PYT. 1 Pojęcie wykroczenia i jego struktura

Pojęcie wykroczenie - to czyn wypełniający znamiona zachowania zabronionego przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, pod groźbą przynajmniej jednej z kar wymienionych w art. 1 par. 1 KW, a przy tym czyn ten wykazuje społeczną szkodliwość, a jego sprawcy można przypisać winę.

Wykroczeniem może być tylko czyn człowieka, tj. zachowanie zależne od jego woli.

Wykroczeniem jest tylko czyn zawiniony.

Struktura wykroczenie - to takie elementy jak:

• element formalny - czyn zabroniony przez ustawę - element ten spełnia funkcję gwarancyjną

• element materialny - czyn społecznie szkodliwy - element ten odwołuje się do treści
  społecznej czynu, udziela odp. na pyt. dlaczego określone zachowanie zostało zabronione

• bezprawność - naruszenie nakazu lub zakazu zawartego w prawie

• wina

• czyn- oznaczenie podmiotu

PYT. 2 Źródła i zasady stosowania materialnego prawa wykroczeń

Źródła prawa wykroczeń:

• Konstytucja RP

• Ustawa - Kodeks wykroczeń z 20 maja 1971 r. z późniejszymi zmianami

• Ustawa - kodeks postępowania w sprawach wykroczeń

• Ustawa - Kodeks karny skarbowy:

część ogólna	Część szczególna
pojęcia i zasady odpowiedzialności za wykroczenia; formy popełnienia tych wykroczeń; system kar i środków karnych	opisane konkretne wykroczenia

• Rozporządzenia Rady Ministrów, ministrów

• Przepisy porządkowe z upoważnienia ustawy

Możliwe historyczne źródła prawa pod postacią zwyczaju, orzecznictwa (mogą wpływać na kształt stanowionego prawa, lecz nie mogą być samodzielnym źródłem prawa !!!!!!

PYT. 3 Pojęcie prawa wykroczeń, jego funkcje i miejsce w systemie obowiązującego prawa

Prawo wykroczeń - zespół norm prawnych regulujących zwalczanie naruszeń porządku prawnego (wykroczeń) za pomocą przewidzianych w tych normach kar i innych środków oddziaływania.

Inaczej można stwierdzić, że określa czyny stanowiące wykroczenia oraz formułuje zasady odpowiedzialności za nie, a także określa kary przewidziane za wykroczenia i reguły ich orzekania.

Prawo wykroczeń traktowane jest jako oddzielna gałąź prawa.

Jest skodyfikowane: kodeks wykroczeń, kodeks postępowania w sprawie wykroczeń.

Funkcje prawa wykroczeń:

1. Funkcja ochronna - chroni społeczeństwo przed zachowaniami szkodliwymi społecznie i naruszającymi porządek prawny, a nie będącymi przestępstwami;

2. Funkcja prewencyjna - kształtuje świadomość społeczną co do przestrzegania porządku prawnego i zasad współżycia społecznego;

3. Funkcja gwarancyjna - powinna gwarantować, że osoba postępuje zgodnie z zasadami prawa nie poniesie konsekwencji;

4. Funkcja kompensyjna - wynagradza osobie pokrzywdzonej dolegliwości wyrządzonej wykroczeniem np. obowiązek naprawienia szkody

PYT. 4 Rozwój prawa wykroczeń w Polsce i na świecie

MODEL SĄDOWY (FRANCUSKI)

- ukształtowany pod wpływem rewolucji francuskiej. we Francji - jest podział przestępstw na zbrodnie, występki i wykroczenia. Brak wydzielenia wykroczeń.

MODEL ADMINISTRACYJNY ( AUSTRIACKI)

Przyjęto 2 kategorie wykroczeń:

• Wykroczenia kryminalne - poważniejsze ; wykroczenia o charakterze ogólno-kryminalnym znajdujące się w kodeksie karnym były poddane orzecznictwu sądowemu

• Wykroczenia administracyjne - tylko w części zamieszczane w kodeksie karnym, podlegały orzecznictwu organów administracji

Ta dominująca grupa podlegała modelowi administracyjnemu.

Przyjęto ze wykroczenia naruszają porządek administracyjny, godzą w funkcjonowanie administracji i ona ma uprawnienia do odpowiednich działań przeciwko tym naruszeniom porządku publicznego.

----- nie chodzi o reguły sprawiedliwego karania i związane z tym zasady właściwe postępowaniu karnemu, lecz o ukaranie sprawcy godzącego w działalność administracji.

MODEL MIESZANY (PRUSKI)

Przyjął się w państwie pruskim a następnie w Rzeszy Niemieckiej.

w Niemczech - występuje kategoria wykroczeń porządkowych.

System ten, przyjął zasadę, że w sprawach o wykroczenia orzekają sądy, lecz zastępczo(posiłkowo) organy administracyjne do tego upoważnione. Była to więc forma zastępczego sprawowania wymiaru sprawiedliwości mimo przedmiotowej niejednolitości wykroczeń.

Polski model orzekania

W okresie międzywojennym obowiązywało prawo zaborcze (austriackie, niemieckie, rosyjskie).

Po odzyskaniu niepodległości przyjęto model administracyjno-karny, ustanowiono uprawnienia w tym zakresie dla komisarzy ludowych (później starostów) na terenie powiatu.

Powiatowa władza adm. uzyskała prawo orzekania w sprawach o wykroczenia.

Podjęto działania o przygotowanie Konstytucji dla państwa polskiego. Ostatecznie Konstytucja Marcowa z 1921 r . przyjęła zasadę prawa obywatela do sądu. Z tej zasady wynikało prawo kontroli sądowej do orzeczeń władzy administracyjnej. Wykroczenia znajdują się obok pojęcia przestępstwa.

11 lipca 1932 r. wychodzi rozporządzenie Prezydenta „Prawo o wykroczeniach” - uregulowanie prawa wykroczeń - pierwsza ustawa.

W 1951 r. do orzekania w zakresie wykroczeń zostały powołane kolegia karno-administracyjne przy organach terenowej władzy administracyjnej. Miały charakter społeczny. Regulowała to ustawa z dnia 15 grudnia 1951 r. o orzecznictwie karno-administracyjnym - kolegia do spraw wykroczeń.

17 czerwca 1966 r. ustawą dokonano przekazania niektórych drobnych przestępstw do orzecznictwa karno-administracyjnego.

20 maja 1971 r. nastąpiła kodyfikacja prawa wykroczeń. W trzech ustawach wprowadzono:

• Kodeks wykroczeń

• Kodeks postepowania w sprawach o wykroczenia

• Ustawa o ustroju kolegiow do spraw wykroczeń

1990 r. - kolegia do spraw wykroczeń zostały usytuowane przy sądach rejonowych.

Zmiana kodyfikacji prawa karnego w 1997 r. dokonano zmian pojęciowych i rzeczowych w zakresie materialnego prawa wykroczeń i procesowego prawa wykroczeń. W konstytucji zawarto przepis, który stanowił, że kolegia mają funkcjonować jeszcze przez 4 lata.

W 2001 r. sprawy z kolegiów ds. wykroczeń przejęły sądy.

PYT. 5 Przedmiot i strona przedmiotowa wykroczenia

przedmiot wykroczenia - wykroczenie zawsze skierowane jest przeciwko jakiemuś dobru, przedmiot wykroczenia to to dobro, a przedmiotem ochrony zespołu przepisów zawartych w poszczególnych rozdziałach KW są dobra zbliżone do siebie, lub tego samego rodzaju np. mienie, porządek publiczny, bezpieczeństwo w komunikacji, interesy konsumentów). Stąd wyróżniamy:

rodzajowy przedmiot ochrony lub zamachu - jest syntezą norm, które chronią analogiczne dobra pod względem rodzajowym.

      indywidualny przedmiot ochrony lub zamachu - stanowi dobro, które jest przedmiotem ochrony danego przepisu lub na które jest skierowany konkretny zamach. Rzecz jasna, że indywidualne przedmioty ochrony mieszczą się zawsze w ramach określonego przedmiotu rodzajowego.

  strona przedmiotowa wykroczenia - określa znamiona zewnętrznego a) zachowania sprawcy, b) jego skutek i c) okoliczności.

PYT. 6 Podmiot wykroczenia i Strona podmiotowa wykroczenia

podmiot wykroczenia: zgodnie z zasadą winy, wyrażoną w art. 1 § 2, podmiotem wykroczenia może być tylko człowiek, zdolny do ponoszenia winy za swój czyn, który osiągnął wiek odpowiedzialności (17 lat) (z wyjątkiem 12 przypadków, gdy popełnia czyn karalny, a nie wykroczenie) i był poczytalny w czasie popełniania czynu zabronionego

Strona podmiotowa - wiąże się z problematyką winy. O ile strona przedmiotowa dotyczyła zewnętrznego zachowania się sprawcy, to w ramach strony podmiotowej rozpatrujemy sferę wewnętrzną w której istotny jest proces psychiczny warunkujący zachowanie się sprawcy. Stąd też podział wykroczeń na:

wykroczenia umyślne		wykroczenia nieumyślne
Zachodzi wówczas, gdy sprawca ma zamiar popełnienia czynu zabronionego, tzn. chce go popełnić, albo przewidując możliwość jego popełnienia na to się godzi		Zachodzi wówczas, jeżeli sprawca nie ma zamiaru jego popełnienia, ale popełnia je przede wszystkim na skutek nie zachowania ostrożności wymaganych w danych okolicznościach, pomimo, że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał lub mógł przewidzieć
ZAMIAR (wola sprawcy)
bezpośredni	ewentualny
ma zamiar popełnić czyn zabroniony	nieumyślne spowodowanie, nie chce, ale godzi się
bezpośrednio uczestniczy

Winą, zatem jest tylko zarzucany stosunek sprawcy do realizacji znamion czynu zabronionego, którego naganność wynika z normy prawnej w sytuacji, gdy sprawca powinien i mógł tej normy przestrzegać.

Stąd wyłącza winę: (TABELA nr 1)

• Nieletniość - za popełnienie wykroczenia odpowiada osoba po 17 r. ż.

• Niepoczytalność - stwierdza ją jeden biegły psychiatra, spowodowana chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym, innym zakłóceniem czynności psychicznych, nie można zarzucić winy, a jedynie zalecić leczenie;

• Błąd - niezgodność rzeczywistości, a jej odbiciem w świadomości człowieka;
  * nieświadomość bezprawności czynu - błąd co do oceny prawnej popełnionego czynu
  * błąd nieistotny - dotyczy okoliczności, nie ma wpływu na odpowiedzialność
  (np. sprawca rzucając kamieniem chciał trafić w tramwaj, a trafił w auto, nie ważny jest tu cel, ale zamiar sprawcy)

PYT. 7 Formy popełnienia wykroczenia

Dokonanie - a więc zachowanie się człowieka, które już zaistniało, o którym możemy się wypowiedzieć w formie czasu przeszłego dokonanego. Dokonał czynu ten kto ten czyn zrealizował

Usiłowanie - ma miejsce gdy sprawca podjął czyn zmierzający ku dokonaniu, lecz nie dokonanie nie nastąpiło ( jest usiłowanie udolne i nieudolne) - karane jest tylko udolne gdy tworzy realne możliwość wykonania czynu zabronionego.

Przygotowanie - gdy pośrednio zmierza do popełnienia czynu zabronionego, tworząc warunki do jego dokonania w przyszłości.

Zamiar - sam zamiar nie jest karany. Ustawa przewiduje wyłączenie karalności usiłowania, gdyby sprawca dobrowolnie odstąpił od czynu lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego.

PYT. 8 Okoliczności wyłączające odpowiedzialność (TABELA nr 2)

Okoliczności wyłączające bezprawność w prawie wykroczeń - KONTRATYPY

OBRONA KONIECZNA - pomoc konieczna - Prawo do obrony koniecznej ma ten kto spotkał się z bezpośrednim, bezprawnym i rzeczywistym zamachem na jakiekolwiek dobro chronione prawem. W ramach obrony koniecznej można więc chronić dobro własne, cudze albo publiczne (społeczne).

STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI - gdy pojawia się stan niebezpieczeństwa grożący jakiemuś dobru prawnie chronionemu i jeżeli tego niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć to wolno poświęcić cudze dobro w celu ratowania dobra zagrożonego. Można poświęcić dobro niższej wartości dla ratowania dobra wyższej wartości.

PYT. 9 Jedność wielość czynów: Zbieg przepisów w prawie wykroczeń (TABELA nr 3)

Zbieg przepisów polega na tym, że jeden czyn człowieka narusza więcej niż jeden przepis ustawy, przepisy te krzyżują się, żaden z nich nie wyczerpuje całej zawartości kryminalnej danego czynu. Nakazuje się zastosować przepis przewidujący wyższą karę. Karę określa się na podst. Najsurowszego przepisu, a środki karne ze wszystkich naruszonych przepisów.

Wielość wykroczeń tego samego sprawcy nie prowadzi do orzekania typowej kary łącznej. Jeżeli popełnione przez ego samego sprawcę wykroczenia znajdują się w jednym wniosku o ukaranie albo w tym samym czasie znajdują się różne wnioski o ukaranie dotyczące tego samego sprawcy i zostaną rozpoznane na tym samym posiedzeniu, to w takiej sytuacji postępuje się w gruncie rzeczy tak jak gdyby sprawca popełnił jedno wykroczenie.

Skazuje się bowiem łącznie na jedną karę w granicach zagrożenia określonego w przepisie przewidującym karę najsurowszą. Następuje więc łączne ukaranie w granicach wchodzącej w rachubę najsurowszej kary mimo wielkości wykroczeń.

PYT. 10 Zbieg znamion przestępstwa i wykroczenia (TABELA nr 3)

• pozorny zbieg przestępstwa i wykroczenia - występuje w sytuacji, gdy znamiona wykroczenia są częścią składową znamiona przestępstwa - zasada pochłaniania

• rzeczywisty zbieg przestępstwa i wykroczenia - czyn wyczerpuje zarówno znamiona przestępstwa jak i wykroczenia, ale nie następuje pochłanianie jednego przepisu przez drugi. Sąd orzeka równocześnie karę i za przestępstwo i za wykroczenie, z tym, że jeżeli orzeczono karę tego samego rodzaju wykonuje się karę surowszą.

PYT. 11 Kary stosowane za popełnione wykroczenia

Kara powinna być współmierna do stopnia społecznej szkodliwości wykroczenia i winy jego sprawcy, a także powinna realizować cele prewencyjno-wychowawcze w stosunku do sprawcy i w zakresie społecznego oddziaływania.

a) Kara aresztu

Kara aresztu trwa 5- 30 dni; wymierza się ją w dniach.

Ukaranemu przynajmniej 2-krotnie za podobne wykroczenie umyślne, który w ciągu 2 lat od poprzedniego ukarania popełnił podobne wykroczenie można wymiezyc karę aresztu, chociażby za dane wykroczenie był przewidziany mniejszy wymiar kary.

b) Kara ograniczenia wolności

Kara ograniczenia wolności trwa 1 m-c..

W czasie odbywania kary ograniczenia wolności ukarany:

• nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu;

• jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne;

• ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Wymierzając karę ograniczenia wolności, organ orzekający może zobowiązać ukaranego do:

• naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej wykroczeniem;

• przeproszenia pokrzywdzonego.

Jeżeli ukarany uchyla się od wykonywania kary ograniczenia wolności, ulega ona zamianie:

• na zastępczą karę grzywny, gdzie 1 m-c ograniczenia wolności = 75 ÷ 2250 zł grzywny,

• na zastępczą karę aresztu (gdy okoliczności wskazują na to, że egzekucja grzywny nie będzie skuteczna) 1m-c ograniczenia wolności = 15 dni aresztu.

c) Kara grzywny

Jest to kara samoistna i obok kary aresztu.

Grzywna w kodeksie wykroczeń jest w formie kwotowej, w wysokości 20 ÷ 5000 zł, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Jeżeli za wykroczenie popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wymierzono karę aresztu, orzeka się obok tej kary również grzywnę, chyba, że orzeczenie grzywny nie byłoby celowe.

Wymierzając grzywnę, bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

.

Może być stosowana jako kara samoistna lub towarzyszyć karze aresztu. Grzywna powinna być odpowiednio dolegliwa, ale i realna. Ukarany musi zapłacić grzywnę w terminie 30 dni, jeśli nie, to ściąga się ją w drodze egzekucji. Można ją zamienić na prace społeczne ( od tygodnia do dwóch miesięcy )

Jeżeli egzekucja grzywny w kwocie przekraczającej 500 złotych okaże się bezskuteczna, można po wyrażeniu zgody przez ukaranego zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, określając jej rodzaj i czas trwania. Praca społecznie użyteczna trwa najkrócej tydzień, najdłużej 2 miesiące.

Jeżeli ukarany nie wyrazi zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej albo mimo wyrażenia zgody jej nie wykonuje, można orzec zastępczą karę aresztu, przyjmując jeden dzień aresztu za równoważny grzywnie 20 ÷ 150 zł; kara zastępcza nie może przekroczyć 30 dni aresztu.

W postępowaniu mandatowym grzywna wynosi do 500 zł.

W pewnych sytuacjach, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona określone w kilku wykroczeniach - grzywna do 1000 zł.

W sprawach, w których oskarżycielem posiłkowym będzie Państwowy Inspektor Pracy - grzywna do 2000 zł, a jeżeli ukarany popełni kilkakrotnie dane wykroczenie - grzywna do 5000 zł.

d) Kara nagany

Można orzec wtedy, gdy ze względu na charakter, albo na warunki i właściwości osobiste sprawcy, organ orzekający (sąd, dojdzie do przekonania, że zastosowanie tej kary będzie wystarczające wobec sprawy do zmuszenia go do poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego (kara ma charakter publiczny).

PYT. 12 Środki karne

1) zakaz prowadzenia pojazdów
2) przepadek przedmiotów
3) nawiązka
4) obowiązek naprawienia szkody
5) podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości

6) inne


Nowymi środkami są świadczenie pieniężne, naprawienie szkody i nawiązka (ta ostatnia istniała wcześniej, lecz nie była zaliczana ani do kar zasadniczych ani do dodatkowych).
Środki karne wzmagają represję, większość z nich ma nadto charakter zapobiegawczy. Naprawienie szkody i nawiązka mają charakter kompensacyjny.

PYT. 13 Zasady wymiaru kary i środków karnych

Art. 33.

§ 1. Organ orzekający wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę za dane wykroczenie, oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu i biorąc pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do ukaranego.

§ 2. Wymierzając karę, organ orzekający bierze pod uwagę w szczególności rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej wykroczeniem, stopień winy, pobudki, sposób działania, stosunek do pokrzywdzonego, jak również właściwości, warunki osobiste i majątkowe sprawcy, jego stosunki rodzinne, sposób życia przed popełnieniem i zachowanie się po popełnieniu wykroczenia.

Okoliczności łagodzące:

1. działanie sprawcy pod wpływem ciężkich warunków rodzinnych lub osobistych

2. działanie pod wpływem silnego wzburzenia wywołanego krzywdzącym stosunkiem do sprawcy lub innych osób

3. działanie z pobudek zasługujących na uwzględnienie

4. prowadzenie przez sprawcę nienagannego życia przed popełnieniem wykroczenia

5. przyczynienie się lub staranie się sprawcy o usunięcie szkodliwych następstw swego czynu

Okoliczności obciążające:

1. działanie sprawcy w celu osiągnięcia bezprawnej korzyści majątkowej

2. działanie w sposób zasługujący na szczególne potępienie

3. uprzednie ukaranie sprawcy za podobne przestępstwo lub wykrocznie

4. chuligański charakter wykroczenia

5. działanie pod wpływem alkoholu lub innego środka odurzającego

6. popełnienie wykroczenia na szkodę osoby bezradnej lub osoby której powinien okazać szczególne względy popełnienie wykroczenia ze współdziałaniem z nieletnim

PYT. 14 Przedawnienie orzekania i wykonania kary w prawie wykroczeń. Zatarcie ukarania.

Jedna forma przedawnienia tj. o przedawnieniu orzekania - karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, a jeżeli w tym okresie wszczęto postępowaniu, karalność wykroczenia ustaje z upływem dwóch lat od popełnienia czynu. Przedawnienie oznacza że nie można wszcząć postępowanie w danej sprawie

Kodeks ustanawia maksymalny okres wykonania kary. Przyjęto że orzeczona kara a także środek karny nie podlega wykonaniu jeżeli od daty uprawomocnienia się orzeczenia upłynęły 3 lata.

Zatarcie skazania. Przyjmuje się że ukaranie uważa się za niebyłe po upływie dwóch lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania wyroku. Osoba taka nie może już uchodzić w ocenach prawnych i społecznych za karaną (nie należy pamiętać człowiekowi w nieskończoność faktu jego ukarania)

PYT. 15 Wykroczenia przeciwko porządkowi oraz instytucjom państwowym,
samorządowym i społecznym

Porządek publiczny - uporządkowany odpowiednimi przepisami, wolny od zakłóceń bieg zycia zbiorowego.

Spokój publiczny - niezakłócony stan równowagi psychicznej nieokreślonej liczby osób, przy czym wykroczenia przeciwko spokojowi publicznemu wywołują zakłócenia tego stanu (zaniepokojenie, oburzenie)

• demonstracyjne okazywanie w miejscu publ. lekceważenia dla narodu polskiego, RP, konstytuc. organów = grzywna / areszt

• naruszanie przepisów o godle, barwach, hymnie narodowym = grzywna / areszt

• nielegalne przekroczenie granicy RP = grzywna

• nieopuszczenie zbiegowiska publicznego - zaniechanie poleceniom organów = grzywna / areszt

• zakłócanie porządku publ. = areszt /ograniczenie wolności / grzywna

• zakłócanie spokoju publ. wybrykiem o charakterze chuligańskim = areszt /ograniczenie wolności / grzywna

• przeszkadzanie w niezabronionym zgromadzeniu, nawoływanie, zwoływanie na zgromadzenie bez zezwolenie, uczestnictwo z bronią = areszt do 14 dni / ograniczenie wolności / grzywna

• używanie oleju opałowego do celów napędowych = grzywna 500 zł

• wykroczenie przeciw przepisom porządkowym = grzywna 500 zł / nagana

• kąpiel w miejscu zabronionym = grzywna 250 zł / nagana

• nielegalne zbiórki pieniędzy = grzywna / przepadek przedmiotów

• żebranie w miejscu publ. = ograniczenie wolności / grzywna 1500 zł / nagana

• prowadzenie działaln. gospod. bez zezwoleń, wpisów, koncesji itp. = ograniczenie wolności / grzywna

• wprowadzanie do obrotu towaru bez oznaczeń = grzywna

PYT. 16 Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia

Zgrupowano tu wykroczenia, polegające na:

• sprowadzeniu potencjalnego zagrożenia dla osób lub mienia

• nie zawiadomienie o grożącym niebezpieczeństwie

Nr art.	RODZAJ WYKROCZENIA	RODZAJ KARY
70 §1	wykonywanie czynności przez osobę niezdolną - o charakterze trwałym - np. niedorozwój - o charakterze przemijającym np. choroba	Areszt / Grzywna
70 §2	Podejmowanie czynności zawodowych po spożyciu: - alkoholu - środka odurzającego	Areszt / Grzywna Podanie do publ. wiadomości
71	Wadliwe wykonanie lub użytkowanie urządzeń	Areszt / Grzywna
72	Nie należyte zabezpieczenie miejsca niebezpiecznego	Areszt / Grzywna
73	Nie zawiadomienie o miejscu niebezpiecznym	Areszt / Grzywna
74	Niszczenie, usuwanie znaków i napisów ostrzegających	Areszt / Ograniczenie wolności /Grzywna albo orzec obowiązek zapłaty równowartości obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego podanie do publ. wiadomości
75	Wystawianie, wywieszanie, rzucanie ciężkimi przedmiotami wylewanie płynów, nieczystości, odpadów	Grzywna 500 zł nagana
76	Rzucanie rzeczami, kamieniami w pojazdy w ruchu	Areszt / Ograniczenie wolności /Grzywna
77-78	Nie zachowanie ostrożności przy trzymaniu zwierząt drażnienie, płoszenie zwierząt przez co narażanie ludzi	Grzywna 250 zł / nagana Grzywna 1000 zł / nagana
79	Zaniechanie oświetlenia miejsc publicznych Złośliwe / swawolne gaszenie oświetlenia	Grzywna 250 zł / nagana Grzywna 500 zł
80	Niszczenie wałów przeciwpowodziowych	Grzywna / nagana
82	Nieodpowiednie obchodzenie się z ogniem	Areszt / Grzywna / nagana
83	Nieodpowiednie obchodzenie się z materiałami wybuchowymi	Areszt / Grzywna / nagana

PYT. 17 Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji

W szczególności normuje się tu wykroczenia w ruchu drogowym.

Największe zagrożenia to wykroczenia:

Nr art.	RODZAJ WYKROCZENIA	RODZAJ KARY
84	Nie oznakowanie przeszkody	Areszt / Grzywna
85	Usuwanie - niszczenie, włączanie/wyłączanie urządzeń ostrzegawczych	Areszt / Ograniczenie wolności /Grzywna
86 § 1	Nie zachowanie ostrożności	Grzywna
86 § 2	Prowadzenie pojazdu w stanie po spożyciu alkoholu lub innego środka	Areszt / Ograniczenie wolności /Grzywna
93	Nie udzielenie pomocy ofierze wypadku	Areszt / Grzywna

PYT. 18 Wykroczenia przeciwko osobie

Stanowi uzupełnienie przepisów kodeksu Karnego

Nr art.	RODZAJ WYKROCZENIA	RODZAJ KARY
104	Nakłanianie do żebrania	Areszt / Ograniczenie wolności /Grzywna
105	Demoralizacja nieletniego tj. osoby do 17 r. ż.	Grzywna / nagana
106	Zaniechanie opieki	Grzywna / nagana
107	Niepokojenie innej osoby - zamiar bezpośredni (złośliwość) tj. chęć zastraszenia	Ograniczenie wolności /Grzywna do 1500 zł / nagana

PYT. 19 Wykroczenia przeciwko zdrowiu ludności

Wykroczenia polegające na naruszeniu przepisów sanitarnych, przepisów o zapobieganiu i leczeniu chorób.

Nr art.	RODZAJ WYKROCZENIA	RODZAJ KARY
Naruszeniu przepisów sanitarnych
109	W zanieczyszczeniu wody	Grzywna do 1500 zł / nagana
111	w produkcji lub obrocie środkami spożywczymi	Grzywna
113	Przy świadczeniu usług	Grzywna
118	Przy uboju i obrocie mięsem	Grzywna
Naruszeniu przepisów o zapobieganiu i leczeniu chorób
115	Uchylanie się od obowiązku szczepień ochronnych lub badań	Grzywna do 1500 zł / nagana
116	Nieprzestrzeganie nakazów, zakazów o zapobieganiu chorobom zakaźnym, wenerycznym i ich zwalczania	Grzywna / nagana

PYT. 26 Najważniejsze zasady procesowe.

1. Zasada prawa do rzetelnego procesu sądowego - każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez uzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd

2. Zasada prawdy obiektywnej - wyraża dążenie do ustalenia rzeczywistych faktów w danej sprawie i wydanie na tej podstawie orzeczenia (przypisanie sprawcy zdarzeń faktycznych)

3. Zasada swobodnej oceny dowodów - sąd orzekający nie jest skrępowany narzuconymi z góry regułami co do wartości dowodów, wiarygodność i moc dowodów podlega jego swobodnej ocenie. jednak zasada ta bynajmniej nie oznacza dowolności. Wymaga, aby ocena oparta była na wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału dowodowego. Sąd musi uwzględnić wskazania wiedzy, doświadczenia życiowego.

4. Zasada bezstronności - sędzia bezstronny, potwierdzenie tej zasady ujawnia się w możliwości wyłączenia sędziego, wyłączenie może by konieczne albo możliwe w przypadkach zachwiania tej bezstronności.

5. Zasada bezpośredniości - orzeczenie powinno opierać się na materiale, z którym sąd zetknął się bezpośrednio w danym postępowaniu.

6. Zasada skargowości - sąd nie może wszcząć postępowania bez istnienia skargi uprawnionego oskarżyciela: Art 57 § 1”podstawą wszczęcia postępowania stanowi wniosek o ukaranie”, który określa podmiotowe i przedmiotowe ramy postępowania
   Podmioty uprawnione do złożenia wniosku:
   - oskarżyciel publiczny
   - oskarżyciel posiłkowy
   - lub na żądanie pokrzywdzonego

7. Zasada kontradyktoryjności (sporności) - polega na toczeniu się sporu (jeżeli sprawca nie przyznaje się) przed sądem jako neutralnym arbitrem w sprawie; wyodrębnienie stron w postępowaniu; zakłada równość praw stron procesowych

8. Zasada domniemania niewinności - obwinionego uważa się za niewinnego dopóki wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem.

8a Reguła in dubio pro reo - nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego

9. Zasada prawa do obrony - obwiniony ma pełne prawo do obrony, działając sam lub korzystając z pomocy obrońcy.

10. Zasada celowości i stosowania środków pozapenalnych - nie w każdej sprawie oskarżyciel publiczny jest zobowiązany wystąpi z wnioskiem o ukaranie, kodeks przewiduje użycie środków pozapenalnych, jeżeli takie środki zostały zastosowane można odmówi wszczęcia postępowania a wszczęte umorzyć,

11. Zasada szybkości postępowania - dążenie do prowadzenia postępowania bez żadnej straty czasu, kodeks przewiduje możliwość rozpatrzenia sprawy także pod nieobecność obwinionego

12. Zasada jawności i informacji prawnej - jawność zewnętrzna to jawność dla otoczenia, możliwość obecności innych osób. Przebieg sprawy pod kontrolą opinii publicznej. Jest możliwość ze szczególnych powodów wyłączenia jawności rozprawy. Jawność wewnętrzna to jawność postępowania dla obwinionego, stron procesowych i ich przedstawicieli

13. Zasada kontroli procesowej - oznacza że postępowanie nie kończy się przed sądem pierwszej instancji, lecz podlega na żądanie stron rozpatrzeniu przez sąd II instancji.

14. Zasada niezawisłości sędziowskiej - sędzia przy rozpatrywaniu sprawy jest niezależny od woli i poleceń innych osób oraz urzędów.

PYT. 27 Przesłanki procesowe w sprawach o wykroczenia.

Przesłanki procesowe - pewne okoliczności, warunkujące dopuszczalność procesu (jego wszczęcie i kontynuowanie).

W art. 5 KPW zawiera przesłanki negatywne, tzn. katalog okoliczności, które powoduję, ze nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza się.

• przesłanki formalne - związane z procesowymi warunkami dopuszczalności procesu

• przesłanki materialne - wiążą się z kwestią odpowiedzialności za wykroczenie
  

• przesłanki negatywne - okoliczności, zdarzenia, których zaistnienie tamuje możliwość wszczęcia i prowadzenia postępowania.
  przesłanki pozytywne - okoliczności, które muszą wystąpić, aby postępowanie mogło zostać wszczęte i prowadzone

• przesłanki bezwzględne, - jako, nieusuwalne przyczyny wszczęcia postępowania (np. śmierć obwinionego)

• przesłanki względne - dające się uzupełnić (brak wniosku prawidłowo złożonego o ukaranie, brak żądania pokrzywdzonego wówczas, gdy jest ono niezbędne)

Przesłanki pozytywne:

• istnienie znamion wykroczenia w czynie zarzucanym oraz prawnych warunków odpowiedzialności obwinionego;

• podległość sprawy orzecznictwu sądów do spraw wykroczeń;

• właściwość sadu;

• złożenie wniosku o ukaranie przez uprawniony podmiot

PYT. 30 Środki przymusu i kary porządkowe.

Środki przymusu - czynności organów procesowych w postępowaniu karnym, zmierzające do wymuszenia spełnienia obowiązków procesowych lub zapewnienia prawidłowego toku postępowania.

Zbliżone są swym charakterem do kar orzekanych przez sądy, przez co zawsze ograniczają prawa obywatelskie.

W związku z tym posługiwanie się dozwolone jest tylko:

• - w sytuacjach i formach przewidzianych ściśle przez przepisy prawa,

• - gdy zachodzi potrzeba ich stosowania.

Środki przymusu należy stosować w taki sposób, aby zminimalizować ich skutki uboczne dla zdrowia, majątku, sytuacji życiowej oskarżonego i jego bliskich.

Zatrzymanie

Uprawnienia ma Policja.

Czas zatrzymania osoby liczy się od chwili jej ujęcia i nie może przekroczyć:

• 24 godzin - w postępowaniu zwykłym, gdy osobę ujęto na gorącym uczynku, lub bezpośrednio po, gdy nie można ustalić jej tożsamości;

• 48 godzin - w wypadku, jeśli zachodzą przesłanki do postępowania przyspieszonego.

Z zatrzymania sporządza się protokół, jego odpis wręcza się za pokwitowaniem obwinionemu. W protokole musi być:

• informacja o przyczynach zatrzymania;

• informacja o przysługujących mu uprawnieniach takich jak: zawiadomienie się o zatrzymaniu osoby najbliższej, pracodawcy, kontakt z adwokatem.

• Zatrzymanemu przysługuje zażalenie na zatrzymanie do sądu. W zażaleniu zatrzymany może domagać się zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości wykonania zatrzymania. W razie uznania zatrzymania za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanemu przysługuje odszkodowanie.

Zabezpieczenie i zajęcie przedmiotów

Policja i inne organy uprawnione mogą dokonać tymczasowego zajęcia przedmiotu, jeżeli w zakresie swego działania dowiedziały się lub ujawniły wykroczenie zagrożone przepadkiem przedmiotów, a zajęcie takie jest niezbędne dla zabezpieczenia wykonania tego przepadku. Z czynności zajęcia sporządza się protokół. Takie tymczasowe zajęcie upada, jeśli w ciągu 7 dni od dokonania zajęcia nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu albo rozstrzygnięcie orzekające przepadek. Zabezpieczenie może nastąpić także na mocy postanowienia sądu po wszczęciu postępowania w sprawie o wykroczenie zagrożone przepadkiem przedmiotów, jeśli nie dokonano wyżej opisanego zajęcia tymczasowego. Postanowienie to wykonuje Policja. Na postanowienia w tych sprawach przysługuje zażalenie każdej osobie, której prawa zostały przy zajęciu naruszone (np. prawowity właściciel przedmiotu, wynajmujący). Zabezpieczenie majątkowe upada, jeśli nie zostanie prawomocnie orzeczony przepadek przedmiotów.

Kary porządkowe

Na świadka, biegłego, tłumacza lub specjalistę, który bez usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie uprawnionego organu lub bez zezwolenia tego organu samowolnie wydalił się z miejsca czynności przed jej zakończeniem albo bezpodstawnie odmówił złożenia zeznań, wykonania czynności biegłego, tłumacza lub specjalisty można nałożyć karę porządkową do 250 złotych, a w razie ponownego nie zastosowania się do wezwania do 500 złotych.

Karę tę można nałożyć na osobę, która odmówiła okazania albo wydania przedmiotu oględzin lub dowodu rzeczowego.

Przymusowe doprowadzenie

W razie niestawienia się Obwinionego na wezwanie (tylko gdy wstawiennictwo jest konieczne) bez usprawiedliwienia można, niezależnie od nałożenia kary porządkowej, zarządzić jego przymusowe doprowadzenie przez Policję.

Sąd może także zarządzić przymusowe doprowadzenie świadka.

PYT. 31 Wniosek o ukaranie i jego kontrola.

Zgodnie z zasadą skargowości złożenie wniosku o ukaranie przez:

• oskarżyciela publicznego

• pokrzywdzonego - oskarżyciela posiłkowego

do sądu formalnie inicjuje postępowanie w sprawach o wykroczenia.

Art. 57

§ 2. Wniosek o ukaranie powinien zawierać:

1. imię i nazwisko oraz adres obwinionego, a także inne dane niezbędne do ustalenia jego tożsamości,

2. określenie zarzucanego obwinionemu czynu ze wskazaniem miejsca, czasu, sposobu i okoliczności jego popełnienia,

3. wskazanie dowodów,

4. imię i nazwisko oraz podpis sporządzającego wniosek, a także adres gdy wniosek pochodzi od pokrzywdzonego.

§ 3. Wniosek o ukaranie składany przez oskarżyciela publicznego powinien ponadto zawierać wskazanie:

1. przepisów, pod które zarzucany czyn podpada,

2. ⁽¹⁸⁾ miejsca zatrudnienia obwinionego oraz, w miarę możności, danych o jego warunkach materialnych, rodzinnych i osobistych,

3. pokrzywdzonych, o ile takich ujawniono,

4. wysokości wyrządzonej szkody,

5. stanowiska osoby sporządzającej wniosek,

6. sądu właściwego do rozpoznania sprawy,

7. ⁽¹⁹⁾ danych dotyczących uprzedniego skazania obwinionego za podobne przestępstwo lub wykroczenie, jeżeli oskarżyciel powołuje się na tę okoliczność.

Art. 59. 

§ 1. Jeżeli wniosek o ukaranie nie odpowiada warunkom formalnym wskazanym w art. 57 § 2-4, prezes sądu zwraca wniosek w celu usunięcia braków w terminie 7 dni.

PYT. 32 Postępowanie rozpoznawcze w sądzie I instancji.

Art. 9. 

§ 1. W sprawach o wykroczenia w pierwszej instancji orzeka sąd rejonowy, z zastrzeżeniem spraw określonych w art. 10.

§ 2. Sąd właściwy do rozpoznania sprawy rozpoznaje także środki zaskarżenia w wypadkach wskazanych w ustawie oraz przeprowadza inne czynności, gdy ustawa to przewiduje.

Art. 10. 

§ 1. W sprawach o wykroczenia popełnione przez:

1. żołnierzy w czynnej służbie wojskowej,

2. żołnierzy sił zbrojnych państw obcych, przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz członków ich personelu cywilnego, jeżeli pozostają w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, o ile ustawa lub umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, nie stanowi inaczej

- orzekają w pierwszej instancji wojskowe sądy garnizonowe.

Art. 13. 

§ 1. Sąd rejonowy orzeka na rozprawie i na posiedzeniu jednoosobowo.

Art. 14. 

§ 1. Sądem odwoławczym w sprawach o wykroczenia podlegających właściwości sądów powszechnych, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, jest:

1. sąd okręgowy do rozpoznania apelacji oraz zażaleń na postanowienia i zarządzenia zamykające drogę do wydania wyroku,

2. sąd rejonowy w innym równorzędnym składzie do rozpoznania pozostałych zażaleń.

§ 2. Sądem odwoławczym w sprawach o wykroczenia podlegających właściwości sądów wojskowych, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, jest wojskowy sąd okręgowy.

Art. 32. 

§ 1. Rozstrzygnięcia zapadają w postaci orzeczeń, zarządzeń albo mandatów karnych.

§ 2. Orzeczenie wydaje się w formie wyroku lub postanowienia. Postanowieniem rozstrzyga się, gdy ustawa nie wymaga wydania wyroku.

§ 3. Postanowienie wydaje sąd, prezes sądu i upoważniony sędzia, a w toku czynności wyjaśniających również organ prowadzący te czynności. W kwestii niewymagającej postanowienia wydaje się zarządzenie.

§ 4. W sprawach osób podlegających orzecznictwu sądów wojskowych przepis § 3 odnosi się także do prokuratora wojskowego.

§ 5. Przepisy art. 94, 95 i 97 Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio.

Art. 33. 

Strony mogą uczestniczyć w posiedzeniu, jeżeli ustawa to przewiduje albo gdy prezes sądu lub sąd tak zarządzi.

Art. 34. 

Podstawę orzeczenia może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w postępowaniu, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Art. 35. 

§ 1. Wyrok sądu pierwszej instancji uzasadnia się i doręcza stronie wraz z uzasadnieniem jedynie na jej żądanie zgłoszone w zawitym terminie 7 dni od daty jego ogłoszenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

PYT. 33 Postępowanie mandatowe.

Art. 95. § 1. Postępowanie mandatowe prowadzi Policja, a inne organy, gdy przepis szczególny tak stanowi.

§ 2. ⁽³³⁾ (uchylony).

§ 3. W sprawach określonych w art. 17 § 2 postępowanie mandatowe prowadzi inspektor pracy. Inspektor pracy może nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego także po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających, jeżeli uzna, że kara ta będzie wystarczająca.

§ 4. ⁽³⁴⁾ Jeżeli uprawnienie dla funkcjonariuszy określonego organu do nakładania grzywien wynika z innej ustawy, a ustawa ta nie określa wykroczeń, do których stosuje się postępowanie mandatowe, zakres wykroczeń, za które można nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego, określi, w drodze rozporządzenia, właściwy minister, w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, mając na względzie konieczność zapewnienia szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia, a także potrzebę należytej ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców wykroczeń. Rozporządzenie to określa jednocześnie warunki i sposób wydawania upoważnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego.

§ 5. Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, złożony w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, może nadać, w drodze rozporządzenia, uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego funkcjonariuszom innych organów, określając jednocześnie wykaz wykroczeń, za które funkcjonariusze ci uprawnieni są do nakładania grzywien, oraz zasady i sposób wydawania upoważnień do nakładania grzywien, mając na względzie zakres ustawowych uprawnień takich organów, potrzebę szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia oraz potrzebę ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców wykroczeń.

§ 6. ⁽³⁵⁾ W celu ujednolicenia sposobu reakcji organów uprawnionych do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za określone wykroczenia Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, złożony w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, określi, w drodze rozporządzenia, zróżnicowaną wysokość mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń, uwzględniając rodzaj naruszonego lub zagrożonego dobra oraz stopień szkodliwości poszczególnych czynów.

Art. 96. § 1. ⁽³⁶⁾ W postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł, a w przypadku, o którym mowa w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń - do 1.000 zł.

§ 1a. ⁽³⁷⁾ W postępowaniu mandatowym, w sprawach, w których oskarżycielem publicznym jest właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy, można nałożyć grzywnę w wysokości do 2.000 zł.

§ 1b. ⁽³⁸⁾ Jeżeli ukarany co najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w Kodeksie pracy popełnia w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania takie wykroczenie, właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy może w postępowaniu mandatowym nałożyć grzywnę w wysokości do 5.000 zł.

§ 2. W drodze mandatu karnego nie nakłada się grzywny za wykroczenia, za które należałoby orzec środek karny, a także w wypadku określonym w art. 10 § 1 Kodeksu wykroczeń. W sytuacji określonej w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego jest możliwe jedynie, gdy w zakresie wszystkich naruszonych przepisów postępowanie mandatowe jest dopuszczalne.

§ 3. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi wzory formularzy mandatu karnego oraz szczegółowy sposób nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, mając na względzie potrzebę ujednolicenia zasad wymierzania przez funkcjonariuszy uprawnionych organów grzywny w drodze mandatu karnego, a także pouczenia osób ukaranych mandatem o ich prawach i obowiązkach.

Art. 97. § 1. ⁽³⁹⁾ W postępowaniu mandatowym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego może ją nałożyć jedynie, gdy:

  1)   schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia,

  2)   stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego, a nie zachodzi wątpliwość co do osoby sprawcy czynu

- w tym także, w razie potrzeby, po przeprowadzeniu w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniających, podjętych niezwłocznie po ujawnieniu wykroczenia. Nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego nie może nastąpić po upływie 14 dni od daty ujawnienia czynu w wypadku, o którym mowa w pkt 1, i 30 dni w wypadku, o którym mowa w pkt 2.

§ 2. Sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego.

§ 3. Funkcjonariusz nakładający grzywnę obowiązany jest określić jej wysokość, wykroczenie zarzucone sprawcy oraz poinformować sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy.

Art. 98. § 1. W postępowaniu mandatowym można nakładać grzywnę w drodze mandatu karnego:

  1)   wydawanego ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył,

  2)   kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru,

  3)   zaocznego.

§ 2. ⁽⁴⁰⁾ Mandatem karnym, o którym mowa w § 1 pkt 1, może być nałożona grzywna jedynie wobec osoby czasowo przebywającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub niemającej stałego miejsca zamieszkania albo pobytu. Mandat taki staje się prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi, który ją nałożył.

§ 3. ⁽⁴¹⁾ Mandatem karnym, o którym mowa w § 1 pkt 2, może być nałożona grzywna jedynie wobec osoby innej niż wymieniona w § 2. Mandat powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia grzywny w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu oraz o skutkach nieuiszczenia grzywny w terminie. Staje się on prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego.

§ 4. Mandatem karnym zaocznym można nałożyć grzywnę w razie stwierdzenia wykroczenia, którego sprawcy nie zastano na miejscu jego popełnienia, gdy nie zachodzi wątpliwość co do osoby tego sprawcy; mandat taki pozostawia się wówczas w takim miejscu, aby sprawca mógł go niezwłocznie odebrać.

§ 5. Mandat karny, o którym mowa w § 1 pkt 3, powinien wskazywać, gdzie w terminie 7 dni od daty jego wystawienia ukarany może uiścić grzywnę, oraz informować o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Staje się on prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny we wskazanym miejscu i terminie.

Art. 99. W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w wyznaczonym terminie grzywny nałożonej mandatem zaocznym, organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. We wniosku tym należy zaznaczyć, że obwiniony odmówił przyjęcia mandatu albo nie uiścił grzywny nałożonej mandatem zaocznym, a w miarę możności podać także przyczyny odmowy.

Art. 100. Ściąganie grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Grzywna ta stanowi dochód budżetu państwa, a gdy nałoży ją funkcjonariusz organu podległego władzom jednostki samorządu terytorialnego - stanowi dochód tej jednostki samorządu.

Art. 101. § 1. Prawomocny mandat karny podlega uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego złożony w zawitym terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się mandatu lub z urzędu.

§ 2. ⁽⁴²⁾ Uprawniony do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona grzywna. W przedmiocie uchylenia mandatu karnego sąd orzeka na posiedzeniu. W posiedzeniu ma prawo uczestniczyć ukarany, organ, który lub którego funkcjonariusz nałożył grzywnę w drodze mandatu, albo przedstawiciel tego organu oraz ujawniony pokrzywdzony. Przed wydaniem postanowienia sąd może zarządzić stosowne czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu karnego.

§ 3. Uchylając mandat karny nakazuje się podmiotowi, na rachunek którego pobrano grzywnę, zwrot uiszczonej kwoty.

Art. 102. Nadzór nad postępowaniem mandatowym sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, a w sprawach, o których mowa w art. 95 § 3 - Główny Inspektor Pracy.

PYT. 34 Postępowanie nakazowe.

Art. 93. 

§ 1. Sąd na posiedzeniu może wydać wyrok nakazowy w sprawach o wykroczenia, w których wystarczające jest wymierzenie nagany, grzywny albo kary ograniczenia wolności. Sąd orzeka bez udziału stron.

§ 2. Orzekanie w postępowaniu nakazowym może nastąpić, jeżeli okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Wydając wyrok nakazowy, sąd uznaje za ujawnione dowody dołączone do wniosku o ukaranie.

§ 3. Wyrokiem nakazowym można orzec również środek karny.

§ 4. Postępowanie nakazowe jest niedopuszczalne, jeżeli zachodzą okoliczności określone w art. 21 § 1.

Art. 21. 

§ 1. W postępowaniu w sprawie o wykroczenia obwiniony musi mieć obrońcę przed sądem, jeżeli:

   1)   jest głuchy, niemy lub niewidomy,

   2)   zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności.

§ 2. W wypadku, o którym mowa w § 1 pkt 2, obowiązek korzystania z pomocy obrońcy ustaje, jeżeli powołany biegły stwierdzi, że poczytalność obwinionego nie budzi wątpliwości, chyba że sąd postanowi inaczej.

§ 3. W wypadkach, o których mowa w § 1, udział obrońcy w rozprawie jest obowiązkowy, a w posiedzeniu, jeżeli ustawa tak stanowi.

§ 4. Jeżeli w wypadkach, o których mowa w § 1, obwiniony nie ma obrońcy z wyboru, wyznacza mu się obrońcę z urzędu.

Art. 94. 

§ 1. Do wyroku nakazowego stosuje się odpowiednio przepisy art. 504 i 505 z wyłączeniem zdania drugiego, a także art. 506 § 1-3, § 5 i 6 Kodeksu postępowania karnego.

§ 2. Na zarządzenie odmawiające przyjęcia sprzeciwu przysługuje zażalenie.

§ 3. Wyrok nakazowy, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnięto, staje się prawomocny.

PYT. 35 Postępowanie przyspieszone.

Art. 89. W postępowaniu przyspieszonym stosuje się przepisy o postępowaniu zwyczajnym, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej.

Art. 90. § 1. Postępowanie przyspieszone stosuje się do osób niemających stałego miejsca zamieszkania lub miejsca stałego pobytu, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione.

§ 2. Postępowanie przyspieszone stosuje się również do osób przebywających jedynie czasowo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione.

§ 3. ⁽³⁰⁾ Postępowanie przyspieszone stosuje się także wobec sprawców wykroczeń o charakterze chuligańskim.

§ 4. Postępowanie przyspieszone stosuje się ponadto, gdy ustawa tak stanowi.

§ 5. Postępowania przyspieszonego nie stosuje się wobec osób podlegających orzecznictwu sądów wojskowych.

Art. 91. § 1. W wypadkach, o których mowa w art. 90, w postępowaniu przyspieszonym orzeka się tylko wówczas, gdy sprawca został ujęty na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia i niezwłocznie doprowadzono go do sądu.

§ 2. Policja lub inny organ, któremu szczególne ustawy powierzają zadania w zakresie ochrony porządku lub bezpieczeństwa publicznego, w wypadku schwytania na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem sprawcy wykroczenia, o którym mowa w art. 90, może go zatrzymać i doprowadzić do sądu.

§ 3. Organ określony w § 2 może odstąpić od zatrzymania i przymusowego doprowadzenia sprawcy do sądu, zobowiązując go do stawienia się w sądzie w wyznaczonym czasie i miejscu ze skutkami wezwania, o których mowa w art. 71 § 4. Wydanego wówczas pod nieobecność obwinionego wyroku nie uważa się za zaoczny.

§ 4. W wypadku wskazanym w § 3 Policja i Straż Graniczna mogą zatrzymać sprawcy paszport lub inny dokument uprawniający do przekroczenia granicy, który wraz z wnioskiem o ukaranie przekazują sądowi. Zwrotu dokumentu dokonuje sąd, nie później niż przy wydaniu orzeczenia albo z chwilą zmiany trybu postępowania.

§ 5. Osoba wezwana przez organ, o którym mowa w § 2, do stawienia się w sądzie w charakterze świadka obowiązana jest stawić się we wskazanym czasie i miejscu; art. 49 i art. 50 § 1 stosuje się odpowiednio.

Art. 92. § 1. W postępowaniu przyspieszonym:

  1)   wniosek o ukaranie może ograniczyć się do wymogów wskazanych w art. 57 § 2 i § 3 pkt 1 i 3; może też być złożony ustnie do protokołu,

  2)   sąd bez zbędnej zwłoki przystępuje do rozpoznania sprawy, zaznaczając w protokole, że prowadzi ją w trybie przyspieszonym oraz odnotowując godzinę doprowadzenia obwinionego,

  3)   sąd zobowiązuje obwinionego do pozostania do dyspozycji sądu do zakończenia rozprawy pod rygorem wydania orzeczenia pod jego nieobecność; tak wydanego wyroku nie uważa się za zaoczny,

  4)   w razie przerwania rozprawy na okres dłuższy niż 3 dni sprawę rozpoznaje się w postępowaniu zwyczajnym,

  5)   w razie wydania wyroku pod nieobecność obwinionego w wypadkach, o których mowa w pkt 3 albo w art. 91 § 3, uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu, w pozostałych wypadkach uzasadnienie wyroku sporządza się tylko na wniosek strony złożony ustnie do protokołu rozprawy bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku,

  6)   termin do wniesienia środka odwoławczego wynosi 3 dni od daty ogłoszenia rozstrzygnięcia, gdy uzasadnienie sporządza się z urzędu, a w pozostałych przypadkach - 3 dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem,

  7)   sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę najpóźniej w ciągu miesiąca od daty jej wpływu do tego sądu.

§ 2. Sąd sporządza uzasadnienie w terminie 3 dni od daty ogłoszenia wyroku.

§ 3. W razie ustalenia, że brak jest warunków uzasadniających prowadzenie sprawy w trybie przyspieszonym:

  1)   prezes sądu przed wszczęciem postępowania zwraca oskarżycielowi wniosek o ukaranie do uzupełnienia braków formalnych, gdy wniosek ten ograniczał się do wymogów wskazanych w § 1 pkt 1, jeżeli jednak wniosek o ukaranie odpowiada wymogom określonym w art. 57 § 2-4, rozpoznaje się go w postępowaniu zwyczajnym,

  2)   sąd wydaje postanowienie o zmianie trybu na zwyczajny, gdy brak podstaw do prowadzenia postępowania przyspieszonego ustalono po wszczęciu postępowania.

PYT. 36 Postępowanie odwoławcze.

Art. 103. 

§ 1. Środkami odwoławczymi są apelacja i zażalenie.

§ 2. ⁽⁴³⁾ Od wyroku sądu pierwszej instancji służy stronom apelacja, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 3. Zażalenie przysługuje w wypadkach wskazanych w ustawie. Przysługuje ono stronom, a także osobie, której postanowienie, zarządzenie lub inne czynności bezpośrednio dotyczą.

§ 4. Orzeczenie można zaskarżyć w całości lub części.

Art. 104. 

§ 1. Sąd odwoławczy uchyla na posiedzeniu zaskarżone orzeczenie, niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów i wpływu uchybienia na treść orzeczenia, jeżeli:

   1)   orzeczenie wydała osoba nieuprawniona do orzekania albo sędzia podlegający wyłączeniu z mocy prawa lub niezdolny do orzekania,

   2)   sąd był nienależycie obsadzony lub orzeczenie nie zostało podpisane,

  3)   sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wojskowego albo sąd wojskowy orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,

3a)  ⁽⁴⁴⁾ sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,

  4)   orzeczono karę lub środek karny nieznany ustawie,

5)   zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia uniemożliwiająca jego wykonanie,

6)   obwiniony nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 21 § 1 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,

7)   zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 5 § 1 pkt 4-10.

§ 1a. ⁽⁴⁵⁾ Uchylenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w § 1 pkt 6 oraz w art. 5 § 1 pkt 4 i 5 może nastąpić tylko na korzyść obwinionego.

§ 2. Sąd odwoławczy może orzec surowszą karę aresztu tylko wtedy, gdy nie zmienia ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku.

Art. 105.

 § 1. Apelację wnosi się na piśmie w terminie 7 dni od daty otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 2. Wniesienie apelacji przed upływem terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie orzeczenia wywołuje skutki wskazane w art. 35 § 1 i podlega rozpoznaniu; można ją uzupełnić w terminie wskazanym w § 1.

§ 3. O przyjęciu apelacji zawiadamia się strony, obrońców i pełnomocników, po czym akta przekazuje się niezwłocznie sądowi odwoławczemu.

Art. 106. 

§ 1. Strony mają prawo uczestniczyć w rozprawie i w posiedzeniu sądu odwoławczego. Udział stron nie jest obowiązkowy, chyba że prezes sądu lub sąd tak zarządzi. Obowiązkowy jest jednak udział obrońcy w wypadku określonym w art. 21 § 1.

§ 2. Sąd odwoławczy na żądanie obwinionego pozbawionego wolności zarządza jego sprowadzenie na rozprawę, chyba że uzna za wystarczający udział w rozprawie jego obrońcy. Jeżeli obwiniony nie ma obrońcy, wyznacza się obrońcę z urzędu.

§ 3. Niestawiennictwo prawidłowo zawiadomionych o terminie stron i ich przedstawicieli procesowych nie tamuje rozpoznania sprawy, chyba że stawiennictwo było obowiązkowe.

Art. 106a. 

Sąd odwoławczy może, uznając potrzebę uzupełnienia przewodu sądowego, przeprowadzić dowód na rozprawie, jeżeli przyczyni się to do przyśpieszenia postępowania, a nie jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości lub w znacznej części. Dowód można dopuścić również przed rozprawą.

Art. 107. 

§ 1. Uzasadnienie wyroku sąd odwoławczy sporządza w terminie 7 dni.

§ 2. Uzasadnienie wyroku utrzymującego w mocy wyrok sądu pierwszej instancji sporządza się wyłącznie na żądanie strony, złożone w terminie zawitym 7 dni od daty wydania wyroku przez sąd odwoławczy.

§ 3. W uzasadnieniu należy podać, czym kierował się sąd wydając wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji sąd uznał za zasadne albo niezasadne.

Art. 108. 

Zażalenie wnosi się na piśmie w terminie 7 dni od daty ogłoszenia rozstrzygnięcia albo ustnie do protokołu rozprawy lub posiedzenia, a gdy podlega ono doręczeniu, od daty doręczenia lub od daty dokonania zaskarżonej czynności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 109. 

§ 1. W postępowaniu odwoławczym stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania przed sądem pierwszej instancji, chyba że przepisy niniejszego rozdziału stanowią inaczej.

PYT. 37 Nadzwyczajne środki zaskarżenia

Kasacja

Art. 110. 

§ 1. Kasację w sprawach o wykroczenia może wnieść wyłącznie Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich, a w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych także Naczelny Prokurator Wojskowy.

Kasację można wnieść od każdego prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie sądowe.

§ 2. Niedopuszczalne jest uwzględnienie kasacji na niekorzyść obwinionego wniesionej po upływie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

§ 3. Kasację wnosi się bezpośrednio do Sądu Najwyższego.

Art. 111. 

Kasacja może być wniesiona tylko z powodu uchybień wskazanych w art. 104 § 1 lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia; kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary.

Wznowienie postępowania

Art. 113. 

§ 1. Do wznowienia postępowania prawomocnie zakończonego w trybie przepisów niniejszego kodeksu stosuje się odpowiednio przepisy art. 540-542, 544 § 2 i 3 oraz art. 545-548 Kodeksu postępowania karnego.

§ 2. Do wniosku o wznowienie postępowania strona nie będąca prokuratorem dołącza dowód wniesienia opłaty sądowej; opłata ta podlega zwrotowi w razie uwzględnienia wniosku.

§ 3. W kwestii wznowienia orzeka na posiedzeniu jednoosobowo sąd okręgowy, a w sprawie zakończonej orzeczeniem tego sądu - jednoosobowo sąd apelacyjny.

§ 4. W sprawach należących do właściwości sądów wojskowych w kwestii wznowienia orzeka na posiedzeniu jednoosobowo wojskowy sąd okręgowy, a w sprawie zakończonej orzeczeniem tego sądu lub Sądu Najwyższego orzeka Sąd Najwyższy - Izba Wojskowa.

PYT. 38 Odszkodowanie za niesłuszne ukaranie lub zatrzymanie

Art. 114. 

§ 1. Obwinionemu, który w wyniku kasacji lub wznowienia postępowania został następnie uniewinniony albo wobec którego umorzono postępowanie wskutek okoliczności nieuwzględnionych we wcześniejszym postępowaniu, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłą z wykonania względem niego w całości lub części kary lub środka karnego, których nie powinien był ponieść.

§ 2. Odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje także osobie niewątpliwie niesłusznie zatrzymanej oraz osobie osadzonej w zakładzie karnym na podstawie art. 82 § 5 pkt 2 albo pkt 3, która następnie została prawomocnie uniewinniona albo wobec której prawomocnie umorzono postępowanie.

§ 3. W razie śmierci obwinionego, który żądanie odszkodowania i zadośćuczynienia zgłosił za życia, prawa jego przechodzą na małżonka, dzieci i rodziców.

Art. 115. 

§ 1. Roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie należy zgłosić w sądzie okręgowym, w okręgu którego wydano orzeczenie w pierwszej instancji lub w którym nastąpiło zwolnienie zatrzymanego.

§ 2. Roszczenia, o których mowa w § 1, przedawniają się po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia uniewinniającego lub umarzającego postępowanie, o którym mowa w art. 114 § 1, albo od daty zwolnienia zatrzymanego.

§ 3. W przedmiocie roszczenia orzeka jednoosobowo wyrokiem sąd okręgowy na rozprawie. Postępowanie w sprawie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne ukaranie oraz za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie wolne jest od kosztów.

§ 4. Żądający odszkodowania może ustanowić pełnomocnika, którym może być adwokat lub radca prawny. Przepis art. 30 § 2 stosuje się odpowiednio.

---