Pieczęć nagłówkowa pracodawcy

DOKUMENTACJA

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

NA STANOWISKU

SPRZEDAWCA

25.11.2008

PODSTAWA PRAWNA

Ocenę ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy regulują następujące przepisy:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 98r. Nr 21, poz.94, z późn. zm.)

2. Rozp. Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 03r. Nr 169, poz. 1650)

3. Polska Norma „System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego” (PN-N-18002: 2000)

4. Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. - Prawo budowlane (t.j. z 03r. Nr 207, poz.2016, z późn. zm.)

5. Rozp. Ministra Zdrowia i Opieki społecznej z dnia 20 grudnia 2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 03r. Nr 21, poz. 180)

6. Rozp. Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998r. w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 115, poz. 744, z późn. zm.)

7. Rozp. Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. Nr 132, poz. 115)

8. Rozp. Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 stycznia 2003r.zmieniajace rozporządzenie w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 36, poz. 314)

9. Ustawy z dnia 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.)

10. Rozp. Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 lipca 2002r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. Nr 140, poz. 1171)

11. Rozp. Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2 września 2003r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U. Nr 171, poz. 1666)

12. Rozp. Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2 września 2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 173, poz. 1679)

13. Rozp. Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz.U. Nr 199, poz. 1948)

PODSTAWOWE POJĘCIA I DEFINICJE

Stanowisko pracy - przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.

Miejsce pracy - miejsce wyznaczone przez pracodawcę, do którego pracownik ma dostęp w związku z wykonywaniem pracy

Awaria - zdarzenie powstałe w wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji materiałów, urządzeń lub instalacji, prowadzące do powstania natychmiast lub z opóźnieniem, na terenie organizacji lub poza jej terenem, poważnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i/lub środowiska, takie jak: duża emisja substancji szkodliwych lub niebezpiecznych, pożar, wybuch itp.

Narażenie - ekspozycja, podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych związanych z wykonywaniem pracy.

Ryzyko - kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencji z tym zdarzeniem.

Ocena ryzyka - proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka.

Ryzyko zawodowe - prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Środki ochrony - środki ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej lub inne środki (techniczne lub organizacyjne) stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego.

Zagrożenie - stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.

WSTĘP

Zapewnienie bezpiecznego wykonywania pracy w zakładach pracy jest w Polsce usankcjonowana prawnie. Zgodnie z artykułem nr 226 znowelizowanego Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany do informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywanymi czynnościami, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami w środowisku pracy.

Ryzyko zawodowe zgodnie z § 2 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa pracy jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodującą straty, a w szczególności wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Przeprowadzona ocena ryzyka stanowi podstawę do zastosowania przez pracodawcę organizacji pracy i stworzenia stanowisk pracy zabezpieczających pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi, oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia.

PROCEDURY OCENY RYZYKA

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku SPRZEDAWCA została przeprowadzona w oparciu o wymagania polskiej normy PN-N-18002. Zgodnie z normą PN-N-18002 przebieg oceny ryzyka składa się z powiązanych ze sobą etapów:

Pierwszym etapem w przeprowadzonej ocenie było zebranie informacji dotyczących:

• charakterystyki stanowiska pracy (lokalizacja, realizowane zadania),

• charakterystyki osób pracujących na stanowisku ze szczególnym uwzględnieniem kobiet w ciąży, młodocianych, osób niepełnosprawnych,

• wykonywanych czynności , oraz czasu ich wykonywania,

• źródeł zidentyfikowanych zagrożeń,

• możliwych skutków zagrożeń,

• stosowania środków ochronnych,

• występowania chorób zawodowych, wypadków, itp. na analizowanym stanowisku.

Drugi etap w analizie ryzyka obejmował identyfikację zagrożeń:

• określenie czynników szkodliwych i niebezpiecznych występujących na stanowisku pracy i ustalenie w jaki sposób mogą one oddziaływać na pracownika,

• określenie wartości czynników szkodliwych i niebezpiecznych,

• ustalenie czasu lub częstotliwości ekspozycji pracownika na zagrożenie,

• określenie liczby osób narażonych.

Dla prawidłowego określenia zagrożeń związanych z występowaniem czynników szkodliwych ustalono listę tych czynników i zebrano niezbędne dane o ich właściwościach. Równolegle z identyfikacją zagrożeń prowadzono wstępną ocenę ich potencjalnych skutków. Przy ocenie tej skoncentrowano się na najistotniejszych zagrożeniach mogących być przyczyną poważnych urazów lub chorób zawodowych.

Etap trzeci w ocenie ryzyka polegał na oszacowaniu ryzyka. Obejmował on przyporządkowanie miar poszczególnym elementom ryzyka - prawdopodobieństwu urazu i ciężkości urazu, lub pogorszenia się stanu zdrowia (skutków) wg tabeli.

Tabela nr 1 (źródło: PN-N-18002)

Prawdopodobieństwo	Ciężkość następstw
		mała	średnia	Duża
mało prawdopodobne	małe	małe	średnie
prawdopodobne	małe	średnie	duże
wysoce prawdopodobne	średnie	duże	duże

Ciężkość następstw

• Mała: „urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy. Są to czasowe pogorszenia stanu zdrowia, takie jak niewielkie stłuczenia, zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy, itp.”.

• Średnia: „urazy i choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe, lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z krótkimi okresami absencji. Są to np. zranienia, oparzenia II-stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu mięśniowo-szkieletowego (np. zapalenie ścięgna)”.

• Duża: „urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości, lub śmierć. Są to np. oparzenia III stopnia, oparzenia II stopnia dużej powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma”.

1. Prawdopodobieństwo urazu

• Mało prawdopodobne: zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny nastąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika.

• Prawdopodobne: mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie w ciągu okresu aktywności zawodowej pracownika.

• Wysoce prawdopodobne: mogą wystąpić wielokrotnie podczas aktywności zawodowej pracownika.

Po oszacowaniu ryzyka wyznaczona została jego dopuszczalność (etap czwarty). Znając wartość ryzyka (duże, średnie, małe) stwierdzono czy jest ono dopuszczalne, czy niedopuszczalne i na podstawie tego określono niezbędne działania dotyczące organizacji ocenianego stanowiska pracy.

Tabela nr 3 (źródło: PN-N-18002)

OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO	DOPUSZCZALNOŚĆ RYZYKA ZAWODOWEGO	NIEZBĘDNE DZIAŁANIA
Duże	niedopuszczalne (nie akceptowalne)	Jeżeli ryzyko zawodowe związane jest z pracą już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia należy podjąć natychmiast. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
Średnie	dopuszczalne (akceptowalne i pomijalne)	Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego.
Małe			Konieczne jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje co najwyżej na tym samym poziomie.

Ostatnim etapem w przeprowadzonej analizie ryzyka zawodowego to działania korygujące. W przypadku wyznaczenia ryzyka na poziomie niedopuszczalnym zaproponowane zostają działania redukujących ryzyko do poziomu dopuszczalnego.

Działania takie dokonywane są poprzez:

• opracowanie szczegółowych procedur bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności pomimo zagrożenia,

• zapewnienie pracownikom specjalnej wiedzy, umiejętności, oraz sprzętu pozwalającego na bezpieczne wykonanie czynności.

WYMAGANIA OGÓLNE DLA POMIESZCZENIA, STANOWISKA I PRACOWNIKA

POMIESZCZENIE PRACY

Pomieszczenia pracy, w zależności od czasu przebywania w nich pracowników, dzielą się na:

- pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt pracowników - w przypadku przebywania tych samych pracowników w ciągu doby dłużej niż 4 godziny,

- pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt pracowników - w przypadku przebywania tych samych pracowników w ciągu doby od 2 do 4 godzin,

- pomieszczenia nie przeznaczone na pobyt pracowników - w przypadku, gdy łączny czas przebywania tych samych pracowników jest krótszy niż 2 godziny w ciągu doby, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy, bądź też praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem oraz konserwacją maszyn i urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku.

Pomieszczenia, w których znajduje się stanowisko pracy sprzedawcy, powinno spełniać następujące warunki:

• wysokość

- pomieszczenie do pracy, w którym nie występują czynniki uciążliwe lub szkodliwe, jeżeli przebywają w nim nie więcej niż 4 osoby - 2,5 m, jeżeli przebywają w nim więcej niż 4 osoby - 3,0 m,

- pomieszczenia do pracy, w których występują czynniki uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia - 3,3 m,

- kioski uliczne, kioski w halach dworcowych, wystawowych, handlowych, jeżeli nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia - 2,2 m.

• podłoga

- równa, nie śliska, nie pyląca i bez progów między pomieszczeniami.

• kubatura

- minimum 13 m³ wolnej objętości pomieszczenia na jednego pracownika.

• powierzchnia robocza

- minimum 2 m² wolnej powierzchni podłogi (niezajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.) na jednego pracownika.

• ściany i sufit

- w zależności od branży powinny być pokryte tynkami, tapetami, lub innymi wykładzinami wykonanymi z materiałów co najmniej trudno zapalnych;

w sklepach branży spożywczej, w stosunku do których stosuje się dodatkowe wymagania sanitarnohigieniczne, powinno się stosować ściany łatwo zmywalne, np. z płytek ceramicznych (sklepy mięsne, rybne itp.);

• rozmieszczenie sprzętu

- regałów, szaf, lad tak, aby przejścia między nimi wynosiły (w części, gdzie pracują

sprzedawcy):

- 75 cm - w wypadku jednego pracownika (w uzasadnionych przypadkach

dopuszcza się 50 cm),

- 100 cm - w wypadku mchu dwukierunkowego; w celu zapewnienia swobodnego

ruchu nabywców należy zachować minimalne odległości 5 m między stołami

sprzedażowymi ustawionymi równoległe, a 3 m między stołem pojedynczym i

przeciwległą ścianą;

• drogi transportowe

w magazynie sklepowym powinny być zachowane szerokości:

b = a + 30 cm - dla ruchu pieszego jednokierunkowego,

b = 2a + 60 cm - dla ruchu pieszego dwukierunkowego,

gdzie: a - szerokość ładunku niesionego przez pieszego,

b - szerokość drogi transportowej (szerokość drogi transportowej nie może być mniejsza niż 120cm); w przypadku transportu elementów bezsilnikowymi i silnikowymi środkami transportu powinny być zachowane szerokości dróg transportowych zgodnie z Polską Normą.

PRZEZNACZENIE DROGI		MINIMALNA SZEROKOŚĆ DROGI
				DLA BEZSILNIKOWYCH ŚRODKÓW TRANSPORTU	DLA SILNIKOWYCH ŚRODKÓW TRANSPORTU
Ruch jednokierunkowy	tylko dla środków transportowych	b = a + 60 cm	b = a + 60 cm
		dla środków transportowych i ruchu pieszego	b = a + 90 cm	b = a + 100 cm
	Ruch dwukierunkowy	tylko dla środków transportu	b = 2a + 90 cm	b = 2a + 90 cm
		dla środków transportowych i ruchu pieszego	b = 2a + 180 cm	b = 2a + 200 cm

przy czym:

a - szerokość środka transportu (wózka),

b - szerokość togi transportowej.

Uwaga: Granice dróg transportowych powiemy być trwale oznaczone na podłodze (np. pasami pomalowanymi żółtą farba).

• oświetlenie

- naturalne, dzienne, najlepiej górne, za pomocą świetlików; w wypadku oświetlenia bocznego (okna) powinien być zachowany stosunek wielkości powierzchni okien w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi jak 1: 8 (to znaczy 1 m² okna na 8 m² podłogi) w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi.

W innym pomieszczeniu, w którym oświetlenie naturalne jest wymagane ze względu na przeznaczenie - co najmniej 1: 12;

- oświetlenie sztuczne (elektryczne) — w zależności od rodzaju pomieszczenia, i tak:

• sale sprzedaży:

- w całym pomieszczeniu - 200 lx (luksów),

- stoły i lady sprzedaży - 300 lx,

- wystawiony towar (gabloty, wystawy wewnętrzne) - 500 lx;

• wystawy uliczne:

-przy ulicach słabo oświetlonych - 300 lx,

- przy ulicach silnie oświetlonych - 750 lx;

• małe sklepy w miastach i wsiach:

- całe pomieszczenie sprzedaży - 100 lx,

- stoły i lady sprzedaży oraz półki i wystawy - 200 lx,

- wystawy uliczne - 200 lx;

• magazyny i składy:

- magazyny towarów jednorodnych lub dużych - 20 Ix,

- magazyny towarów różnych, w których zachodzi konieczność poszukiwania - 50 lx,

- automatyczne magazyny z wysokimi regalami: przejścia —20 lx, stanowiska obsługi - 100 lx;

• wentylacja

- naturalna lub mechaniczna, albo obie łącznie w zależności od potrzeb (w większych sklepach zalecana jest klimatyzacja);

• temperatura

- w zależności od rodzaju prac (ciężkości) pomieszczenie sklepu powinno mieć temperaturę w granicach 16—20°C, magazyn 10—18°C w zależności od potrzeb.

STANOWISKO PRACY

Przez stanowisko pracy rozumie się przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę. Stanowisko pracy powinno spełniać podstawowe wymogi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Organizacja stanowiska pracy

Prawidłowa i racjonalna organizacja stanowiska pracy wpływa na zwiększenie wydajności przy jednoczesnym zmniejszeniu zagrożenia pracownika dzięki zastosowaniu odpowiedniej ochrony przed czynnikami niebezpiecznymi (urazowymi), szkodliwymi i uciążliwymi (hałas, wibracja, zapylenie, oświetlenie, mikroklimat, duże i zbędne obciążenie pracownika). Stanowisko pracy, jeśli jest taka konieczność, powinno mieć oprzyrządowanie pomocnicze (urządzenia podnoszące, transportowe. narzędzia specjalne itp.). Rozmieszczenie wyposażenia powinno zapewniać bezpieczne wykonywanie czynności.

Na właściwą organizację stanowiska pracy ma wpływ:

- prawidłowe rozmieszczenie aparatów i urządzeń na stanowisku pracy, usytuowanie i sposób rozmieszczenia narzędzi w zasięgu rąk pracownika, uwzględniające kolejność stosowania,

- ułożenie narzędzi oraz materiałów,

- kolejność i metody wykonywania czynności,

- rytmika i czas pracy,

- sposób przestrzennego powiązania z innymi stanowiskami,

- warunki środowiska oddziałujące na środowisko pracy.

Dla sprzedawcy podstawowym miejscem pracy, w zależności od wielkości placówki handlu detalicznego, będzie sklep z jednym lub wieloma stanowiskami sprzedaży, zlokalizowany w obiekcie budowlanym.

Najczęściej sklep składa się z:

• lokalu sklepowego, w którym się znajdują podstawowe stanowiska pracy sprzedawców, zaplecza, w którego skład, w zależności od wielkości, mogą wchodzić:

• pomieszczenie przeznaczone do przyjmowania towarów, magazyn, chłodnie,

- magazyn opakowań,

- pokój socjalny (miejsce wypoczynku pracowników sklepu),

- szatnia.

- pomieszczenie sanitarne.

W bardzo dużych sklepach (np. supermarketach) dodatkowo mogą się znajdować takie pomieszczenia, jak:

- magazyn dostaw nocnych,

- szatnia damska i męska,

- WC damskie i męskie, prysznice,

- windy towarowe,

- pomieszczenia do przygotowania towaru.

Wyposażenie stanowiska pracy

Każdy sklep, w zależności od wielkości, branży i stosowanej metody obsługi, powinien być wyposażony w odpowiednie urządzenia związane z obrotem towarowym.

Można rozróżnić:

• wyposażenie trwałe - dźwig, schody ruchome (np. w domach towarowych), komory chłodnicze, urządzenia wentylacyjne. klimatyzacyjne, ogrzewcze i oświetleniowe - stanowiące trwałą cześć budynku.

• wyposażenie ruchome - meble sprzedażowe (lady, gabloty, regały itp.), urządzenia chłodnicze, miernicze. transportowe i sprzęt pomocniczy,

Mechanizacja czynności transportowych, szczególnie w większych magazynach przysklepowych, pozwała eliminować wysiłek związany z dźwiganiem i przenoszeniem ciężarów. Wysiłek ten można zmniejszyć używając różnych urządzeń transportowych.

Urządzenia do transportu poziomego

Wózki ręczne - dwu-, trzy- i czterokołowe używane są do ręcznego przewożenia towarów w opakowaniach zbiorczych z zaplecza do sali sprzedażowej.

Wózki o napędzie mechanicznym - stosowane w sklepach i magazynach wielko powierzchniowych. Należą do nich wózki widłowe i platformowe.

Wózki transportowo-ekspozycyjne - o specjalnej konstrukcji umożliwiającej nie tylko transport towarów, ale także ich ekspozycję.

Urządzenia do transportu pionowego

Takie urządzenia, jak dźwigi, windy towarowe itp. używane są przede wszystkim w dużych, wielopoziomowych sklepach (np. duże domy towarowe) posiadających magazyny w piwnicach lub innych kondygnacjach niż sale sprzedażne.

Urządzenia chłodnicze

Wiele towarów żywnościowych należy składować i przechowywać w obniżonej temperaturze. W sklepach i magazynach przysklepowych używa się różnego sprzętu chłodniczego, jak lady chłodnicze, szafy i regały chłodnicze, zamrażarki i komory chłodnicze w zależności od przechowywanego asortymentu.

Instalacja i urządzenia elektryczne

W zależności od rodzaju towarów sprzedawanych w sklepie używany jest często podręczny sprzęt o napędzie elektrycznym ułatwiający i usprawniający obsługę. Na przykład:

- w sklepach spożywczych, mięsnych - krajalnice elektryczne, maszyny do mielenia mięsa itp.,

- w sklepach ze sprzętem audiowizualnym - przystawki umożliwiające podłączenie sprzętu do instalacji elektrycznej, odtwarzacze płyt i taśm itp.,

- w sklepach oferujących wyposażenie mieszkań - urządzenia do przycinania na wymiar (pilarki elektryczne itp.)

Wyposażenie magazynów i sprzęt pomocniczy

Do wyposażenia magazynu należą takie urządzenia do składowania, jak:

- regały różnych typów (stałe, przesuwne, szufladowe itp.),

- stojaki służące do składowania różnych materiałów, np. kątowników, blach itp.,

- wieszaki - stałe, przenośne do zawieszania np. zwojów drutu, lin itp.,

- palety - stosowane także jako jednostki ładunkowe,

- inne, o specjalnej konstrukcji i przystosowane do składowania np. butli z gazami technicznymi, beczek, bębnów itp.

Sprzęt pomocniczy:

- przyrządy pomiarowe (wagi, miary, suwmiarki, mikrometry, termometry itp.),

- inne przyrządy pomocnicze (pokrowce, taśmy, pasy, drabinki itp.),

- narzędzia pomocnicze (młotki, obcęgi, przecinaki itp.).

Organizacja pracy

Na stanowisku pracy powinny się znajdować instrukcje dotyczące:

- stosowanych w zakładzie procesów technologicznych, oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi, lub zagrożeniami zdrowia pracowników,

- obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych,

- postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,

- udzielania pierwszej pomocy,

- zasad postępowania w razie powstania nieprzewidzianych sytuacji powodujących poważne zagrożenia dla pracowników.

Instrukcje powinny określać:

-czynności do wykonania przed rozpoczęciem danej pracy,

- zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania danej pracy,

- czynności do wykonania po jej zakończeniu,

- zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia, lub zdrowia pracowników.

Pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych

O rozpoczęciu, wznowieniu działalności, oraz o każdorazowej zmianie technologii pracodawca zawiadamia właściwego inspektora sanitarnego, który określa decyzją rodzaj badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia. Częstotliwość pomiarów jest zależna od wielkości zagrożenia i wynosi:

- co pól roku - jeżeli krotność NDS, NDN jest większa od 1,

- co rok - jeżeli krotność NDS, NDN zawiera się w przedziale 0,5÷1,

- co 2 lata - jeżeli krotność NDS, NDN zawiera się w przedziale 0÷0,5

Instalacja i urządzenia elektryczne

Instalacja elektryczna powinna być sprawna. Powinny być okresowo przeprowadzane pomiary ochrony przeciwporażeniowej instalacji elektrycznej przez uprawnionych elektryków - nie rzadziej niż co 5 lat.

Przygotowanie zawodowe pracownika

- ukończone 18 lat,

- instruktaż ogólny w zakresie bhp,

- instruktaż stanowiskowy w zakresie bhp,

- szkolenie podstawowe w zakresie bhp,

- wstępne badanie lekarskie,

- okresowe badanie lekarskie.

- specjalistyczne badania lekarskie (branża spożywcza - badania sanitarno-

epidemiologiczne).

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ NA STANOWISKU PRACY SPRZEDAWCA

Omówienie wszystkich istotnych na danym stanowisku zagrożeń zawodowych:

- wypadki,

- choroby zawodowe,

- awarie.

Poniżej omówiono podstawowe zagrożenia na stanowisku sprzedawcy.

Czynniki niebezpieczne

Do czynników niebezpiecznych należą:

• zagrożenia elementami ruchomymi i luźnymi;

• zagrożenia elementami ostrymi i wystającymi;

- ostre elementy narzędzi pomocniczych,

- zły stan techniczny narzędzi pomocniczych,

- wystające ostre elementy regałów, mebli itp.;

• zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi:

- praca na drabinach,

- szerokość drogi transportowej w magazynie niedostosowana do środków

transportu,

- nieprawidłowe odległości między regałami magazynowymi,

- zastawione drogi magazynowe,

- możliwość upadku magazynowanych elementów na pracownika;

• zagrożenia związane z właściwościami fizycznymi materiału:

- ciężar niedostosowany do możliwości pracownika i norm, ostre krawędzie,

śliskie powierzchnie itp.;

• zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym:

- niesprawna instalacja elektryczna, brak pomiarów ochrony

przeciwporażeniowej,

- posługiwanie się uszkodzonym sprzętem elektrycznym itp.;

• zagrożenie poparzeniem.

Czynniki szkodliwe i uciążliwe

Do czynników szkodliwych i uciążliwych należą:

• czynniki fizyczne:

- mikroklimat.

- nieprawidłowe oświetlenie;

• czynniki chemiczne:

- substancje toksyczne (szkodliwe rozpuszczalniki do farb i lakierów - przy

magazynowaniu i sprzedaży);

• czynniki biologiczne:

- środki spożywcze (mięso, owoce, herbata itd.),

- materiały pochodzenia roślinnego i zwierzęcego (skóry, futra, włókna roślinne

itd.);

• czynniki psychofizyczne:

- praca w zmiennych warunkach mikroklimatycznych,

- obciążenie fizyczne (praca stojąca).

KARTA POMIARU RYZYKA ZAWODOWEGO - WYMAGANIA OGÓLNE

Stanowisko:		Liczba pracowników na danym stanowisku		Ilość zmian roboczych:	Miejsce usytuowania stanowiska
SPRZEDAWCA		2		1	SKLEP ”BABY SMYK” usytuowany na pierwszym piętrze budynku PHU ”LOTOS” Plac Zwycięstwa Busko-Zdrój
OPIS STANOWISKA (krótki opis technologii lub rodzaju produkcji, elementy wyposażenia, materiały, strefy zagrożenia, podstawowe czynności, sposób i czas ich wykonywania)
Pracownicy są zatrudnieni w sklepach branży odzieżowej pracują w systemie Jednoimiennym w obsadzie wieloosobowej, w zakresie ich obowiązków należy przede wszystkim obsługa klientów, łącznie z obsługą kas fiskalnej, komputera, a także przyjmowanie i układanie towarów, oraz prowadzenie dokumentacji z tym związanej. Sprzedawca odpowiada za pieniądze uzyskane ze sprzedaży. Pozycja pracy: przeważająca - stojąca, przy obsłudze kasy - siedząca Przyjęty tygodniowy czas pracy wynosi 40 godzin z zachowaniem przerw (śniadaniowej). Warunki sanitarne w pomieszczeniach zgodne z wymogami.
Wymagania ogólne
Szkolenia z zakresu bhp	Instruktaż ogólny		Przed dopuszczeniem do pracy			TAK
		Instruktaż stanowiskowy		Przed dopuszczeniem do pracy			TAK
		Szkolenie okresowe		Pierwsze przed upływem 12 m-cy, kolejne nie rzadziej niż co 3 lata			TAK
	Profilaktyczne badania lekarskie	Wstępne		Przed dopuszczeniem do pracy			TAK
		Okresowe		wg zaleceń lekarza sprawującego opiekę Przed dopuszczeniem do pracy			TAK
		Specjalistyczne		(sanitarno-epidemiologiczne) wg zaleceń lekarza sprawującego opiekę Przed dopuszczeniem do pracy			TAK
	Pomieszczenie pracy Pomieszczenie pracy	Wysokość		Minimum 2,5 m jeśli przebywają w nim nie więcej niż 4 osoby Minimum 3,0 m jeśli przebywają w nim nie więcej niż 4 osoby			TAK
		Podłoga		Równa , nieśliska, niepyląca i bez progów między pomieszczeniami			TAK
		Oświetlenie naturalne		Górne lub boczne 1 m² okna na 8 m² podłogi			TAK
		Oświetlenie sztuczne Oświetlenie sztuczne		Sale sprzedaży - 200 lx Stoły i lady sprzedaży - 300 lx Wystawiony towar (gabloty) - 500 lx			TAK
						Wystawy uliczne: - przy ulicach słabo oświetlonych - 300 lx - przy ulicach silnie oświetlonych -750 lx			TAK
						Magazyny i składy; - magazyn materiałów jednorodnych, lub dużych - 20 lx - magazyn materiałów różnych - 50 lx			TAK
				Wentylacja		Naturalna (spełniająca wymogi dla potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności, oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych).			TAK
						Wymuszona: Ogólna - (w większych sklepach zalecana klimatyzacja) Miejscowa - (w zależności od potrzeb)			TAK
		Temperatura		W zależności od rodzaju prac (ciężkości): Pomieszczenia sklepu w granicach 16÷20 ^0C W magazynach w zależności od potrzeb 10÷18 ^0C			TAK
	Stanowisko pracy	Kubatura		Minimum 13 m^3 wolnej objętości pomieszczenia nie zajętej przez urządzenia na jednego pracownika			TAK
		Powierzchnia		Minimum 2 m² wolnej powierzchni podłogi nie zajętej przez urządzenia na jednego pracownika			TAK
		Szerokość przejść między maszynami i urządzeniami		Minimum 0,75 m dla jednego pracownika, (w uzasadnionych przypadkach 0,50 m) minimum 1,00 m dla ruchu dwukierunkowego			TAK
		Drogi transportowe		Dostosowane do szerokości środka transportu nie mniej niż 1,2 m			TAK
		Pomiary czynników szkodliwych		Przekroczenie NDS (najwyższe dopuszczalne stężenie) na stanowisku pracy			NIE
						Przekroczenie NDN (najwyższa dopuszczalna norma) na stanowisku pracy			NIE
		Pomiary ochrony przeciwpożarowej		Nie rzadziej niż co 5 lat			TAK
Uprawnienia	Wymagany wiek		Minimum 18 lat			TAK
Organizacja pracy	Instrukcja stanowiskowa		Obejmująca wykonanie prac, udzielanie pierwszej pomocy, określenie dla każdego rodzaju składowanego towaru miejsca, sposobu i dopuszczalnej wysokości składowania			TAK

KARTA POMIARU RYZYKA ZAWODOWEGO - ZAGROŻENIA

Lp.	Zdarzenie	Przyczyna zagrożenia	Skutki zdarzenia	Prawdopodobieństwo	Skutki	Ryzyko oszacowane	Środki zastosowane do wyeliminowania, lub ograniczenia
1.	Kontakt pracownika z elementami będącymi lub mogącymi znaleźć się pod napięciem	- niewłaściwa izolacja i połączenie przewodów, brak ochrony przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim, nieprawidłowe wyłączniki, uszkodzony osprzęt elektryczny	poparzenie, migotanie komór serca, śmierć	mało prawdopodobne	średnie	małe (pomijalne)	Bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycznej
2.	Kontakt pracownika z ostrymi elementami	- nieuwaga, - nieostrożność,	zadrapanie, skaleczenie	mało prawdopodobne	małe	małe (pomijalne)	Zachowanie ostrożności
3.	Przeciążenie układu ruchu (mięśniowo - kostnego) przez przenoszenia i podnoszenie towaru	- niestosowanie norm dotyczących przenoszenie i podnoszenia	schorzenia układu kostnego (zwyrodnienia kręgosłupa i stawów)	mało prawdopodobne	średnie	małe (pomijalne)	Przestrzeganie przepisów bhp, a także zasad dotyczących przenoszenia i podnoszenia
4.	Uderzenie, lub przygniecenia przez spadający towar	nieprawidłowo ułożony towar, złe zabezpieczenie regału przed przewróceniem, niestabilne układanie towaru, bez uwzględnienia środka ciężkości, niezapobiegające ich wywróceniu, lub spadnięciu, składowanie produktów w stosy na wysokość nie zapewniającą stabilności, oraz wytrzymałości opakowań, wyjmowanie materiałów ze środka stosu	ogólne potłuczenie ciała, złamania kości, śmierć	mało prawdopodobne	średnie	małe (pomijalne)	dbałość o ład i porządek, zachowanie ostrożności
5.	Upadek z drabiny	- nieprawidłowo rozstawiona drabina, - uszkodzona drabina - nieuwaga	stłuczenia, złamania,	mało prawdopodobne	średnie	małe (pomijalne)	Zachowanie ostrożności
6.	Upadek w wyniku potknięcia, poślizgnięcia w miejscu wykonywania pracy	- zła organizacja pracy, - nieporządek panujący na stanowisku pracy, - pośpiech,	skaleczenia, zadrapania, stłuczenia, złamania, lub zwichnięcia kończyn	prawdopodobne	małe	małe (pomijalne)	Bieżąca dbałość o ład i porządek, zachowanie ostrożności
7.	Pożar, lub wybuch	- użycie otwartego ognia lub palenie tytoniu w miejscach niedozwolonych , niesprawna instalacja elektryczna.	poparzenie	mało prawdopodobne	średnie	małe (pomijalne)	Prawidłowe rozmieszczenie sprzętu przeciw pożarowego, umiejętność posługiwania się sprzętem przeciw pożarowym, szkolenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej, utrzymywanie sprawnej instalacji elektrycznej,
8.	Nieprawidłowe oświetlenie	- niedostateczne natężenie i równomierność oświetlenia na stanowisku pracy	bóle oczu, łzawienie	mało prawdopodobne	małe	małe (pomijalne)	Okresowe wykonywanie pomiarów natężenia i równomierności oświetlenia. Bieżąca wymiana uszkodzonych źródeł światła
9.	Mikroklimat	- niewłaściwa wentylacja, ogrzewanie pomieszczeń .	podrażnienie błony śluzowej, zmiany skórne, alergie	mało prawdopodobne	małe	małe (pomijalne)	Okresowe przewietrzanie pomieszczeń pracy, stosowanie wentylatorów
10.	Hałas	- praca urządzeń elektrycznych (wentylatory) itp. - źródła usytuowane na zewnątrz budynku, głównie ruch uliczny i sąsiedztwo hałaśliwych obiektów	Wpływ na układ nerwowy, rozproszenie uwagi,	mało prawdopodobne	małe	małe (pomijalne)	Dążenie do tego, by nie kumulowała się praca wszystkich „głośnych” urządzeń. Ograniczenie hałasu, gdy to konieczne, dochodzącego z zewnątrz stosowanie środków ochrony osobistej
11.	Stres psycho - społeczny	- narzucone tempo pracy	osłabienie psychiczne przemęczenie fizyczne konflikty, złe samopoczucie pracownika	mało prawdopodobne	małe	małe (pomijalne)	Prawidłowe określenie zakresu obowiązków pracowniczych, oraz regulaminu nagradzania i karania. Zapewnienie przez kierownictwo właściwej atmosfery w pracy

PODSUMOWANIE

Przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach sprzedawca wykazała, że ryzyko związane z czynnikami analizowanymi w opracowaniu należy uznać za małe (akceptowalne i pomijalne). W tej sytuacji Konieczne jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje co najwyżej na tym samym poziomie. Działania powinny sprowadzać się do kontrolno - sprawdzających. Działanie te powinny przede wszystkim obejmować kontrolę stanu oświetlenia pomieszczenia, urodzeń elektrycznych, oceniać ich sprawności, sprawdzanie stanu elementów wyposażenia stanowiska pracy pod względem zabezpieczenia przed zagrożeniem porażenia, prądem elektrycznym (stan przewodów, wtyczek), przy pracach związanych z transportem towaru zachować szczególne środki bezpieczeństwa i higieny pracy, ponadto przeprowadzać szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

PROGRAM NAPRAWCZY

WYMAGANIA ZWIĄZANE Z WYPOSAŻENIEM SKLEPU I STANOWISKIEM PRACY W ZAWODZIE SPRZEDAWCA ORAZ ZASADY BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

Zasady bezpiecznej pracy przy urządzeniach elektrycznych (w tym narzędziach o napędzie elektrycznym)

• należy zapoznać się z fabryczną instrukcją obsługi urządzeń o napędzie elektrycznym,

• należy przestrzegać podstawowych zasad ochrony przeciwporażeniowej,

• prace związane z podłączeniem, badaniem, konserwacją i naprawą urządzeń elektrycznych mogą być wykonywane tylko przez osoby uprawnione (posiadające wymagania kwalifikacyjne typu „E” jeżeli pracodawca uzna to za konieczne),

• nie wolno udostępniać odbiorników elektrycznych osobom nieznającym zasad ich użytkowania i instrukcji obsługi,

• w miejscach krańcowego zagrożenia dopuszczenie do pracy powinno odbywać się przy udziale elektryka, który sprawdzi skuteczność ochrony przeciwporażeniowej,

• każdorazowo przed przystąpieniem do pracy należy sprawdzić optycznie stan obudowy izolacyjnej urządzeń, przewodów i wtyczek — w przypadkach uszkodzenia oddać je do naprawy,

• po zakończeniu prac wyłączyć odbiorniki elektryczne i zgodnie z instrukcją zabezpieczyć je przed ponownym włączeniem przez osoby nieupoważnione.

Zabrania się:

• eksploatowania urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych bez osłon, ochron i innych zabezpieczeń przewidzianych dla tych urządzeń,

• zdejmowania osłon z części ruchomych urządzeń, instalacji w czasie ruchu,

• wykonywania jakichkolwiek prac konserwacyjno-remontowych maszyn, urządzeń i odbiorników elektrycznych,

• podłączenia odbiorników do sieci w inny sposób niż za pomocą wtyczek stanowiących fabryczne wyposażenie odbiorników,

• wykonywania przedłużeń inaczej niż za pomocą fabrycznie wykonanych przedłużaczy,

• postępowania w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami, szczegółowymi instrukcjami i poleceniami nadzoru podczas użytkowania energii elektrycznej.

Dla instalacji elektrycznych w sklepie muszą być prowadzone okresowe oględziny i przeglądy, w tym również niezbędne pomiary i badania w celu sprawdzenia skuteczności działania środków ochrony przeciwporażeniowej - w terminach określonych w przepisach.

Regały, stojaki

• regały powinny mieć odpowiednio wytrzymałą i stabilną konstrukcję oraz zabezpieczenia przed ich przewróceniem się, szerokość odstępów między regałami powinna być odpowiednia do stosowanych środków transportu oraz powinna umożliwiać bezpieczne operowanie tymi środkami i ładunkami, sposób układania materiałów na regałach i ich zdejmowania nie może stwarzać zagrożeń dla bezpieczeństwa pracowników, przedmioty łatwo tłukące się, niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne oraz materiały o największej masie powinny być składowane na najniższych półkach regałów,

• przedmioty, których wymiary, kształt i masa decydują o ich indywidualnym sposobie składowania, powinny być ustawiane lub układane stabilnie, z uwzględnieniem położenia ich środka ciężkości, tak aby zapobiec ich wywróceniu się lub spadnięciu.

Drabiny przenośne

Przy stosowaniu drabin przenośnych niedopuszczalne jest w szczególności:

• stosowanie drabin uszkodzonych,

• stosowanie drabiny jako drogi stałego transportu, a także do przenoszenia ciężarów o masie powyżej 10 kg,

• używanie drabiny niezgodnie z przeznaczeniem,

• używanie drabiny rozstawnej jako przystawnej,

• ustawianie drabiny na niestabilnym podłożu,

• opieranie drabiny przystawnej o śliskie płaszczyzny, o obiekty lekkie lub wywrotne albo o stosy materiałów niezapewniające stabilności drabiny,

• stawianie drabiny przed zamkniętymi drzwiami, jeżeli nie są one zamknięte na klucz od strony ustawianej drabiny,

• ustawianie drabin w bezpośrednim sąsiedztwie maszyn i innych urządzeń w sposób stwarzający zagrożenia dla pracowników używających drabiny,

• wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami do niej,

• • przenoszenie drabiny o długości powyżej 4 m przez jedną osobę.

PLAN DZIAŁAŃ KORYGUJĄCYCH RYZYKO ZAWODOWE

L.p.	Opis przedsięwzięcia	Realizacja zadania			Przewidywane efekty
				Termin realizacji	Osoba odpowiedzialna	Przewidywany koszt realizacji (zł)	Określenie rodzaju zagrożeń lub uciążliwości mogących ulec likwidacji	Liczba pracown. którym zostaną poprawione warunki pracy
1.
2.
3.
4.
5.

ZAPOZNANIE PRACOWNIKA Z OCENĄ RYZYKA

Lista osób zapoznanych z wynikami oceny ryzyka zawodowego

pracownika

l.p.	Nazwisko i Imię	Data	Podpis pracownika
1

22

............................................

data oceny

............................................

zatwierdził

............................................

ocenę wykonał

Etap 2.

Identyfikacja zagrożeń dla danego stanowiska.

Etap 4.

Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego.

Etap 5.

Wyciągnięcie wniosków z przeprowadzonej oceny.

(Opracowanie działań korygujących lub zapobiegawczych)

Etap 3.

Oszacowanie ryzyka zawodowego dla danego stanowiska.

Etap 1.

Nazwa i opis stanowiska; wymogi dla pomieszczenia i danego stanowiska pracy wynikające z przepisów, rodzaj wykonywanej pracy.

---