WYKŁAD 1

ANALIZA EKONOMICZNA W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM

Analiza - metoda poznania obiektów i zjawisk złożonych przez ich podział na elementy proste i zbadanie powiązań między tymi elementami, szczególnie zależności przyczynowo - skutkowych.

Analiza ekonomiczna - analiza stanów i procesów ekonomicznych w przedsiębiorstwie, instrument służący do poznania rzeczywistości gospodarczej tj. przebiegu i rezultatów procesów ekonomicznych.

Analiza ekonomiczna - dyscyplina naukowa zajmująca się wyszukiwaniem i mierzeniem związków zachodzących między zjawiskami ekonomicznymi oraz wykrywaniem za pomocą rozmaitych metod badawczych, prawidłowości dotyczących zachowania się podmiotów gospodarczych i ich reakcji na bodźce płynące z otoczenia.

ISTOTA, CECHY I FUNKCJE ANALIZY EKONOMICZNEJ

1. W procesie analizy ekonomicznej wykorzystywany jest dorobek wielu dyscyplin naukowych: ekonomiki przedsiębiorstw, finansów, rachunkowości, marketingu, statystyki, ekonometrii, matematyki.

2. Najściślejsze jej powiązania występują z szeroko rozumianą rachunkowością, które poprzez odpowiednio zarejestrowane operacje gospodarcze stwarza podstawy do oceny stanu i wyników ekonomicznych przedsiębiorstwa oraz jego powiązań ze światem zewnętrznym.

3. główny ciężar analizy spoczywa na szukaniu związków przyczynowo - skutkowych między zjawiskami gospodarczymi, określaniu przyczyn zmian w tych zjawiskach oraz przygotowaniu decyzji dotyczących przyszłości.

4. charakterystyczną cechą analizy w gospodarce rynkowej jest jej bezpośrednie wykorzystanie w procesie zarządzania. W odniesieniu do funkcjonalnego ujęcia procesu zarządzania analiza ekonomiczna jest przede wszystkim spójnikiem między funkcją planowania i funkcją kontrolowania.

5. analiza ekonomiczna ma za zadanie wyjaśnić, czy dane zdarzenia gospodarcze zaistniały bądź będą realizowane zgodnie z zasadą racjonalnego działania. Oznacza to, że jej wykorzystanie wymaga stosowania takich narzędzi jak rachunek ekonomiczny.

6. wyniki analizy stanowią podstawę do weryfikacji słuszności decyzji podjętych w przeszłości oraz ustalenia punktu wyjścia zamierzeń bieżących i przyszłościowych.

7. analiza ekonomiczna dostarcza informacji o efektywności gospodarowania oraz pozycji przedsiębiorstwa w branży i na rynku. Pozwala tym samym na dobre przygotowanie przyszłej działalności wyrażonej w strategii rozwojowej przedsiębiorstwa.

FUNKCJA ANALIZY EKONOMICZNEJ W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM

STRUKTURA ANALIZY DZIAŁALNOŚCI PRZEDSOEBIORSTWA

W warunkach gospodarki rynkowej analiza działalności przedsiębiorstwa powinna obejmować:

• analizę otoczenia przedsiębiorstwa

• analizę ekonomiczną przedsiębiorstwa

Zakres analizy otoczenia w płaszczyźnie realnej i (*) regulacyjnej

KLASYFIKACJA ANALIZ EKONOMICZNYCH W PRZEDSIĘBIORSTWIE

ANALIZA ZEWNĘTRZNA

Tzw. sprawozdanie roczne, przeznaczona jest dla akcjonariuszy, inwestorów, udziałowców i banków. Ponadto jest ona skierowana do kooperantów, klientów, dostawców, mediów, izb handlowych i przemysłowych, przedstawicielstw zagranicznych. Tego rodzaju analiza może być również wykorzystywana w procesie pozyskiwania pracowników na stanowiska kierownicze, ponieważ na jej podstawie potencjalny pracownik może zapoznać się z kondycją ekonomiczno - finansową przedsiębiorstwa. Generalnie podstawową jej funkcją jest informowanie opinii publicznej o rozwoju i pozycji firmy w minionym roku bilansowym.

ANALIZA WEWNĘTRZNA

Ma na celu zaspokojenie potrzeb decyzyjnych kierownictwa i innych szczebli zarządzania w przedsiębiorstwie. Nazywana jest często samooceną, systemem sterowania wynikiem lub substytutem systemu zarządzania. Zawiera ona analizę podstawowych sprawozdań finansowych bilansu i rachunku wyników oraz ocenę kondycji finansowej i czynników ją determinujących. Analiza wewnętrzna umożliwia ocenę zdarzeń gospodarczych w różnych okresach zarówno ex post jak i ex ante w różnych przekrojach klasyfikacyjnych przy wykorzystaniu technik przetwarzania informacji oraz odpowiednich metod badawczych.

Kryterium: czas, którego dotyczy analiza.

ANALIZA RETROSPEKTYWNA

Zawiera ocenę wyników działań podejmowanych w przeszłości. Stanowi ona przede wszystkim podstawę weryfikacji słuszności decyzji podjętych w przeszłości i punkt wyjścia dla zamierzeń bieżących i przyszłościowych.

ANALIZA BIEŻĄCA (OPERATYWNA)

Ma na celu bieżącą ocenę przebiegu podjętych zadań i sygnalizowanie zainteresowanym komórkom o negatywnych skutkach zdarzeń gospodarczych oraz zakłóceniach w realizacji zadań i to w takim czasie by było możliwe dokonanie niezbędnych korekt, zapewniających prawidłowy tok dalszej działalności.

ANALIZA PROSPEKTYWNA

Obejmuje ustalenie i ocenę różnych wariantów rozwiązań (przed podjęciem decyzji), przy równoczesnym zastosowaniu rachunku ekonomicznego. Jest ona sporządzona w trakcie przygotowania planów gospodarczych (przyszłość); służy zatem wytyczaniu celów i określaniu środków ich realizacji.

Kryterium: stosowane metody badawcze

ANALIZA FUNKCJONALNA

Polega na badaniu oddzielnych zjawisk występujących w działalności przedsiębiorstwa przez osoby lub komórki organizacyjne funkcjonalnie odpowiedzialne za kształtowanie się i rozwój zjawisk (np. analizę kosztów własnych przeprowadza główny księgowy, a analizę wykorzystania maszyn kierownik techniczny). Odcinkowy charakter tych analiz ogranicza ich przydatność w bieżącym zarządzaniu przedsiębiorstwem. Tego rodzaju analizy nie dostrzegają bowiem wystarczająco wzajemnych oddziaływań i związków występujących między poszczególnymi zjawiskami gospodarczymi, a ponadto często są tendencyjne i subiektywne.

ANALIZA KOMPLEKSOWA

Polega na przeprowadzeniu oceny działalności i stanu ekonomicznego z punktu widzenia powiązań i zależności występujących między zjawiskami gospodarczymi. Zawiera ona całościowe spojrzenie na działalność firmy i jest doskonalszym narzędziem poznania i oceny zjawisk gospodarczych w przedsiębiorstwie niż analiza funkcjonalna. Analiza ta dostarcza bowiem uporządkowanych obserwacji zjawisk gospodarczych wyrażonych we wskaźnikach wraz z zależnościami o charakterze przyczynowo - skutkowym.

ANALIZA DECYZYJNA

Sprowadza się do badań wycinkowych grupujących zjawiska gospodarcze wokół zamierzonej lub zrealizowanej decyzji; przy jej przeprowadzaniu uwzględnia się wzajemne powiązania i współzależności w obrębie danej decyzji, dlatego też ta analiza wymaga wysokich umiejętności kojarzenia zjawisk technicznych, organizacyjnych, społecznych, gospodarczych oraz znajomości nowoczesnych technik obliczeniowych.

Kryterium: stopień szczegółowości analizy

ANALIZA OGÓLNA

Obejmuje całokształt działalności w przedsiębiorstwie. Oparta jest na wąskiej grupie odpowiednio dobranych wskaźników syntetycznych. Jest ona przydatna głównie do ogólnej oceny działalności gospodarczej, gdyż brak w niej badań wzajemnych powiązań miedzy zjawiskami gospodarczymi. Jej wartość w procesie decyzyjnym jest zatem generalnie mała.

ANALIZA SZCZEGÓŁOWA

Polega na badaniu określonego odcinka działalności, względnie określonego problemu, w sposób szczegółowy, oparty na szerokim zakresie informacji i wskaźników umożliwiających uchwycenie zależności przyczynowo - skutkowych między badanymi zjawiskami. Jest to analiza bardzo pracochłonna, lecz w wielu przypadkach konieczna do skutecznego usprawnienia określonych dziedzin działalności gospodarczej i poprawy stanu ekonomicznego przedsiębiorstwa.

WYKŁAD 2

ZASADY PORÓWNAŃ I ŹRÓDŁA INFORMACJI WYKORZYSTANE W ANALIZIE EKONOMICZNEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

ISTOTA I ZASADY PORÓWNAŃ W ANALIZIE EKONOMICZNEJ

1. Zjawiska gospodarcze zachodzące w przedsiębiorstwach nie mogą być rozpatrywane wyłącznie w sposób opisowy, bo wówczas brak jest odpowiedniej podstawy do właściwej oceny.

2. Wartościowanie zjawisk gospodarczych i ich wielokierunkowa ocena wymaga przyjęcia określonej bazy porównania. Porównanie badanego zjawiska z odpowiednimi miarami (wzorcami) pozwala ustalić odchylenie, które stanowią podstawę do pozytywnej lub negatywnej oceny. Uwaga ta dotyczy nie tylko dynamiki zjawisk gospodarczych, ale także wszystkich innych, dla której istnieją bazy odniesienia (porównań).

3. Porównywać można tylko dane jednorodne, co do przedmiotu, cechy, podobieństwa lub wartości mierzalnej. Muszą to być zatem wielkości wyrażające tę samą treść ekonomiczną (np. wydajność pracy liczona w ten sam sposób, w tym samym czasie, w podobnych firmach) lub wielkości ze sobą logicznie powiązane i od siebie zależne (np. wydajność pracy i wzrost średniej płacy).

4. W przypadku niemożliwości dokonania bezpośrednich porównań należy podjąć próbę doprowadzenia danych do porównywalności poprzez wyeliminowanie zmian metodologicznych, finansowych, organizacyjnych oraz zmian przedmiotowych:

• Zmiany metodologiczne wynikają z różnic treści i sposobie liczenia różnych wielkości ekonomicznych. Tego rodzaju zmiany są szczególnie konieczne w naszej gospodarce w wyniku przejścia do gospodarki rynkowej, w której diametralnie zmieniły się zasady liczenia wielu wskaźników ekonomicznych. Oznacza to konieczność przeliczenia danych z minionych okresów według aktualnie obowiązujących zasad.

• Zmiany finansowe powstają w wyniku zmian cen sprzedaży wyrobów, robót i usług lub cen zakupu surowców, materiałów i usług. Podobnie należy traktować zmiany stawek amortyzacyjnych, taryf przewozowych, składek ubezpieczeniowych itp. itd.. W celu doprowadzenia do porównywalności tych danych z tytułu zmian cen, stawek, taryf, opłat należy dane przeliczyć wg określonego systemu cen porównywalnych.

• Zmiany organizacyjne są wynikiem restrukturyzacji przedsiębiorstw, ich podziału, tworzenia nowych podmiotów gospodarczych, zwłaszcza spółek, a także wyłącznie z przedsiębiorstw o rozbudowanej działalności pomocniczej i socjalno-bytowej. W tym przypadku doprowadzenie do porównywalności polega na przeliczeniu danych okresów ubiegłych na aktualnie występujące warunki organizacyjne.

• Zmiany przedmiotowe są następstwem zmian w strukturze produkcji i działalności firm, pojawiają się nowe produkty i usługi, zmieniają się również technologie.

RODZAJE PORÓWNAŃ STOSOWANE W ANALIZIE EKONOMICZNEJ

BAZY PORÓWNAŃ STOSOWANE W PRAKTYCE GOSPODARCZEJ

Zasadniczo wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje (bazy) porównań:

1. Porównania wewnętrzne (wewnątrzzakładowe)

2. Porównania zewnętrzne ( międzyzakładowe)

W ramach porównań wewnętrznych i zewnętrznych stosowane są różne bazy odniesienia

Ad. 1) W porównaniach wewnętrznych analizowane wielkości porównuje się z różnymi wielkościami postulowanymi oraz wielkościami roku poprzedniego lub pochodzącymi z lat poprzednich (porównania w czasie)

• Wielkościami postulowanymi służącymi do porównań są zazwyczaj dane zawarte w planach, kalkulacjach, kosztorysach, warunków technicznych umów z odbiorcami obowiązujące normy i limity

• Porównania w czasie pozwalają na ocenę dynamiki zjawisk gospodarczych, ocenę rozmiarów i tempa zjawisk w badanym okresie czasu w relacji do okresów ubiegłych lub okresów przyszłych (plan na rok następny). W ramach porównań w czasie stosuje się porównania przy wykorzystaniu stałej bazy odniesienia, przy wykorzystaniu zmiennej podstawy (porównania łańcuchowe)

Ad. 2) Porównania zewnętrzne dają możliwość rozpoznania pozycji rynkowej przedsiębiorstw w stosunku do innych jednostek gospodarczych. Porównania te prowadzi się najczęściej w układzie branżowym. Wówczas dane konkretnego przedsiębiorstwa można porównać z:

• Wielkościami firmy najbardziej zbliżonej wielkością do firmy porównywanej, a więc takiej, w której różnice w rozmiarze i asortymencie produkcji, technologii wytwarzania itp. nie są na tyle duże, aby spowodowały bezsensowność porównań

• Wielkościami kilku zakładów w branży, gdzie podstawą porównania badanej relacji mogą być dane tego przedsiębiorstwa, które w tej relacji osiąga wartość ekstremalną (np. wydajność pracy w firmie X, rentowność w firmie Y, koszty jednostkowe w firmie Z) gdyż te właśnie przedsiębiorstwa osiągają najlepsze wyniki ekonomiczne.

• Wielkościami średniobranżowymi, które pozwalają określić miejsce danego przedsiębiorstwa w branży. Porównania te są często przeprowadzane przez firmy auditingowe i wywiadownie gospodarcze zajmujące się zbieraniem i udostępnianiem informacji o partnerach gospodarczych.

• Wielkościami innych branż, czyli relacji ekonomicznych badanego przedsiębiorstwa z analogicznymi relacjami innych branż. Klasycznym tego przykładem jest poziom płac.

• Standardami, czyli normami obowiązującymi przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej, bez względu na formę i rodzaj działalności tych przedsiębiorstw np. wskaźnik płynności bieżącej, wskaźnik zadłużenia

ŹRÓDŁA INFORMACJI W ANALIZIE EKONOMICZNEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

ETAPY ANALIZY EKONOMICZNEJ

W celu zapewnienia wynikom analizy wysokiej wartości poznawczej i dużej użyteczności należy przestrzegać pewnej kolejności badań analitycznych. Kolejność ta podyktowana jest względami natury metodycznej, przesądza o wnikliwości i poprawności merytorycznej rezultatów badań i ich wartości aplikacyjnej.

ETAPY METODYCZNE ANALIZY EKONOMICZNEJ

1. Dokładne zdefiniowanie obiektu badań

• Ustalenie właściwego zakresu badań

• Wyłączenie cech i elementów nieistotnych

1. Wybór kryterium oceny badanego przedmiotu badań

• Ustalenie cechy lub wskaźnika oceny

1. Wybór adekwatnej miary przedmiotu badań

• Uwzględnienie stanu, kierunków i natężenia zmian

• Zmiany obiektywne

• Zmiany zobiektywizowne

1. Ustalenie jednostki odniesienia

• Wybór różnorodnych baz porównań

1. Określenie odchyleń stanów rzeczywistych od postulowanych

• Wielkość odchyleń

• Kierunek odchyleń

• Szybkość odchyleń

1. Postawienie wstępnej hipotezy, sformułowanie modelu, przeprowadzenie analizy przyczynowej

• Hipoteza w oparciu o wiedzę, intuicję, doświadczenie, wyobraźnię

• Budowa modelu fizycznego, schematycznego, matematycznego

• Określenie siły i kierunku wpływu czynników na zjawisko, proces

1. Postawienie diagnozy ekonomicznej

• Negatywna lub pozytywna ocena zjawiska lub procesu

1. Ustalenie działań regionalizujących przedmiot badań

• Rodzaj i kierunek działań utrzymujących stan dotychczasowy

• Rodzaj i kierunek działań likwidujących stwierdzone zakłócenia

Ad. 1) Celem jest ustalenie właściwego zakresu badań i wyłączenie z niego cech i elementów nieistotnych

Ad. 2) Przez kryterium oceny należy rozumieć pożądane zachowanie się wartości, cechy lub zespołu cech, ze względu na które oceniane jest dane zjawisko. Oznacza to konieczność ustalenia, na podstawie czego będzie orzekany „dobry lub zły” stan danego zjawiska. Wybór kryterium oceny polega na ustaleniu cechy-wskaźnika, na podstawie którego można ocenić dany obiekt oraz ustalić pożądany kierunek zmiany wartości tego wskaźnika.

Ad. 3) Do ustalenia stanów, kierunków i natężenia zmian w badanych zjawiskach, a także wielkości i odchyleń rzeczywistych od postulowanych, niezbędne są dokładne i adekwatne miary tych zjawisk. Wybór takiej miary jest warunkiem właściwego przebiegu badań przyczynowych i otrzymania prawidłowych wyników analizy.

Ad. 4) W tym etapie analizy wybierana jest taka wielkość badanych zjawisk, z którą będą porównywane stany rzeczywiste. Wybrane wielkości są jako postulowane, pożądane do utrzymania lub osiągnięcia w działalności gospodarczej. Różnice między wielkościami postulowanymi a rzeczywistymi traktuje się jako odchylenia, najczęściej jako rezultat zakłóceń w funkcjonowaniu zjawiska, chociaż mogą to być także odchylenia korzystne.

Ad. 5) Uchwycenie wielkości, kierunku i szybkości narastania tych odchyleń. Są to metodycznie proste działania, w których stosuje się metodę porównań.

Ad. 6) Hipoteza - stanowi przypuszczenie mające ułatwić wyjaśnienie badanego zjawiska a formułowana jest ona podstawie posiadanej wiedzy z danej dziedziny, doświadczenia, intuicji i wyobraźni badawczej (np. zakłócenia w procesie produkcyjnym wystąpiły na skutek spadku wydajności pracy). To przypuszczenie naukowe wymaga sprawdzenia w toku dalszego badania a ważnym krokiem do celu jest zbudowanie modelu.

Model - układ założeń przyjmowanych w trakcie rozpatrywania jakiegoś problemu w celu jego uproszczenia i łatwiejszego rozwiązania. Jest on hipotetyczną konstrukcją myślową, która jest uproszczonym obrazem badanego fragmentu rzeczywistości, zawierającym tylko elementy istotne z danego punktu widzenia lub danego etapu badań. W praktyce analizy ekonomicznej występują modele fizyczne, schematyczne (graficzne) i matematyczne.

Przeprowadzenie analizy przyczynowej - na podstawie materiału statystycznego obrazującego konkretną rzeczywistość gospodarczą i kształtowanie się określonych zmiennych objaśnianych i objaśniających, za pomocą modeli oraz metod i technik badawczych ustala się wpływ poszczególnych czynników na analizowane zjawisko, reprezentowane przez dany wskaźnik oraz kierunki i siłę tego wpływu. Inaczej mówiąc, ustala się przyczyny zmian w badanym zjawisku.

Etap 6 - stawiania hipotezy, modelowania i analizy przyczynowej jest niezwykle ważny i wywiera ogromny wpływ na jakość wyniku całego procesu analitycznego. Wymaga on od prowadzącego badania rozległej wiedzy na temat przedsiębiorstwa, mechanizmu funkcjonowania na badanych zjawiskach, ich struktury oraz powiązań nie tylko wewnętrznych ale i zewnętrznych.

Ad. 7) Rezultaty badań z poprzedniego badania metodycznego pozwalają wprawdzie ustalić strukturę badanego zjawiska oraz rodzaj i siłę zależności przyczynowo-skutkowych, nie wystarczają one jednak do wydania sądu o tych zmianach. Można go sformułować dopiero wówczas, gdy uwzględni się wybrane uprzednio kryterium oceny. Korzystając z tego kryterium możemy orzekać (postawić diagnozę), czy stwierdzone zmiany w badanym zjawisku oraz ich uwarunkowania były korzystne czy też świadczą o zakłóceniach w prawidłowym, ekonomicznie racjonalnym gospodarowaniu.

Ad. 8) Ten etap kończy ośmioczłonowy proces badania analitycznego. Jego głównym zadaniem jest określenie rodzaju i kierunku działań mających na celu utrzymanie dotychczasowego stanu badanego zjawiska, jeśli postawiona diagnoza była korzystna lub w razie diagnozy niekorzystnej - określenie działań zapewniających likwidację zakłóceń i doprowadzających stan rzeczywisty do stanu postulowanego.

UWAGA

Wymienione etapy nie wyczerpują wszystkich wymagań zapewniających poprawność merytoryczną prowadzonych analiz. Dla prawidłowego i niezakłóconego przebiegu procesu, analizy ekonomicznej, bardzo ważne znaczenie ma bowiem również organizacja badań tj. gromadzenie danych, przeprowadzanie badań przyczynowo-skutkowych i wykorzystanie wyników badań do usprawniania działalności przedsiębiorstwa.

WYKŁAD 3

UKŁAD I TREŚĆ BILANSU

1. Bilans - podstawowe sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa prezentujące stan majątku oraz źródła jego finansowania na określony moment czasowy.

2. Aktywa - ogół składników majątkowych przedsiębiorstwa zestawionych ujęciu wartościowym lub kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości

3. Pasywa - źródła finansowania aktywów zestawione w ujęciu wartościowym.

4. Aktywa - uszeregowane są wg stopnia płynności, czyli tempa zamienialności w gotówkę przy uwzględnieniu rodzaju działalności cykliczności operacji gospodarczych. Najpierw ujmuje się aktywa trwałe, których cykl obrotowy w przedsiębiorstwie jest dłuższy niż 1 rok, a następnie pozycje majątkowe odtwarzane w zasadzie w jednym cyklu, tj. aktywa obrotowe

5. Po stronie pasywów poszczególne pozycje wykazuje się wg zapadalności, tj. pilności ich zwrotu. Najpierw podaje się kapitały własne, następnie rezerwy i zobowiązania długoterminowe, a następnie zobowiązania krótkoterminowe.

TREŚĆ EKONOMICZNA POSZCZEGÓLNYCH POZYCJI BILANSU

1. Aktywa trwałe obejmują następujące pozycje:

• Wartości niematerialne i prawne, tj. nabyte przez jednostkę i zaliczone do aktywów trwałych, prawa majątkowe, nabyta wartość firmy oraz koszt zakończonych prac rozwojowych przewidywanych do wdrożenia (np. autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesja, prawo do upadłości)

• Rzeczowe aktywa trwałe - czyli środki potrzebne do realizacji działalności operacyjnej takiej jak proces produkcji, obrotu towarowego, świadczenia usług oraz procesy administracyjne. Należą do nich: środki trwałe (grunty wraz z prawem do ich wieczystego użytkowania, budynki, lokale i obiekty budowlane, urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu, inne środki trwałe), środki trwałe w budowie, zaliczki na środki trwałe w budowie.

• Należności długoterminowe - tj. stan należności niezwiązanych z działalnością operacyjną i finansową, których termin spłaty jest dłuższy niż 1 rok bilansowy. Są to np. kaucje wypłacone z tytułu leasingu, wynajmu lokali, jeżeli odpowiednie umowy wygasają później niż rok po dniu bilansowym.

Inwestycje długoterminowe, które obejmują inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne, długoterminowe aktywa finansowe, inne inwestycje długoterminowe:

• Inwestycje w nieruchomości - mogą mieć postać gruntów, prawa użytkowania wieczystego gruntu, budynków, budowli, lokali stanowiących odrębną własność. Inwestycje te różni od środków trwałych cel ich nabycia. Środki trwałe są użytkowane w przedsiębiorstwie w działalności operacyjnej i służą do produkcji wyrobów lub usług, natomiast inwestycje długoterminowe służą do uzyskania dodatkowych korzyści w postaci wzrostu wartości lub przychodów z najmu czy dzierżawy.

• Długoterminowe aktywa finansowe - dotyczą udziałów, akcji i innych papierów wartościowych, należności finansowych i pożyczek udzielonych, a dotyczą zarówno jednostek powiązanych jak i innych. Ich termin wymagalności jest dłuższy niż 12 miesięcy.

• Inne inwestycje długoterminowe to składniki majątku, które nie zostały uwzględnione wcześniej ze względu na swój charakter, np. metale szlachetne, dzieła sztuki, nieprzeznaczone do sprzedaży w następnym roku.

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe obejmujące:

• Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego jest to kwota podatku dochodowego od osób prawnych, o jaką można zmniejszyć w przyszłości np. z tytułu niehonorowanych aktualnie kosztów uzyskania przychodów lub potrącenia strat podatkowych z lat ubiegłych.

• Inne rozliczenia międzyokresowe: obejmują tę część kosztów, które zostały już poniesione, ale będą skutkować w następnym roku lub latach, np. koszty większego remontu lub koszty przygotowania nowej produkcji, które będą przynosić przychody w przyszłości.

2. Aktywa obrotowe obejmują następujące grupy:

• Zapasy, tj. materiały, półprodukty i produkty w toku, produkty gotowe, towary i zaliczki na dostawy.

• Należności krótkoterminowe, w których są ujmowane wszystkie należności z tytułu dostaw i usług niezależnie od umownego terminu zapłaty oraz wszystkie pozostałe wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego

• Inwestycje krótkoterminowe - obejmują krótkoterminowe aktywa finansowe (akcje, udziały, papiery dłużne do obrotu w roku obrotowym) i inne aktywa pieniężne (czeki, weksle obce, należne dywidendy) oraz inne inwestycje krótkoterminowe (np. metale szlachetne)

• Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe: stanowią je koszty i przychody przyszłych okresów, np. koszty opłaconej z góry prenumeraty, składki ubezpieczeń, pobrane przez banki z góry odsetki, niepokryte fakturowanie należne z tytułu częściowo wykonanych, ale nieodebranych przez zamawiającego usług itp.)

Pasywa bilansu obejmują kapitał własny obrazujący udział właścicieli przedsiębiorstw oraz zobowiązania, przez które należy rozumieć wynikające z przyszłych zdarzeń obowiązki wykonania przez jednostkę określonych świadczeń.

1. Na kapitał własny składa się:

• Kapitał (fundusz) podstawowy (spółek akcyjnych, spółek z o.o. i wkłady wspólników w spółkach osobowych)

• Kapitał (fundusz) zapasowy (tworzony z nadwyżki ceny emisyjnej nad wartością nominalną akcji lub udziałów, z dopłat akcjonariuszy, z dopłat wspólników, wspólników zysku netto w sposób obligatoryjny, z kapitałów rezerwowych, z rozliczenia kapitału z aktualizacji wyceny środków trwałych w przypadku ich zbycia)

• Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny środków trwałych (jest związany z przeszacowaniem środków trwałych i figuruje w księgach do czasu posiadania danego środka trwałego, trwałego momencie likwidacji tego środka trwałego jego wartość jest przenoszona na kapitał zakładowy)

• Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe (obejmują inne tytuły kapitałowe tworzone zgodnie z umowami lub statutami i nieujęte w poprzednich pozycjach)

• Zysk (strata) z lat ubiegłych (wykazuje się niepodzielny, tzw. zatrzymany zysk netto lub niepokrytą stratę netto z lat ubiegłych a także ewentualne korekty z tytułu błędów popełnionych w sprawozdaniach finansowych w poprzednich latach)

• Zysk (strata) netto (jest to wynik finansowy netto roku obrotowego wyrażany w rachunku zysku i strat jako opodatkowana różnica wszystkich przychodów i kosztów danego okresu, może być on dzielony w trakcie roku obrotowego i mogą być z niego wypłacane zaliczkowe dywidendy)

2. Na zobowiązania i rezerwy składają się:

• Rezerwy na zobowiązania (są to zobowiązania, których wymagalność lub kwota nie są pewne, ale istnieje możliwość wiarygodnego oszacowania tej kwoty, np. z tytułu odroczonego podatku, strat, przyszłych zobowiązań związanych z restrukturyzacją, umów i porozumień z pracownikami)

• Zobowiązania długoterminowe (obejmują wszystkie zobowiązania przedsiębiorstwa z tytułów cywilnoprawnych cywilno-prawnych publiczno-prawnych, których termin płatności w całości przypada później, aniżeli w roku następującym po dniu bilansowym)

• Zobowiązania krótkoterminowe (obejmują wszystkie długi przedsiębiorstwa do zapłaty najpóźniej do ostatniego dnia roku następującego po dniu bilansowym. Są to długi wobec jednostek powiązanych, wobec innych jednostek oraz fundusze specjalne (np. świadczenia socjalne). Wśród nich wyodrębnia się: kredyty, pożyczki, zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych, inne zobowiązania firmowe, zobowiązania z tytułu dostaw i usług, zobowiązania z tytułu otrzymanych zaliczek na poczet dostaw, zobowiązania wekslowe, zobowiązania krótkoterminowe z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń, zobowiązania z tytułu wynagrodzeń

• Rozliczenia międzyokresowe (obejmują one ujemną wartość firmy powstającą gdy ceny nabycia (przejścia) aktywów jest niższa od ich wartości godziwej, prawdopodobne zobowiązania przypadające na bieżący okres sprawozdawczy, otrzymane dotacje, subwencje i dopłaty przeznaczone na nabycie lub wytworzone środki trwałe, wykonanie prac rozwojowych, nieodpłatne prawo wieczystego użytkowania, itp.)

ANALIZA BILANSU PRZEDSIĘBIORSTWA

Analiza bilansu przedsiębiorstwa obejmuje 2 etapy:

• Wstępną analizę bilansu

• Wskaźnikową analizę bilansu, która stanowi rozwinięcie analizy wstępnej i oparta jest na badaniu wzajemnych relacji zachodzących między poszczególnymi elementami pasywów i aktywów.

Wstępna analiza bilansu obejmuje:

• Analizę poziomą, tj. badania dynamiki i sumy bilansowej oraz ważniejszych pozycji aktywów i pasywów

• Analizę pionową, tj. badanie struktury aktywów i pasywów oraz wewnętrznej struktury wybranych pozycji bilansowych

• Analizę pionowo - poziomą sprowadzającą się do badania tzw. struktury kapitałowo - majątkowej

Analiza pozioma bilansu sprowadza się do badania dynamiki sumy bilansowej oraz poszczególnych pozycji majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego pokrycia, co pozwala na ustalenie kierunków jego rozwoju oraz stopnia wzrostu kapitałów finansujących ten rozwój.

Analiza dynamiki badanej wielkości bilansowej powinna obejmować:

• Zmianę stanu absolutną (bezwzględną), stanowiącą różnicę między poziomami badanego zjawiska w danym okresie

• Tempo i dynamikę zmian, które określają różnymi formułami poprzez stosunek poziomu badanego zjawiska w danym okresie do poziomu zjawiska w okresie bazowym

Przy interpretacji dynamiki zmian badanej relacji ekonomicznej należy wziąć pod uwagę:

• Fazę cyklu koniunkturalnego

• Specyfikę danej klasy działalności gospodarczej

• Zmiany badanej wielkości u konkurentów

• Fazę rozwoju przedsiębiorstwa

Analiza pionowa bilansu - sprowadza się do badania struktury majątku i kapitałów, dostarcza ona cennych informacji na temat sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, struktura aktywów - informacji o sposobie zaangażowania kapitałów przedsiębiorstwa, zaś struktura pasywów - informacji o źródłach ich pochodzenia.

W analizie pionowej najistotniejsze są:

• Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w środki gospodarcze (trwałe i obrotowe składniki aktywów)

• Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitały własne i obciążenie obcymi źródłami finansowania (kapitałami obcymi)

Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w środki gospodarcze:

* udział trwałych składników majątku = majątek trwały *100

w aktywach ogółem (%) aktywa ogółem

* udział rzeczowych składników majątku = rzeczowe składniki majątku *100

w aktywach ogółem (%) aktywa ogółem

* udział niematerialnych składników majątku = niematerialne składniki majątku *100

w aktywach ogółem (%) aktywa ogółem

* udział majątku obrotowego = majątek obrotowy *100

w aktywach ogółem (%) aktywa ogółem

* udział zapasów w aktywach ogółem (%) = (zapasy ogółem / aktywa ogółem) *100

* udział należności w aktywach ogółem (%) = (należności ogółem / aktywa ogółem) *100

* udział śr. pieniężnych w aktywach ogółem (%) = (śr. pieniężne / aktywa ogółem) *100

* udział krótkoterminowych papierów = (krótkoterm. papiery wart. / aktywa ogółem) * 100

wart. w aktywach ogółem (%)

Wskaźniki wyposażenia firmy w kapitały własne i obciążenia kapitałami obcymi:

* wyposażenie przedsiębiorstwa w kapitał własny (%) = (kapitał własny / pasywa ogółem) * 100

* obciążenie przedsięb. zobowiązaniami długoterm.(%) = (zobowiązania długoterm./pasywa ogółem)* 100

* wyposażenie przedsiębiorstwa w kapitał stały (%) = (kapitał stały / pasywa ogółem) * 100

* obciążenie przedsiębiorstwa kredytami krótkoterm. (%) = (kredyty krótkoterm. / pasywa ogółem) * 100

* obciążenie przedsięb. zobowiązaniami bieżącymi (%) = (zobowiązania bieżące / pasywa ogółem) * 100

Kapitał własny = aktywa ogółem - zobowiązania ogółem

Kapitał stały = kapitał własny + zobowiązania długoterminowe

Analiza pionowo - pozioma odzwierciedla powiązania między poszczególnymi pozycjami aktywów i pasywów. Podstawowe znaczenie ma w jej przypadku 5 kryteriów (wskaźników) oceny:

• Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym (jeżeli aktywa stałe są w pełni pokryte kapitałem własnym to zachowana jest tzw. złota reguła bilansowa, zgodnie z którą trwałe składniki aktywów powinny być sfinansowane kapitałem własnym, ponieważ ta część majątku jest długotrwale związana z firmą i powinna być sfinansowana stabilnymi kapitałami)

• Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym (liberalniejsza wersja zasad finansowania tzw. srebrna reguła bilansowa dopuszczająca finansowanie aktywów stałych kapitałem stałym, czyli kapitałem własnym powiększonym o zobowiązania długoterminowe)

• Wskaźnik pokrycia majątku obrotowego kapitałem krótkoterminowym (jeżeli kapitał krótkoterminowy, tj. zobowiązania krótkoterminowe nie w pełni pokrywają aktywa obrotowe to spełniona jest tzw. srebrna reguła bilansowa w odniesieniu do obrotowych składników majątku)

• Relacja kapitału obrotowego do aktywów obrotowych (pokazuje ona ile procent aktywów obrotowych stanowią środki będące buforem bezpieczeństwa zapewniające równowagę finansową)

• Udział kapitału obrotowego w aktywach bieżących (pokazuje w jakim stopniu kapitał obrotowy finansuje majątek zaangażowany w działalność operacyjną przedsiębiorstwa (zapasy, należności, inwestycje krótkoterminowe. Relacje te ustala się tylko w przypadku dodatniej wartości kapitału obrotowego)

Wskaźniki struktury kapitałowo - majątkowej:

1. Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kap. własnymi (%) = kap. własny*100 / majątek trwały

2. Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kap. stałym (%) = kap. Stały*100/majątek trwały

3. Wskaźnik pokrycia majątku obrotowego kap. krótkoterm.(%) = kap. krótkoterm.*100/majątek obrotowy

4. Wskaźnik finansowania majątku ogółem kap. obrotowym (%) = kap. obrotowy*100/aktywa obrotowe

5. Wskaźnik finansowania majątku obrotowego kapitałem obrotowym (%) = kapitał obrotowy*100/majątek obrotowy

Kapitał obrotowy = majątek obrotowy - zobowiązania bieżące

WYKŁAD 4

ANALIZA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT (RACHUNKU WYNIKÓW)

Rachunek wyników w przeciwieństwie do bilansu operuje wielkościami strumieniowymi i pozwala ustalić strukturę wyniku finansowego. W analizie rachunku wyników trzeba zwrócić uwag e na 4 jego poziomy:

1. Poziom operacyjny - związany przede wszystkim z podstawową działalnością operacyjną przedsiębiorstwa, do którego zostało powołane

2. Poziom finansowy - związany przede wszystkim z pozyskiwaniem aktywów pieniężnych na sfinansowanie działalności operacyjnej przez zaciąganie kredytów, pożyczek, emisję papierów wartościowych

3. Poziom nadzwyczajny - ukazujący skutki finansowe tzw. zdarzeń nadzwyczajnych, tj. trudnych do przewidzenia i kontroli

4. Poziom wstępnego podziału wyniku finansowego informuje o podziale wyniku finansowego na część przynależną budżetowi oraz część pozostającą w przedsiębiorstwie i wskazującą na efekty strategii podatkowej prowadzonej przez zarząd firmy

Poziomy rachunku wyników

Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

- koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów

Ad. a) = zysk (strata) brutto ze sprzedaży

+ pozostałe przychody operacyjne

- pozostałe koszty

= zysk (strata) brutto z działalności operacyjnej

Ad. b) + przychody finansowe

- koszty finansowe

= zysk (strata) brutto z działalności operacyjnej

Ad. c) + zyski nadzwyczajne

- straty nadzwyczajne

= zysk (strata) brutto

Ad. d) - podatek dochodowy

+ pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

= zysk (strata) netto

WSTĘPNA ANALIZA RACHUNKU WYNIKÓW

1. Ustalenie i ocena zmian w wielkościach strumieni reprezentujących przychody ze sprzedaży, koszty, wynik finansowy

2. Badanie struktury kosztów i przychodów

3. Badanie relacji zachodzących miedzy poszczególnym kategoriami wyniku finansowego

Ad. 1) Ustalenie i ocena zmian w wielkościach strumieni reprezentujących przychody ze sprzedaży, koszty, wynik finansowy

• Zmiany wielkości strumieniowych mogą być przedstawione w wielkościach absolutnych i względnych

• W praktyce najczęściej ustala się dynamikę przychodów, kosztów i zysku w okresie nie krótszym niż 3 lata, przy ujęciu stałej bazy porównawczej

• Istotnym problemem w tej części analizy jest wpływ inflacji; w celu ustalenia realnego wzrostu wielkości strumieniowych wskazane jest ich korygowanie np. o średnioroczny wskaźnik inflacji

Ad. 2) Badanie struktury kosztów i przychodów

• Ustalenie poszczególnych grup przychodów w przychodach ogółem (przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, pozostałe przychody operacyjne, przychody finansowe, zyski nadzwyczajne jako szczególny rodzaj przychodów). Największy udział mają przychody z podstawowej statutowej działalności przedsiębiorstwa. Tym grupom przychodów odpowiadają koszty ich uzyskania (koszty ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, pozostałe koszty operacyjne, koszty finansowe, straty nadzwyczajne jako szczególny rodzaj kosztów), które przedstawia się w sposób chronologiczny. Struktura i dynamika kosztów w porównaniu do analogicznych relacji przychodów jest jednym z czynników kształtujących wynik finansowy. Wyższa dynamika przychodów niż kosztów wskazywać będzie na poprawę wyniku finansowego.

Ad. 3) Badanie relacji zachodzących miedzy poszczególnym kategoriami wyniku finansowego (zysku lub straty).

W tym celu ustala się 5 podstawowych relacji:

1. Zysk z działalności operacyjnej do zysku ze sprzedaży (%)

Zysk z dział. Oper. *100/ zysk ze sprzedaży

2. Zysk brutto do zysku z działalności operacyjnej (%)

Zysk brutto * 100/ zysk z dział. Oper.

3. Zysk brutto do zysku ze sprzedaży (%)

Zysk brutto * 100/ zysk ze sprzedaży

4. Zysk netto do zysku ze sprzedaży (%)

Zysk netto * 100/ zysk ze sprzedaży

5. Podatek dochodowy do zysku brutto (efektywna stopa opodatkowania) (%)

Podatek dochodowy * 100/ zysk brutto

Ad. 1) Jeżeli relacja ta jest niższa niż 100% to różnica pokazuje ile % zysku wygenerowanego w działalności podstawowej zostało wytracone w pozostałej działalności operacyjnej

Jeżeli relacja ta jest wyższa niż 100% to różnica ta pokazuje ile %zysk wygenerowany w działalności podstawowej został powiększony w pozostałej działalności operacyjnej

Ad. 2) Informuje jaką część zysku operacyjnego pochłonęły koszty finansowe i straty nadzwyczajne lub jaka część zysku brutto pochodzi z operacji finansowych i zysków nadzwyczajnych

Ad. 3) Pokazuje ile % zysku wygenerowanego w działalności podstawowej zostało wytracone lub o ile % zysk brutto wzrósł z tytułu pozostałej działalności operacyjnej oraz działalności finansowej

Ad. 4) Informuje jaką część zysku ze sprzedaży pochłonęły wyniki na pozostałym poziomie operacyjnym, finansowym i nadzwyczajnym oraz podatek dochodowy

Ad. 5) Pokazuje obciążenie zysku bieżącym i przyszłym podatkiem dochodowym naliczanym od dochodu do opodatkowania zgodnie z ustawą o podatku dochodowym

ANALIZA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Rachunek przepływów pieniężnych w połączeniu z bilansem i rachunkiem zysków i strat dostarcza informacji o przepływach pieniężnych, tj. zdarzeniach, które spowodowały w jednostce zmiany stanów środków pieniężnych i ich ekwiwalentów. Rachunek pozwala na:

• Ustalenie wielkości wydatków i kierunków wykorzystania posiadanych środków pieniężnych i ich ekwiwalentów

• Ustalenie wielkości uzyskanych środków pieniężnych i ich ekwiwalentów oraz źródeł ich pozyskania

Nadwyżka finansowa (cash flow) = zysk netto + amortyzacja

Rachunek przepływów pieniężnych pokazuje przepływy pieniężne w 3 obszarach działalności:

• Operacyjnej - podstawowy rodzaj działalności jednostki określony w statucie lub umowie spółki

• Inwestycyjnej - nabywanie lub zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkich z nimi związanych korzyści i kosztów

• Finansowej - operacje pozyskiwania lub ubytku (straty) źródeł finansowania, czyli kapitałów własnych oraz obcych źródeł zarówno krótko- jak i długoterminowych

Metoda bezpośrednia - pokazuje się wpływy i wydatki

Metoda pośrednia - wychodzi się od wyniku finansowego i dokonuje się korekt

ZAKRES ANALIZY PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

1. Analiza wstępna

• Ma na celu ustalenie i ocenę poprawności zarządzania w obszarze przepływów pieniężnych

• Sugerować główne kierunki szczegółowego badania analitycznego rachunku przepływów pieniężnych

Punktem wyjścia jest ustalenie środków pieniężnych w obszarze operacyjnym, inwestycyjnym i finansowym.

Możliwe warianty przepływów środków pieniężnych:

	1	2	3	4	5	6	7	8
Przepływy operacyjne	+100	+300	+400	+50	-240	-50	-350	-50
Przepływy inwestycyjne	+50	-400	-300	+150	+200	-300	+400	-100
Przepływy finansowe	+30	+50	-150	-250	+50	+400	-250	-40
Przepływy netto	+180	-50	-50	-50	+10	+50	-200	-190
Środki na początek okresu	20	100	100	120	30	20	250	200
Środki na koniec okresu	200	50	50	70	40	70	50	10

Przypadek 1) firma generuje dodatnie przepływy pieniężne na wszystkich trzech poziomach i kumuluje je na kontach. Może to oznaczać gromadzenie środków na przyszłe inwestycje lub rozwój zewnętrzny w po9staci fuzji lub też przygotowanie głębszej restrukturyzacji. W firmach dojrzałych taki poziom gotówki oznacza duże ograniczenia możliwości jej reinwestowania i często w takich przypadkach jest ona wypłacana akcjonariuszom w postaci dywidendy operacyjnej.

Przypadek 2) Firma generuje znaczne środki w działalności operacyjnej, aby je wykorzystać na inwestycje. Zostały one sfinansowane z gotówki operacyjnej, środków z obszaru finansowego oraz środków skumulowanych wcześniej na kontach. Może to oznaczać silny rozwój firmy, gdyż gotówka pochodzi z wygospodarowanego zysku i amortyzacji i jest przeznaczona na inwestycje lub restrukturyzację.

Przypadek 3) firma wygospodarowała wysokie środki z działalności operacyjnej i przeznaczyła je na inwestycje i spłatę długów, uszczuplając przy tym stan środków na koncie. Pełniejsza interpretacja tego stanu wymaga rozpoznania źródeł pochodzenia gotówki operacyjnej. Przypadek ten może oznaczać zarówno sukces firmy gdy gotówka pochodzi z zysku netto i amortyzacji, jak i problemy finansowe, gdy gotówka ta pochodzi ze wzrostu przeterminowanych zobowiązań krótkoterminowych

Przypadek 4) firma uzyskuje dodatni poziom gotówki operacyjnej i inwestycyjnej oraz przesunęła te środki na spłatę długów, uszczuplając stan środków na koncie. Może to oznaczać pewien poziom restrukturyzacji. Firma pozbywa się aktywów trwałych, które dają słaby strumień środków operacyjnych albo też firma ma problemy z terminowym regulowaniem długów i pozbywa się AT w celu uregulowania tych długów

Przypadek 5) ujemny poziom gotówki operacyjnej może świadczyć o dynamicznym rozwoju sprzedaży i potrzebie sfinansowania przyrostu zapasów i należności przy relatywnie niskim zysku i amortyzacji. Niedobory środków w części operacyjnej są pokrywane środkami ze sprzedaży aktywów trwałych i częściowo ze środków zewnętrznych. Dodatkowe finansowanie zewnętrzne świadczy, że przyszłość firmy jest postrzegana pozytywnie, w przeciwnym razie dawcy kapitału wycofaliby się z jej finansowania.

Przypadek 6) w firmie występują nieznaczne niedobory gotówki operacyjnej. Wydatki inwestycyjne wskazują z kolei na rozwój przedsiębiorstwa i są one pokrywane środkami z obszaru finansowego. Poziom środków pozyskanych jest większy aniżeli ich wpływ. Część z nich została skumulowana na koncie, powiększając stan na koniec roku.

Przypadek 7) Niedobory gotówki w części operacyjnej i wydatki na zwrot długów w części finansowej zostały pokryte środkami uwolnionymi z aktywów obrotowych. Taka sytuacja może oznaczać: trudności finansowe firmy. Pozbywa się ona środków, aby spłacić długi. Niedobór gotówki w części operacyjnej może też świadczyć o wzroście aktywów gosp. (wzrost zapasów, należności) przy braku źródeł jej finansowania. Firma zadłużyła się na inwestycje, więc musi spłacać długi, nie generuje gotówki operacyjnej, dlatego uwalnia środki z AT i korzysta ze środków wcześniej zgromadzonych. Konieczne jest tutaj zbadanie przyczyn niedoboru gotówki z działalności operacyjnej, który może wynikać z wysokiej straty lub też ze znacznego przyrostu aktywów obrotowych.

Przypadek 8) Firma wygenerowała ujemny poziom gotówki we wszystkich obszarach jej przepływu. Oznacza to, że inwestowała ona środki i spłacała długi w sytuacji, gdy nie uzyskała żadnych środków z działalności operacyjnej. Taka sytuacja była możliwa w warunkach posiadania wcześniej wygospodarowanych środków.

Przedstawione przypadki mają charakter uproszczony i w zasadzie pokazują tylko sposób czytania sprawozdania przepływów pieniężnych. Generalnie stanowią one punkt wyjścia do analiz szczegółowych.

Podstawowe informacje płynące ze wstępnej analizy rachunku przepływów pieniężnych

1. co było źródłem gotówki operacyjnej, w jakim stopniu na poziom tej gotówki wpłynął wynik finansowy, amortyzacja, a w jakim stopniu zmiany zaangażowania środków w operacyjną działalność przedsiębiorstwa??

2. W jakiej relacji pozostaje gotówka operacyjna do łącznych wpływów gotówkowych??

3. Z jakich źródeł pochodziły wpływy środków w obszarze finansowym (emisja akcji, kredyty i pożyczki)??

4. Które ze źródeł wpływów miało najistotniejsze znaczenie i jak to wpłynie na kondycję finansową firmy??

5. Na jakie cele zostały wydane środki pozyskane w obszarze finansowym, jaki jest udział tych wydatkach środków przeznaczonych na bieżącą działalność operacyjną, a jaki na rozwój??

6. Czy firma dokonywała inwestycji finansowych i na jak długie okresy lokowała wolną gotówkę??

Wstępna analiza rachunku przepływów pieniężnych obejmuje:

• Analizę poziomą - (dynamiczna) badanie zmian poszczególnych pozycji rachunku zachodzących w czasie. Powinno być przeprowadzone za okres co najmniej 3 letni, wtedy daje dobry obraz dynamiki w określonych obszarach działalności)

• Analizę pionową - (strukturalna) sprowadza się do badania struktury wpływów i wydatków. Również i w tym przypadku poprawne wnioskowanie jest możliwe na podstawie dłuższych okresów (3 - 5 lat)

• Wstępną analizę wskaźnikową - pozwala na ustalenie wzajemnych relacji pomiędzy wielkościami przepływów w poszczególnych obszarach rachunku przepływów. Podstawowe znaczenie ma tutaj 5 wskaźników:

WYKŁAD 5

1. Relacja gotówki operacyjnej do przepływów z działalności inwestycyjnej - informuje ile środków wygenerowanych z działalności operacyjnej zostało zaangażowane w finansowanie działalności operacyjnej. Jeśli poziom tej relacji jest >1 oznacza to, że wydatki inwestycyjne były mniejsze od środków z działalności operacyjnej i pozostała ich część została skierowana na spłatę długów lub odłożona na koncie. Jeśli relacja ta <1 to oznacza to, że część wydatków inwestycyjnych została pokryta ze środków skumulowanych na koncie.

2. Relacja gotówki operacyjnej do przepływów z działalności finansowej - pokazuje w jakim stopniu środki pochodzące z działalności operacyjnej były wykorzystane na spłatę długów

3. Relacja gotówki operacyjnej do przepływów z działalności inwestycyjnej - pokazuje, w jakim stopniu niedobory gotówki w działalności operacyjnej zostały pokryte ze środków z działalności inwestycyjnej. Często zdarza się, ze zadłużone firmy pokrywają potrzeby gotówkowe z podstawowej działalności ze środków uwalnianych z aktywów trwałych poprzez leasing zwrotny, sprzedaż majątku, wyodrębnienie spółki-córki i sprzedaż w niej udziałów.

4. Relacja gotówki operacyjnej do przepływów z działalności finansowej - informuje o tym, w jakim stopniu niedobory gotówki z działalności operacyjnej zostały pokryte ze środków z działalności finansowej, czyli środków pochodzących np. z nowej emisji akcji, obligacji i zaciągniętych kredytów i pożyczek.

5. Relacja przepływów z działalności inwestycyjnej do przepływów z działalności finansowej - informuje ile środków pozyskanych w obszarze finansowym zostało wykorzystanych w działalności inwestycyjnej. Relacja ta może być odwrócona, zwłaszcza wtedy, gdy wydatki inwestycyjne były dodatkowo pokrywane ze środków z działalności operacyjnej lub ze środków skumulowanych wcześniej na koncie.

ANALIZA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ

1. W celu utrzymania ciągłości gospodarowania przedsiębiorstwo powinno, obok przestrzegania zasady racjonalnego gospodarowania, tak prowadzić swoją działalność, aby zachować płynność finansową

2. Płynność finansowa - zdolność przedsiębiorstwa do wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań tzn. tych, które są płatne w przeciągu jednego roku.

3. Skutki utraty płynności finansowej dla przedsiębiorstwa:

• Pogorszenie pozycji rynkowej w porównaniu do konkurencji

• Utrata elastyczności w podejmowaniu decyzji

• Pogorszenie wyników finansowych

• Ograniczenie możliwości rozwojowych przedsiębiorstwa

• Upadłość przedsiębiorstwa

Wskaźniki płynności finansowej (statycznej)

Wskaźnik płynności bieżącej (krotność) = aktywa bieżące / pasywa bieżące

Wskaźnik szybki (krotność) = (aktywa bieżące - zapasy - rozliczenia międzyokresowe czynne) / pasywa bieżące

Cykl kapitału obrotowego (dni) = kapitał obrotowy*360 / sprzedaż netto

Rotacja zapasów (krotność) = sprzedaż netto / średni stan zapasów

Cykl zapasów (dni) = średni stan zapasów *360 / sprzedaż netto

Rotacja należności (krotność) = sprzedaż netto / średni stan należności

Cykl należności (dni) - średni stan należności*360 / sprzedaż netto

Rotacja zobowiązań (krotność) = sprzedaż netto / średni stan zobowiązań

Cykl zobowiązań (dni) = średni stan zobowiązań* 360 / sprzedaż netto

Cykl środków pieniężnych = cykl zapasów + cykl należności - cykl zobowiązań

1. Wskaźnik płynności bieżącej - informuje ile razy aktywa bieżące pokrywają zobowiązania bieżące. Zadowalający poziom tego wskaźnika mieści się, w 1,2 - 2,0, co oznacza, że zachowanie równowagi finansowej firmy wymaga, aby wielkość aktywów bieżących była ok. 2 razy większa niż kwota pasywów bieżących, przy czy minimum bezpieczeństwa finansowego określa poziom wskaźnika równy 1,2. Niski poziom tego wskaźnika oznacza, że firma działa z dnia na dzień i nie posiada wystarczających środków na spłatę zobowiązań. Z kolei zbyt wysoki jego poziom wskazywać może na nadmierny poziom środków zamrożonych w aktywach bieżących i możliwość wystąpienia tzw. kosztów utraconych korzyści

2. Płynność szybka - informuje ile razy aktywa bieżące pomniejszone o zapasy pokrywają zobowiązania bieżące. Idea wyeliminowania z aktywów bieżących zapasów wynika z tego, że zapasy nie zawsze mogą być szybko zamienione na gotówkę, a ponadto mogą być przestarzałe i trudne do sprzedaży. Oznacza to, że wskaźnik ten informuje o możliwości pokrycia zobowiązań bieżących aktywami o dużym stopniu płynności. Wskaźnik szybki wynoszący 1,0 uważany jest za satysfakcjonujący.

3. Cykl kapitału obrotowego - informuje o liczbie dni obrotu, na jaką wystarcza kapitał obrotowy. Wynika z tego, że poziom kapitału obrotowego w dniach maleje przy zwiększaniu sprzedaży. Jeżeli zatem proporcjonalnie do obrotu nie zmniejszy się kapitał obrotowy, wówczas przy zwiększaniu obrotów wzrośnie ryzyko utraty płynności finansowej przedsiębiorstwa

4. Rotacja zapasów - informuje ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi odnowienie stanu zapasów. Im większa rotacja zapasów tym korzystniejsza sytuacja przedsiębiorstwa, ponieważ zmniejszają się koszty magazynowania i następuje uwolnienie kapitału obrotowego zaangażowanego w zapasach

5. Cykl zapasów - określa, co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Długi cykl informuje o wolnym obrocie zapasów, niski zaś o obrocie szybkim.

Szczegółowe wyjaśnienia i zanalizowanie wskaźnika rotacji i cyklu zapasów wymaga obliczenia wskaźników szczegółowych, uwzględniających poszczególne rodzaje zapasów.

6. Rotacja należności - określa ile razy w ciągu roku firma odtwarza należności, według standardów zachodnich wskaźnik te powinien oscylować w przedziale 7,0 - 10,0. Jeżeli jest on < 7,0 to uważa ją się, że przedsiębiorstwo Zbyt długo kredytuje swoich klientów, tym samym zbyt długo zamraża środki pieniężne w należnościach.

7. Cykl należności - określa ilość dni sprzedaży, za którą nie uzyskano jeszcze należności. Informuje wiec kierownictwo firmy, w jakim stopniu kredytuje ona swoich odbiorców i jak długo środki pieniężne zamrożone są w należnościach.

8. Rotacja i cykl zobowiązań - określa ile razy w ciągu roku firma odtwarza swoje zobowiązania lub jaki jest średni czas regulowania zobowiązań w przedsiębiorstwie. Oznacza to, że im mniejsza rotacja lub dłuższy czas regulowania zobowiązań, tym mniejsze zapotrzebowanie na kapitał obrotowy.

9. Cykl środków pieniężnych - informuje o okresie czasu, jaki upływa od momentu odpływu gotówki przeznaczonej na regulowanie zobowiązań do momentu przypływu gotówki z pobranych należności. Im krótszy cykl środków pieniężnych tym sytuacja korzystniejsza. Krótszy cykl oznacza bowiem, że pieniądze zainwestowane w aktywa bieżące wracają do firmy szybko i mogą być ponownie wykorzystane; cykl ten może przybierać wartości ujemne. Oznacza to, że kapitał obrotowy firmy jest ujemny a środki krótkoterminowe finansują aktywa trwałe. (!!! Najlepszy wskaźnik !!!)

Wykorzystanie przepływów pieniężnych do oceny płynności finansowej (dynamiczna)

1. Przepływy pieniężne (gotówki z działalności operacyjnej) służą do strumieniowej (dynamicznej) oceny płynności finansowej. Ocena statyczna oparta na danych bilansowych ma ograniczony charakter ze względu na wykorzystanie wielkości zasobowych tj. na dany moment bilansowy.

2. Przyrost gotówki z działalności operacyjnej wyraża lepiej „solidność” firmy niż sama kwota zysku, ponieważ jest on szczególnie ważny dla kontrahentów firmy, tj. dla dostawców oznacza zdolność firmy do bieżącego regulowania zobowiązań, a dla odbiorców zaostrzenie lub złagodzenie polityki finansowej np. co do terminu udzielonego kredytu kupieckiego

3. Przyrost gotówki z działalności operacyjnej ma charakter obiektywny, ponieważ może powstać wyłącznie z różnicy między faktycznymi wpływami i wydatkami pieniężnymi związanymi z tą działalnością. (wskaźnik wydajności, wystarczalności im wyżej tym płynność w przedsiębiorstwie wyższa - to jest lepiej)

1. Wskaźniki płynności finansowej (dynamicznej)

Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży = przepływy netto z działalności bieżącej / sprzedaż netto

Wskaźnik wydajności gotówkowej zysku = przepływy netto z działalności bieżącej / zysk z działalności gospodarczej

Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku ogółem = przepływy netto z działalności bieżącej / aktywa ogółem

Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku obrotowego = przepływy netto z działalności bieżącej / aktywa bieżące

2. Wskaźniki wystarczalności gotówki

Wskaźnik wystarczalności gotówki na spłatę długów ogółem = przepływy netto z działalności bieżącej / zobowiązania ogółem

Wskaźnik wystarczalności gotówki na spłatę długów długoterminowych = przepływy netto z działalności bieżącej / zobowiązania długoterminowe

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakupy środków trwałych = przepływy netto z działalności bieżącej / wydatki na środki trwałe

ANALIZA STOPNIA ZADŁUŻENIA (WYPŁACALNOŚCI) PRZEDSIĘBIORSTWA

1. W przeciwieństwie do płynności finansowej zwiększonej z krótkim horyzontem czasowym i działalnością eksploatacyjną, wypłacalność (zadłużenie) dotyczy możliwości spłaty zobowiązań długoterminowych zaciąganych na cele inwestycyjno - modernizacyjne

2. Analiza zadłużenia stanowi podstawę oceny polityki finansowej przedsiębiorstwa i często określa się ją analizę struktury finansowania. Wskaźniki służące do oceny zadłużenia przedsiębiorstwa można ująć w dwie zasadnicze grupy:

• Wskaźniki obrazujące poziom zadłużenia firmy i informujące, kto dostarczył firmie środków: właściciel czy zewnętrzni kredytodawcy

• Wskaźniki informujące o zdolności firmy do obsługi długu lub o możliwości zwrotu kredytów

Wskaźniki oceny poziomu zadłużenia:

1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia (%) = zobowiązania ogółem * 100 / aktywa ogółem

2. Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego (zł/zł) = zobowiązania ogółem * 100 / kapitał własny

3. Wskaźnik zadłużenia długoterm. (zł/zł) = zobowiązania długoterminowe / kapitał własny

4. Wskaźnik pokrycia zobowiązań długoterminowych rzeczowym majątkiem trwałym = rzeczowe składniki majątku trwałego / zobowiązania długoterminowe

1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia - określa udział zobowiązań, czyli kapitałów obcych w finansowaniu majątku. Zbyt wysoki udział świadczy o dużym ryzyku finansowym i informuje jednocześnie, że przedsiębiorstwo może stracić zdolność zwrotu długów. Ogólnie przyjmuje się, że dla zachowania równowagi między kapitałem obcym a kapitałem własnym powinien być w przedziale 0,57 - 0,67 (57 - 67%)

2. Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego - uzupełnia wskaźnik poprzedni i określa stopień zaangażowania kapitału obcego w stosunku do kapitału własnego. Jest to kryterium oceny często brany pod uwagę przez kredytodawców. Można przyjąć, że dla średnich i dużych firm relacja ta powinna wynosić 1:1

3. Wskaźnik zadłużenia długoterminowego - określany często jako wskaźnik długu lub wskaźnik ryzyka. Zadowalający poziom tego wskaźnika jest wynikiem struktury kapitału 33:67, a więc wynosi 0,5. Wskaźnik wyższy niż 1 świadczy, że zobowiązania długoterminowe są wyższe niż kapitał własny firmy (firma poważnie zadłużona).

4. Wskaźnik pokrycia zobowiązań rzeczowym majątkiem trwałym - informuje o stopniu zabezpieczenia zobowiązań długoterminowych przez rzeczowe składniki majątku trwałego przedsiębiorstwa lub inaczej ile razy wartość netto tych składników wystarczy na pokrycie danego kredytu. Wskaźnik ten posiada dużą wagę informacyjną w przedsiębiorstwie zagrożonym upadłością.

Wskaźniki oceny zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu

1. Wskaźnik obsługi długu I (krotność) = zysk przed opodatkowaniem + odsetki / raty kapitałowe + odsetki

2. Wskaźnik pokrycia obsługi długu II (krotność) = zysk po opodatkowaniu / raty kapitałowe + odsetki

3. Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkami (krotność) = zysk przed opodatkowaniem + odsetki / odsetki

4. Wskaźnik pokrycia obsługi kredytu z cash flow (krotność) = zysk netto + amortyzacja / rata kredytu + odsetki

1. Wskaźnik pokrycia obsługi długu I - informuje ile razy zysk z działalności gospodarczej pokrywa roczne spłaty kredytu długoterminowego i odsetki od niego, czyli obsługę kredytu. Określa on więc stopień zabezpieczenia obsługi kredytu przez wygospodarowany w przedsiębiorstwie zysk. Jego wysokość zależy od kondycji finansowej firmy i powinna być to wartość > 1 (min 1,2). Optymalny poziom tego wskaźnika wynosi ok. 2,5. Oznacza to, że gdy wpływy z działalności spadną o 50%, to i tak przedsiębiorstwo bezie zdolne do spłaty kredytu w granicach min wskaźnika.

2. Wskaźnik pokrycia obsługi długu II - kryterium ostrzejsze uwzględniające zysk netto (zysk po podatkach), co wynika z tego, że na spłatę kredytu może być przeznaczony zysk pozostający w przedsiębiorstwie po opodatkowaniu. Mają bowiem pierwszeństwo przed zobowiązaniami kredytowymi. Wskaźnik ten powinien być co najmniej równy, a w zasadzie >1

3. Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkami - do jego ustalenia przyjmuje się zysk brutto, gdyż odsetki płacone są kredytodawcy przed odprowadzeniem podatku dochodowego. Wskaźnik ten pomija spłatę kredytu, a jedynie wskazuje czy firma jest w stanie spłacać odsetki. W konsekwencji przyjmuje się, że jego spłata zostanie rozłożona w czasie poprzez przedłużenie płatności istniejącego długu lub zaciągnięcie nowej pożyczki w celu spłacenia poprzedniej. Jeżeli jednak odsetki i kwota kredytu mają być spłacone z zysku jednocześnie nie ma wówczas potrzeby liczenia tego wskaźnika.

4. Wskaźnik pokrycia obsługi kredytu z cash flow - uważany jest za najbardziej praktyczny i istotny wykładnik wiarygodności kredytowej przedsiębiorstwa. Za wartość normatywną przyjmuje się 1,5 co oznacza, że suma zysku po opodatkowaniu wraz z amortyzacją powinna być min o 50% wyższa niż roczne raty kredytu wraz z odsetkami. Niższa wartość wskazuje na wzrost ryzyka kredytowania działalności i wymaga dodatkowych gwarancji kredytowych.

WYKŁAD 6

ANALIZA SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA PRZEDSIĘBIORSTWA

• Służy do oceny aktywności firmy w zakresie wykorzystania jej zasobów majątkowych. Analizę tę przeprowadza się przy wykorzystaniu trzech grup wskaźników szczegółowych:

• Wskaźnikach opartych na kosztach wytwarzania w przedsiębiorstwie

• Wskaźnikach rotacji majątku

• Wskaźnikach gospodarowania zasobami wytwórczymi

Wskaźniki aktywności gospodarowania oparte na kosztach:

1. Wskaźnik operacyjności = koszt własny sprzedaży *100 / sprzedaż netto

2. Wskaźnik kontroli kosztów administracyjnych (%) = koszty administracyjne *100 / sprzedaż netto

3. Wskaźnik poziomu zobowiązań w koszcie własnym sprzedaży = zobowiązania bieżące * 100 / sprzedaż netto

4. Wskaźnik pokrycia kosztów kapitałem obrotowym = kapitał obrotowy * 100 / (koszt własny sprzedaży - amortyzacja)

5. Wskaźnik poziomu kosztów finansowych (%) = koszty finansowe* 100 / średni stan zobowiązań ogółem

1. Wskaźnik operacyjności

• Obrazuje efektywność gospodarowania w firmie i zdolność kierownictwa do kontroli i obniżania kosztów. Zależy on od rodzaju działalności przedsiębiorstwa i najwięcej informacji niesie podczas analizy dynamicznej

• Wskaźnik ten powinien mieścić się w przedziale 50 - 90%. Jeżeli jego poziom jest wyższy niż 90% to przedsiębiorstwo może mieć trudności w uzyskaniu zwrotu poniesionych nakładów gosp. Jeżeli zaś wskaźnik ten jest niższy niż 50% to świadczy to o wysokiej zyskowności (rentowności) danego rodzaju działalności firmy.

Wskaźnik kontroli kosztów administracyjnych

• Informuje o udziale kosztów administracyjnych (ogólnozakładowych) ogólnozakładowych wartości sprzedaży; koszty te zwykle należą do przedziału 10 - 15% ogółu kosztów i powinny uwzględniać wszystkie ogólne koszty prowadzenia działalności, włączając w nie również odsetki od zaangażowanych kapitałów obcych. Koszty administracyjne są na ogół kosztami stałymi i powinny pozostawać w degresywnej zależności do sprzedaży. Np. wzrost sprzedaży o 10% powinien dawać znacznie mniejszy przyrost kosztów administracyjnych rzędu 1 - 4%

• Wskaźnik poziomu zobowiązań w koszcie własnym sprzedaży

• Informuje, jaki udział mają zobowiązania bieżące wraz z przypadającą do spłaty na dany rok ratą zobowiązań długoterminowych w koszcie własnym sprzedaży

• W analizie istotny jest nie tyle poziom tego wskaźnika ile jego zmiany w czasie

• Wskaźnik pokrycia kosztów kapitałem obrotowym

• Stanowi on relację kapitału obrotowego do kosztów własnych sprzedaży pomniejszonych amortyzację

• Informuje nas, w jakim stopniu środki obrotowe po spłacie zobowiązań krótkoterminowych pokrywają koszty działalności przedsiębiorstwa

• Wskaźnik poziomu kosztów finansowych

• Służy przede wszystkim do porównań z zyskownością zaangażowanych w przedsiębiorstwo kapitałów

• Jego wielkość zależy nie tylko od zadłużenia przedsiębiorstwa zobowiązaniami długoterminowymi, ale również od stopnia pokrycia zapotrzebowania na kapitał obrotowy kapitałami krótkoterminowymi oraz od wysokości stopy procentowej kredytów i pożyczek

Wskaźniki rotacji majątku firmy:

1. Globalny obrót aktywami (krotność) = sprzedaż netto / średni stan aktywów ogółem

2. Rotacja środków trwałych (krotność) = sprzedaż netto / średni stan środków trwałych

3. Rotacja majątku obrotowego 9 krotność) = sprzedaż netto/ średni stan środków obrotowych

4. Rotacja środków płynnych (krotność) = sprzedaż netto / średni stan należności i środków pieniężnych

1. Globalny obrót aktywami

• Określa ile razy sprzedaż netto jest większa od aktywów (majątku) posiadanych przez przedsiębiorstwo

• Jego wielkość w dużym stopniu uzależniona jest od specyfiki branży, jest on więc niski w przemysłach o wysokiej kapitałochłonności, a wysoki w przemysłach o dużym udziale pracy ludzkiej w procesach produkcyjnych i niskiej kapitałochłonności. Jest to wskaźnik aktywności gospodarowania w ramach tej samej branży

• Rotacja środków trwałych

• Ukazuje efektywność wykorzystania środków trwałych uczestniczących w tworzeniu wartości sprzedaży

• Określa on ile razy sprzedaż netto jest większa od środków trwałych zaangażowanych w działalność przedsiębiorstwa

• Jego wielkość jest uzależniona od stopnia nowoczesności (zamortyzowania) środków trwałych a także od rangi tych środków w majątku firmy

• Rotacja majątku obrotowego

• Ukazuje ile razy w ciągu roku następuje „odtworzenie” majątku obrotowego przez sprzedaż wyrobów i usług

• Określa on więc szybkość obrotu aktywami bieżącymi

• Im jest on wyższy tym lepsza sytuacja finansowa przedsiębiorstwa

• Wskaźnik ten należy porównywać w czasie z danymi innych firm oraz danymi średniobranżowymi. Wielkość tego wskaźnika jest, poza zdolnością sprzedaży wyrobów i usług, uzależniona od struktury majątku obrotowego, który może być np. w wysokim stopniu zdeterminowany przez zapasy i/lub należności i tym samym spowalniać rotację

• Rotacja środków płynnych

• Umożliwia rozszerzenie interpretacji wskaźnika poprzedniego i może być liczony także w dniach

• Badanie tego wskaźnika jak i rotacji całego majątku obrotowego jest szczególnie uzasadnione w przedsiębiorstwie, w którym aktywa bieżące stanowią podstawowy zasób majątkowy; mniejsze znaczenie ma natomiast w firmach, gdzie zdecydowanie przeważającą część aktywów stanowi majątek trwały

Wskaźniki gospodarowania zasobami firmy

1. Wydajność pracy [zł/os] = sprzedaż netto / średni stan zatrudnienia

2. Produktywność środków trwałych [zł/zł] = sprzedaż netto / średni stan środków trwałych brutto

3. Stopień sfinansowania przyrostu środków trwałych z amortyzacji (%) = amortyzacja * 100 / przyrost środków trwałych

4. Stopień sfinansowania przyrostu środków trwałych z cash flow (%) = (zysk netto + amortyzacja) * 100 / przyrost środków trwałych

5. Stopień sfinansowania przyrostu aktywów z cash flow (%) = (zysk netto + amortyzacja) * 100 / przyrost aktywów ogółem

1. Wydajność pracy

• Podstawowe kryterium oceny najważniejszego czynnika wytwórczego przedsiębiorstwa; zależy od struktury asortymentowej produkcji, cen zbytu, rozwiązań organizacyjnych, specyfiki branży i wielu innych czynników

• Istota analizy tego wskaźnika sprowadza się do porównań w czasie oraz porównań ze średnią branżową i konkurentami działającymi wewnątrz branży;

• Produktywność środków trwałych

• Określa wartość sprzedaży przypadającą na 1 zł zaangażowaną w majątku trwałym brutto. Stanowi jedno z narzędzi decyzyjnych dotyczących zmian w stanie środków trwałych. Trwałych jego konstrukcji bierze się pod uwagę wartość brutto majątku trwałego, co powoduje, że w ocenie trzeba mieć również rozeznanie co do wielkości umorzenia wartości tego majątku. Informuje o stopniu zmian poziomu finansowania majątku trwałego przez amortyzację, własne środki

• Stopień sfinansowania przyrostu środków trwałych z amortyzacji - informuje, w jakim stopniu amortyzacja finansuje przyrost środków trwałych przedsiębiorstwa

• Stopień sfinansowania przyrostu środków trwałych z cash flow - informuje o stopniu pokrycia przyrostu środków trwałych z własnych wygospodarowanych środków

• Stopień sfinansowania przyrostu aktywów z cash flow - informuje o stopniu pokrycia przyrostu całego majątku (aktywów ogółem) z własnych wygospodarowanych środków

ANALIZA RENTOWNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

Ma na celu ocenę szybkości zwrotu zaangażowanego w przedsiębiorstwo kapitału i wiąże się z zastosowaniem wskaźników rentowności, określanymi również jako wskaźnik zyskowności lub stopnia zyskowności. Służą one nie tylko do oceny przedsiębiorstwa, ale i do oceny zdolności kierownictwa firmy do generowania zysków z zaangażowanych środków.

Wyróżnia się trzy aspekty rentowności( zyskowności):

1. Rentowność sprzedaży określaną również jako rentowność handlowca

2. Rentowność majątku (aktywów) określaną również jako rentowność ekonomiczna

3. Rentowność zaangażowanych kapitałów określana również jako rentowność finansowa

Wskaźniki rentowności:

1. Rentowność sprzedaży brutto (%) = zysk brutto * 100 / sprzedaż netto

2. Rentowność sprzedaży netto (%) = zysk netto * 100 / sprzedaż netto

3. Rentowność majątku (%) = zysk netto * 100 / majątek ogółem

4. Rentowność kapitału własnego (%) = zysk netto * 100 / kapitał własny

5. Rentowność kapitału stałego (%) = (zysk netto + odsetki od kredytów długoterminowych) * 100 / kapitał stały

1. Rentowność sprzedaży brutto

• Wielkość tego wskaźnika jest niezależna od stopy opodatkowania, odzwierciedla politykę cen poprzez określoną wielkość sprzedaży;

• Poziom tego wskaźnika jest zdeterminowany strukturą zysku generowanego na poszczególnych rodzajach działalności przedsiębiorstwa

• Zależy wiec od zysku na działalności podstawowej, finansowej, wyniku na pozostałej sprzedaży oraz salda zysku i strat nadzwyczajnych

• Rentowność sprzedaży netto

• Określana często jako zwrot ze sprzedaży, informuje o udziale zysku po opodatkowaniu (zysku netto) w wartości sprzedaży, czyli jaką marzę zysku przynosi dana wartość sprzedaży

• Im niższy jest ten wskaźnik tym większa wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla określonej kwoty zysku

• Im zatem większa wartość tego wskaźnika tym korzystniejsza sytuacja firmy

• Wielkość rentowności netto uzależniona jest od rodzaju działalności. Na ogół rentowność jest wyższa przy wytwarzaniu wyrobów charakteryzujących się krótkim cyklem produkcyjnym i możliwością szybkiej sprzedaży. Krótszy cykl obrotowy wiąże się z mniejszymi kosztami zamrożenia i niższą skalą ryzyka. Oznacza to konieczność analizy tego wskaźnika w czasie i w ujęciu branżowym

• Rentowność majątku (aktywów, ekonomiczna)

• Informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego w przedsiębiorstwo majątku. Wielkość tego wskaźnika określana jest również zwrotem z majątku ( return on assetst ROA); wyznacza ogólną zdolność majątku do generowania zysku, czyli pokazuje jak efektywnie firma zarządza majątkiem. Im wyższa wartość tym lepsza sytuacja firmy

Wskaźnik rentowności majątku jest ogólnym miernikiem podnoszenia efektywności gospodarowania w przedsiębiorstwie, przedsiębiorstwie na jego wielkość wpływa szereg czynników. W celu określenia wpływu tych czynników wykorzystuje się następującą zależność:

zysk netto/aktywa ogółem = (zysk netto/sprzedaż netto)*(sprzedaż netto/aktywa ogółem)

Rentowność majątku = rentowność sprzedaży netto * rotacja majątku

Wynika z tego, że rentowność majątku może być wynikiem:

1. Polityki ilości (niskich cen) - charakteryzuje się niską rentownością jednostkową, ale odpowiednio wyższą wielkością sprzedaży

2. Polityki jakości (wysokich cen) - charakteryzuje się wysoką rentownością i niską rotacją majątku

4. Rentowność kapitału (finansowa) własnego

• Określa stopę zysku, jaką przynosi inwestycja w dane przedsiębiorstwo, dlatego też interesuje się nią przede wszystkim grupa akcjonariuszy

• Im wyższa jego wartość tym korzystniejsza sytuacja firmy, stwarza ona bowiem możliwości uzyskania wyższych dywidend oraz dalszego rozwoju firmy

Wielkość rentowności kapitału własnego zależy m. in. od:

• Różnicy między rentownością kapitału całkowitego (majątek ogółem) a stopą płaconych odsetek

• Od struktury kapitału, tj. udziału kapitału własnego w całkowitym

Zysk netto/kapitały własne = (zysk netto, sprzedaż netto) * (sprzedaż netto/aktywa ogółem) * (pasywa ogółem/kapitały własne)

Rentowność kapitału własnego= rentowność sprzedaży * rotacja aktywów * struktura kapitałowa





5. Rentowność kapitału stałego

• Wielkość tego wskaźnika pokazuje potencjalne zdolności, możliwości rozwojowe przedsiębiorstwa

• Jest on istotnym miernikiem koordynacji finansowej zarówno dla akcjonariuszy jak i dla kierownictwa firmy oraz instytucji finansowych

SYSTEMOWA OCENA DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

Wyniki ekonomiczne, a zwłaszcza wyniki finansowe, są wyznacznikami rozwojowymi danej firmy, dlatego muszą stanowić główną część analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa, stanowić powinny podstawowy zakres podejmowanych działań analitycznych. Analitycznych tym przypadku nie jest jednak ważne tylko ustalenie ogólnych rozmiarów tych wyników i ich zmian, ale także określenie czy i w jakim stopniu zostały one uzyskane w zgodności z wymogami racjonalnego gospodarowania. Do oceny takiej zgodności może posłużyć odpowiednio zbudowany system syntetycznej oceny działalności przedsiębiorstwa.

Wyróżnić możemy dwa typy gospodarowania przedsiębiorstwa:

1. Gospodarowanie ekstensywne

• Polega na osiąganiu wyższych przychodów ze sprzedaży oraz większego zysku w efekcie zastosowania większego kapitału (własnego, obcego) w formie zasobów osobowych i rzeczowych

• Stan ten wiąże się z wyższym tempem zatrudnienia oraz majątku rzeczowego niż przychodów i zysków

• Gospodarowanie intensywne

• Polega na uzyskiwaniu wzrostu przychodów i zysków na jednostkę zaangażowanych zasobów osobowych i rzeczowych poprzez wyzwalanie rezerw wewnętrznych, w tym szczególnie poprzez efektywny postęp techniczno - organizacyjny; wzrost ten wiąże się z wyższą wydajnością pracy oraz wyższą efektywnością majątku trwałego i obrotowego.

Wymogom gospodarowania racjonalnego odpowiada wariant gospodarowania intensywnego. Oznacza to, że należy dążyć do lepszych wyników ekonomicznych przez max oddziaływania czynników intensywnych.

W systemie syntetycznej oceny działalności firmy można wyróżnić dwa etapy:





Wymogi gospodarowania intensywnego:

• Układ podstawowy

ΔR < ΔM < ΔP < ΔZ (ΔM można zastąpić ΔW)

gdzie:

R - zatrudnienie

M - majątek

P - przychody ze sprzedaży

Z - zysk

W - wynagrodzenie

• Układ rozwinięty

ΔPk < ΔPb < ΔPn < ΔPd < ΔZg < ΔZb < ΔZn

gdzie:

Pk - koszt uzyskania przychodu

Pb - przychody ze sprzedaży brutto

Pn - przychody ze sprzedaży netto

Pd - wartość dodana

Zg - zysk z działalności gospodarczej

Zb - zysk brutto

Zn - zysk netto

• Układ nierówności wskaźników jakościowych

ΔMR < ΔPM < ΔPR < ΔZP < ΔZM < ΔZR

gdzie:

MR = M/R - przeciętny majątek na 1 zatrudnionego

PM = P/M - rotacja majątku

PR = P/R - wydajność pracy na 1 zatrudnionego

ZP = Z/P - rentowność sprzedaży

ZM = Z/M - rentowność majątku

ZR = Z/R - rentowność pracy na 1 zatrudnionego

WYKŁAD 7

ANALIZA DYSKRYMINACYJNA JAKO NARZĘDZIE OCENY I PROGNOZOWANIA SYTUACJI FINANSOWO - EKONOMICZEJ PRZEDSIĘBIORSTWA (OCENA RYZYKA UPADŁOŚCI)

W rozwiniętej gospodarce rynkowej metody prognozowania kondycji ekonomiczno - finansowej stanowi od kilkudziesięciu lat przedmiot rozważań teoretycznych jak i też badań empirycznych. W Polsce jeszcze do niedawna zainteresowanie tymi metodami było bardzo słabe. Wynikało to z faktu, że w gospodarce centralnie sterowanej kryzys przedsiębiorstw z przyczyn doktrynalnych nie występował.

Od 1990 roku, gdy problemy ekonomiczne stały się ważnym i niejako naturalnym elementem funkcjonowania polskiej gospodarki, metody oceny i prognozowania kondycji finansowej stały się przedmiotem szerokiego zainteresowania ekonomistów. Dotychczas jednak, głównie z powodu braku dostępności do źródeł statystycznych (…………)

Wraz z dojrzewaniem w Polsce gospodarki rynkowej grono potencjalnych odbiorców takich prognoz staje się coraz większe. Predykcja kondycji finansowej jest ważna dla wszystkich podmiotów gospodarczych, szczególnie zaś dla:

• Instytucji finansowych udzielających kredytów

• Audytorów

• Inwestorów giełdowych

• Organów władzy państwowej

• Szerokiego grona dostawców i odbiorców

• Właścicieli firm, zarządów i pracowników przedsiębiorstwa

Z oceną i prognozowaniem kondycji ekonomiczno - finansowej wiążą się dwa bardzo ważne zagadnienia, problemy:

1. Jednoznaczne określenie różnicy pomiędzy przedsiębiorstwem w dobrej i złej sytuacji ekonomicznej

2. Problem z zastosowaniem narzędzi ilościowych, bez których prognozować nie można, należy budować narzędzia, modele, które będą uwzględniały szeroki obszar otaczający dane przedsiębiorstwo

Ranga symptomów finansowych w symptomach zagrożenia działalności przedsiębiorstwa wg MSRF:

1. Czynniki finansowe - obszar finansowy jest najważniejszy

• Niekorzystne kształtowanie się wskaźników ekonomicznych

• Istotne zmniejszenie się zysku lub strata

• Dominacja ekstensywnych czynników rozwoju

• Trudności w pozyskiwaniu nowych źródeł zasilania finansowego

• Wzrost zapotrzebowania na kredyty

• Opóźnienie w spłacie zobowiązań kredytowych

• Wzrost zobowiązań wobec kontrahentów

• Zaległości lub zaprzestanie wypłaty dywidend

• Zamrożenie środków w zapasach i niezakończonej produkcji

1. Czynniki operacyjne - związane z prowadzeniem podstawowej działalności przedsiębiorstwa

• Brak planu rozwoju

• Utrata kluczowych pracowników i wysoka fluktuacja kadr

• Utrata głównych odbiorców i dostawców

• Niedomagania w funkcjonowaniu kontroli wewnętrznej

• Brak działań inwestycyjnych

1. Inne czynniki

• Sprawy sądowe

• Silna pozycja związków zawodowych

• Nieprzestrzeganie wymagań statutowych

W analizie finansowej wykorzystuje się bardzo dużo parametrów względnych - wskaźników.

Użycie miar względnych i bezwzględnych ma swoje uzasadnienie. Występuje bardzo duże zróżnicowanie kryteriów oceny przedsiębiorstwa, np. branża, cykl życia przedsiębiorstwa, wielkość itp. Należy w taki sposób dobierać wskaźniki finansowe, aby na ich podstawie uzyskać pełny opis aktualnej kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

Podstawowy problem - w jaki sposób dobierać wskaźniki finansowe?? W jaki sposób na podstawie sprawozdań finansowych obliczyć te wskaźniki?? W jaki sposób przy posługiwaniu się wieloma wskaźnikami wyciągnąć ostateczne wnioski co do aktualnej i przyszłej kondycji przedsiębiorstwa??

Podział wskaźników finansowych:

1. Pierwszy podział wyodrębnia grupy wskaźników o zbliżonej treści ekonomicznej merytorycznej. Wyróżnia się 4 obszary

• Płynność

• Sprawność działania

• Rentowność

• Zadłużenie

• + pozycję rynkową na rynku papierów wartościowych

2. Drugi podział wskaźników: niezależny od treści ekonomicznej odzwierciedla kierunek powiązania wartości wskaźników z kondycją ekonomiczno - finansową przedsiębiorstwa

• Wskaźniki, których rosnące wartości świadczą o poprawie kondycji przedsiębiorstwa i dla których nie ma praktycznie wartości ograniczających, np. wskaźniki rentowności (stymulanta kondycji finansowej)

• Wskaźniki, których malejące wartości świadczą o pozytywnej ocenie kondycji finansowej przedsiębiorstwa, np. cykl zapasów, należności, gotówki (stymulanta kondycji finansowej)

• Wskaźniki, których wartości powinny znajdować się w określonym przedziale, aby świadczyły o dobrej kondycji finansowej (nominanta kondycji finansowej), np. wskaźnik płynności finansowej.

Jest to podział szczególnie istotny w dynamicznej analizie.

Kierunki doskonalenia walorów aplikacyjnych analizy wskaźnikowej:

1. Budowanie systemu wskaźników połączonych z preferowaniem podejścia dynamicznego

2. Wzbogacenie pakietu wskaźników o nowe formuły w wyniku zapotrzebowania informacyjnego otoczenia i zarządzających przedsiębiorstwem

3. Nadanie nowej jakości analizie wskaźnikowej poprzez stosowanie nowych, konkretnych koncepcji metodologicznych (ilościowych) umożliwiających syntetyczną ocenę i prognozowanie.

Metody analizy wielowymiarowej jako narzędzie syntetycznej oceny i prognozowania kondycji przedsiębiorstwa

W krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej ten kierunek analizy finansowej rozwija się bardzo dynamicznie, natomiast w Polsce nie znalazł jak dotąd szerokiego zastosowania praktycznego. Metoda analizy wielowymiarowej to połączenie tradycyjnej analizy wskaźnikowej i analizy dyskryminacyjnej.

Analiza dyskryminacyjna:

• Najczęściej stosowane narzędzie w prognozowaniu i ocenie kondycji

1. Najlepiej dopracowana metoda od strony teoretycznej i aplikacyjnej

2. Powszechnie uznana za bardzo efektywną

3. Szeroko wykorzystywana w praktyce

4. Przydatność innych metod SAW została tylko zasygnalizowana i wymaga badań teoretycznych

Dyskryminacja - przydzielanie, rozróżnianie, segregacja, ograniczenie

Podział przedsiębiorstw na dwie zasadnicze grupy:





W praktyce zakłada się liniową postać funkcji dyskryminacyjnej, której postać i graficzne ujęcie dla dwóch wydzielonych klas K1 i K2 ma schemat:

fD(x) = b₀ + b₁x₁ + b₂x₂ + … + b_kx_k





Etapy postępowania w analizie dyskryminacyjnej:

1. Sformułowanie celu rozpoznania, główne aspekty, które badamy

2. Określenie zakresu merytorycznego, teoretycznego, czasowego, przedmiotowego

3. Zebranie i opracowanie danych statystycznych

4. Aprioryczny podział zbiorowości na rozłączne klasy poprzez ich wstępną klasyfikację, np. według wybranej cechy, własnego doświadczenia itp.

5. Oszacowanie parametrów funkcji dyskryminacyjnej

6. Weryfikacja empiryczna funkcji dyskryminacyjnej - walidacja jedn. na podstawie funkcji dyskryminacyjnej (współczynniki trafności klasyfikacji) oraz ustalenie przedziałów wartości funkcji dyskryminacyjnej

7. Prognozowanie zjawiska na podstawie parametrów funkcji dyskryminacyjnej

1. MODEL ALTMANA - Z1(A)

Z1(A) = 1,2x₁ + 1,4x₂ + 3,3x₃ + 0,6x₄ + 1,0x₅

Gdzie:

x₁ = kapitał obrotowy

x₂ = zysk netto / aktywa ogółem

x₃ = (zysk przed odliczeniem podatków i spłata odsetek + odsetki od kredytów i pożyczek) / aktywa ogółem

x₄ = wartość rynkowa kapitału / zobowiązania ogółem

x₅ = sprzedaż netto / aktywa ogółem

1. Z1(A) > 3,0 - strefa przedsiębiorstw o dobrej kondycji finansowej

2. 1,8 < Z1(A) < 3,0 - strefa niepewności

3. Z1(A) < 1,8 - strefa przedsiębiorstw zagrożonych

1. MODEL SPRINGATE'A - Z(S)

Z(S) = 1,03A + 3,07B + 0,66C + 0,4D

Gdzie:

A = kapitał obrotowy netto/ aktywa ogółem

B = (EBIT + odsetki od kredytów i pożyczek) / aktywa ogółem

C = zysk przed opodatkowaniem

D = sprzedaż netto / aktywa ogółem

1. Z(S) < 0,862 - przedsiębiorstwo o złych perspektywach finansowych

2. Z(S) > 0,863 - strefa bezpieczeństwa

1. MODEL J. G. FULMERA Jr. (dla Kanady)

Z(F) = 5,528x₁ + 0,212x₂ + 0,073x₃ + 1,27x₄ - 0,12x₅ + 2,335x₆ +0,575x₇ + 1,083x₈ + 0,894x₉ - 6,075

Gdzie:

x₁ = zysk zatrzymany / aktywa

x₂ = sprzedaż / aktywa

x₃ = zysk przed opodatkowaniem / kapitał własny

x₄ = CF / zobowiązania

x₅ = zobowiązania / aktywa

x₆ = zobowiązania bieżące / aktywa

x₇ = log aktywa obrotowe

x₈ = kapitał obrotowy / zobowiązania

x₉ = log [zysk przed spłatą odsetek i opodatkowania (EBIT) / odsetki]

1. Z(F) > 0 - strefa przedsiębiorstw o dobrych perspektywach finansowych

2. Z(F) < 0 - negatywna ocena kondycji finansowej

1. MODEL KO - Z(K) (dla Japonii)

Z(K) = 0,868x₁ + 0,198x₂ + 0,048x₃ + 0,436x₄ + 0,115x₅

Gdzie:

x₁ = zysk operacyjny / sprzedaż

x₂ = wskaźnik obrotu zapasami (2 lata wstecz) / wskaźnik obrotu zapasami (3 lata wstecz)

x₃ = odchylenie standardowe zysku netto (4 lata)

x₄ = kapitał pracujący / zobowiązania ogółem

x₅ = wartość rynkowa kapitałów własnych / wartość księgowa zobowiązań

1. Z(K) < 0,5 - przedsiębiorstwa o złej kondycji finansowej

2. Z(K) > 0,5 - strefa bezpieczeństwa

1. MODEL BANQUE DE FRANCE (dla Francji)

Z(BF) = -1,255x₁ + 2,003x₂ - 0,824x₃ + 5,221x₄ - 0,689x₅ - 1,164x₆ + 0,706x₇ + 1,408x₈

Gdzie:

x₁ = koszty finansowe/ zysk brutto

x₂ = kapitał stały / kapitał inwestycyjny

x₃ = zdolność płatnicza (samofinansowania) / zadłużenie ogółem

x₄ = zysk brutto / przychody ze sprzedaży

x₅ = okres spłaty zobowiązań (w dniach)

x₆ = tempo zmian wartości dodanej (WD) = (WD_t - WD_t-1) / WD_t-1

x₇ = okres spływu należności (w dniach)

x₈ = stopa inwestycji rzeczowych = 1/3 inwestycje rzeczowe / wartość dodana

1. Z(BF) > 0,125 - strefa przedsiębiorstw o dobrych perspektywach finansowych

2. -0,25 ≤ Z(BF) ≤ 0,125 - strefa niepewności

3. Z(BF) < -0,25 - strefa przedsiębiorstw o złych perspektywach finansowania

1. MODEL H. PLATTA I M. PLATTO

• Nawiązuje do aspektu branżowości

• 7 kryteriów wskaźników i wagi będące parametrami

Wskaźnik względny = wskaźnik firmy / przeciętny wskaźnik dla branży

Etapy postępowania:

1. Iloczyn względnego wskaźnika i właściwej wagi

2. Suma wymrożonych wskaźników i liczby 5

3. Logarytm wyznaczonej w etapie 2 sumy + liczba 1 * Z(P)

4. Odwrotność wyznaczonej w etapie 3)

1. Z(P) > 40% ocena negatywna

2. Z(P) < 40% strefa bezpieczeństwa

1. MODEL E MĄCZYŃSKIEJ

Z(M) = 1,5x₁ + 0,08x₂ + 10,0x₃ + 5,0x₄ + 0,3x₅ + 0,1x₆

Gdzie:

x₁ = nadwyżka pieniężna (cash flow) / zobowiązania ogółem

x₂ = aktywa ogółem / zobowiązania ogółem

x₃ = zysk przed opodatkowaniem / aktywa ogółem

x₄ = zysk przed opodatkowaniem / przychody ze sprzedaży

x₅ = wartość zapasów / przychody ze sprzedaży

x₆ = przychody ze sprzedaży / aktywa ogółem

1. Z(M) < 0 - przedsiębiorstwo zagrożone

2. Z(A) = 0 - wartość graniczna (trudno coś powiedzieć)

3. 0 < Z(M) < 1 - przedsiębiorstwo słabe

4. 1 < Z(M) < 2 - przedsiębiorstwo dość dobre

5. Z(M) > 2 - przedsiębiorstwo bardzo dobre

1. MODEL J. GAJDKI I D. STOSA

Z(GS) = 0,7732059 - 0,0856425x₁ + 0,0007747x₂ + 0,9220985x₃ + 0,6535995x₄ - 0,594687x₅

x₁ = przychody ze sprzedaży / aktywa

x₂ = zobowiązania krótkoterminowe / koszt wytworzenia produkcji sprzedanej * 360

x₃ = zysk netto / aktywa ogółem

x₄ = zysk brutto / przychody ze sprzedaży

x₅ = zobowiązania ogółem / aktywa ogółem

1. Z(SG) > 0,45 - strefa przedsiębiorstw o dobrych perspektywach finansowych

2. Z(SG) < 0,45 - strefa przedsiębiorstw o złych perspektywach finansowych

1. MODEL A. HOŁDY

Z(H) = 0,605 + 0,681PWP - 0,0196SZ + 0,00969ZM + 0,000672WOZ + 0,157RM

Gdzie:

PWP = majątek obrotowy / zobowiązania krótkoterminowe

SZ = zobowiązania ogółem / suma bilansowa

ZM = zysk (strata) netto / średnioroczny majątek ogółem

WOZ = średnioroczne zobowiązania krótkoterminowe / koszt sprzedanych produktów

RM= przychody ogółem / średnioroczny majątek ogółem

1. Z(H) > 0 - strefa przedsiębiorstw o dobrych perspektywach finansowych

2. Z(H) < 0 - strefa przedsiębiorstw o złych perspektywach finansowych

Ranking wskaźników finansowych modeli dyskryminacyjnych stosowanych w praktyce menedżerskiej USA i Europy Zachodniej	Krotność zastosowania w 27 modelach
Struktura pasywów (kapitału) Płynność bieżąca lub szybka Rentowność sprzedaży Rentowność majątku Struktura aktywów (majątku) Zyski zatrzymane / aktywa Zw. z wart. rynkową Zw. z wart. księgową	25 19 16 14 11 8 4 1

1

Ewidencja

Planowanie

Dane pozaewidencyjne

Informacje liczbowe

ANALIZA

EKONOMICZNA

Ocena (weryfikacja) zasadności decyzji podjętych w przeszłości

Racjonalizacja decyzji dotyczących przyszłości

Analiza otoczenia przedsiębiorstwa

Ocena warunków spo-łecznych i prawnych

Analiza rynku

Analiza konkurencji

Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa

Analiza finansowa

Analiza techniczno - ekonomiczna

Synteza wyników analiz i przygotowanie decyzji dotyczących przyszłych okresów

Analiza otoczenia

Analiza strategii konkurentów:

• Identyfikacja ce-lów konkurencji

• Zagrożenia strate- gii konkurentów

• Analiza strategii funkcjonalnych

• Silne i słabe strony konkurentów

Analiza substytutów:

• Nowe produkty

• Zmiana modelu konsumpcji

• Skala istniejących zagrożeń

• Reakcja na zagrożenia

Analiza dostawców:

• Koncentracja sektora dostawców

• Brak substytutów

• Możliwość integracji „w przód”

• Udział dostawców w działalności nabywców

• Znaczenie nabywcy dla sektora dostawców

Analiza nabywców:

• Stopień koncentracji

• Skala zakupów nabywców w sektorze dostawców

• Możliwość integracji „wstecz”

• Udział sektora w strukturze kosztów nabywców

Analiza parametów ekonomicznych:

• Podatki

• Cła i regulacje graniczne

• Dotacje

• Ubezpieczenia rzeczowe i osobowe

• inne

Analiza barier wejścia do sektora (potencjalni konkurenci):

• Obecna i przewidy-wana atrakcyjność kapitałowa sektora

• Poziom barier wejścia

• Przewidywane dzia- łania odwetowe konkurentów

ANALIZA EKONOMICZNA FIRMY

Analiza finansowa

Analiza techniczno - ekonomiczna (analiza gospodarcza)

Wstępna analiza sytuacji firmy

Analiza kondycji finansowej (analiza wskaźnikowa)

• Analiza rachunków wyników

• Analiza bilansu

• Analiza rachunku przepływów pieniężnych

1. Analiza wskaźnikowa:

Wskaźniki sprawności

• Wydajność ziemi, pracy i kapitału, współczynniki techniczne produkcji

Wskaźniki składu

• Struktura czynników produkcji, współczynniki zespolenia

2. Analiza funkcji produkcji (metody ekonometryczne)

• Produktywność krańcowa

• Wskaźniki elastyczności

Analiza produkcji

Ilość produkcji

Asortyment produkcji

Struktura produkcji

Jakość produkcji

Analiza czynników produkcji

1. Wskaźniki proste:

• Rentowność, opłacalność

• Rotacja (sprawność, obrotowość)

• Płynność i wypłacalność (zarządzanie długiem)

• Wydajność gotówkowa

• Wskaźniki rynkowe

• Wskaźniki złożone:

• Model Du Ponta

• Wskaźniki kondycji finansowej

• Radar Nagashimy

• Profil finansowy firmy

Przeznaczenie analiz

Analiza zewnętrzna

Analiza wewnętrzna

Analiza bieżąca

Analiza retrospektywna

Czas, którego dotyczą analizy

Analiza prospektywna

Analiza funkcjonalna

Analiza kompleksowa

Analiza decyzyjna

Analiza ogólna

Analiza szczegółowa

Zastosowane metody badawcze

Szczegółowość opracowania

Rodzaje porównań

Wewnętrzne

Zewnętrzne

Porównywanie z wielko-ściami postulowanymi

Porównanie w czasie

Porównanie z danymi średniego zakładu w branży

Porównanie z danymi kilku zakładów w branży

Porównanie z wielkościami średnio-branżowymi

Porównanie wskaźników różnych branż

Porównanie ze stan-dardami obowiązują-cymi w gospodarce

ŹRÓDŁA INFORMACJI

Materiały wewnętrzne (informacje o firmie)

Materiały zewnętrzne (informacje o otoczeniu firmy)

Materiały ewidencyjne

Materiały pozaewidencyjne

• Księgowość

• Kalkulacje

• Sprawozdawczość finansowa i rze-czowa

• Poprzednie ana-lizy

• Plany

• Dokumentacja kontr. i technolog.

• Inne dokumenty

• Protokoły i spra-wozdania z zebrań pracowników, za- rządu, rady nad-zorczej

• Protokoły pokontrolne

• Wywiady z pracownikami

• Wywiady z bankami

• Forma prawna, powstanie, wpis

• Kapitały, udziałowcy

• Informacje o zarządzie

• Rodzaj działalności

• Zasoby ludzkie i rzeczowe

• Wielkość obrotu

• Stan ekonomiczno - finansowy

• Różne dane statystyczne

• Wykazy firm bankrutujących

• Informacje od partnerów

• Opinie banków

• Dane bezpośrednio uzyskane z konkretnych firm

Przepływy pieniężne

Źródła przychodów

Zysk

Amortyzacja

Przychody z innych źródeł

Wykorzystanie przychodów

Inne roz-chody, np. dywidendy, nagrody

Zmniejszenie zobowiązań

Wartość ma-jątku trwałego i obrotowego

Dodatnie przepływy netto z dział. operac.

Ujemne przepływy netto z dział. inwest.

Relacja gotówki operac. do przepływów z dział. inwestycyjnej

=

=

Relacja gotówki operac. do przepływów z dział. finansowej

Dodatnie przepływy netto z dział. operac.

Ujemne przepływy netto z dział. finans.

Ujemne przepływy netto z dział. operacyjnej

Dodatnie przepływy netto z dział. finansowej

Ujemne przepływy netto z dział. operacyjnej

Dodatnie przepływy netto z dział. inwest.

Relacja gotówki operac. do przepływów z dział. inwestycyjnej

=

Relacja gotówki operac. do przepływów z dział. finansowej

=

Relacja przepływów z dział. inwestycyjnej do przepływów z dział. finansowej

=

Ujemne przepływy netto z dział. incest.

Dodatnie przepływy netto z dział. finans.

PRZYCHODY - ROZCHODY = PRZEPŁYWY NETTO

: (1 - n)

Model analizy Du Ponta

Zysk netto

:

Sprzedaż netto

:

Aktywa ogółem

Rentowność sprzedaży netto

Rotacja aktywów

Rentowność aktywów

Rentowność kapitału własnego

Struktura kapitału

Zobow. ogółem

:

Kapitał ogółem

*

1. Ocenę porównawczą

• Zastosowanie pewnych układów nierówności, które mają pokazać czy istnieje gospodarowanie ekstensywne czy intensywne

Punkt wyjścia:

kapitał ΔK < ΔZ zysk netto

przyrost zysku > przyrost kapitału

= pozytywna ocena przedsiębiorstwa

2. Ocenę przyczynową

Firmy o trudnej kondycji ekonomicznej

Firmy o dobrej sytuacji ekonomicznej

Strefa ignorancji, „szara strefa”, nieokreślona

.

.K1˙ .

.

.

.

.

K2

---