BHP

w pytaniach i odpowiedziach cz.1. 31.12.2008

Spis treści

PROFILAKTYKA I BEZPIECZEŃSTWO 3

Sposób na skuteczną profilaktykę 3

Poznaj proste sposoby zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom w zakładzie obróbki drewna 3

Zapewnij bezpieczeństwo operatorowi maszyny! 4

Urządzenia ochronne maszyn, czyli jak zapewnić bezpieczeństwo pracy 5

Jak bezpiecznie użytkować elektronarzędzia? 6

Ergonomiczne warunki pracy to zdrowsi pracownicy 7

6 podstawowych zasad obsługi kserokopiarek 7

ZAGROŻENIA W ŚRODOWISKU PRACY 8

Stres w pracy - nowe wyzwanie dla służby bhp 8

Hałas na stanowisku pracy 9

Zakres i częstotliwość badań lekarskich pracownika pracującego w hałasie 10

Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony pracowników przed hałasem lub drganiami? 11

Jakie są obowiązki pracowników w zakresie zmniejszenia narażenia na hałas lub drgania? 12

Jakie straty może powodować występowanie hałasu w firmie? 14

9 kroków do zabezpieczenia firmy przed rakotwórczymi i mutagennymi czynnikami środowiska pracy 14

Szkodliwe substancje a choroba zawodowa 15

Rozpuszczalniki - ograniczanie emisji oparów i kontaktu ze skórą 16

Transport odpadów niebezpiecznych 17

ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ 18

Dobór środków ochrony indywidualnej 18

Odzież ochronna oraz odzież i obuwie robocze - przechowywanie 19

Przechowywanie odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego 20

Niepełny wymiar czasu pracy a przydział odzieży i obuwia roboczego 21

Odzież ostrzegawcza - oznakowanie i instrukcja użytkowania 21

PRACE Z KOMPUTEREM I BIUROWO-ADMINISTRACYJNE 22

Jakie krzesła i stoły wybrać do pracy przy komputerze? 22

Praca przy monitorach ekranowych 23

Antystatyczne i antyradiacyjne ekrany na monitory komputerowe - kiedy wymieniać? 24

Refundacja szkieł kontaktowych 24

Obowiązek skierowania na badania okulistyczne mimo ważnego zaświadczenia lekarza medycyny pracy 25

Problemy z klimatyzacją i wentylacją 26

Jak zapobiegać chorobom pracowników powodowanym przez bakterie z urządzeń klimatyzacyjnych? 27

PRZEPISY BHP WYBÓR OBJAŚNIEŃ 28

Wykaz prac zabronionych chorym na daną chorobę? 28

Dokumentacja prac szczególnie niebezpiecznych 29

Szczególna ochrona stanu zdrowia pracowników młodocianych 29

Dopuszczanie do pracy dziecka, które nie ukończyło 16 lat 30

Jakie zapisy związane z bhp zawrzeć w regulaminie pracy? 31

Obowiązki pracodawców wobec pracowników tymczasowych 31

Umowa z agencją pracy tymczasowej może być jeszcze lepsza! 32

100% wyższa składka wypadkowa za naruszanie przepisów bhp 33

Zapewnienie pracownikom wody lub zimnych napojów 34

Organizacja palarni w firmie obowiązkiem pracodawcy? 35

Szczególne wymagania dla pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet 36

Kiedy trzeba mieć w firmie 2 jadalnie? 36

Prawidłowe wyposażenie oczyszczalni ścieków ułatwi Ci postępowanie w razie awarii lub wypadku! 37

Dlaczego handlowiec zalicza się do grupy pracowników administracyjno-biurowych? 38

Jakie uprawnienia są konieczne do kierowania szkolnymi autobusami? 39

Kwalifikacje pracowników tankujących samochody paliwem LPG 39

Jakie obowiązki i uprawnienia mają rektorzy uczelni w zakresie bhp? 40

Jakie obowiązki ma rektor uczelni w zakresie wypadków studentów podczas zajęć? 41

Sprawdź, jak bezpiecznie przenosić nietypowe przedmioty! 41

Ile warstw mrożonek można piętrować w stosy zgodnie z przepisami bhp? 43

• PROFILAKTYKA I BEZPIECZEŃSTWO

• Sposób na skuteczną profilaktykę

Jak uniknąć sytuacji, w której wprowadzone działania profilaktyczne są nieskuteczne?

Właściwa ocena ryzyka zawodowego i wprowadzone działania profilaktyczne mogą okazać się nieskuteczne, jeśli nie są odpowiednie do poziomu tego ryzyka. Po wprowadzeniu zmian wynikających z działań profilaktycznych zawsze trzeba ponownie ocenić ryzyko zawodowe i dopiero wtedy zdecydować o jego akceptacji.

Stała kontrola poziomu ryzyka
Skuteczna profilaktyka opiera się na działaniach systemowych, a nie na jednorazowym usunięciu nieprawidłowości. Dotyczy to przede wszystkim stanowisk pracy, na których występują poważne zagrożenia. Wtedy konieczna jest stała kontrola poziomu ryzyka zawodowego. Obywa się ona poprzez zapewnienie systematycznego sprawdzania przestrzegania podstawowych elementów ograniczających to ryzyko. Stwierdzone w czasie kontroli nieprawidłowości należy udokumentować. Dzięki wynikom oceny ryzyka zawodowego można zaplanować zakre s i częstotliwość kontroli.

Co wpływa na skuteczność prewencji?
Na skuteczność prewencji wypadkowej i chorobowej mają wpływ błędy w ocenie ryzyka zawodowego. Głównymi błędami w metodyce oceny ryzyka zawodowego są:

• błędna identyfikacja istotnych zagrożeń (brak znajomości zagrożenia powoduje jego lekceważenie),

• niewłaściwe oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami (zaniżona wycena prawdopodobieństwa zaistnienia zdarzenia),

• akceptacja zbyt wysokiego poziomu ryzyka zawodowego (wiąże się z brakiem podjęcia właściwej profilaktyki).

Jednym z najpoważniejszych i najczęściej popełnianych błędów w metodyce oceny ryzyka zawodowego jest prowadzenie oceny ryzyka zawodowego niezwiązanego z tą pracą, która jest faktycznie wykonywana.

Warto wiedzieć
Ocenę należy oprzeć na obserwacji wykonywanej przez pracowników podczas pracy i przeprowadzić z ich udziałem. Osoby wykonujące tę pracę najlepiej wiedzą, jakie zdarzenia potencjalnie wypadkowe nastąpiły i jakie problemy najczęściej występują.

Konsekwencje błędnej oceny ryzyka zawodowego
Najpoważniejszym skutkiem błędnej oceny ryzyka zawodowego jest brak podjęcia odpowiednich działań prewencyjnych, który może doprowadzić do wypadku.

Krzysztof Goldman
Okręgowy Inspektorat Pracy
PIP w Lublinie

• Poznaj proste sposoby zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom w zakładzie obróbki drewna

Pracuję w zakładzie obróbki drewna. Pracownicy mają do czynienia z pyłami drewna. W jaki sposób zapewnić im bezpieczne warunki pracy?

Pyły drewna to pyły pochodzenia organicznego, mające oddziaływanie uczulające. Z punktu widzenia oddziaływania pyłów na organizm ludzki dzieli się je na pyły o działaniu:

• toksycznym (np. związki ołowiu, miedzi),

• pylicotwórczym - głównie pyły zawierające niezwiązaną krystalicznie krzemionkę SiO2 (np. kwarc) oraz krzemiany (np. azbest, talk),

• uczulającym (np. pochodzenia chemicznego - leki; pochodzenia organicznego - pyły drewna; pochodzenia zwierzęcego - wełna itp.),

• rakotwórczym lub mutagennym (azbest, pyły drewna twardego).

Sposób na zapewnienie bezpiecznych warunków pracy
Od stosowanego procesu technologicznego, rodzaju surowców oraz sposobu ich transportowania i magazynowania zależy zapewnienie bezpiecznych warunków pracy w środowisku narażonym na obecność pyłów przemysłowych. Aby zapewnić właściwe i higieniczne warunki pracy, należy:

• systematycznie mierzyć stężenie pyłów;

• w miarę możliwości zastępować szczególnie szkodliwe surowce i materiały stosowane w produkcji innymi, mniej szkodliwymi;

• eliminować pyły powstające w czasie procesów technologicznych w miejscu, w którym powstają - najlepsza byłaby pełna hermetyzacja procesów;

• umieścić urządzenia odpylające w wylocie powietrza i gazów opuszczających zakład;

• w miarę możliwości i potrzeb doprowadzić do stanowiska pracy czyste i świeże powietrze;

• zachowywać czystość w zakładzie w celu uniknięcia zapylenia wtórnego;

• stosować sprzęt ochrony dróg oddechowych:

• oczyszczający (np. półmaski przeciwpyłowe, pochłaniacze ucieczkowe),

• izolujący (np. aparaty powietrzne ucieczkowe ze sprężonym powietrzem, aparaty tlenowe ucieczkowe z tlenem sprężonym lub z tlenem chemicznie związanym).

Pył drzewny, jak również inne pyły organiczne (np. mąki) oraz pyły: węglowy, aluminium itp. są pyłami wybuchowymi. Z tego powodu należy dbać o to, żeby ich zawartość w powietrzu nie osiągnęła stężenia wybuchowego, oraz eliminować wszelkie źródła zapłonu.

Kazimierz Wojciechowski
specjalista ds. bhp w SEKA S.A.

• Zapewnij bezpieczeństwo operatorowi maszyny!

Jak oznakować i rozmieścić elementy sterownicze maszyn, aby zapewnić bezpieczeństwo pracownikom je obsługującym?

Elementy sterownicze służą do sterowania maszyną lub urządzeniem oraz przekazują informacje ich operatorowi.

Zaliczamy do nich:

• włączniki, przełączniki, dźwignie,

• pedały,

• ekrany, monitory,

• lampki sygnalizacyjne, wskaźniki.

Jak oznaczyć elementy sterownicze?
Elementy sterownicze należy opisać w języku polskim lub zrozumiałymi symbolami, a wysokość napisów powinna wynosić minimum 3 mm.

Należy też zastosować właściwe barwy:

• włączanie (uruchamianie, start) - zalecana barwa biała, może być również szara, czarna, zielona (nie powinna być stosowana barwa czerwona),

• wyłączanie (zatrzymanie, stop) - zalecana barwa czarna, może być również biała, szara, czerwona (nie powinna być stosowana barwa zielona),

• zatrzymanie awaryjne - czerwona barwa na żółtym tle.

W przypadku oznaczenia elementów manipulacyjnych (np. start, stop) tą samą barwą, należy zastosować np. różny ich kształt. Najczęściej "start" oznacza się prostopadłą kreską, a "stop" kołem.

Zasady rozmieszczenia elementów sterowniczych
Elementy sterownicze należy umieszczać poza strefami zagrożenia tak, aby ich obsługa nie powodowała zagrożeń, na przykład zetknięcia się z:

• elementami napędowymi,

• ruchomymi częściami,

• ostrymi krawędziami,

• elementami pod napięciem.

Elementy sterownicze trzeba zabezpieczyć też przed ich przypadkowym uruchomieniem. W tym celu umieszcza się je z dala od uchwytów, poręczy, wejść do kabin i na stanowiska operatora. Stosuje się też przyciski z kołnierzem ochronnym i blokowanie elementów sterowniczych w stanie wyłączonym oraz zamykane obudowy tych elementów sterowniczych.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596 z późn. zm.).

Waldemar Klucha
specjalista ds. bhp

• Urządzenia ochronne maszyn, czyli jak zapewnić bezpieczeństwo pracy

Ogromna liczbę wypadków związanych z pracą przy maszynach można ograniczać przez zastosowanie odpowiednich urządzeń ochronnych. Powinny być one dobrze oznakowane (np. przez odpowiednią barwę) i dobrane zgodnie z rodzajem maszyny.

Urządzenia ostrzegawcze maszyn powinny być jednoznaczne, łatwo dostrzegalne i zrozumiałe. Zaleca się stosowanie następujących barw:

• czerwona - sytuacja zagrożenia, stan nieprawidłowy, awaria,

• żółta - stan nienormalny, ostrzeżenie, zbliżająca się sytuacja zagrożenia,

• zielona - stan normalny, stan bezpieczeństwa,

• niebieska - stan, w którym konieczne jest działanie operatora.

Zaleca się także stosowanie następujących dźwięków:

• dźwięki modulowane, impulsy dźwiękowe - zagrożenie,

• ciąg impulsów o stałej wysokości dźwięku - ostrzeżenie,

• dźwięk ciągły o stałym poziomie - bezpieczeństwo,

• dźwięk o zmiennym natężeniu - konieczność działania.

Zatrzymanie i zatrzymanie awaryjne
Maszyny wyposaża się w układ sterowania przeznaczony do całkowitego i bezpiecznego ich zatrzymania. Każde stanowisko pracy należy wyposażyć w element sterowniczy przeznaczony do zatrzymania całej maszyny lub niektórych jej części, w zależności od rodzaju zagrożenia tak, aby maszyna była bezpieczna. Układ sterowania przeznaczony do zatrzymania maszyny powinien mieć pierwszeństwo przed układem sterowania przeznaczonym do jej uruchamiania. Zasilanie energią odpowiednich napędów maszyny odłącza się samoczynnie w przypadku zatrzymania maszyny lub jej niebezpiecznych części, np. powstanie zagrożenia wywołanego otwarciem bądź podniesieniem osłony powinno spowodować wyłączenie maszyny.

Mocowania i osłony

Jeżeli występuje ryzyko oderwania lub rozpadnięcia się części maszyn powodujące zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, pracodawca powinien zastosować odpowiednie środki ochronne (np. tarcze ścierne szlifierek powinny być obudowane lub osłonięte, aby w przypadku pęknięcia tarczy nie stanowiło to zagrożenia dla operatora). W przypadku wystąpienia ryzyka bezpośredniego kontaktu z ruchomymi częściami maszyn, mogącego powodować wypadki, stosuje się osłony lub inne urządzenia ochronne, które zapobiegałyby dostępowi do strefy zagrożenia bądź zatrzymywałyby ruch części niebezpiecznych.

• Jak bezpiecznie użytkować elektronarzędzia?

Jakich wymogów musi przestrzegać pracownik, który użytkuje narzędzia ręczne z napędem elektrycznym, w szczególności wiertarki, szlifierki i polerki?

Podczas użytkowania elektronarzędzi pracownik musi przestrzegać następujących wymogów:

• stosować wyłącznie narzędzia w pełni sprawne, czyste, z właściwie naostrzonym wyposażeniem,

• nie używać elektronarzędzi w wykonaniu zwykłym w pomieszczeniach wilgotnych lub w narażeniu na działanie czynników atmosferycznych,

• w trakcie pracy z użyciem elektronarzędzia unikać dotykania elementów uziemionych (np. rurociągów, grzejników), • nie przeciążać elektronarzędzia,

• unieruchomić pewnie obrabiany materiał, za pomocą zacisków, imadeł (w żadnym przypadku nie wolno obrabianego materiału trzymać w ręku),

• podczas pracy bezwzględnie zachować pewną (w równowadze) pozycję ciała,

• w trakcie przerw w pracy, a także w czasie wymiany wyposażenia (np. tarczy, wiertła) zawsze odłączać elektronarzędzie od sieci zasilającej,

• zapobiegać niezamierzonemu uruchomieniu elektronarzędzia, np. poprzez upewnienie się, że jest wyłączone przed każdorazowym przyłączeniem do sieci zasilającej, nie przemieszczać elektronarzędzia z palcem trzymanym na przycisku łącznika,

• używać odpowiedniej odzieży roboczej (nie nosić odzieży z luźnymi, zwisającymi częściami oraz pracować z nakryciem głowy zakrywającym długie włosy),

• w razie potrzeby używać środków ochrony indywidualnej (okularów ochronnych, masek przeciwpyłowych) oraz zbiorowej (odciągów, pochłaniaczy pyłów).

Instrukcja obsługi elektronarzędzia
Do elektronarzędzia powinna być dołączona instrukcja obsługi w języku polskim. Instrukcja powinna zawierać m.in. informacje na temat bezpiecznego użytkowania, montażu, nastawień, konserwacji, oraz w razie potrzeby niezbędnego wyposażenia ochronnego. W instrukcji powinny być również zawarte podstawowe wskazówki o tym, jak elektronarzędzia nie należy użytkować.

Podstawa prawna

• § 50 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 20 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz.U. nr 259, poz. 2170).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

• Ergonomiczne warunki pracy to zdrowsi pracownicy

Ergonomia to ostatnio popularne, ale też bardzo ważne słowo. "Zawiera" ono w sobie bardzo wiele czynników, które mają wpływ na bezpieczne środowisko pracy. Koniecznie zobacz, na czym polegają ergonomiczne warunki pracy w odniesieniu do schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego i co grozi za ich nieprzestrzeganie.

Nieprzestrzeganie wymagań ergonomicznych stwarza zagrożenia zdrowia pracowników. W związku z tym zagrożenia te należy określić jako ergonomiczne (od przyczyny - braku dopasowania do konkretnego człowieka).

Ergonomiczne czynniki ryzyka
Zagrożenia, które wynikają z nieprzystosowania warunków pracy na danym stanowisku pracy do możliwości fizycznych konkretnego człowieka, określa się mianem ergonomicznych (biomechanicznych) czynników ryzyka.

Wśród nich są takie zagrożenia, które warunkują w znacznym stopniu powstawanie chorób wywołanych sposobem wykonywania pracy (szerzej - dolegliwości mięśniowo-szkieletowych), takim jak:

• pozycja ciała przy pracy - nieneutralne pozycje całego ciała i (lub) jego segmentów, na przykład pozycja skręcona czy zgięta,

• używanie znacznej siły - nieakceptowane wartości w trakcie wykonywania czynności roboczej,

• powtarzalność ruchów - niekorzystna dla zdrowia ze względu na wysoką częstotliwość powtórzeń i czas trwania każdego ruchu oraz wykonywanie w pobliżu skrajnych położeń kątowych w stawach,

• niska temperatura otoczenia i (lub) środków pracy,

• drgania mechaniczne.

• 6 podstawowych zasad obsługi kserokopiarek

Na co zwrócić uwagę podczas eksploatacji kserokopiarek w biurze, aby była bezpieczna?

Z pomiarów czynników fizycznych w warunkach standardowych wynika, że kserokopiarki użytkowane zgodnie z przeznaczeniem i sprawne technicznie, bez wyładowań koronowych, nie stanowią zagrożenia zdrowia obsługujących je pracowników. Główne zasady bezpiecznej eksploatacji kserokopiarek to:

• Niezasłanianie otworów wentylacyjnych
  Otwory wentylacyjne kserokopiarki nie mogą być zasłonięte, na przykład przez zbyt bliskie dosunięcie do ściany lub mebla biurowego (minimum wolnej przestrzeni w takich przypadkach to 10 cm).

• Zakleszczenie się papieru
  W razie zakleszczenia się papieru należy postępować zgodnie z instrukcją jego uwalniania, tzn. najpierw wyłączyć kserokopiarkę spod napięcia, a dopiero potem zaglądać do wnętrza i usuwać zacięty papier.

• Przerwa w eksploatacji
  Jeżeli kserokopiarka nie będzie eksploatowana przez dłuższy czas, trzeba odłączyć ją od źródła prądu i nakryć pokrowcem.

• Nietypowe odgłosy lub objawy pracy kserokopiarki
  W razie zauważenia nietypowych odgłosów lub objawów pracy kserokopiarki należy przerwać pracę urządzenia i zgłosić ten fakt do serwisu.

• Zabrudzenia tonerem
  Ewentualne zabrudzenia tonerem rąk lub ubrania należy zmyć zimną wodą, gdyż ciepła utrwala zabrudzenie.

• Kserokopiarka a urządzenia elektroniczne
  Kserokopiarka, jak większość urządzeń elektrycznych, wytwarza niewielkie pole elekromagnetyczne, mogące wpływać na funkcjonowanie czułych urządzeń elektronicznych.

Z tych samych powodów kserokopiarki nie powinny stać zbyt blisko (minimum wolnej przestrzeni w takich przypadkach to 50 cm) komputerów i innych urządzeń elektronicznych, takich jak radioodbiorniki, urządzenia pomiarowe itp.

Instrukcja bhp
Obowiązkiem pracodawcy jest organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki jej wykonywania (art. 207 Kodeksu pracy).

Jednym z warunków bezpieczeństwa i higieny pracy jest bezpieczne użytkowanie przez pracowników stosowanych w zakładzie maszyn oraz urządzeń. Sposób wykonywania czynności przy nich należy określić w przepisach wewnątrzzakładowych. Przepisami takimi mogą być instrukcje bhp, wskazane do zapoznania się z ich treścią przez pracowników w zarządzeniu pracodawcy, wprowadzającym daną instrukcję bhp do stosowania w firmie.

Konieczność sporządzania instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy wynika bezpośrednio z przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z poźn. zm.).

Henryk Musa
specjalista ds. bhp

• ZAGROŻENIA W ŚRODOWISKU PRACY

• Stres w pracy - nowe wyzwanie dla służby bhp

Europejskie Obserwatorium Ryzyka alarmuje, że wzrasta liczba osób dotkniętych skutkami nadmiernego stresu w miejscu pracy. Stres zajmuje obecnie drugie miejsce wśród najczęściej zgłaszanych problemów zdrowotnych związanych z pracą zawodową. Doświadcza go 22% pracowników w UE. Z badań Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy wynika, że 50-60% wszystkich "traconych" dni roboczych ma związek ze stresem.

Stres może także prowadzić do nieprzestrzegania zasad bhp w miejscu pracy i przyczyniać się do innych problemów zdrowotnych związanych z pracą, na przykład dolegliwości mięśniowo-szkieletowych. Stres pracowników w znacznym stopniu wpływa też na wyniki działalności danej organizacji.

Jakie są źródła stresu w związku z pracą?
Niepewność zatrudnienia, praca na kilku etatach lub duża intensywność pracy mogą powodować stres związany z pracą i zagrażać zdrowiu pracowników. Do występowania stresu przyczynia się, m.in.:

• Brak stałej pracy.

• Intensyfikacja pracy - napięte terminy i wysokie tempo pracy.

• Przemoc i tyranizowanie.

• Zaburzona równowaga między życiem zawodowym i prywatnym - duże obciążenie pracą i nieelastyczne godziny pracy utrudniają osiągnięcie względnej równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym.

Ponad 40% pracowników z 27 krajów członkowskich Unii Europejskiej, którzy pracują w nadgodzinach, podaje, iż nie osiąga zadowalającej równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym.

Jak przeciwdziałać stresowi w pracy?
Walka ze stresem związanym z pracą jest jednym z największych wyzwań w dziedzinie bhp w Europie. Stałe monitorowanie i poprawa psychospołecznych warunków pracy są konieczne, by tworzyć miejsca pracy wysokiej jakości i utrzymać dobry stan zdrowia pracowników.

Porady dla specjalistów ds. bhp
Czynnikami, które zapewniają skuteczne działania zapobiegające stresowi w miejscu pracy są m.in.:

• właściwie przeprowadzona analiza ryzyka,

• szczegółowe planowanie i etapowość działań,

• połączenie środków ukierunkowanych na organizację pracy oraz samych pracowników,

• rozwiązania specyficzne dla poszczególnych miejsc pracy,

• doświadczenie osób zaangażowanych w projektowanie i realizację działań oraz opieranie działań na bazie dowodowej,

• dialog, partnerstwo i zaangażowanie pracowników,

• nieprzerwane działania zapobiegawcze i wsparcie wyższego kierownictwa.

Porady dla pracodawców:
Do skutecznych działań zapobiegających stresowi w miejscu pracy, jakie mogą stosować pracodawcy, należą:

• przyznawanie pracownikom wystarczającego czasu na wykonanie przydzielonych zadań,

• wyraźne określanie zakresów obowiązków,

• nagradzanie pracowników za dobre wyniki,

• umożliwienie pracownikom przedstawiania skarg i poważne traktowanie tych skarg,

• zapewnienie pracownikom kontroli nad wykonywaną przez nich pracą,

• ograniczenie do minimum zagrożeń fizycznych,

• umożliwienie pracownikom udziału w podejmowaniu decyzji, które ich dotyczą,

• dostosowanie obciążenia pracą do zdolności i predyspozycji każdego pracownika,

• planowanie zadań w taki sposób, aby były one inspirujące dla pracowników,

• wyraźne określanie funkcji i obowiązków zawodowych,

• stwarzanie sposobności do interakcji społecznej,

• unikanie dwuznaczności w sprawach związanych z bezpieczeństwem zatrudnienia i rozwojem kariery.

Źródło:
http://osha.europa.eu/topics/stress

• Hałas na stanowisku pracy

Co należy zrobić w przypadku, gdy hałas na stanowisku pracy w wymiarze dobowym lub tygodniowym wynosi 80 dB?

Jeżeli hałas na stanowisku pracy w wymiarze dobowym lub tygodniowym nie przekracza 80 dB, a jednocześnie szczytowy poziom dźwięku C nie przekracza 135 dB, pracodawca zwolniony jest z obowiązku planowania i podejmowania działań zmniejszających ryzyko zawodowe związane z narażeniem na hałas.

Pomiary hałasu
W przypadku, gdy poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godz. dobowego wymiaru czasu pracy lub tygodnia pracy wynosi 80 dB, pomiary hałasu na stanowiskach pracy powinny być wykonywane co najmniej raz na 2 lata, a także w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania hałasu, takiej, jak:

• zmiana ustawienia maszyn,

• dostawienie lub wymiana maszyn,

• znaczące pogorszenie stanu technicznego urządzeń stanowiących źródło hałasu

Informacje i szkolenia
Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom narażonym na działanie hałasu informacje i szkolenia w zakresie odnoszącym się do wyników przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego. Informacje te powinny dotyczyć:

• poziomu ryzyka zawodowego, rodzaju stwarzanych zagrożeń i ich potencjalnych skutków,

• środków niezbędnych do wyeliminowania lub ograniczenia ryzyka zawodowego i okoliczności, w jakich takie środki należy stosować,

• wartości NDN i wartości progów działania dla hałasu,

• wyników badań i pomiarów hałasu, oceny ich natężeń oraz rodzaju oddziaływań na organizm, jak również ewentualnego wpływu na zdrowie,

• przyczyn powstawania chorób powodowanych oddziaływaniem hałasu lub na organizm, ich objawów i sposobów wykrywania oraz możliwych środków profilaktyki medycznej,

• profilaktycznej opieki zdrowotnej, w tym badań lekarskich pracowników,

• bezpiecznych sposobów wykonywania pracy, ograniczających do minimum narażenie na hałas,

• prawidłowego stosowania środków ochrony indywidualnej przed hałasem

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. nr 157, poz. 1318),

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 73, poz. 645 z późn. zm.).

Dariusz Borowiecki
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

• Zakres i częstotliwość badań lekarskich pracownika pracującego w hałasie

W jakim zakresie i z jaką częstotliwością należy przeprowadzać pracownicze badania lekarskie w stosunku do pracownika pracującego 8 godzin dziennie w hałasie o poziomie co najmniej 115 dB?

Badania lekarskie w stosunku do pracownika zatrudnionego w 8-godzinnym dobowym wymiarze pracy, pracującym w hałasie o poziomie 115 dB i większym powinny odbywać się według poniższego układu:
a) badania wstępne:

• lekarskie - ogólne i otolaryngologiczne,

• pomocnicze - audiometryczne tonalne w zakresie 125-800 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne),

• inne w zależności od wskazań.

b) badania okresowe:

• lekarskie - ogólne i otolaryngologiczne,

• pomocnicze - audiometryczne tonalne w zakresie 125-800 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne).

c) ostatnie badania okresowe:

• lekarskie - ogólne i otolaryngologiczne,

• pomocnicze - audiometryczne tonalne w zakresie 125-800 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne).

d) częstotliwość badań:

• ogólne co 4 lata,

• otolaryngologiczne i audiometryczne:

• przez pierwsze 3 lata pracy w hałasie co roku,

• następne co 3 lata.

Warto wiedzieć
W razie ujawnienia w okresowym badaniu audiometrycznym ubytku słuchu o znacznej dynamice rozwoju lekarz może zwiększyć częstotliwość badań audiometrycznych.
W tym celu lekarz skraca przerwy między kolejnymi testami do roku lub 6 miesięcy.

Podstawa prawna
Załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Anna M. Błażejczyk
specjalista w Departamencie
Nadzoru i Kontroli Ministerstwa Zdrowia

• Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony pracowników przed hałasem lub drganiami?

Prowadząc szkolenia bhp pracowników narażonych na hałas lub drgania mechaniczne powinniście wskazać im, jakie obowiązki w zakresie ich ochrony przed tymi zagrożeniami ma pracodawca. Oto o jakich obowiązkach pracodawcy powinniście poinformować szkolonych pracowników.

Jak wiemy pracodawca jest zobowiązany zapewnić ochronę pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne. W tym celu powinien on w szczególności zapewnić stosowanie:

• procesów technologicznych niepowodujących nadmiernego hałasu i drgań mechanicznych,

• maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy hałas lub drgania mechaniczne, nieprzekraczające dopuszczalnych wartości,

• rozwiązań obniżających poziom hałasu lub drgań mechanicznych w procesach pracy

(§ 78 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 169, poz. 1650 ze zm.; dalej: ropbhp).

Jeżeli jednak na stanowiskach pracy, mimo zastosowania możliwych rozwiązań technicznych i organizacyjnych, poziom hałasu lub drgań mechanicznych przekracza dopuszczalne normy, pracodawca ma obowiązek:

• ustalić przyczyny przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu lub drgań mechanicznych i opracować, a także zastosować program działań technicznych oraz organizacyjnych, mający na celu skutecznie zmniejszenie narażenia pracowników,

• zaopatrzyć pracowników w środki ochrony indywidualnej, dobrane do wielkości charakteryzujących hałas lub drgania mechaniczne i cech indywidualnych pracowników oraz zapewnić ich stosowanie,

• ograniczyć czas ekspozycji na hałas lub drgania mechaniczne, w tym zapewnić również stosowanie przerw w pracy,

• oznakować strefy zagrożone hałasem, a także, gdy jest to uzasadnione ze względu na stopień zagrożenia i możliwe, ograniczyć dostęp do tych stref przez ich odgrodzenie

(§ 79 ust. 1 ropbhp).

Miejcie na uwadze, że zapobieganie nadmiernemu narażeniu na hałas lub drgania mechaniczne powinno odbywać się już na etapie projektowania, budowy i organizacji zakładu pracy.

Pracodawca powinien w miarę możliwości wyeliminować lub zminimalizować procesy i prace wiążące się z narażeniem pracownika na hałas lub działanie drgań mechanicznych. Przede wszystkim powinien on ocenić ryzyko zawodowe związane z tym narażeniem, biorąc pod uwagę cechy miejsca pracy oraz stosowane w konkretnych warunkach środki lub procesy pracy, a następnie podejmować takie działania, aby ryzyko zawodowe związane z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne całkowicie wyeliminować albo ograniczyć je do możliwie najniższego poziomu (§ 4 ust. 1 i § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne; Dz.U. nr 157, poz. 1318 oraz § 39 ust. 1 ropbhp).

Dariusz Borowiecki
Państwowa Inspekcja Pracy

• Jakie są obowiązki pracowników w zakresie zmniejszenia narażenia na hałas lub drgania?

Prowadząc szkolenia bhp pracowników narażonych na hałas lub drgania mechaniczne powinniście wskazać szkolonym, jakie są ich obowiązki w zakresie zmniejszania narażenia na te zagrożenia, jak również w jaki sposób sami mogą wpływać na ich ograniczanie. Poniżej znajdziecie wskazówki, o jakich obowiązkach pracowników w tym zakresie powinniście poinformować uczestników szkolenia.

Do obowiązków pracownika, mających na celu zmniejszenie narażenia na hałas lub drgania mechaniczne, należy w szczególności:

• korzystanie z przewidzianych przez konstruktora maszyny lub urządzenia oraz pracodawcę rozwiązań technicznych zmniejszających narażenie na hałas lub drgania mechaniczne;

Przykład
Pracownik wykonujący swoją pracę przy maszynie do cięcia i formowania metalu powinien stosować obudowy lub osłony wygłuszające. Ponadto pracownik powinien wiedzieć i pamiętać, że zwłaszcza w przypadku hałasu, niedomknięcie obudowy lub osłony w praktyce niweczy ich ochronne działanie.

• wykonywanie pracy w sposób niepowodujący powstawania dodatkowych źródeł dźwięku;

Przykład
Pracownik zatrudniony przy obróbce metalu powinien unikać uderzania metalem o metal, np. wrzucania metalowych części do pojemników z innymi częściami metalowymi, szczególnie z dużej wysokości, gdyż niewątpliwie będzie to dodatkowe źródło hałasu.

• praca narzędziami o właściwym stanie technicznym, dostosowanymi do rodzaju wykonywanych czynności;

Przykład
Pracownik powinien używać do cięcia metalu ostrych narzędzi (noży) tnących, np. przy toczeniu na tokarce. Także zastępowanie narzędzi ręcznych, np. przecinaka i młotka, odpowiednimi narzędziami i maszynami elektrycznymi, może mieć wpływ na zmniejszenie natężenia hałasu i czasu jego oddziaływania na pracownika. Jednocześnie stosowanie takich rozwiązań pozwala wykonywać pracę mniejszym nakładem siły. Praca narzędziami o właściwym stanie technicznym i dostosowanymi do rodzaju wykonywanych czynności pozwala również na ograniczenie ryzyka wypadku.

 

• zapewnienie odpowiedniej sztywności obrabianych materiałów i wyposażenia stanowiska pracy (np. stołu roboczego) w celu uniknięcia wzbudzania drgań rezonansowych;

• sygnalizowanie przełożonym wadliwego działania wyposażenia, objawiającego się zwiększoną wibracją lub zwiększonym poziomem emitowanego dźwięku;

• stosowanie przewidzianych harmonogramem przerw w pracy;

• stosowanie przydzielonych środków ochrony indywidualnej przez cały czas narażenia na hałas lub drgania mechaniczne;

Ważne
Występują rodzaje prac i czynności, przy których pomimo przekroczenia w środowisku pracy dopuszczalnych wartości normatywnych hałasu stosowanie środków ochrony indywidualnej słuchu przez cały czas mogłoby spowodować większe zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika niż rezygnacja z ich stosowania (§ 6 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne; Dz.U. nr 157, poz. 1318). Przykładem takich prac mogą być:

• akcje ratownicze w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego,

• kierowanie pojazdami samochodowymi, ciągnikami rolniczymi lub maszynami samobieżnymi po drogach publicznych lub drogach komunikacyjnych i transportowych na terenie zakładu pracy.

• stosowanie się do zaleceń pracodawcy, dotyczących wykonywania pracy w sposób ograniczający narażenie na hałas lub drgania mechaniczne.

Przekażcie pracownikowi, że jedną z metod ograniczenia negatywnych skutków drgań o działaniu miejscowym są działania mające na celu pobudzenie krążenia w dłoniach.

Przykład
Pracownik może po zakończeniu pracy brać naprzemiennie zimne i gorące kąpiele dłoni.

Dariusz Borowiecki
Państwowa Inspekcja Pracy

• Jakie straty może powodować występowanie hałasu w firmie?

Skutki występowania hałasu w środowisku pracy nie są obojętne dla sytuacji ekonomicznej zarówno samych pracodawców, jak i pracowników oraz całego społeczeństwa.

Koszty pracodawcy
W skali pojedynczego zakładu pracy hałas jest źródłem wielu obciążeń finansowych obniżających zysk pracodawcy. Ich źródłem są koszty:

• wypłacanych tzw. dodatków szkodliwych (za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia) - o ile przepisy płacowe obowiązujące u danego pracodawcy przewidują wypłacanie takich dodatków,

• zakupu środków ochrony indywidualnej,

• nadzoru nad środowiskiem pracy - częstszych pomiarów materialnych czynników środowiska pracy (hałasu),

• wynikające z ewentualnych stwierdzonych chorób zawodowych,

• wynikające z większej wypadkowości (urazowości) w pracy,

• większej absencji chorobowej (pozawypadkowej),

• wynikające z obniżonej jakości produkcji,

• spowodowane mniejszymi ilościowo efektami pracy,

• wyższej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W praktyce często największe rezerwy finansowe tkwią w możliwości ograniczenia strat wynikających z obniżonej jakości produkcji i mniejszych ilościowo efektów pracy. Badania naukowe wykazały, że osoby pracujące w hałasie wytworzą mniej, gorzej i więcej popsują. Już sam ten fakt powinien być dla pracodawców wystarczającym powodem podjęcia działań eliminujących hałas ze środowiska pracy w swoich firmach.

Na przykład w przedsiębiorstwie przemysłu drzewnego, w którym w warunkach narażenia na hałas o natężeniu 91,5 dB (A) zatrudnionych było w hali mechanicznej obróbki drewna 35 pracowników, starty wynikające ze zmniejszonego ilościowego efektu pracy (spowodowanego szybszym męczeniem się przez pracowników) oszacowano na 85.000 do 125.000 zł na rok. Straty wynikające z gorszej jakości wytwarzania też były ponoszone, jednak nie udało się ich oszacować.

Koszty pracownika
Dla pracownika koszty wykonywania pracy w hałasie są mniej wymierne finansowo, lecz nie mniej dokuczliwe. W razie schorzenia przynajmniej część kosztów leczenia poniesie sam pracownik. Utrata słuchu w znacznym stopniu może utrudnić lub wręcz uniemożliwić pełnienie ról społecznych i zawodowych, a tym samym ograniczyć możliwości zarobkowania.

Koszty społeczeństwa
Natomiast całe społeczeństwo ponosi ubezpieczone koszty leczenia i koszty wypłacanych zasiłków chorobowych oraz rent. Z drugiej strony mniejsze zyski pracodawcy przekładają się na mniejsze wpływy do budżetu państwa.

Dariusz Borowiecki
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

• 9 kroków do zabezpieczenia firmy przed rakotwórczymi i mutagennymi czynnikami środowiska pracy

Występowanie w firmie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym zobowiązuje Twojego pracodawcę do zachowania szczególnej dbałości o środowisko pracy pracowników. Wiąże się ona z koniecznością wykonania przeglądu stanowisk pracy, a w razie wykazania obecności tych substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych - podjęcia odpowiednich kroków.

Przegląd stanowisk pracy w firmie powinien obejmować:

• substancje i preparaty chemiczne,

• czynniki biologiczne i fizyczne,

• procesy technologiczne,

• czynniki uwalniane w procesie pracy,

• produkty uboczne,

• odpady itp.

Następnie powinieneś porównać wyniki tego przeglądu z wykazem substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym bądź mutagennym.

9 kroków - pozytywny wynik przeglądu
W przypadku pozytywnego wyniku przeglądu (wykazaniu obecności w środowisku pracy substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym):

• wykonaj pomiary wymienionych szkodliwości;

• zainstaluj wskaźniki wczesnego wykrywania podwyższonego ich poziomu;

• opracuj program ograniczenia narażenia pracowników i postępowania w razie awarii, uwzględniając:

• najnowsze rozwiązania techniczno-naukowe,

• zmianę technologii,

• zastąpienia niebezpiecznych czynników innymi materiałami,

• ograniczenie liczby narażonych pracowników;

• zapewnij udział pracowników w opracowywaniu programu ograniczenia narażenia i umożliwcie im kontrolę przestrzegania przepisów;

• zapewnij możliwość wyboru środków ochrony indywidualnej;

• przekaż odpowiednim urzędom (PIP, PIS) i lekarzowi sprawującemu opiekę profilaktyczną nad pracownikami informacje o substancjach, preparatach, czynnikach i procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym;

• poinformuj pracowników o skutkach zdrowotnych narażenia (na bieżąco o narażeniu) i zasadach bhp;

• przeprowadź szkolenie pracowników w zakresie zachowania w razie awarii;

• prowadź i przechowuj rejestr pracowników narażonych na działanie substancji, preparatów, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280, poz. 2771 z późn. zm.).

• Szkodliwe substancje a choroba zawodowa

Czy można uznać dane schorzenie za chorobę zawodową, jeżeli w miejscu pracy poszkodowanego pracownika występują substancje szkodliwe mogące je wywołać?

Jeżeli w miejscu pracy występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, które mogą wywołać daną dolegliwość, są one podstawą do uznania tej dolegliwości za chorobę zawodową.

Co na to orzecznictwo NSA?
Pewna kobieta przez prawie 20 lat pracowała jako sprzątaczka. W tym okresie nabawiła się zapalenia skóry. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny, a później wojewódzki, uznali zapalenie skóry tej kobiety za chorobę zawodową. Swoje decyzje umotywowali tym, że zapalenie skóry mogło być spowodowane kontaktem sprzątaczki w czasie pracy z proszkami i środkami dezynfekującymi, czyli substancjami szkodliwymi dla zdrowia. (Oczywiście choroby skóry znajdują się w wykazie chorób zawodowych, co jest pierwszym i podstawowym warunkiem uznania danego schorzenia za chorobę zawodową).

Jednak pracodawca poszkodowanej nie zgodził się z decyzjami inspektorów PIS. Zgodnie ze swoim prawem zaskarżył je do NSA. W swojej skardze stwierdził, że zapalenie skóry nie wystąpiło u innych jego pracowników, wykonujących podobną pracę, jak poszkodowana sprzątaczka. Na tej podstawie uznał, że nie ma związku między zapaleniem skóry sprzątaczki
a jej warunkami pracy.

NSA nie podzielił zdania pracodawcy. Uznał, że zapalenie skóry poszkodowanej kobiety ujawniło się podczas jej pracy jako sprzątaczki, a w środowisku tej pracy były substancje chemiczne powodujące choroby alergiczne (orzeczenie Ośrodka Zamiejscowego NSA w Łodzi, II Sa/Łd 1147/99).

Przemysław Ł. Siemiątkowski
prawnik, doktorant w Instytucie Pracy
i Spraw Socjalnych w Warszawie

• Rozpuszczalniki - ograniczanie emisji oparów i kontaktu ze skórą

Stosowanie rozpuszczalników w przestrzeniach zamkniętych jest szczególnie niebezpieczne, gdyż ich opary gromadzą się bardzo szybko w takich ilościach, że ich stężenie może stać się niebezpieczne dla zdrowia, a nawet śmiertelne!

Ograniczanie emisji oparów rozpuszczalników
Emisje oparów rozpuszczalników ogranicza się przez:

• stosowanie urządzeń wentylacyjnych w celu usuwania par rozpuszczalników z miejsca pracy,

• używanie środków ochrony układu oddechowego (sprzęt ochrony dróg oddechowych, na przykład półmaski, zestawione z odpowiednimi pochłaniaczami, należy przechowywać w czystym miejscu, a przed jego zastosowaniem upewnić się, czy nie jest on skażony i nadaje się do użytku),

• wykorzystywanie wentylacji naturalnej wszędzie tam, gdzie to możliwe, w jak największym stopniu (np. przez otwieranie drzwi i okien w pomieszczeniach pracy),

• używanie rozpuszczalników w minimalnej ilości, akurat potrzebnej do pracy,

• przetrzymywanie i magazynowanie opakowań (pojemników) z rozpuszczalnikami w stanie zamkniętym,

• składowanie odpadów skażonych rozpuszczalnikami w szczelnych pojemnikach,

• niepozostawianie w miejscu pracy szmat nasączonych rozpuszczalnikami.

Ograniczanie kontaktu rozpuszczalników ze skórą pracowników
Kontakt rozpuszczalnika ze skórą pracownika ogranicza się przez:

• unikanie kontaktu ze skórą rozpuszczalników lub dowolnych produktów zawierających rozpuszczalniki, na przykład używając w razie konieczności środków ochrony indywidualnej (odzieży ochronnej, rękawic ochronnych, fartuchów ochronnych, okularów ochronnych, osłon twarzy itp.),

• niestosowanie rozpuszczalników do usuwania zabrudzeń ze skóry (np. farby).

Uwaga!
Pamiętajcie również o innych środkach ostrożności chroniących przed szkodliwym działaniem rozpuszczalników, mianowicie:

• nie wolno dopuszczać do spożywania posiłków i napojów oraz palenia tytoniu w miejscach stosowania rozpuszczalników (po pracy z użyciem rozpuszczalników można spożywać posiłki lub palić dopiero po dokładnym umyciu się),

• nie wolno używać otwartego ognia w miejscach, gdzie mogą znajdować się opary rozpuszczalników, ponieważ może to spowodować wydzielanie się bardzo toksycznych gazów, pożar lub wybuch.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

• Transport odpadów niebezpiecznych

Równie istotnym zagadnieniem w kwestii bezpieczeństwa pracy w kontakcie z odpadami niebezpiecznymi jest kwestia ich transportu. Musi on być niezwykle precyzyjnie przygotowany i przeprowadzony.

Transport wewnątrzzakładowy odpadów niebezpiecznych należy zorganizować w taki sposób, aby ograniczyć kontakt z nimi jak najmniejszej liczby pracowników.

Podstawowe 3 zasady, których należy przestrzegać przy transporcie wewnątrzzakładowym odpadów niebezpiecznych to:

• odpady niebezpieczne powinny być usuwane niezwłocznie z miejsca ich powstawania i przekazywane do wydzielonego magazynu (niedopuszczalne jest gromadzenie odpadów niebezpiecznych w miejscach do tego nieprzystosowanych, np. pomieszczeniach higienicznosanitarnych, ciągach komunikacyjnych, przed budynkiem zakładu pracy),

• do transportu wewnątrzzakładowego odpadów niebezpiecznych powinny być używane urządzenia przeznaczone wyłącznie do tego celu (np. zamykane wózki, przenośniki), powinny być one myte i dezynfekowane po każdym użyciu,

• należy unikać krzyżowania się dróg transportowych odpadów niebezpiecznych z innymi drogami transportowymi (np. wyrobów gotowych) i ciągami komunikacyjnymi na terenie firmy.

Transport zewnętrzny odpadów niebezpiecznych
Transport zewnętrzny odpadów niebezpiecznych, które zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych spełniają określone w nim kryteria klasyfikacyjne do zaliczenia ich do jednej z 12 klas substancji niebezpiecznych, powinien odbywać się zgodnie z wymogami ustawy z 28 października 2002 r. o przewozie towarów niebezpiecznych i umowy europejskiej z 30 września 1957 r. dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR).

Transport zewnętrzny odpadów niebezpiecznych z miejsc ich wytwarzania do miejsc ich odzysku lub unieszkodliwiania realizowany jest z wykorzystaniem środków transportu, będących w posiadaniu wytwórców odpadów niebezpiecznych, właścicieli instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, specjalistycznych firm transportowych.

Podstawa prawna

• Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251 z późn. zm.).

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz.U. nr 236, poz. 1986).

• ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

• Dobór środków ochrony indywidualnej

Jakie informacje trzeba zgromadzić i przeanalizować, żeby prawidłowo dobrać środki ochrony indywidualnej w firmie? Czy można zmodyfikować dany środek ochrony indywidualnej pod kątem pracy w firmie (np. zmienić filtry w okularach ochronnych, ponieważ oryginalne są zbyt ciemne)?

Nie można samemu dokonywać żadnych modyfikacji zakupionych środków ochrony indywidualnej!

Dobór środków ochrony
Prawidłowy dobór środków ochrony indywidualnej w konkretnej firmie musi być poprzedzony zebraniem i przeanalizowaniem informacji bezpośrednio związanych z przyszłym stosowaniem tych środków na danych stanowiskach pracy. Informacje te dotyczą:

• rodzaju wykonywanej pracy,

• rodzajów oraz natężenia (stężenia) czynników szkodliwych i niebezpiecznych,

• części ciała pracowników narażonych na działanie czynników szkodliwych i niebezpiecznych,

• możliwego do zaakceptowania stopnia ograniczenia czynności niezbędnych podczas wykonywania pracy,

• pozycji, w której wykonuje się pracę,

• konieczności przemieszczania się i jego zasięgu,

• sposobu wentylacji pomieszczeń,

• stopnia uciążliwości pracy,

• niezbędnego czasu przebywania pracownika w strefie niebezpiecznej lub skażonej,

• dodatkowych zagrożeń zewnętrznych (np. zagrożenia pożarem).

Dane uzupełniające
Wypunktowane informacje należy uzupełnić dodatkowymi wiadomościami dotyczącymi bezpośrednio pracownika, który będzie stosował dane środki ochrony indywidualnej. Zazwyczaj są to: płeć, wymiary ciała i cechy osobiste.

Wymagane jest konsultowanie z organizacją związkową - jeżeli taka w firmie istnieje - lub pracownikami rodzajów środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz przewidywanych okresów ich użytkowania.

Podstawa prawna
Załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

dr inż. Katarzyna Majchrzycka
Adam Pościk
Zakład Ochron Osobistych CIOP - PIB

• Odzież ochronna oraz odzież i obuwie robocze - przechowywanie

Pracodawca powinien zapewnić odpowiednie warunki przechowywania w firmie odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego. Oznacza to, że w zależności od:

• rodzaju stosowanej odzieży,

• warunków jej użytkowania,

• rodzaju prac,

• stopnia narażenia pracownika na zabrudzenie ciała i zanieczyszczenie odzieży substancjami szkodliwych, trującymi lub materiałami zakaźnymi występujących w środowisku pracy,

w firmie powinny być zorganizowane odpowiednie pomieszczenia (szatnie) do przechowywania odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego, jak również pomieszczenia do:

• prania,

• odkażania,

• odpylania,

• suszenia

odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego.

Rodzaje szatni
Istnieją następujące rodzaje szatni:

• szatnie odzieży własnej pracowników przeznaczone do przechowywania odzieży należącej do pracowników (tzw. domowej), jeżeli ze względów higienicznych odzież ta nie powinna stykać się ze środkami ochrony indywidualnej, w tym odzieżą ochronną i odzieżą oraz obuwiem roboczym,

• szatnie odzieży ochronnej i roboczej przeznaczone do przechowywania środków ochrony indywidualnej (m.in. odzieży ochronnej) oraz odzieży i obuwia roboczego,

• szatnie podstawowe przeznaczone do przechowywania odzieży własnej pracowników i środków ochrony indywidualnej, w tym odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego,

• szatnie przepustowe składające się z:

• części przeznaczonej na odzież własną pracowników,

• części przeznaczonej na środki ochrony indywidualnej (m.in. odzież ochronną) oraz odzież i obuwie robocze,

• przepustowego zespołu sanitarnego z natryskami, łączącego obie te części.

Uwaga!
W zespole szatni, z którego korzystają pracownicy zatrudnieni przy pracach powodujących znacznie zabrudzenie lub zamoczenie odzieży i obuwia roboczego oraz których odzież ta i obuwie - z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy - musi spełniać szczególne wymagania higienicznosanitarne (np. w pralniach, farbiarniach, zakładach przetwórstwa spożywczego), powinny znajdować się pomieszczenia wyposażone w urządzenia służące do odkażania, odpylania oraz suszenia tej odzieży i obuwia.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują przepisy Rozdziału 2 Szatnie załącznika nr 3 Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych (§ 6-16) do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

• Przechowywanie odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego

Pracodawca powinien zapewnić odpowiednie warunki przechowywania w firmie odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego. Oznacza to, że w zależności od:

• rodzaju stosowanej odzieży,

• warunków jej użytkowania,

• rodzaju prac,

• stopnia narażenia pracownika na zabrudzenie ciała i zanieczyszczenie odzieży substancjami szkodliwych, trującymi lub materiałami zakaźnymi występujących w środowisku pracy,

w firmie powinny być zorganizowane odpowiednie pomieszczenia (szatnie) do przechowywania odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego, jak również pomieszczenia do:

• prania,

• odkażania,

• odpylania,

• suszenia
  odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego.

Rodzaje szatni
Istnieją następujące rodzaje szatni:

• szatnie odzieży własnej pracowników przeznaczone do przechowywania odzieży należącej do pracowników (tzw. domowej), jeżeli ze względów higienicznych odzież ta nie powinna stykać się ze środkami ochrony indywidualnej, w tym odzieżą ochronną i odzieżą oraz obuwiem roboczym,

• szatnie odzieży ochronnej i roboczej przeznaczone do przechowywania środków ochrony indywidualnej (m.in. odzieży ochronnej) oraz odzieży i obuwia roboczego,

• szatnie podstawowe przeznaczone do przechowywania odzieży własnej pracowników i środków ochrony indywidualnej, w tym odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego,

• szatnie przepustowe składające się z:

• części przeznaczonej na odzież własną pracowników,

• części przeznaczonej na środki ochrony indywidualnej (m.in. odzież ochronną) oraz odzież i obuwie robocze,

• przepustowego zespołu sanitarnego z natryskami, łączącego obie te części.

Uwaga!
W zespole szatni, z którego korzystają pracownicy zatrudnieni przy pracach powodujących znacznie zabrudzenie lub zamoczenie odzieży i obuwia roboczego oraz których odzież ta i obuwie - z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy - musi spełniać szczególne wymagania higienicznosanitarne (np. w pralniach, farbiarniach, zakładach przetwórstwa spożywczego), powinny znajdować się pomieszczenia wyposażone w urządzenia służące do odkażania, odpylania oraz suszenia tej odzieży i obuwia.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują przepisy Rozdziału 2 Szatnie załącznika nr 3 Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych (§ 6-16) do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

• Niepełny wymiar czasu pracy a przydział odzieży i obuwia roboczego

Czy pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy można przydzielać odzież i obuwie robocze proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia? Pracodawca konsultuje z pracownikami między innymi sprawy przydziału odzieży i obuwia roboczego. Jeżeli uzyska akceptację takich zapisów przez pracowników, czy będzie postępował zgodnie z prawem?

Pracodawca ustala rodzaje odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach pracy występujących w firmie jest niezbędne i określa przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

Uwaga!
Przy ustalaniu rodzajów odzieży i obuwia roboczego pracodawca powinien przede wszystkim pamiętać, że odzież ta i obuwie powinny być przydzielane pracownikom wykonującym prace, przy których:

• odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,

• występują określone wymagania technologiczne, sanitarne i bezpieczeństwa i higieny pracy,

• przyjęte w firmie okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego powinny być uzależnione od charakteru i warunków pracy na określonych stanowiskach pracy oraz związanych z nimi stopnia brudzenia i niszczenia tej odzieży oraz obuwia oraz wymagań technologicznych, sanitarnych oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dobór odzieży i obuwia roboczego a ocena ryzyka zawodowego
Dobór odzieży i obuwia roboczego powinien bazować na ocenie ryzyka zawodowego na stanowisku pracy. Podstawowym warunkiem ich doboru jest identyfikacja zagrożeń istniejących na stanowisku pracy. Prawidłowa identyfikacja i ocena zagrożeń pozwoli określić poziom zagrożenia oraz właściwości, jakie powinny spełniać odzież i obuwie robocze, oraz dobrać taki rodzaj tej odzieży i obuwia, aby zapewniał on pracownikowi bezpieczeństwo i wygodę użytkowania przy wykonywaniu pracy.

Konsultacje z pracownikami
Podjęte przez pracodawcę działania dotyczące przydzielania pracownikom odzieży i obuwia roboczego powinny być skonsultowane z pracownikami lub ich przedstawicielami.

Ustalenia te powinny być zawarte na piśmie. Najczęściej dokonywane są w formie zakładowej tabeli przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, stanowiącej załącznik do regulaminu pracy, a u pracodawców niemających obowiązku wprowadzania regulaminu pracy - odrębny dokument, np. sporządzony w formie zarządzenia wewnętrznego.

Uwaga!
Ostateczną decyzję w zakresie określenia rodzaju odzieży i obuwia roboczego stosowanego przez pracowników oraz okresów ich użytkowania zawsze podejmuje pracodawca. To na nim spoczywa odpowiedzialność za prawidłowy sposób doboru takiej odzieży i obuwia środków oraz zapewnienie, aby stosowana odzież i obuwie miały właściwości ochronne, jak również użytkowe przez cały okres ich użytkowania.

Podstawa prawna
Art. 2378 § 1, art. 23711a Kodeksu pracy.

• Odzież ostrzegawcza - oznakowanie i instrukcja użytkowania

Oznakowanie
Odzież ostrzegawcza musi być oznakowana przez jej producenta. Oznakowanie to powinno zawierać następujące informacje:

• nazwę lub symbol producenta,

• rodzaj wyrobu (nazwę handlową lub kod),

• wielkość odzieży zgodnie z wymaganiami Polskiej Normy PN-EN 340:2004 Odzież ochronna - Wymagania ogólne,

• numer Polskiej Normy PN-EN 471:2004 Odzież ostrzegawcza o intensywnej widzialności,

• znak graficzny i poziom wykonania odzieży.

Instrukcja użytkowania
Producent musi razem z odzieżą ostrzegawczą dostarczyć odbiorcy instrukcję jej użytkowania. Powinna ona zawierać m.in. informacje dotyczące:

• ograniczeń w użytkowaniu odzieży,

• sposobie jej przechowywania i konserwacji.

Ponadto producent odzieży ostrzegawczej powinien określić liczbę procesów czyszczenia niepowodujących osłabienia poziomu skuteczności odzieży.

Uwaga!
Odzież ostrzegawcza jest skuteczna tylko wtedy, gdy jest właściwie konserwowana. Zanieczyszczenie odzieży obniża jej właściwości odblaskowe, a tym samym pogarsza jej właściwości ochronne.

Adam Pościk
Zakład Ochron Osobistych
Centralnego Instytutu Ochrony Pracy
- Państwowego Instytutu Badawczego

• PRACE Z KOMPUTEREM I BIUROWO-ADMINISTRACYJNE

• Jakie krzesła i stoły wybrać do pracy przy komputerze?

W naszej firmie wymieniamy wyposażenie biura. Przymierzamy się do zakupu nowych biurek i krzeseł. Jakie są wymagania dla krzesła i stołu do pracy biurowej na stanowisku z monitorem ekranowym z punktu widzenia ergonomii?

Wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna być ustalona tak, aby zapewnić:

• naturalne położenie kończyn górnych zapewniające przy obsłudze klawiatury zachowanie co najmniej kąta prostego między ramieniem a przedramieniem,

• odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20-50° w dół (licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu), przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika.

Krzesło
Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy wyposażonego w monitor ekranowy powinno mieć:

• dostateczną stabilność przez wyposażenie go w podstawę co najmniej 5-podporową z kołkami jezdnymi,

• wymiary oparcia i siedziska zapewniające wygodną pozycję ciała oraz swobodę ruchów,

• regulację wysokości siedziska w zakresie 400-500 mm, licząc od podłogi,

• regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie 5° do przodu i 30° do tyłu, wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednio do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,

• możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,

• podłokietniki.

Rysunek. Wymagania w stosunku do siedziska do pracy biurowej

 

Stół
Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy. Przede wszystkim chodzi tu o zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury.

Szerokość i głębokość stołu ma zapewniać:

• wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposażenia stanowiska pracy,

• ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 100 mm między klawiaturą a przednią krawędzią stołu,

• ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, tj. w zasięgu jego kończyn górnych.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

• Praca przy monitorach ekranowych

Czy praca z monitorem ekranowym to praca szkodliwa?

Praca na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy jest uznawana za uciążliwą dla zdrowia. Decyduje o tym konieczność dopełnienia przez pracodawcę szeregu obowiązków mających na celu eliminację uciążliwości i poprawę komfortu wykonywania pracy.

Wykaz stanowisk prac szkodliwych lub uciążliwych powinien być określony w wewnętrznym akcie prawnym zakładu pracy, np. w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy. Jest tak dlatego, że obecnie nie istnieją w tym względzie żadne przepisy ogólnie obowiązujące. Kwestia ta wiec podlega wyłącznie unormowaniom wewnątrzzakładowym.

Obowiązki pracodawcy
Pracodawca przede wszystkim powinien:

• informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny warunków pracy oraz o wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony pracy,

• zapewnić pracownikom po każdej godzinie nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora zmianę rodzaju pracy na inną, nie obciążającą narządu wzroku i wykonywaną w innej pozycji ciała lub jeżeli nie ma takiej możliwości zorganizować co najmniej 5-min przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego,

zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Podstawa prawna

• § 6, § 7, § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
  1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Magdalena Michalska
specjalista z zakresu
prawa pracy

• Antystatyczne i antyradiacyjne ekrany na monitory komputerowe - kiedy wymieniać?

Odpowiedź na powyższe pytanie zawarta jest zazwyczaj w instrukcji użytkowania opracowanej przez producenta i dołączonej do danego urządzenia.

Długość okresu eksploatacji ekranu na monitor komputerowy może być określana w takiej instrukcji. Jeżeli instrukcja nie zawiera takich informacji, należy zwrócić się z takim pytaniem do producenta ekranu.

Uwaga!
Trwałość powłoki antystatycznej jest zależna od grubości warstwy, materiału powłoki, zasad jej użytkowania (konserwowania i czyszczenia) oraz innych elementów, które wymienia w instrukcji użytkowania producent filtra.

Obecnie coraz rzadziej można spotkać w firmach antystatyczne i antyradiacyjne ekrany na monitory komputerowe, dlatego problemów z ich stosowaniem jest coraz mniej. Tendencja ta będzie się utrzymywać, aż do całkowitego zaprzestania ich stosowania, wraz z pełnym zastąpieniem monitorów kineskopowych przez monitory LCD.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp,
specjalista ds. ochrony ppoż. w firmie
doradztwa z zakresu prawa i ochrony pracy
SEKA S.A.

• Refundacja szkieł kontaktowych

Pracodawca finansuje zakup okularów do pracy przy komputerze, jeżeli zalecenie ich stosowania wyda lekarz okulista po przeprowadzeniu profilaktycznych badań lekarskich. W praktyce przyjmuje się, że pracodawca pokrywa w całości koszt szkieł korygujących wzrok i wykonania okularów (robocizny). Nie ma tu znaczenia wysokość tego kosztu. Jednak cenę oprawek pracodawca ponosi tylko w podstawowym standardzie.

Szkła kontaktowe
Żadne przepisy nie przewidują zwrotu kosztów szkieł kontaktowych przez pracodawcę. Oznacza to, że pracownikowi nie przysługuje taki zwrot. W przeciwieństwie do okularów, które są przedmiotem stałego użytku, szkła kontaktowe trzeba wymieniać co jakiś czas. Czas ich wymiany różni się w zależności od rodzaju soczewek (np. wymiana co tydzień, co pół roku lub raz na rok).

Uwaga!
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca dobrowolnie zdecydował, że w jego firmie koszty szkieł kontaktowych będą zwracane zamiast lub obok kosztów za okulary korygującewzrok. Należy wtedy zapisać to w regulaminie pracy, a jeżeli w danej firmie nie ma takiego regulaminu, wydać stosowne zarządzenie.

Podstawa prawna
Kwestie dotyczące okularów korygujących wzrok regulują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Jarosław Cichoń
specjalista z zakresu
prawa pracy

• Obowiązek skierowania na badania okulistyczne mimo ważnego zaświadczenia lekarza medycyny pracy

Czy pracodawca, który zapewnił pracownikowi okulary korygujące wzrok (pracownik posiada aktualne zaświadczenie lekarza medycyny pracy), zobowiązany jest na wniosek pracownika do wcześniejszego skierowania go na badania okulistyczne?

Tak. Pracodawca powinien skierować pracownika na badania okulistyczne na jego wniosek, mimo ważnego zaświadczenia lekarza medycyny pracy.

Zapewnienie pracownikowi okularów korygujących wzrok i posiadanie przez niego aktualnego zaświadczenia lekarza medycyny pracy nie wyklucza wcześniejszego skierowania pracownika na badania okulistyczne. Szczególnie, jeżeli pracownik zgłasza taką potrzebę.

Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie im bezpiecznych oraz higienicznych warunków pracy. Zatem jeżeli pracownik pracujący przy monitorze ekranowym mimo zapewnienia mu okularów korygujących zauważa pogorszenie jakości widzenia, należy skierować go na kontrolne badanie lekarskie.

Na pracodawcy spoczywa bowiem obowiązek zapewnienia pracownikowi profilaktycznej opieki zdrowotnej, w tym przypadku wizyty u lekarza okulisty, w szczególności jeżeli pracownik sam wnioskuje o skierowanie na badanie.

Uwaga!
Fakt zapewnienia pracownikowi okularów korekcyjnych i ważność zaświadczenia lekarskiego nie wykluczają pogorszenia się wzroku pracownika.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują przepisy:

• art. 207 § 2 i art. 229 § 6 Kodeksu pracy,

• § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
bhp i prawa pracy

• Problemy z klimatyzacją i wentylacją

Jakie negatywne skutki zdrowotne związane są z klimatyzacją lub wentylacją?

W kanałach nawiewnych klimatyzacji mogą powstać warunki sprzyjające rozwojowi bakterii Legionella. Są to bakterie powodujące możliwość zachorowania na chorobę zakaźną zwaną legionelozą. A zatem koniecznie trzeba pamiętać o okresowym czyszczeniu i wymianie filtrów klimatyzacji. Obowiązek ten dotyczy także okresowego czyszczenia i dezynfekowania kanałów wentylacyjnych. Czyszczenie kanałów należy przeprowadzać w terminach zgodnych z zaleceniami producenta urządzeń i z użyciem środków przez niego zalecanych.

Drugą znacznie mniej poważną w skutkach zdrowotnych, lecz bardzo uciążliwą i często występującą chorobą jest tzw. syndrom chorego budynku (SBS - ang. Sick Building Syndrome). Charakteryzuje się on zespołem objawów właściwych kilku różnym schorzeniom.

Jak wiadomo w pomieszczeniach zamkniętych średnia optymalna temperatura to 21 - 22°C, a wilgotność względna powietrza powinna wynosić około 55 - 60%. Tymczasem w "chorych budynkach" wartości te są znacznie podwyższone, a klimatyzacja nie działa właściwie (około 24°C i ponad 75% wilgotności względnej powietrza). W następstwie tego pojawiają się:

• bóle głowy,

• podrażnienie błon śluzowych,

• wysuszenie skóry,

• choroby gardła.

Człowiek czuje się zmęczony i rozkojarzony, ma poczucie, że mu duszno. Należy pamiętać, że długotrwałe niedotlenienie może mieć bardzo negatywne skutki zdrowotne.

Zbyt wysoka temperatura i wilgotność sprzyja także rozwojowi mikroorganizmów, szczególnie zarodników grzybów pleśniowych. Głównym powodem złych warunków fizycznych w pomieszczeniu jest zła jego wentylacja, zbyt szczelne okna i brak naturalnej mikrowentylacji. Tymczasem naturalna mikrowentylacja jest niezmiernie ważna. Przyczynia się do ciągłej wymiany powietrza między budynkiem a środowiskiem zewnętrznym (zalecana ilość świeżego powietrza wynosi 0,6 m3/min × osoba). Na złą wentylację powietrza wpływ ma również niesprawny lub źle zaprojektowany system wentylacji.

Pamiętajcie, że niedezynfekowane i nieczyszczone przewody wentylacyjne nie tylko przestają spełniać swoją rolę, ale stają się również zagrożeniem dla zdrowia ludzi.  

Miejcie również na uwadze, że w czasie zmiany aranżacji wnętrza klimatyzowanego pomieszczenia przestawienie biurka pracownika w inne miejsce może powodować sytuację, że stanowisko pracy znajdzie się bezpośrednio pod kanałem wentylacyjnym, co powoduje przeciągi i jest niezgodne z przepisami. Naraża się wtedy pracownika na możliwość przeziębienia.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA SA

• Jak zapobiegać chorobom pracowników powodowanym przez bakterie z urządzeń klimatyzacyjnych?

Jak utrzymywać we właściwym stanie instalacje wentylacji i klimatyzacji w biurze, aby nie dochodziło do zachorowań pracowników spowodowanych rozwijającymi się tam bakteriami?

Utrzymywanie instalacji i urządzeń wentylacji i klimatyzacji we właściwym stanie higienicznym oraz technicznym ma podstawowe znaczenie w zapobieganiu ryzyka wystąpienia legionelozy.

Warto wiedzieć
Legioneloza to choroba zakaźna występująca pod postacią zachorowań grypopodobnych, a czasami śmiertelnego zapalenia płuc. Chorobę mogą powodować bakterie Legionella, które
rozwijają się w instalacjach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych.

Utrzymywanie instalacji i urządzeń wentylacji i klimatyzacji wymaga:

• przeprowadzania okresowych kontroli stanu technicznego i czystości instalacji,

• konserwacji, naprawy lub wymiany uszkodzonych elementów instalacji,

• okresowego czyszczenia instalacji środkami mechanicznymi,

• właściwej, zgodnej z zaleceniami producenta, eksploatacji,

• okresowego czyszczenia (dezynfekcji) instalacji środkami chemicznymi,

• kontroli jakości i uzdatniania wody wykorzystywanej w instalacjach klimatyzacji do procesów przygotowania powietrza doprowadzanego do pomieszczeń.

Czym dezynfekować?
Do dezynfekcji instalacji i urządzeń wentylacji i klimatyzacji zaleca się stosowanie biocydów, takich jak:

• 4-rzędowe związki amoniowe,

• alkohole,

• halogeny,

• podchloryny,

• związki nadtlenowe,

• związki fenolowe,

• aldehydy,

• jodofory.

Warto wiedzieć
W celu zapobieżenia wzrostowi odporności bakterii należy regularnie zmieniać rodzaj stosowanych biocydów. Wyboru środka dezynfekcyjnego oraz jego stężenia powinien dokonywać specjalista do spraw higieny.

Środek dezynfekcyjny musi mieć atest (np. Państwowego Zakładu Higieny) z zaznaczeniem, że może być stosowany w instalacjach klimatyzacyjnych.

Podstawa prawna

•  § 37 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

• PN-B-03430:1983/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej - Wymagania.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

• PRZEPISY BHP WYBÓR OBJAŚNIEŃ

• Wykaz prac zabronionych chorym na daną chorobę?

Przepisy prawa pracy nie zawierają żadnego wykazu prac, których wykonywanie jest zabronione osobom chorym na określoną jednostkę chorobową.

Przeciwwskazania do pracy
W orzecznictwie medycznym funkcjonuje natomiast pojęcie przeciwwskazań ze względów zdrowotnych do wykonywania niektórych prac, na przykład prac na wysokości przez osoby:

• mające zaburzenia równowagi,

• chore na epilepsję.

Uwaga!
O istnieniu lub braku przeciwwskazań ze względów zdrowotnych do zatrudnienia kandydata do pracy lub pracownika na określonym stanowisku pracy każdorazowo orzeka uprawniony lekarz.

Kiedy lekarz wydaje orzeczenie?
Uprawniony lekarz wydaje kandydatowi do pracy orzeczenie o istnieniu lub braku przeciwwskazań ze względów zdrowotnych do zatrudnienia na określonym stanowisku pracy po przeprowadzeniu:

• wywiadu lekarskiego,

• wstępnych badań lekarskich, wykonanych w zakresie profilaktycznych badań pracowników.

Uwaga!
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Badania wstępne
Przypominamy Wam, że wstępnym badaniom lekarskim podlegają:

• osoby przyjmowane do pracy,

• pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
  (art. 229 § 1 Kodeksu pracy).

Podstawa prawna
Zakres profilaktycznych badań lekarskich znajdziecie w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Zwróćcie także uwagę na § 13 tego rozporządzenia, zgodnie z którym, nie narusza ono przepisów dotyczących badań lekarskich pracowników i osób przyjmowanych do pracy:

• zatrudnionych na polskich statkach morskich, dla których w myśl obowiązujących przepisów uzyskanie odpowiedniego orzeczenia lekarskiego jest warunkiem nabycia lub posiadania uprawnień do wykonywania określonego zawodu bądź czynności albo jest niezbędne ze względów sanitarno-epidemiologicznych,

• skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem, zgodnie z odrębnymi przepisami.

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu
prawa pracy

• Dokumentacja prac szczególnie niebezpiecznych

W naszym zakładzie pracy występują prace szczególnie niebezpieczne. W jaki sposób je dokumentować?

Każdy pracodawca ma obowiązek ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w jego zakładzie pracy. Obowiązek ten zgodnie z prawem dotyczy pracodawcy, jednak w praktyce to służba bhp odgrywa główną rolę zarówno przy jego opracowywaniu, jak i realizacji.

Rodzaj, treść i forma dokumentów - podstawa prawna
Rodzaj i treść dokumentów, które powinny być opracowane w firmie, gdy są w niej wykonywane prace szczególnie niebezpieczne, określają:

• § 86 ust. 1 ropbhp oraz

• szczegółowe przepisy dotyczące bhp przy wykonywaniu konkretnych prac (np. przy urządzeniach i instalacjach energetycznych).

Ponadto często określają je również instrukcje eksploatacji danych urządzeń i instalacji opracowywane oraz dostarczane przez ich producentów. Natomiast formę prowadzenia dokumentów dotyczących prac szczególnie niebezpiecznych w swojej firmie zawsze ustala pracodawca.

Warto wiedzieć
W stosunku do prac, które pracodawca zamieścił w zakładowym wykazie prac szczególnie niebezpiecznych, należy określić szczegółowe wymagania bhp przy ich wykonywaniu. Trzeba to zrobić w ścisłej współpracy ze służbami technicznymi działającymi w danym zakładzie pracy.

Podstawa prawna

• § 80-81 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

• Szczególna ochrona stanu zdrowia pracowników młodocianych

Jednym z obowiązków pracodawcy jest zapewnienie szczególnej ochrony stanu zdrowia zatrudnianych pracowników młodocianych. Taka ochrona powinna przede wszystkim polegać na organizowaniu przez pracodawcę pracy i zajęć młodocianych w taki sposób, aby na terenie firmy znajdowali się zawsze pod opieką wyznaczonej w tym celu osoby.

Szczególna ochrona stanu zdrowia zatrudnianych młodocianych to przede wszystkim przeprowadzenie instruktażu wyjaśniającego podstawy skutecznego stosowania środków ochrony indywidualnej oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w praktyce. Obowiązkiem pracodawcy jest tu również przestrzeganie stosowania przez młodocianych właściwych środków ochrony indywidualnej i właśnie zasad bhp.

Badania lekarskie młodocianych
Badania lekarskie pracowników młodocianych realizowane są w ramach profilaktycznych badań lekarskich, a więc na podstawie wystawionego przez pracodawcę skierowania i na jego koszt. Pracownik młodociany podlega:

• wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy i przed przeniesieniem na inne stanowisko,

• badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.

Uwaga!
Jeżeli lekarz w wyniku przeprowadzenia badań okresowych lub kontrolnych orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca ma obowiązek zmienić rodzaj pracy wykonywanej dotychczas przez młodocianego. Gdy nie ma takiej możliwości, musi niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę z młodocianym i wypłacić mu odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Informowanie o ryzyku zawodowym
Obowiązkiem pracodawcy jest również przekazanie informacji o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, i o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Informacje te pracodawca powinien także przekazać przedstawicielowi ustawowemu młodocianego (rodzicowi lub opiekunowi prawnemu).

Podstawa prawna

• Art. 192 i 201 Kodeksu pracy

• Dopuszczanie do pracy dziecka, które nie ukończyło 16 lat

Każdy, kto bez zezwolenia właściwego inspektora pracy dopuszcza do wykonywania:

• pracy,

• innych zajęć zarobkowych

przez dziecko do ukończenia przez nie 16. roku życia, popełnia wykroczenie (art. 283 § 2 pkt 9 Kodeksu pracy).

Uwaga!
Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16. roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność w zakresie:

• kulturalnym,

• artystycznym,

• sportowym,

• reklamowym

i wymaga:

• uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna prawnego tego dziecka,

• zezwolenia właściwego inspektora pracy.

Kto popełnia wykroczenie?
Wykroczenie popełnia ten, kto takiego zezwolenia nie posiada. Grozi za to kara grzywny.

Kara
Inspektor pracy może ukarać osobę odpowiedzialną za popełnienie wykroczenia przez nałożenie mandatu karnego w kwocie od 1.000 do 2.000 zł.

Jeżeli inspektor pracy zdecyduje się na złożenie wniosku o ukaranie do sądu grodzkiego, grzywna nałożona przez sąd może wynieść od 1.000 do 30.000 zł.

Podstawa prawna
Omawiane wykroczenie zostało dodane do Kodeksu pracy przez ustawę z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. nr 89, poz. 589).

Przemysław Ł. Siemiątkowski
prawnik, doktorant w Instytucie Pracy
i Spraw Socjalnych w Warszawie

• Jakie zapisy związane z bhp zawrzeć w regulaminie pracy?

Co powinien zawierać regulamin pracy w zakresie bhp?

W regulaminie pracy powinny się znaleźć następujące zapisy, które są bezpośrednio lub pośrednio związane z zapewnieniem pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, regulujące:

• Organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia oraz materiały, a także odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej.

• Systemy i rozkłady czasu pracy.

• Porę nocną.

• Wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym i kobietom.

• Rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego.

• Wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe.

• Obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą.

Dodatkowe postanowienia regulaminu pracy w zakresie bhp
W regulaminie pracy można zamieścić jeszcze inne postanowienia (niż wspomniane powyżej), pod warunkiem że dotyczą organizacji i porządku w procesie pracy oraz związanych z tym praw i obowiązków stron stosunku pracy, na przykład:

• zasady palenia tytoniu na terenie zakładu pracy,

• zakładowe zasady obowiązujące przy badaniu obowiązku trzeźwości itp.

Niektóre postanowienia regulaminu pracy można pominąć, jeżeli dotyczą zagadnień niewystępujących w danej firmie, np. nie jest celowe umieszczanie w regulaminie pracy wykazu wszystkich prac wzbronionych kobietom, zawartych w rozporządzeniu
Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. nr 114, poz. 545 z późn. zm.).

Podstawa prawna
Art. 1041 § 1 Kodeksu pracy.

• Obowiązki pracodawców wobec pracowników tymczasowych

Jakie obowiązki w zakresie bhp ma pracodawca użytkownik wobec pracowników tym czasowych z agencji pracy?

Pracodawca użytkownik zobowiązany jest z mocy prawa do:

• dostarczenia pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej,

• zapewnienia pracownikowi tymczasowemu napoi i posiłków profilaktycznych,

• przeprowadzania szkoleń pracowników tymczasowych w zakresie bhp,

• ustalania okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy, jakiemu uległ pracownik tymczasowy,

• przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym zatrudniony jest pracownik tymczasowy oraz informowania go o tym ryzyku

(art. 9 ust. 2a ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych; Dz.U. nr 166, poz. 1608 ze zm.; dalej: ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych).

W poprzednim stanie prawnym (przed 01 lipca 2007 r.) zakres odpowiedzialności w powyższym zakresie regulowały uzgodnienia zawierane na piśmie pomiędzy agencją pracy tymczasowej, a pracodawcą użytkownikiem. Obowiązki te wykonywane mogły być zarówno przez agencję pracy tymczasowej, jak i pracodawcę użytkownika w zależności od przyjętych ustaleń. Obecnie obowiązki wskazane wyżej przypisane są wyraźnie pracodawcy użytkownikowi. Nie można w drodze umowy scedować ich na agencję pracy tymczasowej.

Szkolenia bhp
W zakresie szkoleń bhp, co do sposobu i terminów przeprowadzania szkoleń, wobec pracowników tymczasowych stosuje się przepisy Kodeksu pracy. A zatem pracodawca użytkownik ma obowiązek zapewnić przeszkolenie pracowników tymczasowych w zakresie bhp:

• przed dopuszczeniem ich do pracy - szkolenia wstępne: ogólne i stanowiskowe;

• w okresie pracy - szkolenia okresowe bhp.

Szkolenia te powinny odbywać się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Inne obowiązki w zakresie bhp pracodawców użytkowników
W zakresie innych obowiązków dotyczących bhp, niż wymienione wyżej, przepisy wskazują, że zakres ich przejęcia przez pracodawcę użytkownika powinien, zostać uzgodniony na piśmie pomiędzy agencją pracy tymczasowej a pracodawcą użytkownikiem. Tak więc np. kwestia przejęcia obowiązku przeprowadzania badań lekarskich pracownika tymczasowego potwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na określonym w umowie stanowisku pracy, powinna być uzgodniona odrębnie - w drodze umowy - między pracodawcą użytkownikiem a agencją pracy tymczasowej. Uzgodnienia te powinny być przyjęte przed zawarciem umowy o pracę pomiędzy agencją pracy tymczasowej, a pracownikiem tymczasowym.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa procesowego

• Umowa z agencją pracy tymczasowej może być jeszcze lepsza!

W zakładzie, w którym pracuję, pracodawca zatrudnia pracowników tymczasowych. Jakie postanowienia powinny się znaleźć w umowie między nim a agencją pracy tymczasowej, aby była ona dla niego korzystna?

Umowa zawarta między pracodawcą użytkownikiem i agencją pracy tymczasowej określa ich wzajemne prawa i obowiązki, które nie są uregulowane w ustawie z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. nr 166, poz. 1608 z późn. zm.).

Korzystne zapisy w umowie z agencją pracy tymczasowej
W interesie pracodawcy użytkownika jest zawarcie w umowie z agencją pracy tymczasowej postanowień określających:

• zakres i sposób prowadzenia dokumentów związanych z zatrudnieniem pracowników tymczasowych,

• zakres i sposób poddawania pracowników tymczasowych profilaktycznym badaniom lekarskim oraz szkoleniom w dziedzinie bhp,

• zakres i sposób wyposażania pracowników tymczasowych w środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze,

• zakres sprawowania nadzoru organizacyjnego nad pracownikami tymczasowymi wykonującymi czynności na terenie zakładu pracy zarówno ze strony pracodawcy użytkownika, jak i agencji pracy tymczasowej,

• procedury niezwłocznego zgłaszania do agencji pracy tymczasowej wypadków pracowników tymczasowych i tryb postępowania powypadkowego. W umowie należy również umieścić nazwisko koordynatora sprawującego nadzór nad bhp wszystkich pracowników wykonujących pracę w tym miejscu. Dla pracodawcy korzystne jest, aby był to pracownik służby bhp z jego zakładu pracy, gdyż w razie wystąpienia zagrożenia będzie mógł wstrzymać prace lub skierować pracowników tymczasowych do innych prac.

Zakres ubezpieczenia pracowników tymczasowych
W umowie zawartej między pracodawcą użytkownikiem i agencją pracy tymczasowej muszą się znaleźć także informacje o zakresie ubezpieczenia pracowników tymczasowych. Najczęściej podlegają oni obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i dodatkowemu ubezpieczeniu od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW), które oferuje agencja pracy tymczasowej. Pracownik przed zawarciem umowy o pracę z agencją pracy tymczasowej powinien znać uzgodnienia między agencją pracy tymczasowej a pracodawcą użytkownikiem.

Naprawienie szkody wyrządzonej pracodawcy użytkownikowi
Jeśli przy wykonywaniu pracy pracownik tymczasowy wyrządzi szkodę pracodawcy użytkownikowi, to agencja pracy tymczasowej ma obowiązek naprawić tę szkodę. Zasady i granice obowiązujące pracownika określają przepisy o odpowiedzialności materialnej pracowników, a w szczególności art. 120 kp.

Jacek Krajewski
Okręgowy Inspektorat Pracy
PIP w Łodzi

• 100% wyższa składka wypadkowa za naruszanie przepisów bhp

Inspektorzy pracy Państwowej Inspekcji Pracy po kontroli firm w 2007 r. skierowali do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wnioski o ukaranie 57 pracodawców - recydywistów.

Pracodawcy ci, mimo kolejnych kontroli PIP, rażąco naruszali przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przede wszystkim:

• nie zapewniali pracownikom bezpiecznych warunków pracy na stanowiskach pracy na wysokości,

• dopuszczali do użytkowania maszyny bez właściwych urządzeń ochronnych, zabezpieczających pracowników przed ciężkimi uszkodzeniami ciała.

Uwaga!
W przypadku stwierdzenia u pracodawcy w czasie 2 kolejnych kontroli rażących naruszeń przepisów bhp inspektorzy pracy mogą wnioskować do ZUS o podwyższenie o 100% składki na ubezpieczenie wypadkowe na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.).

ZUS postanowił, we wszystkich 57 przypadkach, uznać za zasadne wnioski inspektorów pracy i wydał w stosunku do niezdyscyplinowanych pracodawców stosowne decyzje o podwyższeniu im o 100% składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na 2009 r. (zgodnie ze Sprawozdaniem Głównego Inspektora Pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2007 roku).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

• Zapewnienie pracownikom wody lub zimnych napojów

Kiedy należy zapewnić pracownikom wodę lub zimne napoje?

Pracodawca musi zapewnić wodę zdatną do picia oraz napoje pracownikom zatrudnionym na wszystkich stanowiskach pracy, na których:

• praca wykonywana jest na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25oC,

• temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28oC,

• praca związana jest z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,

• w warunkach mikroklimatu gorącego, jeżeli wartość wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) przekracza 25oC

 (§ 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów; Dz.U. nr 60, poz. 279; dalej: rozp. o posiłkach i napojach).

Tak więc pracownikom zatrudnionym stale lub okresowo w warunkach szczególnie uciążliwych, takich jak wskazane wcześniej, pracodawca powinien zapewnić, oprócz wody zdatnej do picia, inne napoje (§ 112 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze  zm.; dalej: ropbhp). Ilość, rodzaj i temperaturę tych napojów należy dostosować do warunków wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych pracowników (§ 112 ropbhp).

Uwaga!
Miejsca czerpania wody nienadającej się do picia powinny być oznakowane zgodnie z Polską Normą - patrz rys. 2 (§ 113 ust. 3 ropbhp).

 

 Rys. 2. Znak zakazu picia wody (woda niezdatna do picia).

Napoje
A zatem o tym, którym pracownikom, zatrudnionym na jakich stanowiskach pracy , należą się napoje, decyduje pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi. W ten sam sposób pracodawca ustala szczegółowe zasady ich wydawania. Jeżeli natomiast u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - pracodawca ustala to sam, po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników (§ 5 rozp. o posiłkach i napojach).

Pamiętajcie, że pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje (§ 8 rozp. o posiłkach i napojach).

Miejcie na uwadze, że w przypadku wykonywania przez pracowników pracy w warunkach gorącego mikroklimatu charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25oC, napoje muszą być wzbogacone w sole mineralne i witaminy (§ 4 rozp. o posiłkach i napojach).

W praktyce, dostarczenie pracownikom napojów i zapewnienie, aby były zimne, nie zawsze jest łatwe. Dotyczy to stanowisk pracy poza stałymi pomieszczeniami lub terenem siedziby zakładu pracy. W takim przypadku wskazane jest wyposażenie ich w pojemniki lub przenośne lodówki do przechowywania schłodzonych napojów. Możliwe jest również wyposażenie pojazdu, którym przewożeni są pracownicy do miejsca wykonywania pracy w lodówkę przenośną, zasilaną z akumulatora samochodu.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA SA

• Organizacja palarni w firmie obowiązkiem pracodawcy?

Kiedy pracodawca ma obowiązek wydzielenia pomieszczenia palarni tytoniu w firmie? Gdzie nie wolno palić?

Pracodawca zatrudniający więcej niż 20 pracowników ma obowiązek urządzenia pomieszczenia palarni wyrobów z tytoniu.

Zakaz palenia
Zabronione jest palenia wyrobów tytoniowych poza pomieszczeniami wyodrębnionymi i odpowiednio przystosowanymi w:

• zakładach opieki zdrowotnej (w obrębie całego terenu zakładu),

• szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych (na całym terenie),

• pomieszczeniach zakładów pracy i innych obiektów użyteczności publicznej.

Kary
W przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązku w zakresie wyodrębnienia i wyposażenia pomieszczenia palarni inspektor pracy Państwowej Inspekcji Pracy jest uprawniony do nakazania wydzielenia odpowiedniego pomieszczenia. Winnego zaniedbania obowiązku inspektor pracy może ukarać na przykład mandatem karnym w wysokości do 2.000 zł, a w przypadku recydywy - 5.000 zł.

Inspektor pracy - zamiast wystawiania mandatu karnego - może także skierować wniosek do sądu grodzkiego, czyli właściwego wydziału sądu rejonowego, o ukaranie osoby winnej popełnienia powyższego wykroczenia grzywną od 1.000 do 30.000 zł.

• Ponadto pracodawca niewykonujący nakazu inspektora pracy może zapłacić grzywnę do 10.000 zł, a jeżeli jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej - 50.000 zł. Natomiast w przypadku wielokrotnego nakładania grzywny jej kwoty to odpowiednio 50.000 i 200.000 zł.
  Więcej Porad BHP

Podstawa prawna

• § 111 ust. 1 i 2, § 40-42 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650 ze zm.),

• Art. 5 ust. 1 ustawy z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996 r. nr 10, poz. 55 ze zm.).

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

• Szczególne wymagania dla pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet

Kiedy nie trzeba urządzać osobnych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet i mężczyzn? Czy są jakieś specjalne wymagania dla takich pomieszczeń, jeśli nasza firma zatrudnia w większości kobiety?

Każdy pracodawca musi zapewnić swoim pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne. Ich rodzaj, liczbę i wielkość trzeba dostosować do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków jej wykonywania. Obowiązuje to zarówno w stosunku do mężczyzn, jak i kobiet.

Pracodawca nie musi urządzać osobnych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet i mężczyzn, jeśli zatrudnia do 10 pracowników na jednej zmianie. W takiej sytuacji zapewnia jednak możliwość osobnego korzystania przez kobiety i mężczyzn z tych pomieszczeń. Jednym ze sposobów jest wstawienie zamków w drzwiach.

Wymogi organizacyjne pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet
Dla niektórych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet przewidziane są określone warunki organizacyjne. Polegają one na spełnieniu następujących wymogów:

• Na każde 20 kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych lub zbliżonych do tych prac należy urządzić jedną umywalkę, ale nie mniej niż jedną umywalkę przy mniejszej liczbie zatrudnionych kobiet.

• Na każde 20 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie musi przypadać co najmniej jedna miska ustępowa, ale nie mniej niż jedna taka miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych kobiet.

• Jeżeli pracodawca zatrudnia na jednej zmianie więcej niż 20 kobiet w jednym budynku, to musi urządzić w nim pomieszczenie z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek. Musi tu przypadać co najmniej jedno miejsce na każde 300 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie, ale nie mniej niż jedno miejsce. Powierzchnia tego pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m2.

Podstawa prawna § 19 ust. 2, § 28 ust. 2 i § 38 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z poźn. zm.).

Anna Martuszewicz
specjalista z zakresu prawa pracy

• Kiedy trzeba mieć w firmie 2 jadalnie?

Pracuję w firmie, która ma kilka działów (w tym dział, w którym wykonywane są prace w kontakcie z trującymi materiałami). Czy pracownicy w tej firmie mogą korzystać z jednej jadalni?

Obowiązek zapewnienia pracownikom pomieszczeń do spożywania posiłków, czyli jadalni, mają pracodawcy zatrudniający:

• powyżej 20 pracowników na 1 zmianie (nie dotyczy to prac o charakterze biurowym),

• pracowników przy pracach narażających na kontakt ze środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi albo przy pracach szczególnie brudzących.

Kiedy należy zapewnić oddzielne jadalnie?
Pracodawca musi urządzić oddzielną jadalnię dla pracowników wykonujących prace w kontakcie ze szkodliwymi substancjami lub materiałami zakaźnymi bądź trującymi.

Jadalnia dla pracowników wykonujących pracę w kontakcie z materiałami trującymi musi być usytuowana tak, aby pracownicy zatrudnieni w innych działach lub przy innych pracach nie mieli do niej dostępu.

Ważne
Pomieszczenia pracy powinny być oddzielone od jadalni dla pracowników wykonujących pracę w kontakcie z materiałami trującymi pomieszczeniem izolującym. W pomieszczeniu tym pracownicy mogliby pozostawić odzież ochronną i umyć się ciepłą, bieżącą wodą.

Podstawa prawna
§ 29 i 36 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Krystyna Zakrzewska-Szczepańska,
Małgorzata Kurowska
Departament Warunków Pracy
MPiPS

• Prawidłowe wyposażenie oczyszczalni ścieków ułatwi Ci postępowanie w razie awarii lub wypadku!

Jakie muszę zapewnić wyposażenie oczyszczalni ścieków, aby zostały zachowane przepisy i zasady bhp?

Każdą oczyszczalnię ścieków trzeba wyposażyć w:

• Instrukcję eksploatacji całej oczyszczalni wraz ze schematem technologicznym, instrukcję bhp dla całej oczyszczalni, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc oraz obiektów najbardziej zagrożonych zatruciami, wybuchem lub utonięciem (np. przepompowni, wydzielonych komór fermentacyjnych - WKF, pomieszczeń krat, zbiorników gazu, chlorowni i magazynów chloru, obiektów gospodarki chemikaliami, laboratoriów, sieci kanalizacyjnej, zwłaszcza studzienek i komór);

• Instrukcje stanowiskowe obsługi maszyn, urządzeń i instalacji - technologiczne i służące zapobieganiu lub usuwania skutków awarii oraz dotyczące sposobów i dróg ewakuacji załogi;

• Zakładowy plan ratownictwa chemicznego, szczególnie w tych oczyszczalniach, które używają środków chemicznych (np. chloru), z wykazem numerów telefonów pogotowia ratunkowego, chemicznego, straży pożarnej, policji, obrony terytorialnej itp.;

• Instrukcję przeciwpożarową;

• Instrukcję stosowania, przechowywania i eksploatacji sprzętu ochrony dróg oddechowych;

• Instrukcję udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku;

• Tablice ostrzegające przed niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia;

• Sprzęt ratunkowy, taki jak koła ratunkowe z rzutką, linki asekuracyjne i bosaki, rozmieszczony na obrzeżach zbiornika otwartego, w odległościach nie większych niż 100 m;

• Sprzęt gaśniczy, dostosowany do występującego zagrożenia pożarowego;

• Przyrządy kontrolno-pomiarowe i sygnalizacyjne służące do ostrzegania przed substancjami szkodliwymi i niebezpiecznymi dla życia i zdrowia.

Podstawa prawna
§ 17 i 18 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 1 października 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w oczyszczalniach ścieków (Dz.U. nr 96, poz. 438).

Izabela Waga
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

• Dlaczego handlowiec zalicza się do grupy pracowników administracyjno-biurowych?

Do jakiej grupy szkoleniowej bhp zaliczyć handlowca (przedstawiciela handlowego) przemieszczającego się samochodem?

Handlowiec przemieszczający się samochodem mieści się w grupie szkoleniowej "pracownicy administracyjno-biurowi".

Grupy szkoleniowe
Ze względu na charakter pracy zatrudnianych pracowników można zaliczyć do jednej z 5 grup odbywających szkolenia okresowe bhp zgodnie z przepisami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2004 r. nr 180, poz. 1860 z późn. zm), dalej: rozporządzenie szkoleniowe. Wśród tych grup wyróżniamy:

• Osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierowników, mistrzów i brygadzistów.

• Pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.

• Pracowników inżynieryjno-technicznych, w tym projektantów, konstruktorów maszyn i innych urządzeń technicznych, technologów i organizatorów produkcji.

• Pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz inne osoby wykonujące zadania tej służby.

• Pracowników administracyjno-biurowych i innych niewymienionych w powyższych pkt 1-4, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

(§ 14 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego)

Ważne
Handlowiec (przedstawiciel handlowy) przemieszczający się samochodem należy do grupy "pracownicy administracyjno-biurowi", gdyż stanowisko to nie zostało wymienione przez ustawodawcę wśród osób wskazanych w § 14 ust. 2 pkt 1-4 rozporządzenia szkoleniowego.

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy
w firmie SEKA S.A.

• Jakie uprawnienia są konieczne do kierowania szkolnymi autobusami?

Jakie uprawnienia i kwalifikacje powinni mieć kierowcy szkolnych autobusów?

Osoba przewidziana do kierowania szkolnym autobusem musi posiadać do tego uprawnienia czyli odpowiednią kategorię prawa jazdy.

Jakie prawo jazdy uprawnia do kierowania autobusem?
Prawo jazdy uprawniające do kierowania autobusem to:

• prawo jazdy kategorii D - uprawniające do kierowania autobusem,

• prawo jazdy kategorii D1 - uprawniające do kierowania autobusem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 17 osób łącznie z kierowcą.

Dodatkowy kurs
Poza posiadaniem odpowiedniego prawa jazdy kierowca taki powinien ukończyć odpowiedni kurs dokształcający, gdy ubiega się po raz pierwszy o zatrudnienie na stanowisku kierowcy wykonującego transport drogowy.

Podstawa prawna

• Ustawa z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. nr 108, poz. 908 z późn. zm.).

• Ustawa z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2007 r. nr 125, poz. 874 z późn. zm.).

Waldemar Klucha
specjalista ds. bhp

• Kwalifikacje pracowników tankujących samochody paliwem LPG

Na stacjach paliw płynnych i samodzielnych stacjach auto-gazu kwalifikacje wymagane są przy:

• obsłudze zbiorników stałych z zespołami napędowymi na skroplone gazy węglowodorowe,

• napełnianiu zbiorników przenośnych o pojemności powyżej 350 cm3.

Zaświadczenie kwalifikacyjne
Osoby wykonujące te czynności muszą posiadać zaświadczenia kwalifikacyjne potwierdzające:

• umiejętność praktycznego ich wykonywania,

• znajomość warunków technicznych, norm oraz przepisów prawnych w tym zakresie.

Sprawdzenie kwalifikacji - egzamin
Sprawdzenie kwalifikacji przeprowadza się na wniosek osoby zainteresowanej lub pracodawcy zatrudniającego taką osobę. Komisja kwalifikacyjna wyznacza termin egzaminu sprawdzającego kwalifikacje i niezwłocznie powiadamia o nim wnioskodawcę.

Egzamin składa się z 2 części:

• ustnej, z wiedzy teoretycznej,

• praktycznej, polegającej na sprawdzeniu umiejętności.

Szczegółową tematykę egzaminu ustala komisja kwalifikacyjna w zależności od rodzaju i zakresu kwalifikacji, o których sprawdzenie ubiega się wnioskodawca, oraz podaje mu ją do wiadomości na 14 dni przed terminem egzaminu.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują:

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. nr 79, poz. 849 z późn. zm.),

• § 7 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 6 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych (Dz.U. nr 75, poz. 846 z późn. zm.).

Izabela Waga
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

• Jakie obowiązki i uprawnienia mają rektorzy uczelni w zakresie bhp?

Obowiązki rektora
Rektorzy mają między innymi następujące obowiązki w zakresie bhp:

• zapatrzyć pracowników i zapewnić studentom niezbędne środki ochrony indywidualnej - w zależności od rodzaju zajęć oraz specyfiki poszczególnych kierunków studiów, a w przypadku studentów, również w zależności od prowadzonych badań,

• wyposażyć pracowników w odzież i obuwie robocze,

• utrzymywać w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne użytkowanie posiadanych przez uczelnię obiektów, urządzeń oraz terenów sportowych, a także zapewnić w wymienionych miejscach nadzór osób do tego upoważnionych w czasie realizacji zajęć z wychowania fizycznego i zawodów sportowych organizowanych przez uczelnię,

• w przypadku stwierdzenia, że miejsce, w którym mają być prowadzone zajęcia, lub stan znajdujących się w nim urządzeń może stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa studentów, nie dopuścić do rozpoczęcia zajęć, wstrzymać zajęcia bądź określić zadania i sposoby postępowania zapewniające bezpieczne prowadzenie tych zajęć,

• zapewnić, aby prowadzący zajęcia w warsztatach, pracowniach specjalistycznych i laboratoriach oraz prowadzący zajęcia wychowania fizycznego byli przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy,

• udostępnić pracownikom i studentom, korzystającym z laboratoriów, warsztatów lub pracowni specjalistycznych, instrukcje uwzględniające zasady oraz przepisy bhp,

• wyznaczyć osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo studentów w trakcie prowadzonych zajęć dydaktycznych,

• zapewnić, aby prowadzenie zajęć dydaktycznych w uczelni odbywało się pod nadzorem pracownika lub innej osoby prowadzącej zajęcia, posiadającej odpowiednie przygotowanie gwarantujące przeprowadzenie zajęć zgodnie z przepisami bhp,

• zapewnić, aby studenci przed dopuszczaniem do zajęć przy maszynach i innych urządzeniach technicznych, a także do zajęć w laboratoriach, warsztatach oraz pracowniach specjalistycznych, byli zaznajomieni z zasadami i przepisami bhp oraz wyznaczyć osoby zobowiązane do zaznajomienia studentów z tymi zasadami i przepisami,

• ustalić zasady postępowania z substancjami i preparatami chemicznymi, szkodliwymi czynnikami biologicznymi, substancjami, preparatami oraz czynnikami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, jak również materiałami promieniotwórczymi, zgodnie z przepisami dotyczącymi tych substancji, preparatów, czynników i materiałów,

• zapewnić prowadzenie ewidencji oraz zbieranie i likwidację odpadów niebezpiecznych wytwarzanych na terenie uczelni,

• zapewnić, aby studenci narażeni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia podlegali badaniom lekarskim.

Uprawnienia rektora
Rektor może czasowo zawiesić zajęcia w uczelni, jeżeli temperatura w salach wynosi poniżej 18°C.

Uwaga!
Czasowe zawieszenie zajęć w uczelni albo zamknięcie uczelni lub jej jednostki organizacyjnej rektor może zarządzić również w przypadku wystąpienia na danym terenie:

• klęski żywiołowej,

• epidemii,

• innych zdarzeń zagrażających życiu lub zdrowiu pracowników bądź studentów.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach (Dz.U. nr 128, poz. 897).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
bhp i prawa pracy

• Jakie obowiązki ma rektor uczelni w zakresie wypadków studentów podczas zajęć?

Do obowiązków rektora należy prowadzenie ewidencji wypadków studentów, którym ulegli oni podczas zajęć organizowanych przez uczelnię (§ 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach - Dz.U. nr 128, poz. 897).

Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków studenckich powinno odbywać się obecnie zgodnie z procedurą, jaką określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 z późn. zm.). Jednak to rektor ustala szczegółowy tryb postępowania w tych sprawach.

Uwaga!
Rektor musi sporządzać roczną analizę okoliczności i przyczyn wypadków na terenie uczelni. Dokonuje tego na podstawie prowadzanej ewidencji wypadków studentów.

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
bhp i prawa pracy

• Sprawdź, jak bezpiecznie przenosić nietypowe przedmioty!

W jaki sposób bezpiecznie transportować w magazynie przedmioty o nietypowych kształtach? Jak zorganizować zespołowe przenoszenie pojedynczych przedmiotów o masie 220 kg i długości 5 m?

Jeżeli w magazynie są ręcznie przemieszczane przedmioty nieporęczne, niestabilne, ze zmiennym środkiem ciężkości i inne, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe, trzeba wydać instrukcję określającą szczegółowe zasady bezpiecznego postępowania przy ich przemieszczaniu.

Transport przedmiotów nietypowych - zawartość instrukcji
Instrukcja taka ma określać w szczególności sposoby postępowania przy przemieszczaniu przedmiotów nietypowych, mianowicie:

• Przedmioty nieporęczne lub trudne do utrzymania muszą być przemieszczane przy użyciu odpowiedniego sprzętu pomocniczego zapewniającego bezpieczeństwo podczas pracy.

• Przedmioty, których środek ciężkości po ustawieniu w pozycji do podnoszenia i po podniesieniu znajdowałby się powyżej połowy wysokości przedmiotu, nie mogą być przenoszone ręcznie, chyba że do przeniesienia przedmiotu zastosowano uchwyty znajdujące się powyżej środka ciężkości.

• Zwoje taśmy, drutu, kabla itp. - te przedmioty trzeba zabezpieczyć przed rozwinięciem i wyginaniem.

• W razie konieczności przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm od tułowia należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę przedmiotu przypadającą na 1 pracownika, określoną w normatywach. Innym rozwiązaniem jest zapewnienie wykonywania tych czynności przez co najmniej 2 pracowników.

Przenoszenie zespołowe
Przedmioty, których długość przekracza 4 m, a masa 30 kg, przenosi się zespołowo. Jednak należy pamiętać o tym, że na 1 pracownika nie może przypadać masa większa niż:

• 25 kg - przy pracy stałej,

• 42 kg - przy pracy dorywczej.

Niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej
500 kg!

Przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów należy zapewnić:

• dobór pracowników pod względem wzrostu i wieku oraz nadzór pracownika doświadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów ręcznego przemieszczania przedmiotów i organizacji pracy, wyznaczonego w tym celu przez pracodawcę;

• odstępy między pracownikami co najmniej 0,75 m i stosowanie odpowiedniego sprzętu pomocniczego.

Przenoszenie przedmiotów długich i o dużej masie powinno odbywać się przy użyciu sprzętu pomocniczego, pozwalającego na ich transport z możliwie najmniejszym unoszeniem ich ponad poziom podłoża.

Jeśli zespołowe przenoszenie przedmiotów odbywa się na ramionach pracowników, trzeba zapewnić, aby:

• wkładali i opuszczali przenoszony przedmiot jednocześnie i na komendę,

• znajdowali się po jednej stronie przenoszonego przedmiotu,

• używali środków ochrony indywidualnej chroniących ramiona.

Podstawa prawna
§ 10, 17 i 18 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26, poz. 313 z późn. zm.).

Więcej odpowiedzi na najważniejsze, najtrudniejsze i najciekawsze pytania specjalistów ds. bhp dotyczące wypadków przy pracy znajdziesz w miesięczniku

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

• Ile warstw mrożonek można piętrować w stosy zgodnie z przepisami bhp?

Regały, na których układane są materiały (np. mrożonki), mają określoną przez producenta wytrzymałość - dopuszczalne obciążenie półek. Dlatego najważniejsze - z punktu widzenia przepisów bhp - przy układaniu na nich materiałów jest zachowanie właśnie dopuszczalnego obciążenia półek.

Liczba warstw układanych materiałów (np. mrożonek) zależy również od:

• gabarytów ładunków i odległości między półkami - musi być zachowana możliwość swobodnego oraz bezpiecznego wkładania i zdejmowania ładunków,

• możliwości zapewnienia, aby zdejmowany ładunek nie powodował spadania innych,

• możliwości zapewnienia wkładania i zdejmowania ładunków bez znacznego wysiłku fizycznego,

• możliwości zapewnienia stabilności stosu - układania ładunków na tzw. zakładkę,

• możliwości zapewnienia przestrzegania norm dźwigania.

Biorąc pod uwagę powyższe zasady, możecie określić liczbę warstw układanych materiałów (np. mrożonek) z uwzględnieniem warunków lokalnych, takich jak:

• szerokość przejść,

• stosowane środki techniczne (drabiny czy podesty),

• oświetlenie,

• doświadczenie i możliwości fizyczne pracowników,

• sposób zapewnienia stabilności regałów lub ich zestawów (mocowania, stan techniczny itp.).

---