Sałata dzika (Lactuca virosa L)

Opis:

Sałata dzika to inaczej sałata jadowita (Lactuca virosa L.) jest to gatunek roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae Dumort). Kiedyś uprawiana, teraz jest to roślina zawleczona i zdziczała (efemerofit). Sałata jadowita może rosnąć prawie wszędzie, jeżeli zapewnione jej będzie odpowiednie nawilżenie gleby. Lubi bogatą w minerały, luźną ziemię z dobrym drenażem. Rozmnaża się poprzez nasiona. Roślina wieloletnia rosnąca naturalnie w południowej i centralnej Europie, a także rozpowszechniona w północnej Azji.

Systematyka:

Pokrój: Roślina roczna lub dwuletnia.

Łodyga i liście:

Łodyga: Łodyga gładka, bladozielona, czasami z fioletowymi plamkami. Osiąga wysokość od 50 do 150 cm. Dołem łodyga kwitnie w szczeciniasto, na górze - gładka, rozgałęziona. Wszystkie części rośliny na przełomie wydzielają biały, piekący sok mleczny.

Liście: Odziomkowe wycinano-ząbkowane lub pierzastosieczne, zwężone w ogonek o strzałkowatej nasadzie. Dolne łodygowe liście są niebieskawo-zielone, eliptyczno-lancetowate, ząbkowane o kolczastym nerwie głównym. A górne prawie siedzące, całobrzegie, nasadą obejmują łodygę.

Kwiaty: Zbierane po 6-12 w niewielki koszyczek. Tworzą piramidalne wiechy. Kwiaty są języczkowe jasnożółte i kwitną od lipca do sierpnia.

Owoce: Czarna, podługowata niełupka z dzióbkiem zaopatrzonym w puch kielichowy. Nasiona tej rośliny są koloru czarnego z kępką srebrzystych włosków na szczycie.

Zastosowanie:

W medycynie używana była jako substytut opium. Mleczko żywiczne ma tutaj właściwości przeciwbólowe, przeciwkaszlowe i może pomagać w bezsenności. Zapobiega skurczom mięśni, kolce jelitowej, bolesnej menstruacji. W czasach wiktoriańskich jadowita sałata była znana jako środek przeciwbólowy i uspokajający. Niektórzy sądzili, że alkaloidy tego zioła są niebezpieczne - mogą powodować bezpłodność.

Naukowa nazwa sałaty jadowitej Lactuca virosa pochodzi od właściwości tej rośliny. Zeskrobując wierzchnią warstwę liścia lub łodygi pojawi się w tym miejscu mleczko. Słowo lactuca odwołuje się do łacińskiego określenia mleka. W historii roślina właśnie w ten sposób była traktowana, by uzyskać materiał podobny do opium. Zebraną żywicę formowano w kulki i suszono, by nadawała się do palenia.

Wysoka zawartość lateksu w materiale roślinnym była powodem wykorzystywania jadowitej sałaty jako alternatywnego źródła gumy podczas II Wojny Światowej.

Lactucarium - sok mleczny sałaty jadowitej pachnie podobnie do opium i smakuje tak samo gorzko. Gdy jest palony, lub zjedzony działa bardzo łagodnie odurzająco powodując lekko euforyzujący stan rozmarzenia.

W połowie lat 70. ekstakty sałaty do palenia były sprzedawane w Stanach Zjednoczonych pod nazwami handlowymi jak "L'Opium" i "Lettucene". Podczas szczytu popularności tej "używki" nie stwierdzono przypadków toksyczności lub wywołania uzależnienia.

Alkaloidy zawarte w sałacie jadowitej to m.in. laktucyna, laktukopiryna, flawonoidy oparte na kwercetynie, kumaryny i inne. W surowcu występuje także olejek eteryczny.

We wszystkich częściach rośliny występuje biały, brunatniejący sok mleczny, zawierający 0,5-0,9% (w suchym 5-9%) laktucyny i jej estru laktukopiryny. Toksycznie działają obecne w soku mlecznym gorycze: laktucyna i laktukopiryna. Laktucyna jest bardziej aktywna niż laktukopiryna. Oba związki działają ośrodkowo uspokajająco i depresyjnie (już we względnie małych dawkach jako antagoniści kofeiny), lecz dużo słabiej od morfiny. W odróżnieniu od morfiny nie wykazują działania analgetycznego. Obecnie w USA w środowiskach toksykomanów istnieje zainteresowanie sałatą do celów odurzania się. Uważa się, że Lactucarium nie powoduje zależności lekowej Toksyczność obu goryczy jest względnie słaba.

2

---