Pytania i opracowanie, Prywatne, Studia


1.Pojęcie, instrumenty i cele polityki społecznej państwa

Polityka społeczna - jest to działalność państwa i innych organizacji w dziedzinie kształtowania warunków życia i pracy ludności oraz stosunków społecznych mające na celu m. in. zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu i zapewnienie ładu społecznego. Jako państwowa - polityka społeczna jest realizowana przez wiele polityk szczegółowych np. polityka emerytalno-rentowa, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, zatrudnienia, rodziny, mieszkaniowa i socjalizacyjna. Cele - Wśród wielu celów polityki społecznej możliwe jest wyróżnienie:
bezpieczeństwo socjalne, które obejmuje zapewnienie dochodów i usług w sytuacji wystąpienia ryzyka socjalnego (choroba, inwalidztwo, starość, śmierć, bezrobocie;
inwestycje w człowieka - tworzenie równych szans rozwoju ludzi, kształcenie młodego pokolenia (są czynnikiem rozwoju ekonomicznego sprawiając, że wartości socjalne uzależnione są od polityki gospodarczej)
ład społeczny - jest podstawą stabilizacji życiowej ludzi, współpracy w osiąganiu celów, tolerancji różnic między ludźmi. Wartość pokoju społecznego rośnie wraz z osiąganiem dobrobytu i stabilizacji politycznej
życie rodzinne - akcentowanie życia rodzinnego oznacza powrót do wartości związków między ludźmi i poczucia bezpieczeństwa na podstawie więzi emocjonalnych i uczuciowych. Wychowanie przyszłych generacji wymaga wsparcia rodzin nie tylko ubogich i nie tylko materialnego ze strony osób i instytucji.
Polityka społeczna zajmuje się każdą istotną dla organizacji życia publicznego kwestią społeczną, tj. każdym zjawiskiem, które na masową skale stanowi o braku komfortu życia społecznego i może okazać się dotkliwe dla potencjału osobowego społeczeństwa. Brak zapobiegania narastającym problemom społecznym może prowadzić do upośledzenia poszczególnych środowisk i kategorii ludności (np. marginalizacji) oraz konfliktami zakłócającymi funkcjonowanie społeczeństwa.


2. Modele polityki społecznej państwa

Klasyfikacja Titmusa.
Autor wyróżnił trzy modele polityki społecznej;
model marginalny (rezydualny) - „polityka społeczna może wkroczyć jedynie wtedy, gdy zawodzi zaspokajanie potrzeb w oparciu o rynek prywatny lub rodzinę, ale tylko pod postacią rozwiązań doraźnych;
model motywacyjny (służebny, wydajnościowy) - polityka socjalna traktowana jest jako dodatek do gospodarki „pełniący wobec niej rolę służebną”;
model instytucjonalno - redystrybucyjny - polityka społeczna jest integralną instytucję w ramach danego społeczeństwa, gwarantuje powszechny dostęp do świadczeń i usług w oparciu kryterium potrzeb.
Klasyfikacja Furnissa i Tiltona:
państwo pozytywne: polityka społeczna ma chronić właściciela kapitału przed trudnościami związanymi z grą sił rynkowych i przed żądaniami redystrybucji dochodów;
państwo bezpieczeństwa socjalnego: celem polityki społecznej jest zagwarantowanie minimalnego dochodu wszystkim obywatelom;
państwo dobrobytu społecznego: celem polityki społecznej jest wyrównanie warunków życiowych wszystkich obywateli.
Klasyfikacja Esping - Andersena (zaproponowała zmianę określenie „modele” na „reżimy”):
reżim liberalny: są to państwa, w których dominują świadczenia o charakterze opieki społecznej, które przysługują obywatelom o niskich dochodach;
reżim konserwatywno - korporacyjny: są to państwa, w których dominuje dążenie do zachowania różnic w statusie społecznym;
reżim socjaldemokratyczny: są to państwa, w których powszechne i bezwarunkowe prawa socjalne zostały także przekazane klasom średnim
Lata 1945-1989 wiążą się z realizacją państwowego modelu patentalizmu, którego istotą było rozdawnictwo i przedmiotowe kształtowanie człowieka. Państwo wiedziało lepiej co jest potrzebne każdemu obywatelowi w Polsce.
Od 1989 roku zaczyna być w Polsce realizowany inny model Polityki Społecznej określany przez J. Auleytenera jako rynkowy model opiekuńczości dostosowawczej, na który składa się wpisanie w nową Konstytucję prawa socjalnego oraz kilkanaście ustaw społecznych i ratyfikowana częściowo w 1997 roku Europejska Karta Społeczna Rady Europy - powstałą już w 1961 roku.

Współcześnie wyróżnić możemy 3 modele polityki socjalnej:
• polityka liberalna (model marginalny) - wychodzi z założenia, że o zaspokojeniu po-trzeb socjalnych decyduje rynek, a sprawy socjalne są domeną organizacji społecznych i charytatywnych. Państwo nie jest tutaj podmiotem polityki społecznej,
• polityka socjalliberalna (model motywacyjny) - polityka ta dopuszcza znaczą interwencje państwa w sprawy socjalne ale bez osłabienia mechanizmów efektywności go-spodarki. Podstawą do wysokości świadczeń społecznych są tutaj osiągane zarobki i dochody, staż pracy i tyko częściowo pomoc państwa. Ubezpieczenia są obowiązkowe. Realizowana m.in. w Niemczech, Austrii i Włoszech,
• polityka socjaldemokratyczna - dąży do zapewnienia obywatelom szerokiego bezpłatnego dostępu do różnego rodzaju świadczeń socjalnych. Zakłada ona,. Że państwo jest podmiotem polityki społecznej odpowiedzialnym za warunki życia ludności. przykładem tej doktryny jest polityka społeczna w państwach skandynawskich (Szwecja)
3. Pojęcie i klasyfikacja metod realizacji ochrony socjalnej

Wyróżniamy 3 techniki
1. Technika opiekuńcza
2. Metoda zaopatrzeniowa
3. Metoda ubezpieczeniowa
Rozróżnienie metod opiera się na 4 kryteriach
1. Charakter podmiotu zabezpieczającego (publiczny, prywatny, samorządowy)
2. Na źródle finansowania (śr. z budżetu, ze składek)
3. Krąg uprawnionych do świadczeń (czy wszyscy obywatele, czy tylko ci, którzy opłacają składki)
4. Tytuł do świadczeń rodzaje i zasady ustalania wysokości (kryterium zamieszkania, obywatelstwa, zasług


4. Metoda opiekuńcza

TECHNIKA OPIEKUŃCZA
Współczesna pomoc jest instytucją polityki społecznej państwa, która ma na celu umożliwienie osobom i ich rodzinom w przezwyciężaniu sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać sami, wykorzystując własne środki, możliwości. Celem pomocy jest umożliwienie człowiekowi wyjścia z trudnej sytuacji.
Cechy metody opiekuńczej:
1. Systemy opiekuńcze mają szeroki zakres podmiotowy - mogą obejmować wszystkich obywateli mieszkających na terenie danego kraju, niezależnie od ich aktywności zawodowej i obywatelstwa.
2. Prawo do korzystania z pomocy jest uzależnione od poziomu dochodów, czyli od poziomu ubóstwa. Osoba, która chce korzystać z pomocy musi poddać się swoistemu testowi ubóstwa (dochodu), który polega na badaniu jej sytuacji materialnej.
3. Źródłem finansowania świadczeń są środki publiczne, które pochodzą z budżetu państwa, albo budżetu terenowego.
4. Pomoc ma charakter indywidualny tzn. świadczenia są zróżnicowane, dostosowane do indywidualnych potrzeb. Co do zasady nie wykracza Poziom świadczeń nie wykracza poza minimum egzystencji.
5. W praktyce pomocy mogą dominować świadczenia rzeczowe i usługi, a nie świadczenia pieniężne, przepisy prawa przyznają podmiotowi udzielającemu pomocy dużą swobodę, to on decyduje o rodzaju przyznaniu świadczenia (alkoholicy - chleb)
6. Prawo do pomocy społecznej nie powstaje z mocy samego prawa, zależy od trudnej sytuacji życiowej, ale i od złożonego wniosku zainteresowanego. Wniosek wszczyna postępowanie w ramach, którego jest przyznawana pomoc materialna. Decyzja ma charakter uznaniowy, podlega kontroli co do zgodności z prawem. Można się od niej odwołać.
Decyzje podlegają kontroli, zainteresowanemu

5. Metoda zaopatrzeniowa

Zaopatrzeniowa to metoda mieszana, nawiązuje do metody opieki społecznej i ubezpieczeniowej. To nawiązanie polega na tym, że niektórym świadczeniom z pomocy społecznej nadano charakter roszczeniowy i powstało w ten sposób zaopatrzenie.
Cechy metody zaopatrzeniowej:
1. Jest metoda powszechną, może obejmować całą ludność kraju, albo może być ograniczona do obywateli, którzy płacą podatki. Obecnie najczęściej systemy zaopatrzeniowe są kierowane do określonych grup społecznych. Nie udziela się pomocy wszystkim. W metodzie zaopatrzeniowej zasługi nie są kryterium przyznawania świadczeń. Np. świadczenia dotyczące wojska, policji.
2. Źródłem prawa do świadczeń jest wola ustawodawcy tzn., że prawo do świadczeń, ich rodzajów, wysokości, warunków przyznania jest określone ustawowo. Ustawa określa komu, co ile przysługuje. Organ tylko bada, czy spełnia wymagania dana osoba.
3. Świadczenia zaopatrzeniowe mają charakter roszczeniowy, co oznacza, że spełnienie warunków określonych przez ustawę powoduje, że po stronie uprawnionego powstaje podmiotowe prawo do świadczenia, którego niezależnym można dochodzić przed uprawnionym organem.( np. prawo do reny - ozn to że spełnia wymogi)
4. Świadczenia zaopatrzeniowe mają charakter pieniężny (w odróżnieniu od świadczeń pomocy społecznej)
5. Świadczenia zaopatrzeniowe są równe i jednolite dla wszystkich, ukierunkowane na zapewnienie każdemu na jednakowych warunkach potrzeb na minimalnym poziomie (wyjątek dotyczy systemów emerytalno-rentowych zaopatrzeniowych)
6. Źródłem finansowania świadczeń zaopatrzeniowych - są środki publiczne (budżet państwa, albo specjalne podatki, czy składki np. na fundusz pracy)
7. Sposób administrowania - system zaopatrzeniowy jest administrowany przez państwo, albo przez samorząd lokalny (np. świadczenia rodzinne finansowane przez samorząd lokalny).
System ten charakteryzuje się tym, że jest bezskładkowy.

6. Metoda ubezpieczeniowa

Metoda (technika) ubezpieczeniowa - istota ubezpieczenia społecznego polega na rozłożeniu ciężaru składki, z których powstaje fundusz ubezpieczeniowy na wszystkich tych, którzy są zagrożeni rożnymi zdarzeniami, czyli ciężar zaopatrzenia społecznego spoczywa na ubezpieczonym Fundusz gromadzi się poprzez składkę, a następnie w razie zagrożenia wypłaca się świadczenia.
Cechy metody ubezpieczeniowej:
1. Opiera się na wspólnotach osób narażonych na tego samego rodzaju zdarzeniach losowych. Sprawia, ż te grupy są jednolite np. w Polsce są 2 systemy ubezpieczeniowe - pracowników ZUS i rolników KRUS.
2. Związek ubezpieczenia społecznego z pracą
3. Finansowanie świadczeń z funduszu ubezpieczeniowego, który powstaje ze składek osób przynależących do grupy ryzyka
4. Uwarunkowanie nabycia prawa do świadczeń od płacenia składek
5. Przymus podlegania ubezpieczeniom społecznym
6. Publiczno-prawny niezarobkowy charakter ubezpieczeń społecznych, tzn., że ubezpieczenia społ. funkcjonują pod nadzorem państwa i co do zasady są niedochodowe
7. Zróżnicowanie poziomu świadczeń od opłacanych składek
8. Prawo do świadczeń z ubezpieczeń społ. jest ustawowo gwarantowane. Przysługuje w czasie wystąpienia przesłanek, które są określone ustawowo.
9. Roszczeniowy charakter prawa do świadczeń, tzn., że przysługuje z mocy prawa po stwierdzeniu zajścia zdarzenia uprawniającego do świadczeń i spełnieniu podstawowych warunków. W razie odmowy przyznania świadczenia można dochodzić go na drodze sądowej.
Organ wydaje decyzję która ma charakter deklaratoryjny, organ tylko stwierdza, że warunki w ustawie zostały spełnione.
7. Pojęcie, geneza i cechy ubezpieczeń społecznych

Ubezpieczenie jest określane jako forma solidarnego ponoszenia strat losowych przez osoby zagrożone zdarzeniami losowymi, które godzą w ich zdrowie, życie, mienie.
Istotą ubezpieczeń jest organizowanie się podmiotów zagrożonych zdarzeniami losowymi o niepomyślnych skutkach i gromadzenie funduszów po to, żeby następnie wypłacać z tych funduszy, wg z góry w określonych ratach, świadczenia tym, których dane zdarzenie dotknęło.
Ubezpieczenia społeczne - rozumiane jako instytucja prawna, której celem było łagodzenie skutków następstw materialnych zdarzeń losowych, jak np. choroba, śmierć.
Genezy ubezpieczeń należy szukać w starożytności. Najpierw powstały zalążki tak zwanych ubezpieczeń gospodarczych. Gromadzono środki, aby za ich pomocą zrekompensować straty losowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (na przykład ryzyko zatonięcia statku). Następnie rozwinęły się ubezpieczenia osobowe związane z zabezpieczeniem środków na wypadek utraty zdrowia, życia czy starości.
Natomiast początków ubezpieczeń społecznych trzeba upatrywać w średniowiecznych cechach i bractwach, których jednym z zadań było zapewnienie pomocy swoim członkom w razie zdarzeń losowych1.
Powstanie nowożytnych ubezpieczeń społecznych wiąże się z dziewiętnastowieczną rewolucją przemysłową. Ich powstaniu sprzyjało utrzymywanie się coraz większej grupy ludności z pracy najemnej w przemyśle. Istniało wówczas bardzo duże ryzyko wypadków i chorób, które groziły utratą materialnych podstaw bytu. To wówczas pojawiły się pierwsze postulaty ustawowego uregulowania odpowiedzialności pracodawców za szkody będące następstwem wypadków przy pracy.
Już w XVIII wieku powstały dobrowolne kasy wzajemnej pomocy w Anglii. Zostały one uznane przez państwo w 1793 roku2. Ich burzliwy rozwój nastąpił w XIX wieku3. Na ich tworzenie we Francji zezwolono w 1834 roku. Z czasem nastąpiła specjalizacja kas w zależności od określonych typów ryzyka, na przykład ustawy górnicze w Prusach i Austrii z 1854 roku nakazywały ich tworzenie w kopalniach. Ich pozytywna rola została dostrzeżona i kasy te zaczęły być subwencjonowane przez państwo (Anglia, Norwegia, Dania) lub gminy (Belgia, Niemcy). Natomiast działalność kas fabrycznych i lokalnych została ustawowo uregulowana w Prusach w połowie XIX wieku. Wprowadzono nawet częściowy obowiązek przynależności do nich.
Szybki rozwój ubezpieczeń emerytalno-rentowych nastąpił w dwudziestoleciu międzywojennym. Obowiązkowe ubezpieczenia wprowadzono w 1919 roku w Holandii, w Hiszpanii i we Włoszech, w 1924 roku w Belgii i Bułgarii, w 1933 roku w Polsce i Portugalii, w 1934 roku w Grecji oraz w 1937 roku w Jugosławii. Największe trudności z wprowadzeniem obowiązkowego ubezpieczenia były we Francji. Uchwalona w 1928 roku ustawa emerytalna została znowelizowana jeszcze przed wejściem w życie. Na mocy wprowadzonej w 1930 roku ustawy przyznawano emerytury w wysokości skalkulowanej na podstawie średnich zarobków z całego życia.
Na ziemiach polskich system emerytalny utworzono po raz pierwszy w 1816 roku w Królestwie Polskim. Obowiązywał on urzędników państwowych. W początkowym okresie potrącano z uposażenia czteroprocentową składkę. Emerytura była wypłacana po 40 latach służby państwowej. Renta przysługiwała w razie niezdolności do pracy stwierdzonej przez radę lekarską oraz wdowom i sierotom. Od 1850 roku prawo do świadczenia traciła osoba, która odeszła ze służby państwowej przed ukończeniem 50 roku życia. Powyższy system, korzystniejszy od systemu emerytalnego dla urzędników w Rosji carskiej, przetrwał aż do odzyskania niepodległości przez Polskę.
1883 r powstaje ubezpieczenie na wypadek choroby robotnika (przyznano robotnikom prawo do zasiłków chorobowych, prawo do leczenia)
1884 r. wprowadzono ubezpieczenie od skutku wypadku przy pracy i przyznano robotnikom prawo do renty razie niezdolności do pracy wywołanej wypadkiem i prawo do leczenia
1989 r. ubezpieczenia rentowe na starość i na wypadek inwalidztwa, objęto ryzyko inwalidztwa nie związanego z pracą i ryzyko starości
1919 r., W Walii wprowadzono ubezpieczenie od bezrobocia
W okresie międzywojennym w latach 30. Wprowadzono w Europie ubezpieczenia rodzinne - Francja, Belgia. Holandia.


8. Źródła prawa ubezpieczeń społecznych

Akty prawa ONZ
1948 - Powszechna Deklaracja Prawa Człowieka stanowi ,,Każdy człowiek ma prawo do zabezpieczenia społecznego i bezpieczeństwa z przyczyn przez siebie niezawinionych
1966 - Międzynarodowy Pakt Społeczny, Gospodarczy i Kulturalny - uznaje prawo każdego człowieka do zaspokojenia tych praw
Konwencja MOP Nr 102 w sprawie minimalnych norm zabezpieczenia społecznego mówi o zabezpieczeniu społecznym i wskazuje ryzyko, z którymi związana jest ochrona i warunki nabycia prawa do świadczeń o określa standardy świadczeń - Konwencja MOP wymienia 9 działów.
Konwencja ustala warunki nabycia prawa do świadczeń. Konwencja określa minimalne standardy świadczeń (powinny być pochodną zarobków), określane w stopie procentowej 40-50% poprzedniego zarobku.
Źródła prawa europejskiego
Akry Rady Europy (RE)
Europejska Karta Społeczna. Zgodnie z EKS wszyscy pracownicy i osoby związane z pracownikami mają prawo do zabezpieczenia społecznego. Pracownikiem jest każdy kto wykonuje pracę na rzecz innego podmiotu. Członek rodziny to np. konkubina, konkubin oraz inne osoby będące na utrzymaniu pracownika.
Do czego zobowiązuje nas Karta?
1. ustanowi i utrzyma system zabezpieczenia - Konwencja Nr 102
2. Polska ma zabiegać o stopniowe podtrzymanie tego standardu.
3. zawarcie odpowiednich porozumień i umów międzynarodowych w celu zagwarantowania naszym obywatelom takich praw jakie mają inni.
Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego - akt wzorowany na Konwencji Nr 102. Europejska Konwencja Zabezpieczenia Społecznego koordynuje zabezpieczenie społeczne w skali europejskiej.
Akty Unii Europejskiej (UE)
1. Rozporządzenie Rady 1408/71 EWG z 14.06.1971 r. w sprawie stworzenia systemu zabezpieczenia społecznego dla pracowników, osób pracujących na własny rachunek i członków ich rodzin przemieszczających się wewnątrz Wspólnoty. Celem tego rozporządzenia jest koordynacja zabezpieczenia społecznego.
2. Karta Podstawowych Praw z 2000 roku art. 94 KPP ubezpieczeni mają do świadczenia zobowiązania społecznego i przywilejów socjalnych. W celu zwalczania wyłączności społecznego ubóstwa mają prawo do pomocy społecznej i zabezpieczenia rentowego.
Krajowe Źródła Zabezpieczenia Społecznego
Źródła prawa: Konstytucja RP, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe i rozporządzenia.
Ograniczone zastosowanie mają zarządzenia np. ministrów, kierowników urzędów ...
Najważniejszym źródłem jest Konstytucja. Ustawa tworząca akty, które były podane - ustawa zabezpieczenia społecznego, ustawy o emeryturach i rentach, świadczenia pielęgnacyjne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa i inne świadczenia opieki zdrowotnej, o pomocy społecznej, promocji zatrudnienia.
Konstytucja jako źródło prawa zabezpieczenia społecznego
Art. 67 stanowi, że obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego, ponadto w przypadku pozostawania bez pracy nie z własnej winy i pod warunkiem, że nie posiadał innych źródeł utrzymania.

9. Pojęcie, właściwości i funkcje prawa ubezpieczeń społecznych

Pojęcie prawa zabezpieczenia społecznego to zespół norm prawnych stanowiących system świadczeń pieniężnych i rzeczowych, które mają na celu zapewnienie zabezpieczenia podstawowych potrzeb wszystkim członkom danego społeczeństwa (w wąskim ujęciu materialne, w szerokim o całościowy).
Właściwości zabezpieczenia społecznego :
1. zmienność (dynamika): postęp techniczny, degradacja środowiska naturalnego, masowe choroby cywilizacyjne, dodatni i ujemny wzrost rozwoju gospodarczego, podatność na wpływy polityczne,
2. zróżnicowanie wewnętrzne (dyferencjacja): emerytura (płeć), przedmiotowe (warunki pracy), potrzeby (wychowanie dzieci),
3. formalizm - ścisłe regulacje stosowania społecznego zabezpieczenia społecznego.
Funkcje prawa zabezpieczenia społecznego
Funkcja ogólna świadczenia - osoby, które znalazły się w potrzebie nie z własnej winy.
Funkcja rozdzielcza za pomocą tego prawa następuje przepływ środków służących zaspokojeniu potrzeb (centralny budżet) do tych obywateli, którzy mają określone potrzeby wywołane ryzykami.
Funkcja organizatorska prawa zabezpieczenia społecznego służy organizowaniu społecznego, wolnego od lęku przed niedostatkiem i w konsekwencji służy zachowaniu spokoju społecznego.
Funkcja wychowawcza polega na kształtowaniu społecznie pożądanych postaw adresatów tego prawa.
Prawo ubezpieczeń społecznych może skłaniać do nieetycznych zachowań, np. gdy składki będą drogie to ludzie będą unikać ubezpieczenia.
Im więcej składek tym większe świadczenie.

10. Pojęcie systemu ubezpieczeń społecznych

System to pewna zorganizowana całość stworzona z części powiązanych funkcjonalnie między sobą w taki sposób ze na daje pewna wewnętrzną strukturę i umożliwia realizowanie przypisanych funkcji.

11. Podstawowe zasady systemu ubezpieczeń społecznych (zasada równego traktowania, zasada powszechności systemu ubezpieczeń społecznych, zasada repartycji i międzypokoleniowego kapitału uprawnień emerytalnych, zasada państwowych gwarancji wypłacalności świadczeń)

Zasada równego traktowania ubezpieczonych
Równe traktowanie ubezpieczonych jest częścią szerszego problemu równego traktowania podmiotów prawa. Należy pamiętać, że uźródłowienie tej równego traktowania jest nie tylko w konstytucji polskiej, nie tylko w ustawach dotyczących systemów ubezpieczeń, ale również w europejskim prawie zabezpieczenia społecznego. Ustawa polska odnosi się do równego traktowania i wyjaśnia nawet, co to oznacza równe traktowanie. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, obowiązku wypłacania i obliczania składek na ubezpieczenie społeczne. Ponadto obliczania świadczeń i równość w zakresie okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.
Zasada powszechności ubezpieczenie społecznego
Mamy następujące kategorie wyłączeń systemu:
q Po pierwsze osoby nieposiadające tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, osoby wykonujące prace na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło, ale zawarte do 13 stycznia 2000 r. nie posiadają tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi.
q Po drugie osoby wyłączone z ubezpieczeń społecznych na mocy ustawy o systemie ubezpieczeń. Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze RP nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych itd. Ponadto nie podlegają studenci, uczniowie zatrudnieni na podstawie umowy zlecenia. Nie podlegają także prokuratorzy.
ZASADA REPARTYCJI I MIĘDZYPOKOLENIOWEGO KAPITAŁU UPRAWNIEŃ EMERYTALNYCH. Zasada polega na powiązaniu Emerytury z zarejestrowanymi składkami na koncie ubezpieczonych. Ten mechanizm łączy rozwiązanie tradycyjne i kapitałowe. Mamy do czynienia z mechanizmem tradycyjnym metodą międzypokoleniową. Pokolenie aktualnie pracujących - finansuje świadczenia dla obecnych emerytów, natomiast Emerytury dla pokolenia nie opłacających składki - będzie ze składek dzieci. Samonapędzający się mechanizm wielopokoleniowy. Jeżeli między pokoleniami panuje równowagę tzn. że to co wpływa ze składek wystarczy na wypłacenie świadczeń. Ten mechanizm MKUE wypakowuje pewne cechy kapitałowe mianowicie : składki podlegają rejestracji, kumulacji, są waloryzowane w odniesieniu do wzrostu płac. Istotną cechą która różnicuje MKUE od klasycznego Systemu kapitałowego jest : brak możliwości dziedziczenia - środki wnoszone do MKUE nie podlegają dziedziczeniu i prawu spadkowemu. Jeżeli ubezpieczony umrze na tydzień przed osiągnięciem wieku emerytalnego to wszystkie środki pozostają w systemie I Filaru
Zasada Państwowych Gwarancji Wypłacalności Świadczeń SUS
Gwarancje wynikają z Konstytucji . Konstytucja mówi ze mamy Prawo do zabezpieczenia społecznego w razie choroby, niezdolności do pracy. Mamy prawo aby Państwo dostarczyło środki na utrzymanie czy przez ubezpieczenia, czy przez zaopatrzenie, przez Opiekę - państwo ma obowiązek

12. Zasady finansowania i organizacji Systemu ubezpieczeń Społecznych (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Rezerwy Demograficznej, ZUS)


Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) (fundusz celowy) jest polskim funduszem państwowym, którego środkami dysponuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. FUS realizuje zadania z zakresu I-go Filaru ubezpieczeń społecznych w systemie redystrybutywnym. Przychody FUS pochodzą ze składek na ubezpieczenia społeczne, dotacji z budżetu państwa oraz krótkoterminowych kredytów komercyjnych (pożyczki płynnościowe). Ze środków zgromadzonych w funduszu finansowane są wypłaty świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego, wydatki na prewencję rentową i inne.
Fundusz Rezerwy Demograficznej (fundusz celowy) Sytuację finansową FUS miała poprawić reforma emerytalna w 1999 roku, która wprowadziła mieszany system redystrybutywno-kapitałowy (I i II Filar ZUS) oraz szereg mechanizmów bezpieczeństwa takich jak Fundusz Rezerwy Demograficznej. Fundusz miał gromadzić środki na kompensację tzw. "powojennego wyżu demograficznego", który według przewidywań zwiększy liczbę osób pobierających świadczenia o 60%. Fundusz miał być zasilany m.in. zyskami z prywatyzacji i do 2009 roku miał zgromadzić 20 mld złotych. Do 2005 roku udało się zgromadzić zaledwie 1,5 mld złotych, zaś w 2009 roku - około 6 mld. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (oficjalny skrót: ZUS) - państwowa instytucja publicznoprawna realizująca zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych w Polsce. Zakres działania, zadania i funkcjonowanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określają art. 66-72 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.) oraz statut ZUS (Dz. U. z 2008 r. Nr 28, poz. 164). Najważniejsze zadania

·         Realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych,

·         Dochodzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w drodze egzekucji administracyjnej i sądowej,

·         Dysponowanie środkami finansowymi Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), Funduszu Rezerwy Demograficznej (środki FRD mogą być uruchomione najwcześniej w 2009 r.) oraz Funduszu Alimentacyjnego w stanie likwidacji,

·         Realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych oraz kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy

13. Pojęcie składki na ubezpieczenie społeczne i jej cechy

Ubezpieczenia społeczne, jedna z podstawowych dziedzin ubezpieczeń, która ma na celu prewencyjną i ubezpieczeniową ochronę zdrowia, zdolności do wykonywania pracy oraz życia ludności. System ten ma zabezpieczać pracowników oraz ich rodzinę przed czasowym (macierzyństwo, choroba) lub stałym (inwalidztwo, starość, śmierć, brak pracy) brakiem możliwości zarobkowania.
Współcześnie w Polsce wszyscy pracownicy (z wyjątkiem prokuratorów) zatrudnieni na terenie Rzeczpospolitej Polskiej podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, do którego zalicza się:
ubezpieczenie emerytalne (to stopa składki procentowa 19,52 % podstawy wymiaru; finansowana jest w równych częściach przez ubezpieczonego i płatnika)
rentowe (składka wynosi 6 % na dzień dzisiejszy z czego 4,5 % opłaca Płatnik a 1,5 % ubezpieczony)
chorobowe (wynosi 2,45 % podstawy wymiaru i obciąża Ubezpieczonego)
wypadkowe (zgodnie z ustawą wynosi 0,4 do 8-12 % podstawy wymiaru i obciąża co do zasady Płatnika składek)
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników finansują z własnych środków, w równych częściach ubezpieczeni, czyli pracownicy oraz pracodawcy. Obowiązek zgłoszenia pracowników do tych ubezpieczeń spoczywa na pracodawcy. Ubezpieczenia społeczne realizowane są przez ZUS i obejmują wszystkich pracowników oraz ich rodziny. Ponadto istnieje możliwość wykupienia dodatkowych polis ubezpieczenia na życie (z funduszem emerytalno-rentowym) zarówno w formie grupowej, jak i indywidualnej.


14. Rodzaje, zasady ustalania i opłacania składki na ubezpieczenia społeczne

Rodzaje ubezpieczeń społecznych ze względu na zakres świadczeń:

Rozróżniamy rentę:

Wysokość składek. Zasady finansowania składek.

Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe wyrażone są w

formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych. Jest to iloczyn dwóch

czynników: stopy procentowej i podstawy wymiaru danej składki.

Stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne kształtują się w następujący sposób:

 ubezpieczenie emerytalne - 19,52% podstawy wymiaru (finansują z własnych środków, w

równych częściach, ubezpieczony i płatnik składek);

 ubezpieczenia rentowe - 6,00% podstawy wymiaru (finansują z własnych środków,

ubezpieczony w wysokości 1,50% podstawy wymiaru oraz płatnik składek w wysokości 4,50%

podstawy wymiaru),

 ubezpieczenie chorobowe - 2,45% podstawy wymiaru (finansują z własnych środków

ubezpieczeni),

 ubezpieczenie wypadkowe - od 0,40% do 3,33% podstawy wymiaru (finansują z własnych

środków płatnicy składek).

W odrębny sposób finansują składki na ubezpieczenia osoby, które są płatnikami składek na własne

ubezpieczenia. Finansują oni z własnych środków całość należnych składek na ubezpieczenia

społeczne.

Od 30 grudnia 1999 r. składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób

współpracujących finansuje osoba prowadząca pozarolniczą działalność.

Za osoby rezygnujące z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej,

osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie

zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe

finansują w całości ośrodki pomocy społecznej.

Z kolei, w całości z budżetu państwa finansowane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za

osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek

w wysokości zasiłku macierzyńskiego (wypłacany przez ZUS). Także miedzy innymi za osoby

pobierające świadczenie socjalne, wypłacane w okresie urlopu, osoby pobierające zasiłek socjalny,

wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także

osoby pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego

albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych

przepisów lub układów zbiorowych pracy.

Do końca 2007 r. składki na ubezpieczenie społeczne niektórych osób niepełnosprawnych były

dofinansowane ze środków PFRON i budżetu Państwa. Sprowadzało się to do tego, że płatnik

przekazywał do ZUS składki na ubezpieczenia społeczne pomniejszone o tę część, która była

finansowana ze środków PFRON i budżetu państwa. Od stycznia 2008 r. zasady finansowania składek

na ubezpieczenie społeczne niektórych osób niepełnosprawnych uległy radykalnej zmianie. Na mocy

ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz

zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz zmianie niektórych ustaw, dotychczasowy mechanizm

dofinansowania składek zastąpiono mechanizmem ich refundacji.

Za osoby, które przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych

przekazuje do funduszu część składki na ubezpieczenie emerytalne. Część ta wynosi 7,30% podstawy

wymiaru składki. Płatnik przekazuje do ZUS za danego ubezpieczonego zawsze całość składki na

ubezpieczenie emerytalne (19,52%). Nie ma znaczenia, czy dany ubezpieczony zawarł umowę z

otwartym funduszem emerytalnym czy nie.

Od 1 stycznia 2003 r. składka na ubezpieczenie wypadkowe podlega różnicowaniu dla

poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i

skutków tych zagrożeń. Zasady różnicowania stopy procentowej tej składki określa ustawa z dnia 30

października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

(Dz.U. nr 199, poz. 1673 ze zm.) oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29

listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z

tytułu wypadków przy pracy.(Dz.U. nr 200, poz. 1692 ze zm.).

Do 31 grudnia 2002 r. stopa składki na ubezpieczenie wypadkowe była jednakowa dla wszystkich

płatników składek i wynosiła 1,67 % podstawy wymiaru. Aktualnie ustalana jest ona na rok składkowy,

który trwa od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku. Stopę tę płatnik ustala

samodzielnie bądź wylicza mu ją na dany rok składkowy ZUS

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy systemowej z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, stopa

procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatników składek, którzy zobowiązani są do

przekazywania informacji ZUS IWA, jest ustalana przez Zakład.

Informacja ZUS IWA jest dokumentem, za pomocą którego płatnicy składek przekazują do ZUS dane (np. liczba

wypadków przy pracy) stanowiące podstawę wyliczenia dla niech przez ZUS stopy procentowej składki na ubezpieczenie

wypadkowe obowiązujące w danych roku składkowym. Obowiązek przekazywania do ZUS informacji ZUS IWA

spoczywa na płatnikach składek, którzy spełniają łącznie następujące warunki:

1. byli zgłoszeni w ZUS jako płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe nieprzerwanie od 1 stycznia do 31

grudnia roku, za który składana jest ZUS IWA oraz co najmniej przez jeden dzień w styczniu danego roku,

2. zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego przez cały rok, którego dotyczy ZUS IWA co najmniej 10

ubezpieczonych,

3. posiadają numer REGON.

Pozostali płatnicy składek zobowiązani są do samodzielnego ustalania stopy procentowej składki na

dany rok składkowy, tj.:

 płatnicy składek zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych,

którzy nie mieli obowiązku przekazywania informacji ZUS IWA przez trzy kolejne, ostatnie

lata kalendarzowe, zgodnie z art. 33 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy, ustalają stopę

procentową składki na to ubezpieczenie w wysokości stopy procentowej określonej dla grupy

działalności, do której należą;

 płatnicy:

o zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych;

o niepodlegający wpisowi do rejestru REGON (bez względu na liczbę ubezpieczonych

zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego);

o płatnicy składek podlegający wpisowi do rejestru REGON, którzy zgłaszają do

ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, ale przed upływem

terminu płatności nie otrzymali zaświadczenia o wpisie do tego rejestru. (Po otrzymaniu

zaświadczenia o wpisie do rejestru REGON płatnicy odpowiednio korygują dotychczas

złożone dokumenty rozliczeniowe według prawidłowej stopy procentowej składki na

ubezpieczenie wypadkowe), zgodnie z art. 28 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy, ustalają

stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 50% najwyższej

stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności (od 1 kwietnia

2006 r. - 1,80%).

Płatnicy podlegający wpisowi do rejestru REGON i zgłaszający co najmniej 10 ubezpieczonych ustalają stopę procentową

składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości stopy procentowej określonej dla grupy działalności, do której płatnik

należy wg Polskiej Klasyfikacji Działalności - PKD, ujętego w rejestrze REGON na dzień 31 grudnia roku poprzedniego

lub w stosunku do płatników zgłoszonych w okresie od 1 stycznia do 31 marca następnego roku, wg PKD ujętego w

rejestrze REGON na dzień, w którym stali się płatnikami składek na ubezpieczenie wypadkowe.


15. Środki prawne służące egzekwowaniu obowiązku opłacania składek

Wszelkie nadane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kary za niepłacenie bądź niepłacenie w terminie lub w zaniżonej wysokości składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych świadczeń pracowniczych podlegają przymusowemu uiszczeniu. W związku z tym wszczyna się postępowanie egzekucyjne.

Podstawa prawna


Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należności z tytułu składek, odsetek za zwłokę, kosztów egzekucyjnych, opłaty dodatkowej oraz opłaty prolongacyjnej podlegają egzekucyjnemu w administracji lub egzekucji sądowej. Zasady postępowania egzekucyjnego szczegółowo uregulowane są ustawą z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz przepisami wykonawczymi wydanymi na jej podstawie.

Zaległości należne ZUS podlegają zaspokojeniu w drodze postępowania egzekucyjnego w administracji przed innymi wierzytelnościami. Wyjątek stanowią tu koszty egzekucyjne, należności za pracę, należności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci. Pierwszeństwem objęte są także koszty ostatniej choroby i koszty pogrzebu dłużnika, w wysokości odpowiadającej miejscowym zwyczajom.

Egzekutor ZUS


Organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z wierzytelności pieniężnych oraz z rachunków bankowych, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń wypłacanych przez ten oddział, które nie mogą być potrącane z bieżących świadczeń jest dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wynika to z przepisów prawnych ustanowionych artykułem 19 § 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Jeżeli ściągnięcie należności z dłużnika nie dojdzie do skutku to ZUS powinien przekazać dalsze prowadzenie postępowania właściwemu urzędowi skarbowemu.

Płatnicy mających problemy z zapamiętywaniem rzeczy, za które stali się dłużnikami, muszą zważać na fakt, iż ZUS jest zwolniony, zgodnie z § 13 rozporządzenia ministra finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, z obowiązku wysyłania upomnienia do dłużnika przed rozpoczęciem czynności egzekucyjnych. Jednakże, gdy już postępowanie egzekucyjne będzie na tyle zaawansowane, że ZUS będzie zamierzał wyegzekwować należności, które powstały na podstawie wydania decyzji administracyjnych, organ ten zobowiązany jest doręczyć upomnienie. Ma to miejsce w przypadku takich decyzji administracyjnych jak na przykład decyzje:

Za niewywiązanie się z obowiązków w zakresie ubezpieczeń społe- cznych i ubezpieczenia zdrowotnego w stosunku do płatników składek stosuje się następujące sankcje:
Odsetki za zwłokę
Odsetki za zwłokę naliczane są od nieopłaconych w terminie składek na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa. Nie nalicza się odsetek za zwłokę, jeżeli ich wysokość nie przekracza 6,60 zł.
Opłata dodatkowa
1. ZUS może wymierzyć płatnikowi składek opłatę dodatkową, w wysokości do 100% nieopłaconych składek, w razie:
-nieopłacenia składek,
-opłacenia ich w zaniżonej wysokości.
2. ZUS wymierza płatnikowi składek lub instytucji obsługującej wpłaty składek opłatę dodatkową, w wysokości odsetek liczonych według zmiennej stopy procentowej, obowiązującej dla kolejnych trzymiesięcznych okresów rozpoczynających się pierwszego dnia każdego kwartału kalendarzowego, od kwoty nieprzekazanej w terminie składki na otwarte fundusze emerytalne, za okres od następnego dnia po upływie terminu, w którym Zakład przekazuje składki do otwartego funduszu emerytalnego, do dnia otrzymania prawidłowych dokumentów, w razie gdy nie nastąpiło przekazanie przez Zakład składki do otwartego funduszu emerytalnego w terminie z powodu:
-nieprzekazania lub
-przekazania błędnego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenia płatnika składek, imniennego raportu miesięcznego, deklaracji rozliczeniowej, dokumentu płatniczego lub zlecenia płatniczego.
Zakład nie wymierza dodatkowej opłaty, jeśli jej wysokość nie przekraczałaby 6,60 zł.
Kara grzywny
Płatnik składek, który:
-nie dopełnił obowiązku terminowego opłacania składek na ubezpiecze- nia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne,
-nie zgłosił wymaganych ustawą danych lub zgłosił nieprawdziwe dane mające wpływ na wymiar składek,
-udzielił nieprawdziwych wyjaśnień w kwestiach rzutujących na wymiar składek albo odmówił ich udzielenia,
-udaremnił lub utrudniał przeprowadzenie kontroli, nie dopełnił obowiązku wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub wypłacał je nienależnie,
-nie prowadził dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
-nie dopełnił obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych w przewidzianym terminie,
-stwierdził nieprawidłowości w imiennym raporcie miesięcznym dotyczącym danego roku kalendarzowego po 30 kwietnia następnego roku kalendarzowego,
-nie dopełnił obowiązku przekazywania dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym poprzez teletransmisję danych w formie dokumentu elektronicznego z aktualnego programu informatycznego lub w formie dokumentu pisemnego według ustalonego wzoru albo w formie wydruku z aktualnego programu informatycznego udostępnianego przez ZUS, podlega karze grzywny do 5000 zł.
Takiej samej karze podlega ten, kto dopuścił się wymienionych wyżej czynów przy opłacaniu składek lub dokonywaniu wpłat z innych tytułów, do których poboru zobowiązany jest ZUS.
Orzekanie w powyższych sprawach leży w gestii sądów. Podstawę do wszczęcia postępowania stanowi wniosek uprawnionego podmiotu.
Egzekucja administracyjna i sądowa
Należności z tytułu składek - tj. składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata - podlegają przymusowemu ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.
Zabezpieczenia rzeczowe na majątku
Należności z tytułu składek mogą być zabezpieczane na majątku dłużnika poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej lub zastawu ustawowego na wszystkich będących własnością dłużnika oraz stanowiących współwłasność łączną dłużnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych.
Upadłość
ZUS może żądać ogłoszenia upadłości dłużnika nie płacącego zobowiązań. Należności z tytułu składek mogą być również dochodzo- ne od osób trzecich. Niektóre zachowania płatników, dotyczące niewypełniania lub niewłaściwego realizowania obowiązków wynikających z przepisów o ubezpieczeniach społecznych penalizowane są Kodeksem karnym
Sankcje związane z egzekucją i kontrolą:
Odpowiedzialność odszkodowawcza
Dłużnik zajętej wierzytelności, który nie wykonał lub nienależycie wykonał ciążące na nim obowiązki związane z realizacją zajęcia egzekucyjnego lub zabezpieczającego wierzytelności lub prawa majątkowego, odpowiada za wyrządzone przez to wierzycielowi szkody na postawie przepisów Kodeksu cywilnego.
Odpowiedzialność porządkowa
Na osobę, która wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi odmawia udzielenia organowi egzekucyjnemu informacji lub wyjaśnień niezbę- dnych do prowadzenia egzekucji albo udziela fałszywych informacji lub wyjaśnień, może być nałożona kara pieniężna do wysokości 3.800 zł.
Jeżeli żądanie udzielenia informacji lub wyjaśnień było skierowane do osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej, karę pieniężną nakłada się na pracownika odpowiedzialnego za udzielenie informacji lub wyjaśnień, a gdyby ustalenie takiego pracownika było utrudnione - - karę pieniężną nakłada się na odpowiedzialnego kierownika.
Karę można nałożyć również na zobowiązanego, który nie powiadamia organu egzekucyjnego o zmianie miejsca swego pobytu, a także zarządcę nieruchomości, który bez usprawiedliwionej przyczyny nie składa sprawozdania lub nie wykonuje polecenia organu egzekucyjnego.
Na dłużnika zajętej wierzytelności, który nie wykonuje lub nienależycie wykonuje ciążące na nim obowiązki związane z egzekucją lub zabezpieczeniem wierzytelności lub prawa majątkowego, można nałożyć karę pieniężną do wysokości 3.800 zł.
Kara może być powtarzana w przypadku uchylania się od wykonania, w dodatkowo wyznaczonych terminach, obowiązków wynikających z zajęcia egzekucyjnego lub zabezpieczającego.
Jeżeli dłużnikiem zajętej wierzytelności jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, karę pieniężną nakłada się na wyznaczonego pracownika, a jeżeli nie został wyznaczony - kierownika bezpośrednio odpowiedzialnego za realizację zajęcia, a w spółce prawa handlowego - odpowiedzialnego członka zarządu, natomiast w spółce cywilnej - odpowiedzialnego wspólnika.
Postanowienie w sprawie nałożenia kary pieniężnej wydaje organ egzekucyjny.
Jeżeli egzekucję z wierzytelności prowadzi organ egzekucyjny, czyli: przewodniczący organu w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów
- publicznych w pierwszej instancji
- Dyrektor Oddziału ZUS
- Dyrektor rejonowego oddziału Wojskowej Agencji Mieszkaniowej
- inny organ egzekucyjny w zakresie określonym w odrębnych ustawach postanowienie w sprawie nałożenia kary pieniężnej wydaje naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na siedzibę tego organu.
Na postanowienie o nałożeniu kary pieniężnej przysługuje zażalenie
Powyższe sankcje dotyczą postępowania egzekucyjnego w administracji czyli nie tylko ZUS.


16. Pojęcie obowiązkowego i dobrowolnego ubezpieczenia społecznego

• Ubezpieczenie Obowiązkowe - polega na powstaniu obowiązku ubezpieczenia z mocy samego prawa w sytuacji określonej przez ustawę art. 6 ustawy
• Ubezpieczenia Dobrowolne -będziemy mieli do czynienia wówczas kiedy powstaje ono na mocy oświadczenia woli osoby znajdujące się w sytuacji określonej przez ustawę z która wiążą się możliwości ubezpieczenia; art. 7 ustawy

17. Zasady podlegania i tytuły ubezpieczeń społecznych (emerytalne i rentowe, chorobowe…)

Jeżeli Mówimy o podleganiu ubezpieczeniom społecznym to zgodnie z ustawą jest to osoba, która podlega chociażby jednemu ubezpieczeniu społecznemu. Ubezpieczenia Emerytalne i Rentowe dzielą się na obowiązkowe i nieobowiązkowe. Ubezpieczenie Emerytalne jest ubezpieczeniem wiodącym, najważniejszym, najszerszym podmiotowo, samoistnym . Ani ubezpieczenie chorobowe ani wypadkowe nie jest ubezpieczeniem samoistnym. Wg przepisów ustawy „o Obowiązkowym Ubezpieczeniu Emerytalnym, Rentowym - ubezpieczeniu temu podlegają osoby które na obszarze Polski wykonują prace i z tej pracy uzyskują stałe dochody albo też znajdują się w sytuacji gdzie ustawodawca zwiększa obowiązek ubezpieczenia gdzie nie występują dochody.
Ubezpieczenie chorobowe
Przewidziane przez ustawę jako obowiązkowe. Podlegają ubezpieczeniu chorobowemu:
• pracownicy,
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, SKR
• osoby odbywające służbę zastępczą.
Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.
• osobami wykonującymi pracę nakładczą;
• osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami” oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;
• osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;
• osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
• duchownymi;

Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym
Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne, posłowie do Parlamentu Europejskiego, oraz:
• osobami wykonującymi pracę nakładczą;
• osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych i niepozostawania w zatrudnieniu;
• żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę wojskową, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką
• osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego
• osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy;
• osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.
• osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4; jeżeli wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy
ypadkowe).


18. Zbieg tytułów do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i rentowych

ZBIEG TYTUŁÓW DO UBEZPIECZENIA EMERYTALNEGO I RENTOWEGO
Polega na wystąpieniu wobec danej osoby wielu Tytułów do ubezpieczenia Emerytalnego i Rentowego . Zasady ustalania pierwszeństwa ustala art. 9 ustawy SUS - stanowi że jeżeli pracownik w tym również osoba która ma łączne zatrudnienie w ramach stosunku pracy, umów cywilno-prawnych własnego pracodawcy
a w tym członek Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej,
osoba która odbywa w zastępstwie służbę wojskową,
osoba pobierająca świadczenie socjalne-zasiłek,
osoba która pobiera świadczenie szkoleniowe
spełnia warunki do ubezpieczenia oraz innych umów jest pominięta obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym z tytułu
stosunku, Umowy Agencyjnej,
Umowy Zlecenie.... lub
pozostaje w stosunku pracy
przekształcają się w Tytuły dobrowolne jeżeli ktoś chce może podlegać ubezpieczeniu.
Jeżeli wyobrazimy sobie osobę która pracowała na kilka etatów u praco dawcy A,B, C, i umowę zlecenia ale podmiotu C . Natomiast to C jest Tytułem dobrowolnym, jeżeli jesteśmy ubezpieczeni.
II. Jeżeli zbiegają się takie Tytuły praca Nakładcza, Umowa Zlecenia, Umowa cywilna albo inna Umowa o świadczenie usług , działalność pozarolniczą, pełnienie funkcji Senatora
podlega się Obowiązkowo Ubezpieczeniom z tego Tytułu który powstał pierwszy . Ten Tytuł może być zmieniony przez Ubezpieczonego jeżeli jest jego wola . A te pozostałe są już dobrowolnymi.
III. Zbieg Tytułów Osoby która prowadzi działalność pozarolniczą w tym przypadku osoba wybiera sobie działalność pracowniczą której chce podlegać ubezpieczeniu
IV. Zbieg Tytułów do Ubezpieczenia z prawem do Emerytury lub Renty. Jeżeli ktoś jest Emerytem albo Rencistą zatrudni się jako pracownik albo jest członkiem Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej, Funkcjonariusze Służby Celnej - zawsze podlega się ubezpieczeniu społecznemu pomimo że jest już Emerytem ( ma się prawo do emerytury, renty )
V. Emeryci, Renciści podlegają obowiązkowemu Ubezpieczeniu Emerytalnym Rentowym także wówczas jeżeli wykonują pracę na rzecz własnego pracodawcy w ramach Umów cywilno-prawnych.
VI. Jeżeli zawrzemy kilka Umów Zlecenia - Ubezpieczeniu podlega tylko jedna.
VII. Umowa o dzieło nie będzie podlegało .............. Emeryta, Rencisty. Art. 9 i 10
19. Pojęcie, klasyfikacja i rodzaje ryzyk ubezpieczeń społecznych
20. Ryzyka ubezpieczenia emerytalnego - wiek emerytalny


21. Ryzyka ubezpieczenia rentowego (wypadek w drodze do pracy i z pracy, niezdolność do pracy dla celów rentowych, ryzyko śmierci żywiciela rodziny)

Za wypadek w drodze do pracy i z pracy uważa się nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Uważa się jednak, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego ze względów komunikacyjnych najdogodniejsza.

Niezdolność do pracy (dla celów rentowych) - jest to całkowita lub częściowa utrata zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Stwierdzenie niezdolności do pracy to podstawowy warunek nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Niekiedy od uzyskania orzeczenia o niezdolności do pracy uzależnione jest przyznanie emerytury albo renty rodzinnej. Do końca października 2005 r. niezdolność do pracy mogła być zakwalifikowana jako trwała - jeżeli według wiedzy medycznej nie było rokowań odzyskania zdolności do pracy, lub okresowa - jeżeli takie rokowania istniały. Od 1 listopada 2005 r. niezdolność do pracy jest orzekana tylko na czas określony - nie dłuższy niż 5 lat. Możliwe jest jej orzeczenie na okres dłuższy niż 5 lat tylko wtedy, gdy według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

22. Ryzyka ubezpieczenia chorobowego i macierzyńskiego

RYZYKA OBJĘTE UBEZPIECZENIEM CHOROBOWYM

Ubezpieczony może liczyć na ochronę w przypadku wystąpienia określonych ryzyk. W przypadku ubezpieczenia chorobowego ryzykami tymi są:

  1. niezdolność do pracy z powodu choroby,

  2. niemożność wykonywania pracy z powodu odosobnienia wskutek podejrzenia choroby zakaźnej, stacjonarnego leczenia uzależnienia alkoholowego lub uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych a także z powodu badań lekarskich dla kandydatów na dawców tkanek, komórek i narządów,

  3. niemożność wykonywania pracy z powodu odosobnienia w wyniku decyzji wydanej przez uprawniony podmiot celem zapobiegania oraz zwalczania chorób zakaźnych

- w którym to przypadku ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy,

  1. niezdolność do pracy z powodu choroby mimo upływu okresu zasiłkowego, gdy dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy,

- w którym to przypadku ubezpieczonemu przysługuje świadczenie rehabilitacyjne,

  1. zmniejszona sprawność do pracy,

- w którym to przypadku ubezpieczonemu przysługuje zasiłek wyrównawczy,

  1. urodzenie dziecka, przyjęcie na wychowania dziecka do lat 7 (lat 10 - gdy wobec dziecka odroczono obowiązek szkolny)

- w którym to przypadku przysługuje ubezpieczonemu zasiłek macierzyński,

  1. konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem do lat 8,

  2. konieczność sprawowania opieki nad chorym dzieckiem do lat 14

  3. konieczność sprawowania opieki nad innym chorym członkiem rodziny

- w którym to przypadku ubezpieczonemu przysługuje zasiłek opiekuńczy

23. Ryzyka ubezpieczenia wypadkowego (wypadek przy pracy, choroba zawodowa, zasady ustalania zaistnienia ryzyk)

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą (art. 3. ust. 1. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych):

Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ (art. 3. ust. 2. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych):

Choroby zawodowe - grupa chorób spowodowanych działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Powstają wskutek stałego przebywania ciała w niedogodnej pozycji, systematycznego wykonywania forsownych czynności lub regularnego przebywania w otoczeniu zawierającym czynniki szkodliwe dla zdrowia (hałas, nieodpowiednie oświetlenie, zapylenie, promieniowanie, związki chemiczne, zwiększone obciążenie psychiczne i fizyczne itp.).

Choroby zawodowe występują po dłuższym okresie przebywania w niesprzyjających warunkach, a ich przebieg i leczenie jest równie długotrwałe. Są zazwyczaj chroniczne lub przewlekłe i często prowadzą do trwałej utraty zdrowia. Chorobami zawodowymi mogą być zarówno takie, które dotykają w różnym stopniu całość populacji, jak również choroby charakterystyczne - występujące tylko (lub głównie) w wybranych grupach zawodowych.

Zgodnie z art. 4 Ustawy z 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, w polskim prawie za choroby zawodowe uważa się jedynie choroby określone w wykazie chorób zawodowych określonym rozporządzeniem Rady Ministrów.

Do chorób zawodowych zalicza się m.in.:

Na podstawie art. 33 ust. 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673) zarządza się, co następuje:


24. Pojęcie, cel emerytury

Emerytura to świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej (jako pracownicy, przedsiębiorcy, rolnicy i in.) albo utraciły ją w znacznym stopniu oraz nie dysponują innymi źródłami dochodu gwarantującymi możliwość utrzymania się. Podstawową cechą świadczenia emerytalnego jest brak jego ekwiwalentności w stosunku do wartości składek z tytułu ubezpieczenia społecznego płaconych przez czas aktywności zawodowej


25. Przesłanki nabycia prawa oraz wymiar emerytury przez ubezpieczonego urodzonego do dnia 31 XII 1948 r.

Na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz.1227).
Art. 27. Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:
1) osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;
2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.
Art. 27a. Emeryturę przyznaje się z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Przepis art. 24a ust. 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 28. Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27 pkt 2, przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:
1) osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;
2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn.
Przy ustalaniu emerytury pod uwagę brane są dwa czynniki: wysokość podstawy wymiaru składki uwzględnionego okresu składkowego i nieskładkowego oraz kwota bazowa, obowiązująca w dniu powstania prawa do świadczenia.
Emerytura jest sumą następujących składników:
• 24% kwoty bazowej, oraz
• po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy,
• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy.
Kwota bazowa stanowi 100% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto w gospodarce narodowej, ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne w poprzednim roku kalendarzowym. Kwota bazowa jest ustalana corocznie i obowiązuje od 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego. Od 1 marca 2010 wynosi 2716,71 zł
Podstawę wymiaru emerytury stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne lub na ubezpieczenie emerytalne z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie.
Obliczający emeryturę musi pamiętać, że istnieje gwarancja najniższej kwoty emerytury publikowana w każdym roku przez ZUS.

26. Przesłanki nabycia prawa oraz wymiar emerytury przez ubezpieczonego urodzonego po dniu 31 XII 1948 r.

Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.
Art. 24. 1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.
2. Dla ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, (…) zostaną ustanowione emerytury pomostowe.
(…).
Art. 24a. 1. Emeryturę, o której mowa w art. 24, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
2. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę.
3. Emeryturę oblicza się zgodnie z art. 26, z uwzględnieniem ust. 4 i 5.
(…)6. Emerytura obliczona na zasadach określonych w ust. 2-5 nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.
Art. 25. 1. Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175, z zastrzeżeniem art. 185.
(…)
Art. 26. (…)
2. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach.
3(…).
Art. 26a. 1. Wysokość emerytury ustalonej zgodnie z art. 26 ulega zwiększeniu za okresy opłacania składek na Fundusz Emerytalny Rolników, Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników i ubezpieczenie emerytalno-rentowe, o których mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zwiększenie to ustala się według zasad wymiaru części składkowej emerytury rolniczej przewidzianych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników na podstawie zaświadczenia Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o okresach opłacania składek.
(…).
27. Wcześniejsza emerytura według ustawy o EiR z FUS.

Wcześniejsza emerytura wiek bez zmian, co najmniej 60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna natomiast okres stażu kobieta do 15 lat, mężczyzna 20 lat. Wcześniejsza emerytura ze względu na pracę w warunkach szczególnych: wiek kobieta 55 lat, mężczyzna 60 lat. W rozporządzeniu wykazane prace uciążliwych, w warunkach szkodliwych, Pracownik może starać się na podstawie ustawy z 1998 r. o przejście na wcześniejszą emeryturę: kobieta 55 lat oraz 30 letni staż emerytalny, co najmniej 20 letni staż emerytalny i uznanie za osobę całkowicie niezdolną do pracy. Mężczyzna, pracownik może przejść na wcześniejszą emeryturę, jeżeli ma 60 lat, 25 letni staż emerytalny, całkowicie niezdolny do pracy. Inwalidzi, wojskowi, nauczyciele.

28. Emerytura pomostowa

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi urodzonemu po 31 grudnia 1948 r. Będzie mógł przejść na emeryturę pomostową po osiągnięciu co najmniej 55 lat (w przypadku kobiet) i 60 lat (mężczyźni), jeżeli spełni łącznie następujące warunki:
* Pracujący w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (art. 4 u.e.p.).
Jeśli pracownik jest kobietą, dostanie emeryturę pomostową, o ile:
* urodziła się po 31 grudnia 1948 r.,
* ma co najmniej 55 lat,
* ma co najmniej 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
* udokumentuje co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy,
* przed 1 stycznia 1999 r. wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze określoną w art. 32 i art. 33 u.e.r.f.u.s,
* po 31 grudnia 2008 r. wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uwzględnioną w wykazie załączonym do u.e.p. w zał. 1 i 2.,
* rozwiązała stosunek pracy z pracodawcą.
Jeśli pracownik jest mężczyzną, dostanie emeryturę pomostowa, o ile:
* urodził się po 31 grudnia 1948 r.,
* ma co najmniej 60 lat,
* ma co najmniej 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze
* udokumentuje co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy,
* przed 1 stycznia 1999 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze określoną w art. 32 i art. 33 u.e.r.f.u.s,
* po 31 grudnia 2008 r. wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uwzględniona w wykazie załączonym do u.e.p. w zał. 1 i 2,
* rozwiązał stosunek pracy z pracodawcą.
Przy ustalaniu, czy został spełniony warunek 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uwzględnia się zarówno okresy, w których były wykonywane prace ustalone na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2009 r., jak też okresy, w których wykonywane były prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w nowych wykazach prac. Okresy te podlegają sumowaniu.
Postępowanie w sprawie emerytury pomostowej wszczyna się na wniosek zainteresowanego lub za pośrednictwem pracodawcy. Wysokość emerytury pomostowej oblicza się poprzez podzielenie podstawy wymiaru emerytury (czyli kwoty zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne wraz z kwotą zwaloryzowanego kapitału początkowego) przez statystyczny wskaźnik średniego dalszego trwania życia. Kwota emerytury pomostowej nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury, o której mowa w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.
Warto dodać, że do emerytury pomostowej można dorabiać. Jeżeli od wykonywanej pracy odprowadzane były składki na ubezpieczenia emerytalne, wówczas można poprosić ZUS o przeliczenie wysokości świadczenia.

29. Emerytura kapitałowa

8 stycznia 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych. Ustawa ta określa:
1. rodzaje świadczeń pieniężnych wypłacanych ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych(OFE);
2. zasady nabywania prawa do emerytur kapitałowych;
3. zasady i tryb przyznawania emerytur kapitałowych;
4. zasady ustalania wysokości i wypłaty emerytur kapitałowych.
Rodzaje emerytur kapitałowych i zasady nabywania prawa do tych emerytur
Ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych przysługuje emerytura kapitałowa w postaci:
1. okresowej emerytury kapitałowej (która przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukończenia 65. roku życia) lub
2. dożywotniej emerytury kapitałowej (która przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego dożywotnio po ukończeniu 65. roku życia).
Członek otwartego funduszu emerytalnego nabywa prawo do okresowej emerytury kapitałowej, jeżeli:
• ukończył 60 lat oraz
• kwota środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, jest równa lub wyższa od 20-krotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego.
Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygasa:
1. w przypadku śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego;
2. z dniem poprzedzającym dzień, w którym członek otwartego funduszu emerytalnego ukończył 65. rok życia;
3. w przypadku wyczerpania środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym.
Otwarty fundusz emerytalny niezwłocznie informuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych o wystąpieniu przypadku, o którym mowa w ww. pkt 1 i 3.
Członek otwartego funduszu emerytalnego nabywa prawo do dożywotniej emerytury kapitałowej, jeżeli:
• ukończył 65 lat oraz
• kwota hipotetycznej emerytury kapitałowej jest równa lub wyższa niż 50 % kwoty dodatku pielęgnacyjnego.
Prawo do emerytury kapitałowej i jej wysokość ustala Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w drodze decyzji, na podstawie wniosku o ustalenie prawa do emerytury złożonego przez członka otwartego funduszu emerytalnego.
Wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz podanej przez otwarty fundusz emerytalny kwoty środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego na dzień, o którym mowa w art. 8 pkt 2, i średniego dalszego trwania życia, o którym mowa w art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Wysokość dożywotniej emerytury kapitałowej stanowi zaś zaokrąglony w górę do pełnych złotych iloczyn, zawartej w ofercie dożywotniej emerytury kapitałowej, obowiązującej w dniu złożenia wniosku o ustalenie prawa do dożywotniej emerytury kapitałowej, miesięcznej stawki dożywotniej emerytury kapitałowej, właściwej dla wieku emeryta, oraz wskaźnika wyliczonego jako wysokość składki podzielonej przez tysiąc.

30. Pojęcie i przesłanki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy

Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Za częściowo niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła - w znacznym stopniu - zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji.
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:
1) jest niezdolny do pracy;
2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;
3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
2. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.
Warunek określony w art. 57 ust. 1 pkt 2 nie jest wymagany od ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy.
Osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje:
1) renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała;
2) renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.
Renta okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.

31. Zasady ustalania wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy

Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:
1) 24 % kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, oraz
2) po 1,3 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;
3) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;
4) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.
1a. Przy obliczaniu wysokości renty przepisy art. 53 ust. 3-5 stosuje się odpowiednio.
2. Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75 % renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy.
3. Przy obliczaniu renty okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 2-4, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

32. Renta szkoleniowa

Rentę szkoleniową przyznaje się jeśli ubezpieczony spełni warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy i uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, może
otrzymać rentę szkoleniową. Renta przyznawana jest na okres 6 miesięcy. Na wniosek starosty istnieje możliwość przedłużenia tego okresu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego o dalsze 30 miesięcy.
Okres 6 miesięcy może ulec skróceniu, jeśli przed upływem tego okresu starosta zawiadomi organ rentowy o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu lub o tym, że osoba zainteresowana nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.
Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy jej wymiaru. Renta szkoleniowa nie może być niższa niż najniższa wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

33. Warunki nabycia prawa do renty rodzinnej i jej wymiar

Art. 65. 1. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.
2. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.
Art. 66. Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. W takim przypadku przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Art. 67. 1. Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 68-71:
1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;
2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej;
3) małżonek (wdowa i wdowiec);
4) rodzice.
2. Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.
Art. 68. 1. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:
1) do ukończenia 16 lat;
2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.
2. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.
Art. 69. Przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 2, mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełniają warunki określone w art. 68, a ponadto:
1) zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz
2) nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli:
a) nie mogą zapewnić im utrzymania albo
b) ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.
Art. 70. 1. Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:
1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo
2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.
2. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2.
3. Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
4. Wdowa niespełniająca warunków do renty rodzinnej określonych w ust. 1 lub 2 i niemająca niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej:
1) przez okres jednego roku od chwili śmierci męża;
2) w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.
5. Przepisy ust. 1-4 stosuje się odpowiednio do wdowca.
Art. 71. Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:
1) ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania;
2) spełniają odpowiednio warunki określone dla wdowy i wdowca w art. 70 ust. 1 i 2 oraz, co do wieku, również w art. 70 ust. 5.
Art. 72. W razie ustania prawa do renty rodzinnej z powodu ustąpienia niezdolności do pracy stosuje się odpowiednio przepis art. 61.
Art. 73. 1. Renta rodzinna wynosi:
1) dla jednej osoby uprawnionej - 85 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
2) dla dwóch osób uprawnionych - 90 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
3) dla trzech lub więcej osób uprawnionych - 95 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.
2. Za kwotę świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, uważa się kwotę emerytury, z zastrzeżeniem ust. 3, lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
3. Jeżeli emerytura zmarłego została obliczona wraz ze zwiększeniami, o których mowa w art. 26a lub art. 56 ust. 3 i 4, rentę rodzinną oblicza się jako procent świadczenia zmarłego w wysokości pomniejszonej o te zwiększenia, odpowiednio do liczby uprawnionych do renty. Tak obliczoną rentę rodzinną uzupełnia się do wysokości uwzględniającej 50 % zwiększenia, które przysługiwałoby zmarłemu.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do obliczania renty rodzinnej po osobach mających ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie przepisów, o których mowa w art. 195.
5. Renty rodzinne wypłaca się z Funduszu, z tym że koszty tych rent podlegają odpowiedniej refundacji:
1) w części odpowiadającej zwiększeniu, o którym mowa w ust. 3 i 4, oraz w części odpowiadającej okresom pracy w gospodarstwie rolnym uwzględnionym w myśl art. 63 ust. 1 - z funduszu emerytalno-rentowego określonego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników;
2) w części odpowiadającej podwyższeniu do kwoty świadczenia najniższego - z budżetu państwa.
Art. 74. 1. Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, z uwzględnieniem ust. 2-4.
2. Renta rodzinna podlega podziałowi na równe części między uprawnionych.
3. W razie ujawnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania podziału renty rodzinnej po raz pierwszy lub zmiany warunków dotychczasowego podziału renty ze względu na zmianę liczby osób uprawnionych organ rentowy dokonuje podziału świadczenia od miesiąca ujawnienia tych okoliczności. Przepisy art. 129 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
4. W razie ujawnienia okoliczności powodujących ustanie podziału renty rodzinnej przepis art. 133 stosuje się odpowiednio


34. Dodatek pielęgnacyjny

Art. 75.

Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia, z zastrzeżeniem ust. 4.
Dodatek pielęgnacyjny wynosi 106,41 zł miesięcznie.
Kwotę dodatku, o którym mowa w ust. 2, podwyższa się przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana jest waloryzacja.
Osobie uprawnionej do emerytury lub renty przebywającej w domu pomocy społecznej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno- opiekuńczym dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje, chyba że przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu. Art. 76.

Jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest sierota zupełna, przysługuje jej dodatek dla sierot zupełnych.
Dodatek, o którym mowa w ust. 1, wynosi 200 zł miesięcznie.
Kwotę dodatku, o którym mowa w ust. 2, podwyższa się przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana jest waloryzacja.

35. Zasiłek pogrzebowy

1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

ubezpieczonego,
osoby pobierającej emeryturę lub rentę,
osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania,
członka rodziny osoby wymienionej w pkt. 1 i 2.
2. Członkami rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt. 4 są osoby wymienione w art. 67, z tym że od wnuków i rodzeństwa nie wymaga się spełnienia warunku przyjęcia na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności.

3. Zasiłek pogrzebowy przysługuje również w razie śmierci ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.

4. Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu.

Art. 78.Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje również pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, jeżeli pokryły koszty pogrzebu.
W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, o którym mowa w ust. 2, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty - proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.
Art. 79.W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez inną osobę niż wymieniona w art. 77 ust. 1 pkt. 4, pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż określona w art. 80.
Jeżeli pogrzeb organizowany był na koszt Państwa, organizacji politycznej lub społecznej lecz osoby, o których mowa w art. 77 ust. 1 pkt. 4, poniosły również część jego kosztów, przysługuje im zasiłek w wysokości określonej w art. 80.
Art. 80.Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 200% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione.
Kwotę, o której mowa w ust. 1, ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego kwartału, na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.
Kwotę zasiłku pogrzebowego ogłasza Prezes Zakładu w formie komunikatu ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej “Monitor Polski" w terminie do 14 dnia roboczego drugiego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego. Art. 81.Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.

Wysokośc zasiłku od dnia 1.marzec 2011 = 4.000


36. Postępowanie w sprawach o emeryturę i rentę

Postępowanie w sprawach świadczeń emerytalno - rentowych wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że z samej ustawy wynika konieczność podjęcia postępowania z urzędu. Do wniosku należy dołączyć określone dokumenty. Wszystkie dokumenty (dowody), które dołączamy do wniosku, powinny być policzone, a ich liczba wpisana w odpowiedniej rubryce.
Oprócz wypełnienia formularza wniosku konieczne jest także wypełnienie formularza ZUS Rp-6, w którym oprócz danych personalnych należy zamieścić informacje o przebytych okresach składkowych i nieskładkowych oraz informacje o dokumentach, jakie przedkładane są na potwierdzenie tych okresów. Organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Decyzje w sprawach świadczeń wydają i świadczenia te wypłacają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Wyznaczone przez prezesa ZUS jednostki organizacje Zakładu wydają decyzje w sprawie świadczeń i świadczenia te wypłacają:


37. Zasiłek chorobowy

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:
po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu,
po upływie 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - w przypadku, gdy jest ubezpieczony dobrowolnie
Do wymienionych okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się także poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:
absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego
posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.
Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.
Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby, traktuje się niemożność wykonywania pracy:
stwierdzoną decyzją wydaną przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o chorobach zakaźnych i zakażeniach,
z powodu przebywania w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego, bądź w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Zasiłek chorobowy przysługuje także po ustaniu tytułu ubezpieczenia (np. rozwiązaniu umowy o pracę), w przypadku gdy:
niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia i trwa nieprzerwanie również po ustaniu tytułu ubezpieczenia,
niezdolność do pracy powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego i trwa bez przerwy co najmniej 30 dni,
niezdolność do pracy powstała nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego, trwa nieprzerwanie przez co najmniej 30 dni i jest to choroba zakaźna, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub inna choroba, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.
Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o chorobach zakaźnych i zakażeniach lub z powodu przebywania w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego, bądź w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych - nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy, a jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została gruźlicą - nie dłużej niż przez 9 miesięcy.
Jeżeli jednak po upływie okresu zasiłkowego, ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy z powodu choroby, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy, okres zasiłkowy ulega przedłużeniu - nie dłużej jednak niż na dalsze 3 miesiące. O przedłużeniu okresu zasiłkowego orzeka, na wniosek lekarza leczącego, lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Okres zasiłkowy nie ulega przedłużeniu osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Wysokość i podstawa wymiaru zasiłku chorobowego.
Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku, natomiast za okres pobytu w szpitalu - 70% podstawy wymiaru zasiłku.
Miesięczny zasiłek może także wynosić 100% podstawy wymiaru zasiłku, pod warunkiem jednak, że niezdolność do pracy:
przypada w okresie ciąży,
powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
trwa nieprzerwanie ponad 90 dni, począwszy od 91 dnia tej niezdolności.
Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.
Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Okresy te wlicza się jednakże do okresu zasiłkowego.
Zasiłek chorobowy nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy, przypadającej w czasie:
urlopu bezpłatnego,
urlopu wychowawczego,
tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.


38. Świadczenie rehabilitacyjne

Świadczenie rehabilitacyjne to świadczenie chorobowe, będące przedłużeniem zasiłku chorobowego, przysługujące po wyczerpaniu okresu zasiłkowego.
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po okresie pobierania zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej niż przez 12 miesięcy.
Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym:
• pracownikom,
• osobom wykonującym pracę nakładczą,
• członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
• osobom wykonującym odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobom z nimi współpracującym,
• osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym,
• duchownym,
• osobom odbywającym służbę zastępczą.
• Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego albo urlopu dla poratowania zdrowia.
Ponadto świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje:
• za okresy, w których ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
• w okresie urlopu bezpłatnego, lub urlopu wychowawczego,
• w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• za cały okres świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, co zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu,
• za miesiąc kalendarzowy, w którym zostało stwierdzone wykonywanie pracy zarobkowej albo wykorzystywania okresu, na który świadczenie zostało przyznane niezgodnie z jego celem.
Świadczenie rehabilitacyjne jest niższe od zasiłku chorobowego.
Podstawowa jego wysokość to 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (wynagrodzenia za pracę) za okres pierwszych 3 m-cy i 75% podstawy za pozostały okres.
Wyjątek: - ciąża - wypadek przy pracy - 100% podstawy wynagrodzenia.

39. Zasiłek wyrównawczy

Zasiłek wyrównawczy jest świadczeniem okresowym z tytułu ubezpieczenia chorobowego, przysługujące wyłącznie pracownikowi, z tytułu jego czasowej, zmniejszonej sprawności do pracy .
Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem ze zmniejszoną sprawnością do pracy, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek poddania się rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy. Zasiłek wyrównawczy przysługuje wówczas przez okres rehabilitacji, nie dłużej jednak niż przez 24 miesiące.
Zasiłek nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.
Jeżeli konieczność poddania się rehabilitacji zawodowej spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, pracownikowi przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia wypadkowego, w pozostałych przypadkach przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia chorobowego.
Zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje w przypadku, gdy:
♣ wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa,
♣ ubezpieczony, będąc w stanie nietrzeźwości albo pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku,
ubezpieczony odmówił bez♣ uzasadnionej przyczyny poddania się badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych albo przez swoje zachowanie uniemożliwił przeprowadzenie takiego badania.
Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających rehabilitację a wynagrodzeniem miesięcznym osiąganym podczas pracy z obniżonym wynagrodzeniem.

40. Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w okresie urlopu wychowawczego:
• urodziła dziecko,
• przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10 roku życia na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,
• przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10 roku życia na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem.
Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (zatrudnienia), jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z naruszeniem przepisów prawa, jeżeli zostało to stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. W przypadku, gdy zatrudnienie ustało w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a pracownicy nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje jej do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Zasiłek macierzyński przysługuje także pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na czas określony, na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, z którą umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu.
Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje także ubezpieczonemu, który przyjmuje dziecko na wychowanie, na takich samych zasadach, które dotyczą ubezpieczonej. Również w razie śmierci ubezpieczonej lub porzucenia przez nią dziecka zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonemu - ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, jeżeli przerwą zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Matka dziecka, po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie może zrezygnować z dalszego pobierania zasiłku i wcześniej wrócić do pracy. W takim przypadku pozostałą część okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego wykorzystuje ubezpieczony ojciec dziecka.
W przypadku, gdy dziecko wymaga opieki szpitalnej, ubezpieczona może po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego przez okres co najmniej 8 tygodni po porodzie, przerwać okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, a pozostałą jego część wykorzystać w terminie późniejszym, po wypisaniu dziecka ze szpitala.
Od 1 stycznia 2009 r. w przypadku, gdy ubezpieczona wymaga opieki szpitalnej, po wykorzystaniu przez nią zasiłku macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni po porodzie, może przerwać pobieranie zasiłku macierzyńskiego, natomiast ubezpieczony - ojciec dziecka ma prawo do części zasiłku macierzyńskiego odpowiadającej okresowi pobytu ubezpieczonej w szpitalu. Łączny wymiar zasiłku macierzyńskiego wykorzystanego przez ubezpieczoną matkę dziecka i ubezpieczonego ojca dziecka nie może jednak przekraczać wymiaru określonego przepisami Kodeksu pracy.
Zasiłek macierzyński jest wypłacany przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Okres ten od 1 stycznia 2009 r. z tytułu urodzenia dziecka wynosi:
• 20 tygodni (140 dni) - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni (217 dni) - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodnie (231 dni) - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni (245 dni) - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni (259 dni) - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 10 roku życia. Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego w takim przypadku od 1 stycznia 2009 r. nie może być krótszy niż 9 tygodni (63 dni).
W razie urodzenia dziecka po ustaniu zatrudnienia lub w czasie urlopu wychowawczego zasiłek macierzyński przysługuje przez okres skrócony o 2 tygodnie, tj. przez okres 18, 29, 31, 33 lub 35 tygodni liczonych od dnia porodu. Zasiłek macierzyński w czasie urlopu wychowawczego przysługuje przez okres skrócony o 2 tygodnie tylko wówczas, gdy pełny wymiar urlopu macierzyńskiego przypada w całości w czasie udzielonego urlopu wychowawczego. Jeżeli pełny wymiar urlopu macierzyńskiego wykracza poza udzielony pracownicy urlop wychowawczy, pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński w pełnym wymiarze, bez skracania o 2 tygodnie, tj. przez okres odpowiednio 20, 31, 33, 35 lub 37 tygodni liczonych od dnia porodu.
W przypadku urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, ubezpieczona ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 8 tygodni (56 dni) po porodzie, nie krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. W razie śmierci dziecka po upływie 8 tygodni życia, ubezpieczona zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.
Zasiłek macierzyński przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym:
• pracownikom,
• członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
• osobom wykonującym pracę nakładczą,
• osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobom z nimi współpracującym,
• osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym,
• osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• osobom odbywającym służbę zastępczą,
• duchownym.
Zasiłek macierzyński nie przysługuje:
• za okresy, w których ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
• w okresie urlopu bezpłatnego,
• w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.
Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo z faktycznego okresu zatrudnienia za pełne kalendarzowe miesiące, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu.
Do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.
Zasiłek macierzyński wynosi 100% wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru

41. Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem okresowym dla ubezpieczonego, który podlega obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu, który jest zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
1. zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8. w przypadku:
nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,♣
♣ porodu lub choroby małżonka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,♣
2. chorym dzieckiem w wieku do lat 14,
3. innym chorym członkiem rodziny (za innego członka rodziny uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat).
Prawo do zasiłku przysługuje na równi matce i ojcu dziecka, a zasiłek wypłaca się tylko jednemu z rodziców, temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad zdrowym dzieckiem do lat 8 i chorym dzieckiem do lat 14, albo 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub innymi chorymi członkami rodziny. Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny z różnych przyczyn i bez względu na liczbę dzieci i liczbę członków rodziny wymagających opieki, nie może przekroczyć 60. dni w roku kalendarzowym.
Od 1 stycznia 2009 r. w przypadku, gdy ubezpieczona matka dziecka, która pobiera zasiłek macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, przebywa w szpitalu, ubezpieczonemu ojcu dziecka przysługuje za okres pobytu matki dziecka w szpitalu dodatkowy zasiłek opiekuńczy z tytułu osobistego sprawowania opieki nad nowourodzonym dzieckiem, w wymiarze do 8 tygodni, tj. do 56 dni, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 8 tygodni życia. Wymiar zasiłku opiekuńczego w takim przypadku nie jest związany z rokiem kalendarzowym i jest niezależny od wymiaru określonego wyżej (60 i 14 dni). Przepis ten ma zastosowanie także do innego ubezpieczonego członka najbliższej rodziny, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje pod warunkiem, że nie ma innych członków rodziny mogących zapewnić opiekę. W przypadku sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat 2, zasiłek opiekuńczy przysługuje nawet wówczas, gdy są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę.
Od dnia 14 czerwca 2008 r., tj. od daty wejścia w życie ustawy z dnia 11 kwietnia 2008 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 93, poz. 582), zasiłek opiekuńczy przysługuje wszystkim osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym, zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie, tj.:
pracownikom,♣
członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,♣
osobom wykonującym pracę nakładczą,♣
♣ osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobom z nimi współpracującym,
osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym,♣
♣ osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
osobom odbywającym służbę zastępczą,♣
duchownym.♣
Przed tą datą zasiłek opiekuńczy przysługiwał wyłącznie ubezpieczonym podlegającym obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu (pracownikom, członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz osobom odbywającym służbę zastępczą), a od dnia 16 marca 2007 r., tj. od dnia ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2007 r., sygn. akt P 45/06 (Dz.U. Nr 47, poz. 318), zasiłek opiekuńczy przysługiwał także osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym dobrowolnie, ale tylko w ograniczonym zakresie - z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat 14 oraz innym chorym członkiem rodziny (w tym z tytułu opieki nad dzieckiem w wieku powyżej 14 lat).
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje:
za okresy, w których ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
w okresie urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego, w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
za okres objęty zaświadczeniem lekarskim, w przypadku wykonywania w czasie zwolnienia lekarskiego pracy zarobkowej albo wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy niezgodnie z celem tego zwolnienia, co zostało stwierdzone w trakcie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzanej przez płatnika zasiłku.
Podstawę wymiaru zasiłku dla pracowników stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo z faktycznego okresu zatrudnienia za pełne kalendarzowe miesiące, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu.
Do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku


42. Postępowanie w sprawach o zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i macierzyńskiego


Postępowanie w sprawach zasiłków dotyczy zasad ustalanie prawa do zasiłków i zasad ich wypłaty. W tym zakresie zawiera też elementy kontroli i sankcji. W przepisach o postępowaniu jest też mowa o świadczeniach bezpodstawnie pobranych i przedawnieniu roszczeń oraz o roszczeniach regresowych.
Art. 61 dotyczy 2 podmiotów -płatnika i ZUS - obowiązanych do ustalenia prawa do zasiłku i wypłaty zasiłku. W większości przypadków są to płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, ale tylko w okresie trwania ubezpieczenia i tylko ci, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Gdy płatnik zgłasza mniej ubezpieczonych oraz w stosunku do wszystkich ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność i duchownych- - tym podmiotem jest ZUS.
Zaświadczenie lekarskie jest dowodem stwierdzającym czasową niezdolność do pracy lub inne przyczyny uprawniające do świadczeń chorobowych. Podobne zresztą znaczenie ma w prawie pracy: jest dowodem zaistnienia niezdolności do pracy, a ta z mocy prawa usprawiedliwia nieobecność w pracy, ale dokument wystawiony przez lekarza jest dokumentem prywatnym i nie wiąże sądu. Obowiązek dostarczenia tego dowodu płatnikowi lub do ZUS obciąża ubezpieczonego, a dla dokonania tego obowiązku ustalono 7-dniowy termin od daty otrzymania zaświadczenia, pod groźbą potrącenia 25% kwoty zasiłku za każdy dzień zwłoki przypadającej po tym terminie, chyba, że niedostarczenie zaświadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego. Zarówno ubezpieczony jak i płatnik mogą wystąpić do ZUS z wnioskiem o ustalenie uprawnień do zasiłku. Chodzi więc o kwestię, w jakim charakterze występuje płatnik i jaki charakter ma jego decyzja w przedmiocie zasiłku. Obecnie płatnik jest odrębnym podmiotem ubezpieczeń społecznych, i temu podmiotowi w ustawie przyznano kompetencję ustalania uprawnień do świadczeń chorobowych w ściśle określonym podmiotowym i przedmiotowym zakresie. Podjęcie przez płatnika takiej decyzji ma skutki prawne. Decyzja ta nie ma jednak pewnej właściwości: nie otwiera drogi sądowej, czyli normalnej drogi w sprawach ubezpieczeń społecznych. Przedtem ubezpieczony musi uzyskać decyzję ZUS i dopiero od tej decyzji przysługuje mu odwołanie, o czym jest mowa w ustawie o s.u.s. i w k.p.c. Chodzi o zasadę, że odwołanie do sądu przysługuje od decyzji organu rentowego, co nie podważa prawnego znaczenia decyzji płatnika.
Świadczenia są wypłacane przez płatnika w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzenia, a przez ZUS na bieżąco, nie później niż w ciągu 30 dni od złożenia dokumentów niezbędnych do ustalenia uprawnienia. Świadczenia wypłaca się osobie uprawnionej lub upoważnionej do podjęcia wypłaty wynagrodzenia lub dochodu. Wypłatę wstrzymuje się, jeżeli prawo do świadczenia ustało albo ukaże się, że nie istniało. Dla świadczeń chorobowych przewidziane są 2 terminy przedawnienia roszczeń - 6 miesięcy i trzy lata. Krótszy z tych terminów liczy się w zasadzie od dnia wymagalności świadczenia albo od dnia ustania przeszkody, której doznał uprawniony w zgłoszeniu roszczenia. Termin 3 letni przewidziano dla przypadku, gdy niewypłacenie świadczenia było następstwem błędu w ustaleniu prawa albo wypłacie, popełnionego przez płatnika lub ZUS. Płatnikom i ZUS przysługuje prawo kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem.

43. Wyłączenie prawa do świadczeń z tytułu wypadku pracy

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy:
1. wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dot. ochrony życia i zdrowia spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
2. jeżeli osoba która uległa wypadkowi znajdowała się
• w stanie nietrzeźwości albo
• pod wpływem środków odurzających
• lub substancji psychotropowych - i jeżeli w wyniku tego w znacznym stopniu przyczyniła się do powstania wypadku.
Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że ubezpieczony znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, pracodawca kieruje go na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie, a ubezpieczony ma obowiązek poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że ubezpieczony udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.
Podstawa prawna: art. 21 ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

44. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu lub śmierci spowodowanej wypadkiem przy pracy bądź chorobą zawodową

Jednorazowe odszkodowanie jest świadczeniem z ubezpieczenia wypadkowego. Przysługuje ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, a w razie jego śmierci uprawnionym członkom rodziny.
Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nie rokujące poprawy.
Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6miesięcy, mogące ulec poprawie.
Stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy ustala lekarz orzecznik ZUS. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.
Służy pokryciu szkód na zdrowiu poniesionych wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, utrzymujących się nadal po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Nabycie prawa do jednorazowego odszkodowania nie jest uwarunkowane obniżeniem przychodów z tytułu zarobkowania (np. wynagrodzenie za pracę). Nie wyłącza tego prawa uzyskanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Jednorazowe odszkodowanie za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługuje w wysokości:
20% przeciętnego wynagrodzenia - od dnia 1 kwietnia 2007 r.
Do 31 marca 2009r. kwota ta wynosiła 538.00zł
Jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie, z uwzględnieniem okresów przejściowych, o których mowa powyżej.
Jednorazowe odszkodowanie ulega zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli w stosunku do ubezpieczonego została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy, a także jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia w następstwie wypadku przy pracy w stosunku do rencisty została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji.
Przyznanie (odmowa przyznania) jednorazowego odszkodowania następuje w drodze decyzji ZUS. Od decyzji przysługuje odwołanie w trybie i na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.
Podstawa prawna: art. 11, art. 12, art. 15 oraz art. 16 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

45. „Powypadkowy” zasiłek chorobowy

Zasiłek chorobowy powypadkowy przysługuje każdemu ubezpieczonemu od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, za które ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy.
Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru (art. 8 ust. 1 i 2 ustawy).
Podstawę wymiaru stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.

46. „Powypadkowe” świadczenie rehabilitacyjne

Świadczenie rehabilitacyjne to świadczenie chorobowe, będące przedłużeniem zasiłku chorobowego, przysługujące po wyczerpaniu okresu zasiłkowego. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.
O niezdolności do pracy oraz o rokowaniu co do odzyskania zdolności do pracy orzeka lekarz orzecznik ZUS. Od orzeczenia lekarza orzecznika ubezpieczonemu przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS. Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu albo orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stanowi podstawę do wydania przez ZUS decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego.
Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje również w wysokości 100% podstawy wymiaru.
Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, za które ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy.

47. „Powypadkowa” renta z tytułu niezdolności do pracy

Niezależnie od jednorazowego odszkodowania przysługują z ubezpieczenia wypadkowego również
- renta z tytułu niezdolności do pracy,
- renta szkoleniowa,
- renta rodzinna
-i dodatki do renty.
Wymienione świadczenia przysługują niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy


48. „Powypadkowa” renta szkoleniowa


Renta szkoleniowa - przyznaje się ją w razie stwierdzenia w orzeczeniu lekarskim celowości przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, spowodowaną wypadkiem przy pracy lub choroba zawodową
Rentę szkoleniową przyznaje się na okres 6 miesięcy, który może być przedłużony w zależności od obiektywnych możliwości przekwalifikowania zawodowego oraz postawy samego rencisty, z uwzględnieniem opinii starosty.
Renta szkoleniowa z ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż:
80% podstawy jej wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,
60% podstawy jej wymiaru - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy,
100% podstawy jej wymiaru - dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej.
Renta szkoleniowa ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS.

27


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Marketing - Pytania opracowanee, chomik, studia, STUDIA - 1 rok, Marketing
Pytania z biochemii, Prywatne, Studia
pytania opracowane geologiia, Studia, geologia
pytania opracowane ciurkiem, studia, Koncepcje zarządzania
opracowanie13, Prywatne, Studia
Pytania z psychologii, Prywatne, Studia, Psychologia
ORGANY OPRACOWANIEEE, Prywatne, Studia
pytania 1, Prywatne, Studia
Gospodarka odpadami - pytania + opracowanie (08), Ochrona Środowiska studia, 4 rok (2009-2010), Seme
Gospodarka odpadami - pytania + opracowanie (01), Ochrona Środowiska studia, 4 rok (2009-2010), Seme
prawo pytania opracowane 2, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Prawo
FIZYKA PYTANIA Rentgen, NAUKA, studia, fizyka, opracowanie
EKONOMIA - opracowanie pytań, Studia - materiały, semestr 7, Zarządzanie, Marketing, Ekonomia, Finan
logika+opracowane+pyt, Prywatne, Studia
Gospodarka odpadami - pytania + opracowanie (05), Ochrona Środowiska studia, 4 rok (2009-2010), Seme
Pytania i odpowiedzi na 1 kolokwium, Prywatne, Studia

więcej podobnych podstron