1

OGÓLNE ZASADY TWORZENIA RAT ZG Ratownictwo w zakładzie górniczym tworzą:*służby ratownicze przedsiębiorcy,*CSRG i inne podmioty zawodowo trudniące się ratownictwem tzw jednostki ratownictwa Ratownictwo muszą organizować przedsiębiorcy w:*podziemnych zakładach górniczych,*zakładach wydobywających kopaliny metodą otworową w granicach lądu i szelfu,*w odkrywkowych zakładach górniczych w których utrzymywane są wyrobiska podziemne oraz występuje niebezpieczeństwo powstania atmosfery niezdatnej do oddychania,*zakładach wykonujących prace geologiczne,wykonujących roboty z użyciem materiałów wybuchowych, lub w których projektowana głębokość wyrobiska przekracza 30m,*w zakładach składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych. Przedsiębiorca może spełnić obowiązek posiadania ratownictwa również przez:*zorganizowaną współpracę służb ratownictwa kilku przedsiębiorców,*powierzenie jednostce ratow-nictwa w całości lub części czynności w zakresie Ratownictwa,*w odkrywkowym zakładzie górniczym, w którym nie ma niebezpieczeństwa powstania atm-osfery niezdatnej do oddychania oraz nie występują wyrobiska podziemne można spełnić ten obowiązek przez powierzenie czynności ratowniczych innym podmiotom trudniącym się wykonywaniem zadań niesienia pomocy w razie zagrożenia życia i zdrowia ludzi lub zagrożenia mienia. W każdym z tych przy-padków należy sporządzić stosowną umowę regu-lującą przede wszystkim:*harmonogram dyżurów za-stępów wraz z zasadami delegowania przez przedsię-biorcę ratowników do dyżurujących zastępów w jed-nostce ratownictwa,*zasady współpracy w zakresie możliwości korzystania ze sprzętu i wyposażenia,*koordynatora przedsięwzięć związanych z ratownic-twem,* wysokość odpłatności za świadczone usł-ugi,*zasady współpracy z CSRG, a w szczególności :1 rodzaj specjalistycznych służb CSRG zobowią-zanych do uczestniczenia w akcji2 zasady wykorzystywania specjalistycznego sprzętu,3 zasady koordynacji zadań związanych z akcją ratowniczą,4 wysokość odpłatności za świadczone usługi.

OBOWIĄZKI RATOWNIKA W CZASIE A. Obowiązkiem każdego ratownika jest sumienne i sprawne wykonywanie czynności poleconych przez zastępowego. Niedopuszczalne jest samowolne oddalanie się ratowników z miejsca pracy zastępu ratowniczego lub wykonywanie jakichkolwiek prac bez ich uprzedniego uzgodnienia z zastępowym. Każdy ratownik jest obowiązany uważnie obserwować miejsce wykonywanych prac i w razie stwierdzenia zagrożenia ostrzec pozostałych ratowników i zastępowego. Każde użycie zaworu dodawczego w tlenowym oddechowym aparacie roboczym ratownik powinien zgłosić zastępowemu. Ratownikowi wykonującemu prace w atmosferze niezdatnej do oddychania nie wolno zdjąć ani zerwać maski.. Jeżeli w akcji ratowniczej ratownik zasłabnie lub ulegnie wypadkowi, pozostali członkowie zastępu powinni natychmiast powiadomić o tym kierownika bazy, wycofać się ze strefy zagrożonej wyprowadzając lub wynosząc poszkodowanego i oddać go pod opiekę lekarza. O fakcie zasłabnięcia lub wypadku w czasie akcji ratowniczej należy niezwłocznie powiadomić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

RODZAJE APARATÓW ODDECHOWYCH, SCHEMAT DZIAŁANIA APARATU REGENERACYJNEGO, PODSTAWOWE CZĘSCI I)Aparaty izolujące o obiegu otwartym powietrza Podział:*do oddychania powietrzem świeżym, (Atmos typ AZ-2m., filtr przeciwpyłowy, wąż dopro-wadzający powietrze, wąż fałdowany, maska.)*do oddychania powietrzem tłoczonym,( Medius typu AT-4m.; wentylator, wąż doprowadzający powietrze, wąż fałdowany, maska.)* inżektorowe do zasysania powietrza świeżego,( Saturn typu AJ-3m.; butla z powietrzem sprężonym, zawór redukcyjny, zawór butli, inżektor, wąż doprowadzający powietrze, wąż fałdowany, pas nośny, maska, zasobnik na węże, koła jezdne.)* do oddychania powietrzem sprężonym,( Arcus typu AS-3m.; filtr przeciwpyłowy, wąż doprowadzający powietrze, zawór redukcyjny, wąż fałdowany, maska)* z powietrzem sprężonym w butlach.II)Aparaty izolujące o obiegu zamkniętym powietrza Podział I:1) Aparaty tlenowe z tlenem sprężonym w butlach do 15, 20, a nawet 30 MN/m² (150, 200, a nawet 300 at),2) Aparaty tlenowe bezbutlowe z substancją chemiczną wydzielającą tlen, a pochłaniającą CO₂,3) Aparaty z tlenem ciekłym. Podział II:1) Aparaty robocze dwu- lub wielogodzinne,1) Aparaty ucieczkowe (1 h) Części składowe aparatu regeneracyjnego 1.Maska albo ustnik; 2. zawór wydechowy; 3.wąż wydechowy; 4.pochłaniacz CO₂; 5.worek zapasowy(oddechowy); 6.zaw. wdechowy; 7.butla z tlenem; 8.zespół redukcyjno dawkujący; 9.manometr; 10.zawór upustowy; 11.zawór dodawczy; 12.rura łącząca, 13. wąż wdechowy

APARAT UCIECZKOWY AU-9 Tlenowy aparat ucieczkowy z tlenem sprężonym w butli. Ze stałym i automatyczno płucnym dawkowaniem tlenu. Służy do ochrony dróg odde. w atmosferze nie nadającej się do oddychania; przeznaczony do ochrony dróg oddech. w czasie wycofywania się z miejsc o dużej koncentracji gazów toksycznych oraz z miejsc o koncentracji O₂<17%; Prosta i zwarta budowa, małe wymiary, mała masa - 3,7 kg, stałe dawkowanie 1,3 l/min, czas ochronnego działania - 60 min. Budowa: przewód oddech. z ustnikiem i zaciskaczem nosa, butla z tlenem i zaworem oraz manometrem, automat płucny i zawór redukcyjny, zawór upustowy, worek oddech., pochł. CO₂. 24. APARATY ZASILANE MASĄ CHEMICZNĄ TLENOTWÓRCZĄ Aparaty regeneracyjne z masą tlenotwórczą. Części składowe: • nabój tlenotwórczy (nad-tlenek potasu) K₂O₂ +H₂O→ 2KOM +1/2O₂+Q; KOM+CO₂→ K₂CO₃+ H₂O+Q; K₂O+CO₂→K₂CO₃+1/2O­₂+Q; • inicjator do rozruchu aparatu, • worek oddechowy z zaworem upustowym, • przewód oddechowy z ustnikiem i zaciskaczem na nos, • pojemnik cylindryczny stanowiący obudowę. Temperatura wydychanego powietrza wynosi 40-50⁰. Reakcja chemiczna w tym aparacie jest silnie egzotermiczna. Patrz punkt 25 i 26.

2

organizacja rg w zg. W zakładzie górniczym powinna być zorganizowana drużyna ratownicza oraz odpowiednio wyposażona kopalniana stacja ratownictwa górniczego (KSRG). W przypadku zakładów wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi obowiązek posiadania KSRG może być spełniony przez utrzymywanie zakładowej stacji ratownictwa górniczego, obejmującej zakresem działania cały teren objęty robotami prowadzonymi przez przedsiębiorcę.Za stan ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym odpowiada kierownik ruchu zakładu. Wyznacza on, spośród osób kierownictwa lub wyższego dozoru kopalni, kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego (KSRG) oraz jego co najmniej dwóch zastępców. Co najmniej jeden z nich musi być czynnym ratownikiem górniczym. W podziemnych zakładach górniczych wydobywających kopalni palne kierownik KSRG nie może równocześnie pełnić innych funkcji w dozorze ruchu lub kierownictwie ZG. Kierownik KSRG i jego zastępcy powinni mieć co najmniej 5-letni staż ratownika górniczego, ukończyć kurs dla kandydatów na kierowników KSRG odnawiany co 5 lat oraz mieć możliwość niezwłocznego przybycia na wezwanie z zakładu górniczego.Do obowiązków kierownika KSRG należy:zapewnienie odpowiedniego wyszkolenia drużyny ratowniczej,zapewnienie odpowiedniego wyposażenia drużyny ratowniczej i wyposażenia KSRG,dbanie o stałą gotowość drużyny ratowniczej,dbanie o odpowiedni stan pomieszczeń,dbanie o właściwe zatrudnianie zastępów ratowniczych,dbanie o sprawne działanie sprzętu stanowiącego wyposażenie KSRG,prow. ćwiczeń ratowników,terminowe kierowanie ratowników na badania lekarskie i szkolenia, kontrola prac mechaników sprzętu ratowniczego,nadzór nad pracą punktów wydawania tlenowych aparatów ucieczkowych i pochłaniaczy ochronnych, Przynależność do drużyny ratowniczej jest dobrowolna. Ratownikiem górniczym może być osoba, która: ukończyła 21 lat, a nie przekroczyła 45 roku życia,ma co najmniej roczny staż pracy w zakładzie górniczym w danej specjalności,ma odpowiedni stan zdrowia oraz odpowiednie predyspozycje psychiczne, potwierdzone specjalistycznymi badaniami,ukończony kurs podstawowy dla ratowników górniczych i zdany egzamin z wyn. + Ratownik obowiązany jest:uczestniczyć w pogotowiu ratowniczym, brać czynny udział w ćwiczeniach i akcjach ratowniczych,w razie wezwania lub ogłoszenia alarmu niezwłocznie stawić się w zakładzie górniczym,poddawać się corocznym badaniom lekarskim, a także badaniom lekarskim po każdym trwającym dłużej niż 14 dni okresie niezdolności do pracy z powodu choroby,co 5 lat odbywać kurs okresowy dla ratowników górniczych.W razie niewywiązywania się z obowiązków ratownik może być czasowo lub na stałe wykluczony z drużyny ratowniczej.Znaczki ratowników w markowni powinny odróżniać się od znaczków innych pracowników. W razie stosowania komputerowej ewidencji pracowników, identyfikatory ratowników powinny odróżniać się od identyfikatorów pozostałych pracowników.Mechanikiem sprzętu ratowniczego może być ratownik lub były ratownik, który:ma wykształcenie co najmniej zawodowe techniczne, ma co najmniej 3 letni staż ratowniczy, ukończył kurs podstawowy dla mechaników sprzętu ratowniczego i zdał egzamin z wynikiem pozytywnym.

SPRZĘT DO PROWA. AKCJI ZAWAŁOWEJ. 1)narzędzia mechaniczne : a)piła tarczowa - do cięcia stali, betonu, skał, drewna, tworzywa sztucznego itp., b) piła łańcuchowa z napędem elektrycznym - do cięcia drewna, c)piła posuwisto-zwrotna - do cięcia drobnych elementów stalowych (ogniw łańcuchów, nity, śruby, blachy, kołki itp.), młotek rotacyjny - do rozdrabniania dużych brył skalnych, do wykonywania wyłomów pod haki, tamy, kotwie, śruby itp., 2)podnośniki hydrauliczne - do podnoszenia, rozpierania, przesuwania, dociskania i wypychania różnych elementów obudowy, 3)bezdetonacyjny rozsadzacz skał - do rozsadzania skał bez użycia MW, 4)przecinacze hydrauliczne - do cięcia łańcuchów, śrub, prętów itp. 5)sprzęt do cięcia gazowego.

SPRZĘT I ZASADY LOKALIZACJI OSÓB ODCIĘTYCH W ZAWALE Do poszukiwań górników znajdujących się w zawale wykorzystuje się fale elektromagnetyczne o określonych częstotliwościach. Elementem nadającym jest górniczy osobisty nadajnik lokacyjny GON(umieszczony jest w lampie Rc-12. Nadaje sygnały w 21 odmianach częstotliwości od 300 do 400 kHz, pracuje w sposób ciągły..) lub GLON Sygnały emitowane przez nadajnik odbiera się za pomocą namiarowego odbiornika GOL-1 który jest wyposażony w antenę kierunkową i sondę indukcyjną lub LOP. Pomiary przeprowadza się z co najmniej dwóch miejsc, a punkt przecięcia wyznaczonych kierunków ustala położenie nadajnika. Zestaw GLON - LOP umożliwia określenie kierunku i odległości od nadajnika. Typ GON - GOL-1,odległość wykrywania sygnałów w zawale - 25 m, - temperatura pracy - 10÷40 °C, Innymi urządzeniami do poszukiwań mogą być kamery termowizyjne, które reagują na zmianę temperatury. Ustalenie pobytu poszkodowanych: wywiad z pracownikami z sąsiedztwa strefy zawału, wykorzystanie urządzeń lokalizacji (nadajnik z akumulatora), lokalizacja dźwiękowa (nawoływanie, stukanie).

APARATY ZASILANE CIKŁYM TLENEM Jest wyposażony w 2 kg pojemnik z ciekłym tlenem, co daje zapas 1700 dm³ tlenu gazowego. Zapewnia bardzo duże dawkowanie tlenu (7 - 12 l/min - w zależności od tem. otoczenia). Dawkowanie tlenu odbywa się przez swobodne parowanie. Czas ochronnego działania wynosi 3 h. Powietrze wydychane płynie wężem oddechowym do pochłaniacza, następnie do worka oddechowego, gdzie jest wzbogacone parującym tlenem, następnie poprzez wąż wdechowy do maski. Zalety: • mała masa (14 kg), • niska tem powietrza wdychanego, • duży zapas tlenu, • prosta kon. i pewność działania. Wady: • brak wskaźnika zapasu tlenu, • niemożliwość przygotowania aparatu wcześ-niej, • kłopoty z ciekłym tlenem (brak specjalnych przyrządów.

3

ZADANIA SKŁAD I WYPOSAŻENIE KSRG Drużynę ratowniczą stanowią kierownik kopalnianej stacji ratownictwa, jego zastępcy, ratownicy górniczy, mechanicy sprzętu ratowniczego oraz inne osoby posiadające szczególne kwalifikacje w zakresie zwalczania zagrożeń górniczych i prowadzenia akcji ratowniczej. W drużynie ratowniczej wydzielone są zastępy ratownicze składające się z zastępowego i czterech ratowników, z których jeden pełni dodatkowo funkcję zastępcy zastępowego. Liczba zastępowych w drużynie ratowniczej powinna być odpowiednio większa od liczby zastępów. Zastępowych wyznacza kierownik ruchu zakładu na wniosek kierownika KSRG. Zastępowym może być ratownik górniczy mający co najmniej 6-letni staż pracy oraz 3-letni staż w ratownictwie górniczym. W szczególnie uzasadnionych przypadkach w drużynie ratowniczej utrzymuje się również zastępy specjalistyczne do wykonywania prac specjalistycznych zwłaszcza w zakresie obsługi urządzeń specjalistycznych.W szczególności KSRG powinna być wyposażona w:tlenowe aparaty oddechowe robocze, ewakuacyjne i ucieczkowe wraz z maskami,butle stalowe na tlen do wszystkich typów aparatów, pochłaniacze CO₂ do wszystkich typów aparatów, rotamierze, manometry i inny sprzęt do kontroli aparatów oddechowych,urządzenia do podawania tlenu pod maskę,części zamienne do aparatów oddechowych,urządzenia do dezynfekcji aparatów oddechowych,przetłaczarki tlenu,radiotelefony i telefony ratownicze wraz z zasilaczami, ładownicami i bębnami z przewodem,metanomierze, wykrywacze gazów, rurki dymne,termometry, psychroaspiratory lub inne przyrządy do określania wilgotności,barografy, manometry wodne,linki ratownicze, szelki bezpieczeństwa,ubrania i buty robocze, hełmy, sprzęt oświetleniowy,sprzęt do sztucznego oddychania, inhalatory, nosze, torby sanitarne z wyposażeniem,elektronarzędzia, narzędzia pneumatyczne, narzędzia ręczne i inny sprzęt niezbędny do prowadzenia akcji ratowniczej.Ratownik obowiązany jest:uczestniczyć w pogotowiu ratowniczym,brać czynny udział w ćwiczeniach i akcjach ratowniczych,w razie wezwania lub ogłoszenia alarmu niezwłocznie stawić się w zakładzie górniczym,poddawać się corocznym badaniom lekarskim, a także badaniom lekarskim po każdym trwającym dłużej niż 14 dni okresieniezdolności do pracy z powodu choroby, co 5 lat odbywać kurs okresowy dla ratowników górniczych.W razie niewywiązywania się z obowiązków ratownik może być czasowo lub na stałe wykluczony z drużynyratowniczej.

MASKA A USTNIK-ZALETY I WADY Maska: łączy drogi oddechowe ratownika z właściwym aparatemZalety: izoluje twarz ratownika od atmosfery otaczającej,oddychanie normalne przez nos i usta,można rozmawiać,Wady: nie chroni głowy przed uderzeniem, trudno ją uszczelnić, powstaje duża przestrzeń szkodliwa (martwa) od 0.3 do 0.6 dm³,ogranicza widoczność, zastosowanie wycieraczki. Ustnik:szczelnie łączy drogi oddechowe z właściwym aparatem(pochłaniaczem, aparatem ucieczkowym) Części składowe:ustnik właściwy,zacisk nosowy,okulary gazoszczelne. Wady i zalety:przestrzeń martwa zredukowana do minimum,ułatwione parowanie potu z głowy i twarzy,nienaturalne oddychanie,nie można rozmawiać, przez co stosowany w ap. ucieczkowych.

POCHŁANIACZE TLENKU WĘGLA Należą do aparatów filtrujących. Używa się ich w czasie wycofywania górników z miejsca zagrożonego do miejsc ze świeżym prądem powietrza. Pochłaniacz należy używać w przypadku pojawienia się dymów pożarowych lub zwiększenia się zawartości CO w powietrzu kopalnianym ponad normę. Użycie pochłaniacza jest uwarunkowane obecnością w powietrzu co najmniej 17% tlenu, niezbędną do oddychania. Pochłaniacz ochronny górniczy POG-4 K Budowa: puszka zewnętrzna z taśmami ściągającymi i taśmą nośną, pochłaniacza właściwego, przewodu oddechowego z ustnikiem ściskaczem nosa i okularami gazoszczelnymi. Czas ochronnego działania przy pulsacyjnym przepływie powietrza w ilości 30 l/ min i zawartości CO 0,5 % wynosi 60 min. Wdychane powietrze wchodzi do pochłaniacza gdzie w warstwie osuszacza traci wilgoć, a następnie w warstwie hopkalitu jest oczyszczane z tlenku węgla. Hopkalit jest to mieszanina tlenków manganu i innych składników spreparowanych w specjalny sposób. Oczyszczenie powietrza z tlenku węgla polega na katalitycznym spaleniu CO do CO₂.Użycie: przesunąć na klatkę piersiową, oderwanie spinacza silnym pociągnięcie za języczek, zdjęcie i odrzucenie pokrywy, włożenie ustnika do ust, nałożenie ściskacza na nos(ślinę połykać nie odprowadzać przez ustnik) Pochłaniacz ochronny górniczy POG-8. Zasada działania podobna. W powietrzu otaczającym może być do 1% CO. Pochłaniacz ten nie ma węża , a ustnik wraz z zaworem wydechowym jest umocowany bezpośrednio na pochłaniaczu właściwym. Niesiemy go bezpośrednio na głowie przy pomocy pasków.

APARATY FILTRUJĄCE (POCHŁANIACZE) - oczyszczają wdychane powietrze z zanieczyszczeń gazowych i innych sposobem chemicznym lub mechanicznym Składają się one z pochłaniacza wypełnionego substancją chłonącą, odpowiednią dla danego rodzaju zanieczyszczeń, oraz z maski ochronnej lub ustnika połączonego z pochłaniaczem wężem gumowym. Aparaty te spełniają swoje zadanie tylko w atmosferze z dostateczną ilością tlenu (min.17%), niezbędną do oddychania. W ratownictwie górniczym stosuje się dwa rodzaje pochłaniaczy: -tlenku węgla ( tzw. POG ),-z maską ochronną przeciw określonym gazom i zanieczyszczeniom (tzw. pochłaniacze przemysłowe),

APARAT UCIECZKOWY SR-100 A SR-100 A aparat izolujący ucieczkowy z masą tlenotwórczą - ma ukł. oddech. wahadłowy z zaworem upustowym, dwustopniowym, czas ochronny-60 min, podczas spoczynku do 3-5 h. Masa chemiczna tlenotwórcza bez urządzenia rozruchowego zastąpiona przez małą butlę tlenową.

4

PROWADZENIE AKCJI RATOWNICZEJ Każdy, kto spostrzeże stan zagrożenia życia i zdrowia pracowników zakładu górniczego, zagrożenia bezpie-czeństwa ruchu zakładu górniczego lub zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego w związku z ruchem zakładu górniczego, powinien niezwłocznie zawiado-mić dyspozytora zakładu górniczego lub najbliżej zna-jdującą się osobę dozoru ruchu. Następnie wspólnie z innymi osobami powinien zorganizować, przy najbliż-szym aparacie telefonicznym lub innym środku łącz-ności, punkt łączności z dyspozytorem ruchu zakładu górniczego, w celu stałego utrzymywania z nimi kon-taktu i pośredniczenia w porozumieniu się osób kieru-jących akcją ratowniczą z pracownikami przebywa-jącymi w miejscu zagrożonym lub w jego sąsiedztwie. W zakładzie należy niezwłocznie podjąć i prowadzić akcję ratowniczą. Wszyscy powinni podporządkować się ściśle poleceniom dyspozytora ruchu i osób kierownictwa lub dozoru ruchu, które organizują akcję ratowania ludzi i likwidacją zagrożenia. Dyspozytor ruchu powinien: powiadomić o tym niebezpieczeń-stwie osobę kierownictwa lub dozoru ruchu, przebywającą najbliżej miejsca zagrożenia, w celu zorganizowania akcji zabezpieczenia ludzi i likwidacji zagrożenia, spowodować wyłączenie prądu elektry-cznego w strefie zagrożenia,- powiadomić o niebezpie-czeństwie, wszelkimi dostępnymi środkami, ludzi znajdujących się w wyrobiskach zagrożonych i wskazać im miejsca, do których muszą się wycofać ze strefy zagrożonej, oraz skierować do udziału w akcji zastępy ratownicze dyżurujące w zakładzie górniczym, powiadomić o zagrożeniu kierownika ruchu zakładu górniczego lub jego zastępcę, osobę kierownictwa, osobę kierownictwa lub dozoru ruchu odpowiedzialną za pracę w zakładzie na danej zmianie roboczej, KSRG oraz inne osoby i instytucje, zgodnie z planem ratownictwa, wezwać do udziału w akcji zastępy ratownicze spoza zakładu górniczego na polecenie kierownika akcji ratowniczej. Osoba przejmująca prowadzenie akcji powinna: wstrzymać ruch na zagrożonych stanowiskach pracy, wycofać ludzi w bezpieczne miejsce,- zorganizować akcję ratowniczą, dokonać oceny stanu zagrożenia zastosować wszelkie możliwe środki w celu likwidacji zagrożenia dążąc do maksymalnego ograniczenia strat, przekazać dokładne informacje o stanie zagrożenia oraz podjętych działaniach kierownikowi ruchu zakładu górniczego, po przejęciu przez niego kierownictwa akcji. Akcja powinna być prowadzona zgodnie z planem ratownictwa oraz ogólnymi zasadami prowadzenia akcji. Akcję ratowniczą prowadzi kierownik ruchu zakładu górniczego. Jedynie w razie jego nieobecności funkcję tę pełni jego zastępca lub osoba z kierownictwa przez niego wyznaczona. Do czasu jego przybycia akcją kieruje najwyższa funkcyjnie osoba kierownictwa lub dozoru ruchu obecna w zakładzie górniczym W zależności od panujących warunków akcje ratownicze mogą być prowadzone w warunkach łatwych i warunkach trudnych. Akcję zalicza się do prowadzonych w warunkach trudnych jeżeli:- ratowani są ludzie, występują wybuchowe stężenia gazów palnychlikwidowany jest otwarty ogień, tem. w miejscu akcji przekracza 40⁰ C,- zawartość CO w powietrzu przekracza 0,02%,- zawartość CO₂ w powietrzu przekracza 6%,- prace prowadzone są przy likwidacji gruzowiska zawału,- prace prowadzone są w szybach, szybikach i wyrobiskach stromych,- praca odbywa się pod wodą,- prace odbywają się przy zastosowaniu tlenowych aparatów oddechowych.

.JEDNOSTKA RG powinna spełniać wymagania w zakresie ratownictwa, w szczególności dysponować zastępami ratowniczymi i pogotowiami specjalistycznymi oraz sprzętem niezbędnym do realizacji jej zadań. JRG podlega właściwemu organowi państwowego nadzoru górniczego (OUG).JRG wykonuje swoje zadania za pomocą:dyżurujących zawodowo zastępów ratowniczych,zawodowych pogotowi specjalistycznych, do których mogą wchodzić ratownicy delegowani z zakładów górniczych,dyżurujących zastępów dla grup zakładów górniczych, w skład których wchodzą ratownicy delegowani przez przedsiębiorców na okres nie przekraczający 15 dni. W JRG powinna być zorganizowana całodobowa służba dyspozytorska oraz medyczna służba ratownictwa górniczego, w której skład powinni wchodzić lekarze-ratownicy. Kandydat na lekarza-ratownika górniczego powinien spełniać wysokie wymagania zdrowotne i ukończyć kurs podstawowy dla ratowników. Jest on zobowiązany co 5 lat odbyć kurs okresowy dla ratowników, nie rzadziej niż co 12 miesięcy przejść badania lekarskie dla ratowników oraz brać czynny udział w szkoleniach specjalistycznych i ćwiczeniach ratowniczych.

SZTAB AKCJI RATOWNICZEJ W razie poważniejszych zagrożeń kierownik akcji powołuje spośród grona specjalistów sztab akcji, który jest organem doradczym i pomocniczym kierownika akcji. W skład zespołu wchodzą:- przedstawiciele jednostki ratownictwa,- przedstawiciele instytutów naukowo-badawczych,- przedstawiciele wyższych uczelni- inni niezbędni specjaliści. Ze sztabem należy konsultować decyzje w szczególności:- zasięgu strefy zagrożenia i sposobu jej zabezpieczenia,- lokalizacji bazy ratowniczej i sposobu jej zabezpieczenia,- liczby ratowników jednocześnie zatrudnionych w strefie zagrożenia i sposobu ich zabezpieczenia. Sztab powinien w szczególności dopilnować:- wycofania załogi i jej rozliczenia,- bieżącego śledzenia przebiegu akcji ratowniczej oraz analizowania skuteczności podejmowanych działań,- zorganizowania dodatkowej specjalistycznej pomocy medycznej,- zorganizowania transportu poszkodowanych do szpitala, -powiada -miania rodzin pracowników poszkodowanych,- opracowanie projektów decyzji dotyczących likwidacji zagrożenia,- analizowanie skuteczności działań podejmowanych w ramach akcji,- prawidłowej realizacji poleceń wydanych przez kierownika akcji,- zapewnienia właściwej liczby ratowników i pracowników pomocniczych,- zapewnienia niezbędnego sprzętu i materiałów,- wykonania niezbędnych dokumentów. Kierownik akcji powinien mieć pomieszczenie w pobliżu sztabu akcji oraz środki łączności umożliwiające łączność ze sztabem, z bazą ratowniczą oraz osobami i służbami określonymi w planie ratownictwa

5

KIEROWNIK AKCJI RATOWNICZEJ W czasie akcji ratowniczej wszystkie decyzje związane z prowadzeniem akcji podejmuje jednoosobowo kierownik akcji ratowniczej gdyż jedynie on odpowiada za przebieg i skutek prac ratowniczych. Kierownikowi akcji podlegają wszyscy pracownicy służb uczestniczących w akcji. Kierownik akcji ratowniczej jest zobowiązany:- dokonać oceny zagrożenia dla załogi i ruchu zakładu górniczego, - wyznaczyć strefę zagrożenia oraz ustalić sposób zabezpieczenia tej strefy,- wycofać ludzi ze strefy zagrożenia,- powołać kierownika akcji na dole (w obiekcie) i kierownika bazy ratowniczej,- powołać sztab doradczy kierownika akcji ratowniczej, zwany dalej „sztabem akcji”, spośród służb zakładu górniczego oraz wyznaczyć kierownika,- ustalić lokalizację bazy ratowniczej oraz sposób jej zabezpieczenia przed skutkami zagrożenia,- wyzna-czyć, w razie potrzeby, miejsca pomocniczych baz ratowniczych oraz określić sposób ich organizacji i zakres działania,- ustalić miejsca, w których prowadzona będzie kontrola stanu zagrożenia, w szczególności kontrola parametrów powietrza i gazów pożarowych,- opracować plan likwidacji zagrożenia, który powinien być aktualizowany na bieżąco,- określić liczbę ratowników oraz innych pracowników, potrzebnych do likwidacji zagrożenia oraz ustalić sposób koordynacji wykonywania prac,- ustalić rodza-je i ilość sprzętu urządzeń i sprzętu niezbędnego do likwidacji zagrożenia,- ustalić sposób i częstotliwość kontroli stanu zagrożenia,- ustalić zakres udziału w akcji służb ratownictwa górniczego ZG oraz innych podmiotów przewidzianych planem ratownictwa, - współpracować z osobami wchodzącymi w skład sztabu akcji,- dopilnować prowadzenia odpowiedniej dokumentacji obrazującej przebieg zagrożenia oraz działań zmierzających do jego likwidacji Meldunki i polecenia wydawane przez kierownika akcji powinny być również słyszalne w pomieszczeniu sztabu akcji, a w podziemnych zakładach górniczych wszelkie rozmowy telefoniczne dotyczące przebiegu akcji powinny być rejestrowane z podaniem czasu. Sekretarz techniczny powinien prowadzić „Książkę prowadzenia akcji ratowniczej”, obrazującą przebieg prac. Powinna ona zawierać w szczególności:- nazwę zakładu górniczego, datę i godzinę rozpoczęcia akcji, - nazwisko i imię oraz stanowisko służbowe kierownika akcji ratowniczej,- polecenia kierownika akcji, osoby odpowiedzialne za wykonanie poleceń, adnotacje o wykonaniu poleceń wraz z czasem ich wydania i wykonania,- ustalenia dotyczące likwidacji zagrożenia,- zapisy przebiegu akcji ratowniczej. ZAWAŁOWA AKCJA RATOWNICZA Zagrożenie zawałowe - nieprzewidziane, niepożądane, chaotyczne odkształcenie i przemieszczenie skał do wyrobiska, w wyniku którego wyrobisko ulega zniszczeniu; powstaje w wyniku zjawisk fizyko-mechanicznych zachodzących w górotworze. Przy zawale należy określić: miejsce w którym powstał zawał, liczba zagrożonych osób, ewentualne miejsca pobytu, liczbę dojść do strefy zawału, parametry geometryczne zawału, usytuowanie miejsca zawału w stosunku do innych wyrobisk, stopień wy-pełnienia wyrobisk, rodzaj materiału gruzowiska, skład atmosfery, stan przewietrzania, stan urządzeń energetycznych, stan urządzeń transpo-rtowych, stan dróg dojścia. Etapy akcji ratowniczej: 1)zabezpieczenie zawału przed wzruszeniem się skał, 2) zabezpieczenie obudowy, 3)przywrócenie wentylacji, 4)równoczesna akcja ratowania ludzi.

KIER. AKCJI NA DOLE Spośród osób kierownictwa lub dozoru ruchu ZG, która odbyła odpowiednie przeszkolenie, kierownik akcji wyznacza kierownika akcji na dole. Podlega on jedynie kierownikowi akcji ratowniczej. Jest to jedyna osoba uprawniona do wydawania poleceń zastępom ratowniczym i innym pracownikom zatrudnionym w akcji ratowniczej. Nie podlegają mu jedynie specjalistyczne zastępy ratownicze, np. nurkowie. Jest on zobowiązany do:realizacji planu akcji ustalonego przez kierownika akcji ratowniczej, wykonywania tylko poleceń kierownika akcji ratowniczej, z tym że w razie nagłego niebezpieczeństwa może podejmować samodzielne decyzje, o których musi powiadomić kierownika akcji ratowniczej, ścisłego współpracowania z kierownikiem bazy ratowniczej oraz osobami dozoru zatrudnionymi w akcji,dopilnowania sprawnego wyprowadzenia ludzi ze strefy zagrożonej,organizowania łączności między bazą ratowniczą a pomieszczeniami kierownika akcji ratowniczej, oraz zastępami ratowniczymi udającymi się do strefy zagrożonej, określenia zadań dla zastępów ratowniczych udają-cych się do akcji, przyjmowania meldunków od zas-tępów ratowniczych przebywających w strefie zagrożonej oraz powracających z niej po wykonaniu zadania,dopilnowania, aby w rejonie bezpośredniego zagrożenia znajdowała się jednocześnie tylko taka liczba osób, jaka jest niezbędna do sprawnego prowadzenia prac ratowniczych,organizowania pomocy medycznej pracownikom, którzy ulegli wypadkom oraz badań lekarskich ratowników przed wyjściem do akcji,dokonywania wyboru miejsca, w którym urządzona będzie baza ratownicza W podziemnym zakładzie górniczym kier. akcji na dole dodatkowo odpowiada za:dopilnowanie bieżącego rozpoznania stanu zagrożenia i sytuacji wentylacyjnej w strefie zagrożonej i w sąsiedztwie, zorganizowania pomiarów kontrolnych w strefie zagrożonej i innych miejscach wyznaczonych przez kierownika akcji ratowniczej, dopilnowania prowadzenia książki meldunków i poleceń, w której odnotowuje się otrzymane polecenia, meldunki przekazywane kiero-wnikowi akcji ratowniczej oraz informacje otrzymane od osób zatrudnionych w akcji. Gdy zachodzi konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w odległych od siebie częściach kopalni, wówczas może być równocześnie wyznaczonych kilku kierowników akcji na dole (w obiekcie). Każdy z nich odpowiada za odrębny rejon działania wraz z bazą i kierownikiem bazy. Podziału strefy zagrożonej na oddzielne rejony dokonuje kierownik akcji ratowniczej.

6

APARAT UCIECZKOWY SzS-7M Tlenowy aparat ucieczkowy z tlenem związanym chem. SzS-7M składa się z: naboju tlenotwórczego (nadtlenek potasu), inicjatora, worka oddechowego z zaworem upustowym, cylindrycznego pojemnika, przewodu oddech. z ustnikiem; masa 2.95kg, czas ochronnego działania- 60 min (w spoczynku 300 min), stałe dawkowanie 1,2 l / min; Obieg powietrza nas-tępuje wskutek za-działania urządzenia rozruchowego (inicjatora) wdychane powietrze płynie do naboju tle-notwórczego, gdzie zostaje zregenerowane (oczyszcz-one z CO₂ i wilgoci oraz uzupełnione O₂) dalej do worka oddechowego, a jego nadmiar wypływa przez zawór upustowy; proces regeneracji powietrza jest reakcją egzotermiczną powietrze osiąga tem.40-50°.

KIEROWNIK BAZY RATOWNICZEJ Spośród doświadczonych osób dozoru kopalni, mających odpowiednie przeszkolenie i praktykę ratowniczą kierownik akcji na dole ( w obiekcie) wyznacza kierownika bazy. Kier. bazy podlega pod każdym względem kierownikowi akcji na dole (w obiekcie).Wszystkie osoby przybywające do bazy ratowniczej mają obowiązek zgłosić się do kierownika bazy. Każda osoba przybyła do bazy ratowniczej może opuścić bazę tylko za zezwoleniem kierownika bazy. Zastępowi zastępów ratowniczych i kierownicy innych zespołów ratowniczych przybywający do bazy ratowniczej oraz osoby dozoru zgłaszające się w bazie powinni przedstawić kierownikowi bazy ratowniczej imienny wykaz podległych im osób, a ponadto „kartę udziału zastępu ratowniczego w akcji”. Na karcie tej kierownik bazy notuje wszystkie zadania, jakie zastęp otrzymał do wykonania, sprawozdania z wykonania tych zadań i inne spostrzeżenia ratowników, łącznie z zaznaczeniem daty, godziny i minuty wyjścia oraz powrotu zastępu z akcji. Wszystkie uwagi i spos-trzeżenia ratowników oraz osób wyprowadzonych ze strefy zagrożonej kierownik bazy przekazuje kierowni-kowi akcji na dole (w obiekcie).Kierownik bazy jest zobowiązany: -spowodować wykonanie odpowiednich stanowisk na sprzęt ratowniczy i pomocniczy znajdujący się w bazie,- odpowiednio rozlokować sprzęt w bazie, -zorganizować miejsca wyczekiwania i wypoczynku dla ratowników uczestniczących w akcji, -dopilnować wyposażenia bazy w wymagany sprzęt, zorganizować w bazie miejsce pracy lekarza, jeżeli zachodzi potrzeba jego obecności,- dopilnować właściwego wyposażenia ratowników udających się do prac ratow.,- pouczać zastępowych o sposobie postępowania w strefie zagrożonej,- dopilnować właściwego rozmieszczenia sprzętu kontrolno-pomiarowego obsługiwanego z bazy,- bieżącoaktuali-zować mapę rejonu prac ratowniczych znajdującą się w bazie,- dopilnować właściwego przeprowadzenia kontroli sprzętu stanowiącego wyposażenie zastępu ratow., zarówno przez mechanika sprzętu ratow., jak i przez ratowników i zastępowych,-dopilnować przepro-wadzenia przez lekarza badań kontrolnych ratowników wchodzących do strefy zagrożenia i z niej wraca-jących, w razie prowadzenia prac w szczególnie trudnych warunkach, -dopilnować właściwej organiza-cji udzielania pomocy medycznej osobom poszkod-owanym w razie wypadku,- dopilnować dostawy do bazy napojów oraz żywności, odzieży zmiennej itp., - ewidencjonować osoby przybywające do bazy i znajdujące się w rejonie akcji, -dokumentować prze-bieg akcji ratowniczej związanej z daną bazą, - reje-strować czas wyjścia zastępów do akcji i czas powrotu z akcji do bazy,- wyznaczać przewodników (6 osoba w zastępie) znających rejon zagrożenia dla zastępów ratowniczych z innych kopalń,- w razie wypadku ratownika w aparacie odczytać zapas tlenu w aparacie i zabezpieczyć aparat wraz z maską do dalszych badań, -badać stan atmosfery w rejonie bazy,- na dwie godziny przed zjazdem następnej zmiany podać do KSRG wykaz potrzebnych materiałów i sprzetu dla następnej zmiany, -stale przebywać w bazie rato-wniczej, a opuszczać ją tylko w przypadku zastępstwa.

RÓŻNICE MIĘDZY APARATAMI ROBOCZYMI W-63 I W-70 W-63: posiada stałe dawkowanie tlenu, automat płucny i zawór dodawczy oraz jako element dodatkowy ślinnik. Dane techniczne:- stałe dawkowanie - 1.2 l/min, - masa - 17.5 kg,- ciśnienie w komorze zaworu redukcyjnego - 3at, - butla - pojemność- 2l, - ciśnienie- 200 at,- pojemność worka- 6.5 ÷7 l, - czas użytkowania aparatu - do 4 h. W-63: - posiada stałe dawkowanie tlenu, automat płuc-ny i zawór dodawczy oraz jako elementy dodatkowe zawór bezpieczeństwa, ślinnik i zawór odcinający do-pływ tlenu do manometru umieszczonego na końcu przewodu giętkiego,- zastosowano wstępne prze-płukanie aparatu tlenem w ilości ∼ 6 l/min. Dane techniczne:- stałe dawkowanie - 1.5 l/ min, - masa - 14.0 kg, - ciśnienie w komorze zaworu redukcyjnego - 4at,-butla-pojemność 2l,- ciśnienie- 200 at,- pojemność worka - ∼ 6 l,- ciśnienie otwarcia zaworu bez-pieczeństwa - 10 at,- czas użytkowania aparatu do 4 h.

APARATY O OBIEGU OTWARTYM ZASILANE SPRĘŻONYM POWIETRZEM - zaliczamy do nich aparat wężowy typu AW-412, prosty w konstrukcji, obsłudze i użytkowaniu, pozwalający na natychmiastowe oddychanie sprężonym powietrzem z kopalnianej sieci rurociągów sprężonego powietrza w razie zagrożenia. Stosowane jako dodatkowe zabezpieczenie załóg przed skutkami wyrzutów i nagłych wypływów gazów, niezależnie od wyposażenia całej załogi w tlenowe aparaty ucieczkowe. Innym typem tych aparatów są aparaty z powietrzem sprężonym w butlach. Są one stosowane przy pracach w atmosferze trującej oraz w ratowniczych akcjach podwodnych. Powietrze sprężone z butli przechodzi przez zawór redukcyjny i wąż fałdowany i dopływa do maski, a następnie wydychane jest z maski przez zawór na zewnątrz.

APARAT ATZ Aparat połączony z lampą górniczą, stosowany w miejscach dużych wyrzutach gazów. Otwarty obieg z wykorzystaniem butli tlenowej, posiada automat płucny, ustnik, zacisk na nos. Aparat jest stosowany jako zabezpieczenie dodatkowe, górnik zabierał oprócz niego inny aparat ucieczkowy. Umieszczony jest w lampie górniczej, co zmusza górnika do ciągłego noszenia aparatu przy sobie. Górnik oddychał przez kilka minut czystym tlenem (80 l) . Czas ten pozwala mu na użycie aparatu ucieczkowego.

7

BAZA RATOWNICZA Baza ratownicza jest to miejsce, w którym przebywają osoby kierownictwa akcji na dole (w obiekcie), zastępy ratownicze, lekarz i kierownik bazy oraz zgrupowane są środki materiałowo-techniczne niezbędne do wykonywania prac ratowniczych. W zależności od rodzaju, stopnia nasilenia i zasięgu zagrożenia na czas akcji można rozważyć konieczność założenia kilku baz, przy czym ta, w której przebywa kierownik akcji na dole (w obiekcie), jest bazą główną, a pozostałe są bazami pomocniczymi. Każda z baz powinna mieć stałą łączność z pomieszczeniami kierownika akcji i zastępami wykonującymi prace ratownicze. Miejsce założenia bazy ustala kierownik akcji. Baza powinna być zlokalizowana w pobliżu prowadzonych prac ratowniczych, w miejscu zapewniającym odpowiednie warunki dla pomieszczenia przebywających w niej osób oraz składowania środków potrzebnych do przeprowadzania prac ratowniczych. Miejsce to musi przede wszystkim zapewniać bezpieczeństwo przebywającym w nim ludziom. W kopalniach podziemnych baza powinna być zlokalizowana w ustabilizowanym, opływowym prądzie powietrza świeżego. Bazę ratowniczą należy zlokalizować w miejscu położonym poza strefą zagrożenia, przy czym w polach metanowych oraz w przypadku wystąpienia zagrożenia wybuchem gazów pożarowych, między bazą ratowniczą a strefą zagrożenia muszą znajdować się co najmniej dwa załamania wyrobisk. W zakładzie wydobywającym kopaliny palne baza powinna być oddzielona od strefy zagrożonej zaporą przeciw wybuchowi pyłu węglowego. Jeżeli jest to niemożliwe bazę należy założyć w odpowiednio zwiększonej odległości od strefy zagrożenia. W bazie należy kontrolować skład atmosfery, badając czy nie pojawiają się gazy niebezpieczne. Gdy akcja jest prowadzona na szeroką skalę jedną z baz urządza się również w pomieszczeniach KSRG. W bazie ratowniczej należy przygotować i urządzić miejsce do:pracy kierownika akcji na dole (w obiekcie), kierownika bazy ratowniczej oraz innych osób kierujących pracami ratowniczymi lub nadzorującymi ich wykonanie,pracy mechanika sprzętu ratowni-czego, pracy lekarza, jeśli bierze udział w akcji rato-wniczej,wypoczynku ratowników po wykonaniu prac ratowniczych lub oczekujących na wykonanie tych prac oraz dla zastępu (zastępów) ubezpie-czającego,składowania urządzeń, sprzętu i materia-łów przygotowanych do użycia w akcji ratow-niczej,składowania urządzeń, sprzętu i materiałów niesprawnych lub zużytych w czasie wykonywania prac ratowniczych,pracy zespołu i urządzeń do zdalnego pobierania prób powietrza i analizy tych prób za pomocą chromatografu gazowego lub innych urządzeń. Wyposażenie bazy ratowniczej stanowią: mapa górnicza obejmująca strefę zagrożoną, stale aktualizowana w miarę postępu prac, dostateczna ilość aparatów tlenowych roboczych dla ratowników oraz aparatów ucieczkowych dla ratowników (co najmniej jeden na każdy zastęp) i innych osób znajdujących się w bazie, butle zapasowe z tlenem i pochłaniacze CO₂ do aparatów oddechowych zapewniające cztero-godzinne działanie wszystkich aparatów oddechowych znajdujących się w bazie oraz używanych przez ratowników przy wykonywaniu prac z danej bazy, sprzęt medyczny do udzielania pierwszej pomocy, reanimacji i transportu rannych, części zamienne, narzędzia mechanika i przyrządy do kontroli aparatów oddechowych, urządzenia do konserwacji sprzętu ratowniczego, telefon do stałej łączności z pomieszczeniem kierownika akcji, urządzenia do utrzymywania łączności z zastępami wykonującymi prace ratownicze, oświetlenie bazy oraz zapasowe lampy oświetlenia osobistego w ilości odpowiadającej liczbie zastępów ratowniczych w danej bazie, linki ratownicze oraz szelki bezp., termometry i wilgotnościomierze, wykrywacze gazów, metanomierze i eksplozymetry do doraźnej kontroli składu powietrza kopalnianego,sprzęt materiały i urządzenia gwarantujące sprawna likwidację skutków zagrożenia, koce, ubrania robocze i rękawice robocze,środki czystości (woda, mydło, ręczniki), napoje i wyżywienie (określone przez lekarza) w przypadku akcji trwającej dłużej niż 6 godzin, książka meldunków i poleceń. W razie wprowadzenia do akcji większej liczby zastępów ratowniczych, w bazie powinno pracować nawet kilku mechaników aparatowych. W bazie powinny przebywać zastępy rezerwowe i ubezpieczające w ilości co najmniej: równej liczbie zastępów wykonujących prace ratownicze w rejonie zagrożenia w przypadku akcji wymagających użycia aparatów oddechowych,równej połowie liczby zastępów wykonujących prace ratownicze w rejonie zagrożenia w przypadku akcji nie wymagających użycia aparatów oddechowych. Warunek obecności pełnego stanu zastępów ratowniczych w bazie jest wymagany szczególnie w początkowym stadium akcji, przy pro-wadzeniu prac rozpoznawczych oraz przy otwieraniu pól pożarowych i przy zagrożeniu wybuchowym.

WYROBISKA RATUNKOWE Cztery rodzaje: - wolne przeciskanie się nad lub obok zawału,- wydobywając gruz rekonstruujemy wyrobisko, - otwory wiertnicze,- chodniki wykonywane w ramach akcji. CHODNIKI RATOWNICZE Chodniki wykonuje się w gruzowisku (bardzo mały postęp robót), podsadzce (największy postęp, problem z obudową - musi być pełna) lub caliźnie (największe wykorzystanie w węglu, stosunkowo szybki postęp). Są one małe co sprzyja postępowi robót (100 - 160 cm x 80 - 150 cm). Po akcji przywraca się wyrobisko do stanu poprzedniego.

WIERTNICZE AKCJE RATOWNICZE Prace wiertnicze przy wykonywaniu otworów wiertniczych: - poszukiwawcze lub posz.-zaopatrzeniowe (60-150 mm), - ewakuacyjne (550-750 mm). Otwory z powierzchni są pionowe, z innych poziomów i pobliskich wyrobisk w pełnym zakresie kątowym. Im bardziej odchylone od pionu tym bardziej trafić w cel. Urządzenie fonobłysk - światło +dżwięk+ mikrofon. Pojemniki dostawcze (30-130 mm) mogą być łączone. Kabina reanimacyjna posiada aparat oddechowy o przedłużonym działaniu mikrofon do łączności.

8

OBOWIĄZKI ZASTĘPOWEGO W CZASIE A Zastępowy ustala z kierownikiem bazy sprzęt niezbędny do wykonania pracy, który musi być zabrany przez zastęp i dokonuje równomiernego rozłożenia go między ratowników. Następnie zastępowy dopilnowuje wykonania kontroli aparatów oddechowych przez ratowników podległego mu zastępu, przed wyjściem z bazy oraz określa miejsce założenia masek. Jeżeli baza jest blisko strefy zagrożenia zastępowy jest obowiązany polecić założenie aparatów oddechowych, otwarcie zaworów butlowych i nałożenie masek w bazie. Następnie wykonuje czynności kontrolne aparatów przewidziane dla zastępowego po nałożeniu masek przez ratowników, a kontrolę aparatu zastępowego przeprowadza jego zastępca. W drodze z bazy do miejsca wykonywania prac ratowniczych zastępowy idzie na czele zastępu i dokonuje doraźnych kontroli składu atmosfery podręcznymi przyrządami do wykrywania i pomiaru gazów, w okresach ustalonych przez kierownika akcji. W razie stwierdzenia dymów lub niebezpiecznych stężeń gazów zastępowy ma obowiązek zatrzymać zastęp, nakazać otwarcie dopływu tlenu (powietrza) i nałożenie masek oraz skontrolować prawidłowość nałożenia i szczelność masek oraz sprawdzić zapas tlenu i otwarcie zaworu butlowego w aparacie każdego ratownika. Czynności sprawdzające aparatu zastępowego przeprowadza zastępca. W razie nagłej zmiany stężenia gazów należy natychmiast uruchomić aparaty i nałożyć maski bez przeprowadzania kontroli aparatów. Po sprawdzeniu prawidłowego i szczelnego nałożenia masek i skontrolowaniu aparatów zastęp może wyruszyć do strefy zagrożenia w kolejności zgodnej z zasadami poruszania się w strefie zagrożonej (zastępca zastępowego lub przewodnik, ratownicy zastępu, zastępowy). Po dojściu do miejsca pracy zastępowy dokonuje kontroli zapasu tlenu i na podstawie zużycia w czasie dojścia do miejsca pracy określa niezbędny zapas tlenu na powrót do bazy. Musi przestrzegać zasady, że każdy ratownik musi posiadać na bezpieczną drogę powrotu zapas tlenu (powietrza) w ilości dwukrotnie większej od tej, jaką zużył na drogę z bazy do miejsca pracy, powiększony o 1 MPa (10 at). Następnie zastępowy organizuje pracę zastępu, rozdzielając prace między ratowników, tak aby wykonać zadania zlecone przez kierownika akcji na dole. Sam zastępowy nie powinien wykonywać prac ratowniczych. Może wykonywać osobiście niektóre pracy tylko wtedy gdy nie ograniczy to jego nadzoru nad zastępem. Podstawowym obowiązkiem zastępowego jest czuwanie nad bezpieczeństwem podległych mu ratowników oraz nad prawidłowością wykonywania przez nich prac ratowniczych. Zastępowy utrzymuje stałą łączność z bazą, kontroluje skład, temperaturę i wilgotność powietrza, okresowo (co 15 min.) kontroluje zapas tlenu w aparatach oddechowych. Zastępowy powinien skontrolować zapas tlenu w aparacie ratownika, a w przypadku ponownego użycia zaworu dodawczego przez tego samego ratownika wycofać zastęp z akcji. W razie zerwania maski przez ratownika, zastępowy musi ponownie nałożyć mu maskę, dodać tlenu zaworem dodawczym, powiadomić kierownika bazy i natychmiast wycofać zastęp do atmosfery zdatnej do oddychania. W razie jakiejkolwiek niedyspozycji ratownika lub niewłaściwego działania aparatu oddechowego zastępowy również powinien zawiadomić o tym kierownika bazy i wycofać zastęp z akcji.

ZADANIA I ORGANIZACJA RATOW. ZG Zadaniem ratownictwa górniczego jest niesienie pomocy w razie zagrożenia życia lub zdrowia osób znajdujących się w zakładzie górniczym, a także w razie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego, powstałych w szczególności wskutek:pożaru,wybuchu gazów, pyłu węglowego lub pyłów siarkowych,wyrzutu gazów i skał, wdarcia się wody do kopalni,obwału, zawału lub tąpnięcia, erupcji otworowej lub wydzielaniem się siarkowodoru,awarii energome-chanicznej. Kierownik ruchu zakładu górniczego jest zobowiązany ustalić liczebność i skład drużyny ratowniczej, uwzględniając stopień zagrożeń występujących w zakładzie. W podziemnych zakładach górniczych liczba ratowników i wyposażenie KSRG jest zależne od liczby pracowników zatrudnionych w ciągu doby pod ziemią. Ustalono następujące kategorie stacji ratownictwa górniczego: Osoby dozoru powinny stanowić nie mniej niż 20 % stanu osobowego drużyny ratowniczej. W zakładach górniczych wydobywających ropę naftową i gaz ziemny należy utrzymywać co najmniej: I)w granicach lądu:2 zastępy ratownicze przy występującym zagrożeniu siarkowodorowym 1 zastęp ratowniczy przy występowaniu innych zagrożeń, II)w granicach obszarów morskich RP2 zastępy ratownicze na każdym z obiektów wydobywczych zakładu. W zakładach górniczych wydobywających siarkę otworami wiertniczymi metodą wytapiania minimalna liczba zastępów powinna być następująca: W zakładach górniczych poszukujących ropę naftową i gaz ziemny, prowadzących roboty geologiczne wykonywane w granicach obszaru górniczego, utworzonego dla kopaliny podstawowej lub wykonywane z użyciem materiałów wybuchowych albo gdy projektowana głębokość wyrobiska przekracza 30 m należy utrzymywać: co najmniej 4 zastępy ratownicze, gdy roboty są wykonywane w granicach lądu stałego, 2 zastępy dla każdego z obiektów (platformy wiertniczej) gdy roboty są wykonywane w granicach obszarów morskich RP W innych typach zakładów górniczych skład drużyny ratowniczej ma być zgodny z planem ratownictwa zatwierdzanym przez właściwy organ PNG Szkoleniu z zakresu ratownictwa podlegają również osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, nie wchodzące w skład drużyny ratowniczej. Szkolenia te odbywają się w jednostce ratownictwa górniczego. W kopalniach podziemnych eksploatujących kopaliny palne należy utrzymywać pod ziemią stałe (na wszystkich zmianach) dyżury zastępów ratowniczych zarówno w dni robocze jak i wolne od pracy. Liczbę takich zastępów ustala kierownik ruchu zakładu zgodnie z planem ratownictwa. Zastępy te są zatrudniane w pracach profilaktycznych, w wyrobiskach, z których mają zapewniony szybki transport do innych rejonów kopalni. Rodzaje i miejsce prac ustala kierownik działu wentylacji kopalni. Zastęp powinien mieć stała łączność z centralą telefoniczną ZG. Zastęp powinien składać się z ratowników różnej specjalności. Ratownicy powinni być zapoznani z układem wyrobisk ZG. Zastępy ratownicze dla kilku zakł gór są to zastępy składające się co najmniej z 2 zastępowych, 10 ratowników i mechanika aparatowego, a także osoby dozoru ruchu będącej ratownikiem górniczym. Zastępy te mogą przebywać w pomieszczeniach KSRG lub w jej pobliżu i powinny mieć zapewnioną opiekę lekarską. Do ich dyspozycji powinny być również zapewnione środki transportu wraz z kierowcami, przystosowane dla ludzi i sprzętu.

9

ORGANIZACJA PRACY ZASTĘPÓW W AR W akcji ratowniczej jest zwykle zatrudniona znaczna liczba ludzi prowadzących prace w strefie zagrożonej, nadzorujących wykonawstwo prac oraz kierujących akcją ratowniczą. Liczbę zatrudnionych określa kierownik akcji ratowniczej, pamiętając że powinna być ona ograniczona tylko do niezbędnej ilości osób. Prace wykonywane są przez ratowników górniczych - w przypadku prac prowadzonych w atmosferze niezdatnej do oddychania prace wykonują wyłącznie ratownicy - oraz przez załogę kopalni (transport materiałów, obsługa urządzeń, obserwacja przyrządów kontrolnych). Ustalając liczbę zespołów ratowniczych kierownictwo akcji powinno uwzględnić przede wszystkim: liczbę zagrożonych osób charakter i miejsce zagrożenia, rozmiary strefy zagrożonej, stopień trudności warunków, liczbę miejsc pracy w strefie zagrożonej, zakres prac pomocniczych poza strefą zagrożoną. Należy mieć na względzie, że jeden zastęp w zagazowanej strefie zagrożonej jest w stanie udzielić pomocy 1, najwyżej 2 osobom, oraz że niedopuszczalne jest dzielenie zastępów na mniejsze zespoły. Na jeden zastęp przebywający w akcji w strefie zagrożonej (podczas pracy w aparatach oddechowych) w bazie musi przebywać jeden zastęp ubezpieczający (szczególnie w początkowym, rozpoznawczym okresie akcji). Od zasady tej można wyjątkowo odstąpić, gdy akcja dotyczy ratowania ludzi a drugi zastęp, ubezpieczający, znajduje się w drodze do bazy rat.W zakładach wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi sposób ubezpieczenia ratowników wykonujących prace ratownicze ustala kierownik akcji ratowniczej. W akcjach nie wymagających użycia aparatów oddechowych na dwa zastępy w akcji wymagany jest jeden zastęp ubezpieczający. Przy wykonywaniu czynności wymagających dużego wysiłku fizycznego należy uwzględnić częstą zmianę ludzi w miejscu akcji. Powtórne skierowanie zastępu do akcji jest możliwe dopiero po odpowiednim odpoczynku, który nie może być krótszy od czasu pracy. Jeżeli w bazie jest obecny lekarz to on określa zdolność ratowników do dalszego wykonywania prac oraz niezbędny czas na regenerację sił. Do natychmiastowej dyspozycji kierownika akcji w kopalni podziemnej mogą być zastępy dyżurujące w jednostce ratownictwa górniczego oraz zastępy (zastęp) dyżurujące w podziemiach kopalni. Zgodnie z planem mobilizacji w danej kopalni oraz planem wzajemnej pomocy kopalń na kopalni pojawiają się zarówno członkowie własnej drużyny ratowniczej, których należy wyposażyć w niezbędny sprzęt i wysłać do akcji jak i zastępy z sąsiednich zakładów. Na zastępy dyżurujące w jednostce ratownictwa oraz zastępy z sąsiednich kopalń muszą oczekiwać przewodnicy, którzy doprowadzą obce zastępy do miejsca akcji. Z praktyki wynika, że zastęp składający się z pięciu osób jest optymalną jednostką organizacyjną, najsprawniejszą w samodzielnym wykonywaniu zadań. Każdy zastęp powinien mieć zastępowego oraz wyznaczonego przez zastępowego zastępcę. Pracami zastępu kieruje zastępowy, a gdy nie może on pełnić swojej funkcji, jegoobowiązki musi przejąć zastępca. Zastępowy jest bezpośrednim przełożonym ratowników. Wszystkie polecenia jakie zastęp ma wykonać, wydawane są zastępowemu. Polecenia te zastępowy otrzymuje od kierownika akcji na dole (w obiekcie) bezpośrednio, lub za pośrednictwem kierownika bazy. W skład każdego zastępu powinna wchodzić przynajmniej jedna osoba znająca teren akcji. Gdy jest to dodatkowy ratownik - przewodnik, stanowi on szóstą osobę w zastępie. Jeżeli prace ratownicze wymagają użycia aparatów oddechowych, zastęp jest najmniejszą, niepodzielną jednostką, która może uczestniczyć w akcji. Ratowników można zatrudniać równocześnie w kilku miejscach, pod warunkiem utrzymywania z nimi przez zastępowego kontaktu głosowego lub wzrokowego. W przypadku akcji nie wymagających użycia aparatów oddechowych, liczbowy skład jednostek wykonujących poszczególne zadania ustala kierownik akcji na dole, jednak bez istotnego uzasadnienia nie jest wskazane odstępowanie od zasady pracy ratowników w pięcioosobowych zespołach. Wyposażenie zastępu powinno odpowiadać zadaniu jakie zastęp ma do wykonania. Oprócz wyposażenia odpowiedniego do wykonania zadania, każdy zastęp pracujący w atmosferze niezdatnej się do oddychania, powinien być wyposażony w: aparaty oddechowe (tego samego typu) dla każdego członka zastępu, oświetlenie elektryczne dla każdego ratownika, telefon ratowniczy,zapasową dwulitrową butlę z tlenem o ciśnieniu 20 MPa, urządzenie do podawania tlenu pod maskę, przyrządy do wykrywania i pomiaru gazów, ustalone przez kierownika akcji, jeden komplet kluczy do tlenowych aparatów oddechowych roboczych, opatrunki osobiste, kredę, przymiar, zegarek, notes, nóż ciesielski, termometr górniczy oraz linkę ratowniczą, inny dodatkowy sprzęt według ustaleń kierownika bazy. W zakładach górniczych wydobywających kopalny otworami wiertniczymi zastęp powinien być wyposażony we właściwą odzież ochronną, narzędzia i inne środki potrzebne do wykonania zadania. W razie przewidywanego ratowania ludzi, zastęp jest obowiązany zabrać dodatkowo sprzęt ochrony dróg oddechowych przeznaczony do ewakuacji poszkodowanych, nosze i inny sprzęt do udzielania pierwszej pomocy. Zastęp powinien być wyposażony wyłącznie w taki sprzęt, który ratownicy znają i który już obsługiwali w czasie ćwiczeń ratowniczych. Zastęp ratowniczy wysyłany do prac w strefie zagrożonej powinien być poinformowany o rodzaju zagrożenia i warunkach w strefie zagrożenia, drogach dojścia do strefy zagrożenia i do miejsca pracy oraz z zadaniach jakie jest zobowiązany wykonać. Polecenie wyjścia do akcji powinno zawierać czas wyjścia do akcji, czas powrotu, drogę dojścia do celu i powrotu, rodzaj pracy jaki zastęp powinien wykonać, miejsce i sposób jej wykonania oraz opis sytuacji w miejscu wykonywania prac. Informacje te zastępowy przekazuje ratownikom. Wyjście zastępu do wykonania prac odbywa się na polecenie kierownika bazy. Zastęp w drodze do akcji i podczas powrotu porusza się w następującej kolejności: zastępca zastępowego, ratownicy i zastępowy. W nieznanym dla zastępu terenie jako pierwszy idzie przewodnik. Podczas poruszania się w warunkach ograniczonej widoczności (dymy pożarowe) członkowie zastępu powinni być powiązani linką ratowniczą. Zastęp w drodze do miejsca akcji, w czasie pracy i podczas powrotu

\+

10

ORGANIZACJA PRACY ZASTĘPÓW W AR CZ 2

powinien utrzymywać łączność telefoniczną lub radiową z bazą. Przerwanie łączności zobowiązuje zastęp do wycofania się z akcji, przy czym podczas wycofywania zastęp powinien dążyć do nawiązania łączności za pomocą umownych sygnałów akustycznych lub świetlnych. Jeżeli nie zachodzi konieczność założenia masek aparatów oddechowych w bazie (baza znajduje się dalej od strefy zagrożenia) ratownicy wychodzą z bazy do miejsca ustalonego przez kierownika akcji tylko z założonymi aparatami oddechowymi i z przykręconymi do nich maskami, przy zamkniętym dopływie tlenu (powietrza). W czasie marszu zastęp rozwija przewód telefoniczny na odcinku baza - miejsce pracy. Jeżeli zastęp porusza się w złożonej sieci wyrobisk i nie rozwija kabla telefonicznego, powinien wykonywać na wszystkich skrzyżowaniach i rozgałęzieniach wyrobisk, tak aby mieć zapewniony bezpieczny powrót do bazy. Przy dłuższych drogach dojścia w aparatach oddechowych wskazany jest wolny marsz zapewniający sprawność ratowników i oszczędne zużycie tlenu w aparatach. Ratownicy muszą zachować maksymalną ostrożność. Każdy z nich powinien zwracać uwagę na zachowanie się i stan innych członków zastępu. Ratownikom wolno zdjąć maski tylko na polecenie zastępowego, gdy ten przekona się, że zastęp jest w atmosferze nieszkodliwej dla zdrowia. Każdy zastęp ratowniczy wykonujący prace w trudnych warunkach cieplnych powinien być ubezpieczany w bazie przez dwa zastępy zdolne do akcji. W razie gdy baza jest znacznie oddalona od miejsca prac jeden z zastępów ubezpieczających może pełnić swe obowiązki w bezpośrednim sąsiedztwie strefy o trudnych warunkach cieplnych utrzymując stałą łączność z bazą. Zastęp pracujacy w strefie o trudnych warunkach ciepnych powinien mieć zapewnioną stałą łączność z bazą zarówno w miejscu pracy jak i w drodze do bazy. Przerwanie łączności z zastępem powinno spowodować wycofanie go do bazy i natychmiastowe uruchomienie zastępów ubezpieczających.

ZAWORY STERUJĄCE PRACĄ APARATÓW W OBIEGU ZAMKNIĘTYM Zawory sterownicze (wdechowy i wydechowy): sterują przepływem powietrza w aparacie oddechowymprzepływ powietrza przez zawór tylko w jednym kierunku,przepływem steruje płytka mikowa (z uwagi na małą bezwładność). Zawór upustowy:służy do wypuszczania nadmiaru powietrza z worka zapasowego podczas lekkiej pracy,spełnia rolę zaworu bezpieczeństwa, nie dopuszczając do rozerwania worka zapasowego. Zawór redukcyjny:redukuje ciśnienie tlenu wypływającego z butli do ciśnienia 0.3÷0.4 MPa, niezależnie od aktualnego ciśnienia w butli,rozwiązania konstr. zaworów zależą od producenta,z zaworu powietrze wypływa przez dyszę stałego dawkowania, przy czym dawkowanie to w zależności od typu aparatu wynosi najczęściej od 1.2 do 2.1 l/min. Zawór dodawczy:umożliwia dostarczenie do aparatu dodatkowych ilości tlenu niezależnie od stałego dawkowania z zaworu redukcyjnego,działa podobnie jak zawór redukcyjny, z tym, że nie działa automatycznie lecz uruchamia się go ręcznie,częste naciskanie zaworu powoduje szybkie zmniejszanie się zapasu tlenu, przez co należy go używać w sytuacjach wyjątkowych.

SPOSOBY OCZYSZCZANIA POWIETRZA Z CO₂ W APARATACH ODDECHOWYCH Pochłaniacz CO₂: służy do usuwania CO₂ i pary wodnej (które powstają przy wydechu) z zamkniętego obiegu powietrza w aparacie oddechowym, Podział: sodowy,wapniowy.Pochłaniacz sodowy: składa się z puszki blaszanej o eliptycznym przekroju z otworami wlotowym i wylotowym w jej denkach, wymiary puszki, w zależności od czasu działania (jednogodzinny, dwugodzinny, wielogodz.) ma różne długościwewnątrz puszki są ułożone poprzecznie siatki stalowe pofałdowane, na których ułożona jest masa chłonna,substancją wiążącą CO₂ jest wodorotlenek sodowy NaOH 2 NaOH + CO₂ → Na₂CO₃ + H₂O + Q wychodzące z pochłaniacza powietrze ma temperaturę dochodzącą do 83 °C, przy czym ratownik oddycha powietrzem zmieszanym z rozprężonym tlenem,pochłaniacz sodowy służy tylko do jednorazowego użycia i po każdej nawet krótkotrwałej pracy należy go wymienić na nowy,przepływ powietrza przez pochłaniacz powinien odbywać się tylko w kierunku oznaczonym na puszce,sprawny pochłaniacz przy potrząsaniu grzechocze, zamonto-wany w aparacie i nie używany pochłaniacz należy wymienić na nowy w terminie nie przekraczającym 6 m-cy,trwałość zapakowanego fabrycznie pochłaniacza - 2 lata,stosowany w aparatach roboczych produkowanych w Polsce. Pochłaniacz wapniowy:składa się z puszki blaszanej o przekroju kołowym, która stanowi integralną część aparatu oddechowego,- puszkę wypełnia się granulowanym wapnem sodowanym, przy czym zachodzi reakcja (puszka może być wielokrotnego użytku) Ca(OH)₂ + CaCO₃ + H₂O + Q nie używaną substancję chłonną należy wymieniać co 6 m-cy, w Polsce się nie stosuje wszystkich rodzajach aparatów.

GAŚNICA PIANOWA - CZERWONA- 7M Służy do gaszenia ciał stałych i cieczy łatwo palnych (oleje, benzyna). Nie wolno jej stosować do gaszenia urz. elektrycznych pod napięciem i ciał reagujących z wodą (karbid). Ładunek składa się z roztworu kwaśnego węglanu wodoru z dodatkiem środka pianotwórczego i ampułki z kwasem siarkowym. Po uruchomieniu następuje zmieszanie kwasu z częś. alkaliczną. Powst. wtedy duża ilości CO₂, która miesza się z wodnym roztworem pianotwórczym i tym samym powstaje piana. Jednocześnie powstaje duże ciśnienie, które wyrzuca pianę na zewnątrz. Gaś. po uruchomieniu wyładowuje się całkowicie, a w czasie działania trzymamy ja dnem do góry.

11

GAŚ. PROSZKOWA - CZERWONA DO 3M Ma uniwersalne zastosowanie. Służy do gaszenia ciał stałych, przewodów i urządzeń elektrycznych pod napięciem. Używa się jaj tam gdzie woda lub piana wywołałaby szkody. Ładunek składa się z proszków substancji łatwo topliwych. Nośnikiem proszku jest wyrzucający go na ogień (N₂,CO₂). Wyrzucone z gaśnicy proszki pod wpływem tem. topnieją i pokrywając powierzchnię płonącą izolują ją od dostępu powietrza. Używane w kop. gaśnice mają 6-12 kg proszków.

APARATY WĘŻOWE Należą do grupy aparatów izolujących o obiegu otwartym. Powietrze do dróg oddechowych jest doprowadzane za pomącą maski połączonej z wężem gumowym. Podział:- aparaty z podciśnieniem w wężu (na drugim końcu węża nie ma nic, powietrze zasysamy płucami), są niebezpieczne w użyciu , gdy w razie nieszczelności połączeń węża lub maski mogą dostać się do dróg oddechowych szkodliwe gazy z otoczenia. Ze względu na to oraz na duże opory oddychania nie stosuje się ich w ratownictwie górniczym.- aparaty z nadciśnieniem w wężu, są bezpieczne nawet gdy w połączeniach są nieszczelności. Nadciśnienie może być wytwarzane za pomocą miechów, wentylatorów, instalacji sprężonego powietrza, iniektorów. Aparaty wężowe (z nad-ciśnieniem) rzadko stosuje się w ratownictwie. Są one powszechnie stosowane w przemyśle stoczniowym (spawacze), chemicznym (czyszczeni zbiorników). 22. WADY I ZALETY APARATÓW WĘŻOWYCH Zalety: nieograniczony czas działania, prosta budowa (większa niezawodność), łatwa obsługa, normalna temperatura powietrza dostarczanego do oddychania, można zatrudniać ludzi bez przeszkolenia co do używania tych aparatów. Wady :ograniczony promień zasięgu ich stosowania , spowodowany długością węża (około 40m), utrudnione posuwanie się ratowników wskutek konieczności rozwijania i zwijania węży, a co się z tym wiąże duży ciężar węża.

AKCJA RATOWNICZA NA WYPADEK WYBUCHU GAZÓW LUB PYŁU WĘGLOWEGO Akcję ratowniczą prowadzi kierownik ruchu zakładu lub osoba przez niego wyznaczona, a mająca odpowiednie kwalifikacje fachowe. W razie nieobecności kierownika ruchu zakładu, kierownictwo akcją obejmuje osoba dozoru ruchu górniczego, zajmująca najwyższe stanowisko. Podczas wybuchu pyłu węglowego, podobnie jak przy wybuchu gazów (metan) powietrze mocno się rozgrzewa i powiększa znacznie swoją objętość. W powietrzu kopalnianym zaraz po wybuchu pyłu dużo CO₂ (przeszło 9%) oraz tlenku węgla (przeszło 9%).Taki skład powietrza powoduje natychmiastową śmierć przez otrucie. Po 24 godz. po wybuchu powietrze kopalniane zawiera już dostateczną do oddychania ilość tlenu, jednak zawiera jeszcze CO o stężeniu bardzo groźnym dla życia ludzi. Pracę ratowniczą można prowadzić tylko przy użyciu tlenowych aparatów oddechowych. Jeżeli w miejscu, gdzie nastąpił wybuch pyłu węglowego, znajdują się ludzie, należy tam najszybciej posłać ratowników, zaopatrzonych w tlenowe aparaty oddechowe, dla wyprowadzenia zagrożonych do miejsc dopływu świeżego powietrza. Ratowᘀnicy muszą kontrolować spąg wyrobiska, stan obudowy wyrobiska, stan zapór przeciwwybuchowych, stan rurociągów, środków transportu. Należy jak najszybciej uregulować stan wentylacji40. POŻAROWA AKCJA RATOWNICZAAkcję ratowniczą prowadzi kierownik ruchu zakładu lub osoba przez niego wyznaczona, a mająca odpowiednie kwalifikacje fachowe. W razie nieobecności kierownika ruchu zakładu, kierownictwo akcją obejmuje osoba dozoru ruchu górniczego, zajmująca najwyższe stanowisko. Pożary można zwalczać różnymi sposobami zależnie od stanu pożaru i lokalnych jego warunków. Sposoby te dzielą się na :

1.Zwalczanie aktywne przez: usuwanie materiału palnego, gaszenie bezpośrednie rzez zasypywanie piaskiem, pyłem kamiennym, lub za pomocą gaśnic hydronetek, agregatów, piany, wody, podsadzki płynnej.2.Izolowanie miejsca pożaru, czyli odcięcie tamami dopływu powietrza do ognia. W razie powstania pożaru podziemnego, którego nie można od razu ugasić aktywnymi środkami lub szybko izolować tamami, należy: 1. natychmiast zmobilizować własnych ratowników i dołowy dozór kopalniany; wezwać pogotowie ratownicze z okręgowej stacji ratownictwa górniczego 2. bezzwłocznie wycofać załogę z miejsc zagrożonych 3. zmniejszyć dopływ powietrza do ognia przez zamknięcie wlotowej tamy grupowej lub rejonowej 4.przewidzieć drogę dla możliwie swobodnego odprowadzania gazów pożarowych do szybu wydechowego 5. wyłączyć prąd elektryczny w polu pożarowym oraz miejsca , w których mogą płynąć lub zbierać gazy pożarowe 6. ustalić strefę zagrożenia pożarowego i plan akcji ratowniczej. Przy ustalaniu planu akcji przeciw-pożarowej należy przede wszystkim brać pod uwagę bezpieczeństwo i bezwzględną konieczność ratowania ludzi. Po ustaleniu chociażby tymczasowego planu akcji kierownik całości akcji wyznacza kierownika akcji na dole i kierowników bazy oraz zadania do wykonania.

GAZOWY AGREGAT GAŚNICZY Agregat pianowy składa się z cylindrycznego metalowego zbiornika, butli ze sprężonym powietrzem oraz węża zakończonego prądnicą pianową. Do zbiornika przyspawane są płozy. Cały agregat osadzony jest na podwoziu z którego może w każdej chwili zdjęty. Do zbiornika przymocowany jest zbiornik na płyn pianotwórczy. Ładunek gaśniczy stanowi roztwór środka pianotwórczego(5-6 kg)w 55 litrach wody. po otwarciu zaworu powietrze sprężone swoim ciśnieniem płynie z butli poprzez manometr do zbiornika gdzie swoim ciśnieniem wyrzuca do węża ładunek gaśniczy ze zbiornika. Agregat śniegowy składa się z dwóch butli, takich samych jak w gaśnicach śniegowych . Zawory tych butli są sprzężone kolektorem, do którego dołączony jest wąż zakończony dyszą i rurą wylotową. Po otworzeniu zaworów butli skroplony CO₂ paruje i rozpręża się w dyszy tworząc śnieg o temperaturze około - 78⁰C.

12

OTWIERANIE PÓL POŻAROWYCH Przy otwieraniu pola pożarowego należy się zawsze liczyć z koniecznością szybkiego ponownego jego zamknięcia i dlatego należy już z góry przygotować potrzebne do tego celu środki. Przy otwieraniu pola nie wolno używać światła otwartego ze względu na możliwość wybuchu palnych gazów pożarowych. Po przewietrzeniu od strony zewnętrznej wszystkich tam przebija się najpierw niewielki otwór w głównej tamie wylotowej (najwyżej położonej) dla umożliwienia odpływu gazów lekkich (metanu). Następnie wykonuje się w dolnej części głównej tamy wlotowej (najniżej położonej) dla odpływu gazów ciężkich (CO₂). Po ustaleniu się ciśnienia rozszerza się oba otwory i rozbija główne tamy najpierw górną-wylotową, potem dolną-wlotową. Po przewietrzeniu pola pożarowego dochodzi się najkrótszą drogą do ogniska pożaru z zawczasu przygotowanymi środkami do ewentualnego bezpośredniego gaszenia. Gdy pożar został ugaszony, usuwa się tamy boczne w kolejności odwrotnej niż przy ich zamykaniu. 42. GAŚNICA ŚNIEGOWA - SREBRNA- 4m. Butla metalowa o poj. 8 l wypełniona ciekłym CO_2. Jest g. uniwersalną. Służy do gaszenia ciał stałych, ciekłych gazów, instalacji elektr. pod napięciem, ciał reagujących z wodą. Szczególnie przydatna do płonących cieczy. Po otwarciu g. CO₂ wydobywa się pod ciśnieniem, gdzie gwałtownie się rozpręża przechodząc w stan lotny oziębiając się, CO₂ przechodzi w stan śniegu. Temp śniegu - 70 C.

45. WYPOSAŻENIE ZAKŁADU GÓRNICZEGO W STAŁE INSTALACJE PRZECIWPOŻAROWE W każdej kopalni zainstalowana jest sieć wodnych rurociągów przeciwpożarowych, która dochodzi do wszystkich oddziałów. Tam rurociągi przeciw-pożarowe (będące stale pod ciśnieniem co najmniej 6 atmosfer) zainstalowane są w chodnikach odstawowych i praktycznie sięgają do wlotu do ścian i do zabierek. W określonych odstępach zabudowane są hydranty (punkty poboru wody z rurociągu), do których podłącza się węże gaśnicze zakończone prądownicami wodnymi. Hydranty na rurociągach rozmieszcza się w następujących miejscach: 1.W przekopach głównych i w chodnikach niewęglowych z obudowa ogniotrwałą - w odstępach 400-600 m:2. W przekopach głównych z obudową palną - w odległości co 200 m; 3.Przy przejściu w wyrobisku z obudowy niepalnej na palną, przed obudową palną oraz przed każdym skrzyżowaniem - w odległości 10 do 15 metrów od strony dopływu świeżego powietrza; 4.W chodnikach przewozowych (oddziałowych) - w odstępach co 100 m; 5.W wyrobiskach chodnikowych pochyłych - w odstępach co 50 do 100m; 6.W chodnikach z przenośnikami taśmowymi - w odstępach co 50 m(od strony dopływu świeżego powietrza), przed każdym napędem i zwrotnicą przenośnika;7.U wlotów do ścian i do zabierek - w odległości nie większej jak 50 m; Rurociągi przeciwpożarowe powinny być pomalowane farbą koloru czerwonego, a hydranty żółtego.

AKCJA RATOWNICZA ZWIĄZANA Z ZAGROŻENIEM WODNYM Zagrożenie wodne może powstać w przypadku: nagłego wdarcia wody do kopalni, awarii pomp, energii elektrycznej, źle zlikwidowane otwory wiertnicze. Wdarcie się wody lub kurzawki do kopalni powoduje prawie zawsze konieczność prowadzenia akcji ratowniczej przez służbę ratownictwa górniczego. Akcja taka powinna rozpoczynać się od ustalenia: 1) miejsca ewentualnego schronienia się ludzi odciętych przez wodę, 2) przyczyny zatopienia i sposobu zapobieżenia dalszemu zatapianiu wyrobisk, 3) miejsca i zasięgu wdarcia się wody i kurzawki, 4) wielkości i warunków dopływu wody do wyrobisk górniczych, 5) stanu wentylacji i obudowy wyrobisk w strefie zagrożenia. Gdy na dole zostaną uwięzieni ludzie, to po ustaleniu miejsca ich pobytu można do nich dotrzeć po wykonaniu specjalnych prac ratowniczych, takich jak: 1) usunięcie wody z dróg prowadzących do miejsca pobytu ludzi, przez wypompowanie jej lub spuszczenie na niższy poziom, 2) wykonanie chodników ratunkowych, 3) wywiercenie otworów ratunkowych, 4) wykonanie prac podwodnych przez nurków z wodnego pogotowia ratownictwa górniczgo. Wszystkie te prace można wykonywać dopiero po zabezpieczeniu dróg dojścia do strefy wyrobisk zatopionych. Prace ratownicze w tego typu akcjach polegają przede wszystkim na: 1) doprowadzeniu powietrza świeżego do miejsc pracy ratowników, 2) usuwaniu zawałów, 3) przywróceniu obudowy wyrobisk do normalnego stanu, 4) wypompowywaniu nagromadzonej wody, 5) tamowaniu dopływów wody, 6) usuwaniu naniesionego przez wodę materiału, 7) ratowaniu ludzi zgodnie z zasadami stosowanymi przy zasypaniu lub odcięciu załogi przez zawał. Sprzęt do zwalczania zagrożeń wodnych(tamy) Podział ze względu na 1) budowę (wodoszczelne, filtrujące)2) rodzaj materiału, z którego są wykonane( żelbetowe, betonowe, murowe, drewniane)3) zadanie, jakie mają spełnić(bezpieczeństwa, izolacyjne, filtrujące)4) na czas stawiania (tymczasowe, ostateczne)

SP. ODWADNIAJĄ NA WYPOSAŻENIU RG Do przetłaczania wody czystej lub zanieczyszczonej używa się w RG pomp wirowo-odśrodkowych. Pompy możemy podzielić na: 1)jednostopniowe - typ Bibo - charakteryzują się łatwością montażu, lekkością, możliwością połączenia kilku pomp szeregowo. 2)wielo-stopniowe - GS-100 i GR-125. Osprzęt pompowy: węże gumowe, stylonowe, parciane, rury stalowe, złączki, półzłączki, złączki przelotowe, objemki, kolanka, kable elektryczne, wyłączniki, , drobny sprzęt pomocniczy, el wykorzystywane w normalnym ruchu kopalni(manometry, kosze ssawne, zasuwy, liny, łańcuchy,zawory)

13

PODWODNE AKCJE RATOWNICZE Podwodne akcje ratownicze są nieodzownie związane z pracą płetwonurków pod wodą. Ratownicy biorący udział w podwodnych akcjach ratowniczych mają swojego kierownika akcji na dole, a kierownik ten podlega bezpośrednio kierownikowi akcji ratowniczej z danej kopalni. On dokonuje rozpoznania miejsca i wyraża zgodę na udział ratowników w akcji. Jeżeli uzna iż mogą oni brać udział to wydziela zakres pracy, czas pracy oraz głębokość zanurzenia. Zastęp płetwonurków składa się z 3-4 osób. Gdy są 3 osoby: zastępowy, nurek wykonujący pracę pod wodą, nurek ubezpieczający. Gdy są 4 -chronometrażysta. Zastępowy - musi mieć 6 letni staż pracy i 3 lata był nurkiem ratownikiem. Przygotowanie nurka do akcji ratowniczej: sprawdza sprzęt, ubiera się (ubranie, maska, aparat), przymocowuje linkę telefoniczną, wchodzi do wody i wykonuje nurkowanie kontrolne, sprawdza czy wszystko działa i czy jest dobrze wyważony. Zakazane jest wskakiwanie nurków do wody, dopuszczone jest to jedynie na otwartych basenach. Odległość zanurzenia związana jest z długością przewodu telefonicznego - max długość 100m. Ratownikowi nie wolno przepływać przez wyrobiska o przekroju mniejszym niż 120 na 120 cm. W akcji najczęściej pracują 2 drużyny. W razie awarii telefonu komunikacja odbywa się przez linkę zabezpieczającą na zasadzie umówionych sygnałów. W takim przypadku nurek powinien jak najszybciej wrócić na powierzchnię. Liczba nurków pracujących musi się pokrywać z liczbą nurków asekurujących.

SPRZĘT DO UDZIELANIA I POMOCY. Wyróżniamy następujący sprzęt do udzielania I pomocy: nosze: -uniwersalne - przeznaczone do użytku sanitarnych służb zdrowia i górniczych drużyn ratowniczych. Są dostosowane do bezpiecznego transportu rannego z miejsca wypadku do punktu pierwszej pomocy lekarskiej, można je również stosować do transportu rannych z urazami kręgosłupa. Konstrukcja noszy umożliwia przewożenie i zamocowanie ich we wszystkich pojazdach sanitarnych oraz transport chorego w pozycji pionowej, np. w szybach i szybikach kopalnianych.-nosze górnicze na płozach - służą do transportu poszkodowanych górników z miejsc zawałowych lub niskich chodników na powierzchnię. Ich konstrukcja pozwala na przejście przez wąskie i niskie wyrobiska, a także transport po spągu na płozach za pomocą cięgien. -pneumatyczno-próżniowe - służą do transportu ludzi, którzy doznali urazów ciała, a zwłaszcza złamań kończyn i uszkodzeń kręgosłupa. Mają tę właściwość, że pod wpływem podciśnienia wytwarzanego w ich wnętrzu za pomocą pompki próżniowej utwierdzają się i sztywnieją, a ich powierzchnia nośna przybiera kształt i formę sylwetki ułożonego na nich poszkodowanego, co uniemożliwia jego przesunięcie względem noszy.; torby sanitarne, W torbach tych mieszczą się zestawy środków medycznych takich jak: leki w ampułkach (stosowane do wstrzykiwania), leki w tabletkach, materiały opatrunkowe i sprzęt lekarski (strzykawki, pensety, igły, narzędzia chirurgiczne). Inhalatory-służą do inhalacji tlenem, a w razie potrzeby tlenem z dodatkiem CO₂, dla jednej lub dwóch osób. Są one stosowane przez drużyny ratownicze w górnictwie, ale również w szpitalach, stacjach pogotowia ratunkowego i służbę zdrowia w przemyśle. Mogą być używane tylko w nietoksycznej atmosferze otoczenia. Urządzenie do prowadzenia sztucznego oddychania:służy do przeprowadzenia sztucznego oddychania metodą z ust do ust. Urządzenie to powinno znajdować się w każdej bazie ratowniczej oraz w każdym oddziałowym punkcie sanitarnym. Składa się z dwóch części (odsysacza i aparatu do sztucznego oddychania) umieszczonych w tornistrze z pasem umożliwiającym zawieszenie go na ramieniu. Aparat ożywczy (pulmotor)Jest to mechaniczny aparat ożywczy stosowany do ratowania ludzi, u których czynności oddechowe zanikły lub są słabe. Aparat ten zastępuje z dobrym skutkiem wszystkie inne metody sztucznego oddychania i gwarantuje prawidłowe przewentylowanie płuc poszkodowanego. Sztuczne oddychanie wykonuje się powietrzem wzbogaconym w tlen. Aparat wyposażony jest w urządzenie do inhalacji, a także w przyrząd do odsysania zanieczyszczeń z górnych dróg oddechowych.

SPR. REANIMACYJNY W WYPOSAŻENIU RATOWNICTWA GÓRNICZEGO. Patrz wyżej: urządzenie do prowadzenia sztucznego oddychania, aparat ożywczy (pulmotor)

14

ZADANIA I SKŁAD JRG Zadania jednostki ratownictwa górniczego (JRG), oprócz niesienia pomocy w razie wypadku, to:- organizowanie i prowadzenie kursów szkoleniowych z zakresu ratownictwa górniczego,- przeprowadzanie ćwiczeń z zakresu ratownictwa górniczego,- przeprowadzanie badań lekarskich ratowników górniczych,- badanie i opiniowania sprzętu ratowniczego,- wykonywanie specjalistycznych analiz chemicznych prób powietrza,- dodatkowe zadania wynikające z umowy z zakładem górniczym. Skład JRG - kierownik pogotowia, - 2 zastępowych, - 9 ratowników, - mechanik sprzętu ratowniczego, - lekarz (ratownik górniczy) Pomieszczenia:- sala aparatów, - warsztat mech. aparatowego, - magazyn części zamiennych, - dyspozytornia, - sala wykładów, - komora ćwiczeń, - magazyn innego sprzętu ratunkowego, -pokoje wypoczynku, - szatnie, - specjalistyczny sprzęt ratunkowy, - pomieszczenia sanitarno-higieniczne itp. Wyposażenie jednostki ratownictwa górniczego (JRG) jest zbliżone do wyposażenia typowej kopalnianej stacji ratownictwa górniczego w danym rejonie. Dodatkowo w skład wyposażenia JRG wchodzi wyposażenie pogotowi: - pomiarowego (chromatografy, analizatory gazowe, zestawy do zdalnego pobierania prób powietrza, termometry, wilgotnościomierze, eksplozymetry, metanomierze, analizatory O₂, CO₂, CO, NO, NO₂, H₂S, SO₂, anemometry i przyrządy do pomiaru ciśnienia bezwzględnego powietrza),- pożarowo-pianowego (generatory piany lekkiej, sprężonej i ciężkiej, prądownice, osprzęt gaśniczy, zestawy do wykonywania tam przeciwwybuchowych, zestawy do wykonywania izolacji górotworu, przepusty do przeciwwybuchowych tam pożarowych),- zawałowo-wiertniczego (zestawy podnośników hydraulicznych, stojaki hydrauliczne, poduszki powietrzne, rozpieraki hydrauliczne, nożyce hydrauliczne, piły posuwisto-zwrotne tarczowe i łańcuchowe, bezdetonacyjne rozsadzacze skał, młotki udarowo-obrotowe, palniki acetylenowo-tlenowe i benzynowo-tlenowe, przenoś-niki ratownicze, urządzenia do lokalizacji ludzi w zawale, wiertnice dołowe z narzędziami i osprzętem, pojemniki zaopatrzeniowe, kabiny ewakuacyjne, liny i przewody szybkozłączne, kołowroty),- wodnego (pompy wodne i szlamowe, pompy do cieczy chemicznie agresywnych, agregaty głębinowe, osprzęt i narzędzia),- przewoźnych wyciągów awaryjnych (samojezdny wyciąg ratowniczy umożliwiający ciągnienie z głębokości 1300 m, kabiny i klatki ratownicze dla różnych typów prowadników),- nurków (aparaty nurkowe, skafandry nurkowe, telefony nurkowe, sprężarki, przyrządy kontrolno-pomiarowe, sprzęt pływający, podwodny sprzęt oświetleniowy, sprzęt osobistego wyposażenia nurka, sprzęt pomocniczy dla prowadzenia prac podwodnych). Jednostka ratownictwa górniczego dla podziemnych zakładów górniczych powinna utrzymywać na każdej zmianie roboczej, zarówno w dniach pracy, jak i w dniach wolnych od pracy, co najmniej dwa dyżurujące zastępy ratownicze. W skład tych zastępów na każdej zmianie powinni wchodzić:- kierownik zawodowych zastępów ratowniczych,- 2 zastępowi,- 9 ratowników górniczych,- mechanik sprzętu ratowniczego, będący zawodowym ratownikiem górniczym,- lekarz-ratownik górniczy. W skład pogotowia ratowniczego w jednostce ratownictwa górniczego dla zakładów górniczych wydoby-wających kopaliny otworami wiertniczymi powinni wchodzić:- kierownik zespołów ratowniczych,- 5 ratowników górniczych, - mechanik sprzętu ratow-niczego. Jednostka taka może również tworzyć pogo-towia specjalistyczne w zależności od rodzaju wystę-pujących zagrożeń. Medyczna służba ratownictwa gór-niczego w takiej jednostce może być zorganizowana w porozumieniu ze służbą medyczną zakładu górniczego lub z publicznym zakładem opieki zdrowotnej.

PLAN RATOWNICTWA Dla każdego zakładu górniczego należy sporządzić plan ratownictwa, który w szczególności powinien określać sposób prowadzenia akcji ratowniczej w razie zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub ruchu zakładu górniczego spowodowanego pożarem, tąpnięciem, wybuchem gazu lub pyłu węglowego, wdarciem się wody do wyrobisk górniczych, erupcją płynu złożowego, wydzielaniem siarkowodoru, wybuchem pyłów siarkowych, awarii energomechanicznych lub innymi przyczynami. Plan ratownictwa powinien być przechowywany w zakładzie górniczym:- u dyspozytora ruchu, - w kopalnianej (zakładowej) stacji ratownictwa górniczego, - innym miejscu wyznaczonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego. Plan ratownictwa powinien zawierać:- wykaz nazw, adresów i telefonów jednostek organizacyjnych oraz odpowiednich służb, osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego w miejscu pracy i zamieszkania w tym:- jednostki, które należy wezwać do udziału w akcji ratowniczej, - jednostki, które należy powiadomić o prowadzonej akcji ratowniczej,- służby i poszczególne osoby z zakładu górniczego, które są przewidziane do kierowania pracami ratowniczymi i pomocniczymi oraz ich nadzorowania i wykonywania,- wykaz osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, przewidzianych do pełnienia funkcji kierowniczych w czasie akcji,- wykaz osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, przewidzianych do zorganizowania określonych prac oraz odpowiedzialnych za utrzymanie w stałej gotowości środków materiałowych i technicznych,- wykaz organów rządowej administracji ogólnej i specjalnej, które należy powiadomić o powstałych zagrożeniach,- organizację służby ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym określającą:- obsadę zakładowej (kopalnianej) stacji (punktu) ratownictwa górniczego, łącznie z nazwiskami rezerwowych mechaników sprzętu ratowniczego,- liczbę zastępów ratowniczych stale dyżurujących w ZG i sposób porozumiewania się z nimi (alarmowania),- organizację innych służb, które mogą być angażowane do akcji ratowniczej, sposoby powiadamiania ratowników na podstawie aktualnego wykazu miejsc ich zatrudnienia lub przebywania, lokalizację pomieszczeń kierownika akcji i sekretarza technicznego, lokalizację pomieszczeń dla zastępów i innych osób przybyłych w związku z akcją ratowniczą,

PLAN RATOWNICTWA CZ 2

systemy całodobowej łączności pomiędzy ZG a kierownikiem ruchu zakładu górniczego i dyspozytorem ruchu, system łączności, pomiędzy kierownikiem akcji ratowniczej a sztabem akcji, bazą ratowniczą oraz osobami i służbami niezbędnymi w prowadzeniu akcji ratowniczej,- wykaz sprzętu, urządzeń i materiałów przewidzianych do użytku w akcji ratowniczej, miejsce ich składowania, sposób transportu oraz wykaz osób odpowiedzialnych za terminowe wyposażenie akcji w sprzęt ratowniczy, organizację pomocy medycznej w czasie akcji ratowniczej w podziemnych zakładach górniczych określającą: wykaz nazwisk i miejsca pracy i zamieszkania, numery telefonów personelu medycz-nego przewidzianego do wykonywania zadań w akcji ratowniczej, lokalizację pomieszczeń przewidzianych do udzielania pomocy medycznej na powierzchni zak-ładu górniczego (punkty opatrunkowe, izby opatrun-kowe, przychodnia zakładowa) oraz numery telefonów w tych pomieszczeniach, lokalizację pomieszczeń dla poszkodowanych, miejsca postojów samochodów sanitarnych oraz nazwiska i numery telefonów osób je obsługujących,-zasady zapewniania obsługi medycznej podczas akcji ratowniczej w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi określające: sposoby organizowania pomocy medycz-nej podczas akcji na wiertniczej, dobór środków pomocy w zależności od rodzajów zagrożeń, wykaz jednostek, które przewidziane są do udzielania specjalistycznej pomocy zakładowi górniczemu w czasie akcji ratowniczej wraz z uzgodnionymi zasadami współpracy, plan wzajemnej pomocy zakładów górniczych.Integralną częścią planu ratownictwa jest plan akcji przeciwpożarowej, który powinien zawierać dane potrzebna przy prowadzeniu akcji przeciwpożarowej w zakładzie górniczym. Plan ten składa się z dwóch części opisowej i graficznej. Część opisowa powinna zawierać: spiętrzenia i wydajności wentylatorów głównych (nominalne i rzeczywiste), sposoby i zakres regulacji wydajności i spiętrzeń wentylatorów, sposoby rewersji wentylacji głównej,depresje i wydajności stacji odmetanowania, wykaz miejsc szczególnie zagrożonych powstaniem pożaru, sposób wycofywania ludzi ze stref zagrożonych w zależności od miejsca pożaru, sposoby zabezpieczania prądów schodzących, oddziałów podpoziomowych, wentylatorów pomocniczych oraz sposoby uruchamiania tych zabezpieczeń, wykaz osób kierownictwa i dozoru ruchu, które należy zawiadomić o pożarze,- instrukcję dla osób dozoru ruchu określającą sposób postępowania od chwili zauważenia pożaru do momentu otrzymania pierwszych poleceń od kierownika akcji przeciwpożarowej, inne zasady techniki górniczej lub ustalenia kierownika ruchu zakładu górniczego dotyczące zagadnień pożarowych. Część graficzna planu akcji przeciwpożarowej powinna zawierać: schemat przestrzenny sieci wentylacyjnej,- mapy wentylacyjne w skali 1:5000 lub 1:2000 z zaznaczeniem:- kierunków prądów powietrza świeżego, zużytego oraz prądów schodzących, tam wentylacyjnych, bezpieczeństwa, regulacyjnych i izo-lacyjnych, wentylatorów pomocniczych, mostów wentylacyjnych, pól pożarowych oraz miejsc poprzednich pożarów, urządzeń łączności (sygnalizatorów i telefonów), poziomowych i oddziałowych komór przeciwpożarowych, zbiorni-ków i chodników wodnych,- czujników metanometrii automatycznej oraz czujników do kontroli innych gazów, schemat sieci rurociągów przeciwpożarowych i ich zasilania z zaznaczeniem zasuw, ciśnienia oraz wydatku wody na końcowych odcinkach rurociągów, schemat sieci rurociągów sprężonego powietrza z zaznaczeniem zasuw,- schemat sieci rurociągów podsadzkowych, schemat sieci rurociągów odmetanowania z zaznaczeniem zasuw, schemat zasilania w energię elektryczną podziemnej części zakładu górniczego z naniesieniem rozdzielni i transformatorów, prostowników i akumulatorowni, mapy wyrobisk górniczych z naniesieniem na nich sieci rurociągów podsadzkowych i rurociągów sprężonego powietrza. Plan ratowniczej akcji przeciwpożarowej powinien również zawierać:ramowe wytyczne dla osób dozoru ruchu w zakresie okresowego pouczania załogi zatrudnionej pod ziemią o obowiązującej profilaktyce pożarowej i zasadach postępowania w przypadku powstania pożaru, przygotowaną dokumentację prowadzenia akcji przeciwpożarowej obejmującą: meldunek o pożarze wypełniony przez dyspozytora ruchu zakładu górniczego, telefonogram zawiada-miający o powstaniu pożaru właściwy organ państwo-wego nadzoru górniczego, książką prowadzenia akcji przeciwpożarowej. Plan ratownictwa należy na bieżąco aktualizować. Przeprowadzona aktualizacja powinna być odnotowana w karcie złączonej do tego planu, zawierającej rubryki przeznaczone na: nazwisko i imię oraz stanowisko służbowe osoby przeprowadzającej aktualizację, jej zakres oraz podpisy osób przeprowadzających i kontrolujących, zgodnie z ustaleniami kierownika ruchu zakładu. Z postanowieniami planu ratownictwa i jego poszczególnymi częściami należy zapoznać osoby wymienione w planie, odpowiedzialne za wykonanie określonych zadań w czasie akcji ratowniczej. Plan ratownictwa podlega zatwierdzeniu przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

6

4

---