METODYKA NAUCZANIA I WYCHOWANIA OSÓB Z GŁĘBSZĄ NIEPEŁNOSRPAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ

Dr Agnieszka Żyta

Wykłady semestr IV Oligofrenopedagogika

Wykład 23.02.2010 r.

GŁĘBSZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKRUALNA

PODEJŚCIE DAWNIEJ	PODEJŚCIE DZIŚ
- piętnująca kara za grzechy;	- przypadek statyczny, biologia człowieka, najczęściej przyczyna tkwi w organizmie;
- niepełnosprawność intelektualna jest nieuleczalną chorobą;	- stan funkcjonowania człowieka, który poddaje się działaniu rehabilitacyjnym;
- osoby niepełnosprawne intelektualnie mieszkały w specjalnych ośrodkach, przytułkach;	- żyją w własnym środowisku, domach chronionych;
- cały człowiek jest niepełnosprawny;	- główne problemy dotyczą tworzenia pojęć, kojarzenia, uczenia się, rozumienia. Duża część osób dobrze funkcjonuje w otoczeniu społecznym, mają problemy z inteligencją matematyczno - logiczną, werbalno - lingwistyczną; dobra inteligencja emocjonalna, sfera fizyczno - ruchowa, rytmiczno - słuchowa; wzrokowo - przestrzenna;
- jedyne, co można zrobić, to zamknąć osoby w izolowanych zakładach, z daleka od ludzi. Aby inne osoby nie patrzyły na ogrom nieszczęść;	- jedyne, co zapewnia rzeczywisty rozwój i rozwój potencjału to życie w rodzinnym domu. Powinni pełnić określone role, korzystać z dóbr dostępnych dla wszystkich ludzi;
- osobę należy zabrać do instytucji całodobowej, zamknąć;	Należy wszechstronnie wspierać rodzinę, aby jak najdłużej mogła opiekować się dzieckiem, właściwy stosunek do osoby niepełnosprawnej;
- osoby niepełnosprawne intelektualnie są wiecznymi dziećmi, nieodpowiedzialnymi;	- osoby mające takie same potrzeby, jak inni ludzie;
- dziwne zachowania są skutkiem upośledzenia;
- osoby pozbawione normalnych potrzeb;	- osoby mające takie same potrzeby jak inni;
- dziwne zachowania są skutkiem upośledzenia;	- często dziwne zachowania są spowodowane frustracją i lękiem;
- nie ma różnicy między niepełnosprawnością umysłową, a chorobą psychiczną;	- niepełnosprawność intelektualna jest stanem wymagającym rehabilitacji, a chorobę psychiczną leczy się farmakologicznie;
- podejście do osób miało charakter opiekuńczy z koncentracją na deficytach i dysfunkcjach;	- podejście całościowe, nacisk kładzie się na mocne strony (punkt Archimedesowi), max integracji, włączanie z formy życia społecznego;
- celem starań jest opieka;	- celem starań jest szansa i jakość życia;

¾ osób na 1000 urodzeń

PRZYCZYNY GŁĘBOKIEJ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ

• nieprawidłowości w budowie mózgu;

• przyczyn genetycznych;

• niedożywienie matki w czasie ciąży;

• zakażenia w czasie ciąży;

• zakażenia po urodzeniu się dziecka (zapalenie opon mózgowych);

• czynniki okołoporodowe;

• czynniki mechaniczne, fizyczne, chemiczne;

• wpływ alkoholu;

• kobiety coraz później decydują się na dziecko;

• leki (talidomid);

GŁÓWNE PROBLEMY ZWIĄZANE Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ

• zaburzenia tempa dojrzewania różnych układów;

• nieharmonijny rozwój dziecka;

• trudności w sferze intelektualnej;

• zaburzone rozumienie;

• zaburzone komunikowanie się (zwłaszcza werbalnego);

• problemy z uwagą i pamięcią;

• labilność emocjonalna;

• brak empatii;

• występowanie dodatkowych wad sprzężonych (wady postawy, słuchu, serca);

• stereotypowe ruchy;

CO JEST POTRZEBNE OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM INTELEKTUALNIE (DZIECIOM):

• wczesne rozpoznawanie, diagnoza, stworzenie programu;

• zapewnienie kompleksowej, wielospecjalistycznej pomocy terapeutycznej;

• zapewnienie kontaktów z grupą rówieśniczą;

• zapewnienie obowiązku szkolnego. Edukacja nieodrywająca dziecka od rodziny;

• zapewnienie uczestnikom rekreacji;

• leczenie schorzeń towarzyszących;

• zapewnienie młodzieży poradnictwa zawodowego;

Wykład 9.03.2010 r.

SYSTEM OPIEKI DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POLSCE

(materiały dodatkowe do wykładu „Edukacja osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną w Polsce - przeszłość teraźniejszość, przyszłość”, „Opieka wychowanie i edukacja dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w Rosji”, „Kształcenie osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną - pomiędzy teorią i praktyką” - dr Agnieszka Żyta)

Wskaźniki do pracy z dziećmi z głęboką niepełnosprawności intelektualną, wg Pileckiego, Olszewskiego, i Żurek

1. wszechstronne poznanie osoby z którą będziemy pracować oraz poznanie środowiska w której ono żyje;

2. utrzymywanie kontaktów z rodzicami lub opiekunami;

3. bądź uważny, obserwuj zachowanie się dziecka, i szukaj sposobu kontaktu z tym dzieckiem;

4. szukaj przyczyn konkretnych reakcji, likwiduj objawy

5. zwrócenie uwagi na tym, czego uczymy się od osoby niepełnosprawnej;

6. zastosuj zasadę indywidualizacji;

7. unikanie pośpiechu w pracy;

8. używaj przystępnego języka (instrukcje krótkie, proste, jednoznaczne);

9. treści powinny być powiązane z tym, co się aktualnie dzieje i z aktualnymi przeżyciami dziecka;

10. stosowanie zasady stopniowania trudności;

11. stworzenie okazji do osiągnięcia sukcesów, aby ta osoba osiągnęła sukces na swoją miarę

12. usuwanie bodźców rozpraszających uwagę;

13. opisywanie słowami czynności podopiecznego i terapeuty;

14. stosowanie strukturyzacji aktywności podopiecznego w ciągu dnia, wprowadzenie drobnych zwyczajów i rytuałów

15. konsekwencje w wymaganiach i postępowaniu;

16. poszukiwanie sposobów uaktywniania podopiecznego;

17. miła i pogodna, serdeczna, atmosfera podczas zajęć;

18. pomoc w poznawaniu świata za pomocą różnych zmysłów;

19. stwarzanie okazji do kontaktów z rówieśnikami, także z pełnosprawnymi;

20. stwarzanie sytuacji pozwalających na systematyczne opanowywanie umiejętności;

21. zachęcanie do podejmowania różnorodnych aktywności i stosowania różnych wzmocnień;

Ważne dla dobrego terapeuty

22. stałe kształcenie, poszerzanie wiedzy, poszukiwanie nowych metod pracy z uczniem;

Rys historyczny kształcenia osób niepełnosprawnych w stopniu głębokim

Pierwsze szkoły dla osób niepełnoprawnych intelektualnie w Polsce powstały w XVI wieku - zakłady typu opiekuńczego. Łódź, Warszawa, Poznań - pierwsze szkoły państwowe dla osób z lekkim upośledzonych umysłowo.

Głębiej upośledzonych umysłowo zapewniało się tylko opiekę, ale nie naukę. Po II wojnie tworzono zakłady zamknięte.

Pierwsza szkoła dla głębiej niepełnosprawnych intelektualnie powstała w 1963 roku w Warszawie - Komitet Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski.

Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzonych Umysłowo (PSOUU).

Przełom dla osób upośledzonych umysłowo w latach 90.

1994 r. - uchwalenie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego; zobowiązano do

rehabilitacji dzieci i młodzieży głęboko upośledzonych umysłowo;

1993 r. - pierwszy program M. Kwiatkowskiej o Wspomaganiu Rozwoju Dzieci

Głęboko Upośledzonych;

30 styczeń 1997 r. - rozporządzenie przez MEN regulujące organizację zajęć

rewalidacyjnych dla osób głęboko upośledzonych umysłowo;

Zmiany dotyczące kształcenia osób głęboko upośledzonych lub ze sprzężeniami wprowadzone 30 stycznia 1997r.:

3 - 25 r.ż. - obowiązek szkolny dla osób głęboko upośledzonych lub ze sprzężeniami;

- wszechstronny rozwój

- wspomagania rozwoju;

Zajęcia rewalidacyjne realizowane w Ośrodkach Rewalidacyjno - Wychowawczych w OREW.

Zajęcia prowadzi psycholog lub pedagog.

4 h zajęć zespołowych, 2 h zajęć indywidualnych;

Liczba osób z zespole: 2 - 4 osoby;

Zajęcia prowadzone z tymi osobami

1. nauka nawiązywania kontaktów;

2. kształtowanie sposobu komunikowania się z otoczeniem;

3. usprawnianie ruchowe i psychoruchowe w zakresie małej i dużej motoryki;

4. wyrabiania orientacji w schemacie własnego ciała i w orientacji przestrzennej

5. wdrażanie do samodzielności w różnych sferach życia;

6. rozwijanie zainteresowań z otoczeniem, wielozmysłowe poznanie tego otoczenia;

7. kształtowanie umiejętności współżycia w grupie;

8. nauka celowego działania;

wykład 23.03.2010 r.

WCZESNA INTERWENCJA I WCZESNA STYMULACJA ROZWOJU OSÓB Z GŁĘBSZĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ

Reakcje rodziców na urodzenie się dziecka zagrożonego niepełnosprawnością intelektualną:

1. szok - negatywne uczucia wobec dziecka i siebie; poczucie winy i lęku,

odrzucanie dziecka;

2. kryzys emocjonalny - depresja, wegetatywne objawy, zaprzeczanie przed

sobą, smutek, przygnębienie, poczucie bezsilności;

3. okres pozornego przystosowania się - nierealistyczny obraz dziecka;

heroiczne wysiłki, by zlikwidować zaburzenia;

4. faza konstruktywnego przystosowania się - akceptacja dziecka, takim jakim

jest; miłość, wsparcie;

WPŁYW OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ NA FUNKCJONOWANIE RODZINY WG FARBER:

1. tragiczny kryzys życiowy - ujemne emocje u rodziców, lęk przed przyszłością swoją i dziecka, zmiana definicji na „mam dziecko niepełnosprawnego”;

2. kryzys organizacji roli - dużo opieki i czasu; problemy z pielęgnacją i opieką; duża ilość obowiązków, nie wywiązując się z innych ról społecznych; konflikt wybierania wyboru; rozwody, wsparcie; oddanie dziecka;

Wielkość kryzysu zależy od wyższego statusu materialnego. Większy szok notuje się u osób z wyższym wykształceniem.

KRYZYSY EMOCJONALNE WG WALFERSBERGER:

1. kryzys nowości - antycypacja (przewidywanie), niezrealizowane oczekiwania; wpływ ma tutaj, jak została przekazana informacja;

2. kryzys osobistych wartości - rodzice zdają sobie sprawę, że o osobie niepełnosprawnej przypisuje się negatywne cechy przez społeczność; ambiwalentny stosunek dziecka - mają kochać kogoś kto nie ma cech pozytywnych;

Sposoby radzenia sobie z negatywną oceną społeczeństwa:

* zaprzeczanie - rodzice uważają, że to przejściowa choroba lub nie widzą nic

niepokojącego;

* obwinianie siebie za fakt urodzenia się dziecka niepełnosprawnego;

* nadopiekuńczość - przekonują siebie, że stosunek do dziecka jest właściwy;

3. kryzys rzeczywisty - dziecku trzeba zapewnić odpowiednią opiekę i

rehabilitację; podłożem są warunki ekonomiczne i społeczne u tych rodzin;

nie mogą się pogodzić z myślą, że nie wszyscy akceptują ich dziecko;

Wykład 20.04.2010 r.

PROBLEMY RODZIN:

1. problemy psychiczne - jak zaakceptować dziecko?, brak poczucia wsparcia od otoczenia, konflikty między małżonkami, problemy z pozostałymi dziećmi, lęk przed następną ciążą, lęk przed przyszłością;

2. problemy społeczne - zmniejszenie ilości kontaktów towarzyskich, odsuwanie się od ludzi, od tych rodzin, rezygnacja z pracy jednego rodzica, problem z odnalezieniem się w pełnieniu innych ról społecznych, obawa przed chodzeniem w miejsca publiczne;

3. problemy materialne - wielkie nakłady finansowe;

POTRZEBY RODZIN:

1. rzetelne informacje na temat ośrodków - gdzie?, co?, i jak?;

2. pomoc psychologiczna w sytuacjach kryzysowych;

3. dostęp do czasopism;

4. dostęp do wczesnej diagnozy, wczesnej interwencji;

5. możliwości wyboru optymalnej formy kształcenia;

6. rewalidowanie całych rodzin;

FORMY DOSTĘPNE RODZINOM:

1. formy instytucjonalne -

• instytucje oświatowe - poradnie psychologiczno - pedagogiczne, przedszkola, szkoły specjalne

• placówki służby zdrowia - poradnie genetyczne, poradnie dla dzieci zdrowych i chorych, oddziały specjalistyczne, domy pomocy społecznej;

• stowarzyszenia rodziców i organizacje pozarządowe - PSNaRzUU, Bardziej Kochani, Olimpiady Specjalne - Polska, Strzał w 10;

2. pedagogizacja rodziców - informatory, strony www;

3. oddziaływania psychopedagogiczna - rozwijanie interakcji z dzieckiem i innymi członkami;

WCZESNA INTERWENCJA

- od urodzenia do pójścia do szkoły;

ETAPY WCZESNEJ INTERWENCJI:

1. wczesne wykrywanie - wczesne rozpoznanie, rozwianie wątpliwości;

2. wczesna diagnoza - medyczna, psychologiczna, edukacyjno - społeczna;

3. wczesna interwencja - działania celowe skierowane na dziecko, rodzinę;

ZADANIA:

1. wsparcie rodziców w radzeniu sobie;

2. co robić w konkretnych sytuacjach;

3. instruktaż i porady na temat rozwoju i potrzebnych działań;

4. dostarczenie wiedzy o pomocach;

5. usprawnianie rozwoju motorycznego, zabawy, mowy, języka, samoobsługi, rozwoju socjalnego;

6. zapobieganie pogłębianiu się niepełnosprawności;

7. nie dopuszczanie do pogłębiania się opóźnień;

8. zredukowanie maksymalne skutków upośledzenia;

Ma miejsce w ośrodkach.

PROGRAMY:

• programy usprawniające psychoruchowe dziecko - Vojty, NDT - Bobbath, Pëto, Glena Domana - rozwój ruchowy;

• zajęcia na basenie;

• hipoterapia;

• dogoterapia;

• hipoterapia sensoryczna;

• pracuje się z rodzicami poprzez zabawę uczy się, jak usprawniać jego samodzielność;

GRUPY, KTÓRE PODLEGAJĄ WCZESNEJ INTERWENCJI:

1. rodziny, w których stwierdzono poważne wady rozwojowe, zaburzenia metaboliczne, genetyczne, zmysłów;

2. rodziny dzieci należących do „grup ryzyka”, okołoporodowego, po urodzeniu, występują niepokojące objawy;

3. rodziny, którzy są zaspokojeni opóźnieniem tempa i dynamiki rozwoju dziecka;

ZAJĘCIA Z WCZESNEJ INTERWENCJI:

• krótkie zajęcia (maksymalnie ½ godziny);

• tylko z kilkoma dziećmi;

• 4 dni w tygodniu;

• realizowany indywidualny program;

• kursy, szkolenia dla rodziców;

• warsztaty dla rodzeństwa;

FORMY PRACY W WCZESNEJ INTERWENCJI:

1. Video Home Training - budowanie prawidłowych relacji rodziców z dzieckiem, filmowanie zabawy; materiał odtworzony i przy pomocy terapeuty, na jakim poziomie dziecko funkcjonuje i otrzymuje instruktaż;

2. Gordon's Inflant Program - uczenie dzieci w czasie zabawy z rodzicami (instruktaż rodziców); pokazanie sposobów stymulowania sensorycznie; dziecko uczy się przez cały czas, uczy się wtedy, gdy czymś jest zainteresowane, naśladuje dorosłych, dziecko uczy się metodą prób i

błędów;

3. Program Nice - w co tygodniowe spotkania - co tygodniowe spotkania -

patrzenie na efekty; relacja dziecka z matka; uczy się kolejnych zadań edukacyjnych, np. ćwiczenia koncentracji uwagi, wprowadzenie nowych słów i pojęć;

ZASADY PRZEKAZYWANIA NIEPOMYŚLNYCH DIAGNOZ:

• lekarz powtarza i rozszerza ją;

• to, co mówi lekarz powinno być dostosowane do poziomu intelektualnego, emocjonalnego rodzica;

ZAŁOŻENIA PROCEDURY INFORMOWANIA:

• wczesne informowanie;

• obecność obojga rodziców lub obecność bliskiej osoby i obecność dziecka;

• udzielanie wyczerpujących informacji w warunkach poszanowania uczucia i prywatności rodziców;

wykład 04.05.2010r.

RODZEŃSTWO

• 80% osób niepełnosprawnych intelektualnie ma rodzeństwo

• lata 70 XX w.- badania o rodzeństwie (USA, Wielka Brytania)- negatywne skutki posiadania rodzeństwa: dziecko odizolowane, odosobnione, poczucie winy i żalu. Więcej zagrożeń dla rozwoju emocjonalnego niż w przypadku posiadania zdrowego rodzeństwa.

• Posiadanie rodzeństwa niepełnosprawnego: większa odpowiedzialność, wzrost empatii, bardziej uprzejme dla innych, większa tolerancja dla niepełnosprawności

SKUTKI POSIADANIA BRATA, SIOSTRY NIEPEŁNOSPRAWNEJ:

• Ograniczona ilość czasu na spędzanie z rodzicami, mniejsza uwaga

• Osoby mają poczucie nadmiernej odpowiedzialności w opiekowaniu się swoim niepełnosprawnym rodzeństwem (poczucie ochraniania)

• Wewnętrzna presja zadośćuczynienia rodzicom za ograniczenia brata niepełnosprawnego

• Stygmatyzacja i poczucie inności (poczucie, że moja rodzina jest inna, różni się od normalnych rodzin)

• Występowanie sytuacji stresujących w domu

• Brak normalnych interakcji między rodzeństwem

• Zamiana ról w rodzinie

• Stres rodzinny: poczucie smutku

• Ograniczenie rodzinnych aktywności

• Poczucie winy u dziecka pełnosprawnego za gniew wobec niepełnosprawnego brata

• Zakłopotanie związane z zachowaniem niepełnosprawnego brata w miejscach pulicznych

• Wykorzystywanie niepełnosprawnego rodzeństwa

• Lęk przed reakcjami otoczenia

• Niepokój o przyszłość rodzeństwa i swoją

WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW MAJĄCYCH DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNE I PEŁNOSPRAWNE

CO ROBIĆ?

• Prowadzić szczere i otwarte rozmowy z dzieckiem, słuchanie dziecka, opowiadanie na temat niepełnosprawności intelektualnej rodzeństwa, nie unikać rozmów, nie ignorować pomysłów dzieci

• Doceniać indywidualizm każdego dziecka

• Włączać pełnosprawne dziecko w opiekę nad niepełnosprawnym rodzeństwem

• Angażować dziecko pełnosprawne w decyzje na temat dziecka niepełnosprawnego

• Doceniać udział dziecka w pracach na rzecz rodziny i rodzeństwa

• Korzystać z pomocy oferowanej spoza rodziny

• Sprawiedliwie traktować wszystkie dzieci

• Akceptowanie niepełnosprawności, ponieważ dzieci pełnosprawne naśladują ich postawy

• Dostarczać dzieciom pełnosprawnym odpowiedniej literatury o dzieciach niepełnosprawnych

• Pozwalać dziecku pełnosprawnemu na emocje, złość, smutek

• Dom otwarty- przyjmowanie gości

• Wychowywanie dziecka niepełnosprawnego do samodzielności (jeśli tego nie robią to jest wtórne upośledzenie)

• Uczyć dzieci pełnosprawne postępowania w trakcie zabawy z rodzeństwem niepełnosprawnym

• Żyć jak najbardziej normalnie

CZEGO UNIKAĆ?

• Porównywania dzieci do siebie

• Narzucania za trudnych obowiązków dzieciom pełnosprawnym w opiece nad niepełnosprawnym rodzeństwem

• Izolowania dziecka

• Zapominaniu o potrzebach osób pełnosprawnych

WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO INTELEKTUALNIE

• Tolerancja, otwartość na poglądy innych osób

• Każdy ma realizować swoje cele

• Nauczyciel ma się starać o najlepsze kontakty z rodzicami

BŁĘDY W KONTAKTACH AUCZYCIELI Z RODZICAMI

• Rodzice są bierni, nie sprzeciwiają się naszej woli- tak myśli nauczyciel

• Nauczyciele ograniczają kontakty do wywiadówek, nie dążą do współpracy, nie nawiązują rozmowy, rodzice czują się klientami a nie partnerami

• Są trzy rodzaje członków grupy:

- są osoby zawsze na tak, pozytywnie nastawione do kontaktu

- osoby obojętne, wszystko jedno, nie są negatywnie nastawione

- zawsze na nie

• Nie tracić energii na walkę z rodzicami, którzy są na nie, skupić się na obojętnych i tych na tak. Przy pomocy tych na tak pozyskać tych obojętnych

ZWIĘKSZANIE KOMPETENCJI RODZICÓW

STRATEGIE:

• INFORMACYJNE- poznanie specjalistów, aby powiększyć kompetencje rodziców

• EDUKACYJNE- pomoc w rozwijaniu umiejętności psychologicznych i społecznych rodziców (forma pracy grupowej, warsztatów dla rodziców), ważna atmosfera, szkoła dla rodziców i wychowawców- wzmacnianie kompetencji rodzicielskich

• INTERWENCYJNE- konsultacje indywidualne, doraźna pomoc w sytuacjach trudnych (nauczyciel otwarty na czas dogodny dla rodziców)

DROGI BUDOWANIA DOBRYCH RELACJI WG. H. HOLIŃSKIEJ

• Systematyczne prowadzenie zajęć otwartych- dobry moment na dyskusję nauczyciela z rodzicami, pokazać, co należy poprawić, wskazówki jak pracować z dzieckiem w domu- poprzez obserwowanie ćwiczeń, pozwalać rodzicom włączać się w zajęcia

• Wspólne przeprowadzenie zagadnień związanych z funkcjonowaniem klasy i szkoły. Rodzic musi czuć, że jego zdanie jest ważne

• Ustalenie zasad kontaktu z rodzicami, jak często się spotykamy

• Prowadzenie dobrych rozmów z rodzicami. Zapraszać rodziców, mówić dobre rzeczy o dziecku, udzielać merytorycznych wskazówek, co mają rodzić rodzice

• Prowadzenie otwartych rozmów z rodzicami, wsłuchiwanie się w to, co rodzice mówią. Rodzic ma wziąć odpowiedzialność za wychowanie dziecka a nauczyciel ma go wspierać

• Dokładna dokumentacja postępów dydaktyczno-wychowawczych uczniów

W KONTAKTACH Z RODZICAMI DOBRZE MIEĆ:

• KREATYWNOŚĆ

• ODPOWIEDZIALNOŚĆ

• LUBIĆ KONTAKTY Z INNYMI LUDŹMI

• REFLEKSYJNĄ POSTAWĘ W STOSUNKU DO SWOICH DZIAŁAŃ

Wykład 18.05.2010r.

INTEGRACJA SPOŁECZNA

• Integracja- scalanie części w całość

• Integracja społeczna- zespolenie, scharmonizowanie elementów zbiorowości społecznej rozumiane jako intensywność kontaktów między członkami społeczeństwa oraz akceptacja wspólnych systemów wartości, norm i ocen

WESSMAN- RODZAJE INTEGRACJI

• Poprzez zastosowanie odpowiednich urządzeń- wyposażenie otoczenia, aby osoba dobrze funkcjonowała w środowisku

• Funkcjonalna- zasada, że osoby niepełnosprawne żyją w takich samych warunkach jak osoby pełnosprawne

H. BORZYSKOWSKA- RODZAJE INTEGRACJI

• Totalna- powszechne włączenie niepełnosprawnych w system nauki (inkluzja), nie istnieją tu szkoły specjalne

• Częściowa- ograniczona, ma miejsce w dwóch sytuacjach: są szkoły integracyjne i specjalne (w Polsce) oraz szkoła specjalna i masowa połączone razem, część zajęć razem a część oddzielnie

• System segregacyjny- osoby niepełnosprawne uczą się tylko w szkołach specjalnych (nie popularne teraz)

RODZAJE INTEGRACJI OSÓB GŁĘBIEJ NIEPEŁNOSPRAWNYCH

INTEGRACJA W RODZINIE:

• Integracja w rodzinie- dziecko uczestniczy we wszystkich przejawach życia w rodzinie

• Wspólnoty- grupa osób związanych ze sobą wspólnymi zainteresowaniami i życiem, przebywa się w nich w sposób dobrowolny, są tu osoby pełnosprawne i niepełnosprawne, nie są klasycznymi instytucjami, są to grupy formalne bądź nieformalne, które zamieszkują wspólnie w ogniskach, domach, są administrowane samodzielnie przez członków tych wspólnot

2 rodzaje wspólnot

- bytowania- (R'arche)- osoby pełnosprawne i niepełnosprawne zamieszkują razem w domach, osoby pełnosprawne czasowo tu mieszkają, osoby niepełnosprawne mieszkają zawsze (Arka).

- świętowania- Ruch, Wiara i Światło- spędza się wspólnie czas wolny, obozy, pielgrzymki, wspólne zabawy, uczestniczą w nich osoby niepełnosprawne, rodziny i wolontariusze. Uczestnictwo jest dobrowolne.

Powstanie wspólnot- lata 60

- Żan Vanier- pierwsza wspólnota powstała w Paryżu

- 1981 r.- koło Wieliczki powstała pierwsza wspólnota

- 1984r.- Wspólnota Burego Misia i Niedźwiedzi

- osada burego misia- Kaszuby. Twórca wspólnoty to ks. Marchewiuk

- bure misie to osoby niepełnosprawne

- niedźwiedzie- osoby pełnosprawne

- w Krakowie spotkał kobietę z chłopcem niepełnosprawnym ruchowo i rozpoczął z nimi kontakt, tak zaczął organizować obozy burego misia: plastyczne, muzyczne, sportowe; pocztę obozową, kawiarenkę, restaurację, pieniądze (euromisie)

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE

• na rzecz równych praw i wspierania niepełnosprawnych i rodziny

• Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Z Upośledzeniem Umysłowym, Olimpiady specjalne Polska, Stowarzyszenie Synapsis, Bardziej Kochani

DZIAŁANIA ORGANIZACJI ZADANIA:

• Działalność naukowa, oświatowa i szkoleniowa (konferencje dla rodziców i terapeutów)

• Organizują obozy szkolno-rehabilitacyjne

• Uczą jak obsługiwać urządzenia

• Profilaktyka, leczenie, kompleksowa rehabilitacja oraz pomoc osobom niepełnosprawnym

• Pomoc materialna

• Opieka paliatywna i terminalna, pomoc w opiece nad dzieckiem

• Działalność interwencyjna (prawna)

• Zaopatrywanie niepełnosprawnych w niezbędne materiały medyczne i pomoce techniczne

• Organizowanie obozów rehabilitacyjnych

• Pomoc związana z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych

• Sprzyjanie rozwojowi indywidualnych uzdolnień osób niepełnosprawnych (festiwale, przeglądy twórczości)

• Organizacja sportu osób niepełnosprawnych

• Organizowanie turystyki, krajoznawstwa, kulturoznawstwa

• Lobbing i współpraca z mediami

• Organizacja grup samopomocy dla rodzin dzieci z niepełnosprawnością (grupy wsparcia)

• Likwidacja barier i ograniczeń, które uniemożliwiają uczestnictwo w życiu społecznym (bariery architektoniczne, psychiczne)

POLSKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ OSÓB Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM

• 1963r.- powstanie stowarzyszenia, inicjatorami byli państwo Garliccy z Warszawy- rodzice dorosłej niepełnosprawnej córki

• w tych czasach nie było placówek dla głębiej niepełnosprawnych, przebywali w domach

• Warszawa, Kraków, Poznań- pierwsze grupy rodziców, którzy walczą

• Działali przy Towarzystwie Pomocy Dzieciom (dawna nazwa Komitet Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski)

• Od 1991r.- odłączyło się, samodzielny związek

• Pierwsza rzecz- organizacja obozów

• wrzesień 1963r.- pierwsza szkoła życia w Warszawie powstała z jego inicjatywy

• 1964r.- pierwszy dzienny ośrodek rehabilitacyjno-wychowawczy w Warszawie dla głęboko upośledzonych i ze sprzężeniami

• 1965r.- logo stowarzyszenia- człowiek wyciągający ręce do słońca, są otwarte drzwi „otwórzmy przed nimi życie”

• 1965r.- 1 zakład pracy chronionej w Częstochowie

• 1965r.- 1 przedszkole specjalne w Poznaniu

• 1969r.- pierwsze kluby dla dorosłych upośledzonych

• 1978r.- 1 ośrodek wczesnej interwencji w Warszawie (planowany na 60 pacjentów)

• 1979r- podobny w Szczecinie

• 1983r.- współpraca ze światowym ruchem olimpiad specjalnych

• 1986r.- 1 ośrodek rehabilitacyjno-wychowawczy w Katowicach, Liszowcu

• 1992r.- powstanie 1 hostelu w Warszawie

• 1994r.- polskie stowarzyszenie lobbowało ustawę o przyjęcie ustawy o zdrowiu psychicznym

• 1997r.- obowiązek kształcenia osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną

ZADANIA:

• Wyrównywanie szans

• Aktywne uczestnictwo w życiu społecznym

• Członkami- osoby niepełnosprawne, rodzina, osoby bliskie

• Tworzenie ośrodków wczesnej interwencji, ośrodków rehabilitacyjnych, edukacyjno-wychowawczych, warsztatów terapii zajęciowej, mieszkań chronionych, hosteli,

• Służą pomocą rodzinie,

• Uczestniczą w tworzeniu nowego prawa

• Kształcą kadrę, wydają broszury, książki, filmy, współpracują z mediami.

28.10.2010r. (wykład)

Autonomia - względna niezależność i możliwość samostanowienia o tym co się myśli, co się czuje. U osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną autonomia jest ograniczona, zależna od tego jak społeczeństwo odbiera ich niepełnosprawności.

Zagrożenia w drodze ku autonomii osoby niepełnie intelektualnie:

1. Marginalizacja - polega na separacji i tworzeniu barier które oddzielają osoby niepełnosprawną intelektualnie od społeczeństwa (ktoś inny podejmuje decyzje do czego nadaje się ta osoba, )

2. Normy kulturowe - są inne w różnych środowiskach w zależności od miejsca zamieszkania. Normy kulturowe wyznaczają pewne schematy zachowań i aktywności które uważane są za właściwe i niewłaściwe.

3. Zjawisko odrzucenia społecznego:

1. Dystansowanie się - przejawem dystansowania się jest np. umieszczanie osób w placówkach które są w odosobnieniu

2. Dewaluowanie - umniejszanie wartości, traktowanie osób upośledzonych intelektualnie jak innych. Ludzie uważają, że osoby upośledzone mają mniejsze potrzeby, lub nie mają ich wcale. Osoby upośledzone uprzedmiotowia się, nie uwzględnia się potrzeb tych ludzi. Przejawem uprzedmiotowiania jest np. nie uwzględnianie tego co ta osoba chce jeść, co chcę ubrać, co chcę robić na zajęciach. Kolejnym przejawem jest uznawanie osób dorosłych upośledzonych intelektualnie jak „Wieczne dziecko”. Etykietowanie - (określenia perioratywne) osób upośledzonych jako: głupich, Down, nienormalny,

3. Delegitymizacja - polega na traktowaniu osób niepełnosprawnych jak nie ludzi albo niepełnych ludzi. Przejawem takiej delegitymizacji może być ubezwłasnowolnienie prawne.

4. Segregacja - czyli fizyczne odizolowanie któremu często towarzyszy pozbawienie dóbr osobistych

5. Eksterminacja - wyeliminowanie osób chorych psychicznie, i upośledzonych intelektualnie.

4. Nastawienie i oczekiwania społeczne - w dużej mierze to na ile osoba upośledzona będzie mogła decydować o sobie, zależy od oczekiwań jakie stawia mu społeczeństwo.

Badania nad autonomią w 2000 roku przeprowadziła Nowak- Badała społeczne uwarunkowania,

• Czasami autonomia jest ograniczana z przyczyn obiektywnych, ale częściej to ograniczanie wynika z przyzwyczajenia.

Przyczyny obiektywne - strach, lęk ochrona osób

Przyczyny subiektywne - ograniczenie wynika

• Autonomia najczęściej jest wspierana w zakresie samoobsługi

• Najbardziej ograniczana jest autonomia w zakresie życia seksualnego, zakładania rodziny, oraz kontaktów towarzyskich

• Autonomia jest w dużym stopniu ograniczona w sferze pracy, jest wiele przyczyn tych ograniczeń.

• W życiu kulturalnym autonomia jest także ograniczona, większość ofert skierowana jest do osób upośledzonych intelektualnie, ma to charakter segregacyjny.

• Wyniki badań są pesymistyczne

Badania A.Krause, A.Żyta, Nosażewska nad pracą osób niepełnosprawnych

Dorosłość aktywna - osoby up. intelektualnie które pracują, mieszkają w domu rodzinnym, w ich życiu bardzo ważne zajęcie zajmuje praca. Większość osób pracowała w Warsztatach terapii zajęciowej, kilka osób pracowała na czarno np. jak stolarz, czy opiekunka. Tylko jedno osoba pracuje na umowę na budowie.

Dorosłość samodzielna - najmniej liczna grupa (z 30 osób badanych tylko 2), osoby mieszkające samodzielnie, utrzymują się samodzielnie.

Dorosłość przy rodzinie - model popularny na wsiach i przy miasta czach osoby up. intelektualnie po ukończeniu edukacji nie idą do pracy, nie uczęszczają do WTZ, pomagają w gospodarstwie, ich życie jest najczęściej monotonne. Te osoby pomimo wszystko czują się potrzebne

Dorosłość bezczynna - są to osoby mieszkające przy rodzinie, nie mają stałych obowiązków, nigdy nie pracowały, bezczynność wyuczona.

Dorosłość domu pomocy społecznej - część osób mieszka w domu pomocy społecznej, osoby które trafiły tam w późniejszym wieku trafili tam bo rodzina miała z nimi problemy. Z tej grupy nikt nie pracowała na stałe, utrzymywali się z renty której część trzeba oddać na potrzeby Domu pomocy społecznej. Życie tych osób jest monotonne. `

Wniosek:

• Nadal dominuje model mieszkania z rodzinami

• Niewiele osób pracuje na otwartym rynku pracy

• Bardzo ważna jest praca z rodziną, uświadamianie że ważna jest praca

• Pozytywne jest to, że prawie wszystkie osoby dostały propozycje pracy w Warsztatach Terapii Zajęciowej

PRACA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE

Osoby niepełnosprawne intelektualnie przechodzą etapy wg Czarneckiego

1. Okres preorientacji zawodowej dziecka - do 11 roku życia, dziecko dowiaduje się o różnych zawodach, w ten sposób dziecko gromadzie wiedze o zawodach, w tym okresie pojawiają się marzenia zawodowe.

2. Okres orientacji zawodowej młodzieży - od 12 - 15r.ż , młodzież dojrzewa do decyzji, do jakiej chce Iść szkoły, pod koniec tego okresu musza wybrać szkołę

3. Okres uczenia się zawodu przez młodzież - od 16 do 25 r.ż, - adaptacja, identyfikacja poznawanie różnych treści zawodowych,

Są formą rehabilitacji zawodowej dla osób niepełnosprawnych które ukończyły 16 rok życia, do warsztatów terapii zajęciowej trafiają osoby najczęściej ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Warsztaty są w znacznej części finansowane prze PFRON, poprzez PCPR.

25-11-2010 (wykłady)

WARSZTATY TERAPII ZAJĘCIOWEJ

Do roku 1989 Warsztaty Terapii Zajęciowej nie istniały, natomiast była 8-letnia szkoła życia. Osoby z głębszą niepełnosprawnością intelektualną kończąc ta szkołę zostawały w domu lub pracowały w Zakładzie Pracy Chronionej. Ustawa z 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej z 27 Sierpnia, stworzyła podstawy do stwarzania Warsztatów Terapii Zajęciowej.

• Warsztaty Terapii Zajęciowej są formą rehabilitacji społecznej i zawodowej dla osób które ukończyły 16 rok życia.

• Osoby te nie są w stanie podjąć pracy i mają one orzeczony stopień niepełnosprawności orzeczone przez Powiatowy Zespół do Orzekania (lekkie, umiarkowane, znaczne)

• Osoby z umiarkowanym albo znacznym stopniem nie mogą podjąć pracy

• Tworzone przez organizację społeczną i zakłady pracy chronionej, fundacje, domy społeczne,

• W całości lub częściowo opłacane przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)

• Osoba pracująca w WTZ niema statusu pracownika, nie zarabiają pieniędzy, natomiast mogą otrzymać kieszonkowe maksymalnie 20% najniższego wynagrodzenia (do 200 złotych). Aby otrzymać kieszonkowe osoba musi zasłużyć na nie: ocenia się zaangażowanie w pracy, czy dana osoba się nie spóźnia na zajęcia, pod uwagę bierze się także odpowiednie kontakty interpersonalne, zachowanie. (nagroda i trening ekonomiczny)

• W WTZ pracuje pewna grupa specjalistów:

• Specjaliści od spraw rehabilitacji: logopeda, rehabilitant ruchowy,

• Kierownik ośrodka terapii zajęciowej

• Instruktorzy terapii zajęciowej którzy muszą mieć skończoną pedagogikę specjalną + wykształcenie zawodowe.

• Pracownik socjalny co najmniej jeden, który pełni opiekę nad osobą niepełnosprawną i rodziną, pracownik socjalny pomaga w załatwianiu różnego typu spraw

• Pielęgniarka lub lekarz

• Psycholog

• Instruktor zawodu - osoba przygotowująca do pracy, gdy warsztaty są tylko czasowym miejscem pracy

Warsztaty terapii zajęciowej są ważne ze względu na terapię przez pracę, oferują trening społeczny (nauka umiejętności społecznych, opanowanie form funkcjonowania w grupie - rehabilitacja funkcjonalna). Ekspresja twórcza, czynności wytwórcze gdzie osoby pracujące w WTZ wykonują: stolarstwo, haft, wikliniarstwo, tkactwo, grafika komputerowa.

4 razy do roku zespół rehabilitacyjny spotyka się i ocenia pracę podopiecznych. Zespół ten podejmuje decyzje jak dalej będzie wyglądała rehabilitacja zawodowa poszczególnych podopiecznych, i w jaki inny sposób można jeszcze pomóc.

Podopieczni zdobywają także umiejętności pracy w gospodarstwie domowym, poszerza się także aktywność kulturalna poprzez różnego typu wyjścia do kina, czy też teatru.

Program rehabilitacji stworzony dla poszczególnych podopiecznych poprawia poszczególne sprawności (koordynację fizyczną, psychiczną). Wszystkie części rehabilitacji tworzone są aby podopieczny się rozwijał oraz by nie występowało cofanie się i regresja.

WTZ to placówki pobytu dziennego (5-6 godzin w warsztatach), podopieczni mają zagwarantowany dojazd i jeden posiłek.

Warsztaty TZ nie mogą prowadzić działalności, nie mogą zarabiać. Praca w warsztatach pozwala na dowartościowanie, ich pozycja w rodzinie i wśród rówieśników rośnie. Wadą warsztatów jest to, że instruktorzy często wyręczają podopiecznych, aby wytwarzane produkty były lepsze. Często tak, że wymagania w stosunku co do podopiecznych są zbyt wysokie.

ZAKŁAD AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ (ZAZ)

Forma pośrednia pomiędzy WTZ a otwartym rynkiem pracy. Podstawą do tworzenia ZAZ jest Ustawa o Zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych z 2000r.W Polsce takich zakładów jest kilkanaście około 18. Zakłady te podlegają prawom wolnego rynku, muszą walczyć o klientów i rynek zbytu.

PFRON zapewnia pieniądze na otworzenie zakładu i na pomoc w rehabilitacji, natomiast zakład musi sam zarobić na swoje utrzymanie. Osoby w ZAZ mają status pracownika, określony czas pracy to nie więcej niż 5godzin i 26minut, minimum 3 godziny 51minut. Osoby zarabiają, jednak są to niewielkie zarobki nie przekraczające renty socjalnej (około 550zł).

Pracownicy nie zawsze są w stanie wyrobić normę, dlatego PFRON dopłaca do wypłat.

Pierwszy ZAZ w Polsce został utworzony przez Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (PSOU), jest to Centralna Kuchnia w Starogardzie Szczecińskim. Zakład ten zajmuje się przygotowaniem cateringu, dla szkół i zakładów. Dziennie przygotowuje około 800 posiłków dwudaniowych.

ZAZ;y zajmują się zielenią miejską, koszeniem trawy itp. Np. w Kołobrzegu istnieje tego typu ZAZ, szyciem pościeli, obrusów. ZAZ jest zakładem aktywności zawodowej nie tylko dla niepełnosprawnych znacznie i umiarkowanie (27%).

Dwie drogi działalności:

1. Segment wspomagający - instruktorski, wszyscy zajmujący się organizacją i administracją

2. Segment rehabilitacji społecznej - zajęcia z rehabilitantem, zajęcia usprawniające po godzinie pracy.

HOSTELE

Domy chronione dla osób niepełnosprawnych, alternatywna dla domów społecznych, od 8 - 15 osób, pokoje 1 lub, 2 osobowe, wspólna kuchnia i bawialnia. Celem hostelu jest jak najbardziej zbliżenie warunków do normalnego i naturalnego środowiska. Osoby mieszkające w hostelu sami z pracownikami organizują swój czas.

MIESZKANIA CHRONIONE (mieszkania treningowe)

Mieszkania chronione są mniejsze od hosteli. Np. w Starogardzie są całe bloki, jedno mieszkanie w bloku ma opiekun resztę zamieszkują podopieczni. Domy są w pełni dostosowane dla osób niepełnosprawnych np. niema gazu tylko prąd, mieszkania są wyposażone w czujniki dymu itp. Osoby mieszkające są na tyle sprawne, że są w stanie sobie w dużym stopniu radzić. Pomoc jest udzielana tylko wtedy gdy jest niezbędna, ważne jest to, że osoby tam mieszkające nie są wyręczane.

DOROSŁOŚĆ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE

Ujmowanie dorosłości, potrzeb seksualnych, rodzicielskich i partnerskich

STEREOTYPY

1. Na początku XX w. - większość osób jest owładniętych niepohamowanym popędem seksualnym (maniacy seksualni), stwarzają zagrożenie dla innych, żywe postulaty segregacji, powszechna sterylizacja, aby zapobiegać rozmnażaniu się

2. Osoby niepełnosprawne intelektualnie niezależnie od wieku są osobami aseksualnymi (wieczne dzieci), jeżeli gorzej funkcjonują intelektualnie i poznawczo to seksualnie również, trzeba zrobić wszystko, aby wyciszyć te potrzeby seksualne

3. Eliminować potrzeby seksualne, ponieważ są właściwe tylko dla osób pełnosprawnych. Eliminacja przez fizyczne zakazy (ubezwłasnowolnienie), farmakologię (obniżenie libido), procedury medyczne (histerektomia- wycięcie macicy oraz kastracja)

4. Osoby niepełnosprawne intelektualnie są nieatrakcyjne, więc nie są narażone na wykorzystanie seksualne (1\10- głebiej, 1\4- umiarkowani, co 3 osoba lekko narażona na wykorzystanie seksualne- wyniki badań)

POWODY:

• Nie uznaje się praw osób niepełnosprawnych, podporządkowanie opiekunowi (może im wmówić, że to dobre)

• Chcą się przypodobać, nie wiążą seksu z ciążą, osoby niepełnosprawne nie potrafią odmawiać

• Trudno jest zidentyfikować sprawcę przez osobę niepełnosprawną

• Łatwo ulegają groźbom

• Przekupstwo osoby niepełnosprawnej

• brak edukacji

SPECYFIKA ZACHOWAŃ SEKSUALNYCH

• LEKKO- podobne potrzeby i zachowania seksualne jak osoby pełnosprawne, mogą je kontrolować, rozumieją informacje z edukacji seksualnej i wykorzystują je, częściej działają instynktownie niż racjonalnie, zdarzają się kontakty kazirodcze (mogą być zmuszani)

• UMIARKOWANIE- drugorzędne cechy płciowe są opóźnione, rozumieją informacje z edukacji seksualnej, nie zawsze potrafią kontrolować zachowania, ważne stosowanie technik behawioralnych

• ZNACZNIE- słabo kontrolują potrzeby seksualne, słabo przewidują konsekwencje swoich czynów, nie rozumieją norm społecznych (np. rozbieranie się publiczne). Wymagają technik behawioralnych (nagrody, kary)

• GŁĘBOKO- zaspokajają potrzeby przez onanizowanie się (może to powodować uszkodzenie genitaliów), zachowania impulsywne, trudno im zrozumieć normy, zachowanie nieakceptowane społecznie.

POSTAWY RODZICÓW I NAUCZYCIELI DO POTRZEB SEKSUALNYCH

• Negatywny stosunek do ekspresji potrzeb seksualnych przez dzieci, pozytywny stosunek do sterylizacji (rodzice)

• Potrzeby seksualne- temat tabu (nauczyciele)

PROBLEMY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH:

• Nieznajomość zasad jak się zachowywać w miejscach publicznych, nie rozumieją konsekwencji życia seksualnego

• Nierozumienie zmian zachodzących w organizmie

• Publiczne onanizowanie się, rozbieranie się

• Mniejsza kontrola potrzeb seksualnych (np. napastują słabszych w szkole)

• Zbyt otwarci, niestosowne zachowania w stosunku do obcych (np. siadanie na kolana)

• Używanie wulgarnego słownictwa

• Promiskuityzm- zaburzenia zachowania, przygodne, przypadkowe stosunki seksualne (skłonności)

• Problem wykorzystania seksualnego

• Problem z higieną

Sterylizacja i histerektomia- zabronione w Polsce!

PRZYGOTOWANIE DO ŻYCIA W SPOSÓB NORMALNY

PROGRAMY

• I. Wojtczak-Grzesińskiej, A. Malinowskiej

- cel: przygotowanie do samodzielnego życia osoby niepełnosprawnej

- 3 zasady:

1. promowanie dorosłych, antyinfantylnych form komunikacji interpersonalnej

2. budowanie realnego wizerunku własnej osoby (akceptacja potencjału i ograniczeń)

3. nacisk na możliwości dokonywania wyborów

- program jest realizowany tylko wtedy, gdy rodzice wyrażą na to zgodę

- 6 modułów (każda część może być realizowana oddzielnie albo wszystkie razem)

1. elementarna wiedza na temat budowy organizmu człowieka, jakie są funkcje, pokazywanie rysunków, zdjęć, ważne prawidłowe nazewnictwo

2. zasady dbałości o siebie i ciało, higienę osobistą- jak się myć

pierwszy i drugi moduł organizowany oddzielnie dla kobiet i mężczyzn. Uczą mężczyźni mężczyzn, kobiety- kobiety. Następne już razem

3.seksualność człowieka- rola potrzeb seksualnych w życiu człowieka i prawidłowe ich zaspokajanie

4. profilaktyka i zagrożenia zdrowotne związane z życiem seksualnym (choroby weneryczne, metody antykoncepcji, świadome planowanie dziecka)

5. radzenie sobie ze stresem i zdolności asertywne

6. rodzina i jej wartości w życiu człowieka (obowiązki członków rodziny, zasady dobierania partnera, świadome macierzyństwo, odpowiadanie za siebie i partnera)

Programy to zajęcia treningowe, warsztatowe,. Rodzice są często włączani w ten program

PROGRAM KOLOROWYCH KÓŁ

• 
  
  Kiedy chcemy uczyć asertywności, budowanie granic własnej osoby (dotykanie)

• 
  
  
  
  Sześć kolorowych kół, jedno w drugim

• 1 koło- czerwone (intymności)- rysunek serca- są tu osoby najbliższe mojemu sercu

• 2 koło- pomarańczowe (zażyłości)- rysunek kobiety przytulającej dziecko- miejsce dla rodziny, przyjaciół

• 3 koło- żółte (serdeczności)- rysunek- chłopców trzymających się za ramiona- dalsi członkowie rodziny, znajomi

• 4 koło- zielone (oficjalności)- rysunek- 2 chłopców podających sobie dłonie- dla tych co znamy ich imiona

• 5 koło- niebieskie (dystansu)- rysunek- machająca ręka- dla dalekich znajomych

• 6 koło- białe (obcości)- rysunek- jednej osoby- dla osób, których nie znamy i nie możemy ich dotknąć, warto mówić, że są osoby w odpowiednim stroju, które mogą pomóc- lekarz, policjant

PODEJŚCIA DO SEKSUALNOŚCI GŁĘBIEJ UPOŚLEDZONYCH W KRAJACH

• DWA NURTY

- DESEKSUALIZACJA- unikające- przekonanie, że dla niepełnosprawnych intelektualnie seksualność nie istnieje (te osoby są aseksualne)

- SEKSUALNIE TOTALNIE AKCEPTUJĄCE- w każdej dziedzinie życia każdy ma równe prawa, normalizacja seksualnych praw

• 3 ORIENTACJE (K. Nowak-Lipińskiej)

- TOTALNEGO HEDONIZMU SEKSUALNEGO- (w Polsce nie ma)- dopuszczenie seksu, sterylizacji bez nadbudowy psychicznej (seks to potrzeba, nie ma nic wspólnego z życiem emocjonalnym.

- ŁĄCZĄCA SEKSUALIZM- z nadbudową psychiczną- dopuszczanie zachowań seksualnych, do małżeństw, związków i edukacji seksualnej

- SEKSUALNO- SUBLIMACYJNE- seksualność jest integralną sferą życia, ale przejawia się inaczej niż u osób z normą, praktyki seksualne u osób są niewskazane, dostarczać innych potrzeb, zachowań, by zastąpić potrzeby seksualne (sublimacja)

09-12-2010 (wykład)

AKTYWNOŚĆ W CZASIE WOLNYM OSÓB Z GŁĘBSZĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INETELEKTUALNĄ

Badania wykazują, że osoby te mają więcej czasu wolnego niż pełnosprawni. Czas wolny 24h odjąć pracę i obowiązki. Ilość godzin która zostaje po wypełnieniu obowiązków (posiłki, higiena, prace domowe, dojazdy do pracy)

Cecha czasu wolnego: albo ktoś inspiruje osoby z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, albo sami o tym decydują, rozwijają zainteresowania,

Zajęcia rozwijające rozwój czynności realizowanych w czasie wolnym:

(Zajęcia te rozwijają osobowościowo)

- wolontariat

- udział w różnego typu organizacjach: np. Ruch wiara i Światło

- konkursy

Głębiej niepełnosprawni najczęściej wypełniają czas stereotypowym czynnościami, te czynności nie są rozwijające.

ZASADA: Czas wolny powinien być przyjemny, nie być obowiązkiem,

CZAS WOLNY GŁĘBIEJ NIEPEŁNOSPRAWNYCH:

• Organizowany jest przez placówki edukacyjno - rehabilitacyjne. Placówki te organizują kluby, zespoły, wycieczki

• Kolejnym przedmiotem są organizacje kościelne - np. Ruch Wiara i Światło

• Organizacje pozarządowe PSNRNU (Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Niepełnosprawnych Umysłowo)

• Olimpiady Specjalne - Polska Organizacja Sportowa

Ciągle czas wolny niepełnosprawnych jest mniej atrakcyjny niż osób pełnosprawnych, nie wszyscy mają dostęp do tych form z powodu mieszkania w mniejszych miastach czy też wisach, oraz z powodu niedostatecznej świadomości rodziców o ważności czasu wolnego.

K. Nowak - Lipińska

Badała osoby dorosłe znacznie i umiarkowanie niepełnosprawne. Badania dotyczyły czasu wolnego tych osób.

Czym zajmują się badane osoby w czasie wolnym ?

- najwięcej czasu zajmuje sen, potrzeby fizjologiczne

- obowiązki, sprzątanie, powinności domowe

- czas wolny, wczasowanie

- nauka i praca

- dojazd do szkoły i pracy

Osoby z głębszym upośledzeniem intelektualnym nie dokształcają się, nie podejmują dodatkowej pracy. Czas wolny średnio od 6,5 do 8 godzin osób niepełnosprawnych w stopniu głębszym.

3 Modele spędzania czasu wolnego

• PORZĄDANY (15 osób)

1. Samodzielnie planują czas wolny

2. Samodzielnie i dobrowolnie

3. Wartościowo wypełniają czas wolny

Najczęściej czytają, przeglądają książki i prasę, wybierają program odpowiedni w telewizji, słuchanie radia z wyborem audycji, chodzenie do kina, teatru, spędzenie czasu z przyjaciółmi, robótki ręczne, kolekcje, natręctwa, sport i truty styka, majsterkowanie, czynności religijne, odpoczynek bierny.

• POŚREDNI (35osób)

1. Ograniczona dobrowolność i systematyczność - ktoś towarzyszył, inspirował

2. Mniejsza ilość form spędzania czasu wolnego

3. Rzadziej na skutek inspiracji otoczenia

Przeglądanie prasy, telewizja, radio, kolekcjonerstwo, robótki ręczne, zajęcia plastyczne, spotkania towarzyskie. Dominuje izolacyjny tryb wczasowania - nie potrzebuje kogoś do spędzania czasu wolnego, dominuje samotne spędzanie czasu.

• NIEPRZĄDANY (50 osób)

1. Wymagają sugestii, inspiracji do spędzania czasu wolnego

2. Trzeba towarzyszyć przez czas wolny

Spędzanie czasu systematycznie o charakterze stereotypowym, dominuje odpoczynek bierny, niepotrzebne osoby do spędzania czasu wolnego.

WNIOSKI:

1. Spędzanie czasu wolnego nadal jest ubogie, monotonne

2. Preferencja biernego odpoczynku, izolacyjne spędzanie czasu wolnego

3. Duża liczna z badanych osób nie potrzebuje wchodzenia w interakcje społeczne

4. Są potencjalne możliwości w percepcji czasu wolnego, mają szanse na atrakcyjne spędzanie czasu

FUNKCJE CZASU WOLNEGO:

• Odpoczynek - zachowanie równowagi, zdrowie psychiczne, powinien być przeplatany odpoczynek bierny i czynny. Odpoczynek jest ważny do regeneracji sił. Osoby głębiej niepełnosprawne potrzebują częstego odpoczynku, szybciej się męczą, są słabsi fizycznie.

• Zabawa i rozrywka - musi sprawiać radość, potrzebna jest im zabawa aby ich układ nerwowy lepiej funkcjonował, poprawia samopoczucie

• Rozwijająca i kształcąca - formy pożyteczne i rozwijające, doskonalą swoje umiejętności polepsza poczucie swojej godności: „Mam swoje hobby, jestem w tym dobry”, rozwijanie się ich zainteresowań

• Integrująca - spędzanie czasu w grupie daje możliwość nauki kontaktów społecznych i rozwija społecznie. Daje szanse na zmianę postaw społecznych, oswajanie się z osobami niepełnosprawnymi integracja.

ZASADY DOBORU FORM CZASU WOLNEGO OSÓB GŁĘBIEJ NIEPEŁNOSPRAWNYCH UMYSŁOWO:

1. Dostosowanie do osoby, wykonalność

2. Atrakcyjne, przyjemne

3. Ciekawa forma, adekwatna do wieku

4. Dobrowolność, dowolność - jest w ostatniej kolejności realizowana

Istnieje potrzeba nauki spędzania wolnego czasu, stworzyć warunki do samodzielnego realizowania tych form.

NAUKA SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO 2 ETAPY:

- zajęcia grupowe

- jak najdalej posuwająca się indywidualizacja

FUNKCJE KULTUROTERAPII:

1. Dydaktyczna - wzbogaca osobowość człowieka pod względem emocjonalnym i intelektualnym

2. Hedonistyczna - wzbudza poczucie piękna, odprężenia psychicznego, związane z przyjemnością

3. Integracyjna - zwana komunikacyjną, dzięki niej osoby lepiej się komunikują

4. Ludyczna - inaczej zabawowa, daje poczucie radości, umożliwia ekspresje

5. Katartyczno kompensacyjna - terapeutyczna, zadaniem jej jest poprawienie samopoczucia

6. Profilaktyczna - zapobiega nerwicom, depresjom i innym zaburzeniom bólu

RODZAJE TERAPII:

• ARTYTERIAPIA - przez sztukę, bądź sztukę plastyczną

• BIBLIOTERAPIA - przez książkę

• CHOREOTERAPIA - przez taniec

• CHROMOTERAPIA - przez barwę i kolor

• DRAMOTERAPIA - psychodrama, przez uczestnictwo w spektaklach teatralnych

• ESTETOTERAPIA - przez doznania estetyczne, kontakt z pięknym otoczeniem

• ERGONOTERAPIA - przez zajęcia, pracę (przez zajęcia tkackie, rzeźbiarskie)

• HORTIKULOTERAPIA - przez przebywanie w ogrodzie

• LUDOTERAPIA - przez gry i zabawy

• MUZYKOTERAPIA - przez muzykę,

• POEZJOTERAPIA - przez poezję

• SILWOTERAPIA - przez obcowanie z lasem

• TALASTOTERAPIA - przez obcowanie z morzem

• SOCJOTERAPIA - przez przebywanie w zorganizowanej grupie społecznej

AKTYWNOŚĆ SPORTOWA OSÓB GŁĘBIEJ UPOŚLEDZONYCH

Olimpiady Specjalne - jest to największa w Polsce organizacja, zajmująca się organizacją sportu dla osób niepełnosprawnych intelektualnie. Wiąże się z rodziną Kennedych. Pierwsza Olimpiada specjalna odbyła się w 1968r. w Stanach Zjednoczonych, brało w niej udział 1000 zawodników. Obecnie olimpiady specjalne są w 168 krajach i liczy ponad 2 miliony zawodników. Idea wyrównywanie szans. Zespoły składają się z 8 osób, i są one jednolite pod względem umiejętności i różnica tych umiejętności może wynosić 10%. Uczestnicy maga uczestniczyć od 8 roku życia. W Polsce w 1983r. Polska drużyna została zaproszona do USA na Olimpiadę. W 1985r. powstał Ogólnopolski Komitet Olimpiad Specjalnych przy Komitecie pomocy osobą z upośledzeniem umysłowym. Na początku występowała tylko jedna dyscyplina lekkoatletyka. Pierwsza olimpiada zimowa 1988r. odbyła się w Nowym Targu, natomiast letnia w 1997 odbyła się w Warszawie. Olimpiady są organizowane na przemian. Symbolem olimpiady specjalnej jest Jeżyk. Jest 19 letnich dyscyplin i pięć zimowych. Każda osoba jest nagradzana, i na początku są wygłaszane słowa przysięgi.

Dyscypliny letnie:

- jazda konna

- badminton

- gimnastyka artystyczna

- lekkoatletyka

- tenis ziemny

- tenis stołowy

- kajakarstwo

- kolarstwo

- koszykówka

- piłka nożna

- pływanie

- softball

Dyscypliny zimowe:

- jazda szybka

- jazda figurowa

- hokej

- łyżwiarstwo

CELE ZAWODÓW:

- odczuwanie radości

- pochwalenie się talentami

- sprzyja rozwojowi przyjaźni

PROGRAM MATP:

W Polsce powstał w latach 1990 w USA w 1980, w Białym Stoku 1986r.

Zasady programu;

• Niema rywalizacji miedzy zawodnikami

• Niema ostrego przestrzegania zasad

• Uczestniczą w tym osoby ze znacznym i głębokim upośledzeniem.

• Mogą również występowa niepełnosprawności fizyczne, sprzężone.

• Uczestników może wspierać druga osoba, ponieważ osoby te często nie rozumieją zasad i bez pomocy nie są w stanie ich przestrzegać

• Zaletą jest to, że osoby uczestniczące w tym programie mają szanse na rozwój.

FILOZOFIA MATP:

• Brak rywalizacji, niema reguł zasad

• Każdy uczestnik jest nagradzany

• Dostosowany do wieku uczestnika

• Jest funkcjonalna

• Ma charakter integracyjny

• Zawiera elementy zabawy

• Nawiązuje do oficjalnych dyscyplin sportowych

SIEDEM AKRTYWNOŚCI

1. Rozwój ruchów zamierzonych

2. Pływanie

3. Zręczność, zwinność,

4. Celność

5. Kopnięcie

6. Jazda na wózku inwalidzkim

7. Jazda na wózku inwalidzkim z napędem elektrycznym

Uczestnictwo na trzech poziomach:

1. Samodzielnie

2. Pomoc słowna terapeuty

3. Wsparcie sprzętu terapeutów

ZAWODY - nazwa Dzień treningowy

Osoba może uczestniczyć w każdej aktywności.

KONKURENCJE:

1. Pełzanie

2. Czołganie

3. Przechodzenie przez tunel

4. Pokonywanie ławki

5. Zbieranie przedmiotów

6. Rzut do celu

7. Strzał na bramkę

8. Slalom na 5m wózkiem inwalidzkim

9. Podnoszenie głowy

Organizowane są co dwa lata. Każdy niepełnosprawny może brać udział w tych zawodach.

NIEPRZETARTY SZLAK (harcerstwo)

Organizacją zajmują się Polski Związek Harcerski. Od 1958r. w Polsce pomoc w rewalidacji młodzieży dzieci niepełnosprawnych, pełnią takie same obowiązki co osoby pełnosprawne. Dobrowolne uczestnictwo, i szansa na kontakty.

3 FUNKCJE:

• Wyrównywanie startu życiowego, i możliwości życiowych

• Wszechstronny rozwój, przygotowanie do życia społeczne i do pracy

• Wychowanie człowieka uspołecznionego, aktywnego (bez konfliktowego),

Sprawności dostosowane do poziomu, grupy dzieli się ze względu na zainteresowania i możliwości. Badania wskazują że te osoby lepiej funkcjonują społecznie, niż ci co nie uczestniczą w harcerstwie, mają wyższy poziom rozwoju, i częstsze zachowania prospołeczne i lepsze przystosowanie społeczne.

23

---