologia, know-how, nowe kanały dystrybucji, itp.

V Korporacje Transnarodowe

1. Definicja KTN:

Korporacja transnarodowa:

Przedsiębiorstwo o zasięgu międzynarodowym, prowadzące działalność w przynajmniej dwóch krajach oraz posiadające w przynajmniej dwóch krajach filie lub znaczne aktywa. Filie w innych krajach są w całości lub w części własnością przedsiębiorstwa macierzystego i działają pod jego kontrolą.

2.Jakimi cechami charakteryzują się KTN?

złożoność struktur produkcyjnych, organizacyjnych, przestrzennych,

rozproszenie geograficznie - zdolności innowacyjne oraz produkcyjno-handlowe są tworzone i wykorzystywane wg kryterium globalnej efektywności, bez uprzywilejowania kraju będącego siedzibą centrali korporacji transnarodowej,

specjalizacja - „globalny mandat” dla jednostek wyspecjalizowanych, które obsługują całą korporację, a nie tylko rynek kraju, w którym są zlokalizowane,

suwerenność - mając potencjał niejednokrotnie wielokrotnie przekraczający potencjał ekonomiczny niektórych rozwiniętych krajów, podejmują decyzje w pewnym sensie niezależnie od interesów państw będących terenem ich ekspansji, ponoszą jednak ryzyko działalności w różnorodnych układach ekonomicznych, politycznych i społecznych,

zdolność arbitrażowania - prowadzenie operacji jednocześnie na różnych rynkach w celu wykorzystania różnic w warunkach, zasobach, cenach, efektywności produkcji, systemach podatkowych, parametrach finansowych,

zdolność integrowania - ścisłe powiązanie i koordynacja działalności w różnych układach, dzięki stałemu przepływowi informacji i zasobów (ludzi, technologii, środków finansowych itd.),

elastyczność organizowania procesów produkcyjno-handlowych w skali ogólnoświatowej, zarówno tych o charakterze strategicznym jak i operacyjnym,

globalna efektywność - optymalizacja podziału zadań, która prowadzi do obniżania kosztów w całym systemie.

3.Jakie są pozytywne aspekty KTN?

Korzyści ekonomiczne wypływające z procesów globalizacji -

przyspieszenie wzrostu gospodarczego i wzrost dobrobytu, nowe perspektywy rozwoju ekonomicznego

Rozwój roli ponadpaństwowych norm prawnych i egzekwowania ich przestrzegania;

Swoboda przemieszczania się kapitału jako pozytywne następstwo globalizacji

Korzyści polityczne wypływające z globallizacji

Perspektywy nowych metod sterowania życiem publicznym w skali światowej globalnego zarządzania

perspektywy nowych form „demokracji bezpośredniej” w szczególności rozwój „społeczeństwa obywatelskiego”.

Wpływ globalizacji na społeczeństwo

Powstanie społeczeństwa globalnego, zmniejszenie barier komunikacyjnych - rozwój Internetu, środków transportu - globalna wioska

4.Jakie są negatywne aspekty KTN?

• Podział świata na dwie części: zintegrowaną i wyizolowaną, czyli krajów rozwijających się i krajów najbiedniejszych (zwł. W Afryce).

• Rozwarstwienie, rozszerzanie się ubóstwa, marginalizacja państw biednych jako negatywne skutki procesów globalizacji

• Ograniczenie władzy i częściowa utrata suwerenności państw narodowych jako konsekwencja globalizacji, kryzys tradycyjnych podmiotów życia politycznego

• Działalność korporacji transnarodowych jako wyraz procesów globalizacyjnych

• Społeczne następstwa globalizacji - globalizacja kultury, problemy tożsamości kulturowej, problemy związane z migracją

• Pogłębianie się różnic między bogatymi a biednymi.

• Nasilenie się konfliktów etnicznych ideologicznych i religijnych, ksenofobie i nie tolerancje

• Globalizacja a ekologia

5.

• instytucje rządowe i ogólnokrajowe - rządowe jednostki organizacyjne wspie­rające innowacyjność i transfer technologii, wyodrębnione m.in. w obrębie: Mi­nisterstwa Gospodarki, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), Agencji Rozwoju Przemysłu (ARP) oraz innych instytucjach o zasięgu ogólno­krajowym - Naczelna Organizacja Techniczna, Krajowa Izba Gospodarcza, Kra­jowy Punkt Kontaktowy;

• wyodrębnione organizacyjnie jednostki transferu technologii w ramach sek­tora nauki i techniki: centra transferu technologii w ramach jednostek badaw­czo-rozwojowych (JBR) i szkół wyższych oraz akademickie inkubatory przedsię­biorczości;

• regionalne i lokalne instytucje wsparcia innowacji i transferu technologii: parki technologiczne, naukowo-technologiczne i przemysłowo technologiczne, inkubatory technologiczne, centra transferu technologii.(do tego 2 obracki co też ci wyśle.)

6.

Inwestycje greenfield podejmowane są przez firmy, które finansują utworzenie w kraju docelowym zupełnie nowej jednostki poprzez budowę obiektów instalowanie urządzeń i uruchamianie działalności gospodarczej.

Buy out:

LBO polega na tym, żeby nie finansować całości wykupu ze środków funduszu inwestycyjnego, tylko posiłkować się kredytem bankowym lub inną formą pożyczki. Transakcje dotyczą spółek o sporych przepływach finansowych, które mają zdolność generowania zysków. Dzięki temu spółka spłaca kredyt ze środków własnych, a nie robi tego fundusz.

7.

• FUZJA (łączenie się) przedsiębiorstwa to jedna z form współpracy między konkurentami oraz dostawcami, producentami i klientami, którzy zdecydowali się wspólnie prowadzić jakieś przedsięwzięcie.

• Zachodzi wtedy, gdy dwa lub więcej przedsiębiorstw, początkowo niezależne, w wyniku umowy łączą się tworząc nowa spółkę. Cechą fuzji jest zasadniczo zgodne, dobrowolne działanie partnerów, często podobnej wielkości. Fuzja charakteryzuje się tym, że firmy które zdecydowały się na proces fuzji tracą osobowość prawną.

• Rodzaje:

• Fuzja pozioma (horyzontalna) - gdy łączące się przedsiębiorstwa produkują podobne produkty w tej samej branży.

• Fuzja pionowa (wertykalna) - gdy łączą się przedsiębiorstwa zajmujące się różnymi etapami powstania tego samego produktu.

• Fuzja konglomeratowa - ma miejsce, gdy przedsiębiorstwa działają w innych branżach.

• Fuzje mogą mieć następujący charakter:

• 1) „many at once” - wszyscy na jednego; atak wielu firm na jedną w tym samym czasie

• 2) „ one at a time” - fuzja jedna na jakiś czas, gdy pojawia się zagrożenie bądź duże przedsiębiorstwo absorbuje mniejszą firmę

• 3) „one by one” - jedna na jedną; podobne co do wielkości i struktury firmy wzajemnie się pochłaniają

8.Jakie są powody fuzji i przejęć?

Motywami łączenia się przedsiębiorstw horyzontalnie mogą być: chęć redukcji kosztów, podniesienie efektywności, korzyści skali czy wzrost bezpieczeństwa. Skutkami tego typu fuzji są: wzrost stopnia koncentracji i wzrost siły rynkowej przedsiębiorstwa.

Celem podmiotu przejmującego nie musi być jedynie chęć koncentracji, zmniejszenia kosztów czy też wzmocnienia własnej pozycji na rynku. Wielokrotnie spółka-cel posiada jedynie pojedynczy, kuszący przejmującego walor. Może to być usługa, produkt, klient lub nawet element struktury organizacyjnej, taki jak wyspecjalizowany i uznany serwis czy też sieć punktów sprzedaży. Szczególnie narażone na przejęcia są młode spółki, które działają w sferze nowych technologii, a posiadają kapitalizację mniejszą niż 8-9 mln euro.

9.Przejęcie definiuje się jako uzyskanie kontroli nad przedsiębiorstwem. Jest to transakcja przeprowadzana przez przedsiębiorstwa celem uzyskania zamierzonych korzyści strategicznych czy też finansowych. Najczęściej przejęcie opiera się na nabyciu takiej ilości udziałów (akcji) danego przedsiębiorstwa przez drugie, że daje to całkowitą kontrolę nad całością. Efektem transakcji jest włączenie przedsiębiorstwa przejętego do struktur firmy przejmującej.

Rodzaje:

• wrogie przejęcie

• przyjazne przejęcie

10. co stanowi cechę wyróżniającą przejęcie od fuzji

11. Jakie są powody fuzji i przejęć?

Motywami łączenia się przedsiębiorstw horyzontalnie mogą być: chęć redukcji kosztów, podniesienie efektywności, korzyści skali czy wzrost bezpieczeństwa. Skutkami tego typu fuzji są: wzrost stopnia koncentracji i wzrost siły rynkowej przedsiębiorstwa.

Celem podmiotu przejmującego nie musi być jedynie chęć koncentracji, zmniejszenia kosztów czy też wzmocnienia własnej pozycji na rynku. Wielokrotnie spółka-cel posiada jedynie pojedynczy, kuszący przejmującego walor. Może to być usługa, produkt, klient lub nawet element struktury organizacyjnej, taki jak wyspecjalizowany i uznany serwis czy też sieć punktów sprzedaży. Szczególnie narażone na przejęcia są młode spółki, które działają w sferze nowych technologii, a posiadają kapitalizację mniejszą niż 8-9 mln euro.

12.Co rozumie się przez pojęcie aliansu strategicznego i co jest istotne w jego pojęciu?

Alians strategiczny - połączenie współpracy i konkurencji w pewnej grupie przedsiębiorstw dostarczających gamę produktów częściowo komplementarnych^[1]; umowa miedzy konkurentami, na zasadach partnerstwa. Czasami alians odbywa się bez umowy. Alians strategiczny pomaga wprowadzić firmę na nowy rynek, wymienić doświadczenia i wiedzę pomiędzy współpracującymi firmami. Obecnie jego popularność jest związana z procesem internacjonalizacji przedsiębiorstw, jest bowiem alternatywą dla innych form podejmowania działalności poza granicami kraju. Stąd też najczęstszą formą współczesnych aliansów to alianse międzynarodowe. Alians strategiczny ma na celu rozszerzenie działalności firmy i poprawę jej konkurencyjności. Są to porozumienia zawierane wówczas, gdy na łączenie się firm nie pozwalają przepisy antymonopolowe. Opierają się w dużym stopniu na integracji działalności, co sprzyja ich trwałości.

13.ceny transferowe, ceny transakcyjne - ceny stosowane pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Mają one bezpośredni związek z ewentualnym poziomem ryzyka, dlatego ich wysokość dla każdej z transakcji powinna być stale monitorowana przez specjalistów z zakresu doradztwa podatkowego. Stanowi to istotny element tzw. polityki podatkowej podmiotów, szczególnie ważnej dla podmiotów zawierających dużą ilość transakcji wewnątrzgrupowych o znacznej wartości. Stąd warunkiem niemal koniecznym staje się analiza cen transferowych na etapie zawierania transakcji, co w rezultacie wspomaga zarządzanie ryzykiem podatkowym.

Opisowe:

Motywy wejścia na rynek Polski korporacji transnarodowych (rynkowe, zasobowe, efektywnościowe, strategiczne - charakterystyka).

• zasoby naturalne (wegiel)

• tania sila robocz

• wykwalifikowana kadra

• wysoka widza młodych ludzi

• infrastruktura

• granica UE ze wschodem

• położenie w środku Europy

• szybko rozwijająca się gospodarka

• niski kurs złotego w stosunku do euro

VI Miejsce Polski w międzynarodowych przepływach siły roboczej po przyst. do UE.

1a. Migracja (ruch wędrówkowy) - przez to pojęcie należy rozumieć zmiany miejsca pobytu mieszkańców kraju lub regionu spowodowaną zazwyczaj czynnikami natury politycznej, ekonomicznej, ekologicznej, narodowościowej, religijnej i społecznej

1b. Definicja migracji według ONZ

Instytucja ONZ proces ten rozumie jako zmiana pobytu i miejsca zamieszkania na okres nie krótszy niż jeden rok.

2. Klasyfikacja migracji:

- migracje wewnętrzne - przemieszczanie się ludności w granicach danej jednostki administracyjnej (np. miasto, gmina, województwo), lub politycznej (państwo),

- migracje zewnętrzne - przemieszczanie się ludności z jednej jednostki administracyjnej lub politycznej do innej (np. z państwa do państwa)

3. Formy migracji:

-emigracja - wyjazd,

-imigracja - przyjazd,

-reemigracja - powrót z emigracji czasowej,

-uchodźstwo - ucieczka,

-ewakuacja - zorganizowana przez państwo w celu uniknięcia spodziewanego zagrożenia,

-repatriacja - powrót obywateli z obcego terytorium zorganizowany przez ich państwo,

-przesiedlenie (transfer) - przesiedlenie obywateli danego państwa w ramach jego granicy,

-deportacja - przymusowe przesiedlenie danej osoby lub grupy osób na peryferie danego państwa lub poza jego granice

Grupy migrantów:

Np. uchodźcy, migranci legalni, migranci nielegalni

Pytanie opisowe:

1. Opisz rozmiary i kierunki migracji w Polsce w latach 1991 - 2002 oraz 2004-2006.

VII Handel zagraniczny Polski

VIII Przyczyny, skutki i sposoby przezwyciężania kryzysu walutowego na podstawie wybranego kraju.

Pytanie opisowe: 1. Przyczyny i mechanizmy kryzysów walutowych, sposoby ich przezwyciężania oraz przykład kryzysu walutowego na podstawie wybranego kraju.

Przyczyny powstawania kryzysu walutowego

• kryzys monetarny (radykalne podniesienie stóp procentowych, zmniejszenie obiegu pieniądza)

• kryzys bankowy (nie wypłacalnośc banków)

• kryzys giełdowy (załamanie cen akcji)

• gwałtowne załamanie kursu waluty (kryzys walutowy)

• silna dewaluacja waluty krajowej

• obniżenie rezerw walutowych

• gwałtownie rosnące stopy procentowe

Rozróżnia się trzy modele kryzysów walutowych

• modele pierwszej generacji (kanoniczne)

• modele drugiej generacji

• modele trzeciej generacji (eklektyczne)

Kryzys bankowy może zostać złagodzony nadwyżką budżetową, umożliwiającą udzielenie rządowej pomocy finansowej bankom.

Co możemy zatem zalecić firmom w obecnej sytuacji? Przede wszystkim zrobienie wszystkiego, co możliwe dla zachowania płynności finansowej we własnym zakresie. Firmy muszą chronić swój kapitał podobnie jak instytucje finansowe - którymi de facto są wobec swoich odbiorców. W tym celu powinny w sposób zorganizowany, systematyczny, a nawet użyjmy określenia „zdeterminowany” odzyskiwać swoje płatności. Dużo szybciej niż w normalnych warunkach biznesowych trzeba podejmować działania windykacyjne czy wstrzymywać dalszą dostawę towarów/usług przy braku płatności. Ostrożniej traktujmy nowych odbiorców, szukających być może dostawców nieznających ich dotychczasowej złej moralności płatniczej. Miejmy także na uwadze to, że nie znamy dobrze sytuacji odbiorców naszego klienta, tak że wspomniane zatory płatnicze i brak zapłaty może nas spotkać także z ich strony.”

IX Wielkości liczbowe zadłużenia międzynarodowego i państwa najbardziej zadłużone na świecie. Inicjatywa HICP - cele, bieżąca działalność.

1. Plan Bakera,

2. Plan Brady'ego,

3. Najbardziej zadłużone państwa na świecie,

4. Klub Paryski (kiedy został utworzony, siedziba, cele Klubu),

5. Klub Londyński (kiedy został utworzony, cele),

6. Zdefiniuj SDR.

Pytania opisowe:

1. Geneza zadłużenia międzynarodowego i przyczyny światowego kryzysu zadłużeniowego,

7. Konwersja zadłużenia (def., rodzaje transakcji zamiany),

8. Inicjatywa HIPC - cele, bieżąca działalność.

X Rola pomocy MFW i BŚ w gospodarce polskiej w latach 90-tych, bieżąca współpraca.

1. Struktura MFW (Rada Gubernatorów, Rada Wykonawcza, Dyrektor Generalny),

2. Struktura BŚ (Rada Gubernatorów, Prezes Banku, dyrektorzy wykonawczy, Departamenty

funkcjonalne).

Pytania opisowe:

1. Cele i funkcje MFW,

2. Polska w MFW,

3. Cele i funkcje Banku Światowego.

XI Pozytywne i negatywne skutki integracji ekonomicznej (przykład dowolnego sektora,

branży w Polsce albo ujęcie ogólnoteoretyczne analiza poszczególnymi formami SWH, Unia

Celna itd.).

Pytania opisowe:

1. (Scharakteryzuj) formy integracji:

• Strefa wolnego handlu

• Unia celna

• Wspólny rynek

• Unia walutowa

• Unia ekonomiczna

• Unia polityczna

• Pełna integracja ekonomiczna

Strefa Wolnego Handlu- to podstawowy etap integracji ekonomicznej. Polega ona na likwidowaniu wszelkich barier (przede wszystkim ceł i opłat o podobnym skutku) w przepływie towarów pomiędzy państwami tworzącymi tę strefę. W jej ramach wszystkie towary są sprzedawane bez ceł, podczas gdy kraje należące do strefy wolnego handlu mogą posiadać zróżnicowane stawki celne w stosunku do krajów trzecich - państwa członkowskie strefy wolnego handlu nadal same decydują o wysokości opłat celnych na towary napływające z państw trzecich, nie należących do tej strefy.

Unia celna to forma ugrupowania integracyjnego, polegająca na całkowitym zniesieniu ceł we wzajemnych stosunkach handlowych państw należących do Unii, a ponadto ustanowieniu przez te kraje wspólnej taryfy celnej oraz wspólnej polityki handlowej wobec krajów trzecich. Unia celna została powołana w 1968 r. przez kraje EWG na podstawie ustaleń Traktatu Rzymskiego. Unia celna jest jednym z etapów integracji gospodarczej

Cele strategiczne Unii Celnej:

- stworzenie struktury sprzyjającej rozwojowi handlu zagranicznego, opartej na jasnych i stabilnych zasadach;

- przyznanie Wspólnocie i krajom członkowskim wymaganych środków budżetowych;

- ochrona społeczeństwa przed niesprawiedliwymi praktykami w handlu zagranicznym i wynikającymi z nich szkodami (w kwestiach finansowych, handlowych, zdrowotnych, środowiskowych).

Wspólny rynek- to stadium integracji gospodarczej państw. Polega on na:

•zniesieniu ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy tworzącymi go państwami

•prowadzeniu przez tworzące go państwa wspólnej polityki handlowej wobec państw trzecich

•ujednolicenie stosowania ceł i innych ograniczeń przez wszystkie państwa

•swobodnym przepływie towarów, usług, kapitału, pracowników

•swobodzie działalności gospodarczej wśród tworzących go państw

Unia walutowa Polega na:

- pełnej liberalizacji przepływu kapitału między tworzącymi ja państwami

- integracji usług bankowych i finansowych

- zamrożeniu kursów walut tworzących ja państw

- wprowadzeniu wspólnej waluty

Unia ekonomiczna

Jest kolejną wyższą formą współdziałania państw. Zawiera ona elementy wspólnego rynku poszerzone o unifikację poszczególnych dziedzin polityki, przemysłu.

Unia polityczna

Unia Polityczna, ustanowiona Traktatem z Maastricht, jako cel w rozwoju Unii Europejskiej. Obejmuje Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa, Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych oraz zwiększenie uprawnień wspólnotowych instytucji, w tym Parlamentu Europejskiego, w zakresie wpływania na różne dziedziny życia społeczno-politycznego. Jej rozwinięcie miało nastąpić w trakcie konferencji międzyrządowej i zostać zapisane w traktacie modyfikującym ustalenia z Maastricht. Tworzenie Unii Politycznej budzi nadal tak duże kontrowersje związane przede wszystkim z przekazywaniem suwerenności państwowej organizacji ponadnarodowej (tzw. wspólne wykonywanie suwerenności)

Pełna integracja gospodarcza - kraje znajdujące się w tym etapie ujednolicają politykę gospodarczą i powołują organ ponadnarodowy, którego decyzje są wiążące dla państw wchodzących w skład ugrupowania integracyjnego

2. Warunki rozwoju międzynarodowej integracji:

• bliskie położenie geograficzne - związane z ograniczeniem kosztów i czasu

• rozwinięta infrastruktura -rozwinięte połączenia drogowe, morskie, telekomunikacyjne, informatyczne

• komplementarność struktur -wzajemne dopasowanie struktur zarówno rzeczywistych jaki i potencjalnych)

• sprzyjająca polityka ekonomiczna - wzajemne preferencje celne, wprowadzanie swobody przepływu kapitału, pracy, koordynacja polityki gospodarczej

• chęć i wola integracji - może być ważna np. Polska, Norwegia tak lub nie np., Malta, gdzie i tak decyduje parlament

1. Scharakteryzuj pozytywne i negatywne skutki integracji ekonomicznej.

Negatywne skutki integracji

Niekorzystne skutki polityczne: nierówne traktowanie wszystkich członków Unii, dominacja wielkich państw

 - Wzrost kosztów utrzymania

-Wzrost podatków

-w krajach członkowskich szacunek dla życia ludzkiego jest znikomy- w wielu państwach Unii dopuszczalna jest eutanazja lub aborcja, czyli legalne pozbawienie człowieka tak cennego życia. W państwie polskim takie działania są niedopuszczalne, jednak w przyszłości takie nieetyczne prawo może być wprowadzone w naszym kraju

- Niekorzystne skutki dla obyczajowości, moralności, religii, wzrost przestępczości

- Brak podwyżek zarobków, rent i emerytur, spadek dochodów

- Wysokie koszty członkostwa, wysokie wpłaty do budżetu UE

-Niewykorzystanie funduszy

- Wzrost cen żywności

- Straty dla rolników, np. niskie ceny skupu produktów rolnych, wzrost cen środków do produkcji rolnej, zbyt niskie dopłaty bezpośrednie, wysokie wymogi dotyczące produkcji rolnej

- Konkurencja ze strony firm zachodnich, utrudnienia dla firm

- Dostosowanie się do norm i wymogów UE

- Opuszczanie Polski przez fachowców, ludzi wykształconych, lekarzy, pielęgniarki, młodzież itd.

- Brak poprawy na rynku pracy

- Wzrost biurokracji, dodatkowa administracja i związane z nią koszty

Pozytywne skutki integracji

Praca za granicą - podejmowanie przez Polaków pracy w krajach UE

- Otwarte granice, Europa bez granic

- Korzyści dla rolników i rolnictwa (dotacje bezpośrednie)

- Korzyści finansowe, napływ pieniędzy z funduszy unijnych

- Inwestycje drogowe, poprawa stanu dróg, infrastruktury

-Korzyści dla handlu wynikające ze zniesienia ceł likwidacja bariery w obrocie handlowym między państwami unijnymi oraz promowanie społecznego oraz ekonomicznego postępu poprzez zaciśnianie współpracy gospodarczej-Polska ma ułatwiony dostęp do zachodniego rynku. Nasz kraj swobodnie może nabywać jaki i sprzedawać różne towary na terenie Unii Europejskiej

- Edukacja, kształcenie za granicą

-Dotacje dla gmin, rozwój inwestycji komunalnych oraz całej gospodarki

- Budowa kanalizacji, oczyszczalnie ścieków

Korzyści dla całej gospodarki, poprawa stanu gospodarki

- Korzyści dla przedsiębiorstw i przedsiębiorców

- Nowe miejsca pracy w Polsce (poprawa na polskim rynku pracy-Polska zyskuje dodatkowe fundusze, a przede wszystkim dostęp do Europejskiego Funduszu Socjalnego)

- Lepsze perspektywy dla ludzi młodych

- Poprawa pozycji Polski w UE, poprawa wizerunku Polski i Polaków

- Poprawa stosunków międzynarodowych i bezpieczeństwa międzynarodowego

-  harmonizacja polskiego prawa z prawem UE powoduje m.in. poprawę bezpieczeństwa pracy- ustawy prawne chronią pracowników przed nieuczciwymi pracodawcami;

-Poprawa stanu środowiska naturalnego- przywiązuje się większą wagę do tego, by różne fabryki prowadziły swą działalność bez uszczerbku dla środowiska naturalnego, ochrony interesów ekonomicznych konsumentów

XII Makroekonomiczne konsekwencje członkostwa Polski w UE.

Pytanie opisowe:

1. Makroekonomiczne korzyści i koszty członkostwa Polski w UE.

• PKB Integracja europejska sprzyjała poprawie relacji gospodarczych między Polską a partnerami z UE, wpływając na kształtowanie się ogólnej sytuacji makroekonomicznej. Wiele wskazuje na to, iż przystąpienie do UE nadało nowy impuls rozwojowy Polsce oraz pozostałym nowym państwom członkowskim Europy Środkowej iWschodniej. Polska nadrabiała dystans dzielący ją od państw UE-15, ale nie była w stanie osiągnąć takich rezultatów w zakresie dynamiki rozwojowej jak państwa bałtyckie.Wlatach 2004-2006 tempo wzrostu PKB w Polsce sięgało średnio 5%, czyli było porównywalne do tempa wzrostu Hiszpanii w pierwszych latach jej członkostwa w UE. W dużym stopniu działo się to za sprawą intensywnie rozwijającego się eksportu, zwiększonego napływu kapitału zagranicznego oraz ogólnej poprawy nastrojów rynkowych prowadzącej do wzrostu popytu i inwestycji

• Inwestycje zagraniczne Przystąpienie Polski do UE wzmocniło wizerunek naszego kraju wśród inwestorów zagranicznych. Polska postrzegana jest jako doskonała lokalizacja potencjalnych inwestycji lub rozbudowy projektów w Europie.Wartość zagranicznych środków ulokowanych w Polsce w postaci inwestycji bezpośrednich w 2006 r. stanowiła kwotę 11 093 mln euro (ponad 14 mld dolarów) i tym samym przekroczyła dotychczasową rekordową wielkość z 2004 r. (ponad 10 mld euro). Po 2004 r. na rachunku finansowym bilansu płatniczego wyraźnie wzrosły zarówno inwestycje bezpośrednie, jak i portfelowe. Kapitał prywatny znalazł ujście m.in. w papierach emitowanych przez polski rząd, a także w akcjach spółek notowanych na warszawskiej giełdzie; do pewnego stopnia został także wchłonięty przez rynek nieruchomości.

• Koniunktura w Polsce Trzeci rok członkostwa w UE charakteryzowały bardzo dobre oceny stanu koniunktury w Polsce. Przedsiębiorstwa coraz rzadziej zgłaszają problemy, które mogłyby hamować ich rozwój. Zaledwie 5% z nich deklaruje, iż ma trudności ze znalezieniem odbiorców swoich towarów. Wskazuje się natomiast na rosnący popyt, w tym zwłaszcza ten zza granicy. To może sugerować, iż polskie towary na dobre zagościły już na europejskich rynkach. To właśnie branża eksportowa w szczególny sposób absorbuje korzyści związane z członkostwem Polski w UE, co jest tym bardziej pokrzepiające, iż pierwsze lata członkostwa Polski w UE charakteryzowały się postępującą aprecjacją polskiej waluty.

• Rolnictwo Jednocześnie członkostwo w UE sprzyja poprawie sytuacji dochodowej oraz zdolności inwestycyjnych sektora rolnego w Polsce - głównie poprzez wzrost wolumenu eksportu, wzrost cen większości produktów rolnych, a także uzupełnienie dochodów płatnościami bezpośrednimi i wsparcie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, sprawiając jednocześnie, iż staje się on też bardziej wiarygodny dla inwestorów i banków. Rosnąca dochodowość sektora rolnego sprzyja zwiększaniu się w Polsce liczby gospodarstw wysokotowarowych.

Od momentu akcesji zasadniczo poprawiła się w Polsce dochodowość produkcji rolno-spożywczej w branży wołowiny i wieprzowiny, a także mleczarskiej. Nie wszystkie jednak gospodarstwa są w stanie sprostać konkurencji, utrzymać się na rynku oraz uzyskiwać zadowalające dochody z działalności rolniczej, co sprawia, iż jednocześnie następuje pogłębianie się procesu polaryzacji rynkowej gospodarstw na jednostki nastawione na sprzedaż w celu osiągnięcia możliwie wysokiego zysku oraz jednostki o charakterze samozaopatrzeniowym. Ponadto, ze względu na obowiązujące kwoty produkcyjne, wydaje się, iż niewykorzystane pozostają możliwości wysokiej produkcji mleka, prowadząc do rezygnacji wielu gospodarstw z tej branży produkcji rolnej. W Polsce wyraźnym problemem pozostaje także współpraca pionowa rolnictwa i przetwórstwa, co uwidacznia się m.in. małym zainteresowaniem tworzenia grup producenckich. Trzy pierwsze lata akcesji przyniosły Polsce oraz innych krajom, które przystąpiły do UE 1 maja 2004 r., wiele pozytywnych zmian, zarówno w rolnictwie, jak i na obszarach wiejskich. Jest to widoczne choćby w pozytywnych opiniach rolników i mieszkańców wsi o członkostwie w UE.

• Handel Motorem polskiego handlu napędzającym dynamikę eksportową jest obecnie przemysł motoryzacyjny (16% całego polskiego eksportu ogółem). Po 1 maja 2004 r. dźwignią polskiego eksportu okazała się branża rolno-spożywcza, a dynamika wzrostu eksportu tej grupy artykułów po wejściu Polski do UE przekroczyła 40%. I choć obecnie, w trzecim roku członkostwa w UE, dynamika wywozu polskich towarów rolno-spożywczych nieco osłabła, to nadal ta grupa towarów stanowi jeden z istotnych składników naszego eksportu. Zagraniczna ekspansja przemysłu meblarskiego wskazuje, iż tę branżę również należałoby zaliczyć do beneficjentów rynku wspólnotowego. Powoli, acz sukcesywnie rośnie też udział w krajowym eksporcie produktów z segmentu najnowszych technologii - dzięki powstającym w Polsce nowym inwestycjom potentatów branży elektronicznej i informatycznej, takich jak: Dell, Sharp oraz LG. Wzrost udziału sprzedaży zagranicznej realizowanej przez branże silnie zinternacjonalizowane wskazuje, że spółki z kapitałem zagranicznym cechuje wyższa niż pozostałe podmioty skłonność do eksportu, mierzona udziałem sprzedaży eksportowej w przychodach z całej działalności.

• Bilans Płatniczy W bilansie płatniczym, poza zwiększoną dynamiką wymiany handlowej oraz zwiększonym zainteresowaniem zagranicznych inwestorów, począwszy od 2004 r. tendencja wzrostowa jest widoczna w przychodach z podróży zagranicznych, co jest związane m.in. ze wzrostem liczby cudzoziemców odwiedzających Polskę. Stały wzrost wymiany handlowej przekłada się z kolei na sukcesywną poprawę salda usług transportowych (dotyczy to zwłaszcza branży transportu samochodowego, która w dużym stopniu zdominowała przewóz towarów między Polską a partnerami z UE). Jednocześnie można zaobserwować wpływ akcesji na kształtowanie się salda transferów bieżących - głównie poprzez napływ unijnych funduszy oraz transferów prywatnych, m.in. w ramach przychodów z tytułu pracy za granicą.W2004 r. transfery pieniężne pracowników migrujących do rodzin w Polsce wyniosły około 2% PKB. Obecne przepływy finansowe z pracy za granicą osiągają poziom ok. 12-14 mld złotych rocznie. To wszystko, łącznie ze zwiększeniem wpływów dewizowych z turystyki oraz wysoką dynamiką eksportową, przekłada się na zmiany popytu na polską walutę, a zarazem oddziałuje na kształtowanie się kursu złotego.

• Składka członkowska Od pierwszego roku członkostwa nasz kraj wpłaca do unijnego budżetu w miarę stałą część swojego PKB (około 1%). Z drugiej zaś strony można zaobserwować rosnący strumień środków płynących do Polski, który w ciągu najbliższych kilku lat najprawdopodobniej przekroczy poziom 4% PKB kraju. W pierwszych trzech latach saldo rozliczeń z budżetem UE było dla Polski dodatnie i zamknęło się kwotą odpowiadającą około 0,8% jej PKB. Oczywiście nie zmienia to faktu, że ciężar płacenia składki członkowskiej spoczywa na budżecie państwa, podczas gdy większość transferów z budżetu UE trafia do beneficjentów końcowych, którymi są nie tylko organy administracji centralnej, ale także samorządy, przedsiębiorstwa oraz organizacje społeczne i prywatne.

• Inflacja Poza przejściowym (jednorazowym) poakcesyjnym efektem inflacyjnym, jaki miał miejsce w II połowie 2004 r., pierwsze lata członkostwa Polski w UE charakteryzowały się relatywnie wysoką stabilnością cen. Przystąpienie Polski do UE oddziaływało na wzrost poziomu cen niektórych produktów żywnościowych i nieruchomości, w tym zwłaszcza znaczący wzrost cen ziemi, zarówno na rynku prywatnym, jak i publicznym, z drugiej zaś przekładało się na spadek cen innych towarów czy usług, m.in. biletów lotniczych. Ponadto warto zauważyć, iż wbrew obiegowym opiniom ceny niektórych dóbr czy usług w państwach UE-10 kształtują się powyżej średniego poziomu obserwowanego w państwach dawnej Piętnastki. Dotyczy to głównie cen w branży telekomunikacyjnej.

• Bezrobocie

Sytuacja na rynku pracy w Polsce od wstąpienia do Unii Europejskiej systematycznie się poprawia. Należy jednak zauważyć, iż dopiero w roku 2006 nastąpił dynamiczny spadek stopy bezrobocia oraz wzrost zatrudnienia. Poprawa sytuacji na rynku pracy w Polsce związana jest m.in. z możliwościami, jakie daje funkcjonowanie na jednolitym rynku. Wzrost zatrudnienia wystąpił szczególnie wyraźnie w przedsiębiorstwach eksportujących na rynki pozostałych państw członkowskich. Oznacza to, że zniesienie pozostałych barier w zakresie swobodnego przepływu towarów i usług oraz wzrost zaufania do polskich przedsiębiorstw ze strony kooperantów przełożyło się na wzrost produkcji oraz świadczenia usług. Spadek bezrobocia wywołany był wieloma czynnikami (także odpływem pracowników za granicę), takimi jak wolniejsze tempo restrukturyzacji przedsiębiorstw, większy napływ inwestycji zagranicznych i funduszy pomocowych UE czy tendencje demograficzne.

• Migracje Dane dotyczące migracji obywateli polskich w ramach UE są jedynie szacunkowe. W państwach EOG rocznie zatrudnionych jest między 800 a 900 tys. Polaków, przy czym liczba ta w ostatnich latach powoli rosła. I tak szacuje się, że w 2004 r. w krajach EOG pracowało ok. 650 tys. osób, w 2005 r. liczba ta wahała się między 700 a 800 tys. osób, a w 2006 r. wyniosła między 800 a 900 tys. osób (przytoczonych danych nie należy sumować). Pośród państw o znaczącej (legalnej) imigracji zarobkowej Polaków należy wymienić: Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Niemcy, Norwegię, Wielką Brytanię i Włochy. Kierunki migracji zarobkowej Polaków pokazują, iż kwestia otwarcia danego rynku pracy ma znaczenie drugorzędne. Decydujące znaczenie dla wyboru miejsca emigracji mają przede wszystkim: sytuacja na rynku pracy, tworzenie się sieci migracyjnych oraz wysokość wynagrodzeń. Najmniejsze znaczenie ma obecnie odległość, co jest m.in. efektem dostępności tanich połączeń lotniczych. Nie bez znaczenia pozostaje natomiast aktywność pracodawców z kraju przyjmującego (co widać na przykładzie rekrutacji prowadzonej przez firmy duńskie, norweskie i islandzkie), czy pull factor, czyli popyt na pracę w kraju przyjmującym, bezpośrednio skorelowany z sytuacją gospodarczą (vide przykład Irlandii i Wielkiej Brytanii).Obecnie trudno jest ostatecznie rozstrzygnąć, w jakim stopniu realne jest zagrożenie ogólnym drenażem kapitału ludzkiego w Polsce. Poszczególne sygnały płynące z rynku wskazują jednak, iż do sprawy tej należałoby podchodzić z należytą powagą. W badaniach opinii publicznej emigracja Polaków jest wymieniana najczęściej jako przyczyna pojawiających się niedoborów na rynku pracy, a także rosnących w ostatnim czasie płac w gospodarce. Niemal co trzeci ankietowany Polak (31%) twierdzi, że w jego rodzinie jest osoba, która wyjechała w celach zarobkowych, z czego 22% podaje, że osoba ta wciąż przebywa za granicą. Za branże szczególnie dotknięte problemem deficytu rąk do pracy podaje się: branżę budowlaną, meblarstwo i przemysł drzewny. Tendencja emigracyjna jest zauważalna także w sektorze medycznym. W styczniu 2007 r. chęć wyjazdu za granicę deklarowało około 5,2% polskich lekarzy, występując o specjalne zaświadczenia o prawie do wykonywania zawodu, potrzebne do zatrudnienia w innym kraju EOG. Najbardziej skłonni do migracji zarobkowej okazali się anestezjolodzy - 17% aktywnych zawodowo, chirurdzy plastyczni - 15%, chirurdzy klatki piersiowej - 14%. Pośród niepokojących sygnałów należałoby także uwzględnić i podkreślić stosunkowo młody wiek polskich emigrantów, ich ponadprzeciętny poziom wykształcenia, wysoki stopień mobilności i zjawisko marnowania się kwalifikacji zawodowych osób, które wykonują prace fizyczne lub niewymagające formalnych kwalifikacji.

XIII Integracja regionalna a globalizacja.

1. Globalizacja - def., jest pojęciem używanym do opisywania zmian w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyśpieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami. W ekonomii termin ten oznacza głównie zjawiska związane z liberalizacją wymiany handlowej lub “wolnym handlem”. W szerszym znaczeniu odnosi się do rosnącej integracji i współzależności między jednostkami działającymi globalnie na platformie społecznej, politycznej czy ekonomicznej. W skrócie : jest łączeniem się i przenikaniem systemów gospodarczych.

1. Główne podmioty globalizacji.

• Państwo oddziałuje na gospodarkę prowadząc politykę ekonomiczną(w szczególności zagraniczną).

Wielkie znaczenie ma również stopniowa deregulacja narodowych systemów finansowych, oraz wielostronna liberalizacja handlu międzynarodowego(polega na podejmowaniu negocjacji i zawieraniu międzynarodowych umów w 3 płaszczyznach):

*porozumienie wielostronne(liberalizuję wymianę międzynarodową)

*porozumienie regionalne(powstaje w ramach regionów)

*porozumienie dwustronne(zawierane między parami krajów)

• Koncerny międzynarodowe Działalność koncernów przyczyniły się do zmian w zakresie umiędzynarodowienia działalności gospodarczej, rozpowszechniania rynku i liberalizacji, oligopolizacji , regionalizacji oraz instytucjonalizacji.

Działania koncernów skoncentrowane są w tych gałęziach gospodarki, w których następuje szybki postęp techniczny np. w mikroelektronice, motoryzacji, lotnictwie, telekomunikacyjnych.

• Instytucje międzynarodowe Wywierają wpływ na mechanizmy międzynarodowej współpracy gospodarczej, a także na strukturę i charakter stosunków ekonomicznych między podmiotami gospodarki światowej. Spełniają w gospodarce funkcję regulacyjną, czyli ustanawiają pewne wzorce czy normy postępowania.

Pytania opisowe:

1. Przyczyny integracji regionalnej wśród krajów wysoko rozwiniętych i słabo rozwiniętych,

Podstawowe przyczyny tendencji do regionalnej integracji gospodarczej wśród krajów słabo rozwiniętych, to - najogólniej biorąc - sprowadzają się one do chęci ułatwienia

i przyspieszenia przez integrację rozwoju gospodarczego. Przede wszystkim chodzi tu

o stwarzaną przez stopniową integrację możliwość podejmowania przez określone grupy krajów wspólnych inwestycji infrastrukturalnych, dających podstawę do późniejszego, także skoordynowanego rozwoju przemysłowego i wzajemnej wymiany towarowej. Integracja może również przeciwdziałać rozproszeniu szczupłych środków posiadanych przez kraje

- na odrębne inwestycje przemysłowe i niezbędny import, koncentrując je w gałęziach produkcji najbardziej z punktu widzenia ich ogólnego rozwoju efektywnych, umożliwiających lepsze wykorzystanie posiadanych zasobów naturalnych, ograniczenie importu lub rozszerzenie i zdywersyfikowanie eksportu.

Ze względu jednak na niski poziom rozwoju oraz na ogół bardzo mały stopień komplementarności gospodarczej, mimo istniejących form instytucjonalnych w postaci dość licznych regionalnych ugrupowań o charakterze integracyjnym, rzeczywiste procesy integracji w grupie krajów słabo rozwiniętych napotykają na trudności i dokonują się bardzo wolno.

W grupie krajów wysoko rozwiniętych do głównych przyczyn integracji gospodarczej trzeba przede wszystkim zaliczyć charakterystyczne dla współczesności tendencje w rozwoju przemysłu i postępu technicznego. Tendencje te sprowadzają się do tego, że rozwój licznych współczesnych gałęzi przemysłu, np. maszynowego, elektronicznego, motoryzacyjnego jest uwarunkowany jednoczesnym rozwojem wielu uzupełniających gałęzi przemysłowych, wytwarzających surowce, paliwa, energię, niezbędne półfabrykaty, maszyny, urządzenia. Jednocześnie rozwój postępu technicznego zmusza niejako do rozwoju produkcji przemysłowej na wielką skalę, gdyż tylko w takich warunkach nowoczesne techniki czy technologie produkcyjne mogą znaleźć opłacalne zastosowanie w przemyśle. Z kolei duża produkcja wymaga odpowiednio rozległych i chłonnych rynków zbytu, a rynki te nie wzrastały proporcjonalnie do możliwości produkcyjnych tych krajów, a uległy istotnemu ograniczeniu.

2. Charakterystyka korzyści i zagrożeń dla gospodarek uczestniczących w procesie globalizacji.

Korzyści W procesie globalizacji dostrzeżono wiele pozytywnych cech. Dzięki globalizacji (umowy GATT) staje się możliwe podniesienie poziomu życia społeczeństw państw ubogich, czego efektem jest to, że same mogą być podmiotem polityki międzynarodowej, jako uczestnik, a nie jak do tej pory petent proszący o jałmużnę.

Jednakże część intelektualistów uważa za błąd narzucanie systemu kapitalistycznego i demokratycznego.

Globalizacja integruje społeczeństwo, które w kontakcie z innością przybyszów wraca do korzeni własnej kultury, cywilizacji.

W skrajnych wypadkach, globalizacja wymusza wprowadzenie standardów zachodnich i życie według nich, nie patrząc czy "oswobadzane" społeczeństwa są zainteresowane przyjęciem takiego modelu życia.

Ponadto w tzw. erze globalizacji (określeniem tym niektórzy historycy nazwali III tysiąclecie) dzięki ułatwionemu kontaktowi z jednej strony naukowcami, a z drugiej strony zwykłymi ludźmi innych kultur zdecydowanie zwiększył się zasób oraz dostęp do wiedzy powszechnej

Zagrożenia wynikające z globalizacji

Lista problematycznych kwestii związanych z procesem globalizacji jest długa. Do najczęściej wymienianych należą:

• rozpad państw narodowych;

• przyznawanie kart stałego pobytu, obywatelstwa osobom niezasymilowanym;

• powstanie i rozrastanie się globalnych dysproporcji, w wyniku czego znaczna część kapitału należy do niewielkiej liczby państw, stanowiących globalne centrum, a niewielka część kapitału do krajów peryferyjnych;

• migracje spowodowane pojawianiem się gett etnicznych;

• konflikty międzyrasowe i międzyetniczne;

• napięcie pomiędzy prawami człowieka i obywatela;

• zanik tożsamości narodowej;

• zanikanie tradycji i zwyczajów lokalnych;

Często podkreśla się, że globalizacja zagraża ciągłości i autentyczności państw narodowych, ich niezależności, jak również niszczy lokalną kulturę i tradycję. Prowadzi to do powstawania i rozwoju ruchów antyglobalistycznych.

---