Rozdział 3.

Wprowadzenie do HTML

Po zakończeniu rozważań na temat World Wide Web, poznaniu zasad organizacji witryn WWW, przeczytaniu kilkudziesięciu stron i poznaniu wielu nowych pojęć, prawdopodobnie zastanawiasz się, kiedy zaczniesz pisać strony WWW. W końcu po to przecież kupiłeś tę książkę, prawda? Nie będziesz już musiał dłużej czekać! W tym rozdziale stworzysz swoją pierwszą (choć krótką) stronę WWW, poznasz język HTML używany do tworzenia stron WWW oraz zapoznasz się z następującymi zagadnieniami:

• co to jest HTML i do czego będziesz go używał,

• co możesz, a czego nie możesz robić, tworząc strony WWW,

• czym są i do czego służą znaczniki HTML.

Czym jest, a czym nie jest HTML?

Przed przystąpieniem do właściwego tworzenia stron WWW musisz zwrócić uwagę na pewną bardzo istotną sprawę. Otóż powinieneś dowiedzieć się bardzo dokładnie, czym właściwie jest HTML, co możesz zrobić za jego pomocą i, co ważniejsze, czego zrobić nie możesz.

HTML to skrót od angielskiego HyperText Markup Language. Powstał on w oparciu o ję­zyk SGML (ang. Standard Generalized Markup Language), który jest poważnym systemem tworzenia dokumentów. Tworząc strony WWW, nie musisz wiedzieć zbyt wiele o SGML-u, ale znajomość najistotniejszej jego cechy, czyli faktu, iż jest to język opisu struktury strony a nie wyglądu konkretnych jej elementów, może okazać się pomocna. Jeżeli jesteś przyzwy­czajony do graficznych edytorów tekstu typu WYSIWYG (ang. What You See Is What You Get), taka koncepcja może być dla Ciebie czymś zupełnie nowym, tak więc postaram się omówić ją bardzo dokładnie.

HTML opisuje strukturę strony

HTML odziedziczył po swoim przodku, języku SGML, jego najistotniejszą cechę, jest ję­zykiem opisu strony a nie wyglądu poszczególnych jej elementów. Idea polega na tym, że większość dokumentów posiada pewne cechy wspólne, takie jak nagłówki, akapity czy listy. Stąd też przed rozpoczęciem pisania można określić, jakiego typu elementy będą używane i nadać im odpowiednie nazwy (patrz rys. 3.1).

Rysunek 3.1 Elementy dokumentu

Jeżeli kiedykolwiek korzystałeś z edytora tekstu, wykorzystującego arkusze stylów (np. Microsoft Word) lub katalogi akapitów (FrameMaker), robiłeś już coś podobnego. Każdy fragment dokumentu jest tam napisany w konkretnym, wcześniej zdefiniowanym stylu.

W HTML-u zdefiniowany jest pewien określony zestaw stylów, używanych na stronach WWW: nagłówki, akapity, listy i tabele. Dodatkowo zostały zdefiniowane również pewne elementy formatowania znaków, jak, na przykład, pogrubienie. Każdy taki element posiada swoją nazwę i występuje w formie czegoś, co zostało nazwane znacznikiem. Tworząc stronę WWW, nadajesz różnym elementom strony etykiety mówiące: „to jest nagłówek” lub: „to jest element listy”.

HTML nie opisuje układu strony

Style w edytorach tekstu i innych programach do graficznego składu stron nie są tylko naz­wami, przypisanymi do poszczególnych elementów strony, zawierają oprócz tego infor­macje o formatowaniu tych elementów, takie jak rozmiar i styl użytej czcionki, wcięcia, podkreślenia itp. Jeżeli więc napiszesz tekst, który powinien być nagłówkiem, używasz sty­lu Nagłówek, a odpowiednim formatowaniem zajmuje się już program.

HTML nie posuwa się tak daleko. Nie mówi nic na temat tego, jak powinna wyglądać strona, kiedy znajdzie się na ekranie. Znacznik HTML wskazuje tylko, że dany element to nagłówek bądź lista, ale w żaden sposób nie określa, jak ten nagłówek czy lista ma być sformatowana. I tutaj znów można odnieść się do przykładu autora artykułu i osoby składa­jącej tekst — to właśnie ona, a nie autor, decyduje o tym, jaką czcionką wydrukować tytuł i jaki ma być duży. Autor, którym w przypadku stron WWW będziesz Ty, musi martwić się tylko o to, który fragment tekstu ma być tytułem.

Notatka

Choć HTML nie mówi wiele o wyglądzie strony po jej wyświetleniu, to jednak kaskadowe arkusze stylów (w skrócie CSS) dają zaawansowane możliwości formatowania znaczników HTML. Wiele zmian wprowadzonych w języku HTML 4.0 sprzyja wykorzystaniu CSS. Poznawanie arkuszy stylów rozpoczniesz w rozdziale 4. „Zaczynamy od podstaw”, a więcej na ich temat dowiesz się w rozdziale 10. „XHTML i arkusze stylów”.

Przeglądarki WWW, oprócz funkcji pobierania stron z sieci, wykonują także całą pracę związaną z formatowaniem tekstu HTML. Każda przeglądarka, nieważne czy będzie to Lynx, czy też Netscape, po pobraniu pliku z sieci odczytuje (choć może lepszym słowem byłoby: przetwarza) znaczniki HTML, a następnie formatuje tekst i elementy graficzne oraz wyświetla je na ekranie. Przeglądarka posiada przypisane ustawienia, każdemu elementowi strony przypisany jest pewien styl wyświetlania na ekranie. Przykładowo, nagłówki wyświe­tlane są przy użyciu czcionki większej niż reszta tekstu na danej stronie. Przeglądarka dopasowuje szerokość tekstu do aktualnego rozmiaru okna, przenosząc odpo­wiednio wyrazy do nowej linii.

Standardowe ustawienia stylów w przeglądarkach mogą różnić się w zależności od przeglą­darek i platform systemowych. Niektóre z nich mogą korzystać z zupełnie innych czcionek niż pozostałe. I tak, w jednej przeglądarce kursywa będzie wyświetlana, tak jak powinna, czyli jako pismo pochyłe, ale w innych systemach, które nie mają możliwości wyświetlania tego typu czcionki na ekranie, zostanie zastąpiona pokreśleniem. Innym przykładem mo­gą być nagłówki, które zamiast być wyświetlane większą czcionką, będą wypisane wielkimi literami. Dla projektanta stron WWW oznacza to tyle, że strony tworzone przez niego mogą wyglądać bardzo różnie, w zależności od systemu i przeglądarki. Informacje, zawarte na stronie oraz wszystkie połączenia pozostaną niezmienione, różny będzie jedynie wygląd na ekranie. Strona, która wygląda wspaniale w systemie, w którym została zaprojektowana i wykonana, może okazać się beznadziejna (albo nawet kompletnie nieczytelna), kiedy będzie oglądana za pomocą innej przeglądarki na innej platformie systemowej.

Dlaczego akurat tak?

Komuś, kto przywykł do pisania i projektowania na papierze, taka koncepcja może wydać się co najmniej dziwna. Brak kontroli nad układem strony? Cały projekt uzależniony od tego, gdzie strona będzie oglądana? Przecież to straszne! Dlaczego, do licha, jakiś system miałby działać w ten sposób?

Być może przypominasz sobie, że w rozdziale pierwszym pisałam --> [Author:MMP] , iż j edną z największych zalet WWW jest to, że sieć może być dostępna z każdego rodzaju komputera, bez wzglę­du na typ ekranu czy karty graficznej. Najważniejszym celem publikowania czego­kol­wiek na WWW jest to, aby informacje te mogły trafić do jak największej rzeszy odbiorców na całym świecie. Nie możesz przecież liczyć na to, że wszyscy odbiorcy stron będą dyspono­wali takim samym sprzętem jak Ty i na dodatek tak samo skonfigurowanym. WWW bierze te wszystkie różnice pod uwagę i zrównuje w prawach wszystkie systemy i wszystkie prze­glądarki.

WWW jako medium służące do projektowania stron jest nie tylko kolejnym ułatwieniem w porównaniu do pracy na papierze. To zupełnie nowy sposób przekazywania informacji, po­siadający całkiem odmienne założenia i cele, bardzo różne od publikacji papierowych. Naj­ważniejsze reguły projektowania stron WWW, o których będę bezustannie przypominała --> [Author:MMP] w tej k siążce zapisałam poniżej.

Tak	Nie
Zawsze staraj się projektować stronę tak, aby działała w większości przeglądarek. Koncentruj się na dobrej organizacji treści, tak aby była ona przejrzysta i łat­wa do odczytania i zrozumienia.	Projektując stronę WWW nigdy nie opieraj się na tym, jak wygląda ona w przeglądarce, której sam używasz.

W tej książce przedstawię wiele fragmentów kodu w HTML-u wraz z rysunkami, nakazują­cymi wygląd tych stron. W wielu wypadkach będziesz mógł porównać, jak dany przy­kład prezentuje się w różnych przeglądarkach. Przykłady te wyraźnie zademonstrują, jak zróżnicowany może być wyg­ląd tej samej strony w różnych przeglądarkach.

	Pomimo tego, że reguła projektowania stron z ukierunkowaniem na strukturę a nie na wygląd, jest najlepszym sposobem na stworzenie dobrego kodu w HTML-u, przeglądając zasoby WWW, możesz być zaskoczony faktem, że dla autorów sporej większości witryn WWW właśnie wygląd okazuje się być najważniejszy. Na dodatek, są one projektowane z myślą o konkretnej przeglądarce (zwykle jest to Netscape lub Internet Explorer). Nie daj się temu zwieść. Jeżeli będziesz trzymał się sugerowanych przeze mnie reguł, rezultat Twojej pracy będzie dużo lepszy, ponieważ liczba potencjalnych odbiorców prezentowanych informacji będzie nieporównywalnie większa.

HTML jest językiem znaczników

HTML jest językiem znaczników. Pisanie w tego typu języku oznacza tyle, że praca rozpo­czyna się od napisania tekstu, do którego następnie dodawane są specjalne znaczniki, umieszczane wokół słów, zdań i akapitów. Znaczniki określają różne elementy strony i dają różny efekt w różnych przeglądarkach. W następnym podrozdziale przeczytasz więcej o znacznikach i sposobach ich używania.

W języku HTML został zdefiniowany pewien zestaw znaczników, z których możesz korzys­tać. W żadnym wypadku nie możesz tworzyć własnych, nowych znaczników, ale żeby ut­rudnić całą sprawę powiem, że różne przeglądarki obsługują różne zestawy znaczników. Aby to lepiej zrozumieć, spójrz na skróconą historię HTML.

Krótka historia znaczników HTML

Podstawowy zestaw znaczników HTML, będący wspólną częścią wszystkich istniejących kombinacji, jest znany jako HTML 2.0. Jest to dawny standard języka HTML (specyfikacja jest utrzymywana i rozwijana przez W3 Consortium) i zestaw znaczników, obsługiwanych przez wszystkie bez wyjątku przeglądarki. W kilku następnych rozdziałach będziemy mówili właśnie o znacznikach HTML 2.0.

Specyfikacja HTML 3.2 została opublikowana na początku 1996 roku. Aby ją stworzyć, do W3C dołączyło kilka firm programistycznych, w tym: IBM, Microsoft, Netscape Communications Corporation, Novell, SoftQuad, Spyglass oraz Sun Microsystems. Nowości wprowadzone w języku HTML 3.2 obejmowały przede wszystkim: tabele, aplety oraz otaczanie obrazów tekstem. Język ten był w pełni zgodny z wcześniejszym standardem HTML 2.0.

Uwaga

Dodatkowe funkcje, wprowadzone w HTML 3.2, są omówione w dalszej części niniejszej książki. O tablicach dowiesz się więcej w rozdziale 11. „Tabele”. Natomiast w rozdziale 13. „Multimedia: Dodawanie dźwięków, obrazów wideo i innych elementów multimedialnych” zostały przedstawione aplety Javy.

Język HTML 4.0, który pojawił się w 1997 roku, zawierał wiele nowych cech, które w porównaniu z językami HTML 2.0 oraz 3.2 dawały większą kontrolę nad projektem strony. HTML 4.0, podobnie jak HTML 2.0 oraz 3.2, jest tworzony przez Consortium W3 (W3C). Zarówno Internet Explorer 4 jak i Netscape Navigator 4 obsługują znaczną część możliwości standardu HTML 4.0, jednak osoby używające wcześniejszych wersji przeglądarek nie będą mogły korzystać z niektórych możliwości HTML 4.0, takich jak kaskadowe arkusze stylów czy też dynamiczny HTML.

Notatka

Kaskadowe arkusz stylów oraz dynamiczny HTML to dodatkowe technologie współdziałające z HTML, których celem jest zapewnienie większej kontroli nad wyglądem stron WWW. Arkusze stylów zostaną dokładniej omówione w rozdziale 10. „XHTML i arkusze stylów”. W rozdziale 21. „Użycie Dynamicznego HTML-a” znajdziesz natomiast informacje o podstawowych możliwościach dynamicznego HTML-a.

Układy ramek (wprowadzone w Netscape 2.0) oraz ramki wpisane (wprowadzone w Internet Explorerze 3.0) stały się oficjalną częścią specyfikacji HTML 4.0. Układy ramek zostaną bardziej szczegółowo opisane w rozdziale 12. „Ramki i okna połączone”. W tej nowej wersji języka HTML wprowadzono także dodatkowe poprawki związane z formatowaniem i wyświetlaniem tabel. Jednak bez wątpienia najważniejszą zmianą wprowadzoną w HTML-u 4.0 jest jego znacznie ściślejsza integracja z arkuszami stylów.

	Jeżeli jesteś zainteresowany aktualnym stanem prac nad rozwojem HTML-a, prowadzonych w W3 Consortium, zajrzyj pod adres http://www.w3.org/MarkUp/.

Oprócz znaczników, zdefiniowanych w różnych standardach HTML-a, producenci przeglą­darek wprowadzili sporo nowych znaczników, obsługiwanych tylko przez ich oprogramo­wanie. Odpowiedzialność za wprowadzanie nowych rozwiązań spada przede wszystkim na firmy Microsoft oraz Netscape, które oferują wiele nowych możliwości obsługiwanych wyłącznie przez ich przeglądarki.

Skomplikowane to wszystko, prawda? Ale nie martw się, nie Ty jeden się w tym gubisz. Nawet doświadczeni projektanci, twórcy setek stron borykają się z problemem, który zbiór znaczników zastosować, aby osiągnąć równowagę pomiędzy jak najszerszym kręgiem odbiorców (uzyskiwanym dzięki użyciu znaczników HTML 2.0 i 3.2) oraz większą elastycznością projektu, uzyskiwaną kosztem zawężenia grupy przeglądarek obsługujących stosowane rozwiązania (tworzone w języku HTML 4.0 i wykorzystujące rozszerzenia charakterystyczne dla konkretnych przeglądarek). Aby być na bieżąco z wszystkimi nowościami w tej dziedzinie, trzeba poświęcić naprawdę mnóstwo czasu i energii. Kiedy będę przedstawiała jakiś znacznik w tej książce, zawsze załączę przy tym informację, do którego ze standardów HTML-a on należy, jak powszechna jest jego obsługa i jak najlepiej wykorzystać go w różnych przeglądarkach.

Przyszłość z XHTML 1.0

Korzystanie z Internetu nie jest już ograniczone możliwościami sprzętowymi i oprogramowaniem komputera. Łatwy dostęp do Internetu za pomocą WebTV zachęca do spędzania wielu godzin przed ekranem telewizora. Programy zarządzające informacją osobistą (Personal Information Managers) i palmtopy umożliwiają użytkowanie Internetu w czasie podróży. Odpowiedni sprzęt komputerowy umożliwia także korzystanie z sieci osobom niepełnosprawnym. W nowym tysiącleciu Internet stał się efektywnym, powszechnie dostępnym sposobem komunikacji i edukacji.

Wiele nowszych technologii, opracowanych dla urządzeń przenośnych, nie jest w stanie w pełni współpracować ze starszymi specyfikacjami języka HTML. Urządzenia te nie mają takich mocy przetwarzania danych jak komputery stacjonarne, więc są znacznie mniej pobłażliwe dla nieefektywnego kodu programu. Twórcy specyfikacji HTML starali się przystosować do postępujących zmian, lecz ograniczenia, jakim HTML podlega, stawały się coraz bardziej widoczne. Ponieważ obecna specyfikacja HTML wykracza już daleko poza jej możliwości, prawdopodobnie nie powstanie już w przyszłości specyfikacja HTML 5.0 --> [Author:MMP] .

Rozwój Internetu domaga się języka znaczników bardziej elastycznego niż HTML. Zmiany podążają w kierunku XML (skrót od Extensible Markup Languge — elastyczny język znaczników), składnika SGML, umożliwiającego wykorzystanie indywidualnie definiowanych znaczników. I w tym momencie na scenę wkracza XHTML 1.0.

XHTML 1.0, napisany w XML, jest standardem stworzonym z myślą o przyszłości. Zapewne zastanawiasz się teraz, dlaczego czytasz książkę o HTML 4 zamiast o XTML 1.0? Pozwól mi wyjaśnić tą kwestię.

Technicznie języki XHTML 1.0 i HTML 4 są bardzo podobne do siebie. Znaczniki i atrybuty w nich użyte są praktycznie takie same, więc przystosowanie się do specyfikacji XHTML 1.0 wymaga spełnienia jedynie kilku prostych zasad. W niniejszej książce znajdziesz wiele rad, jak stosować różne znaczniki HTML, tak aby strony tworzone przez Ciebie były poprawnie odczytane we wszystkich przeglądarkach internetowych.

Jak wygląda plik HTML

Strony, stworzone w HTML-u to zwykłe pliki tekstowe (ASCII), co oznacza, że nie zawie­rają one żadnych informacji właściwych dla konkretnej platformy systemowej czy progra­mowej. Mogą być odczytywane praktycznie przez każdy edytor tekstów (co w praktyce oznacza, że mogą je odczytywać wszystkie edytory tekstów, o czym jeszcze powiem w dalszej części rozdziału, w podrozdziale pod tytułem: „Programy pomocne w tworzeniu plików HTML”). Plik HTML zawie­ra następujące elementy:

• właściwy tekst strony,

• znaczniki HTML, określające elementy strony, jej strukturę, sposoby formatowania i hiperpołączenia do innych stron lub informacji innego rodzaju.

Większość znaczników ma następującą postać:

<NazwaZnacznika>tekst</NazwaZnacznika>

Nazwa znacznika (tu NazwaZnacznika) ujęta jest w nawiasy kątowe.

Każdy znacznik składa się zasadniczo z dwóch części: znacznika otwierającego i zamykającego, pomiędzy którymi zawarty jest tekst, którego dotyczą. Znacznik otwierający „włą­cza” pewien sposób formatowania (nagłówek, pogrubienie itp.), a zamykający go „wyłącza”. Znacznik otwierający (na przykład, <p> dla początku akapitu) i znacznik zamykający (na przykład, </P> dla końca akapitu) tworzą tzw. element HTML.

		Znaczniki HTML to informacje zawarte w nawiasach kątowych (<>), które definiują elementy strony lub sposób ich formatowania
Ostrzeżenie		Zwróć baczną uwagę na różnicę pomiędzy ukośnikiem (/) i znakiem backslash (\), który jest używany w DOS-ie i Windows jako element nazwy dysku w ścieżce dostępu do pliku (np. C:\WINDOWS). Jeżeli przypad­kiem pomylisz ze sobą te dwa znaki, przeglądarka nie rozpozna znacznika końcowego i niepoprawnie sformatuje stronę.

Nie wszystkie znaczniki HTML mają swój początek i koniec. Niektóre z nich są pojedyn­cze, inne z kolei są swego rodzaju „pojemnikami”, które zawierają pomiędzy nawiasami dodatkowe informacje. Jednak w XHTML-u 1.0 wszystkie znaczniki muszą mieć koniec lub zakończenie. W miarę czytania książki będziesz zapoznawał się z tego typu znacznikami.

Kolejna różnica pomiędzy HTML-em 4.0 oraz XHTML-em 1.0 polega na zapisywaniu znaczników oraz ich atrybutów małymi literami. Znaczniki HTML są niezależne od wielkości liter, co oznacza, że możesz zapisywać je wielkimi, małymi bądź zarówno wielkimi jak i małymi literami. Tak więc <html> oznacza dokładnie to samo co <HTML> i <hTmL>. W XHTML-u 1.0 sprawy mają się zupełnie inaczej, gdyż w tym przypadku wszystkie znaczniki oraz atrybuty muszą być zapisywane małymi literami.

Ćwiczenie 3.1. Tworzenie pierwszej strony HTML

Teraz, kiedy widziałeś już, jak wygląda strona utworzona za pomocą HTML-a, nadszedł czas na stworzenie własnej strony. Rozpocznij od bardzo prostego przykładu, tak abyś mógł dokładnie zrozumieć, na czym to polega.

Do rozpoczęcia pisania kodu w HTML-u nie jest potrzebny serwer WWW, dostawca usług internetowych ani nawet podłączenie do Internetu. Wystarczy tylko jakiś edytor, w którym będziesz pisał kod oraz przeglądarka, abyś mógł ujrzeć efekty pracy. Cała witryna WWW, czyli strony i połączenia między nimi, może powstać z dala od jakiejkolwiek sieci. Właściwie, nie będziesz jej potrzebował, aby zapoznać się z większością materiału z tej książki. O tym, jak opublikować informacje, tak aby były widoczne dla innych, opowiem w dalszej kolejności.

Po pierwsze, będziesz potrzebował edytora tekstów, czyli programu, który zapisuje pliki w formacie ASCII. Ten format to zwykły tekst, nie zawierający żadnego formatowania czcionek i znaków specjalnych. W systemie Windows dobrymi, prostymi (i darmowymi, bo dołączanymi do systemu operacyjnego!) edytorami są takie programy, jak Notatnik, WordPad (Windows 95), Write (Windows 3.x) oraz DOS Edit. Dostępnych jest także wiele programów shareware'owych, przeznaczonych dla systemów DOS, Windows 3.1, Windows 95/98, Windows NT, Macintosh oraz Linux. Jeśli wyświetlisz w przeglądarce witrynę http://www.download.com/ i w polu Search wpiszesz hasło „Text editors”, to odnajdziesz wiele programów, które będziesz mógł skopiować i wykorzystać.

Jeżeli dysponujesz tylko dużym edytorem, takim jak Microsoft Word, nie wpadaj w panikę. Przecież można go używać również, tak jak zwykłego, prostego edytora ASCII, choć jest to trochę bardziej skomplikowane. Kiedy wybierzesz opcję „Zapisz” lub „Zapisz jako...”, uj­rzysz menu z formatami, w których możesz zapisać plik. Jednym z nich powinien być „Plik tekstowy”, „Plik tekstowy ze znakami podziału wiersza” lub „MS-DOS tekst”. Wszystkie te opcje umożliwiają zapisanie pliku jako tekstu ASCII, tak jak zrobiłby to zwykły edytor tekstu. W przypadku plików HTML, jeżeli będziesz miał wybór pomiędzy opcjami „MS-DOS tekst” i „Plik tekstowy”, wybierz „MS-DOS tekst” z opcją „Znaki podziału wiersza”, jeżeli taka jest dostępna.

	Należy być bardzo ostrożnym, korzystając z zaawansowanych edytorów tekstu do tworzenia kodu HTML. Wiele z nich posiada własne mechanizmy do generowania kodu HTML i XML. Wykorzystanie narzędzi tego typu może doprowadzić od uzyskania niespodziewanych wyników lub plików, które będą zachowywać się niezupełnie tak, jak powinny. Jeżeli wpadniesz w kłopoty przez edytor tekstów, spróbuj posłużyć się zwykłym edytorem ASCII, powinno pomóc.

Pewnie zapytasz teraz, co z tym mnóstwem darmowych i komercyjnych edytorów HTML, o których mówi się, że są bardzo pomocne w tworzeniu stron WWW? Większość z nich to właściwie zwykłe edytory ASCII, posiadające dodatkowe przyciski, które umożliwiają wstawianie znaczników. Jeżeli posiadasz jeden z tych edytorów, proszę bardzo, możesz go używać. Ale jeżeli posiadasz bardziej złożony edytor, ukrywający znaczniki HTML, odłóż go na bok na jakiś czas i skorzystaj z edytora ASCII. W dodatku A, pod tytułem: „Inne źródła informacji”, w podrozdziale „Edytory i konwertery HTML”, podane zostały adresy witryn, na których możesz znaleźć zarówno darmowe, jak i komercyjne edytory HTML pracujące w wielu różnych systemach operacyjnych.

Uruchom edytor i wpisz poniższy kod. W tej chwili nie musisz jeszcze rozumieć znaczenia tego, co piszesz. Wszystkiego dowiesz się z dalszej lektury tego rozdziału. To jest tylko prosty przykład, w sam raz na początek.

<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN"
"http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/transitional">
<HTML>

<HEAD>

<TITLE>Mój pierwszy dokument</TITLE>

</HEAD>

<BODY>

<H1>To jest dokument HTML</H1>

</BODY>

</HTML>

Po utworzeniu pliku HTML zachowaj go na dysku. Jeżeli używasz edytora typu Microsoft Word, pamiętaj, aby wybrać opcję „Zapisz jako” i zapisać plik w formacie tekstowym. Wybierając nazwę pliku, zastosuj się do poniższych reguł.

• Plik powinien posiadać rozszerzenie .html (.htm w systemie DOS lub Windows 3.x), na przykład, mojplik.html, tekst.html lub index.htm. Większość oprogramowania wykorzystywanego do pracy w sieci WWW wymaga tego rozszerzenia, tak więc dobrze jest od razu wyrobić sobie nawyk używania go.

• 
  Nazwy powinny być krótkie i proste. Nie używaj spacji i znaków specjalnych, cyfry i litery w zupełności wystarczą.

Ćwiczenie 3.2. Oglądanie strony

Teraz, kiedy plik z kodem HTML jest już gotowy, możesz uruchomić przeglądarkę. Pod­łączenie do sieci nie jest w tym momencie potrzebne, bowiem nie będziesz się łączył z żadnym zdalnym serwerem. Przeglądarka lub inne oprogramowanie sieciowe może wysy­łać na ekran komunikaty, skarżące się na brak połączenia, ale szybko powinny one przestać się pojawiać i pozwolić na dalszą pracę.

W Windows 3.1 korzystanie z przeglądarki na komputerze, który nie jest podłączony do sieci jest dużo bardziej skomplikowane niż w innych systemach. Wie­le przeglądarek (w tym niektóre wersje Netscape'a) nie działa bez sieci, sku­tecznie blokując dostęp do lokalnych plików. Spróbuj uruchomić przeglądarkę i sprawdź, czy będzie się zachowywała w ten sposób. Jeżeli masz pecha i tak właśnie jest, można spróbować to obejść na kilka sposobów. Spróbuj urucho­mić oprogramowanie sieciowe (Trumpet Winsock lub Chameleon), ale nie uru­chamiaj połączenia. W przypadku wielu przeglądarek powinno to wystarczyć. Jeżeli jednak taki sposób nie pomaga, będziesz musiał zastąpić plik winsock.dll z katalogu Windows plikiem null sock — specjalnym plikiem, który sprawia, że komputer myśli, iż jest podłączony do sieci. Plik ten, o nazwie nullsock.dll, znajduje się na krążku CD, dołączonym do książki. Uwaga, użytkownicy Netscape'a powinni skorzystać z pliku mozock.dll. W pierwszej kolejności należy zabezpieczyć oryginalny plik winsock.dll, przecież będziesz musiał przywrócić pierwotne ustawienia, chcąc podłączyć komputer do sieci. Następnie zmień nazwę pliku null sock na winsock.dll i skopiuj go do katalogu Windows. Z takim „podstawionym” plikiem powinie­neś już bez problemów korzystać z przeglądarki bez podłączenia do sieci (wciąż mogą pojawiać się komunikaty o błędach, ale generalnie powinna działać). Aby odtworzyć wszystko w początkowej postaci, ponownie nadaj plikowi winsock.dll nazwę nullsock.dll lub mozock.dll, a następnie skopiuj oryginalną bibliotekę winsock.dll z folderu systemu Windows.

Gdy już uda się uruchomić przeglądarkę, poszukaj opcji menu lub przycisku o nazwie „Ot­wórz plik”, „Otwórz lokalny” lub po prostu „Otwórz”. Wybór tej opcji pozwoli Ci na prze­glądanie lokalnego dysku. Polecenie „Otwórz plik” (lub jego odpowiednik) powoduje, że prze­glądarka odczytuje plik HTML z dysku lokalnego, a następnie przetwarza go i wyświe­tla tak samo, jak pliki otrzymywane z sieci WWW. Opcja ta umożliwia tworzenie i testowa­nie stron HTML w zaciszu własnego domu.

Jeżeli w tym momencie nie zobaczysz czegoś, co będzie przypominało stronę, przedstawio­ną na rys. 3.2 (jeżeli zauważysz, że czegoś brakuje lub jeżeli cały tekst będzie wyglądał tak, jak nagłówek), wróć do edytora tekstów i porównaj plik z treścią przykładu. Upewnij się, czy wszystkie znaczniki mają swoje zakończenia i czy każdy znak < posiada swój odpo­wiedni znak >. Nie musisz w tym celu wychodzić z przeglądarki — wykonaj poprawki i za­chowaj plik ponownie pod tą samą nazwą.

Rysunek 3.2 Przykładowy plik HTML

Następnie wróć do przeglądarki i odszukaj przycisk lub pozycję w menu o nazwie „Odśwież” (w Internet Explorerze) lub „Refresh” (w Netscape Navigatorze). Przeglądarka odczyta nową wersję pliku, no i proszę, w ten sposób możesz przeglądać i edytować plik aż do momentu, kiedy będzie taki, jak chcesz.

Jeżeli w przeglądarce pojawi się treść zapisana w HTML-u a nie sformatowany dokument z rysunku 3.4, upewnij się, czy plik ma rozszerzenie .htm lub .html. Rozszerzenie jest dla prze­glądarki niesłychanie istotną informacją, mówi jej bowiem, że ma traktować czytany plik jako HTML, stąd też musisz być w tym miejscu bardzo uważny.

Jeżeli strona wygląda naprawdę źle, to znaczy, jeżeli jest pusta lub zawiera jakieś dziwne znaki, oznacza to, że coś jest nie w porządku z plikiem źródłowym. Jeśli utworzyłeś go za pomocą zaawansowanego edytora tekstu, otwórz plik HTML w edytorze ASCII. Może się zdarzyć, że nie będziesz mógł odczytać tego pliku lub też zamiast kodu HTML pojawią się jakieś niezrozumiałe znaki, będzie to oznaczało, że zapisałeś plik w niewłaściwym formacie. W takiej sytuacji musisz przejść do edytora, w którym utworzyłeś plik i zapisać go ponownie jako zwykły tekst. Później spróbuj ponownie obejrzeć stronę w przeglądarce. Jeżeli nadal nie wszystko będzie w porządku, powtarzaj te czynności aż do osiągnięcia po­żądanego efektu.

Krótka uwaga na temat formatowania

W trakcie przetwarzania strony przez przeglądarkę wszelkie próby formatowania dokonane ręcznie, to znaczy dodatkowe spacje, znaki tabulacji, znaki końca akapitu itp., są ignorowa­ne. Jedyną rzeczą, wpływającą na formatowanie strony są znaczniki HTML. Jeżeli poświę­cisz mnóstwo czasu na skrupulatne formatowanie tekstu w pliku tekstowym, tworząc przejrzyste akapity i nagłówki czy też równiutkie kolumny liczb, ale nie umieścisz między tym wszystkim żadnego znacznika, przeglądarka pokaże cały tekst jako jeden akapit i cały wysiłek pójdzie na marne.

	Jedynym wyjątkiem od tej reguły jest znacznik <PRE> — zapoznasz się z nim w rozdziale 6., zatytułowanym „Więcej o formatowaniu tekstu w HTML-u”.

Wielką zaletą ignorowania wszelkich niewidocznych znaków (spacji, tabulacji i znaków końca akapitu) jest to, że znaczniki mogą być umieszczane w dowolnym miejscu.

Poniższe przykłady, choć z pozoru różnią się od siebie, dadzą identyczny efekt w przeglą­darce. Przekonaj się o tym sam.

<H1>Jeśli miłość karmi się muzyką, nie przestawaj grać.</H1>

<H1>

Jeśli miłość karmi się muzyką, nie przestawaj grać.

</H1>

<H1>Jeśli miłość karmi się muzyką, nie przestawaj grać. </H1>

<H1> Jeśli miłość karmi się muzyką, nie przestawaj grać. </H1>

Programy pomocne
w tworzeniu plików HTML

W tej chwili cała teoria znaczników może wydawać Ci się prawdziwym koszmarem, szczególnie, jeżeli nie do końca zrozumiałeś pierwszy przykład (nie przejmuj się tym — ja również miałam z nim małe problemy, pomimo tego, że sama go napisałam). Przecież nie sposób zapamiętać wszystkich znaczników, a wstawianie ich we właściwej kolejności to strasznie męcząca praca.

Na rynku freeware i shareware istnieje mnóstwo programów do edycji plików HTML. Większość z nich to edytory tekstu, wzbogacone o przyciski lub opcje menu, które umożli­wiają wstawianie do tekstu odpowiednich znaczników. Programy te są bardzo pożyteczne z następujących względów: dzięki nim nie musisz pamiętać wszystkich znaczników i nie musisz tracić czasu na ich wpisywanie.

A co z edytorami graficznymi typu WYSIWYG (ang. What You See Is What You Get)? Jest ich przecież tak wiele na rynku. Problem polega na tym, że tak naprawdę pojęcie WYSIWYG nie ma zastosowania w przypadku HTML-a, bowiem rezultat końcowy jest uzależniony od przeglądarki.

A zatem, jeśli tylko zdajesz sobie sprawę z tego, że wyniki wykorzystania edytorów WYSIWYG mogą być różne, to będziesz mógł ich używać do tworzenia prostych dokumentów HTML. Jednak w przypadku tworzenia profesjonalnych witryn WWW oraz wykorzystywania zaawansowanych możliwości języka HTML, programy tego typu okazują się niewystarczające i trzeba sko­rzystać ze zwykłego edytora ASCII. Jeżeli nawet zamierzasz wykonać część pracy za pomo­cą tego typu edytora, radzę Ci, abyś na jakiś czas go odstawił i przebrnął przez przedsta­wiane przeze mnie przykłady, korzystając z edytora ASCII, co pomoże Ci dobrze poznać i zrozumieć zasady działania HTML-a.

Oprócz zwyczajnych edytorów HTML oraz edytorów WYSIWYG, na rynku można znaleźć także programy do konwer­sji, które zamieniają pliki wielu popularnych edytorów tekstu na kod HTML. Posiadając odpowiedni zestaw szablonów, możesz pisać tekst w swoim ulubionym edytorze, a następ­nie przekształcić gotowy dokument do formatu HTML.

W wielu przypadkach programy do konwersji mogą okazać się niezmiernie przydatne, szczególnie, jeżeli posiadasz sporą ilość gotowych dokumentów, które trzeba jak najszybciej opublikować w sieci WWW. Jednakże występują tu te same problemy, o których wspo­minałam przy omawianiu edytorów WYSIWYG, ostateczny wygląd jest mocno uzależniony od przeglądarki, a wiele zaawansowanych możliwości edytorów nie da się bezpośrednio przełożyć na HTML, który posiada jednak pewne ograniczenia. Żadna konwersja nie zmusi HTML-a do robienia czegoś, czego jeszcze nie potrafi. Jeżeli program konwersji natrafi na coś, czego nie można zapisać za pomocą znaczników HTML-a, na pewno sam automatycz­nie nie rozwiąże tego problemu (a jeżeli będzie próbował, może to przynieść dziwne rezul­taty, które będziesz musiał jeszcze długo ręcznie poprawiać).

Jak już wspominałam, w dodatku A znajdziesz wiele adresów witryn WWW poświęconych edytorom HTML aktualnie dostępnym na rynku. Jak na razie, jeśli dysponujesz prostym edytorem HTML, będziesz go mógł wykorzystać do tworzenia przykładów podanych w niniejszej książce. Nawet jeśli dysponujesz wyłącznie edytorem tekstów, to też nie będziesz miał żadnego problemu, po prostu będziesz musiał trochę więcej pisać.

Podsumowanie

W niniejszym rozdziale nauczyłeś się pewnych podstawowych pojęć związanych z językiem HTML oraz definiowania dokumentu tekstowego jako strony WWW. Dowiedziałeś się także odrobinę o historii HTML i powodach, dla których specyfikacja tego języka była zmieniana kilka razy od czasów jego powstania. Za pomocą znaczników struktury strony, tytułu i nagłówka utworzyłeś swoją pierwszą stronę. Nie było aż tak źle, nieprawdaż? W następnej lekcji pogłębisz swoje wiadomości, dowiadując się więcej o dodawaniu nagłówków, tekstu i list do swojej strony.

Warsztat

Skoro masz już za sobą małe wprowadzenie do HTML i utworzyłeś już swoją pierwszą stronę, mam dla Ciebie kilka ćwiczeń, które pomogą Ci lepiej zrozumieć omawiany materiał. Najpierw przygotowałam kilka pytań i odpowiedzi związanych z formatowaniem w HTML, po których nastąpi króciutki quiz, odpowiedzi znajdziesz na końcu. Ćwiczenia zachęcą Cię do wypróbowania kodu nieco bardziej zaawansowanej strony WWW.

Pytania i odpowiedzi

16. Czy mogę w dowolny sposób sformatować tekst w HTML?

15. Możesz w pewien sposób sformatować ciąg znaków, na przykład, wprowadzić kilka słów czcionką pogrubioną. Znaczniki w HTML 3.2 (poprzedniku HTML 4.0) umożliwiły zmianę rozmiaru i koloru czcionek w tekście (użytkownikom używającym przeglądarek, które rozpoznają znaczniki, m.in. przeglądarki Netscape i Microsoft Internet Explorer). Znaczniki utorowały drogę dla formatowania arkuszy stylów (CSS) w HTML 4.0. W rozdziale 6. poznasz więcej technik związanych z formatowaniem tekstu.

16. Używam systemu Windows. Mój edytor tekstowy nie umożliwia zapisania pliku tekstowego w żadnym innym formacie, oprócz .txt. Jeśli jako nazwę pliku wpiszę index.html, mój edytor zapisze go jako index.html.txt. Co mogę w tej sytuacji zrobić?

15. Możesz zmienić nazwę pliku już po jego utworzeniu, tak aby zawierał rozszerzenie html lub htm. Jeśli jednak będziesz musiał zmienić nazwy większej ilości plików, będzie to nieco męczące. Do tworzenia stron WWW mógłbyś w takim razie używać innego edytora tekstowego lub edytora HTML.

Quiz

1. Co oznacza wyrażenie HTML?

2. Jaka jest podstawowa funkcja HTML?

3. Dlaczego HTML nie określa układu strony?

4. Która wersja HTML-a obsługuje znaczniki akceptowane przez wszystkie przeglądarki?

5. Jaka jest podstawowa struktura znacznika HTML?

Odpowiedzi

1. HTML oznacza Hypertext Markup Language.

2. HTML definiuje zestaw podstawowych stylów dla stron WWW (nagłówki, paragrafy, listy, tablice, styl znaków, itd.).

3. HTML nie określa układu strony, ponieważ jest zaprojektowany tak, aby był niezależny od systemu. Uwzględnia różnice pomiędzy różnymi systemami i w jednakowy sposób traktuje wszystkie przeglądarki i systemy.

4. Znaczniki akceptowane przez wszystkie przeglądarki znajdują się w specyfikacji HTML 2.0, najstarszym standardzie języka HTML. Jest to zestaw znaczników, które wszystkie przeglądarki muszą obsługiwać. Znaczniki HTML 2.0 mogą być używane wszędzie.

5. Większość znaczników HTML posiada znacznik otwierający i zamykający, zaś pomiędzy nimi znajduje się tekst objęty działaniem znacznika. Znaczniki są zawarte w nawiasach (< >). Znacznik początkowy inicjuje daną funkcję, a następnie znacznik końcowy, poprzedzony ukośnikiem (/), kończy jej działanie.

Ćwiczenia

1. Przed rozpoczęciem projektowania własnych stron, z pewnością warto obejrzeć istniejące już strony. Na szczęście, pod ręką masz mnóstwo materiałów źródłowych. Każda ze stron odczytywanych w Twojej przeglądarce jest zapisana w formacie HTML. (Prawie nigdy nie oglądasz kodu źródłowego załadowanej strony — wszystko, co jest widoczne na stronie, to już wynik przetworzonego kodu).

Większość przeglądarek WWW umożliwia Ci obejrzenie źródłowego kodu HTML wyświetlanej strony. Przykładowo, jeśli używasz przeglądarki Internet Explorer 5.0, kod źródłowy wyświetlanej strony możesz zobaczyć za pomocą opcji Widok|Źródło. W przeglądarce Netscape Navigator/Communicator wybierz opcję View|Page Source.

	W niektórych przeglądarkach nie można podglądać kodu źródłowego wyświetlanej strony, lecz wciąż można zapisać daną stronę w pliku na dysku lokalnym. Podczas zapisywania, w oknie dialogowym pojawia się lista dostępnych formatów, przykładowo Text, Postscript, lub HTML. Aby obejrzeć kod HTML, możesz zapisać daną stronę w pliku formatu HTML, a następnie otworzyć ten plik w edytorze tekstowym lub edytorze HTML.

Spróbuj załadować typową stronę główną i obejrzeć jej źródło. Przykładowo, rysunek 3.3 przedstawia stronę główną popularnego portalu AltaVista, dostępną pod adresem http://www.altavista.com/.

Źródłowy kod HTML strony głównej portalu AltaVista został przedstawiony na rysunku 3.4.

2. Obejrzyj kody źródłowe ulubionych stron WWW. Powinieneś już zauważać pewne podobieństwa w sposobie organizacji stron i rozpoznawać używane znaczniki HTML. Bardzo wiele o HTML-u można nauczyć się, porównując kod źródłowy z tekstem wyświetlonym w przeglądarce.

Rysunek 3.3 Strona główna AltaVista
Rysunek 3.4 Fragment kodu źródłowego HTML

92

HTML 4 - Vademecum profesjonalisty

93

Zaczynamy od podstaw

ostatnie zdanie jest nie do końca zrozumałe

3

---