CZĘŚĆ II
1.Klasycyzm okresu stanisławowskiego.
Okres stanisławowski obejmuje lata 1764-95 (PL), w Europie od 1750 roku. W czasie tego okresu miały miejsce: 1772- I rozbiór Polski; 1788-92 uchwalenie konstytucji, sejm wielki; 1793 II rozbiór Polski; 1795 III rozbiór Polski.
Źródła klasycyzmu: z Rzymu i Grecji.
W PL w tym okresie tworzyli m.in:
1.Szymon Bogumił Zug- organizuje wiele obiektów klasycystycznych. Architekt i projektant ogrodów pochodzenia saskiego działający w Polsce (krajobrazowych założeniach ogrodowych reprezentował nurt preromantyczny). Jego ważniejsze dzieła: kościół ewangelicko-augsburski w Warszawie (1777-82), pałac Poniatowskiego, Sala Kolumnowa w pałacu w Łańcucie.
2.Dominik Merlini- polski architekt pochodzenia włoskiego. 1773 mianowany architektem króla Rzeczpospolitej. Twórca warszawskich Łazienek. Według jego planów zbudowano lub przebudowano w Warszawie i w kraju wiele budynków użyteczności publicznej i prywatnych ( m.in. przebudowa zamku królewskiego-sala Audiencyjna, sypialnia, sale: Ansamblowa, Rycerska, Tronowa i kaplica; przebudowa zamku ujazdowskiego).Ściśle nawiązywał do Palladiego.
3.Jan Chrystian Kamsetzer(Kamzecer)- polski architekt i dekorator wnętrz, czołowy przedstawiciel klasycyzmu w Polsce. Od 1773 w Warszawie, przebywał na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego i pracował m.in. przy przebudowie Zamku Królewskiego wraz z Dominikiem Merlinim w latach 1779-1785 i pałacu w Łazienkach w latach 1793-1795.
2. Klasycyzm królestwa kongresowego.
1807- powstanie królestwa kongresowego; 1812 okres wojen; 1815 powstanie królestwa polskiego; 1830 powstanie listopadowe.
1.do 1815r. niewiele się buduje.
2.Lata 1815-1830 tzw. „złoty wiek polskiego klasycyzmu”.
3.Jakub Kubicki- polski architekt okresu klasycyzmu, uczeń Domenico Merliniego, stypendysta fundacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego po powrocie ze stypendium we Włoszech buduje w warszawie ( np. Belweder-przebudowa 1818-22), buduje rogatki-mały budynek, parterowy albo dwukondygnacyjny stawiany przy głównym trakcie komunikacyjnym prowadzącym do miasta.
4.Chrystian Piotr Aigner- polski architekt i teoretyk architektury. Twórczość Aignera reprezentuje dojrzały klasycyzm. Jego dzieła to m.in. kościół św. Aleksandra(1823) na cześć ówczesnego króla Polski; buduje pałac, świątynię Sybilli, park i kościół w Puławach tzw. Puławy Czartoryskich.
Klasycyzm charakteryzował się zwrotem w kierunku natury, okresów pierwotnych.
Ogrody w tym okresie kształtowane były bardzo swobodnie. Łódź - miasto ukształtowane w klasycyzmie. W tym czasie kształtuje się model pałacu polskiego: pałace przeważnie dwukondygnacyjne. Powstaje wiele budynków obronnych.
3.Neostyle i eklektyzm XIX wieku.
Eklektyzm- z greckiego słowa eklektikós - "wybierający" - w architekturze XIX w. łączenie w jednej budowli w sposób swobodny elementów wybranych ze stylów historycznych. Początkowo było to niemal bezkarne łączenie różnych stylów, wchodzących w skład tzw. stylów historyzujących, czyli tych które były popularne jako style "neo-". Style te to: neorenesans, neobarok i neogotyk, czasem obserwuje się elementy klasycystyczne. Potem nastąpił pewien ład i porządek, w miejskich kamienicach eklektycznych obserwuje się dużo cech renesansowych. Np. okna z charakterystycznymi ozdobami, kolumny i podobne. Z czasem zaczęto budować również tylko w określonym stylu historyzującym. Przykład: Gmach Opery Paryskiej z 1875 r. (arch. - Charles Garnier).
Neostyle: neoromanizm, neogotyk, neorenesans, neobarok.
Neoromanizm - nurt w architekturze i sztuce XIX- wiecznego historyzmu, nawiązujący do architektury romańskiej. W stylu neoromańskim, tak jak i w neogotyku wznoszono głównie kościoły, ponadto - rzadziej - inne budynki użyteczności publicznej, np. teatry.
Neogotyk- Nawrót do cech stylu gotyckiego panujący od połowy XVIII wieku do początku wieku XX. Nawiązywał formalnie do gotyku ale cechowała go swoboda w posługiwaniu się formami, łączonymi niekiedy z motywami antycznymi i orientalnymi. Styl rozpowszechnił się w architekturze sakralnej a także w wiejskich rezydencjach typu zamkowego i pawilonach w parkach krajobrazowych i budownictwie użyteczności publicznej. Przebudowa katedry Warszawskiej (Idźkowski), w stylu neogotyckim angielskim. (1940- została zniszczona i odbudowana ponownie).
Neorenesans - nurt w architekturze XIX-wiecznego historyzmu, nawiązujący formalnie do architektury renesansowej. Rozwijał się jako wyraz badań nad sztuką renesansu włoskiego, z którego czerpał formy i detale architektoniczne.
Neobarok- Nurt w architekturze charakteryzujący się naśladownictwem form baroku, wyrażający się przede wszystkim w architekturze świeckiej - gmachach użyteczności publicznej, pałacach kamienicach.
4. Nowe materiały i konstrukcje XIX wieku.
Lata 1775-79 rewolucja w budownictwie . Zbudowano pierwszy most żeliwny nad rzeką Severn.
I NURT: Budownictwo mostowe ( żeliwo, stal)
1.W 1828 roku w Wiedniu von Mites użył po raz pierwszy w konstrukcji mostu wiszącego stalowego łańcucha. Most wiszący w Budapeszcie -most wiszący na Dunaju w Budapeszcie (o rozpiętości 202 metrów), skonstruowany przez angielskiego inżyniera W. T. Clarka w 1845 roku.
2.Most Kierbedzia - pierwszy warszawski stalowy most na Wiśle. Zbudowano go w latach 1859-64. Most miał sześć przęseł i długość ok. 500 m. W trakcie wojny został zniszczony- dzisiejszy most śląsko-dąbrowski.
3.Wiadukt Garabit (fr. Viaduc de Garabit) - żelaznym wiadukt kolejowy. Zbudowany w latach 1880-84 przez Gustawa Eiffela według jego własnego projektu. Całkowita jego długość wynosi 565 m, przy czym główne przęsło ma rozpiętość 165 m. Wyskokość filaru mostu wynosi 80 m.
4.Mosty miejskie- Most Poniatowskiego - zbudowany w latach 1904-14 most przez Wisłę w Warszawie, wtedy tzw. III most. Razem z mostem zbudowano 700 m wiadukt nad Powiślem, będący przedłużeniem Alei Jerozolimskich. Most ma osiem przęseł stalowych, wspartych na kamiennych filarach - długość całości - 506 m. Pierwotną architekturę wiaduktu, wieżyczki i pawilony zaprojektował Stefan Szyller (twórca budynków Politechniki Warszawskiej).
II NURT: Wystawy światowe.
1.1851-pierwsza wystawa w Londynie.
Kryształowy Pałac został zaprojektowany przez Josepha Paxtona. Jest to niezwykłą budowla nie tylko z powodu swoich rozmiarów, ale też ze względu na to, że wzniesiono ją z prefabrykatów. Składała się z żelaznej konstrukcji, w której umocowane były szyby z przezroczystego szkła. Kryształowy Pałac o długości 600 m, szerokości 120 m i wysokości 34 m otaczał olbrzymią przestrzeń. Budowa trwala ok. 0,5 roku.
2.1889 Wystawa w Paryżu.
Budowa wieży Eiffla. Jest to misterna, ażurowa, z kutego żelaza konstrukcja kratowa. Cała konstrukcja wieży składa się z 18 038 części metalowych i ok. 2,5 mln. nitów i jej całkowita masa, razem z betonowymi filarami wynosi ok. 10 000 ton. Konstrukcja wsparta jest na czterech trapezoidalnych podstawach o boku 25 m każdy. Posiada trzy tarasy, pierwszy na wysokości 58 m, drugi na wysokości 116 m a trzeci na wysokości 273 m. Zajmuje obszar o boku 125 m.
Hala Maszyn- średnica 140m.
III NURT- budownictwo szkieletowe.
1.1801- przędzalnia w Anglii- Zastosowano masywne ściany, szkielet ze słupów żeliwnych.
2.1850- Bogardus projektuje elementy prefabrykowane, żeliwne i szkło dla budownictwa.
Pod koniec XIX wieku zaczęto stosować przy budowlach żelbet. W 1903 roku powstaje w Paryżu budynek projektu Peretta w którym wykorzystano żelbet. (żelbetowa konstrukcja szkieletowa pozwoliła na swobodne, elastyczne kształtowanie wnętrz. Dom okazał się wielkim zaskoczeniem.)
5. Architektura przełomu wieków 1890-1914.
Secesja- jako kierunek w architekturze rozwijała się w latach 1895-1914, lecz zasadniczy rozkwit trwał do około 1905. Secesja była rezultatem poszukiwań wyzwolenia formy budynku z czystego naśladownictwa dawnych epok (historyzmu) i wytworzenia nowego stylu. Secesja stanowiła próbę stworzenia nowego stylu bez odniesienia do historii, lecz wyłącznie na podstawie motywacji estetycznej i natchnienia twórcy. Secesję cechowała forma stosunkowo abstrakcyjna, lecz jednocześnie o bogatej ornamentyce. Dąży do uzyskania miękkich linii, tworzy własny detal, który dąży do natury (kwiaty, liście). Przykład: A. Gaudi, Casa Mila w Barcelonie.
Szkoła chicagowska -to w architekturze określenie wczesnomodernistycznych trendów w twórczości architektów działających w Chicago pod koniec XIX i na początku XX w. Wznoszone przez szkołę chicagowską budynki posiadały kubiczną bryłę z płaskim dachem, stalową strukturę, widoczną w podziale elewacji oraz obszerne przeszklenia. Ściany elewacyjne pokryte były najczęściej fabrycznie produkowaną terakotą, lecz obfitowały w ornamenty, zwłaszcza w postaci wici roślinnych.
Szkoła chicagowska Louisa Sullivana- Prace nad udoskonaleniem konstrukcji szkieletowej doprowadziły ( 1880-90 ) do wznoszenia budynków wieżowych zwanych drapaczami chmur. W Chicago wyrosło wiele takich budynków.
6. Ekspresjonizm, modernizm.
Modernizm - ogólne określenie prądów w architekturze światowej rozwijających się w latach ok. 1918-1975, zakładających całkowite odejście nie tylko od stylów historycznych, ale również od wszelkiej stylizacji. Architektura modernistyczna opierała się w założeniu na nowej metodzie twórczej, wywodzącej formę, funkcję i konstrukcję budynku niemal wyłącznie z istniejących uwarunkowań materialnych. Architekci modernistyczni zakładali, że o pięknie budynku stanowi głównie jego funkcjonalność, a w każdym razie, iż przede wszystkim muszą zostać spełnione wymogi funkcji, którą ma pełnić obiekt. Przedstawiciele: Ludwig Mies van der Rohe, Walter Gropius, Le Corbusier. (do 1955)
Ekspresjonizm - w architekturze kierunek o cechach zarówno modernistycznych, jak i sprzecznych z modernizmem, rozwijający się w latach 1910-1935 w Europie, mający też swój odpowiednik w Stanach Zjednoczonych, gdzie bywa zazwyczaj określany jako Art Deco. Dla ekspresjonizmu charakterystyczne było silne podkreślanie kierunku pionowego lub poziomego, tworzenie dynamicznych form w celu wywołania wrażenia strzelistości, nowoczesności, czy prędkości w jakiej budynek funkcjonuje. Plastyczne formy czerpano z natury jak również nawiązywano do elementów gotyckich. Dla ekspresjonizmu charakterystyczne było silne podkreślanie kierunku pionowego lub poziomego, tworzenie dynamicznych form w celu wywołania wrażenia strzelistości, nowoczesności, czy prędkości w jakiej budynek funkcjonuje. Plastyczne formy czerpano z natury jak również nawiązywano do elementów gotyckich. Przedstawiciele: Erich Mendelsohn, Max Berg, Gaudi ( miedzy ekspresjonizmem a secesją).
Le Corbusier- dom może być zbudowany nad ziemią. Le Corbusier to jeden z najsłynniejszych architektów XX w., czołowy przedstawiciel modernistycznego stylu międzynarodowego. Jego wszechstronna działalność wpłynęła nie tylko na architekturę, ale także na sztuki plastyczne i urbanistykę. Postulaty architektury mieszkaniowej: konstrukcja słupowa (Pilotis), poziome okna, płaskie dachy i tarasy na dachach, wolny plan, wolna elewacja. Np. Dom bliźniaczy w Stuttgarcie.
Ludwig Mies van der Rohe- modernistyczny architekt niemiecki, działający również w Stanach Zjednoczonych, czołowy przedstawiciel stylu międzynarodowego. Pawilon niemiecki na wystawie międzynarodowej w Barcelonie.
Frank Lloyd Wright- amerykański architekt modernistyczny, jeden z najważniejszych projektantów XX wieku. Czerpał natchnienie z natury, a do swych prac wykorzystywał naturalne materiały budowlane. można go nazwać prekursorem architektury organicznej, czyli wkomponowanej i zespolonej z naturą. Jego budowle charakteryzowała przy prostocie bryły i dużej funkcjonalności rzutu ornamentyka, także w postaci ukrytego ornamentu, nie stronił też od form monumentalnych. Projektował domy prerie- w formie krzyża, wokół komina, kominka. Budynek musi się wiązać z terenem. Np. dom nad wodospadem.
8. Architekci Warszawy 1920-1939.
1.Świerczyński Rudolf - polski architekt rządowy okresu międzywojennego. Jeden ze współtwórców Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej w 1915. Punkt zwrotny w karierze Świerczyńskiego stanowi projekt siedziby banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie (1921) i późniejsze gmachy użyteczności publicznej jego projektu, gdzie od rozwiązań nawiązujących do klasycyzującej tradycji architektury polskiej przeszedł do form modernistycznych. Ministerstwo Komunikacji przy ul. Chałubińskiego w Warszawie.
2.Skórewicz Kazimierz- architekt; od 1906 działał w Warszawie, prowadził liczne prace konserwatorskie, m.in. na Zamku Królewskim (1915-18); gł. dzieło: gmach z salą posiedzeń Sejmu przy ul. Wiejskiej (1925-29); ponadto prowadził konserwację zamku książąt mazowieckich w Czersku, pałaców w Nieborowie i Arkadii, kośc. Klarysek w Zawichoście; autor pracy Zamek Królewski w Warszawie.
3.Tadeusz Tołwiński- specjalizował się w urbanistyce, Projekt Muzeum Narodowego w Warszawie.
4.Przybylski Czesław- architekt, prof. Politechniki W-wskiej; twórca licznych budowli użyteczności publicznej, m.in. gmach Centralnego Tow. Rolniczego, Teatr Polski, Państwowy Zakład Higieny, Ministerstwo Spraw Wojskowych (zniszczone), Dworzec Gł. (zburzony), Wydział Elektrotechniki i Technologii Chemicznej Politechniki W-wskiej, gmach Funduszu Kwaterunku Wojskowego - wszystkie w Warszawie, Teatr Miejski w Kaliszu; w swej twórczości przeszedł od eklektyzmu (z przewagą form klasycyzujących) do modernizmu, zachowując w nim jednak monumentalizm i pewne cechy neoklasyczne.
5.Romuald Gutt- polski architekt i wykładowca. Do głównych prac okresu międzywojennego należą domy jednorodzinne, szkoły, obiekty użyteczności publicznej, a także cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej. W tym okresie w twórczości Gutta przejawia się wpływ stylu modernistycznego. Charakterystyczne dla tamtego okresu jest użycie elementów odsłoniętych cegieł i form konstrukcyjnych budynków. Sam Gutt uważał, że naczelną zasadą w architekturze jest funkcjonalność i użyteczność. Przykłady: Dom oficerski Funduszu Kwaterunku Wojskowego, Siedziba Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych z 1928 r. (obecnie szpital im. Orłowskiego.
6.Franciszek Mączyński- był architektem, konserwatorem zabytków. Twórca dużej ilości kościołów, Ministerstwa Oświaty.
9. Architektura Zachodnia 1945-1955.
Głównym zadaniem w tym okresie była odbudowa kraju po wojnie.
1.PERRET -Odbudowa Hawru po zniszczeniach w 1944, odbudowa kościołów przed i powojennych, zastosował architekturę żelbetową
2.Le Corbusier- Blok marsylski, Gmach ONZ( pracował przy nim również Maciej Nowicki- jedyny polski architekt który zapisał się w historii architektury światowej), Kaplica Ronchamp.
3.Odbudowa Kolonii, Roterdamu
10.Architektura Polska 1945-1955
Powstaje Centralny Dom Towarowy ( dzisiejszy Smyk).
Architektura socrealistyczna 1945-1955:
Bardzo bogata ( PKiN, MDM, Ministerstwo rolnictwa).
Budownictwo mieszkaniowe jest tańsze, np. Muranów powstaje na gruzach getta, osiedle WSM Mokotowskie.
Budowa trasy W-Z (wąska bo samochody uznano za wymysł kapitalizmu)
Budowa Mariensztatu
Decyzja o odbudowie Starego Miasta od `0'
Odbudowa kościołów (katedra praska, kościół Jezuitów)
1.Romuald Gutt- tworzył już przed wojną. Po wojnie wykładał na Politechnice Warszawskiej oraz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Jest autorem także:projektu budynku GUS w Warszawie z 1948 r.
2.Bohdan Pniewski- polski architekt modernistyczny. gmach Narodowego Banku Polskiego w Warszawie 1947-1955, gmach Sejmu 1949-1952
CZĘŚĆ II
1. Architektura rzeźbiarska.
Architektura rzeźbiarska od 1955 roku.
1.Mies van der Rohe- pierwszy architekt modernizmu. Zaprojektował budynek jednokondygnacyjny cały ze szkła.
2.NERVI Pier Ligi- włoski konstruktor i architekt, jeden z najwybitniejszych twórców w dziedzinie żelbetowych konstrukcji budowlanych, stosował tzw. siatkobeton. 1958- Palazetto dello Sport- kryty stadion zbudowany na olimpiadę w 1960 roku, kopuła stadionu wykonana była z siatkobetonu. Sala Pawła VI w Watykanie.
3.Maciej Nowicki (1910-1951) to chyba najbardziej znany polski architekt. Poza tym, że podjął pracę nad zagadnieniami odbudowy zniszczonej Warszawy, współpracował z najbardziej doświadczonymi architektami świata, m.in. przy projektowaniu siedziby ONZ. Nie wrócił do kraju, czym się naraził Polsce. Został zaproszony do projektowania Nowego Miasta w Wilnie.
4.Frank Lloyd Wright- Najbardziej znanym zrealizowanym projektem Wrighta było Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. Budowla w kształcie białej spirali powstawała przez 17 lat (1942-1959).
5.Gottlieb Eliel Saarinen fiński architekt secesji i modernizmu. Projektuje budynek Kennedyego na lotnisku w Nowym Jorku.
6.Jørn Oberg Utzon - duński architekt modernistyczny, laureat Nagrody Pritzkera z 2003, znany przede wszystkim jako autor opery w Sydney(1957-1974).
7.Kenzō Tange ( 丹下 健三) - japoński architekt modernizmu i postmodernizmu działający na całym świecie, laureat Nagrody Pritzkera w 1987. Światową sławę zdobył Tange dzięki obiektom olimpiady w Tokio, pokazywanym przez telewizję na całym świecie, a także późniejszej wystawie światowej
8.Oscar Niemeyer, właściwie- najbardziej znany współczesny architekt brazylijski, nestor światowej architektury modernistycznej. Zaprojektował stolicę Brazylii, stosuje wielkie formy rzeźbiarskie.
2. Architektura postmodernistyczna.
Postmodernizm- Architektura postmodernistyczna cechuje się pluralizmem i złożonością. Zdaniem postmodernistów, architektura nie musi ulegać duchowi czasu i postępowi technicznemu, zaś przede wszystkim powinna zależeć od kontekstu, nastroju czy wreszcie osobistych upodobań architekta i inwestora.
Postmodernizm charakteryzuje się odrodzeniem detalu, często stosuje się detal historyczny (np. łuk, tympanon). Stosowano również zestawienie ścian szklanych z pełnymi elementami. Postmodernizm charakteryzował się zabawą formami klasycznymi przy uzyciu współczesnych materiałów.
Przedstawiciele postmodernizmu:
1.Philip Cortelyou Johnson- amerykański architekt i historyk sztuki, długoletni nestor amerykańskiej architektury. Główne dzieła: biurowiec IDS-Center w Minneapolis, 1968-1973.
2.Robert Venturi, amerykański architekt i teoretyk architektury, jeden z ojców architektury postmodernistycznej.
3.César Pelli- argentyński architekt. Ważniejsze prace: ambasada USA w Tokio, wieżowiec mieszkalny i rozbudowa Muzeum Sztuki Współczesnej w Nowym Jorku, Czterolistne Wieżowce (Four Leaf Towers) w Houston w Teksasie, Światowe Centrum Finansowe w Nowym Jorku.
4.eoh Ming Pei - amerykański architekt modernistyczny i postmodernistyczny chińskiego pochodzenia, laureat Nagrody Pritzkera. Ważniejsze dzieła: Piramida na dziedzińcu Luwru w Paryżu 1989, Bank of China Tower w Hongkongu 1982-1990
3. Poszukiwanie nowych rozwiązań ( B. Fuller, F.Otto, Piano)
DACHY NAMIOTOWE
1.Richard Buckminster "Bucky" Fuller (urodzony 12 lipca 1895 w Milton, w stanie Massachusetts - zmarł 1 lipca 1983), amerykański konstruktor, architekt, kartograf i filozof. Wsławił się skonstruowaniem 'kopuły geodezyjnej', budynku, którego półsferyczny szkielet wypełniony wielokątami nadawał zaskakujące rezultaty pod względem wytrzymałości, stabilności i łatwości wybudowania w połączeniu z niskimi kosztami
2.Frei Otto - niemiecki architekt i inżynier. Syn i wnuk niemieckich rzeźbiarzy wpłynął na ożywienie architektury stosując płaszczyzny "namiotowe". Jego najbardziej znaną realizacją są przekrycie nad Stadionem Olimpijskim w Monachium (1972).
3.Renzo Piano - włoski architekt. Uczył się, a potem sam nauczał na Politechnice w Mediolanie. W latach 1965-1970 pracował z Louisem Kahnem i Makowskym. Od 1971 do 1977 współpracował z Richardem Rogersem - ich najbardziej znany projekt to Centre Georges Pompidou w Paryżu (1977).
4. Realizacje w Polsce i Warszawie w latach 1955-1989.
Pierwszym budynkiem który zrywa z socrealizmem jest Stadion X-lecia.
Józef Sigalin, polski architekt i urbanista. Współogranizator Biura Planowania i Odbudowy PKWN i w latach 1945-1950 praktycznie organizator i kierownik Biura Odbudowy Stolicy. W latach 1951-1956 pierwszy naczelny architekt Warszawy i współtwórca Planu Generalnego Warszawy w latach 1951-1953.
Działacze:
1.Bohdan Pniewski-polski architekt modernizmu; odbudowa i rozbudowa Teatru Wielkiego w Warszawie, 1965, Dom Chłopa w Warszawie, 1957-1962. Najwybitniejszy architekt tego okresu.
2.Zbigniew Karpiński, polski architekt. Bierze udział w konkursach architektonicznych i wraz z J. Kowarskim wygrywa konkurs na Ambasadę Polską w Pekinie. W 1958 uzyskuje I nagrodę ex aequo w konkursie na zabudowę Ściany Wschodniej(określenie zabudowy wschodniej strony ulicy Marszałkowskiej w Warszawie, pomiędzy Alejami Jerozolimskimi i ulicą Świętokrzyską.), w wyniku czego jako generalny projektant (od 1960) realizuje wraz z zespołem w latach 1962-1969 nową wersję tego projektu. Za projekt i realizację "Strony Wschodniej" w 1971 otrzymuje Nagrodę Ministra. Budownictwa, a w 1972 indywidualną Nagrodę Państwową I stopnia w dziedzinie techniki.
3.Hala widowiskowo-sportowa Spodek w Katowicach, Maciej Gintowt, Maciej Krasiński, 1971 - jeden z pierwszych w skali światowej obiektów z dachem zrealizowanych w systemie tensigrity, w formie wielkiej nachylonej półczaszy nakrytej płaszczyzną zawieszoną na napiętych na obwodzie linach.
5. Planowanie przestrzenne w Polsce.
Urbanistyka- nauka o budowaniu miasta i o kierowaniu jego rozwojem.(pojęcie nowoczesne- urbanistyka jako nauka funkcjonuje od XIX/XX wieku). Zajmuje się również planowaniem osiedli.
Pierwsze zorganizowane służby urbanistyczne powstały w Holandii.
Planowanie przestrzenne- praktyka urbanistyki.
1.Planowanie przestrzenne -to całokształt działań zmierzających do zapewnienia prawidłowego rozwoju poszczególnych obszarów kraju, sztuka organizowania przestrzeni na potrzeby człowieka, przy jednoczesnym uwzględnieniu wzajemnych powiązań poszczególnych regionów, a nawet nadrzędnych interesów ogólnokrajowych.
2.Plan miejscowy zagospodarowania przestrzennego: stanowi podstawę "planowania przestrzennego" w gminie. Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest aktem prawa miejscowego. Przy sporządzaniu planów miejscowych wiążące są ustalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, pod rygorem nieważności planu.
3.Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, najczęściej określane w skrócie jako studium uwarunkowań lub studium - dokument określający w sposób ogólny planowany sposób zagospodarowania całego terytorium gminy, zawierający informacje o położeniu przeznaczonych pod zabudowę obszarów, przebiegu głównych szlaków komunikacyjnych, terenów chronionych itp. Studium uchwalane jest jako uchwała rady gminy, nie posiada jednak rangi przepisu prawa miejscowego, stanowiąc jedynie podstawę do opracowania miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustala się:
1.Przeznaczenie terenu oraz linie rozgraniczające tereny o różnych sposobach użytkowania. (zieleń, przemysł, tereny mieszkaniowe brutto itp.)
2.linie rozgraniczające ulice, place, drogi publiczne + uzbrojenie(…) od innych terenów funkcjonalnych
3.tereny przeznaczone do realizacji celów społecznych oraz linie rozgraniczające
4.granice i zasady zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie
5.zasady obsługi w zakresie infrastruktury technicznej ( wysypiska śmieci, zaplecze techniczne miasta)
6.lokalne warunki kształtowania zabudowy, gabaryty obiektów.
7.zasady podziału terenu na działki budowlane.
8.wytyczne dotyczące uzbrojenia i półuzbrojenia
9.tymczasowy sposób zagospodarowania przestrzennego
10.granice zorganizowanej działalności intensywnej i inwestycyjnej
6. Studium uwarunkowań kierunkowych rozwoju miasta - funkcje miasta
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta powinno określać:
1.Granice terenów ochrony : zabytków , przyrody
2.Położenie terenów przemysłowych
3.Położenie obszarów rolniczej przestrzeni produkcyjnej .
4.Obszary zabudowane i ewentualne zmiany
5.Obszary pod zabudowę
6.Kierunki rozwoju komunikacji i oczyszczalni ścieków
Podstawowe funkcje miasta:
1.M -mieszkalna: MW, MN
2.P- Praca: PP( I-V; I-najbardziej uciążliwy, V najmniej uciążliwy), PS
3.W, Z -Wypoczynek: ZP, ZD, Ł (zieleń parkowa, działkowa, łęgowa)
Funkcje uzupełniające:
1.U-Usługi: UZ, UO, UK, US ( sportowe, kulturowe, handlowe, gastronomiczne, AUC- administracja i usługi….)
2.K- Komunikacja KE, KG, KZ
W studium uwarunkowań nie musimy decydować o kolejności zabudowy miasta.
7. Architekci światowi przełomu wieków.
1.Norman Robert Foster, Lord Foster of Thames Bank (ur. 1 czerwca 1935) - brytyjski architekt. Główne dzieła: najwyższy wieżowiec Europy - siedziba Commerzbanku we Frankfurcie nad Menem, przebudowa Reichstagu, przebudowa gmachu British Museum, centrum biurowo - handlowe Metropolitan w Warszawie.
2.Frank Owen Gehry (właśc. Ephraim Goldberg, ur. 28 lutego 1929 w Toronto) - amerykański architekt i projektant form przemysłowych pochodzenia kanadyjsko-żydowskiego, jeden z głównych przedstawicieli dekonstruktywizmu, laureat Nagrody Pritzkera z 1989. Główne dzieła: Tańczący dom w Pradze-swobodne, miękkie formy, które nie są elementem konstrukcji.
3.Santiago Calatrava - Mistrz architektury organicznej. Urodził się w 1951 roku, w Walencji, w Hiszpanii. W latach 1969-74 odbywał studia na Superior de Arquitectura w Walencji, gdzie uzyskał tytuł architekta, a następnie skończył kurs urbanistyki. Most w Walencji. Jego mosty wywoływały duże zainteresowanie; były jakby wbrew konstrukcji i logice. Projektuje: mosty i kładki, Dworzec kolejowy w Lizbonie-nawiązuje do przyrody, Lotnisko w Bilbao- w formie samolotu odlatującego. W Walencji dodatkowo planetarium, kino, ciąg pieszy.
4.Friedensreich Hundertwasser, właściwie Friedrich Stowasser (ur. 15 grudnia 1928 w Wiedniu, zm. 19 lutego 2000) - słynny austriacki architekt, grafik, malarz, performer, wybitny aktywista ochrony środowiska; od 1948 studiował w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, którą porzucił po 3 miesiącach. Styl jego charakteryzuje unikanie regularności, symetrii i prostych linii. Do swoich budowli wprowadzał zieleń. Stosował odważne zestawienia kolorów. Bardzo często urozmaicał projekty charakterystycznymi unikatowymi w formie i kolorystyce kolumnami. Projekty: Hundertwasserhaus w Wiedniu
5.Renzo Piano- centrum: Centre Georges Pompidou
6.Imre Makovecz (ur. 20 listopada 1935 w Budapeszcie), architekt węgierski. Tworzy i żyje w Budapeszcie. Jest wybitnym przedstawicielem nurtu tzw. architektury organicznej.
8. Architektura polska po roku 1989
Polscy architekci po 1989 roku:
1.Stanisław Niemczyk- słynnego twórcy architektury sakralnej, absolwenta Wydziału Architektury w Krakowie, na stałe zamieszkałego w Tychach; specjalista od budowania kościołów i domów.
2.Marek Budzyński (ur. 7 kwietnia 1939 w Poznaniu) - polski architekt i urbanista, profesor Politechniki Warszawskiej, laureat Honorowej Nagrody SARP z 1993. Szuka rozwiązań niekonwencjonalnych, trudnych. Projekty: Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie, 1980-1985, gmach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, 1994-1998, gmach Sądu Najwyższego w Warszawie, 1995-1999.
3.Jakub Kubicki- niezrealizowany projekt na Kościół Opatrzności Bożej.
4.Stefan Kuryłowicz (ur. 26 marca 1949 w Warszawie) - polski architekt, laureat Honorowej Nagrody SARP z 2003, profesor Politechniki Warszawskiej. Główne dzieła: kościół św. Michała Archanioła w Nowym Dworze Mazowieckim, 1981, biurowiec Fokus w Warszawie, 2001, biurowiec PLL Lot w Warszawie, 2002, stacja Metra Warszawskiego Dworzec Gdański, 2003
9. Budowle inżynierskie XX wieku.
Patrz przykłady z pytania 7.
Dekonstruktywizm, styl w architekturze przełomu XX i XXI wieku, cechujący się szczególnym eksponowaniem paradoksów i napięć w kształtowaniu formy budynku. Dekonstruktywistyczna forma zrywa zarówno z funkcjonalistycznym podejściem modernizmu, jak również z tradycyjną harmonią w architekturze.
Santiago Calatrava- Muzeum Sztuki w Milwaukee
Norman Robert Foster - Metropolitan w WarszawieFrank