SPRZEDAŻ

Cechy umowy sprzedaży jako czynności prawnej.
Umowa sprzedaży jest to zobowiązanie jednej strony, a mianowicie sprzedawcy, do przeniesienia na drugą stronę (kupującego) własności rzeczy oraz wydania rzeczy art. 535 KC.
Uznaje się za sprzedaż umowy mające na względzie przeniesienie innych niż własność, zbywalnych praw podmiotowych (np. ograniczonych praw rzeczowych, praw na dobrach niematerialnych, wierzytelności, prawa od spadku). Zobowiązanie sprzedawcy dotyczy przeniesienia na kupującego określonego prawa podmiotowego oraz wydania rzeczy lub innego przedmiotu objętego umowa. Zobowiązanie drugiej strony jest t zobowiązanie kupującego do zapłaty ceny, tj. oznaczonej sumy pieniężnej. Art. 535 KC stanowi o obowiązku odebrania rzeczy od sprzedawcy.

Zawarcie umowy - konsensualność.
Umowa sprzedaży ma charakter konsensualny i czynności prawnej. Wydanie rzeczy nie jest więc konieczną przesłanką jej zawarcia lecz elementem wykonania zawartej umowy. Także wówczas, gdy wydanie następuje równocześnie z zawarciem umowy (tzw. sprzedaż odręczna), traktuje się je jako wykonanie zaciągniętego zobowiązania.

Forma
Kodeksowa przepisy o umowie sprzedaży nie zastrzegają dla niej żadnej formy szczególnej. Natomiast na mocy innych przepisów wymagana jest forma aktu notarialnego dla sprzedaży nieruchomości, użytkowania wieczystego oraz spadku.

Tryb
Do zawarcia umowy sprzedaży może dość w wyniku zastosowania różnych technik. Najczęściej zawiera się ją w sposób określony ogólnymi przepisami prawa cywilnego - przez przyjęcie oferty, w drodze rokowań lub przetargu. Szczególne znaczenie w obrocie konsumenckim ma przepis w myśl, którego wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży. Do zawarcia umowy sprzedaży niezbędne jest porozumienie stron w zakresie elementów konstytucyjnych jej treści, do których należą: określenie przedmiotu sprzedaży oraz ceny. Elementy te muszą być wyznaczone przez same strony; sąd nie ma kompetencji do ich ustalenia.

Ograniczenia
Zawieranie umów sprzedaży podlega z różnych przyczyn pewnym ograniczeniom. Przejawiają się one w wyłączeniu niektórych dóbr z obrotu cywilnoprawnego, reglamentacji towarów w obrocie krajowym (zezwolenia, koncesje) i zagranicznym (kontyngenty), w szczególnych przesłankach sprzedaży odnoszący się do niektórych przedmiotów i dóbr materialnych. Do obowiązków sprzedawcy należy wydanie rzeczy kupującemu:

1. rzecz musi być oznaczona w umowie sprzedaży, a sprzedawca powinien wydać rzecz zgodnie z treścią umowy. Kupujący może jednak zastrzec, że dopiero po zawarciu umowy określi bliżej cechy rzeczy kupionej (np. kształt, kolor, wymiar oraz inne właściwości);

2. termin i miejsce wydania rzeczy z reguły określa umowa stron. Dopuszczalne jest jednak zastrzeżenia kupującego, że elementy te zostaną przez niego wskazane po zawarciu umowy sprzedaży;

3. wydanie rzeczy powinno nastąpić wraz z odpowiednimi dokumentami związanymi z rzeczą, a także z potrzebną do prawidłowego korzystania z rzeczy instrukcją, jak i z wszelkimi innymi niezbędnymi informacjami;

4. z wydaniem rzeczy wiąże się obowiązek sprzedawcy należytego opakowania i zabezpieczenia rzeczy oraz zapewnienie odpowiedniego przewozu, stosownie do właściwości rzeczy;

5. koszty wydania rzeczy (do których w szczególności należą koszty zmierzenia, zważenia, opakowania, ubezpieczenia na przewozu , koszty przesłania) obciążają sprzedawcę chybże co innego wynika z umowy albo z odrębnych przepisów;

6. z momentem wydania rzeczy na kupującego przechodzą:
   1. korzyści i ciężary związane z rzeczą,
   2. niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy.

Wady fizyczne rzeczy sprzedanej-pojęcie, rodzaje.
Wada fizyczna polega na tym, że:
1) rzecz ma cechy zmniejszające jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy,
2) rzecz nie ma właściwości o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, np. przez deklarowanie jakości w postaci oznaczania gatunku, dołączenie certyfikatu, zamieszczenia znaku bezpieczeństwa,
3) rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym, w tym także bez niezbędnej instrukcji obsługi lub innej informacji potrzebnej do prawidłowego korzystania z rzeczy.

Wady prawne rzeczy sprzedanej - pojecie, rodzaje.
Wada prawna sprzedanej rzeczy istnieje wówczas, gdy rzecz:
1) stanowi własność osoby trzeciej,
2) jest obciążona prawem osoby trzeciej.
Wada prawna nie występuje tylko wtedy, gdy sprzedawca nie jest właścicielem rzeczy, ale także gdy jest jedynie współwłaścicielem.

Rękojmia za wady rzeczy sprzedanej - przesłanki i zasada odpowiedzialności.
Odpowiedzialność:

1. sprzedaż wadliwej rzeczy lub prawa zawsze należy ocenić jako nienależyte wykonanie zobowiązania, które naraża sprzedawcę na odpowiedzialność odszkodowawczą, jeżeli można sprzedawcy lub osobie, za którą on odpowiada przypisać winę. Odpowiedzialność sprzedawcy w razie sprzedaży przedmiotu wadliwego nazywamy rękojmią za wady, która opiera się na zasadzie ryzyka; sprzedawca nie może się zwolnić od niej wykazując, że ani on ani osoba za którą odpowiada nie ponosi winy spowodowania wady przedmiotu sprzedanego. Sprzedawca odpowiada więc nawet wtedy, gdy o wadzie nie mógł wiedzieć;

2. rękojmią objęte są wady fizyczne, które powstały przed przejściem na kupującego niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy, a więc z reguły decydujące znaczenia ma chwila wydania rzeczy. Za wady powstałe później sprzedawca odpowiada wówczas, gdy wynikły one z przyczyny tkwiącej już poprzednio rzeczy sprzedanej. Wykazanie istnienia wad obciąża kupującego natomiast nie wymaga się od niego udowodnienia, że wada powstała z przyczyny tkwiącej już poprzednio rzeczy sprzedanej;

3. odpowiedzialność sprzedawcy uzasadniona jest ochroną zaufania kupującego i dlatego sprzedawca nie odpowiada za wady, o których kupujący wiedział. Decyduje w tym względzie chwila zawarcia umowy chybże przedmiotem sprzedaży są rzeczy przyszłe lub oznaczone co do gatunku, których indywidualizacja następuje dopiero w momencie wydania ich kupującemu;

4. odpowiedzialność z tytułu rękojmi nie powstaje w razie sprzedaży licytacyjnej w postępowaniu egzekucyjnym a także w postępowaniu upadłościowym.

Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej.
Za wady fizyczne kupującemu przysługują uprawnienia:

1. odstąpieniu od umowy, chybże sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie, jest to uprawnienie typu prawokształtującego,

2. żądaniu obniżenia ceny, należy podzielić pogląd, że uprawnienie to ma postać roszczenia,

3. dostarczeniu rzeczy wolnych od wad oraz naprawieniu szkody wynikłej z opóźnienia, roszczenie to ma zastosowanie wyłącznie do sprzedaży rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

4. usunięciu wady rzeczy, jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz oznaczona co do tożsamości, a sprzedawca jest jej wytwórcą.

Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej.
W razie wady prawnej przedmiotu sprzedaży kupującemu przysługują wskazane wyżej uprawnienia. Kupujący może ich dochodzić choćby osoba trzecia nie wystąpiła przeciw niemu z tytułu przysługujących jej praw (art. 572¹KC). Odpowiedzialność sprzedawcy powstaje więc przez sam fakt istnienia wady prawnej.

Terminy przy rękojmia wady rzeczy sprzedanej.
Zawiadomienie o wadzie:

1. w odniesieniu do wady fizycznej rzeczy jest to przesłanka bezwzględna dochodzenia uprawnień z tyt. rękojmi. Kupujący traci te uprawnienia, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte - w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć. Terminy te, zwane terminami reklamacyjnymi, mogą być krótsze w odniesieniu do art. żywnościowych. W sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą stawia się bardziej rygorystyczne wymagania; kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach danego rodzaju i niezwłocznie nie zawiadomił sprzedawcę o dostrzeżonych wadach. Do zachowania terminów zawiadomień wystarczy wysłanie przed upływem termin listu poleconego.

2. do dochodzenia uprawnień z tytułu wad prawnych nie jest konieczny akt staranności w postaci zawiadomienia o nich sprzedawcy. Jedynie gdy osoba trzecia dochodzi od kupującego roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanych, powinien on niezwłocznie zawiadomić sprzedawcę, aby umożliwić mu wzięcie udziału w sprawie i wykazanie, że roszczenie osoby trzeciej nie jest uzasadnione. Jeżeli kupujący nie zawiadomił w tym przypadku sprzedawcy, to wprawdzie nie traci uprawnień z tytułu rękojmi, ale naraża się na zarzut ze strony sprzedawcy, że jego udział w postępowaniu doprowadziłby do wykazania, iż roszczenie osoby trzeciej było bezzasadne. Terminy Uprawnienia kupującego z tytułu wad fizycznych wygasają z upływem rocznego terminu, a przy wadach budynku po trzech latach; bieg tych terminów od dnia wydania rzeczy. Może się więc zdarzyć, że kupujący utraci uprawnienie, zanim dowie się o wadzie. Natomiast przy wadach prawnych przewidziany jest termin roczny, którego bieg liczy się od dowiedzenia się o wadzie. Jeżeli jednak wiadomość o istnieniu wady kupujący powziął na skutek powództwa osoby trzeciej termin ten biegnie od daty uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie. Wymienione terminy są terminami zawitymi.

Odpowiedzialność z tytułu gwarancji.
Gwarancja odnosi się tylko do wad fizycznych, jeżeli w umowie nie zastrzeżono inaczej, gwarant odpowiada tylko wtedy, gdy wada powstała z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej. Odpowiedzialność wynikająca z gwarancji oparta jest na zasadzie ryzyk. Przesłankę odpowiedzialności gwarancyjnej stanowi ujawnienie się wady w ciągu terminu określonego w gwarancji jeżeli innego terminu nie zastrzeżono, w czasie jednego roku od dnia wydania rzeczy. Realizacji swych uprawnień kupujący może domagać się także po upływie terminu gwarancji, byleby udowodnił, że w okresie gwarancji wada się ujawniła.

Uprawnienia z tytułu gwarancji.
Uprawnienia:

1. z tyt. gwarancji przysługują kupującemu skromniejsze uprawnienia niż z tyt. rękojmi; nie może on bowiem odstąpić od umowy ani żądać obniżenia ceny. Gwarancja ma na celu zapewnienie niezakłóconego korzystania z rzeczy sprzedanej i obejmuje odpowiednie - ze względu na ten cel - uprawnienia na wypadek, gdyby okazała się wadliwa. Wg art. 577 § 1 KC wystawca dokumentu gwarancyjnego jest zobowiązany: do usunięcia wad fizycznych lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad. Obowiązku gwaranta mogą być inaczej określone w dokumencie gwarancyjnym. Kodeksowa regulacja tych kwestii nie zakłada minimalnego zakresu ochrony uprawnionego z gwarancji. W ujęcie KC o wyborze świadczeń z tyt. gwarancji nie decyduje kupujący, lecz gwarant. Niektóre umowy gwarancyjne precyzują, w jakich przypadkach, bądź po ilu naprawach gwarant zobowiązany jest wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad. Proponowane przez sprzedawcę albo wytwórcę warunki gwarancji stanowią zresztą istotny element marketingu i reklamy.

2. w wypadku dostarczenia kupującemu rzeczy wolnych od wad zamiast wadliwej, wymiany części rzeczy albo dokonania istotnych naprawa rzeczy termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy (jej części) wolnej od wad albo od chwili zwrócenia rzeczy naprawionej. Przy drobniejszych naprawach termin gwarancji ulega przedłużeniu o okres, w ciągu którego kupujący nie mógł z rzeczy korzystać.

Rękojmia za wady rzeczy sprzedanej a gwarancja jakości.
Gwarancja udzielona kupującemu gwarancja co do jakości rzeczy sprzedanej polega na zobowiązaniu się gwaranta (sprzedawcy albo wytwórcy rzeczy) do spełnienia odpowiednich świadczeń na wypadek, gdyby w oznaczonym terminie (okres gwarancyjny) ujawniły się wady fizyczne rzeczy sprzedanej. W wypadku, gdy kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że wystawca dokumentu (gwarant) jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji. Jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, termin wynosi jeden rok od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.

Sprzedaż na raty
Zawiera ją prowadzący przedsiębiorstwo (sprzedawca) i osoba fizyczna (kupujący), a przedmiot umowy stanowi rzecz ruchoma, nabyta na własne potrzeby kupującego. Cena płatna jest w ratach (w umowie występuje więc element kredytowania), przy czym rzecz sprzedana ma być wydana kupującemu przed całkowitym zapłaceniem ceny. Dopuszczalne jest zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności całej ceny na wypadek uchybienia terminom płatności rat, ale jego skuteczność zależy od jej zachowania formy pisemnej, a ponadto kupujący musi być w zwłoce z zapłatą co najmniej dwóch rat na łączną sumę przewyższającą jedną piątą część ceny. Oprócz sprzedaży na raty zawierane są umowy sprzedaży, przy których kredytowanie kupującego odbywa się na innych zasadach. Kredytu na zakupy ratalne udziela bank na podstawie umowy kredytu, a kupujący zawiera ze sprzedawcą zwykłą umowę sprzedaży, płacą oddanymi mu do dyspozycji - jako kredytobiorcy środkami pieniężnymi. Przepisów o sprzedaży na raty nie stosuje się, gdy kupujący nabywa rzecz w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, a cena ma być płacona w ustalonych umową ratach.

Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa własności rzeczy sprzedanej.
Ta postać sprzedaży może znaleźć zastosowanie w razie sprzedaży rzeczy ruchomej, gdy zapłata ceny ma nastąpić w przyszłości. Sprzedawca może wówczas zastrzec sobie własność rzeczy aż do uiszczenia ceny. Przy zastrzeżeniu własności rzeczy sprzedanej kupujący uzyskuje własność nie w chwili zawarcia umowy, lecz dopiero z momentem zapłaty całej ceny. Jeżeli rzecz zostaje kupującemu wydana, zastrzeżenie własności powinno być stwierdzone pismem. Jest ono skuteczne względem wierzycieli kupującego, jeżeli pismo ma datę pewną. W razie zastrzeżenia prawa własności sprzedawca odbierając rzecz może żądać odpowiedniego wynagrodzenia za zużycie lub uszkodzenie rzeczy.

Sprzedaż na próbę
W ujęcie KC jest umową warunkową. Sprzedaż na próbę albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego poczytuje się w razie wątpliwości za zawartą pod warunkiem zawieszającym, że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry. W braku oznaczenia w umowie terminu próby lub zbadania rzeczy sprzedawca może wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin. Jeżeli kupujący rzecz odebrał i nie złożył oświadczenia przed upływem umówionego przez strony lub wyznaczonego przez sprzedawcę terminu, uważa się, że uznał przedmiot sprzedaży za dobry.

Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu.
Prawo odkupu może być zastrzeżone na czas nie przenoszący lat pięciu; termin dłuższy ulega skróceniu do lat pięciu. Wykonanie prawa odkupu polega na złożeniu przez sprzedawcę odpowiedniego świadczenia woli osobie, która od niego uprzednio rzecz kupiła. Przez wykonanie prawa odkupu dochodzi do skutki tzw. sprzedaż powrotna. Po stronie kupującego (z pierwotnej umowy sprzedaży) powstaje obowiązek przeniesienia własności rzeczy z powrotem na sprzedawcę. Ten zaś obowiązany jest do zwrotu ceny i kosztów sprzedaży oraz poczynionych przez kupującego nakładów. W umowie sprzedaży strony mogą ceną odkupu ustalić inaczej, przy czym w razie ceny zbyt wygórowanej uprawniony do odkupu może żądać jej obniżenia.

Prawo pierwokupu
Polega na tym, że określonemu podmiotowi przysługuje pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy, w razie gdyby jej właściciel zawarł umowę sprzedaży z innym podmiotem. Źródłem prawa pierwokupu może być:
1) czynność prawna w szczególności umowa,
2) przepis ustawy.
Rzecz, której dotyczy prawo pierwokupu, może być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona. Jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, uprawniony może skorzystać z prawa pierwokupu w ciągu jednego miesiąca - w razie sprzedaży nieruchomości, a jednego tygodnia, w razie sprzedaży rzeczy ruchomych, od zawiadomienia o sprzedaży. Podobnie jak prawo odkupu, również prawo pierwokupu jest niezbywalne i w zasadzie niepodzielne, ale jest ono dziedziczne. Jeżeli przysługuje kilku osobą, a niektóre z nich prawa tego nie wykonywają, inni uprawnieni mogą wykonać je w całości.

DAROWIZNA
Cechy darowizny jako czynności prawnej
Darowizna została w kodeksie cywilnym skonstruowana jako umowa, a nie jako jednostronne oświadczenie woli darczyńcy. W ten sposób wyłączona została możliwość obdarowania kogokolwiek wbrew jego woli. Do essentialia negotii umowy darowizny należy zobowiązanie darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888§1). Darowizna jest umową konsensualną i zobowiązującą; może wywierać jednocześnie skutki rzeczowe. Świadczenie na rzecz obdarowanego może w szczególności polegać na przeniesieniu określonych praw z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego, zwolnienia obdarowanego z długu, zniesieniu prawa obciążającego rzecz należącą do obdarowanego (np. hipoteki).

Zawarcie umowy darowizny

1. Stronami umowy darowizny są darczyńca i obdarowany. Po stronie darczyńcy i obdarowanego mogą występować os fizyczne i prawne. Ma także zastosowanie art 33¹KC. Zgodnie z SN i poglądem doktryny, nie jest wyłączona możliwość rozporządzenia przez małżonka przedmiotem wchodzącym w skład majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego drugiego małżonka, co w praktyce polega na dokonaniu darowizny.

2. Forma - Z uwagi na nieodpłatny charakter umowy, ustawa zastrzega w interesie darczyńcy, ze jego oświadczenie woli powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Oświadczenie woli drugiej strony, wyrażające przyjęcie darowizny może przybrać formę w zasadzie dowolna. Art 890§1zd2 KC w myśl, którego mimo nie złożenia przez darczyńcę oświadczenia woli w wymaganej formie umowa darowizny staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Z reguły skutek rzeczowy następuje, gdy zobowiązanie do przeniesienia własności odnosi się do rzeczy oznaczonej, co do tożsamości (155§1). W takich sytuacjach nieformalna umowa darowizny jest ważna, chociażby nawet rzecz ruchoma stanowiąca przedmiot darowizny nie została obdarowanemu wydana. Gdy umowa darowizny wywołuje wyłącznie skutki zobowiązujące spełnienie świadczenia następuje dopiero przez przeniesienie posiadania rzeczy lub zapłatę darowanej sumy pieniężnej. Przedstawione zasady dotyczące formy umowy darowizny nie są jednak wystarczające, jeżeli inne przepisy ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron (art. 890§2). Umowa darowizny nieruchomości zawsze wymaga złożenia oświadczenia woli przez obie strony w formie aktu notarialnego (art. 158).

Odwołanie darowizny

1. Niewdzięczność obdarowanego Dopuszczalne jest odwołanie darowizny w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego w stosunku do darczyńcy (898). Uprawnienie to przysługuje:
   1) darczyńcy, (który jednak nie może odwołać darowizny, jeżeli obdarowanemu przebaczył) 898§1 i 899§1; 2) spadkobiercom darczyńcy - po jego śmierci (899§2) z powołaniem na:
   - przyczyny, które mógł podnieść, darczyńca, jeżeli w chwili śmierci był on uprawniony do odwołania darowizny,
   - umyślne spowodowanie przez obdarowanego śmierci darczyńcy (pozbawienie życia albo wywołanie rozstroju zdrowia, wskutek czego darczyńca zmarł); oznacza to również rażąca niewdzięczność, na którą darczyńca nie mógł się powołać
   Uprawnienie do odwołania darowizny wygasa:
   1) w razie przebaczenia obdarowanemu;
   2) z upływem 1 roku od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Wskazany roczny termin dotyczy również spadkobierców i biegnie od dnia, w którym powzięli oni wiadomość o niewdzięczności obdarowanego. Jest to termin zawity (899§3). Odwołanie darowizny z powody rażącej niewdzięczności obdarowanego może nastąpić przed wykonaniem jak i po wykonaniu darowizny (898§1).
   Zwrot przedmiotu wykonanej juz darowizny następuje stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (898§2 w związku z, 405) przy czym obdarowany traktowany jest jak bezpodstawnie wzbogacony, który powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu - od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie darowizny.

2. Niedostatek darczyńcy. Z tej przyczyny darczyńca może odwołać darowiznę wówczas, gdy pogorszenie się jego sytuacji majątkowej nastąpiło po zawarciu umowy darowizny, a umowa nie została jeszcze wykonana (art. 896). Jeżeli pozwala na to przedmiot darowizny odwołanie może dotyczyć części darowizny w zakresie potrzebnym do usunięcia stanu niedostatku.

3. Tryb odwołania i skutki Odwołanie darowizny następuje przez złożenie oświadczenia woli obdarowanemu na piśmie (art. 900). Ma ono charakter prawno kształtujący.

Polecenie przy darowiźnie

1. Pojecie
   W umowie darowizny można zamieścić postanowienie nakładające na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania (polecenie art. 893KC). Mogą one prowadzić do uszczuplenia nieodpłatnie uzyskanej korzyści, ale polecenie może tez wyznaczyć obowiązki o charakterze niemajątkowym. Wyrażone w oświadczeniu woli darczyńcy polecenie stanowi element umowy darowizny (accidentalia negotii). Obdarowany przyjmuje wtedy darowiznę obciążoną poleceniem (darowizna cum modo). Jego obowiązek wykonania polecenia wynika wiec z umowy. Polecenie charakteryzuje się tym ze nie czyni nikogo wierzycielem. Uprawnienie zadania wypełnienia polecenia (art. 894) przysługuje darczyńcy z wyłączeniem przypadku, gdy polecenie ma na celu wyłącznie korzyść obdarowanego. Po śmierci zaś darczyńcy z zadaniem wypełnienia polecenia mogą wystąpić jego spadkobiercy a także właściwy organ państwowy, jeżeli wymaga tego interes społeczny. Przytoczone sformułowanie art 893 należy, zatem rozumieć, że:
   1) odnosi się ono w pełni do takich jedynie poleceń, które maja wyłącznie na celu interes obdarowanego;
   2) w pozostałych przypadkach wierzycielem nie staje się osoba trzecia - inna niż osoby wskazane w art 894, a odnosząca korzyść z polecenia.

2. Wypełnienie wypełnienia polecenia przez obdarowanego można domagać się dopiero po wykonaniu darowizny (894§1). Obdarowany może zwolnic się od obowiązku wypełnienia polecenia przez wydanie przedmiotu darowizny i to w takim stanie, w jakim przedmiot znajduje się w chwili zadania (895§2). Upoważnienie przemienne istnieje jednak tylko w sytuacji, gdy wykonania polecenia zada darczyńca lub jego spadkobiercy. Obdarowany zostanie zwolniony z obowiązku wypełnienia polecenia, jeżeli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków (895§1). W takim wypadku obdarowany może odmówić wypełnienia polecenia. W razie sporu o zasadności odmowy orzeka sąd.

Obowiązek utrzymania darczyńcy w razie niedostatku
Popadniecie darczyńcy w niedostatek po wykonaniu darowizny nie daje juz podstawy do jej odwołania. Darczyńca może żądać od obdarowanego środków utrzymania potrzebnych dla nie go samego i dla osób, wobec których ciąży wobec darczyńcy ustawowy obowiązek alimentacyjny (art. 897). Obowiązek obdarowanego ograniczony jest w tym wypadku do istniejącego jeszcze wzbogacenia. Może on jednak zwolnic się z tego obowiązku przez zwrot darczyńcy wartości wzbogacenia (upoważnienie przemienne), tzn. przez wydanie przedmiotu darowizny albo sumy pieniężnej.

UMOWA O DZIEŁO

Cechy umowy o dzieło jako czynności prawnej
W umowie o dzieło występują dwie strony przyjmujący zamówienie i zamawiający. Do essentialia negotii tej umowy należy zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania oznaczonego dzieła a zamawiającego do zapłaty wynagrodzenia. Świadczenia te są ze sobą powiązane w ten sposób, że umowa przybiera postać umowy wzajemnej. W odróżnieniu od umowy zlecenia i umowy o pracę wykonanie dzieła polega nie na samym tylko prowadzeniu działalności, ale i na doprowadzeniu do oznaczonego rezultatu. A zatem rezultat ten powinien być z góry to znaczy w umowie dokładnie i według obiektywnie sprawdzalnych cech określony, zaś jego osiągnięcie musi być przez strony uważane za pewne-ważne, nie jedynie prawdopodobne. Nie może być przedmiotem takiej umowy dzieło literackie. Rezultat w postaci dzieła jest zawsze wytworem przyszłej indywidualnej działalności człowieka, co odróżnia umowę o dzieło od sprzedaży. Działalność w umowie o dzieło na podobieństwo umowy zlecenia a w przeciwieństwie do umowy o pracę-samodzielnie realizuje przyjmujący zamówienie. Charakteru dzieła nie mają takie dokonania jak Np. nauczanie kogoś języka obcego, wygłoszenie wykładu, wykonanie określonej produkcji artystycznej- koncertu, przedstawienia teatralnego, (Choć SN orzekał różnie).
W umowie o dzieło zamawiający zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia, ale do zawarcia tej umowy nie jest konieczne, aby strony określiły w niej wysokość należnego wynagrodzenia- nawet przez wskazanie tylko podstaw do jego ustalenia. Art. 628 § 1. Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.
Umowa o dzieło jest umową dwustronnie zobowiązującą interes zamawiającego polega na uzyskaniu odpowiadającego jego indywidualnym potrzebom rezultatu, w związku, z czym konieczna jest rozbudowana regulacja dotycząc fazy wykonawstwa a także odpowiednia ochrona na wypadek niewłaściwej jakości dzieła. Przepisy KC nie przewidują obowiązku osobistego wykonania dzieła przez przyjmującego zamówienie. Sposób wykonania dzieła określa umowa, a przyjmujący zamówienie nie jest pyzatym obowiązany stosować się do wskazówek dawanych przez zamawiającego. Natomiast zamawiającemu służy uprawnienie do kontrolowania wykonania dzieła, a mianowicie, co do terminowości prowadzonych prac oraz prawidłowości wykonawstwa art. 635 i 636 KC. W pierwszym przypadku stwierdziwszy takie opóźnienie z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła, że nie jest prawdopodobne ukończenie dzieła w czasie umówionym może on od umowy natychmiast odstąpić. Również wadliwe albo sprzeczne z umową wykonywanie dzieła upoważnia zamawiającego do odstąpienia od umowy albo do powierzenia dalszych prac innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie, ale dopiero po jego wezwaniu do zmiany sposobu wykonywania działa we wskazanym odpowiednim terminie

Cechy umowy o dzieło jako czynności prawnej.

W umowie o dzieło występują dwie strony : przyjmujący zamówienie i zamawiający. Do essentiallia negotii tej umowy należy zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania oznaczonego dzieła a zamawiającego do zapłaty wynagrodzenia. Jest to umowa wzajemna. Wykonanie działa polega nie na samym tylko prowadzeniu działalności ,ale i na doprowadzeniu do oznaczonego rezultatu. Rezultat ten powinien być z góry w umowie określony a jego osiągnięcie powinno być uważane przez strony za pewne. Rezultat w postaci dzieła jest zawsze wytworem przyszłej indywidualnej działalności człowieka. Działalność taką samodzielnie organizuje przyjmujący zamówienie.

Ustalanie wynagrodzenia w umowie o dzieło

Zamawiający obowiązany jest uiścić należne wynagrodzenie w chwili oddania dzieła ,jeżeli w umowie nie zastrzeżono innego terminu. W praktyce są dwa rodzaje ustalania wynagrodzenia: ryczałtowe - polega na określeniu z góry wysokości wynagrodzenia w oznaczonej kwocie, Wynagrodzenie to należy się przyjmującemu zamówienie bez względu na rzeczywiste koszty. Kosztorysowe - obejmuje jedynie zestawienie potrzebnych do wykonania dzieła materiałów i planowanych prac z podaniem cen jednostkowych. Na tej podstawie po wykonaniu dzieła określa się należne wynagrodzenie. Ustalenie wynagrodzenia kosztorysowego ma charakter elastyczny : - zmiana cen lub stawek dokonana w toku wykonywania dzieła jest uwzględniona przy ustaleniu wynagrodzenia, - plan zamierzonych prac może ulec modyfikacji w toku wykonywania dzieła.
Wyjątek-Jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę. Przyjmujący zamówienie nie może jednak żądać rozwiązania umowy w skutek zmiany stosunków, jeżeli zmiana nastąpiła w okresie, gdy był on w zwłoce z wykonaniem dzieła. Mimo niewykonania dzieła ciąży na zamawiającym obowiązek zapłacenia wynagrodzenia także w następujących przypadkach:
1) Jeżeli wykonanie dzieła doznało przeszkody z przyczyn dotyczących zmawiającego 639 nawet przez niego niezawinionych.
2)Jeżeli dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości materiału dostarczonego przez zamawiającego lub następstwie wykonania dzieła wg jego wskazówek.
3)jeżeli zamawiający bez uzasadnionej przyczyny odstępuje od umowy. W przypadkach 1 i 3 zamawiający może jednak odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.(Wartość materialna, koszt robocizny)

Prawa i obowiązki wykonawcy dzieła

Zasadniczym obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzieła w sposób prawidłowy i w oznaczonym terminie , a zamawiającego- zapłata wynagrodzenia. Jeżeli termin nie został wskazany w umowie , świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Nie ma osobistego obowiązku wykonania dzieła przez przyjmującego zamówienie. Sposób wykonania określa umowa ,a przyjmujący zamówienie nie jest obowiązany stosować się do wskazówek zamawiającego. Może się do nich zastosować na ryzyko zamawiającego. Natomiast zamawiającemu służy uprawnienie do kontrolowania wykonania dzieła a mianowicie do terminowości oraz prawidłowości wykonawstwa. Gdy stwierdzi on opóźnienie może od umowy natychmiast odstąpić. Wadliwe albo sprzeczne z umową wykonanie uprawnia zamawiającego do odstąpienia od umowy.

Przyjmujący obowiązany jest z reguły dostarczyć odpowiednie materiały do wykonania dzieła. Obowiązek może jednak przyjąć zamawiający. Przyjmujący obowiązany jest użyć dostarczony materiał ,przedstawić rachunek i zwrócić nie zużytą część.

Do wykonania dzieła potrzebne jest często współdziałanie stron. Jeżeli zamawiający mimo wezwania i wyznaczenia terminu odmawia współdziałania ,przyjmujący zamówienie może odstąpić od umowy.

Gotowe dzieło przyjmujący ma obowiązek wydać a zamawiający odebrać ale tylko wtedy gdy przyjmujący zamówienie wydaje je zgodnie ze swoim zobowiązaniem.

Prawa i obowiązki zamawiającego

W umowie o dzieło występują dwie strony przyjmujący zamówienie i zamawiający. Do essentialia negotii tej umowy należy zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania oznaczonego dzieła a zamawiającego do zapłaty wynagrodzenia. W umowie o dzieło zamawiający zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia, ale do zawarcia tej umowy nie jest konieczne, aby strony określiły w niej wysokość należnego wynagrodzenia- nawet przez wskazanie tylko podstaw do jego ustalenia. Zamawiającemu służy uprawnienie do kontrolowania wykonania dzieła, a mianowicie, co do terminowości prowadzonych prac oraz prawidłowości wykonawstwa art. 635 i 636 KC. Z reguły przyjmujący zamówienie obowiązany jest dostarczyć odpowiednie materiały potrzebne do wykonania dzieła. Obowiązek taki może przyjąć zamawiający w przypadku takim przyjmujący zamówienie powinien zbadać przydatność dostarczonego materiału i niezwłocznie zawiadomić zamawiającego, jeżeli materiał jest nieodpowiedni, gdy mimo to zamawiający obstaje przy wykorzystaniu dostarczonego materiału ponosi ryzyko z wynikających stąd skutków. Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła. Art. 634. Jeżeli materiał dostarczony przez zamawiającego nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła albo, jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu, przyjmujący zamówienie powinien niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego. Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego. Zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem. Jeżeli zamawiający nie odebrał gotowego działa z powodu wady może także powierzyć poprawieni go innej osobie na koszt przyjmującego zamówienie. Gdy wady usunąć się nie dadzą albo, gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim, zamawiający może od umowy odstąpić, jeżeli wady są istotne; jeżeli wady nie są istotne, zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego.

Rękojmia za wady dzieła
Za wady dzieła zarówno fizyczne jak i prawne, przyjmujący zamówienie odpowiada wg zasad określonych w przepisach o rękojmi przy sprzedaży. Przyjmujący zamówienie odpowiada za wady prawne Np. za zużycie cudzego materiału, przy wadach fizycznych odpowiedzialność ta obejmuje także wadliwości użytych materiałów lub części zamiennych wyprodukowanych przez osoby trzecie. W odróżnieniu od rękojmi przy sprzedaży, należy mieć na względzie czy wady dadzą się, czy nie dadzą usunąć. Jeżeli zamawiający nie odebrał gotowego działa z powodu wady może także powierzyć poprawieni go innej osobie na koszt przyjmującego zamówienie. Gdy wady usunąć się nie dadzą albo, gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim, zamawiający może od umowy odstąpić, jeżeli wady są istotne; jeżeli wady nie są istotne, zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego.  W braku odmiennej umowy przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła.

UMOWA O ROBOTY BUDOWLANE

• wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia,

• powinna być stwierdzona pismem,

• w razie wątpliwości poczytuje się, iż wykonawca podjął się wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy,

• jeżeli dostarczona przez inwestora dokumentacja, teren budowy, maszyny lub urządzenia nie nadają się do prawidłowego wykonania robót albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót, wykonawca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym inwestora,

• jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie,

• wykonawca może żądać wynagrodzenia, jeżeli uprzedził inwestora o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia obiektu albo jeżeli mimo zachowania należytej staranności nie mógł stwierdzić wadliwości dostarczonych przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń,

• opóźnienie rozpoczęcia może skutkować odstąpieniem od umowy,

• przysługuje rękojmia.

NAJEM
Cechy najmu jako czynności prawnej.
Najem został skonstruowany jako umowa wzajemna, przez którą wynajmujący zobowiązuje się oddać rzecz najemcy do używania na czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.
Przedmiotem najmu mogą być wszelkiego rodzaju rzeczy (ruchome i nieruchome), jak również ich części składowe. Z najmu wypływa uprawnienie najemcy do korzystania z rzeczy tylko w ograniczonym zakresie, a mianowicie do jej używania. Okres trwania najmu może być z góry oznaczony w treści umowy najmu, ustawodawca zastrzegł maksymalny czas związania na 10 lat a umowy zawarte na czas dłuższy poczytuje się po upływie tego terminu za zawarte na czas nieokreślony. Okres trwania najmu może nie być oznaczony w umowie najmu. W przypadku takim najem ulega zakończeniu przez wypowiedzenie przez każdą ze stron. Najmy zawarte na czas oznaczony i nieoznaczony stanowią dwa wzajemnie wyłączające się sposoby zakończania stosunku prawnego. W przypadku najmu na czas oznaczony nie odnosi się możliwość swobodnego decydowania przez strony o wypowiedzeniu stosunku prawnego, znamienna dla najmu, którego czas trwania nie jest oznaczony. Według art. 673 §3 KC, jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarówno wynajmujący jak i najemca mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie. Mogą to być nie tylko ściśle, precyzyjnie opisane w umowie zdarzenia, ale również przyczyny wskazane w sposób ogólniejszy w tym za pomocą formuły "ważne powody". Ponadto w umowie można zdecydować, czy wypowiedzenie wymaga zachowania wyprzedzających terminów.

Obowiązki wynajmującego

1. Wynajmujący jest obowiązany przede wszystkim wydać najemcy rzecz najętą, w stanie przydatnym do umówionego użytku;

2. Następnie powinien tę rzecz utrzymywać w takim stanie przez cały czas trwania najmu z dwoma jednak ograniczeniami:
   1) drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę, a nie wynajmującego,
   2) wynajmujący zwolniony jest od obowiązku przywrócenia rzeczy do stanu poprzedniego, jeżeli uległa ona zniszczeniu z powodu okoliczności, za które wynajmujący odpowiedzialności nie ponosi,

3. Na wynajmującym ciąży obowiązek zapewnienia najemcy spokojnego używania rzeczy.

4. Odpowiedzialność wynajmującego została uzupełniona szeregiem przepisów szczególnych, które wzmacniają pozycję prawną najemcy. - najemca może dokonywać napraw koniecznych na koszt wynajmującego. - wynajmujący ponosi także opartą na zasadzie ryzyka odpowiedzialność za wady rzeczy najętej.
   Skutki prawne z tytułu rękojmi zależą od wielkości i rodzaju wady, jeżeli jest ona tak znaczna, że czyni przewidziany w umowie użytek z rzeczy niemożliwym najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminu wypowiedzenia, a gdy da się ona usunąć prawo wypowiedzenia przysługuje po bezskutecznym upływie czasu potrzebnego do naprawienia wady

Obowiązki najemcy.

1. Najemca obowiązany jest do świadczenia wzajemnego w postaci czynszu
   Jeżeli termin płatności czynszu nie został określony w umowie, czynsz powinien być płacony z góry. Płatność czynszu najem <1 rok to - za cały czas najmu; najem >1 rok lub umowa na czas nieokreślony to miesięcznie do 10tego dnia miesiąca, - wynajmujący może wypowiedzieć najem, gdy najemca zalega z czynszem za dwa pełne okresy płatności;

2. Dla zabezpieczenia czynszu, oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok przysługuje wynajmującemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu.

3. Najemca powinien używać rzeczy w sposób w umowie określony a jeżeli umowa o tym nie stanowi- w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. - na najemcy ciąży obowiązek dokonywania drobnych nakładów, a o potrzebie innych napraw powinien zawiadomić wynajmującego;

4. Jeżeli umowa najmu tego nie zabrania najemca może bez pytania o zgodę wynajmującego do oddania przedmiotu najętego osobie trzeciej w podnajem albo do bezpłatnego używania - oprócz najemcy bezpośrednio przed wynajmującym odpowiada również osoba trzecia, za to, że rzecz będzie używana zgodnie z obowiązkami wynikającymi z umowy najmu. - stosunek najemcy z osobą trzecią rozwiązuje się najpóźniej w chwili zakończenia najmu.

Zbycie rzeczy najętej.
W razie zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy, może jednak wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia. Uprawnienie do wypowiedzenia najmu nie przysługuje nabywcy, jeżeli umowa najmu była zawarta a czas oznaczony z zachowaniem formy pisemnej i z data pewną, a rzecz została najemcy wydana. Jeżeli wskutek wypowiedzenia najmu przez nabywcę rzeczy najętej nabywca jest zmuszony zwrócić rzecz wcześniej, niż byłby zobowiązany wg umowy najmu może on żądać od zbywcy naprawienia szkody. Najemca powinien niezwłocznie powiadomić zbywcę o przedwczesnym wypowiedzeniu przez nabywcę, w przeciwnym razie przysługują zbywcy przeciwko najemcy zarzuty, których najemca nie podniósł, a których podniesienie pociągnęłoby za sobą bezskuteczność wypowiedzenia ze strony nabywcy.

Zakończenie najmu

1. Zgodnie z ogólną zasadą, każdy najem może być rozwiązany na podstawie umowy stron. Ponadto zakończenie stosunku najmu następuje:
   1) jeżeli najem został zawarty na czas oznaczony - z nadejściem terminu końcowego;
   2) jeżeli najem został zawarty na czas nieoznaczony - w skutek wypowiedzenia przez każdą ze stron z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych.
   3) w razie kwalifikowanego naruszenia przez najemcę lub wynajmującego obowiązków wynikających z najmu - w skutek wypowiedzenia bez zachowania ustawowych terminów wypowiedzenia, ze skutkiem natychmiastowym występującym w chwili, gdy wypowiedzenie doszło do adresata.

2. Upływ czasu lub wypowiedzenie nie spowoduje zakończenia najmu, jeżeli strony przedłużą go w drodze umowy. W razie wątpliwości należy uznać ze najem został przedłużony na czas nieokreślony.

3. Po zakończaniu najmu najemca i inne osoby, które na podstawie umowy z nim zawartej władają rzeczą obowiązane są zwrócić rzecz wynajmującemu (art. 675 KC). (w stanie niepogorszonym). Jeżeli wynajmujący rzecz ulepszy to o wynikających z tego faktu skutkach decyduje umowa najmu, w przypadku nieuregulowania tej kwestii od decyzji wynajmującego zależy czy zatrzyma ulepszenia za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości czy zażąda przywrócenia rzeczy do stanu pierwotnego.

Ochrona najemcy
Jedną z przesłanek ochrony najemcy przed wypowiedzeniem najmu w ustawowych terminach wypowiedzenia przez nabywcę rzeczy najętej, który wstępuje w stosunek najmu na miejsce dotychczasowego wynajmującego stanowi zachowanie formy pisemnej kwalifikowanej z datą pewną.

DZIERŻAWA
Cechy dzierżawy jako czynności prawnej.
Dzierżawa to umowa wzajemna, w której wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz lub prawo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu czynsz. art. 694§1; art. 709; Ten typ umowy jest bardzo podobny do najmu i generalnie ustawodawca odsyła do przepisów o najmie. Różni się od najmu tym, iż dzierżawca ma nie tylko uprawnienie do używania przedmiotu dzierżawy, ale także do pobierania z niego pożytków, zarówno naturalnych jak i cywilnych. Przedmiotem dzierżawy mogą być tylko takie przedmioty, które dają pożytki Np. grunty rolne, przedsiębiorstwo, zwierzęta rolne itd. Czas-tak jak przy najmie, z jednym wyjątkiem maksymalny czas dzierżawy to 30 lat, przy najmie było to 10 lat. Dzierżawę zawartą na czas dłuższy, poczytuje się po upływie tego terminu za zawartą na czas nieoznaczony.

Prawa i obowiązki stron w umowie dzierżawy.
Dzierżawca powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki i nie może zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego. Dzierżawca ma obowiązek dokonywania napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie niepogorszonym. Jeżeli dzierżawca używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub z przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposób albo, gdy rzecz zaniedbuje do tego stopnia, że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie, wydzierżawiający może wypowiedzieć dzierżawę bez zachowania terminów wypowiedzenia. Inaczej niż w najmie bez zgody wydzierżawiającego dzierżawca nie może oddawać przedmiotu dzierżawy osobie trzeciej do bezpłatnego używania ani go poddzierżawiać. W razie naruszenia powyższego obowiązku wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia. Może, ale nie musi, jeżeliby doszło do poddzierżawy to nie stosuje się do niej przepisu 668§2 o rozwiązaniu podnajmu najpóźniej z chwilą ustania stosunku podstawowego- najmu. W razie wygaśnięcia dzierżawy, umowa poddzierżawy utrzymuje się i podlega ogólnemu reżimowi prawnemu dzierżawy (SN)-sporne. Ze względu na uprawnienie dzierżawcy do pobierania pożytków, czynsz dzierżawny może być ustalony także do ułamkowej części pożytków. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że oprócz czynszu dzierżawca będzie obowiązany uiszczać podatki i inne ciężary związane z własnością lub z posiadaniem przedmiotu dzierżawy oraz ponosić koszty jego ubezpieczenia, ustawowe prawo zastawu przysługujące wydzierżawiającemu zabezpiecza również roszczenie wydzierżawiającego względem dzierżawcy o zwrot sum, które z powyższych tytułów zapłacił. Terminy wypowiedzenia określa umowa a w braku odmiennej umowy dzierżawę gruntu rolnego można wypowiedzieć na jeden rok naprzód na koniec roku dzierżawnego, inną zaś dzierżawę na sześć miesięcy naprzód przed upływem roku dzierżawnego. Po zakończeniu dzierżawy dzierżawca obowiązany jest, w braku odmiennej umowy, zwrócić przedmiot dzierżawy w takim stanie, w jakim powinien się znajdować przy prowadzeniu prawidłowej gospodarki. Jeżeli dzierżawa kończy się przed upływem roku dzierżawnego, dzierżawca obowiązany jest zapłacić czynsz w takim stosunku, w jakim pożytki, które w tym roku pobrał lub mógł pobrać, pozostają do pożytków z całego roku dzierżawnego. W razie zbycia rzeczy wydzierżawionej w czasie trwania dzierżawy w stosunek ten wstępuje nabywca według reguł właściwych dla najmu.

Ustanie dzierżawy
Dzierżawa zawarta jest na czas oznaczony gaśnie - podobnie jak najem - z nadejściem terminu końcowego, chyba że nastąpiło tzw. milczące jej przedłużenie wg tych samych co przy najmie reguł. Jeżeli dzierżawę zawarto na czas dłuższy niż 30 lat, poczytuje się ją po upływie tego terminu na czas ni oznaczony. Dzierżawa zawarta na czas nie oznaczony kończy się na skutek wypowiedzenia przez każdą ze stron. Terminy wypowiedzenia określa umowa,, a w braku odpowiednich postanowień umowy, można ją wypowiedzieć na 6 miesięcy. Po ustaniu dzierżawy dzierżawca obowiązany jest zwrócić wydzierżawiającemu przedmiot w takim stanie, w jakim powinien się on znajdować przy prowadzeniu odpowiedniej gospodarki.

Różnice między najmem a dzierżawą.
Podstawowa różnica między najmem a dzierżawą polega na tym, że przedmiotem najmu mogą być wyłącznie rzeczy (ruchome i nieruchomości), natomiast dzierżawione mogą być zarówno rzeczy, jak i prawa (np. prawo użytkowania wieczystego). Co więcej, najemca ma prawo tylko do używania rzeczy, natomiast dzierżawca jest uprawniony również do pobierania z niej pożytków.
Umowy najmu i dzierżawy różnią się zakresem przedmiotu umów oraz zakresem praw wynajmującego i wydzierżawiającego, a także funkcją umowy. Umowa dzierżawy ma wyłącznie funkcję gospodarczą. Zgodnie z art. 693 KC „wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.” Zaś w przypadku najmu przedmiotem umowy mogą być zgodnie z art. 659 KC „przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz”. Przedmiotem dzierżawy mogą być tylko rzeczy przynoszące pożytki. Ponadto zgodnie z art. 709 kc przedmiotem dzierżawy mogą być również prawa.

LEASING

W kodeksie cywilnym ujęty został leasing finansowany, natomiast umowy leasingu operacyjnego nie są umowami leasingu w rozumieniu KC.

Stronami umowy leasingu są finansujący i korzystający. Finansującym może być tylko osoba prowadząca przedsiębiorstwo. Zawiera ona umowę w zakresie działalności przedsiębiorstwa, prowadzi, więc działalność leasingową we własnym imieniu, zarobkowo, w sposób ciągły i zorganizowany. Nie musi natomiast zajmować się wyłącznie taką działalnością. Po stronie korzystającego może występować każda osoba fizyczna i osoba prawna, niekoniecznie przedsiębiorca. W praktyce umowa leasingu ma jednak poważniejsze znaczenie w obrocie dwustronnym profesjonalnym. Umowę leasingu zawiera się na piśmie pod rygorem nieważności ad solemnitatem. Jest ona umową dwustronnie zobowiązującą, odpłatną i wzajemną.

Do essentialia negotti umowy leasingu należą:

1)Zobowiązanie się finansującego do nabycia rzeczy -od oznaczonej osoby i na warunkach określonych w umowie leasingu.

2)Zobowiązanie się finansującego do oddania nabytej rzeczy korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony.

3)zobowiązanie się korzystającego do zapłaty finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenia pieniężnego, które jest, co najmniej równe cenie nabytej rzeczy lub wynagrodzeniu z tytułu jej nabycia.

Doniosłą rolę odgrywa kredyt faktycznie udzielony korzystającemu przez finansującego w postaci zapłaty ceny lub wynagrodzenia za nabytą rzecz, przeznaczoną do użytku korzystającego. Finansujący nie nabywa rzeczy na swoje potrzeby, lecz ze względu na potrzeby korzystającego.

Zbywca rzeczy nie musi być poinformowany przez finansującego o tym, iż przedmiot transakcji zostanie oddany korzystającemu. Jeżeli umowa Np. sprzedaży będąca elementem umowy leasingu nie jest możliwa do spełnienia to korzystający może od umowy leasingu odstąpić. Umowa prowadząca do nabycia rzeczy przez finansującego powinna być zawarta z oznaczonym w umowie leasingu zbywcą (osoba trzecia). Leasing zwrotny -X zobowiązuje się nabyć od Y samochód, z którego Y korzysta po to, aby oddać mu ten samochód do używania. Z zakresu leasingu wyłączone jest przedsiębiorstwo i prawa majątkowe;. Rzecz musi być wydana przez finansującego, korzystającemu osobiście, ponieważ jest to czynność realna. Najczęściej jednak finansujący upoważnia korzystającego do odbioru rzeczy od zbywcy, lub przenosi na niego stosowne roszczenia. Na tej podstawie korzystający może domagać się spełnienia świadczenia bezpośrednio od osoby trzeciej i zarazem stwierdzić czy rzecz odpowiada właściwościom określonym w umowie leasingu. Wynagrodzenie płacone przez korzystającego finansującemu jest wynagrodzeniem jednorazowym płaconym w ratach(inaczej jak w czynszu czy dzierżawie[tam okresowe]). Wynagrodzenie minimalne-określone jest w ustawie, stanowi sumę równą cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego+ to mogą być jeszcze prowizje i nie wiadomo, co jeszcze, ale ważne, aby nie było ono mniejsze. Umowy podobne do leasingu-stosuje się do nich przepisy o leasingu, ale nim nie są Np. X daje w użytkowanie Y samochód na czas określony a Y zobowiązuje się zapłacić w umówionych ratach wynagrodzenie pieniężne równe, co najmniej wartości rzeczy w chwili zawarcia umowy.

Treść stosunku prawnego

Finansujący obowiązany jest wydać korzystającemu razem z rzeczą odpis umowy ze zbywcą lub odpisy innych posiadanych dokumentów dotyczących tej umowy, w szczególności odpis dokumentu gwarancyjnego, co do jakości rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta. Dla korzystającego ma to istotne znaczenie z tytułu przysługujących mu ex lege uprawnień z tytułu wad rzeczy wobec zbywcy art. 709(8)§2.

Finansujący powinien wydać korzystającemu rzecz w takim stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili wydania finansującemu przez zbywcę. Finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za przydatność rzeczy do umówionego użytku. Do obowiązków finansującego nie należy również, utrzymanie rzeczy w należytym stanie, ponoszenie ciężarów z nią związanych, a także ryzyka jej przypadkowej utraty. Finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za wady rzeczy, chyba, że wady te powstały na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność. Postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystającego są nieważne. Do odpowiedzialności finansującego za wady rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy o najmie- art. 664. 709(17)

Korzystający zasadniczo ma wypłacić wynagrodzenie, ma być w ratach i określonych terminach ujętych w umowie. Do zabezpieczenia rat stosuje się przepisy o najmie, dotyczące ustawowego prawa zastawu art. 670 i 671. Do zapłaty przez korzystającego rat przed terminem płatności stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży na raty 585, co oznacza możliwość odliczenia stopy procentowej obowiązującej dla kredytu udzielanego przez NBP., Jeżeli rzecz nie zostanie wydana korzystającemu w ustalonym terminie na skutek okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność, umówione terminy płatności rat pozostają niezmienione.  Jeżeli w umowie leasingu zastrzeżono, że korzystający obowiązany jest ponosić koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu, w braku odmiennego postanowienia umownego, koszty te obejmują składkę z tytułu ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach. Korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania, oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy. Korzystający powinien używać rzeczy i pobierać jej pożytki w sposób określony w umowie leasingu, a gdy umowa tego nie określa - w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. Bez zgody finansującego korzystający nie może oddać rzeczy do używania osobie trzeciej. Korzystający i osoba trzecia odpowiadają wobec finansującego na podstawie przepisów o podnajmie, lub bezpłatnym użytkowaniu art. 668§1. W razie zbycia rzeczy przez finansującego, na jego miejsce wstępuje w stosunek leasingu nabywca rzeczy.

Skutki naruszeń
Naruszenie przez korzystającego jego podstawowych obowiązków uzasadnia wypowiedzenie umowy leasingu przez finansującego ze skutkiem natychmiastowym, chyba, że strony uzgodniły termin wypowiedzenia. Możliwość dotyczy uchybień opisanych ściśle w ustawie:
1)naruszenie obowiązku utrzymania rzeczy w należytym stanie, niewłaściwe używanie rzeczy, nieusunięci zmian w rzeczy dokonanych bez zgody finansującego,
2) oddania rzeczy do używania osobie trzeciej bez zgody finansującego,
3)zwłoki z zapłatą, co najmniej jednej raty wynagrodzenia. Odpowiednio do punktów finansujący musi:

- finansujący musi poprzedzić wypowiedzenie pisemnym upomnieniem;

- wyznaczyć termin dodatkowy do zapłacenia zaległości z zaznaczeniem, iż po upływie może wypowiedzieć umowę. Następstwem wypowiedzenia jest odebranie rzeczy.

Jeżeli finansujący zobowiązał się, bez dodatkowego świadczenia, przenieść na korzystającego własność rzeczy po upływie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu, korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy w terminie miesiąca od upływu tego czasu, chyba, że strony uzgodniły inny termin.

POŻYCZKA

Cechy pożyczki jako czynności prawnej

Pożyczka jest umową, przez którą dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 KC). W wyniku spełnienia świadczenia przez dającego pożyczkę określone przedmioty majątkowe stają się własnością biorącego pożyczkę. Zasilają one jednak tylko czasowo majątek biorącego pożyczkę, który zobowiązany jest do zwrotu, tzn. do przeniesienia na drugą stronę własności tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego rodzaju. W ramach tej konstrukcji pieniądze traktowane są jak rzeczy ruchome oznaczone tylko co do gatunku.
Umowa pożyczki to umowa konsensualna, a nie realna. Jej zawarcie, gdy wartość przedmiotu pożyczki przekracza 500 zł, powinno być stwierdzone pismem (forma ad probationem, art. 720 § 2 KC), co jednak nie ma zastosowania do umowy zawartej między przedsiębiorcami (art. 74 § 3 KC).
Pożyczka jest czynnością prawną dwustronnie zobowiązującą, ale nie wzajemną, ponieważ obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki nie stanowi ekwiwalentu jego dania. Pożyczka może przybrać postać bądź to umowy darmej, bądź odpłatnej, co zależy od woli stron. W tym ostatnim przypadku świadczenie biorącego pożyczkę polega zwykle na zapłacie odsetek. Również wtedy umowa pożyczki nie ma charakteru wzajemnego; odsetki nie stanowią świadczenia wzajemnego za przeniesienie własności przedmiotu pożyczki, który w myśl umowy podlega zwrotowi. Pożyczka polega zawsze na przeniesieniu własności pieniędzy lub innych rzeczy ruchomych z równoczesnym obowiązkiem zwrotu nie tych samych, lecz takich samych przedmiotów, w tej samej ilości. Do pożyczek, których przedmiotem są pieniądze, znajdują zastosowanie przepisy o zobowiązaniach pieniężnych. Zgodnie z zasadą walutowości, pożyczki pieniężne mogą być na obszarze RP zaciągane tylko w pieniądzu polskim (art. 358 KC), z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie (zwłaszcza PrDew). Zwrot ich, stosownie do zasady nominalizmu (art. 358' § l KC), powinien nastąpić przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że umownie zastrzeżono waloryzację (art. 358¹ § 2 KC) albo doszło do waloryzacji sądowej (art. 358¹ § 3 KC).

Prawa i obowiązki dającego pożyczkę

Dający pożyczkę zobowiązany jest do dokonania wszelkich czynności niezbędnych do przeniesienia na własność biorącego przedmiotu pożyczki, w szczególności do wydania znaków pieniężnych (gotówki) lub rzeczy zamiennych (por. art. 155 § 2 KC). Jako wydanie przedmiotu pożyczki pieniężnej należy też traktować zapłatę bezgotówkową. Jeżeli termin wydania przedmiotu pożyczki nie został inaczej określony (w szczególności przez umowę stron), znajdzie zastosowanie ogólna zasada spełnienia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 KC). Obowiązek wydania przedmiotu pożyczki ustaje w dwóch przypadkach:

1. jeżeli dający pożyczkę odstępuje od umowy, co może uczynić, gdy zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego z drugiej strony; uprawnienie do odstąpienia nie przysługuje mu jednak, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć (art. 721 KC); Pogorszenie stanu majątkowego biorącego pożyczkę po zawarciu umowy pożyczki zawsze więc uzasadnia odstąpienie od umowy i nie wydanie przedmiotu pożyczki.

2. jeżeli roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki uległo przedawnieniu, co następuje z upływem sześciu miesięcy od chwili, kiedy przedmiot pożyczki miał być wydany (art. 722 KC), a dający pożyczkę powołał się na upływ terminu przedawnienia. Przepis ten chroni interesy dającego pożyczkę, który nie powinien zbyt długo pozostawać w niepewności co do tego, czy biorący pożyczkę skorzysta ze swego uprawnienia i weźmie przedmiot pożyczki. Dający pożyczkę ponosi odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne wydanej rzeczy (art. 724 KC). Odpowiedzialność ta ukształtowana została według łagodnych zasad przyjętych także przy użyczeniu (art. 711 KC) i darowiźnie (art. 892 KC). Dający pożyczkę odpowiada więc tylko za szkodę, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich, przy czym zwolniony jest i z tej odpowiedzialności, gdy biorący pożyczkę mógł z łatwością wadę zauważyć.

Prawa i obowiązki pożyczkobiorcy

Biorący pożyczkę nie jest zobowiązany do odebrania przedmiotu pożyczki; przysługuje mu natomiast roszczenie o jego wydanie (art. 722 KC). Jeżeli przedmiot pożyczki został przez niego odebrany, powinien go zwrócić w terminie umówionym. W razie nieoznaczenia terminu zwrotu, znajduje zastosowanie art. 723 KC, który przewiduje zwrot w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę. Nie stosuje się więc do obowiązku zwrotu pożyczki art. 455 KC o niezwłocznym spełnieniu świadczenia po wezwaniu dłużnika do wykonania. Termin oznaczony przez czynność prawną (umowa stron, wypowiedzenie przez dającego pożyczkę) poczytuje się w zasadzie za zastrzeżony na korzyść biorącego pożyczkę (por. art. 457 KC); może on zatem zwrócić pożyczkę przed czasem. Obowiązek wcześniejszego zwrotu przedmiotu pożyczki powstaje wówczas, gdy dający pożyczkę stosownie do zasad ogólnych (art. 458 KC) może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin. Przypadki natychmiastowej wymagalności roszczenia o zwrot pożyczki wiążą się z niewypłacalnością biorącego pożyczkę oraz znacznym zmniejszeniem zabezpieczenia wierzytelności wskutek okoliczności, za które biorący pożyczkę ponosi odpowiedzialność. Obowiązek płacenia odsetek (albo odpłaty w innej postaci) ciąży na biorącym pożyczkę tylko wtedy, gdy zastrzeżony został w umowie albo w przepisach pozakodeksowych. Jeżeli w treści umowy pożyczki nie została zamieszczona wyraźna klauzula o jej odpłatności, nie przesądza to jeszcze o darmym charakterze pożyczki. Przypomnieć bowiem należy, że treść czynności prawnej ustala się biorąc pod uwa­gę cały kontekst sytuacyjny oraz reguły wykładni wskazane w art. 65 KC.

ZLECENIE

Cechy umowy zlecenie jako czynności prawnej
W umowie zlecenia występują dwie strony: dający zlecenie i przyjmujący zlecenie. Do essentialia negotii tej umowy należy zobowiązanie przyjmującego zlecenie do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie art. 734§1. Np. Zawarcie umowy, złożenie oferty, prowadzenie przez adwokata sprawy przed sądem.
Zlecenie w ujęciu KC nie obejmuje umów, w których przedmiotem świadczenia jest spełnienie usługi polegającej na czynności faktycznej. Jednakże na mocy art.750 do umów takich stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, gdy nie podlegają one przepisom innej umowy nazwanej. Umowy takie to Np. umowy o leczenie, pielęgnowanie, o wychowywanie, o naukę. Zobowiązanie biorącego zlecenie polega na świadczeniu określonych, a więc zindywidualizowanych czynności prawnych i to w sposób pozwalający mu na samodzielne organizowanie odpowiednich działań. Cecha ta. M.in. odróżnia ten typ stosunku prawnego od stosunku pracy.
Przyjmujący zlecenie zobowiązuje się jedynie do dokonania umówionych czynności, nie odpowiada natomiast za to, że pożądany przez dającego zlecenie rezultat zostanie osiągnięty. Np. adwokat za wygranie sprawy. Przyjmujący zlecenie powinien dokonać należytej staranności, aby cel ten osiągnąć. Z uwagi na to, że miarą wykonania zobowiązania nie jest osiągnięcie ściśle oznaczonego rezultatu, lecz samodzielne staranne działanie, będące zawsze przedmiotem nieostrych ocen, zatem stosunek zlecenia znamionuje w silnym stopniu zaufanie, jakie powinien dający do przyjmującego zlecenie.
Umowa zlecenia może być czynnością odpłatną jak i nieodpłatną. Wśród umów o świadczenie usług zasadą jest nieodpłatność. Jeżeli nieodpłatność nie została zastrzeżona w umowie ani nie wynika z okoliczności, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie. W odniesieniu do zlecenia odpłatnego jest kwestią sporną czy należy ono do umów wzajemnych. Zlecenie jest umową konsensualną i dwustronnie zobowiązującą, także wtedy, gdy nie ma charakteru odpłatnego. Forma umowy zlecenia może być dowolna, chyba, że zlecenie łączy się z pełnomocnictwem, dla którego wymagana jest forma szczególna.

Zlecenie a pełnomocnictwo
Spełnienie określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie oznacza dokonanie czynności dotyczącej jego sfery prawnej. Może ono przybrać różną postać.

1. Działanie przyjmującego zlecenie może polegać na dokonaniu czynności w imieniu dającego zlecenie, a więc z tym skutkiem, że odpowiednie prawa lub obowiązki nabywa bezpośrednio dający zlecenie. W takim przypadku dokonujący czynności działa jako pełnomocnik dającego zlecenie. Odrębne tzn. obok zlecenia, udzielenie pełnomocnictwa art. 95 nie jest jednak potrzebne, ponieważ art. 734§2 W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Przyjmujący zlecenie występuje wówczas w roli pełnomocnika, a dający zlecenie w roli mocodawcy. Dopiero innego rodzaju postanowienie zawarte w umowie zlecenie uchyla domniemanie pełnomocnictwa. Połączenie zlecenia z pełnomocnictwem stwarza taką sytuację prawną, że przyjmujący zlecenie jest nie tylko upoważniony, ale i zobowiązany do działania w imieniu dającego zlecenie. Zlecenie w tym wypadku oznacza stosunek będący podstawą pełnomocnictwa w rozumieniu art. 101 i 106

2. Zgodnie z treścią zlecenia, działanie dla dającego zlecenie może polegać na dokonaniu przez przyjmującego zlecenie czynności prawnej w imieniu własnym, lecz na rachunek dającego zlecenie. Nabywa on wtedy określone prawo na swoje nazwisko z tym, że ma obowiązek przenieść to prawo na dającego zlecenie. Przyjmujący zlecenie występuje wówczas w roli tzw. zastępcy pośredniego.

Prawa i obowiązki zleceniodawcy
Po stronie dającego istnieje obowiązek pokrycia wydatków przyjmującego zlecenie związanych z należytym wykonaniem zlecenia oraz zwolnienia go z zaciągniętych w tym celu zobowiązań, np. przez zapłatę, przejęcie długu. Jeżeli zlecenie jest odpłatne najważniejszym obowiązkiem dającego zlecenie jest zapłata wynagrodzenia. Należy się ono przyjmującemu zlecenie dopiero po jego wykonaniu, a więc z dołu, ale terminy zapłaty mogą być w umowie inaczej ustalone. W razie wspólnego udzielenia zlecenia przez kilka osób, odpowiadają one solidarnie względem przyjmującego zlecenia.

Prawa i obowiązki zleceniobiorcy
Podstawowym obowiązkiem przyjmującego zlecenie jest dokonanie przewidzianej w umowie czynności z należytą starannością. Bez względu czy umowa będzie płatna czy nieodpłatna to on odpowiada nawet za szkodę wyrządzoną nieumyślnie. Przyjmujący zlecenie powinien wykonać je osobiście, chyba, że umowa lub zwyczaj stanowią inaczej lub zmuszają go ku temu okoliczności, jednak wtedy zawiadamia o tym dającego zlecenie i odpowiada za niewłaściwe działania, substytuta tylko w razie winy w wyborze. W pozostałych przypadkach odpowiada na zasadzie ryzyka. Przyjmujący zlecenie powinien udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym. Przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie. Jeżeli kilka osób dało lub przyjęło zlecenie wspólnie, ich odpowiedzialność względem drugiej strony jest solidarna.

Ustanie zlecenia
Z reguły stosunek zlecenia ustaje przez jego wykonanie. Każda ze stron może stosunek ten w dowolnym czasie wypowiedzieć ze skutkiem natychmiastowym. Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów. Śmierć dającego zlecenie albo utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje w braku odmiennej umowy wygaśnięcia zlecenia. Na odwrót jest w przypadku śmierci przyjmującego zlecenie. W razie wypowiedzenia przez dającego zlecenie jest on obowiązany do zwrotu wydatków, a jeśli zlecenie miało charakter odpłatny do zapłaty części wynagrodzenia. Ponadto z wypowiedzeniem bez ważnego powodu, przez którąkolwiek ze stron łączy się obowiązek naprawienia szkody. Roszczenia z umowy zlecenia przedawniają się w zasadzie według przepisów ogólnych, art. 117 ale: Art. 751. Z upływem lat dwóch przedawniają się: 

1. roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;

2. roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

UMOWA AGENCYJNA

Uregulowana w art. 758-764 umowa agencyjna służy usprawnieniu obrotu gospodarczego poprzez korzystanie z usług podmiotów pośredniczących w zawieraniu umów. Stronami tej umowy są: przyjmujący zlecenie (agent i dający zlecenie. Działania agenta mogą polegać na pośredniczeniu przy zawieraniu umów z klientami na rzecz drugiej strony, lub zawieraniu umów w imieniu drugiej strony. Agent zobowiązuje się do stałego i za wynagrodzeniem wykonywania tych czynności w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, zajmuje, więc w obrocie jako przedsiębiorca pozycję samodzielną.
Umowa agencyjna ma charakter umowy obustronnie profesjonalnej. Na jej podstawie powstaje kwalifikowany stosunek zobowiązaniowy. Umowa agencyjna jest umową odpłatną i wzajemną, do jej essentialia negotii należy porozumienie stron w kwestii wynagrodzenia agenta. Strony mogą oznaczyć wynagrodzenie w zasadzie swobodnie. W praktyce jednak przyjmują, że jego wysokość będzie zależała od liczby, albo od wartości zawartych umów (prowizja). Do zawarcia umowy agencyjnej nie jest wymagana forma szczególna. Zachowanie formy pisemnej umowy agencyjnej, jednak jest potrzebne wtedy, gdy agent za odrębnym wynagrodzeniem (prowizja del credere) przyjmuje odpowiedzialność za wykonanie zadania przez kontrahenta, osoby dającej zlecenie 761. Występuje tutaj forma ad eventum- jej nie zachowanie ma taki skutek, że umowę agencyjną poczytuje się za zawartą bez klauzuli o zobowiązaniu del credere agenta. Zakres działań agenta może obejmować czynności czysto faktyczne, których celem jest umożliwienie dającemu zlecenie zawarcia umowy z wyszukaną przez agenta i pozyskaną dla danej transakcji osobą. Umowa agencyjna ograniczona do takich jedynie działań jest umową o pośrednictwo sensu stricto polegające na stwarzaniu sposobności do zawarcia umowy, ewentualnie pomocy przy jej redagowaniu. Cecha ta odróżnia umowę agencyjną od umowy zlecenia art. 734. do której umowa agencyjna wykazuje jednak pewne podobieństwo, gdy jej przedmiotem jest zawieranie umów w imieniu 2 strony. Jednakże do takich czynności inaczej niż przy zleceniu agent musi uzyskać wyraźne pełnomocnictwo. W razie braku umocowania albo przekroczenia jego zakresu ważność umowy zawartej przez agenta zależy od jej potwierdzenia przez dającego zlecenie. W odróżnieniu od zasad ogólnych dotyczących działania falsus prokurator art. 103 przepisy o agencji przewidują konstrukcje milczącego potwierdzenia umowy art. 760(3). Polega ono na uznaniu umowy za potwierdzoną, jeżeli dający zlecenie niezwłocznie po otrzymaniu umowy nie oświadczy klientowi, że jej nie potwierdza. W praktyce nie należy do rzadkości łączenie przez agenta funkcji pośrednika i pełnomocnika podmiotu dającego zlecenie Np. agent ubezpieczeniowy. Zakresem działań agenta nie jest objęte dokonywanie czynności prawnych we własnym imieniu, lecz na rachunek dającego zlecenie tzw. Zastępstwo pośrednie. Takie cechy ma w szczególności działanie komisanta. W żadnym razie nie kwalifikuje się jako umowa agencyjna, umowa o pośrednictwo jednorazowe. Do takiej umowy należałoby odpowiednio stosować przepisy o zleceniu art.750. Np. Zawarta z agencją obrotu nieruchomościami umowa o wskazanie odpowiedniego lokalu i przygotowanie umowy jego sprzedaży lub najmu.

Rodzaj i zakres obowiązków agenta
Zależy od treści konkretnej umowy. Jeżeli przedmiotem jego działalności jest zawieranie umów w imieniu dającego zlecenie, obowiązki agenta będą w pewnej mierze podobne do obowiązków wynikających z umowy zlecenia. Przede wszystkim wyróżniony został obowiązek wzajemnej lojalności, w którym zawiera się podstawowa cecha działań każdej ze stron. Agent oprócz przekazywania informacji ma obowiązek przestrzegania uzasadnionych wskazówek dającego zlecenie, a także podejmowania w zakresie prowadzonych spraw czynności potrzebnych do ochrony praw dającego zlecenie.

Działalność swą agent organizuje samodzielnie, pokrywając przy tym, w zasadzie zwykłe wydatki związane z wykonaniem określonych w umowie czynności. Zwrotu wydatków może żądać tylko wtedy, gdy były uzasadnione i wysokość ich przekracza zwykłą w danych stosunkach miarę. Wynagrodzenie agenta przybiera na ogół postać prowizji, należnej od umów zawartych przez dającego zlecenie, w wyniku działalności agenta. Jeżeli więc do zawarcia umowy nie doszło, prowizja agentowi się nie należy. Wysokość prowizji określa zwykle umowa agencyjna, a w razie braku postanowień umownych, prowizja należy się w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju w miejscu działalności prowadzonej przez agenta.

Agencja wyłączna art. 761§2 Jest to agencja z zastrzeżonym w umowie prawem wyłączności działań agenta w odniesieniu do danej grupy klientów lub obszaru geograficznego. W razie naruszenia tej wyłączności agent może żądać prowizji od umów zawartych bez jego udziału, tak jakby zawarcie umowy nastało w wyniku jego działalności.

W umowie agencyjnej zawartej w formie pisemnej można zastrzec, że agent za odrębnym wynagrodzeniem (prowizja del credere), w uzgodnionym zakresie, odpowiada za wykonanie zobowiązania przez klienta. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, agent odpowiada za to, że klient spełni świadczenie. W razie niezachowania formy pisemnej poczytuje się umowę agencyjną za zawartą bez tego zastrzeżenia. Odpowiedzialność agenta może dotyczyć tylko oznaczonej umowy lub umów z oznaczonym klientem, przy których zawarciu pośredniczył albo, które zawarł w imieniu dającego zlecenie.  Dla zabezpieczenia roszczenia o wynagrodzenie oraz o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych dającemu zlecenie agentowi przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach i papierach wartościowych dającego zlecenie, otrzymanych w związku z umową agencyjną, dopóki przedmioty te znajdują się u niego lub osoby, która je dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nimi rozporządzać za pomocą dokumentów.

Umowa agencyjna jako kreująca stosunek trwały może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony. Zawarta na czas nieoznaczony pozostaje pod znacznym wpływem dyrektywy nr 86/653 i opiera się na następujących zasadach

1. ustawowe terminy wypowiedzenia są zróżnicowane w zależności od czasu trwania umowy i wynoszą: jeden miesiąc w pierwszym roku jej trwania, dwa miesiące w drugim roku, trzy miesiące w trzecim i latach następnych;

2. terminy wypowiedzenia mogą być ustalone w drodze umowy stron, z tym, że terminy umowne mogą być tylko dłuższe od ustawowych

3. W kwestii niejednakowych terminów umownych dla każdej ze stron przyjęto rozwiązanie korzystne dla agenta a mianowicie termin przewidziany dla dającego zlecenie nie może być krótszy niż termin dla agenta, natomiast może być od tego terminu dłuższy; w razie ustalenia dłuższego terminu dla agenta termin ten obowiązuje obie strony

4. termin wypowiedzenia ustawowy, umowny upływa z końcem miesiąca kalendarzowego; strony mogą jednak postanowić inaczej;

5. umowa zawarta pierwotnie na czas oznaczony, przekształcona następnie z mocy art. 764 w umowę bezterminową podlega wymienionym wyżej zasadom, przy czym ustalając termin jej wypowiedzenia należy uwzględnić okres, na jaki była zawarta.

Art. 764. Umowę zawartą na czas oznaczony, a wykonywaną przez strony po upływie terminu, na jaki została zawarta, poczytuje się za zawartą na czas nieoznaczony.

UMOWA KOMISU

W umowie komisu występują 2 strony -komisant (przyjmujący zlecenie), którym jest osoba prowadząca przedsiębiorstwo i komitent (dający zlecenie), którym może być każda osoba fizyczna lub prawna. Do istotnych elementów tej umowy należy zobowiązanie komisanta do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek komitenta, lecz w imieniu własnym i za wynagrodzeniem przyjmującym postać prowizji. Np. Komitent zanosi swój obraz do sklepu komisowego (komisanta), aby ten sprzedał obraz jakiejkolwiek osobie trzeciej). Komisant występuje wobec komitenta w roli zastępcy pośredniego(różnica od umowy agencyjnej), zawierającego umowę sprzedaży z osobą trzecią w imieniu własnym, lecz na rachunek komitenta. Komis najbardziej podobny jest do umowy zlecenia, jednakże przedmiotem komisu może być tylko zlecenie dokonania jednego typu czynności prawnej, a mianowicie zawarcia umowy sprzedaży, i to jedynie rzeczy ruchomych, w grę nie wchodzą papiery wartościowe i nieruchomości (zlecenie). Po prostu komis to takie wyspecjalizowane zlecenie. Ma dwie postacie - sprzedaż i kupno. Umowa komisu jest umową zobowiązaniową odpłatną i wzajemną. Do jej zawarcia nie jest wymagana żadna forma szczególna.

Do obowiązków komisanta należy przede wszystkim wykonania zlecenia komisowego stosownie do jego treści, to, co zyskał powinien wydać komitentowi, komitent uzyskuje pierwszeństwo zaspokojenia swojej wierzytelności. Jeżeli komisant zawarł umowę na warunkach korzystniejszych od warunków oznaczonych przez komitenta, uzyskana korzyść należy się komitentowi. Jeżeli komisant sprzedał oddaną mu do sprzedaży rzecz za cenę niższą od ceny oznaczonej przez komitenta, obowiązany jest zapłacić komitentowi różnicę. Jeżeli komisant nabył rzecz za cenę wyższą od ceny oznaczonej przez komitenta, komitent może niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wykonaniu zlecenia oświadczyć, że nie uznaje czynności za dokonaną na jego rachunek; brak takiego oświadczenia jest jednoznaczny z wyrażeniem zgody na wyższą cenę. Komitent nie może żądać zapłacenia różnicy ceny ani odmówić zgody na wyższą cenę, jeżeli zlecenie nie mogło być wykonane po cenie oznaczonej, a zawarcie umowy uchroniło komitenta od szkody. Komisant, który bez upoważnienia komitenta udzielił osobie trzeciej kredytu lub zaliczki, działa na własne niebezpieczeństwo. Jeżeli rzecz jest narażona na zepsucie, a nie można czekać na zarządzenie komitenta, komisant jest uprawniony, a gdy tego interes komitenta wymaga - zobowiązany sprzedać rzecz z zachowaniem należytej staranności. O dokonaniu sprzedaży obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie komitenta.

Do obowiązków komitenta należy zapłacenie prowizji z dołu. Komisant nabywa roszczenie o zapłatę prowizji z chwilą, gdy komitent otrzymał rzecz albo cenę. Jeżeli umowa ma być wykonywana częściami, komisant nabywa roszczenie o prowizję w miarę wykonywania umowy.

Komisant może żądać prowizji także wtedy, gdy umowa nie została wykonana z przyczyn dotyczących komitenta. Dla zabezpieczenia roszczeń o prowizję oraz roszczeń o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych komitentowi, jak również dla zabezpieczenia wszelkich innych należności wynikłych ze zleceń komisowych przysługuje komisantowi ustawowe prawo zastawu na rzeczach stanowiących przedmiot komisu, dopóki rzeczy te znajdują się u niego lub u osoby, która je dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nimi rozporządzać za pomocą dokumentów.

Stosunek komisanta z osobą trzecią regulują przepisy o sprzedaży. Występuje on w roli sprzedawcy lub kupującego. Zastosowanie tu też mają przepisy o rękojmi za wady.

SPÓŁKA CYWILNA

Cechy spółki cywilnej jako czynności prawnej

Spółka cywilna powstaje w drodze umowy co najmniej dwóch osób, fizycznych lub prawnych. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (art. 860 § l KC). Do elementów przedmiotowo istotnych tej umowy należy określenie wspólnego celu gospodarczego, a także zobowiązanie się każdego ze wspólników do oznaczonych działań, funkcjonalnie związanych z realizacją celu ustalonego w umowie spółki. Zamierzony wspólny cel (affectio societatis) stanowi najbardziej znamienną jej cechę, odróżniającą umowę spółki od innych umów zobowiązaniowych. Umowa spółki jest czynnością prawną konsensualną, a do jej zawarcia została przewidziana forma pisemna dla celów dowodowych (art. 860 § 2 KC w zw. z art. 74 KC). Umowa spółki ma cechy umowy odpłatnej, jako że każdy ze wspólników powinien przyczyniać się do osiągnięcia wspólnego celu w sposób oznaczony w umowie, a w szczególności przez wniesienie wkładu. Uczestniczącymi w umowie spółki podmiotami mogą być osoby fizyczne lub prawne, przy czym wspólników może być więcej niż dwóch. Umowa spółki zawsze tworzy między stronami trwałe stosunki zobowiązaniowe, nie kreuje natomiast osoby prawnej, którą można by przeciwstawić podmiotowości prawnej wspólników. Zgodnie z konstrukcją spółki cywilnej jako stosunku zobowiązaniowego, wykonywanie na podstawie umowy spółki działalności gospodarczej nie oznacza, że spółka cywilna uzyskuje status przedsiębiorcy. .Z racji tego rodzaju działalności przedsiębiorcami są wspólnicy - osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 33' KC - te kategorie podmiotów obejmuje bowiem definicja przedsiębiorcy z art. 43' KC.

Stosunki majątkowe miedzy wspólnikami

Każdy ze wspólników powinien przyczyniać się do osiągnięcia wspólnego celu w sposób oznaczony w umowie, w szczególności przez wniesienie wkładu. Obowiązek wniesienia wkładu nie musi obciążać wszystkich wspólników; jedni mogą zobowiązać się do wniesienia wkładu, a pozostali do innych określonych w umowie świadczeń. Zgodnie z art. 861 § l KC, wkład może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo świadczeniu usług. Spółka cywilna, niebędąca odrębnym podmiotem prawnym, nie ma wydzielonego, do niej należącego majątku. Z wkładów wspólników oraz z dal­szej ich działalności tworzy się natomiast majątek, który - jak trafnie formułuje to art. 863 KC - jest wspólnym majątkiem wspólników. Stanowi on pewną całość, wyodrębnioną od pozostałych elementów składających się na majątki indywidualne poszczególnych wspólników. W majątku wspólnym każdy ze wspólników ma udział, który jednak w przeciwieństwie do wspólności (współwłasności) w częściach ułamkowych - nie jest oznaczony ułam­kiem. Wspólny majątek wspólników tworzy wspólność typu łącznego (por. art. 196 KC). Konsekwencją nieoznaczenia udziałów jest to, że wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku ani w poszczególnych jego składnikach, a także nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników w czasie trwania spółki. Przejawem wyodrębnienia majątku wspólnego wspólników oraz łącznego charakteru wspólności jest również niedopuszczalność żądania zaspokojenia z udziału wspólnika przez jego wie­rzycieli (art. 863 § 3 KC). Wierzyciel (osobisty) wspólnika może jedynie uzyskać zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania (art. 870 KC).

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki cywilnej

Zobowiązania spółki - wspólne zobowiązania wspólników, tzn. pozostające w związku z działalnością spółki, a odrębne od ich indywidualnych zobowiązań powstających poza tą sferą. Zobowiązania spółki mogą wynikać z różnych zdarzeń prawnych, w szczególności z umów, z czynów niedozwolonych (np. na podstawie art. 435, 436 KC), z bezpodstawnego wzbogacenia. Za zobowiązania te wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie (art. 864 KC), to znaczy nie tylko wyodrębnionym majątkiem wspólnym, ale i każdy z nich swym indywidualnym majątkiem nienależącym do wspólności. Wybór należy do wierzy­ciela, przy czym do egzekucji ze wspólnego majątku wspólników konieczny jest tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom (art. 778 KPC). Odpowiedzialność solidarna dotyczy zobowiązań powstałych w okresie istnienia spółki, a rozwiązanie spółki albo wystąpienie wspólnika ze spółki odpowiedzialności tej nie uchyla. Natomiast majątkiem osobistym nie odpowiada wspólnik za zobowiązania powstałe przed jego przystąpieniem do spółki. Umowa wspólników nie może wyłączyć przewidzianej w art. 864 KC odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania spółki; wyznaczona tym przepisem norma ma charakter bezwzględnie obowiązujący.

Prowadzenie spraw spółki cywilnej i zasady reprezentacji

Stanowiąc o uprawnieniu i zobowiązaniu każdego ze wspólników do prowadzenia spraw spółki, art. 865 KC wyraża zasadę łącznego dokonywania tych działań. Formalnym tego przejawem będą uchwały wspólników wymagające ich jednomyślności. W umowie spółki lub późniejszej uchwale wspólnicy mogą jednak przyjąć inny sposób prowadzenia spraw spółki, np. powierzyć ich prowadzenie jednemu albo kilku wspólnikom, a nawet osobie trzeciej. Wspólnicy prowadzący sprawy spółki nie mogą żądać z tego tytułu wynagrodzenia, ponieważ działania takie objęte są ich obowiązkiem wynikającym z uczestnictwa w spółce. Należną wspólnikom korzyścią jest udział w zyskach spółki lub inna korzyść gospodarcza. Prowadzenie spraw spółki oznacza dokonywanie czynności faktycznych i prawnych potrzebnych do zrealizowania celu spółki. Każdy wspólnik bez uprzedniej uchwały wspólników może prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki (art. 865 § 2 KC, np. zawieranie standardowych umów). W razie sprzeciwu innego wspólnika potrzebna jest jednak uchwała wspólników. Uprzednia uchwała wspólników nie jest wymagana do podjęcia przez któregokolwiek ze wspólników czynności nagłej, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty (art. 865 § 3 KC). Z prowadzeniem spraw spółki łączy się jej reprezentowanie na zewnątrz, a więc dokonywanie w imieniu wspólników czynności prawnych z osobami trzecimi. Umocowany do działania w charakterze przedstawiciela jest ex legę każdy wspólnik w takich granicach, w jakich jest on uprawniony do prowadzenia spraw spółki (art. 866 KC). Umowa spółki albo uchwała wspólników może jednak inaczej określić zakres reprezentacji, wyłączyć lub ograniczyć uprawnienie wspólnika do reprezentowania spółki, powierzyć reprezentację osobie trzeciej prowadzącej sprawy spółki. Poza tym - na zasadach ogólnych - umocowanie do reprezentacji spółki może opierać się na udzieleniu wspornikowi albo osobie trzeciej pełnomocnictwa.

Rozwiązanie umowy spółki

Rozwiązanie spółki, a tym samym zakończenie jej działalności, następuje przede wszystkim z przyczyn określonych w umowie spółki. Jeżeli mimo to spółka za zgodą wspólników trwa nadal, poczytuje się ją za przedłużoną na czas nieoznaczony (art. 873 KC); w pozostałym zakresie opiera się ona na uprzedniej umowie. Spółka ulega także rozwiązaniu przez zgodną uchwałę wspólników; gdy pozostał w niej tylko jeden wspólnik; gdy osiągnięcie zamierzonego celu stało się niemożliwe. Ponadto każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd, z powołaniem się na ważne powody (art. 874 KC). Żądanie rozwiązania spółki jest dalej idące, niż wystąpienie wspólnika ze spółki z ważnych powodów. Dlatego też, gdyby wypowiedzenie udziału zaspokajało uzasadnione interesy wspólnika, żądanie rozwiązania spółki mogłoby być uznane za nadużycie (art. 5 KC). Rozwiązanie spółki jest także konsekwencją ogłoszenia upadłości wspólnika (art. 874 § 2 KC).

PORĘCZENIE
Cechy poręczenia jako czynności prawnej

Poręczenie stanowi klasyczną postać zabezpieczenia osobistego wierzytelności. Zostało ono skonstruowane jako umowa nazwana. Poręczyciel zobowiązuje się w niej względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał (art. 876 § l KC). Poręczenie ma charakter akcesoryjny i subsydiarny. Najogólniej rzecz ujmując oznacza to, że dług poręczyciela staje się wymagalny dopiero po bezskutecznym podjęciu wobec dłużnika głównego określonych, szczególnych działań zmierzających do uzyskania od niego świadczenia. Poręczenie ma charakter kauzalnej czynności prawnej. Przysporzenie uzyskuje tu wierzyciel w postaci umocnienia swojej wierzytelności przez zobowiązanie poręczyciela, który zaciąga je w celu zabezpieczenia wierzytelności (szczególna kauza zabezpieczająca, tzw. causa cavendf).
Poręczenie zostało skonstruowane jako umowa dwustronna między wierzycielem a poręczycielem. Może ona być zawarta nie tylko bez zgody, ale nawet wiedzy dłużnika. Po stronie wierzyciela, jak i poręczyciela może występować każda osoba - zarówno fizyczna, jak i prawna. Z art. 876 § l KC wynika, że umowa poręczenia ma charakter umowy konsensualnej, która dochodzi do skutku przez samo zgodne oświadczenie woli stron, to znaczy wierzyciela i poręczyciela.

Akcesoryjność poręczenia

Poręczenie sprzężone jest zawsze z jakimś innym stosunkiem zobowiązaniowym. W tym związku dwóch stosunków prawnych poręczenie ma charakter akcesoryjny (zawisły), co w szczególności znajduje wyraz w tym, że istnienie i rozmiar długu głównego rozstrzyga o istnieniu i rozmiarze długu akcesoryjnego. Z punktu widzenia podmiotowego elementem wiążącym oba stosunki zobowiązaniowe jest wspólna osoba wierzyciela, który w żadnym razie nie może występować zarazem w roli poręczyciela. Akcesoryjność należy do essentialia negotii umowy poręczenia. dkreślić należy, że poręczenie powoduje nie tylko powstanie odpowiedzialności osobistej, ale i długu, a więc obowiązku świadczenia po stronie poręczyciela. Poręczyciel świadcząc wierzycielowi spełnia zatem własne zobowiązanie, chociaż zależne od głównego. Świadczenie to, zaspokajając interes wierzyciela, pozbawia go prawa dochodzenia wierzytelności nie tylko wobec poręczyciela, ale i dłużnika głównego.

Charakter odpowiedzialności poręczyciela

Poręczyciel odpowiada wobec wierzyciela jak współdłużnik solidarny (art. 881 KC), co uzasadnia pogląd, że jego odpowiedzialność ma charakter nie subsydiarny, lecz równorzędny. Norma art. 881 KC kreująca surową, solidarną odpowiedzialność poręczyciela ma charakter względnie obowiązujący. Strony mogą więc w umowie poręczenia (lub w odpowiednich ogólnych warunkach umów) inaczej określić przesłanki odpowiedzialności poręczyciela - w szczególności wprowadzając do niej postanowienia swoiste dla subsydiarnego modelu poręki.

O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny rozmiar zobowiązania głównego (art. 879 § l KC). Poręczyciel odpowiada więc nie tylko w zakresie długu pierwotnego (np. za sumę udzielonej pożyczki), ale także za wszelkie skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika głównego, które przewidziane zostały w ustawie (np. odsetki, odszkodowanie) albo w umowie (np. kary umowne). Jednakże umowa zawarta przez dłużnika głównego z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela (art. 879 § 2 KC), ponieważ nie wolno nakładać na nikogo dodatkowych obowiązków bez jego woli. Natomiast jeżeli w późniejszej umowie wierzyciela z dłużnikiem nastąpi zmniejszenie zobowiązania głównego, odpowiednio zmniejszy się także zobowiązanie poręczyciela. Jeżeli strony w umowie poręczenia ograniczyły zakres odpowiedzialności, poręczyciel odpowiada tylko do tej wysokości. Zmniejszenie zobowiązania dłużnika głównego może być wynikiem układu zawartego z wierzycielami w postępowaniu upadłościowym. Na przyznane dłużnikowi w tym trybie ulgi poręczyciel nie mógłby się jednak powołać. Układ między dłużnikiem a wierzycielami nie narusza uprawnień wierzyciela wobec poręczyciela, z jego zawarciem nie łączy się więc ograniczenie odpowiedzialności poręczyciela. Poręczyciel odpowiada w myśl art. 881 KC jak współdłużnik solidarny. Znaczy to, że jego dług staje się wymagalny z chwilą, gdy dłużnik główny opóźni się ze spełnieniem swego świadczenia (art. 876 § l KC). Od tego momentu poręczyciel może być od razu pozwany sam lub razem z dłużnikiem głównym o wykonanie całości lub części zobowiązania (art 881 w zw. z art. 366 § l KC). Ta sama zasada odnosi się do kilku poręczycieli. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien niezwłocznie zawiadomić o tym poręczyciela (art. 880 KC). Trudno bowiem wymagać od niego, aby dowiadywał się, czy dłużnik główny spełnił świadczenie. Poza tym normalnie strony zawierając umowę poręczenia wychodzą z założenia, że dłużnik wykona zobowiązanie.

Podporęczenie

Dopuszczalne jest, chociaż Kodeks tego nie reguluje, udzielenie poręczenia za zobowiązanie poręczyciela (tzw. podporęczenie). Podporęczyciel poręcza wówczas za dług poręczyciela, a w konsekwencji w granicach wskazanych zobowiązaniem poręczyciela. Odpowiada on - wraz z poręczycielem - bezpośrednio wobec wierzyciela, a jedynie roszczenie regresowe przysługuje mu wyłącznie wobec poręczyciela.

Zarzuty przysługujące poręczycielowi

1. W odróżnieniu od długu solidarnego zobowiązanie poręczyciela pozostaje do końca zobowiązaniem akcesoryjnym. Z tego względu poręczycielowi służą wszelkie zarzuty - zarówno peremptoryjne, jak i dylatoryjne -jakie podnieść może dłużnik główny przeciwko wierzycielowi (art. 883 § l KC). Zasada ta miałaby ograniczoną tylko doniosłość praktyczną, gdyby poręczyciel nie dysponował środkiem skłaniającym dłużnika do ujawnienia przy­sługujących mu zarzutów. Instrument taki konstruuje art. 884 KC w postaci wezwania dłużnika do sprawy przez poręczyciela - opatrując bierność dłużnika niekorzystnymi dla niego konsekwencjami. Dla ochrony interesów poręczyciela przed nielojalnym działaniem dłużnika głównego art. 883 § 2 KC zastrzega, że poręczyciel nie traci wspomnianych zarzutów, chociażby dłużnik główny zrzekł się ich albo uznał roszczenie wierzyciela - po udzieleniu poręczenia.

2. W razie śmierci dłużnika głównego dług przechodzi na jego spadkobierców, a poręczenie utrzymuje się nadal. Prawo spadkowe przewiduje w pewnych sytuacjach ograniczenie odpowiedzialności spadkobierców, zapisobierców i nabywców spadku (art. 998-1000, 1030-1034, 1055 KC). Otóż poręczyciel nie może powołać się wobec wierzyciela na ograniczenia odpowiedzialności wynikające z tych przepisów (art. 883 § 3 KC). Zakres jego zobowiązania - z korzyścią dla wierzyciela - nie ulega więc zmniejszeniu.

3. Oprócz zarzutów, jakie może podnieść dłużnik główny, poręczycielowi - zgodnie z ogólnymi zasadami prawa zobowiązań - przysługują zarzuty wywodzące się z jego własnego prawa (ex iure proprio). Określa się je także mianem „zarzutów osobistych" dla podkreślenia, że przysługują one wyłącznie poręczycielowi, a nie także dłużnikowi głównemu. Wśród nich dadzą się wyodrębnić różnego rodzaju zarzuty związane z umową poręczenia. W szczególności poręczycielowi przysługuje zarzut przedawnienia, jeżeli wierzyciel nie dochodzi wobec niego roszczenia z tytułu umowy poręczenia w terminach przewidzianych ogólnymi przepisami prawa cywilnego (art. 118 KC). Do osobistych zarzutów poręczyciela należą ponadto zarzuty oparte na innym stosunku prawnym łączącym poręczyciela z wierzycielem. Poręczyciel może więc podnieść zarzut potrącenia, ze względu na to, że przysługuje mu wobec wierzyciela jakaś wierzytelność odpowiadająca cechom wskazanym w art. 498 i n. KC.

4. Natomiast nieskuteczne są wobec wierzyciela zarzuty poręczyciela wynikające z umowy zawartej przez poręczyciela z dłużnikiem głównym lub osobą trzecią. Ów „stosunek wewnętrzny" jest obojętny dla stosunku poręczyciela i wierzyciela.

---