Głóg dwuszyjkowy

46a] Głóg dwuszyjkowy- Crataegus oxyacanthe

Surowcem leczniczym są kwiatostany wraz z liśćmi i owoce.

Inne nazwy: głóg pospolity, głożyna, cierń biały, bodłek, bulomączka, jaworek, obrostnica, babicka.

Kwiatostan wraz z liśćmi zawiera flawonoidy, kwasy organiczne, garbniki, olejki eteryczne i wit C.

Owoce zawierają gorycze, kwasy organiczne, fitosterole, pektyny, flawonoidy, cukry, garbniki, olejek eteryczny prowitaminę A, wit z grupy B, wit C i P, sole mineralne.

Nasiona zawierają amigdalinę i olej tłusty.

Lecznicze właściwości owoców znane już były w starożytnej Grecji. Nazwa „oxyacantha” wywodzi się z greckiego i oznacza „ostry cierń”.

Głóg ma działanie nasercowe, uspokajające, przeciwuczuleniowe, moczopędne, przeciwreumatyczne.

Bardzo dobrze reguluje pracę serca i naczyń wieńcowych. Wzmacnia mięsień sercowy przy miażdżycy i nadciśnieniu. Działa uspokajająco na system nerwowy przy bezsenności i nadpobudliwości.

Używany jest w schorzeniach tarczycy, przy niedomaganiach serca spowodowanych okresem przekwitania tak u kobiet jak i u mężczyzn, chorobą gośćcową, zatruciem nikotyną, alkoholem i w chorobach zakaźnych.

Leczenie głogiem przyspiesza rekonwalescencję, obniża poziom cholesterolu we krwi likwidując

jednocześnie początkowe formy nadciśnienia.

Wchodzi w skład leków ziołowych: Cardiosan, Sclerosan, Intr. Crataegi, Tinct. Crataegi, Neospasmina, Passispasmina, Neocardina, Celicardina, Cardiol.

W warunkach domowych stosuje się go głównie jako lek uspokajający w stanach przemęczenia i

nadmiernej pobudliwości połączonej z bezsennością, a także jako środek przeciwuczuleniowy.

Napar: 1 łyżka kwiatów z liśćmi na 1 szkl wrzątku [można doprowadzić do wrzenia], parzy się pod przykryciem 10min. Pić 2 razy dziennie po 0,5 szkl.

Przy uczuleniach można też stosować wyciąg przygotowany z 2-3 łyżek owoców suszonych i rozdrobnionych zalanych na noc chłodną wodą. Rano nastój się zlewa, a owoce zagotowuje w małej ilości wody. Otrzymany odwar dolewa się do nastoju i po wymieszaniu pije kilkakrotnie w ciągu dnia między posiłkami.

Uwaga: kurację głogiem można stosować latami, lecz w ilościach umiarkowanych, ponieważ zbyt duże dawki mogą działać ujemnie.

W medycynie ludowej głóg stosowany był przy podagrze, zapaleniu opłucnej i krwawieniach

wewnętrznych. Od XIX wieku stał się lekiem oficjalnym.

Owoce głogu mają słabsze działanie od kwiatów.

46b] Głóg dwuszyjkowy Z

Jest rozpowszechniony w całej Europie.

Uważa się, że głóg jest źródłem jednego z najważniejszych roślinnych środków nasercowych.

Rozszerza naczynia wieńcowe, poprawia ukrwienie mięśnia sercowego i pomaga w zaburzeniach rytmu

serca. Ludzie starsi mogą przyjmować ten lek profilaktycznie, okresowo lub stale.

Napar: 1 łyżeczkę kwiatów zalać 1 szkl wrzątku, odstawić na 15min. Pić 2-3 razy dziennie.

Korzystna okazała się mieszanka: 25g głogu, 25g jemioły, 25g czosnku i 25g skrzypu.

1 łyżeczkę mieszanki zalać 1 szkl wrzątku - pić 3 szkl dziennie.

Inna mieszanka: 30g kwiatu głogu, 30g liści głogu, 30g liści melisy, 10g ziela jemioły. 1 łyżeczkę mieszanki zalać 125ml wrzątku, odstawić na 15-20min.

Można też zmieszać jednakowe ilości głogu i melisy. Taką herbatę o letniej temperaturze należy pić łykami.

Pobudzająca i wzmacniająca na serce mieszanka: zmieszać jednakowe części kwiatów arniki i

kwiatów głogu. 1 łyżeczkę mieszanki zalać 1 szkl wrzątku. Pić najwyżej 2 szkl dziennie.

Kuracja nie powinna trwać dłużej niż 4-6 tygodni.

46c] Głóg dwuszyjkowy

Preparaty z głogu znajdują zastosowanie w chorobach serca w starszym wieku, zwłaszcza miażdżycy, dusznicy bolesnej, nadciśnieniu, w zaburzeniach ciśnienia krwi, w przewlekłej i mało nasilonej

niewydolności wieńcowej, przy postępującym osłabieniu mięśnia sercowego, zawrotach i bólach głowy oraz przy ogólnym zmęczeniu.

Kwiatostan głogu wchodzi w skład mieszanki Cardiosan stosowanej w chorobach serca, a kwiatostany i owoce w skład Sklerosan - używany w początkowych stanach miażdżycy.

Wyciągi alkaloidowe są składnikami kropli Neocardina, Cardiol i Kelicardina- podawanych w chorobach serca, a także syropów: Neospasmina i Passispasmina używanych jako leki łagodnie uspokajające.

Wskazania lecznicze: bóle serca, bezsenność, częstoskurcz arytmia serca, bolesna dusznica, kołatanie serca, kurcze naczyniowe, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, nadmierna pobudliwość, przekwitanie, przekrwienie narządów, nerwica wegetatywna przebiegająca z zaburzeniami wywołującymi zawroty głowy, niepokoje, szum w uszach.

Napar z kwiatów: 1 łyżeczka na 1 szkl wrzątku. Pić 2 razy dziennie po 1 szkl.

Herbatka z owoców: 15g na 1 litr wody - wypijać 2-3 razy dziennie po 1 szkl.

Wyciąg alkoholowy 20% - brać 20 kropli przed każdym posiłkiem przez 3 tygodnie w miesiącu na nadciśnienie i 40 kropli przed snem jako środek przeciwskurczowy i nasenny.

46d] Głóg dwuszyjkowy

Głóg dwuszyjkowy i jednoszyjkowy mają równorzędne właściwości lecznicze.

W celach leczniczych używane są kwiatostany tzn kwiaty z 2 lub 5 liśćmi towarzyszącymi i owoce.

Głóg zawiera flawonoidy, związki karotenoidowe i trójterpenowe, pochodne puryny [jak adenina i guanina] oraz nukleozydy [jak adenozyna i guanozyna], aminy, związki kumarynowe [jak eskulina], fitosterole, wit C i PP.

Działanie: nasercowe, rozkurczowe, obniżające ciśnienie krwi, uspokajające.

Główne działanie związków czynnych zawartych w głogu to wpływ na serce podobny do działania

naparstnicy. Zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego jednocześnie powodując zwolnienie częstotliwości skurczów serca.

Pomiędzy naparstnicą a głogiem istnieje wzajemne potęgowanie działania leczniczego, dlatego jest

wskazane podawanie obu tych leków jednocześnie.

Szczególnie wskazane jest podawanie głogu w chorobach serca u ludzi w wieku podeszłym, u chorych z tzw „sercem płucnym” [choroba serca, która rozwinęła się wskutek choroby płuc].

Głóg jest korzystny w leczeniu zaburzeń pracy serca spowodowanych nadczynnością

tarczycy oraz zaburzeń sercowych u kobiet w okresie przekwitania.

Wyciągi z głogu można podawać także wtedy, gdy jest przeciwwskazane podawanie produktów z naparstnicy lub wyciągów z cebuli morskiej.

Poza wzmocnieniem pracy serca substancje zawarte w głogu działają rozkurczowo na mięśnie gładkie,

znoszą stany skurczowe jelit, dróg moczowych, macicy, a także naczyń krwionośnych, w tym również

naczyń wieńcowych odżywiających serce oraz naczyń dostarczających krew do mózgu.

Dlatego preparaty z głogu są korzystne dla ludzi z chorobą wieńcową i nadciśnieniem tętniczym oraz zaburzeniami ukrwienia mózgu.

Głóg może być także wykorzystany w leczeniu zaburzeń rytmu serca i kołataniu serca występującego w stanach napięcia nerwowego

Głóg ma działanie uspokajające i choć jest ono o połowę słabsze od waleriany, to jednak równie cenne.

Głóg może przynosić ulgę w bólach stawowych i kostnych oraz w nerwobólach.

Głóg działa powoli i łagodnie [działanie to utrzymuje się przez dłuższy czas i nie obserwuje się szkodliwych skutków ubocznych.

Obecnie uważa się, iż bardziej skuteczne od wodnych wyciągów są wyciągi alkoholowe.

46e] Głóg dwuszyjkowy

Działanie: przeciw kurczom mięśni gładkich, wzmacniające serce, wzmacniające napięcie mięśnia sercowego, wzmacniające elastyczność naczyń krwionośnych, moczopędny.

Głóg zwiększa i poprawia przepływ krwi w naczyniach wieńcowych, wzmacnia czynności serca,

elastyczność naczyń krwionośnych - dlatego używa się go przy starczej niewydolności serca; przy zaburzeniach ciśnienia krwi - zwłaszcza przy podwyższonym ciśnieniu, zapaleniach mięśnia

sercowego, w geriatrii, zaburzeniach klimakterycznych.

Napar: 2 łyżeczki ziół na 1 szkl wrzątku- pić 3 razy dziennie; lub stosować nalewki albo wyciągi.

46f] Głóg dwuszyjkowy

Działanie: rozkurczające na mięśnie gładkie jelit, macicy, dróg moczowych, naczyń wieńcowych serca. Łagodnie uspokaja. Wzmacnia mięsień sercowy, rozszerza naczynia mózgowe. Obniża ciśnienie krwi.

Stosuje się go w chorobach serca, przewlekłej niewydolności wieńcowej, zaburzeniach rytmu serca, zawrotach i bólach głowy.

Napar: 1 łyżeczkę kwiatów zalać 2/3 szkl ciepłej wody, gotować 2min, przecedzić, dopełnić wodę do 2/3 szkl. Pić 2 razy dziennie po jedzeniu 2/3 szkl w dolegliwościach sercowych, nadciśnieniu, zmianach miażdżycowych.

Preparaty z głogu stosuje się dla wzmocnienia skurczów mięśnia sercowego, uregulowania rytmu,

czynności serca, poprawienia krwiobiegu, obniżenia ciśnienia krwi i poprawy ogólnego stanu chorych.

Leczenie głogiem przyspiesza wyzdrowienie po ciężkich chorobach, sprzyja obniżaniu ciśnienia i cholesterolu we krwi, likwiduje początkowe formy nadciśnienia i nieprzyjemne uczucie w okolicy serca

oraz zmniejsza nadpobudliwość ośrodkowego układu nerwowego.

Uwaga: przetworów z głogu powinny unikać osoby z niskim ciśnieniem!

46g] Głóg dwuszyjkowy

Kwiatom przypisuje się silniejsze działanie lecznicze.

Działają one uspokajająco, przeciwskurczowo, przeciwuczuleniowo, moczopędnie, wzmacniająco na

mięsień sercowy. Obniżają ciśnienie krwi.

Surowiec [szczególnie kwiaty] ma zastosowanie przy schorzeniach układu krążenia, przy wzmożonej pobudliwości nerwowej i bezsenności, miażdżycy, nadciśnieniu, w dolegliwościach reumatycznych, bólach mięśniowych i stawowych.

46h] Głóg dwuszyjkowy „Wróżka”

Głóg ma największe znaczenie jako środek tonizujący pracę serca.

Owoce oraz kwiatostany tradycyjnie stosowano w leczeniu dusznicy bolesnej, nadciśnienia tętniczego, arytmii oraz zastoinowej niewydolności serca.

Dostępne są również silniejsze zioła. Żadne z nich nie ma jednak zasilających i regeneracyjnych

właściwości głogu.

Pod koniec XIX w tak pisano o głogu: „W leczeniu chorób serca przewyższa działaniem wszystkie dobrze znane i wypróbowane medykamenty, ponieważ

leczy serce, a pozostałe środki w najlepszym razie działają jedynie uśmierzająco na dolegliwości”

W 1981r głóg został uznany za lek nasercowy.

Głóg zwiększa siłę rozkurczów mięśnia sercowego, stabilizuje nieregularną akcję serca, poprawia krążenie w naczyniach wieńcowych, ponieważ je rozszerza.

Najważniejsze jest jednak to, że nie stwierdzono żadnych ubocznych skutków jego działania.

Głóg zwiększa przepływ krwi w naczyniach wieńcowych, zmniejsza zużycie tlenu przez mięsień sercowy i łagodzi skurcze naczyń wieńcowych.

Wzmaga również działanie pompujące serca i zmniejsza liczbę jego uderzeń.

Rozszerzając naczynia wieńcowe i poprawiając krążenie w tych naczyniach głóg zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia ataku dusznicy bolesnej oraz łagodzi jej objawy.

Wspomaga wykorzystanie energii biochemicznej przez tkankę serca, tym samym wpływa dobroczynnie na zmiany zwyrodnieniowe spowodowane wiekiem.

Preparaty lecznicze zawierające głóg mogą być bezpiecznie stosowane jako część kuracji takich chorób jak: niewydolność serca, dusznica bolesna oraz nadciśnienie [przy nadciśnieniu głóg podaje się głównie w celu poprawy czynności serca].

Głóg nie jest trujący i może być długo stosowany.

46i] Głóg dwuszyjkowy

Kwiatostany wraz z liśćmi osadzonymi obok kwiatów na danym krótkopędzie oraz owoce zarówno głogu dwuszyjkowego, jak i jednoszyjkowego, bo mają te same własności lecznicze.

Surowiec głogu zawiera lecznicze związki flawonoidowe oraz ich pochodne, związki purynowe, aminy, garbniki, saponiny i nieco olejku eterycznego.

Składniki te działają rozszerzająco na naczynia wieńcowe serca, zwiększając przepływ krwi

doprowadzającej większe ilości tlenu do mięśnia sercowego 1 powiększając jego wydolność.

Głównie dzięki tej właściwości surowiec głogu ma zastosowanie jako lek nasercowy w postaci naparu lub nalewki spirytusowej.

W każdym przypadku należy go stosować w porozumieniu z lekarzem i ściśle według jego wskazówek.

Surowiec głogu stosuje się także w chorobie nadciśnieniowej jako lek obniżający ciśnienie, przy nerwicach serca, bezsenności, zawrotach głowy, a zwłaszcza w dolegliwościach wieku przejściowego i starczego przy dusznicy bolesnej oraz w upośledzonym krążeniu krwi i zaburzeniach całego ciała.

Gotowe preparaty głogu stosowane są także w początkowym stanie zwapnienia żył oraz w leczeniu zachowawczym po zawałach serca. (Również w tym przypadku należy się porozumieć z lekarzem).

Napar z głogu: jedną łyżkę suszonych kwiatów lub zmiażdżonych owoców głogu zalać 1 szklanką wody i podgrzewać pod nakryciem, nie dopuszczając do wrzenia, przez 20 minut.

Odstawić dla lepszego wyługowania surowca i ostudzić. Przecedzić i pić dwa razy dziennie po pół szklanki.

Nalewkę spirytusową z głogu sporządza się tak, jak i inne nalewki z owoców leśnych i ziarenkowych.

46j] Głóg dwuszyjkowy - Crataegus

Surowcem jest kwiatostan, liść i owoc - Inflorescentia, Folium et Fructus Crataegi

Kwiaty i liście można połączyć.

Liście zawierają kwas głogowy - krategusowy, flawony, flawonoidy, garbniki, cholinę i kumaryny.

Kwiaty w swym składzie chemicznym posiadają kwas kawowy, kwas chlorogenowy, hiperozyd, acetylocholinę, cholinę, trojmetyloaminę, cukrowce, puryny, olejek eteryczny, kumaryny i związki glikozydowe.

W owocach można znaleźć wit. C (54 mg/100 g), karoten (300 j.m.), tiaminę (1300 ug), pektyny (1,50%), sole mineralne (1,20%), zw. azotowe (0,80%), flawonoidy, kwas jabłkowy (0,30%), cukier inwertowy (3,80%), kw. ursolowy, kwas oleinowy, kwas krateogolowy, kwas kawowy, sorbitol, adenozynę, guaninę, glikozydy, garbniki, sacharydy, fitochinony, ryboflawinę, niacynę, pirydoksynę i in. Spośród flawonoidów ważne są: hiperozyd, kwercetyna i witeksyna.

Przetwory z głogu tonizują i zwalniają czynność serca, rozszerzają naczynia wieńcowe (wyciągi

alkoholowe !), obniżają ciśnienie krwi, uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne oraz błony międzykomórkowe, zapobiegając w ten sposób powstawaniu wysięków; regulują pracę nerek; działają uspokajająco, rozkurczowo i moczopędnie.

Wskazania: choroba nadciśnieniowa, nadczynność tarczycy, częstoskurcz, nerwice serca, nerwobóle, miażdżyca, choroba wieńcowa, zdenerwowanie, bezsenność, stres, kołatanie serca, reumatyzm, obrzęki i wysięki, zaburzenia metabolizmu, skąpomocz.

Napar: 3 łyżki kwiatów, liści lub owoców zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić.

Pić 3-4 razy dziennie po 150-200 ml; dzieci ważące; 4-5 kg - 8,5 ml; 10-15 kg - 28,5 ml, 20-25 kg - 57 ml, 30-35kg - 85,7 ml, 40-45 kg - 114 ml, 50-55 kg - 142 ml, 3-4 razy dziennie.

Alkoholatura zimna: pół szkl, świeżych kwiatów i liści lub owoców zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14

dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dziennie po 10 ml; dzieci ważące 10-15 kg - 1,5-2 ml, 20-25 kg -

2-3 ml, 30-35 kg - 4 ml, 40-45kg - 5-6 ml, 50-55 kg - 7 ml, 3-4 razy dziennie.

Intrakt głogowy - Intractum Crataegi: pół szkl. świeżych liści i kwiatów lub owoców zalać 400 ml gorącej wódki; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać jak alkoholaturę.

Nalewka głogowa - Tinctura Crataegi: pół szkl. suchych kwiatów, liści i kwiatów lub owoców zalać 400 ml wódki; macerować 14 dni; przefiltrować. Zażywać jak alkoholaturę.

Alkoholmel Crataegi: do 100 ml dowolnego wyciągu alkoholowego wlać 100 ml miodu, wymieszać. Zażywać 3-4 razy dziennie po 1-2 łyżki; dzieciom podawać 1-2 łyżeczki płynu.

Znakomity środek wzmacniający, przeciwmiażdżycowy i kardiotoniczny.

Miód głogowy - Mel Crataegi: suche owoce lub liście z kwiatami zmielić na drobniutki proszek.

Na każdą łyżeczkę proszku dać 1 łyżkę miodu i 10 kropli alkoholu lub gliceryny, wymieszać.

Zażywać 3-4 razy dziennie po 1 czubatej łyżeczce.

Rp. Mikstura nasercowa i obniżająca ciśnienie krwi

Nalewka (intrakt) głogowa - 10 ml, nalewka rutowa lub nalewka arnikowa - 10 ml, nalewka lub intrakt jemiołowy - 10 ml, valeriana - nalewka lub intrakt - 10 ml, miód naturalny - 1 łyżka

Wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżeczce lub przed snem 1 łyżkę. Tyle też można podawać dzieciom.

Wskazania: nadciśnienie, podniecenie nerwowe, lęk, bezsenność, nerwice, kołatanie serca, choroby alergiczne i skórne (pomocniczo).

Rp. Mikstura nasercowa, uspokajająca, przeciwcukrzycowa i obniżająca ciśnienie krwi

Nalewka głogowa - 10 ml, nalewka serdecznikowa - 10 ml, nalewka kokoryczkowa - 10 ml,

Mentowal - krople - 10 ml lub nalewka miętowa - 15 m, waleriana - 10 ml

Wymieszać. Zażywać 3-4 razy dziennie po pół łyżeczki.

Wskazania: zaburzenia trawienia, nadciśnienie, zawroty głowy, bóle brzucha, wyczerpanie nerwowe, stres, nerwice wegetatywne, bezsenność, kłucie w sercu, osłabienie serca.

46k] Głóg dwuszyjkowy

Surowiec zielarski: kwiatostany, zwykle z najbliższymi liśćmi (Inflorescentia Crataegi - Flos Crataegi).

Owoce też mają działanie lecznicze, ale dwukrotnie słabsze.

Głóg zawiera: saponiny, flawonoidy, związki purynowe (adenina, guanina), nukleozydy (adenozyna, guanozyna), garbniki, witaminy, związki kumarynowe (eskulina, fitosterole).

Działanie: rozkurczające naczynia wieńcowe serca i uspokajające.

W postaci naparu lub nalewki spirytusowej stosuje się przy nadciśnieniu, przy nerwicach, bezsenności, dolegliwościach wieku starczego oraz w leczeniu po zawale mięśnia sercowego.

Wykazuje działanie podobne do substancji czynnych naparstnicy purpurowej, ale w odróżnieniu od niej działa łagodnie i nie wykazuje oddziaływań ubocznych. Wskazane jest używanie obu tych ziół równocześnie, ze względu na ich korzystny synergizm.

Z owoców głogu można robić wino i różnego rodzaju przetwory spożywcze, np. dżem, herbatki owocowe.

GŁÓG DWUSZYJKOWY

Właściwości lecznicze:

wzmacnia serce, obniża ciśnienie krwi dzięki rozszerzeniu naczyń krwionośnych, działa przeciwskurczowo, jest środkiem nasennym i przeciwgorączkowym. Korzystny dla naczyń mózgowych. Ich rozszerzenie umożliwia doprowadzenie z krwią zwiększonej ilości tlenu oraz składników odżywczych, co przeciwdziała anemizacji mózgu.

Rozkurczowe działanie głogu na drogi moczowe powoduje nieznaczne zwiększenie ilości wydalanego

moczu. Występuje spadek ciśnienia krwi, jeśli nie jest ono pochodzenia nerkowego. Preparaty stosowane w zalecanych przez lekarza dawkach nie powodują szkodliwego działania ubocznego. Nie są zalecane przy niskim ciśnieniu tętniczym krwi. Owoce działają ściągająco i rozpuszczają kamicę.

Wskazania lecznicze:

biegunka, bóle serca, bezsenność, częstoskurcz i arytmia serca, dusznica bolesna, kamica nerkowa i

żółciowa, kołatanie serca, kurcze naczyniowe, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, nadmierna pobudliwość, niestrawność, przekrwienie narządów, nerwica wegetatywna przebiegająca z zaburzeniami wywołującymi zawroty głowy, szum w uszach i niepokoje.

Głóg dwuszyjkowy (Crataegus oxyacantha L.)

Inne nazwy: głóg pospolity, głożyna, cierń biały, ciernie białe, babicha, bulimączka, bulomączka,

bodłek, obrostnica, jaworek.

Angielska: Common Hawthorn. Francuska: Aubepine commune. Niemiecka: Zweigriffeliger

Weissdorn. Rosyjska: Bojarysznik kuljuczyj.

Jego nazwa — oxyacantha wywodzi się z greckiego i możemy ją przetłumaczyć jako „ostry cierń".

Może właśnie dlatego przez wiele wieków głogiem nazywano potocznie wszystkie krzewy, a niekiedy

nawet same kłujące ciernie.

Jedno z porzekadeł ludowych twierdziło wręcz, że „głogiem się pokłujesz (czytaj: cierniem) zanim sięgniesz róży".

W wierzeniach ludu polskiego krzewy głogu rosnące na miedzach chroniły zboża przez niszczącymi je szkodnikami, a chłopi w Wielką Sobotę palili w ognisku ciernie głogu w przekonaniu, że ten magiczny

zabieg ochroni przed zniszczeniem wszystko, co rosnąć będzie na ich polach.

Lecznicze właściwości głogu znali już starożytni Grecy (opisuje go m.in. Dioskorides) i stosowali to zioło przede wszystkim w leczeniu podagry. Od XVII wieku głóg staje się środkiem nasercowym, stosowanym powszechnie w zaburzeniach układu krążenia, m.in. przy wahaniach ciśnienia krwi.

W Europie i w Azji występuje niemal 100 gatunków głogu - w Polsce spotkać można ich pięć, ale

najbardziej pospolite są dwa: głóg jednoszyjkowy i głóg dwuszyjkowy. Z zielarskiego punktu widzenia interesuje nas przede wszystkim ten ostatni.

Głóg dwuszyjkowy najczęściej spotkać można na przydrożach i przychaciach, w widnych lasach i na

obrzeżach lasów, w zaroślach i zrębach, często też sadzony jest w żywopłotach, a także jako naturalna ochrona sadów. W Polsce wszystkie gatunki głogów (a więc i dwuszyjkowy) są najbardziej pospolite na pogórzu i w części środkowo-zachodniej kraju.

Kwiaty głogu zbiera się od maja do czerwca, ścinając nożem w dni pogodne i po obeschnięciu rosy, w

początku kwietnia, całe kwiatostany wraz z 3-4 liśćmi otaczającymi każdy kwiatostan.

Owoce zrywamy jesienią, kiedy uzyskają barwę ciemnoczerwonobrunatną, ale są jeszcze twarde.

Niewątpliwie najważniejszym składnikiem leczniczym, przede wszystkim kwiatów, głogu są flawonoidy, m.in. kwercetyna, witeksyna, izowiteksyna, apigenina, rutyna oraz ich połączenia glikozydowe.

Kwiaty zawierają ponadto garbniki, olejki eteryczne, kwasy organiczne (m.in. cytrynowy, chlorogenowy i kawowy) oraz witaminę C.

W owocach, oprócz wspomnianych już flawonoidów, kwasów organicznych, garbników i olejków

eterycznych znaleźć można prowitaminę A, witaminy z grupy B (w tym duże ilości B^), witaminę C i P oraz mikroelementy (m.in. żelazo, kobalt, miedź, magnes i mangan).

Przetwory z głogu (a przede wszystkim wyciągi z jego kwiatów) działają rozkurczowo na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych, dróg moczowych i jelit.

W ostatnich latach głóg zrobił największą karierę jako zioło działające rozkurczowo na naczynia wieńcowe serca, powodując przy tzw. wieńcówce - chorobie współczesnej cywilizacji - ustępowanie bólu i przykrego uczucia duszności.

Głóg działa też korzystnie bezpośrednio na mięsień sercowy, gdyż wzmagając nieco siłę skurczów serca zwalnia równocześnie ich częstotliwość, a więc poprawia ekonomikę jego pracy, pozwalając tym samym na efektywniejszy wypoczynek jego mięśnia.

Zioło rozszerzając naczynia krwionośne poprawia ponadto bilans tlenowy coraz częściej niedotlenionego mięśnia sercowego.

W pełną świadomością nieco rozpisałem się o korzystnym wpływie głogu na naczynia wieńcowe i mięsień sercowy, ale schorzenia z nimi związane urastają do miana podstawowego zagrożenia zdrowia i życia nie tylko w naszym społeczeństwie.

Przetwory z głogu obniżają też poziom cholesterolu we krwi, wpływają korzystnie na naczynia krwionośne w mózgu, obniżają tętnicze ciśnienie krwi pochodzenia nerkowego, działają lekko moczopędnie i uspokajająco.

A oto formy przygotowywania głogu:

Odwar z kwiatów. 1 czubatą łyżeczkę suszonych kwiatów zalewamy szklanką wody, stopniowo

podgrzewamy pod przykryciem na wolnym ogniu, gotujemy przez 2 minuty, nie doprowadzając do silnego wrzenia i przecedzamy przez sitko. Szklankę świeżo przygotowanego odwaru pijemy 2 razy dziennie po jedzeniu w niedomogach serca, a zwłaszcza przy jego kołataniu i niemiarowym rytmie.

Kurację dłuższą niż 3-4-tygodniową trzeba uzgodnić z lekarzem.

Wyciąg z owoców. 3 łyżeczki suszonych i rozdrobnionych owoców zalewamy na noc szklanką chłodnej przegotowanej wody. Rano nastój przelewamy do drugiej szklanki, a owoce zagotowujemy w małej ilości wody. Otrzymany odwar mieszamy z nastojem i pijemy 3-4 razy w ciągu dnia po pół szklanki między posiłkami w przypadku uczulenia.

Wyciąg alkoholowy. Jedną część rozdrobnionych owoców zalewamy dwiema częściami spirytusu i odstawiamy na 15 dni. Przyjmujemy 40—50 kropli na cukier lub wodę 3 razy dziennie przed jedzeniem

jako środek uspokajający, znoszący stany przemęczenia i nadmiernej pobudliwości, połączonej najczęściej z bezsennością.

Głóg wchodzi w skład wielu gotowych leków ziołowych, m.in. Cardiosanu , Sclerosanu , Neocardiny,

Cardiolu , Pasispasminy .

Z owoców głogu możemy robić wiele smacznych i zdrowych przetworów na zimę.

Powidła. 1 kg dojrzałych owoców głogu drylujemy i pozostawiamy na 12 godzin w kamiennym garnku, przycisnąwszy talerzem. Kiedy owoce głogu wyraźnie zmiękną, rozbijamy je tłuczkiem i przepuszczamy przez sokowirówkę (lub przecieramy przez sito - co jest bardziej uciążliwe).

Otrzymaną masę gotujemy, ciągle mieszając, aż do momentu, kiedy zacznie wyraźnie odstawać od

brzegów naczynia. Wtedy dodajemy 1 szklankę cukru, jeszcze chwilę podgotowujemy i przekładamy

gorące powidła do słoików, które natychmiast mocno zakręcamy.

Marmoladki z głogu. Interesujący przepis na domowy smakołyk z głogu podaje w Wiadomościach

Zielarskich nr 11-12 z 1985 roku pani E. Pirożnikow: „1 kg owoców wydrylować i wstawić w

żaroodpornym naczyniu na kilka godzin do letniego piekarnika. Następnie dolać trochę wody i rozgotować na masę. W drugim naczyniu przygotować syrop z 1 szklanki wody i 1 kg cukru. Masę wrzucić do syropu i zakwasić 1 cytryną. Gotować ciągle mieszając, aż masa będzie odstawała od brzegów naczynia. Następnie pogotować chwilę na dużym ogniu i przełożyć do małych foremek wysypanych cukrem. Podsuszyć w piekarniku. Takie marmoladki najlepiej przechowują się w szczelnie zamkniętym słoiku". Są pracochłonne, ale... palce lizać!

Owoce głogu są doskonałe do wyrobu wina, można je łączyć z kwaśnymi jabłkami i w ten sposób

wytwarzać smaczne dżemy, suszonych kwiatów i owoców głogu używamy wreszcie do aromatyzowania

win i innych domowych przetworów (np. kompotów, kisieli, galaretek, dżemów, nalewek alkoholowych).

Powróćmy jeszcze do medycyny ludowej, która już od wieków stosowała głóg nie tylko jako środek

nasercowy. Kiedyś jego wywaru używano także przeciwko bólowi zębów, a tak zwane słabowite dzieci kąpano w wodzie, w której wygotowywano wcześniej kwitnące gałązki głogu. Owoce dawano także dzieciom o bladych buziach i niejadkom.

W średniowieczu mielonych owoców głogu dodawano do mąki, z której miał być wypieczony chleb, co poprawiać miało i smak i wartość odżywczą pieczywa. A staropolska zupa z głogu, o czym jestem

całkowicie przekonany, będzie nam smakowała i dzisiaj. Aby ją przyrządzić, dojrzałe owoce (świeże

lub suszone) trzeba rozgotować z miękiszem bułki, przetrzeć przez sito, doprawić do smaku białym

winem i cynamonem, dosłodzić i zagotować. Zupę podajemy z grzankami.

Jeśli na swojej drodze spotkacie kiedyś rozłożysty krzew głogu, pomyślcie, że może on mieć nawet

kilkaset lat. A zatem owoce z tego krzewu zrywać mogli nasi pradziadowie!

---