Pytanie 1.

A/. Ogólna definicja rozwoju. Rozwój filogenetyczny i ontogenetyczny człowieka.

Rozwój jest cechą organizmów żwych , które pod wpływem srodowiska ulegaja zmianie od form niższych do wyższych.w PRZYPADKU CZŁOWIEKA - OD MAŁPY CZŁEKOKSZTAŁTNEJ DO CZŁOWIEKA wspólczesnego.

b/.Rozwój filogenetyczny - zmiana gatunku na przestrzeni pokoleń. I tak pokolenie dzisiejszych ludzi jest rózne od ludzi z epoki kamiennej.Mimo że sam gatunek pozostał ten sam - ludzie.

C/.Rozwój ontogenetyczny.Obejmuje rozwój człowieka od zapłodnionej komórki do końa jego życia poprzez okres noworodkowy niemowlęcy dziecięcy, starości i młodości.

Na rozwój ontogenetyczny człowieka wpływa wiele czynników:

Sa to m.in:

Genetyczne,Biogeograficzne,Ekonomiczne

Wyznaniowe ,rodzinne,polityczne

Działaja na nas przez całe życie.Wpływaja na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne.Rozwój fizyczny , intelektualny, stan zdrowia, poglądy , moralność.

Moga powodować ukształtowanie jednostki samolubnej, egoistycznej,egocentrycznej.

2.

A./Budowa i znaczenie D.N.A

ęłęóKwas DNA jest substancją, w której jest zapisana substancja genetyczna. Na terenie komórki występuje głównie w jądrze, ale również w chromosomach, chloroplastach i mitochondriach, natomiast kwas RNA znajduje się w cytoplazmie, rybosomach i w jąderku - bierze udział w „tłumaczeniu” informacji genetycznych na język białek.
Kwasy nukleinowe przypominają białka, chociaż pod względem chemicznym są od nich całkowicie różne. Podczas gdy szkieletem cząsteczki białka jest łańcuch poliamidowy (polipeptydowy), szkieletem cząsteczki kwasu nukleinowego jest łańcuch poliestrowy, nazywany łańcuchem polinukleotydowym.
Łańcuchy cząsteczek kwasów nukleinowych zbudowane są z elementów zwanych nukleotydami, zawierających 3, wyżej już wymienione składniki - kwas fosforowy, cukier (pentozę) oraz purynową lub pirymidynową zasadę (ogólny wzór budowy cząsteczki na końcu pracy). Łańcuchy powstają, gdy grupy fosforanowe jednego nukleotydu łączą się z cukrem drugiego nukleotydu i w ten sposób powstają długie nici kwasów nukleinowych. Nici te różnią się między sobą jedynie długością.
DNA składa ie z dóch owinietych dookoła siebie łańcuchów połączonych ze soba zasadmi purynowymi i pirymidynowymi.Tworząc spirale wyglada o jak schody którymi sa polączone zasady a poręcze tworzą kwas fosforowy i pentoza..

Ten układ połaczonych ze soba zasad determinuje pewna cechę, pewna właściwosc ustroju, pewna informacje.

Część łańcuchów DNA z zawartą informacja zapisaną w kolejności ułozonych zasad nosi nazwę GENU.GEN- jednostka dziedziczności zawiera informację.

Moze ona dotyczyc koloru oczu, włosów ,,odpornosci lub informacje potrzebna dla prawidłowej budowy i czynności serca albo jakiegos innego narządu.Człowiek posiada w sumnie od 10 do 50 tysiecy genów zawartych w odcinkach DNA mieszczacych sie w chromosomach.

Chromosomy - twory w kształcie litery X, w kazdej ludzkiej komórce jest ich 46 i umieszczone sa w jadrze komórki.Sa one różnego kształtu
Podobnie jak w białkach, również i w kwasach nukleinowych wyróżniamy struktury;i róznej wielkości, występują parami.Człowiek ma 23 pary chromosomów 23 pary odpowiadajace za rózne cechy i własności ustroju - autosomalne i pare tzw.płciowych chromosomów

odpowiadających za płeć.
· strukturę pierwszorzędową
· strukturę drugorzędową
Struktura pierwszorzędowa - podaje sekwencję nukleotydów w łańcuchu, natomiast struktura drugorzędowa - przestrzenne ukształtowanie cząsteczki.
Oba kwasy mogą występować pod postacią zarówno pojedynczej jak i podwójnej nici, przy czym zazwyczaj DNA tworzy nić podwójną, a RNA pojedynczą.
Cząsteczka DNA zbudowana z dwóch nici, które łączą się ze sobą poprzez zasady azotowe nosi nazwę helisy. Cząsteczka ta wygląda jak spirala. Układ zasad w jednym łańcuchu warunkuje kolejność zasad w drugim i tę właściwość nazywamy komplementarnością zasad. Zachowanie odpowiedniej kolejności w przyłączaniu zasad ma podstawowe znaczenie przy replikacji DNA, czyli powstawaniu nowej jego cząsteczki. Podstawowe reguły budowania DNA:
- naprzeciw adeniny może znajdować się tylko tymina;
- naprzeciw guaniny może znajdować się tylko cytozyna.

Wszystkie procesy życiowe takie jak oddychanie, odżywianie, wydalanie potrzebne są komórkom nie po to aby mogły się odżywić, ale po to, by odżywić się mogło DNA i RNA. Tylko dzięki istnieniu tych substancji istnieje życie na Ziemi, bo to właśnie te substancje odpowiedzialne są za ciągły podział i rozwój komórek.
3.

A/ Przyczyny wad wrodzonych u człowieka

ęłęóPostawę ciała nazywamy indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych odcinków tułowia oraz nóg w pozycji stojącej.

Wady postawy to niewłaściwe usytuowanie lub kształt części ciała znajdującego się w pozycji stojącej utrwalone lub powstałe na podłożu patologicznym.

Według Kasperczyka wady postawy to odchylenie od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej, właściwej danej kategorii wieku, płci i typu budowy. Proste wady określamy niekiedy jako błędy postawy. Zmiany strukturalne oraz różnorodne deformacje w obrębie narządu ruchu nazywamy wadami budowy (np. wady klatki piersiowej, koślawość kolan, skoliozy).

Najczęściej spotyka się podział wad budowy i postawy na duże zasadnicze grupy:
1) Wady wrodzone
a) kości
b) mięśni
2) Wady nabyte
a) rozwojowe
b) nawykowe

Do wad wrodzonych należą przypadki z odchyleniami prawidłowej budowy ciała w następstwie czynników, które działały w okresie płodowym. Przyczyny powstawania wad są różne.
Niektóre z nich przekazywane są dziedziczne, do rozwoju innych doszło na skutek zaburzonego
wydzielania wewnątrzmacicznego. Bezpośredniej przyczyny innych należy upatrywać w czynnikach toksycznych (zatrucia choroby infekcyjne matki) lub mechanicznych, które działały w różnych okresach życia płodowego.

Wady wrodzone kości to:
- zaburzenia kostnienia następstwem tej wady jest wzrost karli z różnym okresem deformacyjnych zmian kości. Wybitnemu skróceniu ulega długość kończyn. Inną postacią tych wad jest nadmierna kruchość kości. Częste złamania kości długich w tych przypadkach znacznie zaburzają statykę.
- dodatkowe kręgi lub niedorozwój pojedynczego kręgu, kręgi klinowe.
- dodatkowe żebra
- zrost kręgów
- rozszczep kręgów
- wrodzony kręcz szyi jest wywołany skróceniem mięśnia mostkowo - obojczykowo - sutkowego. Nie wyleczenie tych zmian prowadzi do bocznego skrzywienia kręgosłupa w odcinku szyjnym i niesymetrycznego wzrostu kości twarzy.

W obrębie kończyn dolnych i stóp spotykamy najczęściej:
- wrodzone zwichnięcia stawu biodrowego
- asymetrię długości kończyn dolnych
- wad stóp, stopa wydrążona, końsko-szpotowa,
piętowa, szpotowa, końska, płaska i płasko-koślawa.

Do wrodzonych wad mięśni należą:
- wrodzona atonia mięśniowa polegająca na osłabieniu siły mięśniowej i zaniku tej tkanki oraz postępujący zanik mięśni.

Wady nabyte mogą być wywołane przebytymi chorobami i określamy je terminem - rozwojowe lub powstają na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała - wady nawykowe.

Wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku następujących chorób; krzywicy, gruźlicy i choroby Scheuermanna.

Krzywica jest chorobą, która polega na zaburzeniu gospodarki mineralnej na skutek niedoboru w organizmie witaminy D. Niedobór soli mineralnych w kościach opóźnia i zaburza proces ich kostnienia. Kości takie są mniej odporne i przy obciążeniu ulegają deformacją. Następstwem przebytej krzywicy są również wady klatki - klatka piersiowa szewsko -lejkowata lub klatka piersiowa kurza.
Choroba Scheuermanna - etiologia tego schorzenia nie jest jasna. Jako jedyną z przyczyn podaje się zaburzenia kostnienia nasadowego trzonów kręgowych - zazwyczaj piersiowych - nasilających się w okresie pokwitania.

Zapalenie gruźlicze stawów i kości wywołane jest zakażeniem prze prątek gruźlicy.

Wady nabyte nawykowe upatruje się w trzech sterach czynników, do których należą:
1) czynniki środowiskowe,
2) czynniki morfologiczne,
3) czynniki fizjologiczne.

Czynniki środowiskowe - przyczyną powstawania wad są: siedzący tryb życia (odrabianie lekcji, czytanie, oglądanie programów telewizyjnych, spożywanie posiłków), niewłaściwe obuwie i ubiór, nieodpowiednie noszenie tornistra z książkami, niedostosowanie ławki szkolnej do warunków fizycznych dziecka, złe oświetlanie i odległość od tablicy w szkole, ograniczanie aktywności ruchowej.

Czynniki morfologiczne - często przyczyną wad postawy jest zaburzenie napięcia mięśni, tzw. dystonia mięśniowa, powstała na skutek; choroby, przemęczenia. Jedne grupy mięśniowe ulegają nadmiernemu napięciu i skróceniu, a inne rozciągnięciu i osłabieniu, np.; powstawanie pleców okrągłych - rozciągnięcie więzadeł kręgosłupa i wywołanie nieprawidłowych warunków kształtowania się poszczególnych kręgów (kręgi klinowe dające w efekcie plecy okrągłe).

Czynniki fizjologiczne - istotą zaburzeń jest tutaj nawyk nieprawidłowej postawy. Podstawą tego rodzaju wady często są zaburzenia czucia głębokiego, krótkowzroczność, osłabienie słuchu.

Niemały wpływ na postawę ciała ma stan psychiczny człowieka. Dziecko upośledzone umysłowo, przelęknięte, zasadniczo przybiera złą postawę.

Wszelkiego rodzaju niedopatrzenia i zaniedbania w stwarzaniu odpowiednich warunków rozwoju mogą spowodować utrwalanie się złych nawyków i doprowadzić do zniekształcenia w budowie i postawie ciała.

Do najczęstszych wad postawy ciała należą; plecy okrągłe, plecy wklęsłe, plecy płaskie, boczne skrzywienie kręgosłupa, wady statyczne kończyn dolnych.

Do drobnych odchyleń (błędów) można zaliczyć niewielkiego stopnia odstawanie łopatek, asymetrię barków, asymetrię żeber i klatki piersiowej.

Plecy okrągłe charakteryzują się nadmiernym wygięciem kręgosłupa ku tyłowi i zmniejszonym przodopochyleniem miednicy. Przy małej brodzie cały tułów nachylony jest do przodu, a równowagę można zachować poprzez cofnięcie całej miednicy ku tyłowi.

Zmiany zachodzące w przypadku pleców okrągłych zależą od stopnia wygięcia kręgosłupa i okresu rozwoju wady. Więzadła rozpięte między wyrostkami kolczystymi kręgosłupa są rozciągnięte, natomiast na trzonach kręgowych skrócone. Trzony kręgowe oraz chrząstki międzykręgowe są od przodu spłaszczone, a od tyłu wyższe. Mięśnie prostownika grzbietu są osłabione, co powoduje wysunięcie do przodu głowy i barku. Mięśnie klatki piersiowej i brzucha są skrócone. Wynikiem tych zmian jest szybsze męczenie się oraz zmniejszany zakres ruchów kręgosłupa i w stawach barkowych.

Skośne ustawienie żeber oraz spłaszczenie górnej części klatki piersiowej zmniejszają zakres ruchów oddechowych i znacznie upośledzają oddychanie. Zmiany te niekorzystnie wpływają na układ krążenia.

W kształtowaniu nawyku prawidłowej postawy należy uświadomić dziecku, co jest prawidłowe, a co wadliwe w jego postawie. Można to robić poprzez porównanie z jakimś wzorcem (fotografia, kolega, rysunek) lub korzystając z lustra.

Stopniowo dziecko koryguje swoją postawę, a więc cofa głowę, ściąga łopatki oraz barki w tył i w dół, tak by znalazły się one na jednakowym poziomie, a klatka piersiowa uwypukliła się. Przy plecach okrągłych należy wzmocnić w pozycji zbliżenia przyczepów (tj. skorygowanej) mięśnie karku (z cofnięciem głowy), mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego oraz mięśnie ściągające łopatki, natomiast rozciągnąć należy mięśnie piersiowe oraz zębate przednie.

Plecy wklęsłe to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny lędźwiowej. Charakterystyczne dla tej wady jest znaczne wygięcie lordozy lędźwiowej, zaakcentowane przodopochylenie miednicy, brzuch wypięty. Przykurczone są nadmiernie mięśnie; biodrowo-lędźwiowy, prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego i towarzyszące, a rozciągnięte i osłabione mięśnie brzucha (zwłaszcza prosty) i pośladkowe.

Przy każdej nieprawidłowej postawie dziecka należy korygować poszczególne elementy układu; nóg, miednicy, brzucha, odcinka lędźwiowego kręgosłupa, a następnie piersiowego i głowy. W początkowym okresie należy dokonywać tych korekcji lokalnych w pozycji leżącej tyłem, później w pozycji siedzącej przy ścianie, a następnie stojącej również przy ścianie.

Plecy płaskie charakteryzują się spłaszczeniem obu krzywizn kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej. Wadę tę spotyka się najczęściej u dzieci wątłych, z ogólnie słabym umięśnieniem. U dzieci z płaskimi plecami i słabym umięśnieniem należy stosować ćwiczenia ogólno wzmacniające. Nie należy unikać pozycji lordozujących i kifotyzujących.

Boczne skrzywienie kręgosłupa charakteryzuje się odchyleniem osi anatomicznej od osi mechanicznej w trzech płaszczyznach; czołowej, strzałkowej i poprzecznej. Jest to schorzenie ogólnoustrojowe powodujące wiele zmian wtórnych w układach narządu ruchu, oddychania, krążenia.

Przyjęto następujące kryteria podziału skolioz:
- lokalizację skrzywienia; piersiowe, lędźwiowe, szyjne
- liczbę łuków; jednołukowe, wielołukowe
- pierwotność skrzywienia; pierwotne i wtórne
- stopień mechanicznego wyrównania skrzywienia; wyrównane i nie wyrównane
- stopień anatomicznego czynno-biernego wyrównania się skrzywienia
- stopień zaawansowania procesu patologicznego; funkcjonalne i strukturalne
- okres ujawniania się skrzywienia i przyczynę powstawania; wrodzone, rozwojowe, idiopatyczne.

Leczenie skoliozy jest bardzo trudne. Ogólnym celem leczenia jest usunięcie lub zmniejszenie skrzywienia, a jeśli jest to nieosiągalne, to przynajmniej zatrzymanie postępu skrzywienia i utrzymanie osiągniętych wyników.

Najczęstsze zniekształcenia klatki piersiowej to: klatka szewska, kurza, lejkowata, asymetrycznie zniekształcona z bruzdą Harisona.

W klatce szewskiej mostek jest wklęśnięty w okolicy wyrostka mieczykowatego, natomiast w klatce lejkowatej cały mostek jest wgłębiony lejkowato, często niesymetrycznie. Klatka jest spłaszczona i poszerzona.

Klatka piersiowa kurza jest podobna do klatki ptaków. Mostek wraz z przyległymi częściami żeber wysunięty jest znacznie do przodu, natomiast dalsze od niego części żeber są po bokach zapadnięte. Wada ta powstaje najczęściej na tle zaburzeń procesów kostnieniai wadliwych przyczepów mięśniowych.

Wada kończyn dolnych w dużej mierze zależy od ich budowy lub są wadami wrodzonymi. Wyróżniamy następujące deformacje kończyn dolnych, dające się w początkowym stadium wyrównywać;
- kolano koślawe
- kolano szpotowe
- stopa płaska
- stopa płasko - koślawa
- stopa wydrężona.

Koślawość kolan występuje, gdy oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty na zewnątrz. Wielkość odchylenia mierzymy w stopniach lub ocenia się rozstępem między kostkami przyśrodkowymi.

Szpotawość kolan występuje, gdy oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz. Wielkość odchylenia mierzymy w stopniach lub centymetrach rozstępem między kłykciami przyśrodkowymi, przy stopach zwartych.

Stopa płaska nabyta w przeciwieństwie do wrodzonej, poprzedza stan określony jako płaskostopie czynnościowe.

Przez płaskostopie czynnościowe rozumiemy proces stopniowego obniżania się podłużnego sklepienia stopy na skutek jej niewydolności statyczno - dynamicznej inaczej stopa płaska niewydolna.

Stopa płasko - koślawa charakteryzuje się skręceniem pięty na zewnątrz i oparcie jej o podłoże brzegiem przyśrodkowym. Dziecko z wadą tego typu zdziera obcas po stronie wewnętrznej. Stopy płasko - koślawe łączą się często z koślawością kolan, co jest przyczyną pogłębiania się dolegliwości.

Stopa wydrożona charakteryzuje się wysokim podbiciem. Zniekształcenie polega na pogłębieniu wydrężenia stopy w odcinku między guzem piętowym, a głowami kości śródstopia i równoczesnym skrócenia tego odcinka.

Postępowanie korekcyjne w wadach postawy ma na celu wykrycie oraz usunięcie przyczyn wady lub zahamowanie jej postępów.

Niezależnie od etiologii, mechanizm utrwalania się postawy nieprawidłowej jest taki sam; na skutek nawykowego lub wywołanego innymi przyczynami przyjmowania stale takich samych pozycji ciała. Przyczepy pewnych grup mięśniowych są stale anormalnie zbliżone, a inne nadmiernie oddalone.

Tak więc w korygowaniu postawy ciała ćwiczeniami fizycznymi, zalecane często samo wzmacnianie tzw. mięśni posturalnych (tj. grzbietu, brzucha i pośladkowych) jest niewystarczające. Należy głównie znieść ograniczenia ruchomości stawów, mięśnie zbyt krótkie wydłużyć lub rozciągnąć, a zbyt długie skrócić.

Ogromną rolę odgrywają tutaj ćwiczenia. Dzięki nim możliwe jest; zwiększenie siły mięśniowej, zwiększenie ruchomości w stawach i co jest bardzo istotne, wyrobienie nawyku prawidłowej postawy ciała. Wskazane jest zorganizowanie właściwego stylu życia, dbałość o higienę pracy i wypoczynku, prawidłowe odżywianie się, dawkowanie odpowiedniej porcji ćwiczeń.

Ważnym czynnikiem jest motywacja dziecka, jego świadomy udział w procesie korekcyjnym, jakże długotrwałym, by wykluczyć kształtowanie się wad na podłożu fizjologicznym, związanymi ze zwykłymi, codziennymi czynnościami dziecka.

U każdego dziecka należy ukształtować nawyk prawidłowej postawy. Proces ten przebiega w następujący sposób;
1) Uświadomienie dziecku jego odchyleń od normy w postawie ciała. Wskazanie na ujemne skutki nie korygowania wad.
2) Wyrobienie umiejętności korekcji lokalnej i globalnej, odchyleń w danym odcinku ciała i całej postawie.
3) Kształtowanie umiejętności utrzymania skorygowanej postawy przez dłuższy czas.
4) Utrwalenie nawyku prawidłowej postawy, wytrzymałość posturalna. W sposób naturalny, automatyczny, dziecko w każdej sytuacji utrzymuje prawidłową postawę, bez stałego udziału świadomości.

4.A/.Znaczenie układy odpornościowego

1.Znaczenie układu odpornościowego człowieka- Podobnie jak inne zwierzęta człowiek ma system pozwalający rozpoznać obcą substancje lub komórkę i niszczyć ją. W dodatku system ten potrafi zapamiętać na przyszłość, że intruz próbował już kiedyś wtargnąć do organizmu. Ten system nazywa się układem odpornościowym.


Układ odpornościowy w dwojaki sposób zwalcza przeciwnika. Pierwszy z nich polega na tym, że specjalne białka, zwane przeciw ciałami, wiążą się z obcą substancją lub obcą komórką. Istota drugiego sposobu jest to, że wyspecjalizowane komórki układu odpornościowego bezpośrednio atakują intruza.


W obronie organizmu bierze udział kilka rodzajów komórek, jedne są wyspecjalizowane w zabijaniu lub niszczeniu przeciwnika, inne w produkcji broni (przeciwciał), wreszcie jeszcze inne w dowodzeniu, czyli koordynacji działań pozostałych komórek. Wszystkie one wchodzą w skład grupy komórek nazywanych Krwinkami Białymi.


2. Odporność nieswoista.


a) bariery mechaniczne
Skóra, błony śluzowe np. macicy, nabłonek migawkowy dróg oddechowych.

b) chemiczna obrona organizmu

Kwaśny odczyn potu i soku żołądkowego wskazuje na działanie bakteriobójcze.

Lizozym- enzym występujący w pocie, ślinie i łzach, które trawi ściane komórkową bakterii uniemożliwiając im podziały komórkowe.

Interferon- białko powstające w limfocytach i komórkach zarażonych wirusem, hamuje ono nie specyficzny rozwój wirusów.

Makrofagi- atakują rozpuszczoną komórkę np. bakterie, otaczają ją ze wszystkich stron, pożerają w całości i trawią.

Odporność swoista:


1. w odpowiedzi komórkowej uczestniczą limfocyty (T, C) nazwane inaczej limfocytami cytotoksycznymi lub limfocytami (CD8). Limfocyty te dojrzewają w grasicy. Niszczą one komórki docelowe, w którym mogą być komórki zarażone wirusem nowotworowym, przeszczepu, grzybów, i niektóre komórki bakterii np. prątki opóźlicy. Mówimy że limfocyty (Tc) „walczą w ręcz” z komórkami docelowymi. Niektóre limfocyty (TC) uczestniczą w takiej reakcji przekształcają się w komórki (T) pamięci

5.

A/Czynniki osłabiające odporność człowieka.

- złe odżywianie

-palenie papierosów

- piecie alkocholu

- przemęczenie

- życie w długotrwałym stresie

- okresy jak jesien, zima ęłęóto pory roku o zwiększonej wilgotności, która usposabia czynniki chorobotwórcze do rozwoju.

Wirusy i bakterie namnażają się wtedy bardziej i wywołują stany zapalne organizmu. Niska temperatura i zimno powodują także, że naczynia krwionośne są pod ich wpływem zwężone i zamknięte, a więc bakterie, które egzystują już w organizmie, uaktywniają się. Chłody powodują również często niekorzystne zmiany odczynu mikrośrodowiska, w którym te bakterie się znajdują, co także ułatwia ich namnażanie. Poza tym przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach, w dużych zbiorowiskach stwarza okazję do kolejnych zakażeń

6.

A/ Co to jest szczepionka i co to jest surowica

Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany przez układ odpornościowy (immunologiczny). Dzięki temu w układzie odpornościowym powstają przeciwciała i komórki "pamięci immunologicznej", które przy kolejnym kontakcie z wirusem lub bakterią chorobotwórczą szybciej rozpoznają "wroga" i niszczą go, zapobiegając rozwojowi choroby.

TYPY SZCZEPIONEK
Wyróżniamy szczepionki pojedyncze - uodparniające przeciw jednej chorobie oraz szczepionki skojarzone - które chronią jednocześnie przed kilkoma chorobami. W jednej strzykawce może być nawet pięć szczepionek. Dzięki szczepionkom skojarzonym dziecko zamiast kilku ukłuć, otrzymuje tylko jedno ukłucie, a co za tym idzie unika bólu i stresu związanego ze szczepieniem.

Surowica to preparat zawierający gotowe przeciwciała.ęłęóSurowica jest to osocze pozbawione włóknika (fibrynogenu).

Leczniczo podaje się ją ludziom natychmiast po zakażeniu (np.tężcem) lub ukąszeniu (np.przez żmiję).
Gotowe przeciwciała neutralizują śmiertelne działanie toksyn, gdy pojawiają się one w ustroju człowieka szybciej niż trwa wytwarzanie przeciwciał

7.

A/. Na czym polega zjawisko alergii. Wymienić podstawowe choroby alergiczne.

Tęłęóermin "alergia" został wprowadzony przez austriackiego lekarza Clemensa J. Pirquet'a w 1906 roku. Uczony ten uważany jest zarazem za jednego z twórców nauki o alergii. Prowadził on badania w przebiegu gruźlicy. Doprowadziło go to do wykrycia zjawiska, które zostało opisane właśnie tym terminem.

Samo słowo pochodzi od wyrazów greckich: "allos"- inny i "ergon"- działanie. Alergia oznacza więc nadwrażliwość, nadmierną reakcję organizmu przy kontakcie z alergenami.

Na alergię cierpi prawie 30% Polaków. W krajach bardziej rozwiniętych liczba ta jest znacznie większa a cały czas notuje się nowe zachorowania. Obecnie alergię zalicza się do chorób cywilizacyjnych.

Alergia - to uczulenie, powodowane przez nadmierną WRAZLIWOŚĆ organizmu. Jest to skłonność do swoistej reakcji wobec czynników alergennych, które znajdują się w środowisku. Charakter alergii może być bardzo różny a objawy mogą występować ze strony różnych narządów, w tym nosa, oczu, skóry, oskrzeli, żołądka czy jelit. Charakter tych reakcji może być różny w zależności od stopnia nasilenia działającego czynnika. Reakcja alergiczna może obejmować czasem nawet kilka narządów. Odczyny alergiczne mogą pojawiać się przez cały rok lub tylko w niektórych porach roku.

CHOROBY:

ęłęóSzacuje się, że na alergię w zależności od postaci choroby choruje od 10-30% populacji. Najczęstszą postacią alergii jest obecnie alergiczny nieżyt nosa, który często współwystępuje z astmą oskrzelową lub wyprzedza jej pojawienie się. Innymi częstymi postaciami alergi jest katar sienny, astma, całoroczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry. Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę poszczególnych jednostek chorobowych.

Zapalenie alergiczne błony śluzowej nosa

Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa spowodowane jest antygenami inhalacyjnymi pyłków roślin, występującymi w okresie pylenia drzew, krzewów, traw i chwastów. Choroba charakteryzuje się napadami kichania, swędzenia nosa, zwiększoną ilością wodnistej wydzieliny w nosie i uczuciem jego "zatykania" tzw. blokady nosa, która utrudnia oddychanie. U niektórych pacjentów dochodzi także do upośledzenia węchu. W przebiegu zapalenia alergicznego błony śluzowej nosa często mamy do czynienia z silnymi bólami głowy, może pojawić się wtórne zapalenie zatok obocznych nosa, zaburzenia snu oraz zmniejszona koncentracja. Dość często objawom ze strony nosa towarzyszą objawy ze strony spojówk oczu jak łzawienie, zaczerwienienie i swędzenie czy też ze strony gardła jak np kaszel.

Zapalenie alergiczne błony śluzowej nosa charakteryzuje się silną, genetyczną predyspozycją do produkcji swoistych przeciwciał klasy IgE na poszczególne gatunki roślin. Pozytywne testy skórne czy też podwyższone poziomy totalnych i swoistych przeciwciał klasy IgE potwierdzają rozpoznanie choroby na dany alergen.

Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa dzielimy na sezonowe i całoroczne.

• Sezonowy alergiczny nieżyt nosa - (pyłkowica) spowodowany jest pyłkami roślin lub zarodnikami grzybów. Występuje sezonowo w okresie pylenia roślin na których pyłek jesteśmy uczuleni. U większości występuje uczulenie na pyłek jednej określonej rośliny i objawy nieprzyjemne ale często bagatelizowane lub źle leczone występują stosunkowo krótko kilka tygodni. U innych uczulonych na całe spektrum pyłków roślinnych, objawy występują nawet kilka miesięcy od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Schorzenie te charakteryzują następujące objawy, do których należy łzawienie oczu, wyciek z nosa lub blokada nosa, kichanie, podrażnienia śluzówek.

• Całoroczny alergiczny nieżyt nosa spowodowany jest przez alergeny występujące przez cały rok w naszym środowisku, np. roztocza kurzu domowego, pleśnie, grzyby, pierze, itp. Bardzo często poprzedza pojawienie się astmy oskrzelowej i może być słusznie uważane za stadium wstępne choroby astmatycznej.

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą, w której dochodzi do procesu zapalnego błony śluzowej układu oddechowego i związanego z nim nadreaktywnością błony śluzowej na czynniki zewnętrzne. Astma charakteryzuje się napadowym zwężeniem dróg oddechowych, który u jednych osób pojawia się tylko w określonych sytuacjach u innych niemal stałe. Głównym objawem astmy jest napad duszności w kontakcie ze swoistym alergenem charakteryzujący się utrudnionym wydechem, męczącym kaszlem i obecnością patologicznych szmerów oddechowych, niejednokrotnie słyszalnych na odległość.

W zależności od czynników powodujących rozwój choroby wyróżnia się astmę atopową, która dotyczy głównie młodych osób a która spowodowana jest przez alergeny. Astmę, w której nie stwierdza się swoistego alergenu jako czynnika etiologicznego, określa się mianem astmy endogennej (nieatopowej) i występuje ona głównie u osób w wieku dojrzałym.

Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry (wyprysk atopowy), popularnie zwane "skazą białkową", charakteryzuje się uogólnionym zapaleniem skóry, przebiegającym z trudnym do zniesienia silnym świądem. Choroba ta pierwotnie wywoływana przez alergeny pokarmowe lub wziewne, bywa z biegiem lat zaostrzona przez zakażenia, czynniki emocjonalne i klimatyczne. Choroba rozpoczyna się od drugiego trzeciego miesiąca życia, a czasami wcześniej.

Niezwykle charakterystyczną cechą atopowego zapalenia skóry jest silny świąd, który w wielu przypadkach dominuje albo wyprzedza pojawienie się zmian na skórze, które są uzależnione od wieku. U małych dzieci najczęściej zajęta jest twarz i ręce natomiast u dzieci starszych i osób dorosłych choroba dotyczy zgięcia łokciowego i okolicy podkolanowej oraz szyji. Często zmiany lokalizują się w okolicy płatków usznych (tzw. "naderwane uszy"). Skóra dotknięta zmianami jest zaczerwieniona, napięta i łuszczy się a w miarę trwania stanu zapalnego skóra staje, się zgrubiała, szorstka i często w wyniku przewlekłego drapania i dołączającego się zakażenia bakteryjnego dochodzi do zliszajcowacenia.

Wiele czynników może nasilać lub wyzwalać atopowe zapalenie skóry. Do najczęstszych z nich należą:

• infekcje,

• czynniki drażniące,

• zbyt częste kąpiele,

• zwiększoną temperaturę i poty,

• stres emocjonalny

• alergeny.

Najczęstszym alergenem pokarmowym atopowym zapaleniu skóry, który nie stanowi więcej niż 10% są jaja, mleko, owoce morza takie jak krewetki, ryby, orzechy, pszenica oraz soja.

Zasadniczą rolę w patogenezie tej choroby odgrywa immunoglobulina IgE. U większości dzieci z atopowym zapaleniem skóry udaje się prześledzić podwyższony poziom IgE, zarówno totalny jak i swoisty. Bardzo często też można zidentyfikować potencjalny alergen, jednak pozytywne testy skórne nie świadczą o tym, że ten antygen jest czynnikiem wywołującym.

Alergiczne zapalenie spojówek

Alergiczne zapalenie spojówek charakteryzuje się obrzękiem, zaczerwienieniem, swędzeniem spojówek i nadmiernym łzawieniem do którego dochodzi w wyniku kontaktu ze swoistym alergenem.

Alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa charakteryzuje się wystąpieniem wymiotów, nudności, biegunki, zaparcia czy też bólu brzucha do którego dochodzi w wyniku kontaktu ze swoistym alergenem. Często pierwszym objawem alergii pokarmowej może być wzdęcie brzucha, kolki jelitowe, utrata łaknienia, przykry zapach z ust oraz świąd odbytu. Alergia pokarmowa może być także przyczyną zmian ze strony układu nerwowego, takich jak: zmęczenie, nadmierna senność, bóle głowy, trudności w koncentracji i nadpobudliwość.

Wyprysk skóry kontaktowy występuje u osób z nadwrażliwością przy kontakcie z alergenem np. metalami, gumą, lateksem, detergentami itp. Charakteryzuje się wystąpieniem podrażnień skóry, pokrzywek, świądu, zaczerwienienia skóry, wyprysków, liszajowacenie skóry itp.

8.

A/ Choroba AIDS.

1. AIDS (z ang. aquired immunodeficiency syndrome)- skrót ten tłumaczy się jako zespół nabytego upośledzenia odporności. Jest to choroba układu immunologicznego będąca wynikiem zakażenia retrowirusem- HIV (z ang. human immunodeficiency virus).

Dla AIDS typowy jest niedobór immunologiczny głównie typu komórkowego, w konsekwencji których łatwo dochodzi do występowania zakażeń wywołanych głównie drobnoustrojami, które w normalnych warunkach nie wykazują skutków patogennych Dodatkowo powstają nowotwory oraz pojawiają się różnorakie defekty i zaburzenia neurologiczne.

3. Do zakażenia wirusem HIV dochodzi w konsekwencji kontaktu człowieka z płynami ustrojowymi (wydzielina pochwowa, nasienie, krew) w których zawierają się komórki zainfekowane wirusem HIV lub znajduje się osocze zakażone wirusami. Szczególnie niebezpieczny, łatwo prowadzący do zakażenia HIV, jest bezpośredni kontakt z krwią, ponieważ w niej zawiera się największe stężenie zakaźnego czynnika.

4. Podstawą walki z AIDS jest antywirusowe leczenie, skierowane przeciwko HIV. Obecnie całkowita wyeliminowanie wirusa z organizmu zakażonego i wyleczenie AIDS jest niemożliwe. Zatem najważniejsza w walce chorobą- AIDS jest przede wszystkim profilaktyka.

5. Pierwsze odnotowane przypadki AIDS rozpoznane zostały w 1981 roku, na Haiti. Archiwalne badania surowic mieszkance kontynentu afrykańskiego (lata 50, 60 i 70- te) dowodzą, że retrowirus HIV - 1 ,istniał już tym odległym czasie. Analiza historii zachorowań również potwierdza, iż wirus przeniknął na kontynent Stanów Zjednoczonych i Europy w 70. latach , a być może i wcześniej. Znane są doniesienia o zgonie norweskiego marynarza na chorobę przypominającą AIDS końcem lat 50. W surowicy krwi, zachowanej po tej osobie odkryto przeciwciała na HIV. Złożone są przyczyny, dla których ta epidemia przejawiła się w licznych przypadkach jawnych klinicznie początkiem lat 80- tych. Trzeba pamiętać, iż od zakażenia HIV do rozwoju choroby AIDS upływa kilka lat.

6. Duże znaczenie w szybkim rozprzestrzenianiu się tej choroby miało, b4ez wątpienia wtargnięcie retrowirusa do środowisk homoseksualistów w krajach zachodnich oraz USA.

Objawy AIDS

Pierwsze obawy choroby AIDS dotyczą często nerwowego układu i są one wynikiem destrukcyjnego, bezpośredniego działania retrowirusa na nerwową tkankę lub następstwem tzw. infekcji oportunistycznych lub nowotworów.

2. Chory na AIDS odczuwa różnego rodzaju bóle, może też mieć zaburzenia w czuciu, pojawia się również słabość mięsni oraz ich zaniki. Objawy te są wyrazem neuropatii obwodowej.

3. Uszkodzenia centralnego nerwowego układu mogą się też przejawiać licznymi zaburzeniami w czuciu, może być też zaburzona kontrola lokomotoryki czy też zaburzenia w równowadze. Chorzy na AIDS mają trudności w nauce a ich możliwości poznawcze są upośledzone.

4. Uporczywe i silne bóle oraz zawroty głowy, postępujące zaburzenia w pamięci mogą również być przejawem zapalenia mózgu. Dodatkowo do objawów dołączyć się też mogą postępujące otępienie oraz napady drgawek. Badania mózgu przy pomocy komputerowej tomografii, w szczególności techniką magnetycznego rezonansu, pozwalają na uwidocznienie zanikowych zmian w korze mózgowej.

5. W czasie przebiegu choroby AIDS w ośrodkowym nerwowym układzie mogą także pojawić się liczne nowotwory pochodzące głownie z limfatycznej tkanki. Są to tak zwane chłoniaki (guzy chłonne).

6. W czasie przebiegu AIDS w obszarze nerwowego układu rozwija się szereg oportunistycznych zakażeń. Niebezpieczny przebieg ma w szczególności toksoplazmoza, która w konsekwencji powoduje toksoplazmowe zapalenie mózgu. Zainfekowanie się wirusem cytomegalii spowodować może zapalenie siatkówki, co prowadzi do ślepoty. Dramatyczny przebieg może tez mieć zakażenie gruźlicą, która często prowadzi do wystąpienia zapalenia opon mózgowych.

7. AIDS jest przyczyną upośledzenia wszystkich narządów oraz układów.

Oddechowy układ także dotknięty jest niebezpiecznymi zakażeniami, w szczególności zaś zapaleniem płuc o nietypowym przebiegu. Niebezpieczne bardzo także są zakażenia grzybicze, a pośród nimi pospolite zapalenie płuc wywołane bakterią Pseudocystis carini.

9. Najważniejszą jednak- w tym, także epidemiologiczną - rolę odgrywa gruźlica. Ta wirusowa choroba często występuje w czasie przebiegu choroby AIDS i jest główną przyczyną śmierci osób zakażonych wirusem HIV. Infekcja płuc wywołuje duszność, kaszel, krwioplucie oraz stany gorączkowe. Rentgenowskie badania klatki piersiowej dokumentują przebieg gruźlicy. Gruźlica w czasie AIDS dotyczy często bardzo różnych organów. Samo podejrzenie wystąpienia gruźlicy o innej od płuc lokalizacji powinno zmusić lekarza przeprowadzenia badań diagnostycznych na wykrycie wirusa HIV.

Do objawów przebiegu AIDS należą także schorzenia pokarnowego układu. Przypadłości te są zróżnicowane: chory miewa biegunki (często długotrwałe), może odczuwa bóle brzucha, ma zaburzenia wchłaniania składników pokarmowych. Mogą wystąpić nawracające wymioty oraz nudności. jeśli wystąpią biegunki wówczas świadczy to o rozwijaniu się oportunistycznych zakażeń

11. Pokarmowy przewód podczas przebiegu AIDS jest także miejscem występowania nowotworowych chorób, zwłaszcza tzw. chłoniaków.

W ustnej jamie nawrotowo występuje opryszczka, również owrzodzenia płaskie o charakterze tzw. aft, a także grzybica oraz często kandydoza. Stany zapalne przyzębia o przewlekłym przebiegu powodują krwawienia, obrzęki dziąseł oraz wypadanie zębów.

13. Na błonach śluzowych części policzkowej jamy ustnej często występują tzw. leukoplakii, lekko lśniących, białawych zmian, które postrzegane są jako stany przedrakowe.

Skóra jest także dotknięta AIDS. Pojawiają się często na niej półpaśćcowe i opryszczkowe wykwity. Charakterystyczny dla AIDS- pełnoobjawowego jest tzw. mięsak Kaposiego, dla którego typowe jest występowanie rumieniowatych zmian z towarzyszącymi temu uszkodzeniami skóry, co powoduje tendencję do krwawień. Nowotwór ten jest związany z infekcją wirusem opryszczki (typu 8 - HHV8) oraz charakteryzuje się schorzeniem- limfadenopatią, obrzękiem limfatycznym. Wirus opryszczki HHV8 przenosi się wśród ludzi drogą płciową.

W AIDS dochodzi zawsze do niedokrwistości (anemii) oraz do zmniejszenia się liczby płytek krwi, co staje się przyczyną krwawień oraz zaburzeń krzepnięcia krwi.

AIDS sprzyja także infekcyjnemu zapaleniu wsierdzia. W wyniku powikłań w czasie tej choroby może dojść do uszkodzenia nerek

9.

A /Podstawowe objawy kiły i rzeżączki, epidemiologia i profilaktyka.

Rzeżączka - najczęściej choroba przenoszona droga płciową.Zarazek który ją wywołuje zwie sie gonokokiem.Przenoszona jest tylko drogą stosunku seksualnego.

po 2 -7 dniach od stosunku pojawia sie ból i ropny wycinek z cewki moczowej.Z powodu bólu utrudnione jest oddawanie moczu.

- ból w czasie chodzenia

- moze byc i gorączka

Ale bywa ze objawy znikome albo szczególnie u kobiet wogule ich brak.

To sprzyja nowym zakażeniom.Nie leczona choroba zajmuje narządy płciowe u kobiet i mężczyzn powodując bezpłodność.

ęłęóRzeżączkę wywołują bakterie dwoinki rzeżączki, które bytują w błonach śluzowych i przedostają się do organizmu partnera w trakcie stosunku płciowego. Zarazić się można także przy stosunku oralnym, co może dodatkowo wywołać schorzenie gardła, bądź analnym, powodując zapalenia odbytu. W razie nie podjęcia odpowiedniego leczenia, lub podjęcia go zbyt późno, bakterie rzeżączki mogą powodować różnorakie powikłania. Przewlekłe zainfekowanie rzeżączką może spowodować u mężczyzn porzeżączkowe zapalenie cewki moczowej cechujące się bolesnym oddawaniem moczu, oraz zapalenia najądrza, które prowadzić mogą do niepłodności. Rzadziej mają miejsce zwężenie cewki moczowej i zapalenie gruczołu krokowego. Także zapalenie przydatków u kobiet prowadzić może do bezpłodności. Jeśli zarażona jest kobieta będąca w ciązy i nie podejmie stosownego leczenia, choroba może zostać przeniesiona na dziecko. Bakterie zwykle atakują jego oczy w trakcie porodu, prowadząc do silnego zapalenia spojówek, które może wywołać kłopoty ze wzrokiem dziecka. Dlatego aby uniknąć ryzyka zakażenia oczu niemowlęcia każda kobieta w czasie ciąży powinna być zbadana pod kątem rzeżączki. Badanie powinno przeprowadzać się nawet dwukrotnie, aby mieć pewność w dniu porodu, że kobieta jest zdrowa. W razie zakażenia dziecka podawane są specjalne leki.

Bakterie nieleczonej rzeżączki mogą także przedostawać się do krwi chorego i zarażać narządy wewnętrzne powodując powikłania. Niezależnie od płci może dojść do chorób stawów, czy zapalenia opon mózgowych. Podjęcie prawidłowego leczenia wkrótce po wystąpieniu pierwszych objawów prowadzi do pełnego wyleczenia. Ponieważ rzeżączka przenosi się głównie drogą płciową, aby uniknąć zarażenia należy unikać seksu z przygodnymi partnerami, pozostając w związku ze zdrowym stałym partnerem. Ryzyko zmniejsza także używanie prezerwatyw.

Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej jest często występującą chorobą i przeważa wśród przypadków zapaleń cewki moczowej, odbytnicy i gardła u kobiet i mężczyzn, oraz szyjki macicy u kobiet. Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej może być wywoływane przez różne patogeny.Zakażenie ma miejsce w trakcie kontaktu z błonami śluzowymi organizmu chorego partnera. Dlatego choroba obejmować może różne organy, bowiem podczas uprawiania seksu analnego zakażeniu ulega odbyt, zaś przy seksie oralnym - gardło. Nieleczone zakażenie może wywołać zapalenie najadzrzy, zwężenie cewki moczowej u mężczyzn, oraz zapalenie przydatków ( jajników i jajowodów) u kobiet. Choroba może wywołać także takie powikłania, jak niepłodność oraz zapalenia stawów, dojść może do zakażenia różnych narządów. Zdarza się także często zarażenie oczu noworodków, objawiające się zapaleniem gałki ocznej, w wyniku chlamydiowego zakażenia szyjki macicy matki w czasie porodu. Najwięcej osób zarażonych obserwuje się wśród ludzi młodych, stanu wolnego, które uprawiają stosunki seksualne z licznymi partnerami bez zastosowania prezerwatywy. Aby uniknąć nierzeżączkowego zakażenia cewki moczowej, należy utrzymywać abstynencję seksualną bądź pozostawać w stałym związku ze zdrowym partnerem. Unikać należy przygodnych kontaktów seksualnych, a jeśli zaistnieją używać prezerwatywy. Należy także badać się pod kątem obecności chlamydii aby uniknąć ciężkich powikłań, do jakich może doprowadzić infekcja. Ze względu na ryzyko zarażenia dziecka matki w ciąży powinny być badane na obecność chlamydii. Szczególnie badania zaleca się w przypadku osób młodych, aktywnych seksualnie i posiadających wielu partnerów seksualnych, nawet jeśli nie obserwują u siebie żadnych objawów chlamydii.

Rzęsistkowica to choroba wywoływana przez pierwotniaka rzęsistka pochwowego. Rzęsistek u kobiet wywoływać może zapalenia pochwy oraz pęcherza i cewki moczowej. Szczególnie niebezpieczny jest dla kobiet w ciąży, bowiem może powodować przedwczesny poród. Wśród mężczyzn choroba spotykana jest rzadziej. Jeśli występuje, powoduje zapalenie cewki moczowej, a czasem także gruczołu krokowego. Często ma przebieg bezobjawowy, przez co mężczyźni zarażają swoje partnerki. Rzęsistek pochwowy przenoszony może być nie tylko w trakcie kontaktów seksualnych, lecz także przy używaniu wspólnych ręczników czy innych akcesoriów łazienkowych. Od zarażenia do wystąpienia pierwszych objawów minąć może do miesiąca czasu. Aby unikać zarażenia rzęsistkowicą należy stosować się do wskazań typowych dla wszystkich chorób wenerycznych - unikać seksu z osobami, które mogą być zarażone oraz używać prezerwatywy. Zaleca się także unikania korzystania z cudzych ręczników, a używać raczej swoje własne, świeże.

Kiła to kolejna choroba weneryczna. Jest ona schorzeniem wywołanym przez bakterie krętki blade. Choroba ta ma charakter przewlekły, wieloetapowy, przy czym każdy z etapów daje charakterystyczne objawy. Nieleczona kiła jest szalenie niebezpieczna, ponieważ dochodzić może do zainfekowania narządów wewnętrznych i zmian nieodwracalnych - także dotyczy to mózgu. Wyróżnia się dwa typy kiły ze względu na sposób zarażenia -kiłę nabytą i wrodzoną. Kiła wrodzona przenoszona jest z chorej matki na płód, zaś nabyta w czasie kontaktów seksualnych z chorym partnerem - także stosunki analne i oralne. We wczesnym stadium choroby jest ona najbardziej zaraźliwa, szczególnie podczas wysypu zmian skórnych w okolicy genitaliów. Później, w razie nieleczenia choroba przechodzi w stadium nie zaraźliwe. W przypadku kiły nabytej krętek blady, który dostał się do organizmu przez błonę śluzową atakuje cały organizm. Powiększają się wówczas węzły chłonne. Najbardziej zaraźliwy okres to pierwszy rok od zarażenia - tak zwana kiła wczesna. Kolejne dwa lata to okres bezobjawowej kiły, gdy choroba jest utajona. Wreszcie kiła późna (nawet 10 lat od zarażenia), gdy dają o sobie znać ciężkie powikłania wielonarządowe w organizmie, w znacznym stopniu nie do wyleczenia. w zależności od etapu kiła daje różne objawy. W fazie wczesnej pojawia się owrzodzenie miejsca, w którym nastąpiło wniknięcie krętków. Najczęściej jest to okolica narządów płciowych, lecz także odbyt, jaka ustna a nawet palce. Jest to wyprysk bezbolesny, z którego sączy się wydzielina zawierająca krętki blade. Zmiana zanika po kilku tygodniach, a jeśli nastąpiło powiększenie węzłów chłonny, ono także ustępuje. Kiła późna daje objawy szczególnie na skórze dłoni i stopach. Pojawia się wysypka drobnych krost, przebarwienia skóry, zaczerwienienia oraz drobne ropne wrzody.

Zdarza się także że zmiany takie w miejscu styczności śluzówki i skóry, szczególnie tam, gdzie jest wilgotno, mogą się powiększać i tworzyć płaskie narośla o zmienionej, szarawej barwie. w jamie ustnej mogą występować białawe plamy. Takie twory mogą zanikać, a na ich miejsce pojawiają się nowe, bądź utrzymywać się przez długi okres czasu. Poza skóra i jamą ustną występować mogą także zmiany w oczach, kościach i stawach, narządach wewnętrznych jak nerki, watroba czy sledziona. Wówczas często ma miejsce gorączka, bóle głowy, gardła, mięśni, poczucie zmęczenia, brak apetytu a nawet żółtaczka. Jeśli nie zastosuje się leczenia, po około roku objawy zanikają i rozpoczyna się okres choroby utajonej. Wówczas nie obserwuje się długi czas żadnych zmian chorobowych, rzadko natomiast pojawiają się zakaźne zmiany na skórze czy błonach śluzowych, które mobilizują niektórych chorych do wizyty u lekarza. U części jednak następuje ostatni, bardzo niebezpieczny okres choroby - kiła późna. Objawia się ona ciężkimi uszkodzeniami organów wewnętrznych. Do uszkodzeń tych dochodzi kilka lat po zarażeniu, gdy chory nie podjął skutecznego leczenia. Powstają kilaki czyli guzy na kościach, skórze w ustach, generalnie w różnych miejscach i narządach wewnętrznych. Obserwuje się także objawy ze strony układu krążenia, wynikające ze uszkodzeń zastawek w sercu i naczyń. Uszkodzeniu ulegają także stawy, a także mięśnie i mózg. Dlatego skutkiem kiły późnej może być niepełnosprawność ze zmianami osobowości, a nawet paraliż. Kiła wywołuje także impotencję i ślepotę. Obecnie w Polsce wprowadzono obowiązek leczenia chorób wenerycznych, dlatego osoby z etapem późnym kiły są bardzo rzadko spotykane.

Kiła:
Kiłę wywołuje drobnoustrój zwany krętkiem bladym. Jeżeli błona śluzowa i skóra nie są uszkodzone, to stanowią wystarczającą przed nim ochronę. Jednakże najdrobniejsze, nawet gołym okiem niedostrzegalne umożliwia krętkom przedostanie się drogą naczyń chłonnych i krwionośnych do organizmu, gdzie mnożąc się szybko wywołują chorobę.
Pierwszym dostrzegalnym objawem kiły, który pojawia się zwykle po 2-3 tygodniach od zakażenia, jest tzw. Zmiana pierwotna. Powstaje ona w miejscu wtargnięcia krętków do organizmu, najczęściej na skórze lub błonie śluzowej części płciowych. Ma ona wygląd zwykle małego, niebolesnego owrzodzenia o równych brzegach i twardej podstawie. Równocześnie występuje powiększenie się najbliższych węzłów chłonnych. Przy zmianie pierwotnej na częściach płciowych można je wyczuć w pachwinach jako twarde, niebolesne guzki, dające się przesuwać pod skórą.
W dalszym przebiegu choroby, po upływie 8-10 tygodni od zakażenia, pojawiają się na skórze i błonach śluzowych zmiany zwane osutkami kiłowymi. Na skórze tułowia i kończyn osutka(zwana też wysypką) ma najczęściej postać drobnych plamek barwy różowej lub żywoczerwonej, a przy dłuższym utrzymaniu się brunatnej. W fałdach skóry i na błonach śluzowych przybiera postać grudek płaskich lub przerosłych o powierzchni lśniącej pokrytej wydzieliną. W przebiegu choroby mogą występować okresy bezobjawowe zwane kiłą utajoną.

Kiła wrodzona:
Kiła rodzona, czyli nabyta przez płód w łonie chorej na kiłę matki, która nie byłą leczona lub była leczona niedostatecznie, odznacza się odmiennymi objawami i przebiegiem.
Ciąża kobiety chorej na kiłę wczesną kończy się przeważnie poronieniem martwego płodu albo porodem przedwczesnym. Taki noworodek najczęściej umiera w krótkim czasie nawet mimo zastosowanego leczenia.
W późniejszych okresach kiły ciężarnej dziecko rodzi się z objawami kiły wrodzonej wczesnej.
Na skórze noworodka widoczne są albo zjawiają się nieco później różnej wielkości plamy, grudki, płaskie lub obrzękowe. Na stopach i dłoniach tworzą się pęcherze wypełnione płynem surowiczym, czasami z domieszką krwi i ropy. Cienka pokrywa pęcherzy łatwo pęka i złuszcza się. Zmiany na błonach śluzowych jamy nosowej i ustnej utrudniają oddychanie i przyjmowanie pokarmów. Mogą występować także w narządach wewnętrznych, powodując trwałe uszkodzenia, które charakteryzują późną kiłę wrodzoną.

Rzeżączka:
Drobnoustrojem, który wywołuje tę najczęściej u nas występującą chorobę weneryczną, jest dwoinka Neissera, zwana też gonokokiem. Do zakażenia dochodzi wtedy, gdy gonokoki znajdujące się w wydzielinie śluzowej chorego zostaną przeniesione na błonę śluzową narządów płciowych, odbytu, jamy ustnej lub spojówkę oczu osoby zdrowej. Gonokoki utrzymują się przy życiu tylko w środowisku wilgotnym.
Objawy rzeżączki to pojawienie się po kilku dniach od zakażenia śluzowej, a następnie ropnej wydzieliny, świądu i pieczenia, zwłaszcza przy oddawaniu moczu. U kobiet te objawy występują mniej wyraźnie.
Taki stan utrzymuje się zwykle przez kilka tygodni, po czym ilość wydzieliny zmniejsza się, ustępują związane z tym dolegliwości i choroba przechodzi w okres przewlekły, który może trwać miesiącami, a nawet latami.

Rzeżączka małych dziewczynek:
Różnice budowy i składu wydzieliny narządów płciowych małych dziewczynek w porównaniu z dorosłymi kobietami ułatwiają dwoinkom rzeżączki wywołanie zakażenia, które obejmuje przede wszystkim srom i pochwę. Ulegają one łatwiej zakażeniu drogą pośrednią, np. przez wspólne przebywanie w łóżku z chorymi dorosłymi, przez przybory osobistej higieny, jak wilgotne ręczniki, gąbki itd.
Pierwsze objawy zakażenia to obrzęk i zaczerwienienie błony śluzowej pochwy oraz wydzielanie żółto zabarwionej, ropnej treści. Towarzyszy temu bolesność i pieczenie przy oddawaniu moczu. Zakażenie, które nie zostało rozpoznane wcześnie, może objąć cewkę moczową i odbytnicę.

EPIDEMOLOGIA

Liczba zarejestrowanych przypadków zachorowań na kiłę nabytą w Polsce w 2005 roku wynosiła 613 z współczynnikiem zapadalności 1,61[11] Chorobowość w państwach Europy Wschodniej wynosi 5/100 000 osób/rok, a w Rosji 100-300/100 000 osób/rok, mężczyźni chorują 2 razy częściej.

10.

A/Podstawowe objawy WZW, epidemiologia i profilaktyka.

ęęłęóWirusowe zapalenie wątroby typu A jest jedną z najstarszych chorób zakaźnych w świecie. Występuje zarówno w państwach bogatych jak i biednych. Rocznie na świecie na WZW zapada około 40 miliona osób, jednak rzeczywista liczba może być znacznie wyższa. WZW typu A, okresowo występuje w formie epidemii. Narażeni są głównie dzieci i młodzież - nieuodporniona i osoby w podeszłym wieku.

W Polsce największą epidemię WZW typu A zanotowano w latach 1979 . Przebieg choroby jest łagodny i często przebiega bezobjawowo. Osobnicy z infekcją bezobjawową często w ciągu 1-mca wracają do zdrowia. Śmiertelność z powodu WZW typu A jest rzadka i dotyczy jedynie osób w wieku starszym.

Ryzyko zakażenia wirusem HAV zależy od warunków higieniczno-sanitarnych. Uważa się, że obszary o największym ryzyku to: Środkowy Wschód, południowo - wschodnia Europa, centralna Ameryka, Afryka, południowo-wschodnia Azja. Najbardziej narażeni na infekcję wirusem HAV są domownicy, którzy mają kontakt z osobami chorymi, partnerzy seksualni, narkomani, osoby podróżujące do krajów o wysokim wskaźniku ryzyka oraz osoby które nie przestrzegają zasad higieny .

1.Czynnik wywołujący

Czynnikiem wywołującym WZW typu A jest wirus HAV. Wyizolowano go i zidentyfikowano w roku 1973. Należy do rodziny Pikornawirusów (Picornaviridae), rodzaju hepatowirusów. Wirus HAV jest odporny na wiele czynników zewnętrznych i łatwo rozprzestrzenia się w środowisku powodując epidemie. Jest również niewrażliwy na temperatury i zachowuje swą zdolność infekcyjną nawet w temperaturze -20°C. W temperaturze pokojowej przez wiele tygodni w kontakcie z żywnością lub wodą wywołuje zakażenie. Ulega inaktywacji w procesach pasteryzacji. Ginie w temp. 120°C po 30 minutach oraz podczas gotowania. Rezerwuarem wirusa HAV i głównym źródłem zakażeń jest człowiek.

2.Drogi zakażeń

Zakażenie następuje drogą pokarmową lub wydalinami i wydzielinami człowieka Zakażeniu można też ulec przez kontakt z przedmiotami zakażonymi HAV. Głównym źródłem zakażeń są produkty żywnościowe zakażone wirusem HAV. W pewnych okresach może wywoływać epidemie np. mleczną lub wodną itp. Czas wylęgania wirusa wynosi 2-6 tygodni. Zakażenia występują głównie latem i wiosną, najczęściej u dzieci i ludzi starszych. Wirus HAV namnaża się w przewodzie pokarmowym człowieka a następnie zakażeniu ulega wątroba, w wyniku czego dochodzi do zapalenia wątroby. W okresie wiremii wraz z żółcią wirus HAV wydalany jest z kałem. Głównym źródłem transmisji jest tzw. droga kał-usta (fecal-oral) przy nieprzestrzeganiu zasad higieny (choroba brudnych rąk). Niektóre źródła twierdzą, że drogą zakażenia są również kontakty seksualne z osobnikami chorymi na WZW typu A.

Do zakażeń często dochodzi w dużych skupiskach ludności, szkołach , przedszkolach, fabrykach, urzędach itp.

3.Objawy chorobowe

Objawy chorobowe WZW typu A występują w okresie 2-6 tygodni zależą od wieku. W wieku młodszym przebieg choroby jest bezobjawowy. U 80 % chorych proces chorobowy przebiega z objawami. Do nich należą bóle brzucha, nudności i wymioty, brak apetytu, często biegunka, temperatura, ogólne osłabienie, bóle mięśni i stawów, ciemny mocz, odbarwiony stolec, świąd skóry i żółtaczkowe podbarwieniem skóry i oczu. Ustąpienie żółtaczki oznacza ogólną poprawę stanu zdrowia. U 20% młodzieży i osób starszych w okresie 6-12 tygodni dochodzi do nawrotów choroby. Przy WZW typu A nie stwierdza się przewlekłych zapaleń wątroby lub marskości czy też raka pierwotnego. Polska obecnie należy do krajów o niskim wskaźniku zachorowania na WZW typu A. Po przebytej chorobie odporność na wirusa HAV pozostaje na całe życie. Śmiertelność z powodu WZW typu A wynosi 2% u pacjentów powyżej 50 roku życia .

4.Rozpoznanie

Rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu, badań fizykalnych, badań laboratoryjnych - testów serologicznych oraz prób wątrobowych.

Podstawą rozpoznania jest wykrycie w surowicy krwi chorego, przeciwciał anty-HAV w klasie IgM. Można je już wykryć w okresie wylęgania choroby. Najwyższe stężenie stwierdza się w okresie 3-6 miesięcy od chwili zakażenia. W badaniach rutynowych nie stosuje się metod biologii molekularnej, która pozwala wykryć wirus HAV, RNA we krwi i kale.

W próbach wątrobowych pomocne są badania poziomu aminotransferaz AST i ALT oraz poziom bilirubiny. Decydujące znaczenie w diagnozie mają testy serologiczne .

5.Zapobieganie

Wielką rolę w zapobieganiu spełnia Państwowa Inspekcja Sanitarna. Od jej sprawnego działania w terenie zależą wskaźniki zachorowań na WZW.

Do podstawowych zadań należy, szerzenie oświaty sanitarnej, kontrola i nadzór nad żywnością i jej produktami. Sumienne dochodzenie epidemiologiczne, dokładna analiza wskaźników chorobowości i zachorowalności, ponad to szerokie korzystanie z badań laboratoryjnych i serologicznych oraz stosowanie najskuteczniejszej formy profilaktyki - szczepień ochronnych.

Zalecane są szczepienia:

• osobników już od 2. roku życia i osób w wieku starszym

• osób wyjeżdżających za granicę w obszary o wysokim wskaźniku zachorowań na WZW

• osobników, którzy mają kontakty seksualne z osobami chorymi na WZW w szczególności z kontaktów homoseksualnych

• osób z zaburzeniami w krzepliwości krwi (hemofilia)

• osób z przewlekłymi chorobami wątroby

• dzieci i młodzieży z obszarów o dużym zagrożeniu infekcją WZW.

11.

A/ Postępowanie w przypadku pokąsania przez psa, albo przez inne zwierzęta.

POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POKĄSANIA PRZEZ ZWIERZĘTA:
• w momencie pokąsania należy ustalić właściciela zwierzęcia (imię, nazwisko i adres zamieszkania), w celu zgłoszenia go do obserwacji weterynaryjnej,
• zwierzęta domowe które pokąsały człowieka należy poddać badaniu i obserwacji przez lekarza weterynarii przez okres 15 dni, co pozwala często wykluczyć wściekliznę i skrócić szczepienie do 1-2 iniekcji lub nie rozpoczynać szczepień p/wściekliźnie u narażonego,
• rana po pokąsaniu powinna być dokładnie umyta wodą z mydłem i opatrzona,
• natychmiast należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub do poradni chorób zakaźnych w Śremie gdzie znajduje się punkt szczepień p/w wściekliźnie

• zwierzęta domowe padłe lub zabite należy przekazać do badania weterynaryjnym laboratoriom diagnostycznym.

Wszystkie nie prowokowane pokasania w rejonie zagrozonym wścieklizną , traktowac jako podejrzane i szczepic.

Kazde pokasanie , olsnienie przez dzike zwierze: wiewiórki, lisy, kuny, wilki zwierzeta traktowac jako chore na wsciekliznę i rozpocząc szczepienie ludzi.Kazde ukąszenie w oklice twarzy, głowy, rąk i narządów płciowych - bezwzględne wskazanie do szczepienia.!!

ęłęóUkąsznia żmiji
W przypadku pokąsania psa przez żmiję trzeba jak najszybciej założyć opaskę uciskową powyżej miejsca ukąszenia. Jeśli to możliwe, miejsce ukąszenia obkładamy lodem lub zimnymi okładami. Natychmiast należy zgłosić się do lekarza weterynarii, który poda surowicę, leki wspomagające i opatrzy miejsce pokąsania

13.

A/ Grypa, podstawowe objawy, zapobieganie.

Co to jest ptasia grypa?

Wirus grypy towarzyszy człowiekowi od wieków. Pierwsze doniesienia na temat epidemii wywołanej grypą pochodzą z 412 r.p.n.e.. Od tamtej pory, co kilkaset lat opisywano przypadki światowej inwazji choroby, której przyczyny nie znano.

Dopiero w 1933 roku po raz pierwszy udało się wyizolować wirus grypy. Rodzina wirusów grypy nie jest jednorodna. Najbardziej ogólnie można podzielić ją na trzy grupy:

Wirus typu A - zakaża ludzi oraz inne ssaki a także ptaki. Najczęściej wywołuje epidemie. Wirus ptasiej grypy, jest wirusem grypy typu A i należy do rodziny Orthmyxviridae. Ze względu na obecność hemaglutynin (H) oraz neuraminidaz (N) wyróżnia się 16 typów H, oraz 9 N co w konsekwencji daje 144 możliwe kombinacje (H i N, dla wirusa szczepu A).

Wirus typu B - zakaża wyłącznie ludzi

Wirus typu C - charakteryzuje się najlżejszym przebiegiem, zakaża ludzi i świnie.

Wirusy grypy mają wielkość od 80 - 120 µm, ich rdzeń zbudowany jest z kwasu rybonukleinowego (RNA) oraz specyficznego białka nukleoproteiny i otoczony jest otoczką białkową. W zależności od charakteru nukleoproteiny wirusy grypy podzielono na trzy klasy oznaczane literami A, B i C.
Różne typy wirusa mogą wywoływać chorobę o różnym stopniu nasilenia. Każdy rodzaj wirusa ptasiej grypy można zaliczyć do dwóch klas: niskiej zjadliwości (LPAI - Low pathogenic avian influenza) oraz wysokiej (HPAI - Highly pathogenic avian influenza).
Wśród znanych 16 typów H jedynie H5, H7 oraz H9 mogą przekraczać granicę między organizmem ptaka a człowieka. Najbardziej znaną odmianą wirusa jest H5N1, wysoce patogenna, od 1997 spowodowała zagładę dziesiątek milionów ptaków.

Ptasia grypa znana jest od 1901 r. Po raz pierwszy odkryta i opisana została we Włoszech. W 1955 r. zidentyfikowano wywołujący ją patogen.
To choroba zakaźna, która atakuje ptactwo dzikie i hodowlane, wywołana przez szczep wirusa grypy typu A. Cząsteczki wirusa grypy mogą infekować także inne gatunki zwierząt, włączając w to świnie, konie, foki, wieloryby oraz ludzi. Jednakże, dzikie ptactwo pełni rolę naturalnego i bezobjawowego nosiciela, rozprzestrzeniając wirus pośród bardziej podatnego na infekcję ptactwa hodowlanego.

Wirus ptasiej grypy sporadycznie powoduje zakażenia u ludzi. Gdy jednak do tego dojdzie, to choroba przebiega o wiele ciężej od “ klasycznej” ludzkiej grypy. W niewielu przypadkach zakażenia zaobserwowano następujący przebieg choroby: gorączka, ból gardła, kaszel. Następnie może wystąpić wirusowe zapalenie płuc, w wyniku którego dochodzi do ostrej niewydolności oddechowej.

Głównym źródłem zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt (drobiu) są ptaki wolnożyjące (głównie ptaki wodne), będące bezobjawowymi nosicielami ptasiej grypy. Najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia drobiu domowego jest bezpośredni lub pośredni kontakt ( woda do picia ) z takim ptactwem.
Wirus ptasiej grypy może rozprzestrzeniać się w powietrzu a także poprzez nawozy. Źródłem potencjalnego zakażenia oprócz wody, może być także skażona pasza oraz nieodkażona odzież robocza i sprzęt oraz zanieczyszczone środki transportu.
Główną drogą zakażenia jest kontakt z odchodami zarażonych ptaków. Wirus przenosi się również na butach, a także przez gryzonie do innych farm - rozszerzając w ten sposób rozmiar zagrożenia. Na zarażenie się ptasią grypą narażone są więc szczególnie osoby pracujące przy hodowli drobiu, nawet posiadające tylko kilka kur. Zakażenie może być także przenoszone na człowieka na drodze kontaktu z odchodami dzikiego ptactwa wędrownego, jednak dotychczas nie zanotowano zakażeń przenoszonych tą drogą, wszystkie przypadki choroby u ludzi pochodziły od ptactwa domowego.
Bardzo ważną rolę w rozprzestrzenianiu wirusa grypy odgrywa człowiek.
Rozprzestrzenianie z wiatrem zainfekowanych cząstek i kropelek nie ma większego znaczenia. Nie należy jednak obawiać się spożywania drobiu i jajek. Wirus ginie w czasie obróbce termicznej, można jedynie odradzać jedzenie surowych jaj.

Pierwsze przypadki zakażenia ludzi wirusem H5N1 - ptasiej grypy - wystąpiły w 1997 roku w Hongkongu. Zachorowało wówczas 18 osób, z których 6 zmarło. Od chwili pojawienia się wirusa, do sierpnia 2005 zakażeniu uległo na świecie 112 osób, z czego 65 zmarło.
Stwierdzono, że przyczyną wystąpienia choroby u ludzi był bliski kontakt z zakażonym drobiem. Rozprzestrzenianiu się choroby zapobiegła szybka likwidacja ok.1,5 mln sztuk drobiu. Do tej pory w Rosji nie zanotowano przypadku ptasiej grypy u ludzi.

Jej epidemie wybuchają najczęściej w krajach Azji Południowo-Wschodniej. Uważa się, że wszystkie gatunki ptaków są podatne na zakażenie wirusem ptasiej grypy, chociaż niektóre mogą być bardziej odporne. Wirus ptasiej grypy- H5N1- od końca 2003 roku zdziesiątkował ptactwo w fermach hodowlanych w Azji, a obecnego lata także na rosyjskiej Syberii i w Kazachstanie.

Okresowe występowanie na całym świecie epidemii ptasiej grypy najprawdopodobniej wiąże się z pośrednim lub bezpośrednim kontaktem drobiu domowego (bardziej podatnego) z dzikim ptactwem wodnym, które stanowi naturalnym, bezobjawowym "przenośnik" dla wirusa. Kiedy choroba wystąpi w stadzie, rozprzestrzenia się szybko.

Wszystkie przypadki zachorowań ludzi na tę chorobę są poddawane ścisłej kwarantannie, celem wyeliminowania możliwości mutacji wirusa grypy - w przypadku, gdy w organizmie osoby zarażonej "ptasim" wirusem funkcjonował by już wirus jednej z odmian ludzkiej grypy istniało by ryzyko jej zajścia. Co doprowadzić mogło by do gwałtownego, praktycznie niczym nie hamowanego rozprzestrzeniania nowego wirusa wśród ludzi - w konsekwencji do wybuchu pandemii.

Jak się zabezpieczyć przed ptasią grypą?

• unikaj kontaktu z wszelkim ptactwem nie zależnie od stanu jego zdrowia - unikaj miejsc, gdzie występują duże skupiska ptaków - ferm, kurników, stad gołębi na placach.

• Nie musisz rezygnować z mięsa drobiowego i jajek. Wirus ptasiej grypy ginie w obróbce termicznej w temperaturze powyżej 50 oC.

• Na rynku polskim dostępny jest lek stosowany w przypadku zdiagnozowania grypy, rekomendowany przez WHO, który może przepisać lekarz.

14.

A/ Co to są choroby nerwicowe. Przyczyny nerwic.

Do powstania tendencji nerwicowych, stanowiących obciążenie dla prawidłowego, harmonijnego rozwoju i mogących później przyczynić się do dekompensacji nerwicowej, ma znaczenie wiele skomplikowanych zjawisk i procesów rozgrywających się w dziecku oraz między dzieckiem i rodzicami, które najogólniej mówiąc można sprowadzić do niezaspokojenia potrzeb i  do powstania konfliktów wewnętrznych o charakterze urazowym. Psychika dziecka ma znacznie mniejsze możliwości radzenia sobie z obciążającymi czy frustrującymi i nie zaspakajającymi sytuacjami niż dorośle ukształtowany aparat psychiczny

15.

A./Proszę omówić jedną z wybranych dowolnie nerwic.

Nerwice dziecięce bywają także rozpatrywane w tych samych kategoriach, w jakich zazwyczaj rozpatrywane są nerwice u dorosłych.
Dzieli się je na cztery zasadnicze grupy :
-          neurastenię,
-          nerwice natręctw,
-          nerwicę histeryczną,
-          nerwicę lękową.

Nerwica histeryczna- nazwa histeria pochodzi z gr. Hestera =macica. W starożytności uważano, ze choroba wywołana wędrowaniem macicy po ciele kobiety. Jeszcze do czasow Freuda przeważało przekonanie, iż jest to choroba kobiet.
Józef Babiński nazwał histerię la grande simulatrice (wielką symulantką). Określenie to nie znaczy jednak jakoby chorzy naśladowali objawy występujące w innych chorobach, lecz wskazuje na fakt, ze sama histeria naśladuje objawy występujące w innych chorobach.
Konwersja - tam, gdzie czynniki natury emocjonalnej rzutują na sferę cielesną, mówimy o konwersji. Objawy konwersyjne dzielone są zwykle na 3 grupy zaburzeń : ruchu, czucia oraz wyższych form zachowania się, przezywania siebie i otaczającej rzeczywistości.
W każdej grupie można z kolei odróżnić zaburzenia polegające na wzmożeniu lub zahamowaniu funkcji i tak w zaburzeniach ruchu spotykamy różnego rodzaju hiperkinezy (ruchy nadmierne) i różnego rodzaju porażenia, w zaburzeniach czucia- zniesienie danej funkcji percepcyjnej (znieczulice, ślepota, głuchota histeryczna) lub jej podwyższenie(przeczulica, uporczywy ból, nadwrażliwość wzrokowa czy słuchowa itp.), w zaburzeniach psychicznych - stany nadmiernego pobudzenia lub zahamowania, nadmiernej pamięci i jej utraty.

16.

A/ Proszę przestawić problem maltretowania i wykorzystywania seksualnego dzieci i młodzieży.

Zjawisko krzywdzenia dzieci jest problemem społecznym na całym świecie , również w Polsce.

Przemoc wobec dzieci zdarza się wszędzie- w rodzinach bogatych i ubogich, w środowiskach marginesu społecznego i w tak zwanych dobrych domach .Najczęściej sprawcami przemocy są rodzice, ale także opiekunowie , krewni , wychowawcy , znajomi. Większość sprawców to ludzie ” normalni” , a tylko niewielu , to ludzie psychicznie niezrównoważeni lub chorzy.

Każdy rodzic czasami popełnia błędy i zachowuje się wobec dzieci bezsensownie lub nawet okrutnie .Jeżeli jednak takie zachowanie staje się regułą , to należy poszukać pomocy.

Dziecko - ofiara przemocy i jego rodzina nie są w stanie pomóc sobie sami. Zazwyczaj jest to zaklęty krąg działań , z wzorami przekazywanymi z pokolenia na pokolenie , z którego trudno się wyrwać.

Maltretowanie dzieci może mieć ogromne konsekwencje. Pozbawia jednostkę bycia samodzielnym, twórczym i zaradnym członkiem społeczeństwa. Przestępczość , alkoholizm i narkomania oraz inne przejawy niedostosowania społecznego , a także maltretowanie własnych dzieci są znacznie częstsze u osób , które były ofiarami przemocy w dzieciństwie.

Potrzebna jest pomoc i można ją uzyskać. Większość rodziców , którzy źle traktują swoje dzieci , może się nauczyć być dobrym ojcem czy matką.

Wyróżnia się 4 rodzaje krzywdzenia , przemocy wobec dzieci:

1. Maltretowanie fizyczne : bicie, potrząsanie, szarpanie, kopanie, przypalanie, oparzenia, rany cięte, kłute, wykręcanie kończyn , rozmyślne głodzenie , krępowanie.

2. Krzywdzenie psychiczne (emocjonalne) : psychiczne znęcanie się, odrzucenie, izolowanie, groźby, szantaże, krzyk , poniżanie, obelgi, powtarzanie , że jest mało wartościowe, złe.

3. Wykorzystywanie seksualne oznacza wykorzystywanie dziecka przez osoby dorosłe do zaspakajania potrzeb seksualnych. Wyróżnia się dwie kategorie: nadużycia obejmujące dotyk ( stosunek lub próba odbycia stosunku pochwowego, oralnego, analnego, dotykanie genitaliów) oraz nadużycia bez dotyku ( rozmowy o seksie, ekshibicjonizm, zmuszanie do rozbierania się). Sprawcy nie zawsze używają siły. Często wykorzystanie seksualne dokonywane jest prze pomocy uwodzenia, straszenia lub szantażowania dziecka.

4. Zaniedbywanie- niezaspokajanie potrzeb biologicznych i psychicznych. Zaniedbywanie wynika najczęściej z alkoholizmu, ubóstwa rodzin. Może przejawiać się również w głodzeniu , braku dbałości o jego higienę, ubranie, zdrowie

17.

A/Przyczyny globalnego ocieplenia i związane z nim niebezpieczeństwa dla ludzkości.

18.

A/ Charakterystyka okresu noworodkowego i niemowlęcego.

2. Okres noworodkowy

Narodziny dziecka są prawdopodobnie najwspanialszym wydarzeniem w życiu każdej rodziny, ale jest to jedno z największych wyzwań dla rodziców. Po urodzeniu i w dalszym rozwoju dziecko ustala na ogół dość harmonijnie swój stosunek do otaczającego je świata. Okresowo zdobywa nowe cechy i czynno-ści, burząc poprzednią równowagę, aby uzyskać nową. Ten okres utraconej równowagi nazywany jest okresem przełomu. Okresami przełomu są: noworodkowy, poniemowlęcy i dojrzewania płciowego. Okresami równowagi są: niemowlęcy, dziecięcy, młodzieńczy.

Dziecko po urodzeniu przechodzi swój pierwszy i najcięższy kryzys życia. Przejście od życia płodowego, w którym wszystkie jego potrzeby były zaspakajane przez organizm matki, do życia poza jej organizmem połączone jest z przekształceniem w okresie noworodkowym wielu czynności życiowych. Są to: uruchomienie samodzielnych mechanizmów oddychania, krążenia, wydalania, trawienia, regulacji temperatury itp. Te czynności przystosowawcze określa się mianem adaptacji noworodka.

Dziecko rodzi się z krzykiem, po którym powietrze po raz pierwszy wchodzi do płuc i wypełnia sklejone pęcherzyki płucne. Płuca rozprężają się, w naczyniach płucnych zaczyna krążyć krew. Od tego momentu zapotrzebowanie organizmu w tlen odbywa się poprzez drogi oddechowe, około 75% noworodków zaczyna oddychać w pierwszej minucie życia. Okres noworodkowy charakteryzuje pewien zastój rozwoju przy jednoczesnym intensywnym przystosowaniu się wielu funkcji organizmu do czynników otaczającego środowiska zewnętrznego. Noworodek przejawia ogólną aktywność ruchową. Ruchy są chaotyczne nieskoordynowane i występują spontanicznie na bodźce zewnętrzne. Ze względu na ogromne przemiany, jakie zachodzą w organizmie dziecka, okres noworodkowy zaliczany jest do okresów przełomu.

3. Okres niemowlęcy

Pierwszy rok życia jest okresem zdumiewającego wzrostu i rozwoju. Niemowlę ma charakterystyczny wygląd. Posiada ono stosunkowo dużą głowę, krótką szyję, duży tułów. Dziecko w tym okresie ma obfitą tkankę tłuszczową, która nadaje mu okrągłe zarysy. Niemowlę jest bardzo wrażliwe na wpływy zewnętrzne. Dla prawidłowego rozwoju musi być prawidłowo żywione. Pierwszy okres życia jest okresem, w którym szczególne często zagrażają dziecku choroby wynikające z niedoboru, na przykład krzywica (z niedoboru witaminy D), oraz niedokrwistość (brak żelaza). Dlatego prawidłowe żywienie jest bardzo ważne.

Najwłaściwszym pokarmem dla niemowlęcia jest pokarm matki. Najbardziej lapidarnie motywował to kiedyś prof. Wł. Szenajch. Mawiał on: „mleko krowie jest w sam raz dobre dla cielaka, a dziecku potrzebne jest mleko kobiety.” Pokarm matki jest sterylny, bezpośrednio z miejsca produkcji przekazywany do spożycia. Zawiera on składniki, które odgrywają istotną rolę w procesach odporności przeciw zakaźnej. Karmienie piersią stwarza także okazję do bezpośredniego, intymnego kontaktu dziecka z matką.

Rozwój w okresie niemowlęcym jest szczególnie intensywny. Mówimy o rozwoju psychoruchowym, ponieważ w tym okresie nie można odróżnić tych dwóch komponentów rozwoju. Noworodek to człowiek kompletnie zależny od otoczenia - bezradny, mało ruchliwy, niezdolny do samodzielnego poruszania. Nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem. Nie rozumie ludzkiej mowy i nie mówi. W pierwszym roku życia dziecko przede wszystkim osiąga spionizowaną postawę ciała. Niemowlę osiągając pionizację uczy się manipulować ręką. Nie jest to wcale takie proste. Dłoń ludzka skoordynowana ze wzrokiem stanowi niedoścignionej doskonałości narzędzie pracy. Pionizacja ciała pozwala na opanowanie lokomocji. Co prawda w pierwszym okresie niemowlęta poruszają się „na czworakach”, raczkując, ale jest to przejściowa faza rozwoju. Pod koniec roku zazwyczaj dziecko już staje i chodzi. Nie jest to jeszcze chód zbyt pewny, ale pierwszy krok na drodze rozwoju motorycznego w tym zakresie.

Dziecko uczy się poznawać otoczenie - wykształca w sobie zdolność emocjonalnego reagowania na osoby bliskie, przede wszystkim na matkę. Zdolność poznawania i co istotne, zdolność przywiązywania się do matki jest bardzo ważną cechą. W tym właśnie okresie kształtują się zasadnicze elementy rozwoju uczuciowego.

W ciągu pierwszego roku życia dziecko opanowuje mowę. Rozumie, co do niego się mówi po intonacji głosu, po wyrazie twarzy rozmówcy, uczy się poznawać zabarwienie uczuciowe ludzkiej mowy. Pod koniec roku zazwyczaj samo mówi i choć rozwój mowy trwać będzie jeszcze długo, to jest to istotny postęp. Równie ważną cechą okresu niemowlęcego jest umiejętność opanowania zwieraczy - dziecko uczy się sygnalizować potrzeby fizjologiczne.

Rozwój niemowlęcia odbywa się dzięki właściwym warunkom higieniczno - zdrowotnym, ale także dzięki wpływom środowiska. Trzeba pamiętać, że bodźcem do rozwoju dziecka, do pokonywania wielkich i różnorodnych trudności jest przykład człowieka dorosłego. Dziecko wychowywane bez dorosłych nie nauczy się chodzić, mówić ani rozumieć ludzkiej mowy. Dlatego ten okres jest bardzo ważny i wymaga wiele troski i starań ze strony rodziców.

19.

A/Charakterystyka okresu przedszkolnego

Wiek przedszkolny, trwający od trzeciego do siódmego roku życia, cechuje dalsza stopniowa zmiana sylwetki dziecka. Głowa powiększa się nieznacznie, wzrasta natomiast tułów i kończyny, które wydłużają się wyraźnie. Pod koniec szóstego roku życia sylwetka dziecka nabiera pewnych cech typowych dla danej płci: u chłopców ulega rozrostowi pas barkowy, u dziewcząt pas biodrowy. Kości i mięśnie rosną szybko, wzrasta także siła mięśniowa i sprawność motoryczna. W dalszym ciągu jednak słabsze są więzadła, co bywa przyczyną występowania urazów i wad postawy, zwłaszcza skrzywień kręgosłupa. Rozwojowi i usprawnieniu ulegają narządy wewnętrzne: serce, płuca, układ pokarmowy, których czynności bardziej zbliżają się do funkcji organizmu dojrzałego. Normalizuje się tętno i ciśnienie krwi, zmienia się liczba oddechów. Układ limfatyczny w wieku 3 - 7 lat ulega znacznemu przerostowi, co można tłumaczyć samoobrona organizmu przed częstymi w tym wieku zakażeniami. Wzmożona praca układu limfatycznego objawia się powiększeniem migdałków, węzłów chłonnych. W następnym okresie rozwojowy układ limfatyczny ulega regresji. Pod koniec wieku przedszkolnego rozpoczyna się zmiana uzębienia mlecznego na stałe.

Prawidłowo rozwijające się dziecko we wczesnym wieku przedszkolnym powinno posiadać zdolność koordynacji ruchów. Dotyczy to zarówno koordynacji ruchów głowy, tułowia i kończyn. W miarę dorastania dziecko stopniowo udoskonala i usprawnia się ruchowo.

W okresie przedszkolnym ustala się prawo - lub lewostronna lateralizacja, to znaczy przewaga lewej lub prawej ręki, nogi i oka. Do tego wieku małe dziecko jest zazwyczaj oburęczne, choć już wykształca zwykle większą sprawność ręki prawej, predysponowanej u przeważającej większości osobników do wykonywania codziennych czynności. Ręka lewa spełnia na ogół funkcje pomocnicze. Większość istniejących urządzeń do zabawy, sportów, gier, pracy zawodowej i domowej, przystosowana jest dla ludzi praworęcznych. Dlatego też praworęczność, jeżeli jest ona dominująca, powinna być realizowana jak najwcześniej, najlepiej właśnie w wieku przedszkolnym. Jeżeli jednak leworęczność już się utrwaliła, nie należy dążyć do zmiany, gdyż u dziecka leworęcznego przestawionego na rękę prawą mogą powstać reakcje nerwowe.

Dynamikę rozwoju psychicznego dzieci w wieku przedszkolnym charakteryzują przede wszystkim przemiany w sferze społecznej, emocjonalnej i dynamice procesów poznawczych. W połowie wieku przedszkolnego zwiększa się aktywność intelektualna, dociekliwość, następuje rozkwit wyobraźni i zdolności fantazjowania. Wydłuża się możliwość skupiania uwagi w czasie zajęć dydaktyczno - rozwojowych w przedszkolu. Pojawia się twórczość plastyczna, która jest źródłem wrażeń i przeżyć estetycznych. Życie emocjonalne charakteryzuje się żywą dynamiką, impulsywnością i chwiejnością równowagi. W ostatniej fazie okresu przedszkolnego zwiększają się przejawy woli i możliwości opanowania reakcji impulsywnych, umiejętności współdziałania w zabawie z rówieśnikami, przestrzeganie norm moralno - społecznych i umiejętność podporządkowania się wymaganiom życia zbiorowego.

Typowymi zachowaniami dziecka w wieku przedszkolnym w poszczególnych etapach rozwoju psychicznego są: w 3,5 roku życia dzieci często się popisują, okazują dumę z osiągnięcia celu, umieją współdziałać w grupie (dzielą się zabawkami, nie przeszkadzają w zabawie innym dzieciom). Widoczne są także początki posługiwania się widelcem, szczoteczką do zębów. Czwarty rok życia to okazywanie radości w sposób gwałtowny i przesadny. Hałaśliwość, częste objawy agresji, niecierpliwość, niedbałość, egocentryzm (ja, dla mnie, moje itp.). Zadawanie wielu pytań „po co”, „dlaczego”. Piąty rok życia to małe wyczucie niebezpieczeństwa przy dobrej sprawności ruchowej. Bieganie po schodach bez trzymania się poręczy lub ściany. Dożo fantazjowania w wypowiedziach. Znajomość dni tygodnia. Umiejętność rozpoznania i nazwania co najmniej czterech kolorów. Orientacja z czego są zrobione niektóre przedmioty. Szósty rok życia to wykonywanie najprostszych czynności porządkowych w domu. Sprawne chwytanie i odrzucanie piłki. Budowanie zdań złożonych z 6 - 7 słów. Odróżnianie prawej i lewej strony ciała. Siódmy rok życia to towarzyskość, zaradność, umiejętność organizowania zabawy z rówieśnikami z podziałem ról i zadań. Rozszerzenie zakresu zainteresowań. Mniejsza impulsywność reakcji uczuciowych. Pojawia się poczucie odpowiedzialności. Przejawiają się zainteresowania nauką szkolną.

20

A/ Charakterystyka okresu dojrzewania.

Kolejną fazą rozwoju jest okres dojrzewania płciowego. Pierwszą cechą charakterystyczną dojrzewania jest jego indywidualny przebieg, zarówno w sensie czasu występowania jak i nasilenia różnych objawów. W okresie dojrzewania wiek metrykalny przestaje mieć znaczenie. Do okresu dojrzewania dzieci - równolatki różnią się zaawansowaniem w rozwoju tylko w niewielkim stopniu i każdy bez trudu „na oko” określi wiek pierwszy raz napotkanego dziecka. W okresie dojrzewania trudno jest to uczynić. Dziewczynka 15 - letnia może być kobietą dojrzałą somatycznie, a więc już nie rośnie i od dawna miesiączkuje, ale może być także jeszcze dzieckiem, które dopiero zaczyna dojrzewać.

W okresie tym waga ciała powiększa się wolniej. Proporcje ciała ulegają zmianie. Głowa wydłuża się, głównie dzięki wzrostowi szczęki górnej i żuchwy. Rosną łuki brwiowe, małżowiny uszne, nos wydłuża się, zmienia się rysunek ust, gałki oczne są głębiej osadzone. W związku ze zmianą twarzy mija dziecięcość rysów, początkowo twarz brzydnie, aby po okresie dojrzewania osiągnąć już dorosły wyraz.

U chłopców występuje wzrost krtani (jabłko Adama), wydłużenie strun głosowych i zmiana tonacji głosu (mutacja). Zaczyna się silny rozwój pasa barkowego. Na ciele pojawia się stopniowo owłosienie: u chłopców koło części płciowych, pod pachami, na twarzy, tułowiu, u dziewcząt typowy trójkąt owłosienia koło części płciowych i owłosienie pod pachami. U chłopców wzrastają moszna i jądra, następnie długość prącia. Około szesnastego roku życia pojawiają się polucje. U dziewcząt rozrasta się tkanka tłuszczowa na wzgórku łonowym. Powiększają się wargi sromowe, pochwa i macica, zachodzą zmiany w błonie śluzowej pochwy i w jej florze bakteryjnej. Rozwija się etapami pierś kobieca (powiększenie brodawek sutkowych, powiększenie sutka). Około trzynastego roku życia występuje pierwsza miesiączka (wahania w czasie od 9 do 16 roku życia).

Kolejność procesów dojrzewania

lata dziewczęta chłopcy
10 - 1212 -14 14 -1616 - 18 18 - 19 21 -23 Zaokrąglenie bioder, początek rozwoju piersi i owłosienia łonowego, szczyt skoku wzrostowego, wzrost warg sromowych, pochwy, macicy, zmiany błony śluzowej pochwy. Dalszy rozwój piersi, pigmentacja brodawek sutkowych, powiększenie się owłosienia łonowego, wyraźny rozwój bioder, miesiączka. Typowa sylwetka kobieca, pełny rozwój piersi, pełne owłosienie łonowe i pod pachami, stopniowe subtelnienie rysów twarzy, trądzik, miesiączkowanie z jajeczkowaniem. Zakończenie wzrastania kośćca.
Brak cech pokwitaniaPowiększenie się jąder i prącia, opuszczenie moszny, początek owłosienia na twarzy i koło części płciowych.Szczyt skoku wzrostowego, owłosienie pachowe, zmiana głosu (mutacja), trądzik, męski typ owłosienia łonowego, owłosienie twarzy, polucje.Głos czysty, męski, owłosienie tułowia i brzucha, wzrost krtani (jabłko Adama).Męska budowa ciała.Zakończenie wzrastania kośćca.


Proces przeobrażenia dziecka w człowieka dorosłego, określany przez psychologów tradycyjnych jako „okres burzy i naporu” różni się przede wszystkim od poprzednich faz rozwojowych treścią, przebiegiem, intensywnością i dynamiką przeżyć emocjonalnych. Cechą typową dla dorastania jest nasilenie krytycyzmu. Powszechne jest dążenie do swobody i niezależności, jako przejaw osoby dorosłej. Charakterystyczną cechą okresu dorastania jest intensywny rozwój intelektualny. Kształtuje się myślenie abstrakcyjne, formalne, logiczne, hipotetyczno -dedukcyjne. Rozwój samoświadomości i samooceny doprowadza do wykrystalizowania się obrazu samego siebie oraz poczucia własnej odrębności.

Typowymi zachowaniami młodzieży w okresie dorastania są: nasilenie krytycyzmu w stosunku do wszystkiego, a zwłaszcza do rodziców i otoczenia dorosłych. Odczuwanie potrzeby uwolnienia się spod kurateli dorosłych. Przekora wobec dorosłych, krnąbrność i nieposłuszeństwo. Narastające konflikty z rodzicami, kryzys ich autorytetu i osłabienie więzi emocjonalnych. Podatność na wpływy grupy rówieśniczej. Zawieranie przyjaźni indywidualnych oraz w ramach „paczek” rówieśników. Szukanie kontaktów heteroseksualnych, tworzenie się „par”. Tendencje do naśladowania zewnętrznych form „dorosłości” w postaci palenia papierosów, picia kawy. Dominacja na zmianę trzech rodzajów przeżyć: stanów obronnych (przejawiających się uczuciem lęku, niepokoju, smutku, nieśmiałości, zakłopotania), stanów agresywnych (gniewu, zazdrości, nienawiści, wrogości) oraz uczuć pozytywnych (czyli radości, wzruszenia, miłości, podniecenia). W końcowym stadium tego okresu wykształcają się uczucia wyższe - społeczne, moralne, etyczne - predysponujące do angażowania się w programy społeczne, polityczne, religijne oraz do uniesień patriotycznych. Skłonności do prowadzenia dyskusji i refleksyjnego myślenia. Doskonalenie wszystkich funkcji poznawczych, osiąganie pewnej sprawności czynnościowej poszczególnych narządów zmysłów.

21.

A/ Co to są tak zwane choroby cywilizacji

Choroby cywilizacyjne (zwane także chorobami XXI wieku) - globalnie szerzące się, powszechnie znane choroby, spowodowane rozwojem cywilizacji. Częstotliwość ich występowania zależy od stopnia rozwoju cywilizacyjnego społeczeństwa. Nie ma dokładnego podziału i nie można jednoznacznie powiedzieć czy dana choroba jest chorobą cywilizacyjną.

Choroby cywilizacyjne: []

• cukrzyca

• nadciśnienie tętnicze

• choroba wieńcowa

• alkoholizm

• anoreksja

• bulimia

• gruźlica

• POChP

• astma oskrzelowa i inne choroby alergiczne

• choroby afektywne

22.

A/ Na czym polegają szczepienia ochronne.

Szczepienia służą ochronie człowieka przed groźnymi drobnoustrojami chorobotwórczymi. Prezentując niegroźne, poddane osłabiającej „obróbce” zarazki lub ich antygeny układowi odpornościowemu człowieka, można nauczyć organizm wytwarzać mechanizmy obronne przeciw tym drobnoustrojom. Organizm uczy się bronić (wytwarza odporność) w sytuacji, gdy celowo wprowadza się szczepionkę niechorobotwórczą, w wybranym i dogodnym dla niego momencie. Układ odpornościowy zapamiętuje informacje o zarazku, przy powtórnym kontakcie szybko i skutecznie obroni się przed zakażeniem.

W przypadku braku wcześniejszego szczepienia drobnoustroje łatwo wnikają i rozprzestrzeniają się w organizmie powodując chorobę, przy braku skutecznej swoistej reakcji obronnej. Dopiero w trakcie choroby organizm uczy się walczyć z intruzem i nabywa odporność.

23.

A/ W jaki sposób przenosi się zakażenie chorobą AIDS ?

Sposoby zakażenia wirusem HIV

• kontakty seksualne,

• stosowanie niesterylnych igieł i strzykawek (nie tylko narkomani ale dotyczy to również np. osób przyjmujących domięśniowo sterydy anaboliczne używanym przez kogoś sprzętem.

• Przetaczanie zakażonej krwi lub stosowanie preparatów krwiopochodnych (od 1987 roku wszyscy dawcy krwi i narządów w Polsce sa badani w kierunku nosicielstwa, są to przypadki bardzo rzadkie, z szansą rzędu 1:1000000 przeoczeń - możliwość ta wynika ze zjawiska okienka serologicznego.

• Zakażeniu wirusem HIV może również ulec dziecko od matki - nosicielki wirus: przed urodzeniem (przez łożyska), w czasie porodu lub po porodzie (poprzez karmienie piersią).

24.

A/Czynniki wpływające na rozwój człowieka.

Od chwili narodzin, przez cały bieg życia zachodzą w naszym organizmie niezmiernie złożone zmiany w funkcjonowaniu fizycznym i psychicznym. Rozwój człowieka uwarunkowany jest bowiem wieloma czynnikami - genetycznymi, fizjologicznymi związanymi z dojrzewaniem organizmu i mózgu, psychologicznymi, środowiskowymi. Szczególnie w okresie niemowlęctwa i dzieciństwa zmiany są bardzo szybkie i obejmują różne dziedziny aktywności człowieka: motorykę, emocje, procesy poznawcze.

Zmiany fizyczne i psychologiczne zachodzące w trakcie procesów i stadiów rozwoju są przedmiotem badań odrębnej gałęzi psychologii nazywanej psychologią rozwojową. Zajmuje się ona badaniem ludzkiego rozwoju we wszystkich jego aspektach. W niniejszej pracy postaram się zaprezentować najważniejsze koncepcje i modele rozwoju zwłaszcza poznawczego, emocjonalnego i społecznego, jakie zostały sformułowane do tej pory na gruncie psychologii rozwojowej.

Rozwój uzależniony jest od wielu czynników, wśród których najważniejsze są:

- uwarunkowania genetyczne,

- wpływ środowiska,

- doświadczenie,

- wychowanie - warunkowanie i uczenie się,

- cechy osobowości.

25.

A/ Zapobieganie chorobom przenoszonym droga płciową.

Wszystkim chorobą przenoszonym drogą płciową można skutecznie zapobiegać. Najskuteczniejszą metodą jest wstrzemięźliwość płciowa oraz związek monogamiczny, w którym oboje z partnerów są wierni sobie i zdrowi. Jeżeli jednak ktoś nie chce stosować się powyższych metod należy przestrzegać poniższych zasad, które w dużym stopniu zmniejszą twoje ryzyko zakażeniem:
- używanie prezerwatyw - Zaleca się stosowanie prezerwatyw ze środkiem plemnikobójczym za każdym razem, jeżeli dochodzi do kontaktu seksualnego. Jeżeli używa się prezerwatyw lateksowych nie należy używać substancji na podłożu takich jak wazelina gdyż niszczą one prezerwatywę
- znajomość partnera - Większość przygodnych kontaktów seksualnych z osobą, którą nie znasz zwiększa ryzyko zakażenia chorobą. Nie należy uprawiać seksu z osobą, dopiero, co poznaną.
- wiedza np. chorób przenoszonych drogą płciową - Aby prawidłowo zapobiegać chorobom, które przenoszą się poprzez kontakty seksualne, konieczna jest podstawowa wiedza dotycząca tych chorób.
- nienadużywanie alkoholu - Nadużywanie alkoholu zmniejsza zdolności komunikacyjne i powoduje, że można dokonać nieprawidłowych decyzji, co może zwiększyć ryzyko zakażenia.

26.

A/Wpływ maltretowania i wykorzystywania seksualnego na dziecko na przyszłe losy dorosłego człowieka.

Negatywne skutki uszkodzenia procesu rozwojowego dziecka zaobserwować można natychmiast w postaci różnych objawów psychicznych i fizycznych takich jak: lęk, zaburzenia łaknienia i snu, zaburzenia związane z nastrojem (np. depresja i nadmierna potrzeba uczuć), nadmiernie akcentowane posłuszeństwo lub zamknięcie w sobie, agresywne zachowania (np. destrukcyjne napady furii), odizolowywanie się i unikanie (tworzenie sugestywnych fantazji obrazujących nierzeczywiste życie rodzinne), skargi somatyczne, obgryzanie palców, niepokój, drżenie, jąkanie, problemy w szkole, myśli samobójcze itd.

Doświadczenie przemocy domowej w dzieciństwie powoduje również zmiany w postrzeganiu i umiejętnościach rozwiązywania problemów, takie jak błędne postrzeganie siebie jako przyczyny przemocy sprawcy wobec matki lub używanie zachowań pasywnych (np. zamykanie się w sobie, uległość) albo agresywnych (np. ataki werbalne i/lub fizyczne) zamiast konstruktywnych umiejętności rozwiązywania problemów.

Są również skutki długotrwałe, przejawiające się w życiu dorosłym. Ponieważ ważne cele rozwojowe zostały zaburzone, spowodowane tym ubytki przenoszone są w dorosłość. Dzieci mogą nigdy nie nadrobić pewnych zaległości w nauce lub umiejętnościach kształtowania stosunków międzyludzkich. Ubytki te wpływać będą na ich zdolność utrzymania pracy i podtrzymywania związków. Szczególnie negatywne skutki odczuwają dzieci płci męskiej i one też zagrożone są tym, że w dorosłych związkach intymnych maltretować będą swoje partnerki. Zdarza się, że dzieci te nie czekają z użyciem przemocy na wkroczenie w wiek dorosły (np. stosując ją wobec ofiary, wobec sprawcy, swoich rówieśników lub innych osób dorosłych).

27.

A. Proszę wymienić mechanizmy odpornościowe człowieka

Istnieją dwa rodzaje odporności:

Odporność wrodzona, czyli nieswoista ma za zadanie ochronę organizmu przed wnikaniem do niego groźnych drobnoustrojów i szybkiego niszczenia tych, którym udało się przedostać do jego wnętrza. Jest to podstawowa forma odporności każdego osobnika, uwarunkowana genetycznie.

Odporność nabyta, czyli swoista jest odporności wykształconej wskutek styczności organizmu z rożnymi patogenami. Jej zadaniem jest rozpoznawanie i zwalczanie określonych, specyficznych antygenów. Wyróżniamy dwie drogi realizacji odporności swoistej. Pierwszą z nich jest odporność komórkowa, w której reakcja immunologiczna polega na bezpośrednim atakowaniu chorobotwórczego drobnoustroju przez . Drugim rozwiązaniem jest odporność humoralna, polegająca na wytwarzaniu przez limfocyty specyficznych niszczących cząsteczki patogenne.

Mechanizmy odpornościowe organizmu muszą sprawnie działać na całym jego terenie i mieć możliwość szybkiego dotarcia do wszystkich narządów. Dlatego najważniejsze elementy odpowiedzialne za reakcję immunologiczną są związane z układem krwionośnym i limfatycznym.

28.

A/ Co to jest ewolucja

Ewolucja - biologiczny, polegający na zmianach organizmów w czasie, skutkiem którego jest m.in. powstawanie nowych gatunków. Ewolucję opisuje wiele różnorodnych , funkcjonujących w rożnych . Z tego powodu spotyka się różnorodne definicje jak i wyjaśnienia samego procesu (nie tylko na przestrzeni dziejów i rozwoju samej nauki, ale i obecnie równolegle funkcjonujących). Za główny mechanizm ewolucji uważa się . W skrajnym (zawężonym) przypadku za ewolucję biologiczną uważa się proces polegający na zmianie częstości w organizmów. zwiększają ilość alleli a i zmienia częstość ich występowania

---