Podział antybiotyków: I)Standardowe- b. szerokie spektrum działania: penicyliny, cefalosporyny, tetracykliny, chloramfenikol, streptomycyna, II)Pomocnicze: 1.ze wzgl. na zakres działania: a)działające na bakterie G+: makrolity, peptolidy, penicylina, nowobiocyna, linkozamidy, ryfampicyna, wankomycyna, b)działające na G -: kanamycyna, gentamycyna, neomycyna, aminoglikozydy, polimiksyny, monobaktamy. 2.ze wzgl. na schorzenia: przeiwgróźlicze, przeciwgrzybiczne, przeciwpierwotniakowe, przeciwnowotworowe. 3.ze względu na mech. dz: a)hamujące syntezę bł. kom. bakterii: penicyliny, cefalosporyny, cykloseryna, nowobiocyna, b)powodujące zmianę przepuszczalności dla elektrolitów bł. cytoplazmatycznej: polimyxyny, streptomycyna, polipeptydy. c)zaburzające, hamujące syntezę białka w kom. bakteryjnych: tetracykliny, chloramfenikol, makrolity, aminoglikozydy.
ANTYBIOTYKI B-LAKTAMOWE: penicyliny naturalne i półsyntetyczne, cefalosporyny, cefamycyny, karbapenemy, monolaktamy. Mechanizm działania β -laktamów: hamują biosyntezę ściany kom. bakteryjnej, działają bakteriobójczo.
Penicilina NAt (Benzylopenicylina- Penicylina G).
Mech. dz. penicylin: Pkt. uchwytu jest bł. bakteryjna, penicyliny blokują jeden z ostatnich etapów biosyntezy bł. kom. bakterii tzw. transpeptydowanie poprzez glikoproteidy. Penicyliny najsilniej działają w fazie szybkiego rozwoju, wzrostu bakterii. W fazie tej bakterie potrzebują dużej ilości materiału do budowy bł. kom.
Formy penicyliny nat: A)Pierwsza forma- Rodnik R, tzw penicylina G jest penicyliną naturalną (benzylopenicylina). Podst. formą jest sól sodowa lub potasowa- tzw. penicylina krystaliczna, zaleta- szybkie osiąganie poziomu bakteriostatycznego po zastrzyku, wada- zastrzyk co 5 godzin, B)Druga forma- penicylina prokainowa- układ penicyliny z prokainą- zmniejsz potrzebę iniekcji do kilkunastu godz. C)Trzecia forma - penicylina benzatynowa (Debecylina)- zastrzyk, raz na kilkanaście dni.
Penicyliny półsyntet- modyfikacja chem. na rodniku R- zwiększa trwałość penicyliny na penicylinazę (rozpad pierścienia), leki stają się kwasoodporne, zmienia się droga podania leku na per os. Penicyliny półsyntetyczne aktywne dzięki penicylinie krystalicznej. Najważniejsze modyfikacje na węglu α, kwasoodporność zw. jest z przyciąganiem elektronów przez ten podstawnik, w wyniku modyfikacji- grupa aminowa zamiast C- powst. półsyntetyk -Ampicylina.
Amoksycylina- najważniejsza penicylina półsyntetyczna, Jest kwasoodporny. Amotax, Apoamoxi, Amoxycyline, Duomox, Grunamox, Novamox, Ospamox, Hikoncil.
KWAS KLAWULANOWY- inhibitor penicylinazy. leków złożone (Penicylina półsytet+inhibitor penicylinazy): Augmentin, Amoksiklav, Forcid, Taromentin, Ramoklav, Curam.
Inne ukł. Penicyliny: 1.Penicylina przeciwgronkowcowa- Kloksacylina, Syntarpen (tabl, zastrzyki)- półsyntetyczna penicylina- 250X odporniejsza na penicylinazę, 2.penicyliny szerokowachlarzowe- aktywne wobec G+ i G-, bakterie beztlenowe - Karbenicylina- zastrzyki.
A. B-LAKTAMOWE:
1)CEFALOSPORYNY:
I generacji nie penetrują do płynu mózgowo- rdzeniowego, nie może być stos. w zapaleniach centralnego ukł. nerwowego (zap. opon mózgowych) na ziarenkowce G+ , słabo na tlenowe pałeczeki G-, d. na ziarenkowce streptococus, staphylococus, pałeczki ecoli, , nie aktywne na pałeczeki salmonelli:
1) Cefadroxilum (Cefadroksyl, Biodroxyl, Droxef, Duracef, Tatroxil,)
2)Cefalexyna (Keflex)
II generacja: na ziarenkowce, na bakterie Haemophilius Influenzae, lepiej na G-, zakażenia ukł oddech, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, najgroźniejszy typ B.
1.Cefuroxym: (Zinacef, Zinat, Bioracef, Xorim)
2.Cefador: (Ceklor, Cek, Kloracef, Panclor, Wercef)
III generacja- szerokie spektrum, przenikają barierę krew-mózg,
1.Cefoperazon (Biocefazon, Cefobid),
2.Cefotaksym (Tarcefoxym, Biotaxim),
3.Ceftazydym (Fortum, Biotum),
4.Ceftriakson (Biotraxon, Tartiaxion),
5.Cefsulodyna (Pseudocef),
6.Cefopodoxim (Orelox),
7.Cefixim (Suprax),
8.Ceftibuten (Cedox),
9.Cefetamed, (Terceris, Latamoksef, ceftyzoksym, cefmenoksym, cefpiramid).
IV generacjA- przenika barierę krew- mózg. dożylnie, wykazuje najszersze spektrum działania ze wszystkich gr. cefalosporyn
*Cefpiron
*Cefepim (Axepim)
*Cetan.- ciężkie zakażenia ukł. mocz. i oddech., aktywne wobec metycylinoopornych gronkowców.
V GENERACJA: przenikają do płynu mózgowo- rdzeniowego, doustnie, działają na gronkowce metylocylinooporne (MRSA) oporne na inne β-laktamy.
*Ceftobiprol- d. oporności na dz. β-laktamaz i na bakterii G-
*Ceftaroliny: (Ceftobiprol, Ceftarolina) m. oporności na dz. β-laktamaz i na bakterii G-
2)A. AMINOGLIKOZYDOWE- toksyczne!!!(głuchota) zbud. z aminocukrów. DZ. na bakterie G-, w leczeniu kojarzy się je z antybiotykami o spektrum na G+ i z b-laktamami, mają charakter zasadowy, nie można ich zmieszać w jednym roztworze z b-laktamami- zobojętniają się! Można je podawać z pół godzinną przerwą. Amikacyna, Gentamycyna, Neomycyna, Netylmycyna, Streptomycyna (gruźlica), Tobramycyna.
3)A. MAKROLIDOWE: d. penetracją do wnętrza kom., na patogeny wewn-kom. Makrolitów nie łączy się z b-laktamami i chloramfenikolem, makrolity są alternatywą do b-laktamów i cefalosporyn.
*Azytromycyna (Sumamed)
*Roxytromycyna (Rulit),
*Spiramycyna (Rovamycine)
*Klarytromycyna (Klacit): w ch, wrzodowej.
*Erytromycyna (Erythromycin, Erythromycinum, Aknemycin)
*cykliczny węglan erytrom.(Davercin)
4)KARBAPENEMY - b. szerokie spektrum działania, o charakterze laktamowym, stosowane w terapii ciężkich zakażeń: posocznica, zapalenie płuc, powikłania pooperacyjne.
*Imipenem,
*Meropenem.
5)LINKOZAMIDY: mech. dz: hamowanie syntezy białek w kom. bakteryjnej, na bakterie beztlenowe. Nie penetrują do płynu mózgowo- rdzeniowego, silnie zaburzają florę fizjologiczną przewodu pok.- może prowadzić do rzekomobłonioastego zapalenia jelita grubego.
*Linkomycyna (Lincocin, Lincomycin, Lincomcinum hchl, Neloren, Cillimycin)-
*Klindamycyna (Dalacin C, Klimicin).
6)NITROINIDAZOLE: na pierwotniaki, bakterii beztlenowych (lambie w wodzie), ant. z gr. nitrową, działają bakteriobójczo po wniknięciu do kom. bakteryjnej i redukcji pod wpływem enzymów bakteryjnych, przenikają do płynu mózgowo-rdzeniowego.
1.Metronidazol- na bakterii beztlenowych, na rzekomobłoniaste zapalenie j.g, na pierwotniakami ukł pok.
2.Tynidazol- leczenie rzęsistkowicy (pierwotniaki).
7)TETRACYKLINY:. w zakażeniach dróg oddech., ukł. moczowo- płciowego, boreliozie, w zakażeniach skóry (trądzik). Łączy się je z innymi antybiotykami w ch. wrzodowej. Nie należy stosować poniżej 8 roku życia oraz kobiet karmiących i ciężarnych- toksyczne na kości.
*Doksycylina,
*Tetracyklina,
*Metacyklina
*Minocyklina,
8)CHINOLONY- toksyczne w kierunku kości. Zw. syntetyczne, kwas nalidyksowy - prototyp, hamują syntezę bakteryjnego DNA, *Cyprofloksacyna,
*Gemifloksacyna,
*Kw. pipemidynowy,
*Moxyfloksacyna,
*Oksyfloxacyna,
*Norfoxacyna,
*Ofloxacyna,
*Pefloxacyna.
9)GLIKOPEPTYDY - zw. wielocząsteczkowe, źle penetrujące do tkanek i narządów (do płynu mózgowo-rdzeniowego) Mech. dz: zahamowanie syntezy śc. kom. bakterii. Na G+, w przypadku pacjentów uczulonych na β -laktamy (penicyliny i cefalosporyny), antybiotyki do leczenia szpitalnego ciężkich zakażeń - antybiotyki ostatniej szansy!,
*Wankomycyna (Vancocin CP. Vancoled, Epocin)
*Tejkoplanina (Targocid)
10)CHLORAMFENIKOL: Mech- hamowanie syntezy białka, lipidów, dz. na G+, G-, toksyczny dla szpiku, przenik do OUN, wskazania: dur brzuszny, zap. opon mózgowych, zakarzenie ukł. oddech., choroby skóry, wykazuje antagonizm z penicylinami i makrolitami.
*detreomycyna (Chloromycetyn, Detreomycin, Chloracid, Chloramphenicolum)
LEKI P/GRZYBICZE:
I. ANTYBIOTYKI POLIENOWE:
1).AMFOTERCYNA B- wiąże się z ergosterolami kom. grzyba co prowadzi do zwiększenia przepuszczalności ściany kom. do zaburzenia procesów metabolicznych i śmierć grzyba. Zastosow: w leczeniu grzybic narządowych ciężkich, grzybicy płuc, posocznicy (sepsa- zakażenie całego org, przy osłabionej odporności), zakażeniach opon mózgowo-rdzeniowych:
*Fungizon (ampułki do wlewów dożylnych).
2)NYSTATYNA (Nystatinum, Hycostatin): Zast: miejscowe, gł w zakażeniach drożdżakowych j. ustnej, gardła, p. pok., pochwy i w trakcie antybiotykoterapii.
3)NATAMYCYNA- antybiotyk, nie wchłania się ze skóry i p. pok.
*Pimafucin (maść, krem),
*Pimafucort (glikokortykosteroid= hydrokortizon+natamycyna)-maść, krem. Stosow: miejscowo, w zakażeniach grzybiczych skóry, j. ustnej, przewodu pok., pochwy.
II.LEKI SYNTETYCZNE:
1).POCHODNE FLUOROPIRYDYNY:
*FLUCYTOZYNA- hamuje syntezę DNA, wchłania się dobrze z p. pok., łatwo przenika do płynu mózgowo- rdzeniowego. Stos: grzybice układowe, zap. wsierdzia, opon mózgowych, nerek. 2).POCHODNE IMIDAZOLU: Mech. DZ: hamuje syntezę ergosterolu- niezbędnego skł. błony kom. grzybów, zwiększają przepuszczalność ścian grzybni, dochodzi do śmierci grzyba.
*CROTRIMAZOL (Crotrimazolum, Canesten)-krem, płyn, tabl. dopochwowe. Stos: miejscowo w zakażeniach grzybiczych, drożdżakowatych skóry, błon śluzowych i pochwy.
*FLUTRIMAZOL (Micetal)
*EKONAZOL (Pevaryl): krem, żel, szampon. DZ: na drożdżaki, dermatofity, niektóre bakterie G+. Stos: w zakażeniach grzybiczych powikłanych przez bakterie.
*KETOKONAZOL (Nizoral, Zoxin, Novozoral): p/grzybiczy szampon, saszetki, krem, tabl. doustne, ampułki. Dobrze wchłania się z p. pok. w środow. kwaśnym. Zakres: grzybice powierzchniowe, narządowe, zapobiegawczo u os. ze zmniejszoną odpornością, chorych na AIDA, leczonych śr. immunosupresyjnymi.
*MIKONAZOL (Daktarin): grzybice powierzchniowe i narządowe- wchłania się z p. pok. Krem, puder, żel, doustny. Prep. złożone: daktakort, mykosolon.
3.POCHODNE TEIAZOLU:
*STRAKONAZOL (Orlengal, Trioxal): Tabl. doutne. Zakażenia układowe, powierzchniowe. Wchłania się z p. pok. na grzybic stóp, paznokci, skraca czas leczenia. Podaje się przez 1 tydz., 3 tyg. przerwy i tak kilka razy
*FLUKONAZOL (Flumykon, flukonazole, Diflukan): tabl. doustne, syrop dla dzieci.
4.POCHODNE MORFOLINY:
*AMOLORFINA (Loceryl): lakier do paznokci. Stosow: miejscowo w grzybicy paznokci rąk i nóg.
5.POCHODNE ALLILOAMINY:
*ATERBINAFINA: *Lamisil *Lamisilat *Tenasil. Hamuje przenikanie grzybów w głąb keratyn, w głąb skóry, włosa.
6.KWASY:
*Salicykowy- Acifungin Hire, Forte
*Undecylowy- Undofen (areozol do stóp), Mykodermina (zasypka do stóp).
*Fiolet gencjanowy- p/bakteryjne, p/grzybicze
*Tetraboran sodu- Aftin,
*Cyklopiroks- Batrakan (maść, płyn, lakier do paznokci).
7)POCH. 5-NITROIMIDAZOLU: Aktywują układy oksydoredukcyjne bakterii i powstają zw. cytotoksyczne co prowadzi do uszkodzenia DNA bakterii przez wytworzone metabolity nitromidazoli.
*METRONIDAZOL (Metronidazolum): na bakterie G- i beztlenowce (w przewodzie pok. w zębach), na pierwotniaki (rzęsistek pochwowy, lambioza) na chelicobakteri phyroli. Działanie: bakteriobójczo, wchłania się z p. pok. stosow.
*GYNALGIN (Metronidazol+chlorhinaldol): tabl. dopochwowe. stos: zakażenia bakteriami beztlenowymi p. pok., narządów miednicy mniejszej, zapalenie j.g, ch. wrzodowa, zakażenie rzęsistkiem pochwowym.
8)TYNIDAZOL (Tynidazolum, Fosigyn): DZ: jak w/w. Stos. rzadziej niż poprzedni, często stosow. we wlewach dożylnych, ma dłuższy czas działania.
9)ORNIDAZOL (Tiberal).
ZAKARZENIACH DRÓG MOCZOWYCH:
1).POCHODNE NITROFURANU: w zakażeniach dróg mocz., p. pok. i zewn.. Mech. DZ: ulegają redukcji wewn. kom. bakteryjnej i powst. zw. toksyczne uszkadzające nić DNA.
A)Nitrofurantoina (Nifuratio, NItrofurantin) nie stosow.:
B)Furanzydyna (Furagin, Furanginum, Urofurginum): DZ: działa na bakterie G+ - G-, w schorzeniach ukł. mocz., Stosow: z d. il. płynów i zakwaszając środow. dróg moczowych. Zastosow: w ostrym i niepowikłanym zapaleniu dróg moczowych i profilaktyce powracających zakażeń.
2).CHINOLONY: Mech dz: działają przez blokowanie Gyrazy (topoizomerazy) DNA- (jest to czynnik odpowiedz. za odp upakowanie i skręcenie nici DNA, czyli mat. genetycznego bakterii, w kom. bakteryjnej). Zablokowanie Gyrazy powoduje rozplatanie podwójnej nici DNA, ulega ona fragmentacji czyli bakterie nie mogą się dalej dzielić.
A)Chinolony I generacji:
*kw. nalidyksowy- Neligramon;
*kw.pipelidowy- Urolin (Palin).
B)Chinolony II generacji (ch. fluorowane) Stos: w zakażeniach dróg moczowych, dróg oddech, przewodu pok., dróg żółciowych, dróg rodnych.
*Afloksacyna (Tarivid),
*Citrofloksacyna (Cifromex, Ciprinol, Proxacin),
*Pefloksacyna (Abuctal), Nolfroksacyna (Nolicin).
C)Chinolony III generacji- (ch. wielofluorowane): DZ: na bakterie G+.
*Sparfloksacyna, *Grepafloksacyna, *Bokser.
W ZAKARZENIACH PRZEWODU POK:
1).FURAZOIDON: zawiesina, słabo wchłania się z przewodu pok. Stos: w zakażeniach bakteryjnych i pierwotniakowych przewodu pok. DZ: na bakterie G+, e-coli, salmonella, Schigella.
2)NIFUROKSAZYD: Nie wchłania się z p. pok. Stos: przy biegunce po antybiotykach i profilaktycznie przeciw zakażeniu jelit, w leczeniu ostrych zakażeń jelitowych.
LEKI STOSOW. MIEJSCOWO:
1).NITROFURAL (Nitrofurazon): maść, krem, zasypka. Stosow: miejscowo, zewn. na rany i oparzenia. 2)NIFURATEL (Macmirol, Macmirol Complex (Nifuratel+Nystatyna): tabl. dopochwowe. Stosow: w zakażeniach rzęsistkiem.
W ZIMNICY (MALARII):
1.W leczeniu form wewnątrzkrwinkowych stos. się: pochodne Aminochinoliny, Chinina (Chininum), Meflochina, Chlorochina (Arechin), Hydroksychlorochina (Plaquenil), Amodiachina. Leki te znoszą objawy kliniczne choroby i wydłużają okres pomiędzy atakami.
2.W leczeniu form pozakrwinkowych: Prymachina.
3.W profilaktyce: Amodiachina (1xna tydz), Chlorochina- Arechin (1x na tydz), Meflochina.
W PEŁZAKOWICY:
1.Leczenie wstępne (niszczące pierwotniaki w świetle jelita):
*Tetracyklina (Doksycyklina)
2.Leczenie postaci bezobjawowej: Diloksamid (Furamid)
3.Leczenie objawowe: pochodne 5-nitroimidazolu (Metronidazol, Tymidazol, Ornidazol)
W LAMBIOZIE:
1.Poch. 5-nitroimidazolu (Metronidazol, Tymidazol, Ornidazol)
2.Poch. Nitrofuranu (Nitrofuroksazyd, Furazonidon).
W RZESISTKOWNICY:
1)poch. 5-nitroimidazolu (Metronidazol, Tymidazol), Gynalgin, Furazolidon, Albotyl, Tamtum rosa, Betavine, nagietek.
W TOKSOPLAZMOZIE: Pirymetamina (Daraprim), Kotimoksazol (Biseptol, Bactrim), Klindamycyna (Dalacin, Klindameci), Spiramycyna (może być stosow. w ciąży.
W BORELIOZIE: 1.Antbiotyki: Doksocyklina (5-10dni), Unidox, Amoksycylina, Cefalosporyny (w szpitalu- dożtlnie).
W GRÓŹLICY: Prątek gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis)- to bakterie beztlenowe o wolnym metabolizmie, dzielą się raz na 20h, leki działają tylko na formy aktywne metabolicznie. 3 generacje prątków:
1 generacja- liczna populacja prątków szybko dzielących się, wyst. w środow. zewnątrzkom. poza makrofagami w płynach ustrojowych, pH obojętne lub słabo kwaśne. LEKI: Izoniazyd, Streptomycyna, Ryfampicyna.
2 generacja- mniej liczna prątków wolniej dzielących się, gł. w środow. kwaśnym. LEKI: Ryfampicyna, Izoniazyd.
3 generacja: prątki zamknięte w masach serowatych i włóknistych, dzielą się rzadko z wielotyg. przerwami. LEKI: Ryfampicyna, Izoniazyd.
1).LEKI PODSTAWOWE (1 LINII): A)Ryfampicyna, B)Izoniazyd: działają na wszystkie generacje prątków, uszkadzają ścianę bakterii C)Piranzynamid D)Streptomycyna E)Etambutol (EMB).
2).LEKI UZUPEŁNIAJĄCE (2 LINII): Cykloserna, Etionamid, Klapreomycyna, PAS (amid kw. salicylowego).
3).LEKI NIEDAWNO WPROWADZONE: Amikacyna (Biodacyna).
ZASADY LECZENIA:
1.leczenie skojarzone (co najmniej 2 leki)
2.leczenie jest dwufazowe: *1 faza (wstępna)- leczenie intensywne, ma na celu zahamowanie namnażania oraz zabicie prątków szybko dzielących się (intensywne zwalczanie 1 i 2 generacji) Tu działają: Piranzynamid, Ryfampicyna, Izoniazyd, Etambutol, Streptomycyna. *2 faza (kontynuacyjna, wyjaławiająca)- leczenie podtrzymujące, ma na celu stałe zmniejszenie populacji prątków dzielących się okresowo. LEKI: Ryfampicyna, Izoniazyd.
MODELE LECZENIA:
1)6-miesięczny: powszechnie stosow., najbardziej skuteczny, *pierwsze 2 m-ce: Piranzynamid, Ryfampicyna, Izoniazyd, Etambutol lub Streptomycyna *4m-ce: Ryfamazyd (Ryfampicyna+ Izoniazyd). 2)9 m-cy: jeśli chory nie toleruje Piranzynamidu: to samo bez Piranzynamidu.
3)12 m-cy: bez Izoniazydu. 4).18m-cy: bez Ryfampicyny.
ROBAKI OBŁE: mech. DZ: środki p/robacze porażają ukł. nerwowy, co powoduje odczepienie od ścian przewodu pok., stos. się je na przewód pok. aby uniknąć rozcieńczenia leku.
1)PERANTELUM (Perantel)- tabl, zawiesina. DZ: na owsiki, glisty, powod. Unieruchomienie pasożyta i depolaryzację płytki nerwowo-mięśniowej.
2)MEBENDAZOL (Vermox)- hamuje przyswajanie glukozy, co prowadzi do obumarcia pasożyta. DZ: na nicienie, gliste, tasiemca uzbrojonego i bomblowca. DZ. nieporządane: zaburzenia jelitowe, nasilenie toksyczne działania etanolu.
3)ALBENDAZOL (Zentel): zawiesina, tabl, może wchłaniać się z przewodu pok, powodować bóle głowy, wzdęcia.
W ZAKAŻ. PRZYWRAMI (MOTYLICAMI):
1)PRAZIKWANTEL (Cesol): doprowadza do unieruchomienia pasożyta i uszkodzenia jego oskórka, działa też na tasiemce.
W ZAKAŻ. TASIEMCAMI: Albendazol (zentel), Mebendazol (Vermox), Niklosamid (Yemesan).
W ZAKAŻ. ŚWIERZBEM: 1)maść siarkowa 2)maść Łylkinsona 3)30% ester benzylowy kw. benzoesowego (NOVOSOLIN, CETINSCABIN) 4)10% Crotamiton (Eurax- pły, maść. 5)Sulfiran (Askarbiol).
W ZAKAŻ. WSZAMI: *Deraced- płyn spirytusowy z ostróżki pomarańczy gorzkiej, *Nix, *Pipi- płyn, *Sora, *Hedrin (Dimetikon)- zw. silikonowy działa przez uduszenie wszy.
P/WIRUSOWE -
skł. się z kw. nukleinowych DNA lub RNA, tworzących genom, który otoczony jest płaszczem, otoczką, są pasożytami wewnątrzkom. Wykorzystują układy metaboliczne gospodarza do produkcji własnych kw. nukleinowych i białek. MECH. DZ: a)hamują wnikanie wirusa do kom. żywiciela b)hamują uwalnianie genomu czyli odpłaszczanie c)zwiększają aktywność ukł. immunologicznego d)hamują syntezę kw. nukleinowych wirusa- tak działa większość leków: 1)SZCZEPIONKI (wakcynoterapia): DZ: na WZW typu A i B, gypę, różyczkę, ospę.
2)SEROTEAPIA- pol. na biernej immunozizacji org. przez podanie G- globulin, stos. się u osób z niedoborami immunologicznymi leczniczo i u os. mających kontakt z ch. zakaźną, np. u ciężarnych po kontakcie z różyczką.
*BIOGLOBULINA (bio-gram)
*PENTAGLOBINA (Santoglobulin)
3)INTERFERON: DZ: p/wirusowo. p/podziałowo i zwiększa odporność. Synteza interferonu zachodzi w odp. na zakażenie wirusowe, interferon upośledza syntezę białek wirusowych jest skuteczny w lecz. żółtaczki typu B i C.
4)ANALOGI NUKLEOZYDÓW (inhibitory polimerazy wirusowego DNA):
a)ACYKLOVIR- mech. DZ: ulega fosforylacji do trifosforanów, nast. trifosforany Acykloviru są wbudowywane w m-sce właściwych nukleozydów do łańcucha DNA wirusa. Powoduje to przedwczesne zakończenie syntezy DNA. Acyklovir- to analog Guadininy- selektywnie hamuje polimerazę wirusowego DNA.
*Heviran,
*Zovirax,
*Antivir,
*Haskovir,
*Kusiviral (stosow. co 4h, 5xdziennie). Stosow: opryszczkowe zapalenia rogówki, opryszczkowe zakażenie n. płciowych, ospa, półpasiec, opryszczka wargowa.
b)GANCYKLOVIR- DZ: p/opryszczce, ospie wietrznej
c)Femcyklovir.
d)Vidramina (Vira A)- DZ: żółtaczka typu B, półpasiec.
5)AMANTADYNA I POCHODNE:
*Amantadyna (Amantix, Biregytk): DZ: p/wirusowo, hamuje tworzenie się otoczki (kapsydu) z elem. białkowych , działą w ch. Parkinsona.
*Tromantadyna (Virumers): maść, preparat miejscowy w leczeniu opryszczki.
6)LEKI O DZ. BEZPOŚR. NA WIRUSY:
*Demontivir (Wratizolin)- maść, DZ: na opryszczkę, ospę, półpasiec.
P/BÓLOWE i ZNIECZULAJĄCE
POCHODNE MORFINY:
I.Agoniści receptorów opioidowych:
1)KODEINA-
LEKI:
A)p/kaszlowe: *syrop sosnowy złożony *Thiacodin *Neozarina *Tussipin
B)p/bólowe: *Ascodan *Solpadeine *Efferalgan *Codeine *Dafolgan
2)DEKTROMETORFAN-
LEKI: *Acodin *Actifed *Gripex *Grypostop *Tussal *Dexapini.
3)PETYDYNA (DOLARGAN)
4)FENTANYL- w neuroleptoanalgezji- np. fentanyl+Droperidol. Plastrów- Durogesic-
5)METADON
6)TRAMADAL (Poltram, Tramal)
LEKI: *Zaddiar *Doreta- połącz. z Paracetamolem.
II.Leki agonistyczne o częściowych właściw. antagonistycznych:
1)PENTAZOCYNA (Fortral)
2)BUPRENORFINA-
III.Antagoniści receptorów opioidowych:
NALOKSON-(odwraca dz. leków)
1)Poch. ANILINY:
a)PARACETAMOL:
LEKI: *Apap *Panadol (zawiesina dla dz.) *Codipar *Efferalgan (musujące) *Acenal *Calpol (syrop dla dz.)
LEKI ZŁOŻONE (Paracetamol+wit C+ skł. od kataru): *Gripex *Fervex *Febrisan *Grypostop *Teraflu *Coldrex *Saridon *Solpiadoine *Cefalgin *Zaldiar (z tramalem)
2)Poch. KW. SALICYLOWEGO:
a)KW. ACETYLOSALIC.:
LEKI: *Acard *Polocard *Acesan *Apipox *Bespiryn *Polopiryna S *Polopiryna C *Aspirin *Aspirin C
LEKI ZŁOŻONE: *na kaca: Alka-Seltzer, Alka-Prim *tabl. p/grypie *Etopiryna *Kalcypiryna *Kofepiryna *Upsarin C *Kopiryna.
3)Poch. PIRAZOLONU:
a)METAMIZOL SODOWY (PYRALGINA):
LEKI: *Pyralginum (tabl. doustne i rozpuszczalne, zastrzyki, w recepturze)
LEKI ZŁOŻONE: *Gardan P *Tolargin} wycofane.
b)AMINOFYNAZON- wycofany:
c)FENYLOBUTAZON (Butapirazol)
4)Poch. KW. FENYLOOCTOWEGO:
a)DIKLOFENAK:
LEKI (żel, tabl, zastrzyki, czopki): *Diclak *Diclo-Duo *Diclobere *Dicloratio *Voltaren *Veral *Majamil.
5)Poch. KW. PROPIONOWEGO:
a)IBUPROFEN:
LEKI: *Ibum (kapsułki) *ibuprom (kapsułki)*Nurofen (zawiesina)*Ibufen *Dolgit (krem) *Advil.
b)NAPROKSEN:
LEKI: *Pabi-Naproksen *Anapran *Apo-Napro *Naxi *Aleve *Naproksen-żel.
c)KETOPROFEN
LEKI: *Ketonal *Profenid *Biprofenid *Febrofen *Ketores *Fastum-żel *Ketoprom-żel.
d)KW. TIATROFENOWY:
LEKI: *Surgan (tabl).
6)Poch. KW. INDOLOOCTOWEGO:
a)INDOMETACYNA:
LEKI: *Elmetacin (aerozol) *Indocit (krople do oczu) *Metindol (maść) *Metindonium (płyn do uż. zewn)
b)SULINDAC:
LEKI: *Sudaclin- wycofany.
7)OKSYKANY:
a)PIROKSIKAM: silne p/zapalne
LEKI: *Piroksikam (tabl, drażetki, maść) *Feldene}wycof, *Hetemin} wycof. *Apo-Piroksikam.
b)MELOKSIKAM: selektywnie blokuje COX2
LEKI: *Movalis *Aspicam *Meloxilek.
SELEKTYWNE INHIBITORY COX2:.
1)NIMESULIT:
LEKI: *Nimesil *Aulin.
2)NABUMENTAN:
LEK: *Relifex.
3)MELOKSIKAM: *Movalis.
ŚRODKI ZNIECZULAJĄCE OGÓLNIE-
1 LEK- alkohol etylowy
2 LEK- 1846- eter etylowy (Morton)
3 LEK- śr. znieczul. ogólnie- WZIEWNE:
A)Freony: *Halotan- *Enfluron *Izofluron *Sewofluron.
B)Podtlenek azotu (NA2O)- gaz rozwselaj.
C)Inne gazy- wycofane: *etylen *acetylen *cykloprofan *chloroform.
MECH. DZ: Mech fizyczny- leki powod. zmianę funkcji bł. kom, jest to przejściowe zatrucie kom. mózgu.
ŚR. ZNIECZUL. OGÓLNIE DOŻYLNE:
1)Poch. KW. BARBIUTROWEGO:
LEKI: *Tiofental *Metoheksital *Heksobarbital (Narkozan)
2)ZW. NIEBARBITURANOWE: *Ketamina (Ketalar) *Propanidyd *Alfezyna *Propofol.
SPECJALNE MET. ZNIECZULENIA: 1)Neuroleptoanalgezja: neuroleptyk (hamujący pobudzenia, otumający) + analgetyk (p/bólowy).
LEK: Palamonal- dihydrobenzperidol+fentanyl.
2)Ataraktoanalgezja- podanie leku p/lękowego i analgetyku.
LEKI: Diazepan: Relanium+ fentanyl (fentazocyna)
ZNIECZUL. MIEJSCOWE:
MECH. DZIAŁ. ŚR. ZNIECZ. MIEJSC: hamują przewodnictwo we włóknach nerwowych,
1)KOKAINA-wycofana. W postaci chlorowodorku kokainy, w r-rach od 1-10%,
2)BENZOKAINA (Anestezyna, Etoform):
LEKI: *Septolete *Septolete plus *Dentosept A.
3)PROKAINA (Polokaina, Nowokaina):
4)TETRAKAINA (Pantokaina):
5)LIDOKAINA (Lignokaina): o najw. zastosow..
LEKI: *Proktagliwenol, *Proktohemolan- p/świądowo} czopki;
*Kalżel *Bobodent *Dentinox} żele na ząbkowanie;
*Emla- plaster z subst. zniecz. przy szczepieniach:
*Lignokainum- 10% aerozol;
*Lignokainum chydrochloricum A i U} żel;
*Lidodent, *Lidożel *Xylodont, *Ksylonol} żel stomat;
*Lignokainum iniectie, *Lignokainum z noradrenaliną} zastrzyki.
6)MEPIWAKAINA (Mepiwastesin): w stomat.
7)BUPIWAKAINA
8)EDAN: poch. kw. acetylosalicylowego.
9)CHINIZOKAINA
10)DIKLONINA.
PSYCHOTROPOWE:
*LEKI PSYCHOSEDATYWNE: P/LĘKOWE- LEKI ANKSJOLITYCZNE (ANXIETY, ATARAKTYKI):
I. L. roślinne:
Valeriana, Melisa, chmiel, głóg, męczennica lekarska.
Preparaty: Melisa fix, Nervinum fix, Krople walerianowe, Nervosol, Nervobomosol, Kalms, Valusept, Valerin, Persen, Benosen, Sedomix - mixture, Relana Max, Relamax.
Syropy: Neospasmina, Passispasmina, Melisal, Melised.
Homeopatia u dzieci: Sedativ, Sedalia
II. Bromki (sole bromu): amonu, sodu, potasu
III. Poch. kw. barbiturowego- BARBITURANY:
1)Fenobarbital - Luminal - Fenobarbital sodowy
IV. Poch. Benzodiazepiny:
1) nasenne (12 godzin):
a) Diazepam (Relanium, Valium)
b) Midazolam (Dormicum),
c) Lormetazepam( Noctofer),
d) Nitrazepam (Magadon)
e) Estazolam (Nuctalon)
2) p/lękowe:
a) Oksazepam,
b) Lorazepam (Lorafen),
c) Medazepam (Rudotel),
d) Chlordiazepoksyd (Elenium),
e) Alprazolam (Xanax, Afobam, Neurol, Zomiren)
3) p/drgawkowe:
a) Diazepam (Relanium, Valium),
b) Clonazepam (Rivotril)
4) zwiotczająco na mięsnie szkieletowe w rwie kulszowej:
a) Tetrazepam (Mydastan, Myopam)
V. Pochodne difenlometanu:
a) Hydroksyzyna ( Atarax): p/lękowy +nasenny.
VI. blokery receptora B1 (beta):
a) Propranolol - zwalnia pracę serca, delikatnie uspokaja, przy nadczynności tarczycy,
b) agonista receptora L2 - Klonidyna (Iporel)
c) leki p/depresyjne: Doksepina (Doxepin), Opipramol (Pramolan).
↑ * NASENNE:
1. Barbiturany (barbital, fenobarbital)
2. L. niebarbituranowe (Zolpidem, Hydroksyzyna, Prometazyna)
3. Poch. Benzodiazepiny.
**LEKI NEUROLEPTYCZNE- LEKI P/PSYCHOTYCZNE: Wywołują objawy pozapiramidowe czy zaburzenia neurologiczne.
I. KLASYCZNE:
1)Poch. fenotiazyny: w małych dawkach działają p/parkinsonowsko, w dużych - wywołują zespół Parkinsona.
a) Chlorpromazyna (Fenactil, Largaeactil)
b) Lewomepromazyna (Tisercin)
c) Trilupromazyna
d) Tiorydazyna
e) Flufenazyna( Mirmil)
f) Ferfenzyna (Trilafon)
g) Promazyna (Promazin)
h) Perazyna ( Pernazyna).
2)Poch. butyrofenonu:
a) Haloperidol (Haldol, Haroperidol)- szybkie uspokojenie psychomotoryczne.
b)Trifluperidol (Triperidol)- b. toksyczny
3)Poch. tioksantenu: bezpieczniejsze od fenotiazyny, wywierają słabsze działanie pozapiramidowe,
a) Chlorprotisen (Chlorprothixen, Taractan)
b) Flupentiksol (Fluanxol)
c) Klopentiksol (Ciatyl)
4) Poch. difenylobutylopiperydyny
a) Pimozyd (Orap) - działa aktywizująco i p/autystycznie, w schizofrenii z silnym zahamowaniem.
II. ATYPOWE:
1) Alkaloidy Rauwolfii:
a) Rezerpina (Normatens, Reupasil)
2) Poch. dibenzodiazepiny:
a) Klozapina (Klozapol, Leponex)- początkowo działa gł. uspokajająco, nie działa p/depresyjnie. Mniej toksyczny, nie działa na układ pozapiramidowy.
b) Kwetiapina (Ketrel)
c) Olanzapina (Zolafren, Olzapin, Zalasta, Zyprexa)- mniej toksyczne, nie powod. efektów pozapiramidowych,
d) Klotiapina
e) Loksapina- nie powod. efektów pozapiramidowych.
3) Poch. benzamidu:
a) Sulpiryd (Dogmatil)
b) Amisulpiryd (Solian)- blokuje receptory dopaminowe D2 i D3, działa p/psychotycznie, nie wywołuje zaburzeń pozapiramidowych
c) Risperidon (Rispolept)- nowy neuroleptyk, wiąże się z receptorem serotoninowym 5HT2, blokuje receptory dopaminowe D2, rzadko daje objawy pozapiramidowe.
***SOLE LITU - LEKI NORMOTYNICZNE (stabilizujące nastrój): pomiędzy psychosedatywnymi i psychopobudzającymi. Mech. DZ: niejasny - powodują zastępowanie jonów sodowych i potasowych przez jony litowe - zmniejsza równowagę między tymi jonami- wpływa na czynność neuroprzekaźników.
1) węglan litu - Lithum carbonicum tabl po 250mg
****LEKI P/DEPRESYJNE- ANALEPTYKI PSYCHOPOBUDZAJĄCE:
1.Nieselektywne inhibitory wychwytu monoamin (noradrenaliny, serotoniny i dopaminy):
A) Leki o budowie trójpierścieniowej TLPD:
a) Poch. dibenzoazepiny i benlafafaksyna (Efectin, Belafax):
- Imipramina (Tofranil)
- Amitryptylina (Sanoten)
- Klomipramina (Anafranil, Kryditren)
- Opipramol (Pramolan, Symptramol),
- Doxepina (Doxepin).
B) Leki o budowie innej niż trójpierścieniowe - leki 2-giej generacji:
- Fluoksetyna,
- Fluwoksamina (Faverin)
- Moklobemid (Auronix)
2. Selektywne inhibitory wychwytu noradrenaliny, noradrenaliny+dopaminy:
A) Maprotyliyna,
B) Bupropion.
3. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny 5HT1, 5HT2, 5HT3 (SSRI)- Działanie wynika z równoczesnego pobudzania wszystkich 3 podtypów receptorów serotoninowych
A) Fluoksetyna - pogułka szczęścia (Prozac, Bioksetin, Andepin,Sronil, Fluoksetin)
B) Tioneptyna (Koaskil),
C) Sertralina (Zoloft),
D) Paroksetyna (Seroxat),
E) Citalopram (Cital, Aurex, Citavax),
F) Escitalopram (Elicea).
4. Inhibitory monoaminooxydazy/ MAO (enzym rozkładający monoaminy, poprzez utlenianie). IMAO- cecha leków hamowanie rozkładu monoamin.
A)Leki selektywne:
- Selegilina (Apo-Selin) - hamuje MAO-B
- Moklobemid (Aurorix, Mokloksil) - hamje MAO-A
5)Inne:
A) Mianseryna (Leviron, Miansan, Mianserin)
B) Dziurawiec (Deprim, Intractum Hyperici, Psychotonisol, Perhip)
*****LEKI ANALEPTYCZNE- CUCACE, POBUDZAJĄCE:
1) Nicetamid (Kardiamid, kardiamid z kofeiną, Glucardiamid)- pobudza funkcje ośrodka sercowo-naczyniowego i oddechowego.
2) Strychnina
3) Lobelina
4) Poch. Metyloksantyny:
a) Coffeina- pobudza ośrodek dosercowo-naczyniowy i OUN. Zastosow: pomocniczo w niewydolności krążenia & oddychania, w zapaści.
Preparaty: Kofex, Glukof (Coffeina+vit C+Glukoza), mieszanki p/bólowe: Coffepiryna, Cefalgin, Etopiryna, Panadol Extra.
#ŚRODKI PSYCHOZOTWÓRCZE/PSYCHODYSLEPTYCZNE (wywoł. zaburzenia psychivzne):
1) Preparaty z konopi indyjskich: 9-THC- tetrahydrokannaphinole (haszysz i marihuana)
2) Dietyloamid kwasu lizerowego: LSD, LSD-25, Lizergid (z alkaloidu sporyszu-pasożyt zboża)
3) Psylocybina - w grzybach meksykańskich
4) Meskalina- w kaktusie meksykańskim
5) Pejotl & harmina w lianach w Ameryce Płd.
6) Fencyklidyna (Sernyl)
7) Atropina- dz. halucynogenne
8) Inne: amfetamina, kokaina, alkohol etylowy, narkotyczne leki p/bólowe -opioidy.
LEKI P/PARKINSONOWE:
I. Leki pobudzające układ dopaminergiczny:
1) Podawanie prekursora dopaminy - Lewodopa (L-dopa):
A)Preparaty złożone (inhibitor (karbidopa, benserazyd) + L-dopa):
*Madopar (Madopar HDS)
*Nakom,
*Sinemet,
*Pardopa,
*Poldomet.
Interakcja z Vit B- zmniejsza działanie L-dopy.
2)Wzrost uwalniania dopaminy z zakończeń nerwowych (z m-sc magazynowania):
A) Amantadyna (Viregyt K- lek antywirusowy, Amantix)
3) Pobudzanie receptorów dopaminowych w podwzgórzu i przysadce:
A) Bromokryptyna- półsyntetyczna pochodna alkaloidów sporyszu (Bromergon, Bromocorm, Parlodel.
B) Propinirol (Requip)
4) Hamowanie układu dopaminy- zmniejszenie aktywności enzymu odp. za rozkład dopaminy
A)Seleginina (Apo-Selin, Jumex)
II) Leki hamujące przekaźnictwo acetylocholinowe (cholinergiczne) cholinolityki (gł. w leczenia parkinsonizmu polekowego
1. Bipeniden (Akineton)
2.Triheksyfenidyl (Parkopan)
3.Prydynol
PLĄSAWICA HUNTINGTONA -
wysoki poziom dopaminy, leki hamujące recptory dopaminowe:1.Chlorpromazyna. 2.Baklofen - zwiotczające mięśnie, poudzający receptor GABA B
I. L. P/PADACZKOWE:
1. Poch Hydantoiny:
A) Fenytoina (Phenytoina, Epanutin)- łączona z barbituranami. Mech. DZ: blokuje kanały sodowe.
B) Mefenytoina (Mesantoin)
2. Poch. iminostilbenu:
A) Karbamazepina (Neurotop, Tegretol, Amizepin). Mech DZ: blokuje kanały sodowe.
B) Okskarbamazepina (Trileptal)- nowszy lek,
3. Barbiturany- Mech. DZ: B. mają swoje wiązania na recptorze GABA, powodują zwiększony napływ janów chlorkowych do komóki nerwowej- hiperpolaryzację neuronów.
A) Fenobarbital ( Luminal, Gardenal)
B) Benzobarbital (Benzoral),
C) Metylofenobarbital (Prominal)
D) Prymidon (Mizodin) - zostaje zmetabolizowany do fenobarbitalu.
4. Kwas walproinowy i jego sole- cenny, skuteczny lek p/padaczkowy, stosowany jako sól potasowa, magnezowa i amid. Mech. DZ: zwiększa stężenie GABA w szczelinie synaptycznej, hamuje aktywność enzymu rozkładającego GABA, blokuje kanały sodowe.
A) Kwas walproinowy (Convulex),
B) sól sodowa (Depakine chrono, walproinian sodowy),
C) sól magnezowa (Dipromal) - rzadko stosow.
5. Pochodne benzodiazepiny: Mech DZ: zwiększenie napływów kanałów chlorkowych
A) Diazepam (Relanium)
B) Klonazepam (Clonazepam, Rivotril)
C) Nitrazepam (Mogadon)
D) Temazepam (Signopam)
6. Imidy kwasu bursztynowego
A) Etosuksimid (Ronton),
B) Fensuksimid
7. Inne
A) Acetozolamid (Diuramid)
II. LEKI P/PADACZKOWE II GENERACJI:
1.Talbamat- nasila prądy chlorkowe oraz hamuje pobudzające działanie kw. glutaminowego.
2.Gabapentyna (Neurontin)- podnosi stężenie GABA w mózgu.
3.Lamootylina (Lamiotal)- blokuje kanały sodowe.
4.Oksakarbomazepina (Trileptal)- pochodna karbomazepiny.
5.Tiagabina (Gabitryl)- hamuje zwrotny wychwyt GABA do zakończeń nerwowych, zwiększa stężenie GABA w synapsie.
6.Topipramat (Topamax)- nasila prądy chlorkowe i powoduje hiperpolaryzację neuronów. Zmniejsza pobudzające działanie kwasu glutaminowego. Często stosowana u dzieci już od 2 roku życia.
7.Wigabatryna (Sabril)- zwiększa stężenie GABA w szczelinie synaptycznej, hamuje rozkład GABA przez hamowanie enzymu transaminazy GABA rozkładającej GABA
# CHOROBA ALZHEIMERA:
1) Korzystne działanie NLPZ:
A) Aspiryna
2) L. podnoszące poziom acetylocholiny:
a) Donepazil (Aricept, Donepex),
b) Riwastygmina (Exelor),
3) Memantyna (Elixa, Axura)
4)leki nootropowe (popr. metabolizm kom. mózgu):
a) Piracetam (Memotropil- po udarach, Nootropil)
5) leki p/depresyjne i towarzyszące zaburzenia psychiczne.
UKŁ AUTONOMICZNY
Leki układu współczulnego: neuroprzekaźnik: noradrenalina, adrenalina, dopomina- (aminy katecholowe). Rec. α1 adrenergiczne: agonistą (pobudza)- fenylefryna (obkurcza naczynia, podnosi ciśnienie), antagonistą (blokuje)- prazosyna (obniża ciśnienie). Rec. α2 adrenergiczne: agonistą- klonidyna (iporel)- obniża ciśnienie, zwalnia akcję serca, antagonistą-johimbina-pobudza, podnosi ciśnienie. Rec.β1- (adernomimetyk) agonistą-dobutamina-pobudza pracę serca, antagoniści/blokery- bisocard/bisoprolol.- przy nadciśnieniu, arytmii z nadpobudliwością. Rec. β2- Agonista- salbutanol. nie blokujemy takiego receptora. Rec.β3-w tkance tłuszczowej. Pobudzenie- lipoliza (rozkład tk. tłuszczowej). Leki pobudzające czynność danego układu-MIMETYKI, blokujące-LITYKI.
I.Leki POBUDZAJĄCE ukł. współczulny (adrenergiczny)- sympatykomimetyki, adrenomimetyki:
1.AMINY KATECHOLOWE:
a)ADRENALINA (Epinephrine):
b)NORADRENALINA (Norepinephrine): lignokaina z noradrenalina-ampułki do znieczulenia.
c)DOPAMINA-
d)ISOPRENALINA (Isoprenalinum comp, Isuprel)
2.Α-ADRENOMIMETYKI:
A)α1-adrenomimetyki-podniesienie ciśnienia,
*FENYLEFRYNA (NEOSYPNEPHINE)
*ETYLEFRYNA (EFFORTIL)-
PREPARTY MIEJSCOWE- śr. anemizujący
*KSYLOMETAZOLINA (xylogel, otrivin, xylometazolin, xylorin)
*OKSYMETAZOLINA (oxalin, afril, akatar, nasivin;
*NAPHAZOLINA (naphazolin, betadrin-do oczu, nosa, sulfarinol-do nosa
*TETRYZOLINA (tysine, visine classic, starazolin)
B) α2-adrenomimetyki (dz: przciwne do α1):
*KLONIDYNA-IPOREL- obniża ciśnienie,
3. Β- ADRENOMIMETYKI:
A) β1 i β2 adrenomimetyki:
*ISOPRENALINA (Isuprel),
*ORCYPRENALINA (Astmopent)
B) β1-adrenomimetyki- SEPSA
*DOBUTAMINA (dobutrex)
C) β2-adrenomimetyki: astma, ciąża.
*SALBUTAMOL (Salbutamol- syrop, Ventolin; Salamon-aerozol, Salbupar-ciąża!
*FENOTEROL (Berotec, Berodual-wziewy, Fenoterol- ciąża!
*SALMETEROL (Serevent-typowo do wziewów)
*FORMOTEROL (Foradil, Oxodil, Pulmoterol, Zafirol- astma)
4. LEKI POŚREDNIO POBUDZAJĄCE REC. Α I Β- ADRENERGICZNE:
a)ADRENALINA (EPINEFRYNA)
b)DOPAMINA (ETYLEFRYNA, EFORIL),
c)EFEDRYNA: pobudzające, euforyzujące działa obwodowo, na OUN, kurczy naczynia i podnosi ciśnienie (niedociśnienie), bezdech w czasie snu, astma, w moczeniu nocnym, w zapaści, w nieżytach błon śluzowych (miejscowo)
*tusipect syrop-pochodna amfetaminy,
*Proastmin,*Rubital comp.
d)PSEUDOEFEDRYNA-izomer efedryny.
*Sudafed.*Apselan- udrożnienie nosa,
Preparaty złożone: *gripex, *ibuprom zatoki, *modafen, *nurofen zatoki, *disophrol, *cirrus.
II. leki HAMUJĄCE układ współczulny (adrenergiczny)-sympatykolityki, adrenolityki :
1.Leki blokujące kompetencyjnie postsynaptyczne rec α: (α -ANDRENOLITYKI) i rec β: (β -ADRENOLITYKI):
A) α1 I α2 ADRENOLITYKI: w nadciśnieniu, w diagnostyce guza nadnerczy.
#ZW. NATURALNE- alkaloidy sporysz:
*ERGOTAMINA- (silnie kurczy m. gładkie macicy, w krwawieniach połogowych, po poronieniach,
*DIHYDROERGOTAMINA-, nie kurczy m. gładkich macicy,
*DIHYDROERGOTOKSYNA (hydermin)- w nadciśnieniu i migrenie.
#PREPARATY ZŁOŻONE:
*NORMATENS= dihydroergokrystyna+rezerpina+klopamid (obniża ciśnienie, moczopędny),
*COFFECORN MITE, FORTE=ergotamina+coffeina (w migrenie)
*BELLERGOT=fenobarbital+ergotamina+pokrzyk (spazmolitycznie, uspokaja, rozkurcza, przy przekwitaniu)
#SYNTETYCZNE:
*FENTOLAMINA-w nadciśnieniu u ch. z guzem nadnerczy, w jego diagnostyce i w zabiegu usuwania
*TAOLOZALINA-w zaburzeniach ukrwienia kończyn, w owrzodzeniach podudzi, w stanach skurczowych naczyń obwodowych, np. w ch. Bergera.
B) α1- ADRENOLITYKI- w nadciśnieniu tętniczym, w niewydolności m. sercowego, w przeroście prostaty!!!:
*PRAZOSYNA (Polpressin, Minipress)-nie stosow.
*TERAZOSYNA (Terazosine, Kornam)- nie stosow.
*DOKSAZOSYNA (Doxanol, Kamibren, Cardura, Zoxon, Doxar) w małych d.-obniża ciśnienie, większe d.-ułatwia oddawanie moczu
*TAMSULOZYNA (Omnic, Tanyz, Fokusin, Uprox)- prostata,
*ALFUZOSYNA (Dalfaz, Alfuzostad)- prostata
C) β1 i β2- ADRENOLITYKI (β1-SERCE, β2-OSKRZELA)- miejscowo w jaskrze!!
*PROPRANOLOL
*SOTALOL (Bisotal, Sotahexal)
*OKSPRENOLOL (Corectal).
D) β1-ADRENOLITYKI (BLOKERY KARDIOSELEKTYWNE)-zwalniają pracę serca.
*BISOPROLOL (Bisocard, Concor, Bisocvartio, Bisopromerok)
*ATENOLOL (Atenolol)
*ACEBUTOLOD (Sectral)
*METOPROLOL (Metocard, Beto ZK, Betaloc)
*BETAKSOLOL (Lokren).
E)LEKI MIEJSCOWE W LECZENIU JASKRY:
*TIMOLOL (Timoptic, Oftevisin, Corot)
*BETAKSOLOL (Betaptic)
*METITRONOLOL (Betaman).
F) α i β-ADRENOLITYKI -nadciśnienie,
*KARWEDILOL (Vivacor, Carretrent, Avedol).
2. LEKI SYMPATYKOLITYCZNE-: nadciśnienie u ciężarnych,
a)ROZERPINA (NORMATENS)
b)METYLODOPA (Dopegyt)
III. leki POBUDZAJĄCE ukł. przywspółczulny- CHOLINOMIMETYKI:
1. L. BEZPOŚREDNIO POBUDZAJĄCE REC. M:
a)ACETYLOCHOLINA- niekiedy w okulistyce
b)ESTRY CHOLINY:
*METACHOLINA,
*KARBACHOL- jaskra (k. do oczu), w pooperacyjnej atonii jelit-przywraca prawidłową perystaltykę jelit,
*BETANECHOL
c)ALKALOIDY cholinomimetyczne:
*MUSKARYNA-
*PILOKARPINA-(isopto carpine, pilocarpinum hchl., normoglaucon). pobudza rec. M i N, , jaskra
2.L. POŚREDNIO POBUDZAJĄCE RECEPTORY M (muskarynowe)-hamują rozkład acetycholiny- inhibitory enz. acetylocholinoesterazy ACHE:
A) L. ODWRACALNE-w atonii pooperacyjnej jelit, jaskra:
*FIZOSTYGMINA,
*NEOSTYGMINA (Polstigminum),
*PIRYDOSTYGMINA (Mestinon),
*EDROFONIUM- w ch. Alzheimera
#NOWE- dz. wybiórcze na aktywność ACHE: -stany otępienia, Alzheimer.
*TAKRYNA (Cognex),
*DONEPESIL (Aricept, Cogiton, Jasnal, Donepex)
*RIWASTYGMINA (Exelon),
*GALANTAMINA (Nivalin),
B)L. NIEODWRACALNE- jaskra!!:
*związki fosforoorganiczne (pestycydy, insektycydy, gazy bojowe-miejscowo w kroplach do oczu)
*FLUOSTYGMINA (Diflupyl),
*EKOTIOPAD (Ecothoiopate).
IV.leki HAMUJĄCE UKŁAD PRZYWSPÓŁCZULNY-CHOLINOLITYKI- (kompetencyjni antagoniści receptora M)
1.ZW. NATURALNE:
a)ATROPINA- (alkaloid, antagonista receptora M, spazmolitycznie, rozkurczowo, śr. ułatwiający badanie oczu, do znieczulenia ogólnego: zmniejsza wydzielanie śliny, działa p/wymiotnie, łączymy ją z lekami uspokajającymi, p/bólowymi.
*nalewka belladonnae, *extrac. bell. sicum, fluidum, *siarczan atropiny, *bellapan.
Preparaty złożone:
*BELLERGOT=pokrzyk+ sporysz+ fenobarbital- rozkurczowo, uspokajająco,
*TOLARGIN=atropina+ metamizol+ papaweryna- przeciwbólowo, spazmolitycznie, czopki, wycofane.
*SPASTICOL= alkaloidy sporyszu+ papaweryna. czopki
b)SCOPOLAMINA (HIOSCYNA)- hamuje OUN, stoso. u psychicznie chorych, w zespole abstynencyjnym, jako „serum prawdy”, w premedykacji.
*BUSCOPAN,
*SCOPOLAN-tabletki rozkurczowe,
P. złożone:
*SCOPLAN COMPOSITUM + metamizol sodowy (pyralgina)
*VEGENTALGIN H (Panadol Femina)-bóle menstruacyjne
*PARACETAMOL + butylobromek hioscyny.
2.ZWIĄZKI SYNTETYCZNE:
a)NIEPRZENIKAJĄCE DO MÓZGU-silnie spazmolitycznie na m. gładkie p. pokarmowego, dróg moczowych, żółciowych, oddech:
*PIRYNZEPINA (Gastrozepin)-p/wrzodowy,
*IPRATROPIUM (Atrovent)-p/astmatyczny,
*OXYBUTYNINA (Ditropan)-przy nietrzymaniu moczu, w skurczach p. moczowego,
*OXYPENONIUM (Spazmofen)
b)PRZENIKAJĄCE DO OUN-st. w ch. Parkinsona:
*BIPERIDON (Akineton),
*TIHEXYFENIDYL.
AUTAKOINDY
A) LEKI BLOKUJĄCE H1:
ANTAGONŚCI H1 I GENERACJI-leki stare.
1. KLEMASTYNA (Clemastinum)-w nagłych stanach, przy przeziębieniach-katar!Tabl. i syrop - objawowe leczenie alergicznego nieżytu nosa (katar, kichanie, świąd, łzawienie), łagodzenie objawów alergii skórnej (pokrzywka, kontaktowe zapalenie skóry, wyprysk atopowy, świąd, obrzęk naczynioruchowy). Roztwór do wstrzykiwań jako leczenie wspomagające we wstrząsie anafilaktycznym i obrzęku naczynioruchowym, zapobiegawczo przed zabiegiem mogącym wywołać uwolnienie histaminy (np. przed podaniem śr. kontrastowego).
2.PROMETAZYNA (Diphergan) p/histaminowo, p/wymiotnie, w ch. lokomocyjnej.
3.DIMENHYDRINAT (Aviomarin)- ch. lokomocyjna, p/histaminowo, uspokajająco, hamuje ośrodek wymiotny w rdzeniu przedłużonym i odruchy błędnikowe- Kinetozy -odruchy zw. ze zmianami podczas poruszania się
4.LOKOMOTIV i AVIOPLANT- śr. rośl. z dodatkiem imbiru na ch. lokomocyjną
5.ANTAZOLINA (Phenazolina)- toxyczna, podawana w nagłych stanach, w ostateczności.
6.DIMETINDEN (Fenistil) krople, żel, w ch. alergicznych ze świądem, przy oparzeniach słonecznych, u dzieci-krople przy katarze-zmniejsza przekrwienie śluzówki
7.CYPRONEPTADYNA (Peritol)- syrop dla dzieci, p/histaminowo, zwiększa apetyt.
LEKI P/HISTAMINOWE II GENERACJI:
1.CETYRYZYNA (Zyrtec, Cirrus z pseuoefedryną, Alertec, Amertil, Alermed)- alergie skórne, po ukąszeniach owadów, zapaleniu nosa, spojówek,
2.LEWOCETYRYZYNA (Xyzal, Zyx): enancjomer-izomer Cetyryzyny!
3.FEKSOFENADYNA (Telfast, Telfexo, Alegra) silnie p/histaminowo, ma nie usypiać
4.LORATADYNA (Claritine, Aleric,Flonidan, Loratan,Clannase-katra) nie usypiać. Clarinare=Lovatadyna+pseudoefedryna-gł. przy katarze!
5.DESLORATADYNA (Aerius, Azomyr, Delortan)-przy katarze, alergii. wspom, przy przezięb.
6.AZELASTYNA (Allergodil) aerozol do nosa, nie stosow. Preparaty dla dzieci - na receptę, dla dorosłych-małe opakowania do 10 tab. - OTC!
KREW
I.KREW I PREP. KRWIOPOCHODNE- n. pokrwotocz:
1.Preparaty krwi:
A)krew pełna
B)Koncentraty (prep. komórkowe): *k. krwinek czerw. *k. krwinek płytkowych *k. granulocytarne (k. białych)
2.Preparaty osocza:
A)Prep. albumin
B)Prep. immunoglobulin (p/ciał)
C)koncentrat czynn. VIII
D)koncentrat czynn. IX.
E)świeżo mrożone osocze (FFP)- antychemofilowe, skł: woda, białka, węglowodany, lipidy, czynn. krzepnięcia.
3.Środki krwiozastępcze:
A)Dekstran (polisach.): *Dekstran 40 *Dekstran 70.
B)Skrobia modyfikowana- HES,
C)żelatyna modyfikowana.
II.L. WPŁYW. NA CZYNNOŚĆ KRWIOTWÓRCZA SZPIKU- n. aplastyczna i dyserytropoetyczna: 1.Czynniki wzrostu:
A)Erytropoetyna (EPO)- reguluję wlk. erytropoezy (powst. k. czerw): *Epoetyna α (Epogen) *Epoetyna β (Recormon, Neo- Recormon) B)Granulocytopoetyczne czynn. wzrostu: *Interleukina 3- n. aplastyczna, wpływa na wczesne etapy rozwoju niedojrzałych kom. macierzystych *granulocytowy czynn. wzrostu- Filgrastin (Neupogen)
*granulocytowo- makrofagowy czynn. wztrostu- Molgramostin (Leukomax)
C)Trombopoetyna- pobudza podział, dojrzewanie i wytwarzanie płytek krwi.
D)Interleukiny: *Interleukina 2- ważna w proc. immunologicznych. *Interleukina 3- n. aplastyczna E)Interferony- białka wytw. przezkom. ssaków w odp. na zakarzenie wirusowe: *Interferon α (Intron A, Roferon) *Interferon β (Betaferon)- w "SM", *Interferon γ (Imukin)
III.L. STOSOW. W NIEDOKRWISTOŚCIACH NIEDOBOROWYCH:
1.N. z niedoboru Fe:
*Ferrum lek (fumaran żelazowy)- dla dzieci,
*Sorbifer (Durules)
*Hemofer (Hemofer folik, chlorek żelazowy)
*Biofer (Ascofer, glikonian żelazowy)
*Frodyferon.
Prep. złożone: *Falvit, *Vitaral, *Visolvit, *Supradyn, *Vita Buerlecitin.
2.N. z niedoboru kw. foliowego:
*Acidum folicum- 5mg, 15mg- przy niedokrwistości, *folik- 0,4mg.
3)N. z niedoboru wit. B12- n. melagoglasytczna- ch. Addisona Biermera: *wit B12 *Vegevit.
IV. L. WPŁYW. NA KRZEPNIĘCIE KRWI:
1)L. hamujące krzepnięcie krwi- stosow. w zakrzepach:
A)L. p/zakrzepowe (antykoagulanty):
a)Heparyna- powod. zwiekszenie aktywność czynn. p/zakrzepowego- antytrombiny III; hamuje aktywność trombiny: -Heparyny wielkocząst- niefrakcjonowane (w szpitalu), -Heparyny małocząst- frakcjonowane (poza szpitalem): *Enoxaparinum (Clexane)- "A" ; *Nadroparine (Fraxodi, Fraxiperine)- "A", *Lioton *Lioven *Helason *Lioton- max *Heparinum } żele na żylaki, obrzęki *Tointex *Cepan , Contratubex}żele na blizny.
b)Poch. kumaryny- doustne l. p/zakrzepowe- antywitaminy K: *Acenocumarol (Syncumar, Sintrom) - kontynuacja leczenia heparyną *Walfaryna (Warfin)
B)L. p/płytkowe- hamują gł. drogi aktywizacji i agregacji płytek krwi, zachodzi to pod wpł. trombkoskanu (TXH2), adenozynodwufosforanu (ADP) i trombiny: *Kw. acetylosalicylowy (Acard, Polocard, Acesan, Bespiryn, Cardio)- 70-150mg. zapobieganie zakrzepom tętniczym.
2)L. trawiące fibrynę (fibrynolityczne, trombolityczne):
A)L. fibrynolityczne I generacji:
a)Streptokinaza (Streptase)- łączy się z plazminogenem przyśpieszając jego przekształcenie w plazminę (enz. fibrynolityczny)
b)Urokinaza- nat. endogenny aktywator plazminogenu, enzym fibrynolityczny, powst. w nerkach.
B)L. fibrynolityczne II generacji: *Alteplase (Actilyse, Activase)
V.L. STOSOW. W LECZENIU SKAZ KRWOTOCZNYCH:
1.L. miejscowe:
A)Adrenalina (epinefryna)- 0,0025%, pobudza rec. α1 w n. krwionośnych, powod. ich skurcz i zahamowanie krwawienia.
B)woda utleniona- z zetknięciu uszkodzoną tkanką ulega rozkładowi z uwolnieniem tlenu który denaturuje białko
C)Śr. ściągające:
*tanina
*garbniki
*aluny (zw. nieorg. glinu)
*pałeczki lapisowe (azotan srebra)
*Hemostin (wyciąg z kory dębu, nagietka, dziurawca)
D)Dermatol (garbniki + bizmut→galusan bizmutu)
2. L. o dz. ogólnym:
A)l. dz. na n. krwionośne- zmniejszają kruchość i przepuszczalność n. krwionośnych: *wit C (Monowitamin) *rutyna (Rutinoscorbin, Cerutin, Rutowit, Ascorutical) *Etamsylat (Cyklonamina) *Calcium dobesilate (Doxium, Calvenox, dobesylan wapnia)
B)L. stos. w skazach małopłytkowych:
a)l. hamujące odporność: *glikokortykosteroidy- zmniejszają prod p/ciał p/płytkowych.
b)l. immunosupresyjne: *Cyklofofamid *Azotiopryna
C)L. stos. w skazach wywołanych niedoborem osoczowych czynn. krzepnięcia- Hemofilie; ch. Von Willebranda:
a)skazy wrodzone:
#ch. Von Willebranda: *Desmopresyna + l. antyfibrynolityczne: kw. traneksamowy lub aminokapronowy.
#Hemofilia A: *prep. czynn VIII (globulina antychemofilowa A)
#Hemofilia B: *prep. czynn IX, a także: *krew, osocze (świeże, mrożone) *wyizolowane czynn. krzepnięcia (krioprecypitaty)
b)skazy nabyte: #niedobór wit K: *wit. K (Phytomenadion) *wita K,,Buby K (D+K) *Vitacon.
D)L. stosow. w skazach fibrynolitycznych- l. antyfibrynolityczne: unieczynniają tkankowe aktywatory plazminogenu, streptokinazę, urokinazę a w wyższych dawkach plazminą: *kw. E-aminokapronowy (EACA, Amicor) *kw. traneksamowy (Exacyl, Cyklokapron) *Aprotynina- stosow. w DIC- rozsiany zespół wykrzepienia wewnątrznaczyniowego, w ostrym zapaleniu trzustki.
E)Trombina, gastrotrombina (zbuforowana trombina)
F)gąbki fibrynowe, żelatynowe: *Spongostan
G)gąbki oksycelulowowe: *Sorbacel *Oxycel
UKŁ. POKARMOWY
Leki wymiotne. *APOMORFINA- odtrutka Nalokson. *EMETYNA- *CUSO4 - siarczan miedzi - 1% r-r,
Leki p/wymiotne. 1.METOKLOPRAMID-(Mtodopromidum)- 2.NEUROLEPTYKI- *Tietylprezyna (Torecan), *Chloropromazyna -lek p/psychotyczny
3.ANTAGONIŚCI REC. H1- leki p/histaminowe- gł. zastosow. w wymiotach przy podróży i ch. pochodzenia błędnikowego:*Dimenhydrinat (Aviomarin), *Prometazyna (Diphergan,Polfergan), *Hydroksyzyna (Atarax)
4.CHOLINOLITYKI: *Skopolamin- b. skuteczny, nie stosow., toxyczny, w ch. lokomocyjnej,w innych nie dz.*Atropina- w ch. lokomocyjnej, nie stosow.
5.ŚRODKI ZNIECZULAJĄCE/ DZ. MIEJSCOWO: * 1% r-r Polokainy-ampułki do picia
6.ANTAGONIŚCI REC. 5HT3- *Ondasetron (Zofran, Atosa), *Tropisetron (Novoban)
Leki poprawiające trawienie, zwiększające wydzielanie soku żołądkowego:
1)LECZENIE SUBSTYTUCYJNE - podajemy: * rozcieńczony kwas solny *pepsynę, *Citropepsin- preparat gotowy, *gorycze: korzeń goryczki, liść bobrka, kłącze tataraku, ziele tysiącznika, krwawnik, piołun, preparaty: krople żołądkowe, tinctura Amara, Herbogastrin, Apetizer, Amarosol, *związki aromatyczne, olejki, przyprawy: papryka, pieprz, goździki, kminek, anyż, kolendra, majeranek, chrzan, gorczyca, mięta, *kofeina w kawie, *alkohol niskoprocentowy
CHOROBA WRZODOWA:
1.ŚRODKI NEUTRALIZUJĄCE *Soda- może dz. układowo- odcz. zasadowy w nerkach- alkalizacja moczu powod. stanzapalny dróg moczowych i kamienie (soda + ocet - sól + woda = zobojętnienie) *zw. glinu, magnezu, wapnia: *Rennie, *Manti, *Alusal, *Alummag, *Gelatum Alumni Phosphorici, *Ulgamax, *Gealcid, *Alugastrin
2.ŚR. OSŁANIAJĄCE: A)*siemię lniane-maceraty, *prawoślaz, *żelatyna-galaretki, *kisiel-mąka ziemniaczana, *agar, *białka,
B)leki selektywne- tworzą opatrunek na nadżerce, chronią ją przed dz. soku żołądk.: *zw. bizmutu: cytrynian potasowo-bizmutawy (Ventrisol), *pochodne sacharozy: sól glinowa sulfonowanej sacharozy (Venter)- z kw. solnym tworzy pastę, która przylega gł. do m-sc chorych, jest barierą dla pepsyn, kw. solnego
3.ANTAGONIŚCI REC. H2- leki p/histaminowe: *Ramitydyna (Ranigast, Raniberl, Ranimax, Riflux) *Famotydyna(Famogast, Ulfamid, Famidyna) *Cemetydyna(Atrament)
4.INHIBITORY POMPY PROTONOWEJ: *Omeprazol (Losec, Polprazol, Prazol, Helicid, Agastin), *Pantoprazol (Controlol, Contix, Anesteloc, Nolpaza), *Lansoprazol (Lanzul, Lansolek), *Esoneprazol (Nexium, Enamera, Helides)
5.LECZENIE ZAKAŻEŃ HELIKOBACTER PYROLI:
*2 antybiotyki: Klarytromecyna (Klacid, Promilid) + Amoxycylina (Duomox, Amotax) + inhibitor pompy protonowej: Omeprazol (Polprazol), *Amoxycylina+Metronidazol+Omeprazol, *Metronidazol+Bizmut+Tetracyklina+Amoxycylina
6.PROSTAGLANDYNY-ochraniają śluzówkę żołądka, blokowane przez NLPZ. *Mizoprostel (Cytotec)
7.CHOLINOLITYKI: *Atropina- rozkurczowo *Pirenzepina (Gastrozepin)
Leki przeczyszczające:
1.ŚR. ZWIĘKSZAJĄCE OBJĘTOŚĆ MAS KAŁOWYCH: śr. roślinne zawierające błonnik, gumy, ligninę: *Colon C, *Agiolax, *Błonnik, *Bio-Błonnik, *Błonnik z ananasem, *Xenna Błonnik w ich składzie śluzy z babki płesznika
2.ŚRODKI OSMOTYCZNE - solne: *Sól gorzka - siarczan magnezu-dz. szybko, po 3h, *siarczan sodu Na2So4 - Sól Glauberska: *Laktuloza - syrop (Lactulosum, Duphalac, Normalac) *Makrogol (Forlax, Fortrans)
3.ŚRODKI ZMIĘKCZAJĄCE KAŁ: *olej parafinowy (Mentho parafina) *Glicerol - czopki, *Dokuzan sodu (Laxol)
4.ŚRODKI DRAŻNIĄCE: *olej rycynowy/rącznikowy
5.ŚRODKI KONTAKTOWE - ANTRAZWIĄZKI: A)glikozydy antrachinonowe: *senes *kora kruszyny, *aloes, *korzeń rzewienia, LEKI: *Xenna, *Regulax, X-prep, *Senefol, *Alax, *Alfra, *Radirex, *Rzewex, *Rhelax, *Normosan, Tabulette laxantes, Figura I i II
6.POCHODNE DIFENYLOMETANU: *Bisakodyl (Dulcobis) stosow do przygotow. zabiegów, gdy inne leki nieskuteczne w zaparciach, u ch. po operacjach, z przepukliną. P/wskazania: ciąża, zaburzenia drożności jelit, zaburzenia perystaltyki, zapalenie wyrostka 7.WLEWKI DOODBYTNICZE- LEWATYWA: *Enema - zestaw do lewatywy, *Rectanel
Leki p/biegunkowe.
1..ŚRODKI ŚCIĄGAJĄCE: 1.Garbniki roślinne: suszone czarne jagody, borówki, herbata niesłodzona czarna, kłącze końskiego szczawiu, z dębu-dębianki/galasówki, pięciornik, związki bizmutu - zasadowy galusan bizmutu - Dermatol, preparaty: *Taninum albuminatum (białczan taniny), Taninal, Salotannal, Enterosol- płyn
2..ŚRODKI ADSORPCYJNE: *węgiel leczniczy- Carbo medicinalis *Smecta- powleka warstwą ochronną śluzówkę żołądka i jelit *Pektyny jabłka, marchwe gotowane.
3.PREP. PRZYWRACAJĄCE PRAWIDŁOWĄ FLORĘ BAKTERYJNĄ: *Enterol, *Enteroacidolac, *Lakcid, *Lacidofil, *Trilac, *Biotyc, *Acidolac, *Lacidar, *Duobactil -w lodówce
4.SOLE NAWADNIAJĄCE - ELEKTROLITY: *Gastrolit, *Oksalit, *Acidolit, *Saltoral, prep. połączone (elektrolity+probiotyki): *Floridral, *4 laciti hydro
5.ŚR. P/BAKTERYJNE: *Nifuroksazyd - poch. Nitrofuranu, *Endiex, *Furazolidon -zawiesina
6.LEKI WPŁYWAJĄCE NA M. GŁADKIE JELIT - opioidy pochodne morfiny; Stoperan od 6 r.ż.:* Loperamid (Loremid, Stoperan, Imodium) *Difenoksylad (Reasec - difenoksylad + atropina) - nie stosow.
Leki wpływające na wątrobę.
1.L. ŻÓŁCIOTWÓRCZE (choleretica) i ŻÓŁCIOPĘDNE (cholagoga): *kw. dehydrocholowy (Dycholium), *Raphacholin C (wyciąg z czarnej rzepy, kw. dehydrocholowy, olejek miętowy, węgiel), *Raphacholin AC (bylica boże drzewko), *Hydroksymetylonikotynamid (Cholamid), *Hymecromon (Cholestil) *Zioła: dziurawiec, kłącze kurkumy, liść baldo, glistnik jaskółcze zile, sok z mniszka, mięta, czarna rzepa, karczoch: Leki: *krople miętowe, *dziurawiec-sok, *Raphacholin, *Cholagoga, *Terpichol, *Artecholin, *Boldaloin, *Boldovera, *Chelicur-glistnik, *Cholesol-płyn, *Solaren-krople, *Succus toraxacis-sok z mniszka, *Cholegran. *Śr. spoż: oliwa, żółtka, jaja, czekolada.
2. LEKI REGENERUJĄCE i działające ochronnie na wątrobę (REMEDIA HEPATOPROTECTIVA): A)Sylimaryna: *Sylimarol,*Syligran, *Sylivit,*Sylicaps,*Sylicynar (dodatek karczocha) B)Karczoch: *Sylicynar,*Cynacholin,*Cynarex,*Cynarein C)Soja: *Esentiale forte, max,*Esseliv,*Essedrech,*Liv;. D)Hepatil-zaw. asparginian ornityny+Vit B1,B2,B6, E)Heparegan-na receptę
Leki wpływające na trzustkę.
I.TERAPIA SUBSTYTUCYJNA- przyjmujemy: enzymy trzustkowe,. Preparaty: Kreon, Panzytrat, Pangrol, Lipolncrea, Neo-Pankreatyna, Pancreon.
UKŁ. MOCZOWY
I. L. MODYFIKUJĄCE TRANSPORT CEWKOWY:
1) Zw. wysoce efektywne (diuretyki pętlowe)-do zmniejszenia płynów krążących, niewydolność lewej komory w obrzękach płuc, niewyd. nerek, diureza wymuszona, nadciś, oporne na tiazydy, przełomy nadciś, hiercalcemia:
A)Poch. sulfonamidowe:
*Furosemid (Furosemidum)
*Torasemid (Trifas, Torsemed, Toramide)
2)Zw. umiarkowanie efektywne (diuretyki korowego odcinka pętli nefronu)- nadciśn. (zwiększ. wyd. płynów, rozszerzają mięśniówkę naczyń, niewyd. serca, obrzęk nerek, wątroby, kamienie moczanowe:
A)Tiazydy proste:
*Hydrochlorotiazyd
*Chlorotiazyd
B)Tiazydy heterocykliczne:
*Chlortalidon (Hydroton)
*Indapamid (Tertensif, Diuresin, Indapres, Ipres, Apo-indap)
*Klopamid (Clopamid, Brinaldix)
3.Zw. śladowo efektywne:
A)L. oszczędzające K (antagoniści aldosteronu)- nadprod. aldosteronu, nadciśn, w zatrzymyw. jonów Na:
*Spironolakton (Spironol, Venospiron)
*Triamteren
*Amilorid- pseudoantagoniści aldosteronu
B)Inhibitory anhydrazy węglanowej:
*Acetazolamid (Diuramid)- jaskra, padaczka,obrzęk mózgu, ch. górska DZ.N: kwasica metaboli.
4.Prep. Połączone:
*Tialorid (Amilorid +hydrovhlorotiazyd)
*Normantes (rezerpina, Klopamid +dihydroergokrystyna)- nadciśnienie
II. INNE:
1)Diuretyki osmotyczne:
*Mannitol- nadciśn, ostre zmniejszenie przesączania, niewydolność nerek, diureza wymuszona, obrzęk mózgu
2)Metyloksantyny: *kofeina *teina- kamica nerkowa, obrzęki, zakażenia dróg mocz.
3)śr. poch. rośl: pokrzywa fix, succ. betulae, succ. Urticae, Urosept,Urovit, Nefrobonisl, Uroprost, Urogran, Terpinex, Żurawit, Urinal
PROSTATA:
1)L.dz. wspomagająco:
*Prostamol uno*Prostalong*Prostacare*Prostagran*Prosterol*Prostogal*Prostapol*Poldanen
*Tadenan
2.Blokery α1:
*Doksazosyna (Apo-doxan, Doxar XL, Cardura, Kamiren)
3)Blokery α1 a- rozkurczają n. w cewce moczowej:
*Tamsulosyna (Omnic, Tanyz, Uprox, Fokusin)
*Alfuzosyna (Alfuzostad, Dalfaz)
4)Finasteryd (Procar, Finaster, Finaran, Penester)
5)Octan cyproteronu (Androcur)
6)Goserelina (Zoladex)
UKŁ. ODDECHOWY
L.P/KSZALOWE (kaszel suchy)
I.L. o DZ. OŚRODKOWYM:
1)Poch. opium:
A)euforyzujące i uzależniające:
*Morfina- przy złamaniu żeber
*Oksykodan
*etylomorfina
B)nie euforyzujące, słabo uzależniające:
*Kodeina(Thiocodin, sir. Pini, Ascodan (z kw. acetylosalic), Antidal, Spolpodeine)
C)Poch. nie uzależniające:
*Dekstrometofan (Ascodin, Robitussin, Antitussicum, Gripex, Actifed, Dexapini, Dexacaps)
*Folkodyna- nie stos.
*Noskapina (Narkotyna)- nie stos.
2)L. nie opioidowe:
*Butammirat (Sinecod, Supremin)
*Okseladyna (Oxeladin)- nie stos.
*Pentoksyweryna- nie stos.
*Dimetoksanat
II.L. o DZ. OWODOWYM:
1)Śluzy rośl: (prawoślaz, podbiał, dziewanna, malwa, babka lancet, len): *Sir. Altheaeae *Rubital*Sir. Verbasci *Alcep *Babicum *Sir. Plantaginis*Succ. Forfarae*tymianek *Gardlox *podbiał }do ssania
2)Benzonatat- w bronkoskopii, bronkografii. M-cowo znieczulająco na zakończ. czuciowe w oskrzelach.
L. WYKSZTUŚNE (kaszel mokry)
I. L. o DZ. ODRUCHOWYM:
1)T-ra Ipecacuane- wymiotnica
2)Saponiny (bluszcz, pierwiosnek, lukrecja, senega, żywokost):
*Hedelix*Hederasal*Hedelicum*Prospar*Pectosol*Pectosan *Bronchicum*Sinufret*Sinulan*Sir, Verbasin
3)Benzoesan sodu- p/bakt, antyseptyczne, wyksztuśne,
4)Jodek potasu- najb. skuteczny; dz. na drzewo oskrzelowe; nie wolno w ch. tarczycy i gruźlicy.
5)Kreozot- drażni drzewo oskrzelowe:
*Gwayafenazyna (Guajazyl, Robitussin expectorans)
*Sulfagwajakol (Apitussic, Diabetussic)
II. L o DZ. BEZPOŚR. NA GRUCZOŁY OSKRZELOWE (wydalają się przez g. oskrzelowe pobudzając je do zwiększonej prod. śluzu):
*Jodek potasu
*Pulmex (Rub aron, Wick Waporub)
*syrop tymiankowy, sosnowy
*Tussipect
*pastylki wyksztuśne (tymianek, podbiał)
*Olbas
III.L. ZMIENIAJĄCE Ph wydzieliny oskrzelowej:
1)Śr. Alkalizujące- wodorowęglan sodu
*Sal Ems actifeciale
*Sal Ems factitum
*Sal Vichy
2)Śr. Zakwaszające- chlorek amonu
*Spir. Ammoni anisatus
L. SEKRETOLITYCZNE- upłynniające wydz. oskrzeli przez zmianę skł.
I. L. MUKOLITYCZNE:
1)Poch. Cysteiny:
*Acetylocysteina (ACC, Fluimucil, Tussicom)
*Karboksycysteina (Mukolina, Pectodrill)
2)Mesna (Mucofluid)
3)Bromheksyna (Flegamina)
*Ambroksol (Mucosolvan, Flavamed, Ambrosol, Deflegmin)
II. DETERGRNTY- zmniejszają napięci powierzchniowe w pęcherzykach płucnych:
1)Tyloksapol (Alevaire)
2)Surfaktant (Alveofact)
III.ENZYMY PROTEOLITYCZNE:
1)Dornaza- enz. trzustkowy,
2)Trypsyna i hymotrypsyna- enz. trzustkowe,
ASTMA
I. L. ROZKURCZAJĄCE M. GŁADKIE OSKRZELI:
1)L. pobudzające rec. β2:
a)Selektywne:
*efedryna (Sir. Tussipect)
b)Nieselektywne:
*Salbutamol (Salanol, Ventolin)
*Fenoterol (Berotec, Berodual)
*Salmeterol (Serevent)
*Formeterol (Foradil, Oxodil, Zafiron)
2)L. cholinolityczne- blokery M2:
*Bromek inpratropium (Atrovent, Berodual= bromek inpratropium+ Fenoterol)
3)L. dział. bezpośr. na m. gładkie oskrzeli:
*Metyloksantyny [*Teofilina (Theovent, Theospirex, Euphilin long CR Retard), *aminofilina (teofilina+etylenodiamina) *teobromina *kofeina]-duszność przy upośledzeniu drożności dróg oddech, astma, zap. oskrzeli, rozerma płuc.
II.L. ZAPOBIEGAJĄCE R-KCJI ALERGICZNEJ:
1)Kramaony:
*Kramoglikan sodowy (Cromogen, Cropos)
*Nedokromil (Tilade)
*Ketotifen (Zadifen)
2)Glikokortykosteroidy:
A)aerozle:
*Flutikazon (Flixotide)
*Budesonid (Budertin, Budesonid mite forte, Pulmicort, Tafen, Miklonide)
*Beklometazon (Beklazone)
B)doustne:*Prednizon*Prednizolon*Dexametazon
C)dożylne:*Hydrokortyzon*Prednizolon
D)złożone:*Seretoide (Flutikazon + Solmeterol)
III.L. P/LEUKOTRIENOWE- blokują rec. dla leukotrienów:
*Meontelukast (Montest, Milukante, Asmenol, Singular)
*Zafirlukast (Accolute)
IV.L. WSPOMOGAJĄCE W LECZ. SKURCZU OSKRZELI:
1)L. wyksztuśne i mukolityczne:
*Flegamina
*Kreozot
2)L. p/histaminowe (antagoniści H1)
*Azelastyna (Areodil)
*Cetyryzyna (Zyrtec)
*Lewocetyryzyna (Xyzl, Zyx)
*Feksofenadyna (Kelpax)
*Hloratadyna (Clritine).
3)Antybiotyki- w zakażeniach:
*Makrolity
*Cefalosporyny
*Penicilina
NOWOTWORY
A)LEKI ALKILUJĄCE: *leki swoiste dla cyklu, ale najsilniej dz. w fazie S
1.ANALOGI IPERYTU AZOTOWEGO:
*Cyklofosfamid (Endoxon- Asta),
*Chlormetyna(Bitrogramulogen)
*Chlorambuyl (Chlorambucil, Leukeran),
*Ifosfamid (Haloxon, Macdafen)
*Melfalan (Alkeran)
2.ALKILOSULFONIANY: *Busulfan (Myleran)
3.POCH. NITROZOMOCZNIKA:
*Lomustyna
*Fotemustyna (Mustophoran)
*Dekarbazyna
*Klarmustyna.
B)ANTYMETABOLITY- swoiste dla fazy S
1.ANTAGONIŚCI KW. FOLIOWEGO:
*Metotreksat (Trexan)
*Pametreksed
2.ANTAGONIŚCI PIRYMIDYN:
*5 Fluoro-uracyl (Fluorouracyl, Efudix)
*Cytarabina (Alexan, Cytosar)
3.ANTAGONIŚCI PURYN:
*6-Merkaptopuryna (Purinethiol)
*6-Tioguanina (Lanvis)
*Fludarbina
*Kladrybina (Biodribin).
C)ANTYBIOTYKI CYTOSTATYCZNE: Swoiste dla cyklu, z wyj: bleomycyny- swoista dla fazy G2.
1.ANTRACYKLINY I gen :
*Doksorubicyna (Doxolem, Adriblastin R.D)
*Daunorubina.
2.ANTRACYKLINY II gen:
*Epirubicyna
*Alkarubicyna,
*Idarubicyna
*Mitoksantron (Novaton),
*Darubicyna.
3.AKTYNOMYCYNY:
*Mitomycyna
*Bleomycyna (Bleocin)- swoista dla f.G2.
*Daktinomycyna.
D)ALKALOIDY BARWNIKA VINCA ROSEA: Swoiste dla f. M.
*WINBLASTYNA (Vinblastin, Velbe)
*WINKRYSTYNA (Vincristin, Oncovin)
*Windezyna, Winorelbina- poch. połsynteteyczne.
E)TAKSANY- zw. cisa taxus brevifolia: swoiste dla fazy M.
*PAKLITAKSEL (Taksol)
*DOCETAKSEL- poch.półsynt.
F)LIGNANY
*ETOPOZYD *TENIPOZYD} hamują przejście kom. z fazy G2 do M.
G)ENZYMY
*ASPARAGINAZA- Swoista dla fazy G1.
H)INNE: *Hydroksymocznik *Prokarbazyna *Mitotan *Altretamina*Amsakryna *Razoksan *zw. platyny: Cisplatyna (Platidiam, Cispaltyl, Blastolem), Karbaplatyna (cycloplatin, paraplatin, oksaliplatyna).
I)HORMONY:
1)GLIKOKORTYKOSTEROIDY: *prednizon *prednizolon *deksametazon *hydrokortyzon
2.HORMONY PŁCIOWE:
*ESTROGENY (dietylstilbestrol, etynyloestradiol, fosfestrol)
*ANDROGENY (propionian testosteronu, metylotestosteron, drostalonon)
*ANTYESTROGENY (tamoksyfen, toremifen)
*ANTYANDROGENY (cyproteron, flutamid, anandron)
*PROGESTAGENY (medroksyprogesteron).
ODPORNOSC
J)IMMUNOTERAPIA:
*INTERFERON- przewlekła białaczka szpikowa
*SZCZEPIONKA BCG- rak pęcherza moczowego
*SZCZEPIONKA p/rakowi szyjki macicy (Silgrad, Gardesil)- p/wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV.
K) TERAPIA GALENOWA- wprowadzenie lub korekta zmutowanych genów
L)INH. KINAZ BIAŁKOWYCH:
*Imatinibid (Glivec)
*Sorafenib (Nexavar)
*Sunitynib (Sutent).
M)P/CIAŁA MONOKLONARNE-
*Alemtuzumab
*Bewacizumab
*Cetuksymab
*Rituksymab
*Trazumat.
LEKI IMMUNOSTYMULUJĄCE
1)Szczepionki swoiste-zapobiegawcze:
*p/błonicza *p/krztuścowa *p/tężcowa *p/gruźlicza BCG, *p/różyczce, odrze, ospie *WZW BiA: ENGERIX, EUVAX *p/grypie: VAXIGRIP, INFLUVAC *od wścieklizny *p/pneumokokowa: PREVENAR *od rotawirusów: ROTAVIX *skojarzone: INFANRIX (błonica, tężec, ksztusiec, polio, hemofilus B-grypa).
2)Szczepionki nieswoiste-
*Ribomusyl
*Broncho-Vaxom
*Uro-Vaxom
*Luivac
*Ismigen
*Polyraccinum,
*wg Delbeta-Delbetex *IRS-19- nie stos.
3)Szczepionki p/uczuleniowe:
*Allergovit
*Phostal
*Pollinex
*Novo-helisan.
II)Nat. środki
A)WYCIĄGI Z JEŻÓWKI PUR:
*Echinach *Sucus Echinnacea
*Immunal *Esberitox
*Immunofort mixt *Echinasol
*Lymphozil *Rutinacea
*Echinacea
B)homeopatia
C)Rutyna&Vit C
D)ALOES:
*Bio-stymina-amp. do picia
*Biotron C *soki z aloesu
E) czosnek-duże dawki, p/miażdżycowo:
*Alitol *Aliotil
*perełki czosnkowe
F)wyciągi: *olej z wątroby rekina:
*Ecomer *Istial
G)wyciąg z siary:
*Colostrum
G)Vilcacora
H)PADMA na medycynie tybetańskiej.
III)INTERFERONY
IV)IMMUNOGLOBULINY- P/CIAŁA
LEKI IMMUNOSUPRESYJNE-zmniejszające odporność:
I.GLIKOKORTYKOSTEROIDY:
*Encorton
*Encortolon
*Dexametazon.
II. AZATIOPURYNA (Immuran, Azatiopuryna Wis)
III. CYKLOSPORYNA A (Sandimmun Neoral, Equoral)
IV. Globuliny antylimfatyczne
V. P/ciała monoklonalne.
RZS
I.L.modyfikujące przebieg ch. reumat:
1.SULFASALAZYNA (Sulfasalazin EN)-
2.SOLE ZŁOTA:
*Aurothioglucose (Solganal, Tauredon)
3.PENICYLAMINA (Cupresil).
4.CHLOROCHINA (Arechin)
5.METOTREKSAT (Trexan, Methotrexat) Wykaz A!!!,
II.Glikokortykosteroidy:
1.Doustnie:
*Prednison (Encorton)
*Prednizolon (Encortolon)
*Deksametazon
2.Dostawowo: *Depo-Medrol *Diprophos *Dexaven.
III.L. immunosupresyjne:
*CYKLOSPORYNA A (Sandimmun Neoral, Equoral)
IV. Inne leki:
1.SIARCZAN GLUKOZAMINY:
*Artresan
*Arthryl
*Glukozamina
*Stawomax):
2.PREP. POŁĄCZONE (z kwasem hialuronowym, Collagenem Chondroityną) *Structum=siarczan chondroityny
*Collaflex=chondroityna+kolagen+kw. hialuronowy
3)czarci pazur
4.Reumaherb (z czarcim p.)
5.Piascledine (olej z awokado, olejek sosnowy)