LABORATORIUM UKŁADÓW ELEKTRONICZNYCH

Ćwiczenie 6

SUMATORY I KOMPARATORY

Ćwiczenie 6 / wkładki DM 221..,DM 221B

SUMATORY I KOMPAKTORY

6.1. WSTĘP

Tematem ćwiczenia są elementarne układy sumatorów i komparatorów liczb binarnych , przeznaczone do zastosowań w układach i systemach cyfrowych . Pierwsza częśc ćwiczenia polega na badaniu funkcji realizowanych przez układy sumatorów a także metod budowy sumatorów wielobitowych .W tej części ćwiczenia badane są kolejno prosty półsumator dwubitowy ; dwubitowy sumator pełny i czterobitowy sumator ekumulujący.

W drugiej części ćwiczenia prowadzona jest analiza działania 3 układów komparatorów: prostego komparatora wykrywającego równość dwóch słów dwubitowych ; komparatora określającego relację mniejszości ; większości i równości dwóch liczb dwubitowych oraz komparatora opartego na zasadzie zaliczania impulsów zegarowych .

Celem ćwiczenia jest eksperymentalne przedstawianie sposobów sumowania i porównywania liczb binarnych za pomocą układów cyfrowych TTL.

6.2 OPIS TECHNICZNY UKŁADÓW BINARNYCH

6.2.1 Układy sumatorów / wkładka DM221A/

Wkładka DM221A zawiera trzy układy sumatorów przedstawionych na rysunku 6.1:

1. jednobitowy półsumator zbudowany z elementarnych bramek ;

2. jednobitowy pełny sumator ,również zbudowany z elementarnych barmek ;

3. czterobitowy sumatro akumulujący zbudowany z elementów średniej skali integracji .

poziomy wejściowe sumatora „a” wymusza się przez podanie na gniazda XO, YO

napięć z generatora stanów logicznych , natomiast stany wyjść sumy ZO i przeniesienia CO

wskazywane są przez diody elektroluminescencyjne o barwie czerwonej . Świecenie diody oznacza stan wysoki wyjścia .

Poziomy wejść informacyjnych układu „b” wymusza się przez podanie do wejść X1,Y1 napięć generatora SN1222, natomiast wejście przeniesienia podłączone jest do przeniesienia z układu „a” .Stany wyjść sumy Z1 i przeniesienia C1 wskazywane są przez czerwone diody LED, przy czy świecenie diody oznacza stan wysoki odpowiedniego wyjścia

Układ sumatora akumulującego z rys.6.1.c posiada wejścia informacyjne dołączone do gniazd Y0, Y1, Y2 a także wejscie zerujące rejestr dołączone do gniazda CLR.Do wejść tych powinny być doprowadzone napięcia z generatora stanów logicznych SN1222. Ponadto układ posiada wejście wpisuje do rejestru dołączone do gniazda CP, do którego doprowadza się impulsy z generatora SN3311 .Impulsy te powinny być generowane pojedynczo / wyzwalane ręcznie/ .

Wyjścia układu c doprowadzone są do gniazd S0, S1, S2,S3, gdzie mogą być obserwowane za pomocą wskaźnika stanów logicznych SN9111 . Stan wyjścia przeniesienia układu obserwowany jest za pomocą diody LED oznaczonej symbolem C .

Poziomy logiczne w wewnętrznych punktach układów z rys. 6.1.b i c mogą być obserwowane za pomocą sondy logicznej dołączonej do punktów pomiarowych A -L. Przewód zasilający sondy logicznej dołączć należy do gniazda „probe”.

Rozmieszczenie diod wskaźnikowych i punktów pomiarowych zilustrowano na rys. 6.3.

6.2.2. Układy komparatorów / wkładka DM 221B/

Wkładka DM221B /rys.6.4 / zawiera trzy układy komparatorów :

1. proste komparator wykrywający równość dwóch słów bitowych ;

2. komparator umożliwiający określenie relacji większości ,mniejszości i równości dwóch dwubitowych liczb binarnych ;

3. układ określający nieostre nierówności między dwa czterobitowymi liczbami wykorzystujący odliczenie impulsów zegarowych .

Komparatory z rys.6.4 a i b zbudowane są z bramek małej skali integracji i umozliwiają prześledzenie ich działania za pomocą sondy logicznej dołączonej do punktów pomiarowych A-I . Stany wyjść komparatorów wskazywane są przez czerwone diody LED, przy czym stanowi wysokiemu wyjścia odpowiada świecenie diody .Wejścia obu komparatorów połączone są równolegle do gniazd A0, A1- pierwsza porównywana liczba i B0, B1 - druga . Do wejść tych powinien być dołączony generator stanów logicznych SN1222.

Rys 6.1. Schemat ideowy wkładki LM 221A

Rys 6.2. Płyty czołowe układów badanych DM221 A i B

Rys 6.3. rozmieszczxenie elementów wskaźnikowych na płytkach DM 221 A i B

Układ przedstawiony na rys.6.4.c składa się z dwóch liczników rewersyjnych z wpisem równoległym oraz bramek blokujących zaliczane w przypadku zerowego stanu jednego z liczników . Wejścia informacyjne obu liczników dołączone są do gniazd odpowiednio A0, A1, A2, A3 i B0,B1, B2, B3 .

Do wejść tych doprowadzone powinny być napięcia z generatorów SN1222. Sygnał zegarowy doprowadzony powinien być z generatora impulsów SN3311 do gniazda „clock” , przy czy impulsy te mogą być generowane pojedynczo /wyzwalanie ręczne /lub w sposób ciągły . Na płycie czołowej znajduje się do ręcznego wpisywania początkowego stanu obu liczników .

Rozmieszczenia diod wskaźnikowych i punktów pomiarowych zilustrowano na rys.6.3

6.3WYKAZ APARATURY POMOCNICZEJ

Do wykonania ćwiczenia potrzebne sa nastepujące przyrządy pomocnicze :

-generator stanów logicznych TTL czterowyjściowy /2 sztuki SN1222/

-generator impulsów zegarowych SN 3311

-wskaźnik stanów logicznych SN9111

-sonda logiczna .

6.4 ZAGADNIENIA WSTĘPNE I PROJEKTOWE

1.Zaprojektować sekwencję stanów podawanych na wejściu kładów binarnych we wszystkich eksperymentach.

2. Opracować i narysować w protokole schematy pomiarów do wszystkich eksperymentów omawianych w p.6.5.

Rys 6.4. schemat ideowy wkładki DM 221 B

6.5 OBSERWACJE I POMIARY

6.5.1 Określanie funkcji wyjść sumatora i półsumatora

Podając różne kombinacje poziomów logicznych na wejścia informacyjne , określić tablice funkcji wyjść Z0, C0, Z1 ,C1, a także tablice funkcji punktów wewnętrznych A,B,H, układów sumatora i półsumatora jednobitowego .Wykorzystując układy z rys.6.1 a i b , tworzące wspólnie sumator dwubitowy ,dodac kilka liczb dwubitowych . Określić tablice funkcji wyjść sumatora dwubitowego. Wejścia X0,X1, Y0,Y1, należy wysterować z generatora stanów logicznych SN1222

Zagadnienia :

1. sformuować równania opisującego funkcje wyjść sumatora pełnego i półsumatora

2. zaproponować sposób budowy pełnego sumatora wielobitowego

3. określić wpływ liczb bitów sumatora na szybkosc jego działania i podac metody zwiększania tej szybkości.

6.5.2 Badanie sumatora akumulującego

Za pomocą układu z rys.6.1c dodać dwie liczby , obserwując stany w punktach I-L wszystkich fazach dodawania .Dodać do siebie cztery liczby tak ,aby spowodować wystąpienie nadmiaru . Zbudować przy użyciu sumatora akumulującego licznik w przód i tył /rewersyjne/ . Wejścia informacyjne i zerujące należy wysterować z generatora SN1222 , natomiast do wejścia wpisującego doprowadzić sygnał z generatora SN3311 wyzwalanego ręcznie .

Zagadnienia :

1. wyjaśnic różnicę międzu sumatorami badanymi w obu częściach ćwiczenia,

2. zaproponować sposób budowy układu odejmującego dwie liczby od siebie wykorzystującego zasadę działania sumatora akumulującego .

6.5.3 Określanie tablic funkcji wyjść komparatorów liczb binarnych

Podając wszystkie możliwe kombinacje stanów do wejść układów z rys. 6.4 a i b określić tablice funkcji wyjść obu układów . Obserwując stany w punktach A-I napisać równania opisujące działanie komparatorów . Wejścia układów wysterować z generatora SN1222.

Zagadnienia :

1. na podstawie układu z rys.6.4 a zaprojektować układ wykrywający równość dwóch liczb czterobitowych ,

2. zaprojektować układ realizujący funkcję identyczną z funkcją układu przedstawionego na rys.6.4 a zbudowany wyłącznie z bramek NAND,

3. wyjaśnić działanie układu z rys.6.4 b i podać sposób zwiększenia liczby bitów porównywanych liczb .

1. Obserwacja działania sekwencyjnego układu porównującego liczby

Opisując różne stany początkowe liczników zaobserwować efekt zliczania impulsów zegarowych .Obserwując sondę logiczną stany w punktach J i K prześledzić blokowanie zegara w momencie osiągnięcia stanu zerowego przez jeden z liczników . Wejścia informacyjne liczników należy wysterować z generatorów SN1222 , wejście impulsów zegarowych należy połączyć z wyjściem generatora SN3311 wyzwalanego ręcznie .

Zagadnienia:

1. wyjaśnić działanie układu ,

2. podać sposób zmodyfikowania układu tak ,aby wykazywał on ostre nierówności.

---