WYKŁAD III a

Bilans jako podstawowe sprawozdanie finansowe

I) ISTOTA I CELE SPORZĄDZANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

Sprawozdania finansowe: stanowią efekt końcowy rachunkowości finansowej, wieńczący proces pomiaru działalności gospodarczej. Celem ich sporządzania jest proces pomiaru działalności gospodarczej oraz dostarczenie użytecznych przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych informacji o sytuacji majątkowej, rezultatach działalności i położeniu finansowym przedsiębiorstwa. Odbiorcami tych informacji są głównie użytkownicy zewnętrzni.

Całkowity zestaw sprawozdań finansowych obejmuje:

Wymienione sprawozdania finansowe dostarczają informacji o realizacji celów cząstkowych działalności firmy, a mianowicie:

• Bilans - wielkość majątku - kryterium bezpieczeństwa i niezależności, informacje pomocne przy przewidywaniu zdolności jednostki do wypracowywania środków pieniężnych i ich ekwiwalentów w przyszłości

• Rachunek zysków i strat - wielkość wyniku finansowego - kryterium rentowności i efektywności firmy,

• Rachunek przepływów pieniężnych - kryterium wypłacalności, informacje pomocne przy przewidywaniu zdolności jednostki do terminowego regulowania zobowiązań

II) POWIĄZANIE MIĘDZY ELEMENTAMI SRAWOZDANIAFINANSOWEGO

III) ZAKRES SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO WEDŁUG USTAWY O RACHUNKOWOŚCI

Sprawozdanie finansowe każdej jednostki gospodarczej stosującej przepisy ustawy składa się z:

1. Bilansu

2. Rachunku zysków i strat

3. Informacji dodatkowej

W wypadku jednostek zobowiązanych do corocznego badania sprawozdań finansowych, do zakresu sprawozdania finansowego zalicza się rachunek przepływów pieniężnych i zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym. Ponadto w przypadku spółek kapitałowych, spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych, do rocznego sprawozdania zalicza się również sprawozdanie z działalności. Obejmuje ono charakterystykę rzeczowej i finansowej strony działalności jednostki, ocenę uzyskanych efektów, wskazanie czynników ryzyka oraz przewidywany rozwój jednostki.

Jednostki gospodarcze, które w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie osiągnęła dwóch z następujących trzech wielkości:

1) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób,

2) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 2 mln euro,

3) przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 4 mln euro,

…mogą sporządzać sprawozdania w formie uproszczonej, wykazując pozycje oznaczone literami i cyframi rzymskimi.

IV) OBOWIĄZKI ZWIĄZANE ZE SPRAWOZDANIEM FINANSOWYM

• Sprawozdanie sporządzane jest w języku polskim i w walucie polskiej. Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych, jeżeli nie zniekształca to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym.

• Sprawozdanie powinno być sporządzone nie później niż 3 miesiące od dnia bilansowego i podpisane z podaniem daty przez kierownika jednostki oraz osobę, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych.

• Roczne sprawozdanie finansowe jednostki podlega nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający.

• Po zatwierdzeniu kierownik jednostki zobowiązany jest w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego złożyć we właściwym rejestrze sądowym: roczne sprawozdanie finansowe, opinię biegłego rewidenta, jeżeli podlegało ono badaniu, odpis uchwały bądź postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty, sprawozdanie z działalności jednostki .

• Roczne sprawozdanie finansowe większych jednostek podlega ogłoszeniu w Monitorze Polskim B, co poprzedza jego zbadanie przez biegłego rewidenta.

V) ZASADY SPORZĄDZANIA BILANSU

Bilans - to sprawozdanie finansowe sporządzane na konkretny dzień zwany dniem bilansowym,

przedstawiające sytuację majątkową i finansową podmiotu. Jest usystematyzowanym zestawieniem

posiadanego przez firmę majątku i źródeł jego finansowania.

Bilans zestawia się według znormalizowanego wzoru opublikowanego w załączniku do ustawy o rachunkowości Może być sporządzany w formie dwustronnej tabeli. Jednakże ustawa przewiduje drabinkową (jednostronną) formę bilansu, pokazując najpierw aktywa, a potem pasywa.

Aktywa przestawiane są według stopnia ich płynności - od najmniej płynnych, a pasywa według stopnia ich wymagalności, czyli według terminów spłaty.

Bilans sporządzany jest według metody netto. Polega ona na tym, że wybrane pozycje bilansowe pomniejsza się o odpowiednie wielkości je korygujące, a nie wykazuje oddzielnie, np. środki trwałe wykazuje się po odjęciu odpisów umorzeniowych.

Wymogi formalne bilansu:

• dokładne oznaczenie podmiotu, dla którego bilans jest sporządzony;

• oznaczenie dnia bilansowego (bilans zestawia się na koniec każdego roku obrotowego);

• określenie jednostek, w których wyrażone są dane liczbowe;

• wyszczególnienie nazw i wartości poszczególnych grup aktywów i pasywów ;

• wykazanie sum pośrednich aktywów i pasywów, sum ogólnych aktywów i pasywów, które muszą być sobie równe;

• umieszczenie daty sporządzenia.

zgodnie z zasadą równowagi bilansowej

• datę sporządzenia

• podpis osoby sporządzającej i kierownika jednostki

VI) UKŁAD BILANSU

WYKŁAD III b

Operacje gospodarcze ich wpływ na składniki bilansu

I) POJĘCIE OPERACJI GOSPODARCZYCH

W księgowości nie ujmuje się wszystkich zdarzeń gospodarczych, wchodzących w zakres działalności gospodarczej. Ewidencji księgowej podlegają tylko takie zdarzenia, które powodują zmiany w posiadanych składnikach bilansowych.

Zdarzenia gospodarcze, które nie wywołają zmian w składnikach bilansu to , np. zawarcie umowy o pracę, zamówienie towarów u dostawcy. Dopiero skutki tych zdarzeń, czyli wypłata wynagrodzenia, przyjęcie towaru od dostawcy, wywołają zmiany w składnikach bilansu i znajdą odbicie w rachunkowości jako operacje gospodarcze.

Operacje gospodarcze : to te zdarzenia , które:

- dają się wyrazić wartościowo

- powodują zmiany w stanie posiadanych zasobów i źródeł ich finansowania

- są potwierdzone dowodem księgowym

II) CECHY OPERACJI GOSPODARCZYCH

1. Są wyrażone wartościowo.

2. Zachodzi w podmiocie gospodarczym i od jego strony jest rozpatrywana (np. akt kupna sprzedaży u kupującego wiąże się ze wzrostem zapasów - materiałów i powstaniem zobowiązań, a u sprzedającego ze zmniejszeniem zapasów - produktów gotowych i powstaniem należności).

3. Powodują zmiany dwóch składników, przy czym zmiany te są równoczesne i równe co do wartości.

III) KLASYFIKACJA OPERACJI GOSODARCZYCH

Operacje bilansowe - powodują zmiany wyłącznie w pozycjach aktywów i (lub) pasywów, nie wywierając żadnego wpływu na wynik finansowy. Będzie to przykładowo, podjęcie gotówki z banku do kasy, spłata zobowiązania wobec dostawcy , zakup materiałów itp.

Operacje wynikowe - obejmują operacje gospodarcze, które najpierw wpływają na wielkości kształtujące zysk lub stratę finansową ( koszty, przychody, straty i zyski nadzwyczajne ), a w końcu na wartość wyniku osiągniętego przez firmę.

(np. wystawienie rachunku/faktury sprzedaży, naliczenie odsetek i kar umownych od należności, wydanie materiałów z magazynu do produkcji, naliczenie wynagrodzeń (lista płac))

IV) TYPY OPERACJI GOSODARCZYCH

Przyjmując oznaczenia: A- aktywa; P- pasywa; Z - zmiana, przy czym +Z oznacza zwiększenie a -Z oznacza zmniejszenie danego składnika, typy operacji gospodarczych można ująć następująco:

I) ქ A + Z - Z = ქ P OPERACJE AKTYWNE

Operacje gospodarcze wywołujące zmiany tylko w aktywach, tzn. jeden składnik aktywów drugi

O wartość operacji, w wyniku czego suma bilansowa nie zmieni się.

Przykład 1. Zakupiono za gotówkę materiały - 300 zł

2. Wpływ należności od odbiorcy do na rachunek bieżący- 200zł

Aktywa	Stan przed zaksięgow. operacji	zmiany	Stan po zaksięgow. operacji	Pasywa	Stan przed zaksięgow. operacji	zmiany	Stan po zaksięgow. operacji
Środki trwałe	10.000		10.000	Kapitał podstawowy	11.900		11.900
Materiały	3.000	300	3300	Wynik finansowy	300		300
Należności od odb.	600	-200	400	Kredyty bankowe	1.800		1.800
Kasa	400	-300	100	Zobow. wobec dost.	500		500
Rachunek bieżący	500	200	700
RAZEM	14.500		14.500	RAZEM	14.500		14.500



II ) ქ A = ქ P + Z - Z OPERACJE PASYWNE

Operacje gospodarcze wywołujące zmiany tylko w pasywach, tzn. jeden składnik pasywów drugi

o wartość operacji, w wyniku czego suma bilansowa nie ulegnie zmianie.

Przykład

1. Spłacono zobowiązanie wobec dostawcy ze specjalnie w tym celu zaciągniętego kredytu bankowego - 300

2. Przeznaczono część zysku na zwiększenie kapitału podstawowego - 100 zł

Aktywa	Stan przed zaksięgow. operacji	zmiany	Stan po zaksięgow. operacji	Pasywa	Stan przed zaksięgow. operacji	zmiany	Stan po zaksięgow. operacji
Środki trwałe	10.000		10.000	Kapitał podstawowy	11.900	100	12000
Materiały	3.000		3.300	Wynik finansowy	300	-100	200
Należności od odb.	600		400	Kredyty bankowe	1.800	300	2100
Kasa	400		100	Zobow. wobec dost.	500	-300	200
Rachunek bieżący	500		700
RAZEM	14.500		14.500	RAZEM	14.500		14.500



III) ქ A + Z = ქ P + Z OPERACJE AKTYWNO-PASYWNE

Operacje gospodarcze wywołujące jednego składnika aktywów z równoczesnym jednego składnika pasywów. Suma bilansowa wzrosła o wartość operacji.

Przykład

1. Przyjęto materiały zakupione od dostawcy. Zapłata w terminie późniejszym - 500 zł

2. Zaciągnięto kredyt bankowy. Środki wpłynęły na rachunek bieżący - 2.500 zł

Aktywa	Stan przed zaksięgow. operacji	zmiany	Stan po zaksięgow. operacji	Pasywa	Stan przed zaksięgow. operacji	zmiany	Stan po zaksięgow. operacji
Środki trwałe	10.000			Kapitał podstawowy	12.000
Materiały	3.300	500	3800	Wynik finansowy	200
Należności od odb..	400			Kredyty bankowe	2.100	2500	4600
Kasa	100			Zobow. wobec dost.	200	500	700
Rachunek bieżący	700	2500	3200
RAZEM	14.500	3.000	17.500	RAZEM	14.500	3.000	17.500



IV) ქ A - Z = ქ P - Z OPERACJE AKTYWNO-PASYWNE


Operacje gospodarcze wywołujące jednego składnika aktywów z równoczesnym jednego składnika pasywów. Suma bilansowa zmaleje o wartość operacji.

Przykład

1. Spłacono gotówką z kasy zobowiązanie wobec dostawcy - 100 zł

2. Wyciąg bankowy potwierdzający spłatę raty kredytu bankowego - 400 zł

Aktywa	Stan przed zaksięgow. operacji	zmiany	Stan po zaksięgow. operacji	Pasywa	Stan przed zaksięgow. operacji	zmiany	Stan po zaksięgow. operacji
Środki trwałe	10.000			Kapitał podstawowy	12.000		12.000
Materiały	3.800			Wynik finansowy	200		200
Należności od odb.	400			Kredyty bankowe	4.600	-400	4200
Kasa	100	-100	0	Zobow. wobec dost.	700	-100	600
Rachunek bieżący	3.200	-400	2800
RAZEM	17.500	-500	17.000	RAZEM	17.500	-500	17.000

V) DOKUMENTACJA OPERACJI GOSODARCZYCH

Operacje gospodarcze podlegają ewidencji w urządzeniach księgowych. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe, stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej.

Dowody księgowe dzieli się na:

1. Dowody źródłowe (pierwotne) - po raz pierwszy dokumentują dokonanie danej operacji:

1) zewnętrzne obce - otrzymane od kontrahentów (np. faktury obce, wyciągi bankowe)

2) zewnętrzne własne - wystawiane przez firmę przekazywane w oryginale jej kontrahentom (np. faktury własne)

3) wewnętrzne - dotyczące operacji zachodzących wewnątrz jednostki (listy płac, dowody wydania do zużycia w produkcji materiałów)

2. Dowody „pochodne” (wtórne) - sporządzane na podstawie danych z dokumentów pierwotnych:

1) zbiorcze - służące do dokonywania łącznych zapisów zbioru dowodów źródłowych (raport kasowy)

2) korygujące poprzednie zapisy

3) zastępcze - wystawione do czasu otrzymania obcego dowodu źródłowego

4) rozliczeniowe - ujmujące już dokonane zapisy według nowych kryteriów klasyfikacyjnych

Dowód księgowy przed zaksięgowaniem jest sprawdzany pod względem:

- merytorycznym, tzn., czy wszystkie dane są zgodne z rzeczywistością, co zapewnia jego rzetelność

- formalnym, tzn. czy dokument został sporządzony zgodnie z wymogami prawa (czy zawiera wszystkie niezbędne dane), co zapewnia jego kompletność

- rachunkowym, tzn., czy nie zawiera błędów rachunkowych.




6




Rachunek przepływów pieniężnych

Rachunek zysków i strat

Zestawienia zmian w kapitale własnym

Kapitały własne

Wynik finansowy netto

Środki pieniężne

PASYWA

AKTYWA

BILANS

Części składowe sprawozdania finansowego

Bilans

Rachunek zysków i strat

Zestawienie zmian w kapitale własnym

Rachunek przepływów pieniężnych

Informacja dodatkowa

=

SUMA AKTYWÓW

SUMA PASYWÓW




---