1.Definicja rynku finansowego i jego podstawowe funkcje.

Rynek finansowy tworzy mechanizm przepływu środków pieniężnych między podmiotami posiadającymi nadwyżki finansowe i zainteresowanymi korzystnym ulokowaniem tych nadwyżek a podmiotami poszukującymi źródeł finansowania i skłonnymi do poniesienia związanych z tym kosztów. Przepływy mogą mieć charakter krótkookresowy i wtedy mówimy o przepływach pieniądza. Natomiast przepływy długoterminowe to przepływy kapitału mające na celu finansowanie działalności inwestycyjnej.

Def. Rynek finansowy to ogół transakcji instrumentami finansowymi będącymi instrumentami udzielania kredytów krótko-, średnio-, i długoterminowych.
Rynek finansowy obejmuje ogół transakcji kupna-sprzedaży instrumentów finansowych służących pozyskaniu i lokowaniu pieniądza i kapitału.
Instrumenty finansowe są to:
• papiery wartościowe,
• lokaty,
• kredyty.
Funkcje rynku finansowego:
1. alokacja pieniądza i kapitału - za pośrednictwem rynku finansowego następuje przepływ pieniądza lub kapitału do użytkowników,
2. funkcja mobilizacji kapitału - z drobnych nadwyżek finansowych lokowanych np. przez gospodarstwa domowe powstają znaczące źródła finansowania np. przedsięwzięć inwestycyjnych,
3. wycena pieniądza i kapitału - cenami są stopy %, notowania papierów wartościowych, notowania innych instrumentów finansowych,
4. transformacja pieniądza i kapitału - na rynku finansowym następuje zamiana jednych instrumentów finansowych na inne.

2. Definicja instrumentu finansowego i ich podział ze względu na aspekt własnościowy i sposób generowania dochodu.

Przez instrument finansowy rozumie się określone zobowiązanie finansowe (stosunek kredytowy) lub inaczej roszczenie majątkowe kapitało dawcy w stosunku do kapitało biorcy. Tak więc owe przemieszczenie nadwyżek na rynku finansowym między określonymi grupami podmiotów dokonuje się za pośrednictwem papierów wartościowych, które stanowią dokument potwierdzający fakt odpłatnego udostępnienia kapitału. Oznacza to, że są one finansowymi aktywami dla ich posiadaczy i finansowym zobowiązaniem dla ich emitentów. Występuje wiele kryteriów ich podziału:

1. z punktu widzenia tzw. aspektu własnościowego dzieli się na: instrumenty o charakterze:

• udziałowym (dają prawo dawcy kapitału do udziału w majątku emitenta {akcje,kwity depozytowe,certyfikaty inwestycyjne} ) i

• wierzytelnościowym (są świadectwem udostępnienia kapitału na ściśle określony czas - do momentu zapadalności{obligacje,weksle,depozyty bankowe-> procent to pozyskany kapitał z tej inwestycji})

z punktu widzenia sposobu generowania przez nie dochodu dzieli się na: instrumenty o stałym dochodzie (na przykład obligacje i depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu) i zmiennym dochodzie (na przykład akcje i obligacje o zmiennym oprocentowaniu,np. zalezne od inflacji)

3. Definicja papieru wartościowego i jego ogólna istota.

Papier wartościowy - podstawowy instrument rynku finansowego. Z tytułu jego posiadania właściciel może mieć jedno z następujących praw:

1. prawo do współwłasności majątku (udziały, akcje)

2. prawo do określonego procentu lub innych pożytków (obligacje, inne instrumenty długu)

3. prawo do otrzymania w przyszłości określonych aktywów lub do rozliczenia pieniężnego (instrumenty pochodne)

Papier wartościowy można zdefiniować jako dokument stwierdzający fakt dokonania transakcji odpłatnego udostępnienia kapitału, co daje kapitałodawcy określone prawa.

4. Schemat ogólnej struktury rynku finansowego ze względu na rodzaj instrumentu.

Rynek finansowy dzieli się na:

1. rynek pieniężny (lokaty międzybankowe, bony skarbowe, bony komercyjne, certyfikaty depozytowe, weksle)

2. rynek kapitałowy (akcje, certyfikaty inwestycyjne, kwity depozytowe, obligacje: skarbowe, komunalne, przedsiębiorstw)

3. rynek instrumentów pochodnych (forwards, futures, opcje, swapy)

4. rynek depozytowo-kredytowy (lokaty bankowe, kredyty bankowe, pożyczki)

5. rynek walutowy (waluty)
   

5. Instytucje finansowe - istota i podział.

Instytucje finansowe - podmiot świadczący usługi związane z zawieraniem transakcji, których przedmiotem są instrumenty finansowe, i utrzymywanie ich w swoich aktywach.

W sposób ogólny można podzielić na:

• pośrednie- instytucje tworzące własne instrumenty finansowe (aktywne pośrednictwo czyli te, instytucje, które przejmują od podmiotów niefinansowych, a także innych instytucji niefinansowych, instrumenty finansowe, a później kreują własne instrumenty finansowe, które z reguły maja inne własności np. inna stopę zwrotu, poziom ryzyka, okres zapadalności, wartość.charakterystyczną ich cechą jest tzw. aktywne pośrednictwo a więc działanie, w czasie którego zmieniają się właściwości instrumentów finansowych. Instytucje pośrednie można podzielić na takie które kreuje pieniądz i pozostałe, czyli te, których instrumenty nie są pieniądzem. Do pierwszej grupy zaliczamy sektor bankowy danej gospodarki, w skład którego wchodzi bank centralny i banki komercyjne, określane również mianem handlowym. Sektor ten odgrywa zasadniczą rolę na rynku finansowym przez kreowanie ogólnej ilości pieniądza w gospodarce oraz przez wpływ na kształtowanie się rynkowych stóp procentowych (ceny pieniądza). Szczególne funkcje spełnia bank centralny, który zazwyczaj jest odpowiedzialny za realizację polityki monetarnej w państwie. Instytucje finansowe tworzące własne instrumenty finansowe, które nie są pieniądzem określone są mianem pozostałych instytucji. Z reguły te instytucje działają bardzo aktywnie na rynku kapitałowym , gdzie pełnią role inwestorów instytucjonalnych. Przykładem takich instytucji są towarzystwa ubezpieczeniowe, różnego rodzaju fundusze inwestycyjne oraz fundusze emerytalne.

• bezpośrednie- nie tworzące ich( rola instytucji sprowadza się do biernego pośrednictwa w obrocie, czyli faktycznie dystrybuowania inst. wchodzących na rynek finansowy lub już na nim występującym np.:banki inwestycyjne działające w sys. Anglosaskim lub domy maklerskie)

6. Definicja rynku depozytowo - kredytowego i systemu bankowego.

Rynek depozytowo-kredytowy - depozytów (lokat) i kredytów organizowane przez banki komercyjne. Lokowanie w bankach zasobów pieniężnych przez podmioty niebankowe oraz udostępnianie im kapitału przeznaczonego w sektorze bankowym na działalność kredytowa. W ten sposób podmioty niebankowe maja możliwość deponowania swoich wolnych środków pieniężnych, które po uwzględnieniu dodatkowo mechanizmu kreowania pieniądza mogą być wykorzystane do finansowania działalności podmiotów gospodarczych lub kredytowania wydatków gospodarstw domowych.

Rynek depozytowo-kredytowy dzielimy na:

*lokaty bankowe

*kredyty bankowe

*pożyczki

System bankowy-to zespól działających określonych instytucji, instrumentów, które te instytucje wykorzystują oraz przepisów prawnych na podstawie których funkcjonują

Składa się z 3 podstawowych elementów:

*prawa bankowego

*nadzoru bankowego

*banków

7. Rola nadzoru bankowego w systemie bankowym.

Nadzór bankowy- spełnia istotna role w systemie bankowym z uwagi na to, ze banki określane są mianem instytucji zaufania publicznego. Stad najważniejszym zadaniem nadzoru bankowego jest zapewnienie bezpieczeństwa banków. W tym zakresie szczególne znacznie maja tzw normy ostrożnościowe dotyczące najczęściej kredytów, depozytów i operacji walutowych. Zwykle część norm ostrożnościowych zapisywana jest w prawie bankowym a część ustanowiona przez nadzór bankowy. Od 1 stycznia 2008 w PL działa zintegrowany nadzór nad rynkiem finansowym przez KNF. W ramach KNF odpowiedni departament sprawuje nadzór nad systemem bankowym

Podstawowe zadania nadzoru bankowego:

• Stały nadzór nad bieżąca sytuacja banków

• Wydawanie odpowiednich przepisów zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa bankowego

• Nakładanie na banki sankcji za nieprzestrzeganie obowiązujących przepisów

8. Przedstaw podstawowe funkcje banku centralnego w gospodarce rynkowej.

Funkcje banku centralnego:

• Bank emisyjny(emisja znaków pieniężnych np. banknotów, monet, centralnego pieniądza rezerwowego) dzięki tej funkcji bank jest zawsze wypłacalny, co oznacza ze złożone tam wkłady są zawsze bezpieczne, a także stabilizuje walutę krajowa.

• Bank banków- bank dla banków komercyjnych, które maja w nim swoje rachunki i odprowadzają na nie rezerwy obowiązkowe, realizując ta funkcje oddziałuje na system bankowy poprzez instrumenty polityki pieniężno-kredytowej ( kształtuje stopy procentowe,rezerwy obowiązkowe b.komercyjnych ,prowadzi politykę refinansowania

W ramach banku banków bank centralny prowadzi następująca działalność:

*Bank centralny przyjmuje od b. komercyjnych rezerwy gotówkowe i udziela im kredytów.

*wpływa na potencjał kredytowy banków komercyjnych poprzez instrumenty polityki pieniężnej

*reguluje wielkość tworzonego przez banki komercyjne pieniądza oraz płynność systemu bankowego

*przechowuje pap. wartościowe innych bankowi i zarządza nimi.

*prowadzi konta walutowe banków oraz kupuje i sprzedaje po urzędowych cenach najważniejsze waluty wymienne

*stwarza warunki do zapewnienia prawidłowego obrotu płatniczego w kraju i zagranicą

• Bank państwa - jest to najbardziej istotna funkcja, wykonywanie istotnych usług bankowych na rzecz rządu, który prowadzi określoną politykę gospodarcza, w tym zakresie bc powinien dbać o stabilność waluty narodowej a także oddziaływać na rozwój gospodarki narodowej, zarządza rezerwami walutowymi kraju. NBP prowadzi działalność dewizowa, realizuje politykę państwa w odniesieniu do kursu walutowego i rezerw międzynarodowych środków pieniężnych, udziela kredytu rządowi, prowadzi obsługę długu publicznego, obsługę kasowa budżetu. Jako bank gospodarki narodowej steruje obiegiem pieniądza krajowego oraz dba o zachowanie równowagi bilansu płatniczego.

Bank centralny może udzielić bezpośredniego kredytu budżetowi państwa na pokrycie przejściowego niedoboru środków, ale nie na spłatę deficytu budżetowego.

1. Pełni rolę banku emisyjnego - funkcja ta polega na emisji znaków pieniężnych, tj. banknotów, monet oraz centralnego pieniądza rezerwowego. Dzięki temu bank centralny zawsze jest wypłacalny, co oznacza, że złożone w nim wkłady są całkowicie bezpieczne.

2. Pełni rolę banku banków - oznacza to, że bank centralny staje się bankiem dla banków komercyjnych, które mają w nim swoje rachunki, na których ewidencjonowane są zaciągane kredyty, lokowane wkłady oraz odprowadzane rezerwy obowiązkowe. Bank centralny jest dla banków komercyjnych bankiem rezerwowym. Oznacza to, że może udzielać kredytów sektorowi bankowemu oraz stwarzać możliwości deponowania nadwyżek finansowych banków. NBP oddziałuje na system bankowy przez instrumenty polityki pieniężno-kredytowej:

• kształtowanie polityki w zakresie stóp procentowych

• kształtowanie polityki w zakresie rezerw obowiązkowych banków komercyjnych oraz w zakresie prowadzenia polityki refinansowania banków komercyjnych.

Bank centralny organizuje również system informacyjny dla całego sektora bankowego.

3. Spełnia rolę banku państwa - wiąże się to z wykorzystaniem z wykonywaniem usług bankowych na rzecz rządu, np. prowadzenie rachunków jednostek budżetowych, obsługa budżetu państwa. NBP będąc bankiem państwa prowadzi działalność dewizową, realizuje politykę państwa w odniesieniu do kursu walutowego oraz rezerw międzynarodowych środków pieniężnych.

9. Definicja depozytu bankowego i jego ogólna istota.

Depozyty bankowe zwane też lokatą nazywamy określony wkład pieniężny wniesiony do banku przez osobę fizyczną lub prawną w cel otrzymania go w określonym terminie przyszłym wraz z odpowiednim oprocentowaniem. Z punktu widzenia banku depozyty są pasywami, zaliczane są do zobowiązań czyli kapitałów obcych. Banki wykorzystują depozyty do prowadzenia akcji kredytowych. Aby złożyć depozyt w banku należy otworzyć w nim odpowiedni rachunek. Otwarcie wymaga zawarcia umowy między bankiem a klientem. Umowa ma charakter cywilno prawny i oznacza podjęcie zobowiązań przez obie strony. Jednym z nich jest zobowiązanie się banku do wzrostu depozytu wraz z oprocentowaniem. Wartość oprocentowania depozytu jest suwerennie określana przez bank i może być przedmiotem negocjacji.

Wyróżniamy 2 główne sposoby oprocentowania depozytów:

1) wg stopy stałej

2) wg stopy zmiennej.

Z tytułu oprocentowania naliczane są odsetki, które deponent może podjąć lub kapitalizować, czyli dołączyć do złożonej kwoty kapitału. Możliwe jest również tzw. oprocentowanie dynamiczne, które oznacza, że stopa oprocentowanie wzrasta wraz z wydłużeniem się okresu trwania depozytu

10, Omów rodzaje rachunków bankowych.

• Rachunki bieżące-

nazywane są popularnie rachunkami a Vista. Charakteryzują się tym że składamy na nich lokaty, nie mają określonego czasu trwania, co oznacza że mogą być wypłacane w każdej chwili przez klienta. Wykorzystywane są najczęściej do operacji rozliczeniowych czyli gromadzenia bieżących dochodów i regulacji bieżących zobowiązań.

W przypadku przedsiębiorstw przepisy nakazują posiadanie rachunku bieżącego i prowadzenie przez ten rachunek wszystkich operacji których kwota przekracza ustaloną przypisami wysokość.

• Rachunki lokat terminowych

służy do przechowywania nadwyżek finansowych przez okres wynikający z umowy z bankiem, zachęca do tego wyższe oprocentowanie w stosunku do rachunków bieżących

• Rachunki oszczędnościowe

prowadzony zazwyczaj na rzecz osób fizycznych, dowodem zawarcia umowy takiego rachunku jest książeczka oszczędnościowa lub inny dokument imienny, nie wolno używać go do realizowania rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą.

11. Przedstaw ogólną charakterystykę instrumentów kredytowych banku.

Instrumenty kredytowe są to instrumenty sprzedawane przez banki, a uzyskiwane z tego tytułu prowizje i odsetki stanowią istotną część przychodów banku Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem bankowym działalność kredytową może prowadzić wyłącznie bank. Inne podmioty, zarówno osoby fizyczne jaki i prawne, mogą udzielać tylko pożyczek. Banki również mogą udzielać pożyczek. Kredyty dla banku są jego aktywami (kredyty udzielone przez bank) i są też najważniejszym źródłem jego zysku.

Systematyzacja kredytów wg różnych kryteriów:

1) ze względu na rodzaj waluty:

- kredyty złotowe wypłacane w złotych

- kredyty walutowe, zwane również dewizowymi. Na ogół jednak kredyty walutowe są wypłacane klientom w złotych (złoty jest przeliczany na walutę kredytu po kursie walutowym z dnia spłaty). Są również przypadki wypłat kredytu walutowego w walucie innej niż złoty, np. na realizację transakcji importowej

2) ze względu na okres kredytowania:

a) podejście księgowe

- kredyty krótkoterminowe - do 1 roku

- kredyty długoterminowe - powyżej 1 roku

b) podejście finansowe

- kredyty krótkoterminowe - do 1 doku

- kredyty średnioterminowe - od 1 roku do 3 lub 5 lat

- kredyty długoterminowe - powyżej 3 lub 5 lat

3) ze względu na sposób wypłaty kredytu:

- kredyt gotówkowy - wypłata w gotówce

- kredyt bezgotówkowy - bank nie wypłaca kredytobiorcy gotówki, tylko reguluje należności za przysłane faktury do wysokości przyznanego kredytu (głównie przedsiębiorstwa)

4) ze względu na całkowity koszt kredytu - z punktu widzenia kredytobiorcy

a) kredyty komercyjne - marże i wysokość oprocentowania mają ustalone zgodnie z warunkami rynkowymi, czyli koszt wynika z rachunku ekonomicznego

b) kredyty preferencyjne - udzielane są na warunkach korzystniejszych od tych, które wynikają z rachunków ekonomicznych, tzn. że banki otrzymują dopłatę do takich kredytów; najczęściej dokonywana przez państwo lub fundusz celowy celem wsparcia określonej dziedziny gospodarki.

12. Rodzaje kredytów wyróżnione ze względu na rodzaj kredytobiorcy.

Ze względu na rodzaj kredytobiorcy wyróżniamy:

a) kredyty dla podmiotów gospodarczych

b) kredyty dla osób indywidualnych.

Najważniejszym rodzajem kredytu udzielanym przedsiębiorstwom jest kredyt w rachunku bieżącym nazywany również kredytem w rachunku otwartym. Cechą charakterystyczną jego kredytu jest określony limit kwotowy i czasowy, co oznacza, że bank wyznacza maksymalną kwotę udzielonego kredytu oraz czas trwania kredytu. Kredyt w rachunku bieżącym jest przyznawany przedsiębiorstwom, które w danym banku mają swój rachunek bieżący. Rachunek jest systematycznie zasilany wpływami ze sprzedaży, które oznaczają spłatę kredytu w danym dniu. W dniu następnym kredyt jest automatycznie odnawiany, co oznacza, że przedsiębiorstwo może się może się ponownie zadłużyć do ustalonego limitu. Wygoda z korzystania z tego kredytu dla przedsiębiorstwa polega na tym, że wysokość kredytu jest codziennie dostosowywana do rzeczywistych potrzeb wynikających z trybu regulowania zobowiązań. Ponadto odsetki naliczane są od kwoty od kwoty rzeczywiście wykorzystanego w danym dniu kredytu. Kredyty w rachunku bieżącym nazywane są kredytami krótkoterminowymi lub obrotowymi. Występują również kredyty obrotowe celowe.

Innym rodzajem kredytów dla przedsiębiorstw mogą być kredyty inwestycyjne lub przedsięwzięcia modernizacyjnego. Z reguły one należą do kredytów długoterminowych. Przyznanie ich wymaga wdrążenia przez odpowiedniej procedury sprawozdawczej, z ze strony przedsiębiorstwa określonej dokumentacji (biznes planu, oceny finansowej opłacalności inwestycji). Ryzyko banku z tytułu niemożności spłaty zaciągniętego kredytu jest znacznie wyższe niż przy kredytach w rachunku bieżącym.

13. Definicja rynku pieniężnego i jego ogólna istota.

Rynek Pieniężny - jest rynkiem najbardziej płynnych aktywów finansowych, służących jednostkom gospodarczym do pokrycia zapotrzebowania na kapitał obrotowy, a wiec zapewniający im utrzymanie płynności. Następuje to głownie poprzez zaciąganie kredytów i pożyczek krótkoterminowych. Jest to również rynek na którym szczególną aktywność wykazują instytucje finansowe , w tym banki niejednokrotnie poszukujące możliwości ulokowania wolnych środków pieniężnych na krotki okres czasu. Możliwość ulokowania wolnych środków na krótkie okresy mogą poszukiwać tez przedsiębiorstwa, aby od posiadanych nadwyżek otrzymać więcej w stosunku do tego, co mogą uzyskać jeśli będą trzymać je na rachunku bieżącym. Tak wiec główną funkcja rynku pieniężnego sprowadza się do przynoszenia dochodu od wolnych w danym momencie aktywów oraz do zapewnienia ciągłości w regulowaniu zobowiązań. Rynek pieniężny służy tez państwu do realizacji określonej polityki monetarnej, w szczególności przez wpływ na wielkość strumienia podaży pieniądza i prędkość jego cyrkulacji w gospodarce.

Do podstawowych instrumentów rynku pieniężnego zalicza się : bony skarbowe, bony pieniężne, bony komercyjne, weksle, czeki, akcepty bankowe, certyfikaty depozytowe.

14. Indeksy lokat międzybankowych w Polsce.

W Polsce funkcjonują dwa indeksy rynku lokat międzybankowych, którymi są:

- WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) określana jako roczna stopa procentowa, po jakiej bank jest skłonny udzielić kredytu innym bankom.(cena sprzedaży)

- WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate) określona jako roczna stopa procentowa, którą bank jest gotów zapłacić za środki przyjęte w depozyt od innych banków.(cena kupna)

Obie stopy są obliczane jako średnia arytmetyczna stóp kwotowanych przez banki, będącymi dilerami rynku pieniężnego (oznacza to że bank został dopuszczony do zawierania transakcji z Narodowym Bankiem Polskim). Stawki są obliczane z godziny 11 każdego dnia roboczego (tzw. fixing) po odrzuceniu dwóch kwotowań - najwyższego i najniższego.

Kwotowania banków przekazywane są w Polsce za pośrednictwem Agencji Reutersa, która została upoważniona do obliczania stawek WIBOR i WIBID.

15. Rodzaje depozytów międzybankowych.

Depozyty międzybankowe z punktu widzenia długości okresu, na jaki zostały zawarte, dzielą się na:

- krótkoterminowe - do tej grupy zalicza się depozyty trwające od jednego dnia do jednego miesiąca. Jednak wśród nich można jeszcze wyróżnić:

1) overnight (O/N) rozpoczynający się w dniu zawarcia transakcji o zapadający w następnym dniu roboczym.

2) tomnext (T/N) rozpoczynający się w pierwszym dniu roboczym po zawarciu transakcji i zapadający w dniu następnym.

3) spot next (S/N) rozpoczynający się w drugi dzień roboczy po dniu zawarcia transakcji i zapadający w dniu następnym.

Wszystkie pozostałe depozyty z tej grupy rozpoczynają się tak, jak depozyt spot next.

- długoterminowe - do tej grupy zalicza się depozyty które trwają powyżej jednego miesiąca do jednego roku, Zaczynają się one zwyczajowo tak jak depozyt spot next. Są jednak pewne wyjątki od tej reguły, kiedy dochodzi do zawarcia tzw. depozytu łamanego, a więc na inny niż podany wyżej termin.

16, Czynniki kształtujące cenę pieniądza na rynku lokat międzybankowych.

Cena pieniądza na rynku lokat międzybankowych jest zdeterminowana trzema głównymi czynnikami:

• Wysokość stóp procentowych(stopy bazowe) ustalonych przez bank centralny

• Popyt i podaż na pieniądz w gospodarce

• Wiarygodność kontrahenta transakcji na rynku międzybankowym

17. Przedstaw bon skarbowy jako papier wartościowy.

Bony skarbowe są krótkoterminowym papierem wartościowym emitowanym przez rząd w celu sfinansowania potrzeb budżetu państwa. Stanowia dogodny instrument krótkoterminowego kredytu do finansowania narastającego w czasie deficytu budżetowego. Kredyt ten stanowi zazwyczaj źródło fianasowania potrzeb skarbu państwa w długim okresie. Emitowane gdy jest deficyt budżetowy, także dla spłaty długu, pokrycia ujemnego salda. Państwo nie może emitować więcej niż zostało zapisane w budżecie na dany rok. Cechy bonu skarbowego to:

1. zero ryzyka, bardzo płynne, o niskim oprocentowaniu

2. bardzo bezpieczne

3. na rynku ma najniższą stopę zwrotu (korzystne dla SP bardzo tani sposób pozyskiwania pieniędzy)

4. Służą do realizacji polityki pieniężnej

5. Są w postaci zdematerializowanej

6. Nominał jest jednakowy (10000zł na okres od 1 do 90dni lub od 1 tygodnia do 52 tygodni)

Nabywcą może być: krajowe i zagraniczne osoby fizyczne i prawne oraz nie posiadające osobowości prawnej.

18. Rynek pierwotny bonów skarbowych w Polsce.

Rynek pierwotny tworzą przetargi organizowane przez agenta emisji, czyli NBP. Przetargi odbywają się w poniedziałki organizuje NBP. Oferty przetargowe na zakup bonów skarbowych papierów wartościowych mogą być składane wyłącznie przez podmioty mające status dealera skarbowych papierów wartościowych. Są to najczęściej banki który uzyska status od Ministra Finansów, musi być umowa z MF, trzeba nabywać co najmniej 5% bonów z każdej emisji

Przed każdym przetargiem bonów minister finansów ogłasza komunikat w którym m.in. podaje:

1. przewidywaną wartość nominalną bonów o danym terminie wykupu oferowanych do sprzedaży

2. okresy, na jakie bony są emitowane

3. minimalną wartość nominalnej oferty

Koniecznym warunkiem nabywania bonów skarbowych przez uczestników przetargu jest posiadanie konta depozytowego w Rejestrze Papierów Wartościowych NBP oraz rachunku bieżącego w centrali Narodowego Banku Polskiego.

19. Wyjaśnij pojęcie dyskonta, stopy dyskontowej i stopy rentowności bonu skarbowego.

Dyskonto oznacza, że cena instrumentu finansowego kupowanego z dyskontem jest zawsze niższa od jego wartości nominalnej (cena przetargowa, tzn ile nabywcy gotowi są zapłacić w dniu jego wykupu). Dyskontem bonu skarbowego nazywamy różnicę między jego wartością nominalną, a wartością po której go nabyto. 
D = N - P 
D - dyskonto 
N - wartość nominalna 
P - wartość rynkowa 
Kwota dyskonta jest wielkością kosztu finansowego jaki poniósł emitent danego instrumentu. 
Stopę dyskonta wyraża się w procentach i jest ona ilorazem stosunków kwoty dyskonta do wartości nominalnej i liczby dni (360) przez liczbę dni od momentu zakupu bonu do dnia jego wykupu. 
d=(D/N)x(360/n)x100 
d - roczna stopa dyskonta w % 
D - dyskonto 
N - wartość nominalna 
n - liczba dni od momentu zakupu bonu do momentu jego wykupu 
Dla danej stopy dyskontowej wysokość dyskonta możemy obliczyć: 
D = N x (d/100) x (n/360) 
Stopa rentowności bony skarbowego wyrażona jest w procentach i jest ilorazem stosunków kwoty dyskonta i wartości rynkowej i liczby dni (360) przez liczbę dni od momentu zakupu bonu do dnia jego wykupu. Ta informacja jest bardzo istotna dla nabywcy. 
r = (D/P) x (360/n) x 100

20. Przedstaw bon pieniężny.

Bon pieniężny - jest to podobny instrument do bonu skarbowego. Są one ważnym instrumentem rynku pieniężnego, wykorzystywanym przez NBP także do regulacji obiegu pieniądza w gospodarce przez wpływanie na możliwości kredytowe sektora bankowego i jego płynność. NBP jest emitentem. Cena nominalna 10000 zł. Inne terminy zapadalności: 1 - 7dni; 2,4,13,26,39 - 52 tygodni. Sprzedawane na przetargu. Dealerzy rynku pieniężnego - umowa z NBP.

21. Przedstaw definicję krótkoterminowego papieru dłużnego przedsiębiorstwa i jego zalety z punktu widzenia emitenta.

Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw (commercial papers), zwane też papierami dłużnymi przedsiębiorstw bądź skryptami dłużnymi albo też papierami komercyjnymi są instrumentami rynku pieniężnego zobowiązującymi emitenta do wykupu papieru w określonym terminie według podanej na nim wartości nominalnej. 
Wykorzystanie skryptów dłużnych do pozyskania środków pieniężnych stwarza szereg korzyści zarówno ich emitentom, jak i inwestorom. Jako korzyści dla emitentów wymienia się m.in: 
a) obniżenie kosztu pozyskania kapitału w relacji do klasycznego kredytu bankowego, 

b) dostosowanie kolejnych emisji (transz kredytu) do swoich potrzeb,

c) możliwość wykupy emitowanego papieru przed terminem jego zapadalności na tynku wtórnym, 

d) prezentacja i uwiarygodnienie firmy na rynku finansowym.

22. Przedstaw procedurę emisji krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstwa.

Emisja wymaga spełnienia odpowiedniej procedury. Najważniejsze jest przekazanie informacji o emitencie - w ten sposób szacuje się ryzyko. Informacje są przekazywane w postaci dokumentu - memorandum informacyjne. Przekazywane jest tylko tym którzy chcą nabyć papier. KPD są papierami na okaziciela, teraz są często w formie zapisu elektronicznego.

Emisja zaczyna się przez złożenie wniosku u agenta. Agentem jest najczęściej biuro maklerskie banku. Udzielona jest odpowiedź pozytywna lub negatywna. Jeżeli jest pozytywna to na podstawie sprawozdań sporządzany jest dokument (memorandum). Trafia on do ograniczonej liczby inwestorów. W emisji bierze udział też bank poprzez umowę gwarancyjną (zabezpieczenie płynności). Po emisji papiery obracane są na rynku wtórnym. Rynek wtórny organizuje agent. Emisja może być przeprowadzana na dwa sposoby:

• wykup papierów wartościowych w momencie emisji przez agenta

• organizacja przetargu

23. Przedstaw emisję skryptu dłużnego przedsiębiorstwa w formie weksla własnego.

Jego treścią jest bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty sumy wekslowej przez wystawce remitentowi. Wystawca weksla własnego odpowiada w charakterze dłużnika głównego (sam przyrzeka zapłacić). Obrót nimi na rynku wtórnym jest ułatwiony , gdyż strony uczestniczące w obrocie nie wnoszą żadnej opłaty skarbowej. Od wystawienia weksla uiszcza się jedynie opłatę skarbową w wysokości jedynie 0,1% sumy wekslowej. Brak opłaty skarbowej do obrotu na rynku zwiększa ich atrakcyjność jako krótkoterminowych papierów wartościowych.

24. Przedstaw certyfikat depozytowy i jego podstawowe rodzaje.

Certyfikaty depozytowe- to papiery wartościowe emitowane przez banki komercyjne w celu pozyskania środków pieniężnych, emituje się w postaci zdematerializowanej, zazwyczaj w dużych okrągłych kwotach, mogą też być emitowane w obcej walucie.

Wyróżnia się:

1.krotkoterminowe certyfikaty o stałym oprocentowaniu, emitowane na okres od 1 miech.- 1 roku. Ich oprocentowanie od momentu emisji do dnia wykupu jest stałe ; jego wysokość najczęściej jest negocjowana między stronami emisji. Zazwyczaj są to papiery na okaziciela, co zapewnia ich łatwy zbyt na rynku wtórnym.

2.dlugoterminowe certyfikaty o stałym oprocentowaniu, emitowane na okres od 1-5 lat Wypłata odsetek następuje zwykle od 6 lub 12 miesięcy

3.dyskontowe certyfikaty depozytowe, które są emitowane po cenie niższej od ich wartości nominalnej, wartość nominalną uzyskuje w dniu zapadalności

4.certyfikaty depozytowe ze zmienną stopą procentową emitowane na okres od 3 miesięcy do 5 lat. Ich oprocentowanie jest zrelatywizowane do innej stopy rynku pieniężnego i zmienia się wraz z nią. Odsetki są naliczone z częstotliwością 3,6 lub 12 miesięcy.

25. Przedstaw ogólną charakterystykę certyfikatu depozytowego.

Certyfikaty depozytowe emituje się w postaci zdematerializowanej, zazwyczaj w dużych okrągłych kwotach, np. 10 000 dolarów, euro, złotych itp. Występuje więc głownie na rynku hurtowym Mogą być także emitowane w walutach obcych. Służą wtedy jako zabezpieczenie przed zmianą kursu walutowego w transakcjach importowanych. Ich stopa oprocentowania musi być wtedy powiązana ze stopą zmian kursu walut. Ich najczęstszy okres wykupu wynosi od 1 miesiąca do 12 miesięcy; przeciętnie 3 miesiące. Mogą być też wykorzystywane do transakcji spekulacyjnych. Powodem nabywania takich certyfikatów depozytowych jest wówczas oczekiwanie określonej zmiany kursu walutowego i chęć zrealizowania wynikającego z tej zmiany zysku.

26. Definicja rynku kapitałowego i jego główna istota.

Najczęściej mianem rynku kapitałowego zwykło się określać rynek kapitałów średnio- i długoterminowych przeznaczonych na finansowanie inwestycji. Przedmiotem transakcji na tym rynku są średnio- i długoterminowe kredyty, średnio- i długoterminowe walory oraz udziały. Podstawowym zadaniem i przedmiotem działalności rynku kapitałowego jest przetwarzanie kapitałów pieniężnych o charakterze oszczędności na kapitał trwały produkcyjny i nieprodukcyjny. Celem rynku kapitałowego jest umożliwienie pozyskiwania środków finansowych na zapewniającą dochody działalność inwestycyjną. Przez rynek kapitałowy rozumie się ogół transakcji kupna - sprzedaży, których podmiotem są instrumenty finansowe o okresie wykupu dłuższym od roku. Rynek kapitałowy jest miejscem mobilizacji wolnych funduszy w okresie średnio i długoterminowym na cele modernizacyjno - inwestycyjne przedsiębiorstwa. Na tym rynku z jednej strony, występują podmioty indywidualne oraz jednostki gospodarcze, które są zainteresowane takim ulokowaniem swoich wolnych środków na dłuższe okresy, które pozwoli otrzymać możliwie najwyższą stopę zwrotu, natomiast, z drugiej strony, występują podmioty gospodarcze poszukujące wolnego kapitału do zagospodarowania, dążące do uzyskania takiej stopy zwrotu z poczynionych inwestycji, która przewyższałaby stopę oprocentowania wkładów oszczędnościowych, co dodatkowo podnosi opłacalność inwestowania i zwiększa zapotrzebowanie na kapitał. Jedną z podstawowych cech rynku kapitałowego jest to, iż składa się on z wielu segmentów operacyjnych, z których najważniejszymi są: rynek pierwotny i rynek wtórny. Ponadto wyróżnia się rynek publiczny i niepubliczny oraz giełdowy i pozagiełdowy. Na rynku kapitałowym towarem są papiery wartościowe.

27. Cechy odróżniające rynek kapitałowy od pieniężnego.

Jedną z podstawowych cech rynku kapitałowego jest to, iż składa się on z wielu segmentów oraz występuje na nim znacznie większa liczba podmiotów niż na rynku pieniężnym. Stopień ryzyka na rynku kapitałowym jest znacznie wyższy niż na rynku pieniężnym, głównie ze względu na długie terminy zwrotu zainwestowanego kapitału. Rynek pieniężny jest powiązany z bankiem centralnym w sposób bezpośredni, co wynika z oddziaływania banku centralnego poprzez instrumenty polityki monetarnej, natomiast rynek kapitałowy tylko w sposób pośredni. Także przeciętna wartość transakcji zawieranych na rynku kapitałowym jest o wiele niższa od przeciętnej wartości transakcji dokonujących się na rynku pieniężnym. Jeszcze inną cechą odróżniającą rynek kapitałowy od rynku pieniężnego jest to, iż stopa zwrotu z zainwestowanych w walory rynku kapitałowego środków jest relatywnie wysoka, zwłaszcza w długich okresach

28. Cechy papieru wartościowego świadczące o szczególności tego dobra na rynku.

Szczególną cechą towaru występującego na rynku kapitałowym, jakim jest papier wartościowy, jest także fakt, iż nie jest to towar klasyczny tego słowa rozumieniu, a więc o określonych cechach fizycznych, jakościowych, itp. Stąd trudno ocenić jego jakość. Dlatego też na rynku kapitałowym przyjęto zasadę, iż o tym, czy dany papier wartościowy może być przedmiotem obrotu publicznego, decyduje komisja dopuszczeniowa ( w Polsce Komisja Nadzoru Finansowego), która sprawdza czy dany papier spełnia określone wymogi formalne.

Rozumnie się przez nie określone dokumenty stwierdzające istnienie pewnego prawa własności (akcje) lub stwierdzające powstanie wierzytelności (obligacje). Obrót nimi jako dobrami szczególnymi, podlega regulacjom ustawowym. Szczególność ta wynika stad, iż nabywca papierów wartościowych przez fakt ich zakupu inwestuje środki finansowe, a nie zaspokaja potrzeby w sensie nabywania rzeczy użytkowej. Poczyniona inwestycja w przekonaniu inwestora, ma przynieść określony dochód, zgodny z oczekiwana stopa wzrostu. Inwestycja ta łączy się z reguły z odłożeniem konsumpcji na okresy przyszłe i lokowaniem oszczędności na rynku kapitałowym.

29. Pojęcie i ogólna istota pierwotnego rynku kapitałowego.

Rynek Pierwotny to ta część rynku kapitałowego, gdzie dokonuje się sprzedaż papierów wartościowych nowo wyemitowanych przez uprawnione podmioty gospodarcze, chcące powiększyć swoje zasoby kapitałów, tym inwestorom, którzy angażują swoje środki finansowe w przekonaniu, iż zakup tych papierów jest korzystniejszą lokatą ich oszczędności niż inne możliwości oszczędzania, np. lokaty bankowe. Na rynku pierwotnym mamy emisję publiczną i niepubliczną. Odróżnienie publicznego rynku kapitałowego (emisji publicznej) od rynku niepublicznego (emisji niepublicznej) następuje na podstawie samej propozycji nabycia i oferty publicznej.

30. Alokacyjna funkcja rynku pierwotnego.

W obu segmentach rynku kapitałowego (pierwotnego i wtórnego) dokonuje się na nich alokacja kapitału. Najpierw podmioty posiadające wolne środki finansowe inwestują je na rynku pierwotnym w takie inwestycje rynku kapitałowego, które - według ich oceny - są w stanie zapewnić zadowalającą stopę zwrotu. Oznacza to iż pieniądze te są alokowane w takie przedsięwzięcia inwestycyjne, które są w stanie zapewnić wymagane przez inwestorów stopu zwrotu. Kapitał alokuje się w tych przedsiębiorstwach, gałęziach czy działach gospodarki, które mają wysoką wycenę rynkową. Wycenę taką mają przedsiębiorstwa, które posiadają ustabilizowaną sytuacje finansową, osiągają dobre wyniki finansowe i cieszą się dobrą opinią na rynku. Przedsiębiorstwa te mają świadomość iż realizowane przedsięwzięcia inwestycyjne muszą mieć takie stopy zwrotu, aby mogły przyciągnąć kapitał inwestorów. Alokacja kapitału poprzez rynek pierwotny dokonuje się raczej w układzie długookresowym, gdyż większość inwestorów jest świadoma tego, iż wysokość zwrotu z poczynionych inwestycji można oczekiwać dopiero w długim okresie a więc po kilku latach.

Rynek pierwotny-składnik rynku kapitałowego, gdzie remitenci sprzedają nowo wyemitowane papiery wartościowe.

Funkcja alokacyjna:

Podmioty posiadające wolne środki finansowe inwestują je na rynku pierwotnym w takie inwestycje, które ich zdaniem zapewnią zadowalającą stopę zwrotu. Wybierają inwestycje, które uważają za najbardziej rentowne z pkt-u widzenia wyceny rynkowej, czyli przedsiębiorstwa o ustabilizowanej sytuacji finansowej, osiągające dobre wyniki i cieszące się dobrą opinią rynku. Alokacja kapitału poprzez rynek pierwotny ma głównie charakter długookresowy, gdyż wysoka stopa zwrotu z inwestycji może być osiągnięta tylko w długim okresie.

31. Funkcja realokacji kapitału na rynku wtórnym.

Rynek wtórny-obrót wprowadzonymi na rynek pierwotny papierami wartościowymi między inwestorami.

Funkcja relokacji:

W wyniku dokonywanego pomiędzy inwestorami obrotu papierami wartościowymi, następuje realokacja ulokowanego już w przedsięwzięciach inwestycyjnych kapitału. Obrót ten powodowany zmianami warunków gospodarowania oraz ustawiczną wyceną rynkową dokonanych inwestycji. Kapitał przemieszcza się do tych inwestycji, które zgodnie z wycena rynkową są najbardziej rentowne. Realokacja kapitału odbywa się poprzez przeprowadzanie przez inwestorów analizy porównawczej alternatywnych inwestycji.

32. Rozumienie emisji publicznej i oferty publicznej.

Emisja publiczna - proponowanie nabycia papierów wartościowych w dowolnej formie i w dowolny sposób, skierowane do co najmniej 100 osób lub nieoznaczonego adresata. Taka propozycja nazywa się publicznym proponowaniem nabycia papierów wartościowych i może być realizowana wyłącznie w drodze oferty publicznej.

Oferta publiczna-dostarczanie na terytorium Polski, co najmniej 100 osobom lub nieoznaczonemu adresatowi, w dowolnej formie i w dowolny sposób, informacji o papierach wart. I warunkach dotyczących ich nabycia, stanowiących dostateczną podstawę do podjęcia decyzji o odpłatnym nabyciu tych papierów wart.

33. Zalety występowania spółki na rynku publicznym.

Zalety występowania spółki na rynku publicznym:

-łatwiejszy dostęp do dużych kwot kapitału

-efekt marketingowy-stałe zainteresowanie mediów spółkami publicznymi

-wzrost wiarygodności-wzrost prestiżu i renomy spółki, dzięki temu inwestorze podejmują decyzje o inwestycji, niskie ryzyko inwestycyjne

-ekspansja na rynku

-rynkowa wycena papierów wartościowych-efektywny rynek wtórny wycenia akcje spółek giełdowych.

Stanowi to podstawę do podjęcia decyzji wejścia na rynek lub wyjścia przez inwestorów

34. Wady występowania spółki na rynku publicznym.

Wady występowania spółki na rynku publicznym:

-odkrywanie się przed konkurencją

-możliwość wrogiego przyjęcia

-stosunkowo wysokie koszty(przygotowanie emisji)

35. Prospekt emisyjny - istota, potrzeba sporządzania, forma.

Prospekt emisyjny może być w formie jednolitego dokumentu lub zestawu dokumentów, w skład którego wchodzą:

-dokument rejestracyjny

-dokument ofertowy

-dokument podsumowujący

Te trzy dokumenty mogą być przedstawiane do zatwierdzenia przez KNF oddzielnie. Prospekt powinien odpowiadać wymogom przyjętym w UE, by był ważny na terenie całej UE. Musi zawierać minimalny zakres informacji. Informacje powinny być prawdziwe, rzetelne i kompletne, istotne dla oceny sytuacji gospodarczej, finansowej i majątkowej oraz perspektyw rozwoju remitenta lub podmiotu udzielającego zabezpieczenia wierzytelności wynikających z emitowanych papierów wartościowych. Prospekt powinien być podany do publicznej wiadomości w co najmniej 1 z trzech sposobów:

-przez zamieszczenie w co najmniej jednej gazecie ogólnopolskiej

-w postaci drukowanej

-w postaci elektronicznej

Jest ważny do 1miesięcy od daty udostępnienia do publicznej wiadomości.

36. Przeprowadzanie oferty publicznej na podstawie memorandum informacyjnego.

Można z tego skorzystać tylko w ściśle ustalonych przez ustawę sytuacjach

Taka sytuacja może mieć miejsce w związku z :

1. wydaniem akcji akcjonariuszom spółki przejmowanej lub spółek łączących się,

2. bezpłatnym wydaniem akcji akcjonariuszom

3. emisją papierów wartościowych przez skarb państwa lub NBP, jednakże pod warunkiem, że oferta publiczna i ich dopuszczenie do rynku regulowanego ograniczone są wyłącznie do terytorium Polski.
   Emitent posiadający siedzibę w państwie członkowskim innym niż Polska, chcący przeprowadzić ofertę publiczną lub dopuścić swojej papiery wartościowe do obrotu na rynku regulowanym w Polsce, powinien poddać je procedurze notyfikacji.

37. Procedura notyfikacji emisji.

Emitent posiadający siedzibę w państwie członkowskim innym niż Polska, chcący przeprowadzić ofertę publiczną lub dopuścić swoje papiery wartościowe do obrotu na rynku regulowanym w Polsce, powinien poddać je notyfikacji. Polega ona na tym, że Komisja Nadzoru Finansowego od właściwego organu nadzoru w państwie macierzystym emitenta powinna otrzymać:

• dokument potwierdzający zatwierdzenie prospektu emisyjnego

• kopię zatwierdzonego prospektu wraz z tłumaczeniem na język polski części podsumowującej prospektu.

38. Potrzeba istnienia wymogów ustawowych na rynku kapitałowym.

Wymogi ustawowe wprowadza się przede wszystkim po to, by chronić interesy drobnych inwestorów, stwarzając im możliwość minimalizacji ryzyka utraty środków pieniężnych. Wymogi te wynikają z dążenia ustawodawcy do maksymalnego ukrócenia praktyk gromadzenia przez emitentów kapitału bez konieczności przekazywania nabywcom papierów wartościowych niezbędnych informacji, na podstawie których mogliby oni podejmować decyzje inwestycyjne. Oznacza to, iż na podstawie odpowiednich uregulowań emitenci są zobowiązani do publikowania wiarygodnych danych finansowych, m.in. dotyczących wielkości sprzedaży, zysku, majątku produkcyjnego, przepływów finansowych, itp. a także innych informacji, np. o zmianach w składzie zarządu i rady nadzorczej, o mających znaczenie kontraktach, po to, by decyzje inwestorów mogły być podejmowane w oparciu o racjonalne przesłanki i chłodną kalkulację dotyczącą ryzyka.

39. Badanie opłacalności planowanej emisji.

Aby zbadać opłacalność planowanej emisji, potrzebne jest przede wszystkim porównanie z innymi możliwościami znalezienia źródeł finansowania (zwiększenia kapitału), np. przez kredyt bankowy czy ewentualnie połączenie z inną firmą. Analizie należy także poddać skutki zaniechania emisji, wynikające z utraty części udziału w rynku czy braku możliwości konkurowania na rynku. W takiej analizie powinno się również wykorzystać informacje o:

• możliwości uzyskania kredytu bankowego, jego wysokości i oprocentowaniu (koszcie)

• możliwej do zebrania kwocie kapitału z wyemitowanych papierów (możliwej cenie emisyjnej)

• możliwym do osiągnięcia zysku po przeprowadzeniu emisji

• koszcie emisji

Przy emisji papierów wartościowych należy brać pod uwagę wiele różnorakich kwestii i tak ją organizować, aby minimalizować zagrożenia.

40. Rola pasywna i aktywna domu maklerskiego w przeprowadzaniu emisji.

• Rola pasywna - pełniąc rolę pasywną dom maklerski lub grupa domów maklerskich jedynie pośredniczy pomiędzy emitentem walorów a ich nabywcami (inwestorami) w rozprowadzaniu emisji, udostępniając w tym celu, za odpowiednią opłata, sieć swoich placówek. Widać stąd, że instytucje te (dystrybutorzy) nie biorą na siebie żadnego ryzyka za dojście do skutku danej emisji, przez co rozumie się jej rozprowadzenie w odpowiednim terminie; np. w przypadku akcji musi to nastąpić w ciągu trzech miesięcy od momentu rozpoczęcie emisji.

• Rola aktywna - dom maklerski pełniący rolę aktywną przy rozprowadzaniu emisji, bierze na siebie także ryzyko jej alokacji w odpowiednim terminie. Staje się więc gwarantem dojścia do skutku, co oznacza iż jeżeli cała pula wyemitowanych walorów nie zostanie wykupiona przez inwestorów w ustawowym terminie, to dom maklerski zakupi resztę, którą może zostawić w swoi portfelu przez dłuższy okres lub sprzedać po wprowadzeniu do obrotu giełdowego, zarabiając lub tracąc w zależności od tego, jak ukształtuje się ich cena rynkowa w porównaniu z ceną emisyjną. W przypadku pełnienia aktywnej funkcji przy rozprowadzaniu emisji dom maklerski pobiera jednak wyższą, niż w sytuacji jedynie pośrednictwa, opłatę od emitenta.

41. Subemisja usługowa.

Polega na tym, że subemitent usługowy (którym mogą być wyłącznie: dom maklerski, bank, zagraniczna firma inwestycyjna lun konsorcjum tych podmiotów) podpisuje umowę z emitentem lub wprowadzającym, w ramach której zobowiązuje się nabyć na własny rachunek całość lub część papierów wartościowych danej emisji w celu ich dalszej odsprzedaży w pierwszej ofercie publicznej lub w obrocie pierwotnym.

42. Subemisja inwestycyjna.

Polega ona na nabyciu papierów wartościowych oferowanych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, na które inwestorzy nie złożyli zapisów w trakcie ich przyjmowania. W praktyce oznacza ona, że gdy zawiodą inwestorzy, subemitent inwestycyjny przejmuje emisję i sam decyduje,co będzie robił z przejętymi papierami. Subemitentem inwestycyjnym mogą być wyłącznie: dom maklerski, otwarty fundusz emerytalny, fundusz inwestycyjny, bank, zakład ubezpieczeń, zagraniczna instytucja finansowa mająca siedzibę w krajach należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) lub konsorcjum tych podmiotów.

43, Określanie ceny emisyjnej poprzez metodę stałej i zmiennej ceny

.Metoda stałej ceny - inwestorzy nabywają emitowane papiery wartościowe po stałej cenie, którą określa emitent, ewentualnie w porozumieniu ze swoim doradcą inwestycyjnym. Zapewnia on sobie w ten sposób uzyskanie pewnej stałej kwoty kapitału, pod warunkiem, że wszystkie akcje zostaną rozprowadzone.

Metoda zmiennej ceny - inwestorzy, którzy chcą nabyć akcje spółki -emitenta muszą przystąpić do przetargu. Cena zostaje wówczas ustalona na podstawie ofert zgłoszonych przez inwestorów. Metoda ta jest szczególnie zalecana w sytuacji stosunkowo dużej nadwyżki popytu nad podażą na rynku kapitałowym, a także gdy spółka sama ma kłopoty z określeniem poziomu ceny emisyjnej waloru.

44. Ogólna charakterystyka metody book building.

Book building - jest to metoda oparta na technice marketingowej (badaniach lub testach rynkowych), uważana za najbardziej właściwy sposób ustalania ceny emisyjnej papieru wartościowego. Podstawą tej metody jest proces tworzenia księgi popytu (potencjalnych zamówień) na emitowane akcje spółki. W tym celu powołuje się konsorcjum dystrybucyjne, będące zarazem gwarantem przyszłej emisji, które dodatkowo musi ściśle współpracować z zarządem spółki w celu wypracowania najbardziej efektywnego sposobu rozprowadzenia emisji. Metoda ta składa się z kilku faz:

• Budowanie księgi popytu

• ustalenie widełek ceny emisyjnej

• rozpoczęcie ankietowania inwestorów instytucjonalnych

• sporządzenie księgi popytu

• Określenie rekomendacji dla zarządu firmy-emitenta odnośnie do poziomu ceny emisyjnej

• ustalenie ceny emisyjnej

• zawarcie umowy gwarancyjnej

• opublikowanie ceny emisyjnej i warunków umowy gwarancyjnej

• Okres subskrypcji emisji

• rozpoczęcie przyjmowania zapisów

• zamknięcie przyjmowania zapisów

• wstępne wyniki subskrypcji emisji

• Zamknięcie subskrypcji.

Metoda book building jest to proces tworzenia księgi popytu na emitowane akcje spółki. W tym celu powołuje się konsorcjum dystrybucyjne, będące zarazem gwarantem przyszłej emisji, które dodatkowe musi ściśle współpracować z zarządem spółki w celu wypracowania najbardziej efektywnego sposobu rozprowadzenia emisji.

Metoda book building składa się z kilku faz, z których pierwsza polega na tym, iż zarząd firmy emitenta wspólnie ze swoimi doradcami oraz konsorcjum dystrybucyjnym, kierując się oceną sytuacji na rynku kapitałowym, określa dolny i górny poziom ceny emisyjnej waloru, tzw. jej ,,widełki. Faza druga rozpoczyna się od określenia, na podstawie stworzonej księgi popytu, rekomendacji dla zarządu firmy - emitenta odnośnie dla poziomu ceny emisyjnej. Następuje opublikowanie ostatecznej ceny emisyjnej i po podpisaniu umów gwarancyjnych z konsorcjum dystrybucyjnym rozpoczęcie subskrypcji.

45. Pojęcie kwitu depozytowego oraz różnica pomiędzy ADR i GDR.

Kwit depozytowy - jest dokumentem (papierem wartościowym) inkorporującym prawo własności do jednej lub wielu akcji spółki oraz prawa z nimi związane. Podstawą jego emisji jest określona liczba akcji spółki, która podlega zdeponowaniu. Kwity te są emitowane i stanowią przedmiot obrotu na zagranicznych rynkach kapitałowych. Różnica w nazwie kwitów nie jest związana z ich szczególnymi cechami, ale wynika z reguł rynku, któremu są podporządkowane:

• ADR (American Depositary Receipts) regułom rynku amerykańskiego;

• GDR (Global Depositary Receipts) regułom rynków innych krajów.

46. Niesponsorowana emisja kwitów depozytowych.

Odbywa się bez udziału emitenta akcji, na podstawie których emitowane są następnie kwity depozytowe. Jej mechanizm polega na tym, że inwestor zagraniczny, np. bank inwestycyjny lub inna instytucja finasowa, kupuje określony pakiet akcji danej spółki na rynku lokalnym. Akcje te są następnie składane w banku depozytowym, który na tej podstawie emituje kwity depozytowe, z których każdy odzwierciedla prawo do jednej lub kilku zdeponowanych akcji emitującej je spółki. Kwit ten staje się prawomocnym papierem wartościowym na rynku innego kraju, np. ADR na rynku amerykańskim, gdzie może być sprzedawany jak każdy inny papier wartościowy tam występujący.

47. Sponsorowana emisja kwitów depozytowych.

Większą popularnością cieszą się emisje sponsorowane. Odbywają się one na podstawie formalnej umowy, którą spółka-emitent zawiera z bankiem depozytowym, którym na ogół jest znany bank działający w kraju, w którym kwity depozytowe mają być emitowane.
Z inicjatywą emisji sponsorowanej wychodzi zazwyczaj spółka emitująca akcje, która wspólnie z bankiem depozytowym ustala sposób przeprowadzania emisji oraz jej strukturę. Do tego dochodzi jeszcze z reguły bank inwestycyjny organizujący emisję i rozprowadzanie kwitów depozytowych. Emisja kwitów depozytowych może być przeprowadzona w oparciu o już istniejące akcje spółki lub akcje nowych emisji. Istnienie emisji niesponsorowanej nie zamyka spółce drogi do emisji sponsorowanej, również emisja niesponsorowaną może być przekształcona na emisję sponsorowaną.

48. Rola banku depozytowego i powierniczego w emisji kwitów depozytowych.

W programie emisji kwitów depozytowych, oprócz emitenta akcji i inwestorów nabywających kwity, uczestniczy także bank depozytowy i bank powierniczy.
Do zadań pierwszego z nich należy nie tylko emisja i umarzanie kwitów depozytowych, lecz także pełnienie funkcji agenta spółki na rynku zagranicznym w zakresie przenoszenia i rejestrowania zmiany prawa własności kwitów, obsługi i wspierania kontaktów emitenta z posiadaczami kwitów przez przekazywanie informacji o nim, raportów etc., przekazywania dywidendy na konto nabywców kwitów oraz reprezentowania ich inwestorów na walnym zgromadzeniu spółki. Osoba posiadająca kwit depozytowy może scedować na bank depozytowy sposób głosowania zdeponowanymi akcjami na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, jak również może zażądać umorzenia kwitu, prosząc bank depozytowy o wypłatę pieniędzy za ich sprzedaż. Źródłem dochodu banku są prowizje pobierane przy wystawianiu i umarzaniu kwitów.

Z kolei bank powierniczy, którym może być krajowa filia banku depozytowego w kraju emitenta lub wybrany bank krajowy, pełni wobec banku depozytowego właściwą usługę deponowania akcji emitenta. Otwiera on i prowadzi rachunek, na którym przechowywane są akcje będące podstawą wystawienia kwitów depozytowych.
A zatem odpowiednia ich ilość musi zostać wyłączona z obiegu. Pomiędzy bankiem depozytowym a powierniczym zawiera się umowę powierniczą. Bank- powiernik pobiera od emitenta dywidendę w przypadku jej wypłacania i przelewania ją na konto banku depozytowego, jak również może przyjąć na siebie scedowanie prawa reprezentowania posiadaczy kwitów depozytowych na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki. Wśród polskich banków pełniących usługę powiernictwa w emisji kwitów depozytowych rolę tę pełni najczęściej: Bank Handlowy oraz Bank Pekao SA.

49. Poziomy emisji ADR.

Korzyścią emisji ADR poziomu pierwszego jest możliwość zwolnienia spółki z obowiązków informacyjnych. Ich emisję należy jedynie zarejestrować w komisji dopuszczeniowej, czego konsekwencją jest brak możliwości prowadzenia określonych działań marketingowych na rynku amerykańskim, by nie uznano ich za ofertę publicznej sprzedaży. Ten sposób emisji zwalnia także spółkę z obowiązku dostosowania rachunkowości do standardów amerykańskich (Generalny Accepted Accouting Princi ples - GAAP). Nabywcami kwitów depozytowych poziomu pierwszego mogą być inwestorzy Amerykańscy oraz podmioty z innych państw.
Emisja tych papierów wskazuje, iż nie są one źródłem pozyskiwania nowych środków kapitałowych przez emitenta. Spółka może odnieść inne korzyści, do których zalicza się m.in.:

a) wzrost zainteresowania akcjami spółki na giełdowym rynku w kraj spółki-emitenta wskutek wykupu ich przez bank depozytowy,

b) wejście na rynek kapitałowy Stanów Zjednoczonych zwiększy uznanie dla spółki na rodzimym rynku giełdowym i może pozytywnie wpłynąć na notowania akcji,

c) przejście fazy wstępnej do uruchomienia następnych stopni emisji kwitów depozytowych

Emisja ADR poziomu drugiego jest już bardziej skomplikowana, bowiem są one przedmiotem obrotu publicznego na jednej z giełd amerykańskich lub w elektronicznym systemie notowań NASDAO (National Association of Securities Dealers Automated Quotations). Spółka emitująca ma obowiązek zarejestrowania emisji w amerykańskiej komisji dopuszczeniowej i musi podporząd­kować się jej wymogom informacyjnym. Musi także dostosować swoją księgowość do standardów amerykańskich (GAAP). Podstawą emisji kwitów depozytowych poziomu drugiego są wcześniej wyemitowane akcje, co oznacza, ż' spółka również nie pozyskuje dodatkowego kapitału. Wzrasta jedynie prestiż tej spółki wśród inwestorów, a więc traktuje ona tę emisję jako wstępny etap rzeczywistego gromadzenia środków na rynku amerykańskim. I

Trzeci (najwyższy) poziom emisji kwitów depozytowych umożliwia wprowadzenie ich do obrotu publicznego i handel nimi na giełdach amerykańskich;.; Wymaga on uzyskania zgody tamtejszej komisji dopuszczeniowej, spełnienia jej wymogów informacyjnych oraz dostosowania wszelkiej sprawozdawczości i księgowości do standardów amerykańskich. Jest on realizowany na podstawie nowej emisji akcji spółki, czyli stanowi źródło pozyskiwania kapitału na rynku amerykańskim.

Poza wyżej wymienionymi możliwościami emisji ADR istnieje jeszcze jedna ich odmiana, pod nazwą RADR (Restricted ADR). Są one oferowane w ramach oferty niepublicznej, kierowanej do określonej grupy inwestorów, którymi mogą być podmioty chcące nabyć takie papiery wartościowe. Mogą nimi być jedyni^ tzw. kwalifikowani inwestorzy instytucjonalni, do których zalicza się tych, którzy posiadają portfel papierów wartościowych wartości co najmniej 100 mln dol. składają oni zazwyczaj zamówienia do księgi popytu.

50. Pojęcie i ogólna istota wtórnego rynku kapitałowego.

Rynek wtórny (secondary market) można określić jako rynek transakcji w których nie bierze udziału emitent. Obrót walorami odbywa się między samymi inwestorami, z czego wynika, że emitent nie jest zasilany w kapitał. Nie może on bowiem, w myśl odpowiednich przepisów, odkupywać od inwestorów swoich akcji ( po za pewnymi przypadkami wynikającymi z umarzania akcji ). Na tym rynku poprzez obrót papierami wartościowymi proponuje się sprzedaż praw z wyemitowanych wcześniej walorów niż sprzedaż takich praw przez podmioty niebędące ich emitentem. Porównując go z rynkiem pierwotnym można powiedzieć, iż na rynku wtórnym występują te same podmioty, ale bez emitenta. Poprzez giełdę działa także underwriter, który stara się sprzedać nierozprowadzone na rynku pierwotnym walory, których emisję wykupił od emitenta. Główną cechą występowania na rynku wtórnym jest czekanie na uzyskanie większych korzyści w stosunku do tych, które przynoszą np. lokaty bankowe.

Trzy funkcje rynku wtórnego:

- mobilizacja kapitału + realokacja

- transformacja kapitału

- ocena kapitału

51. Funkcja transformacji kapitału na rynku wtórnym.

Transformacja kapitału jest domeną giełdy papierów wartościowych.
Oznacza możliwość natychmiastowej zamiany formy ulokowanego kapitału. Możliwość ta powinna dotyczyć transformacji wierzytelności finansowej na pieniądz lub wymiany jednych walorów na inne, bardziej korzystne z punktu widzenia podmiotu posiadającego oszczędności.

Jest to przekształcanie niewykorzystanych środków finansowych (np. oszczędności gospodarstw domowych) w lokaty przynoszące dochód oraz finansujące rozwój gospodarki. Kapitał w zależności od sytuacji na rynku finansowym, może przybierać różne formy

52. Funkcja mobilizacji i oceny kapitału na rynku wtórnym.

Funkcja mobilizacyjna

Rynek wtórny mobilizuje kapitał, gdyż umożliwia jego przepływ od podmiotów posiadających go w nadmiarze (wolne środki pieniężne) do podmiotów zgłaszających na niego zapotrzebowanie. Chodzi przede wszystkim o umożliwienie emitentom zasilania w środki kapitałowe poprzez pojawienie się nowych emisji akcji lub obligacji. To z kolei zależy od wysokości cen papierów wartościowych i organizacji rynku wtórnego. Inwestorzy są bowiem z reguły bardziej skłonni do zakupu papierów wartościowych, jeżeli ich inwestycja nie łączy się z ryzykiem długoterminowego zamrożenia środków, czy istnieje możliwość ich łatwej sprzedaży w momencie, gdy sobie tego będą życzyć. Ponadto wzrost cen na giełdzie będzie przyciągać nowe kapitały, które zaczną nakręcać koniunkturę. Rynek wtórny dostarcza również wielu istotnych informacji, które można wykorzystać do oceny powodzenia planowanej emisji i określenia jej warunków.

Funkcja oceny kapitału

Rynek wtórny pozwala na dokonanie wyceny wartości firmy i oceny kapitału. Wycena firmy dokonuje się na giełdzie; jej wartość wynika z iloczynu ceny giełdowej akcji i ilości wyemitowanych akcji. Natomiast ocena kapitału odnosi się głównie do spółek emitujących papiery wartościowe będące w obrocie pozagiełdowym. Spółki te ustalając cenę emisyjną swojego waloru orientują się na ceny walorów notowanych na giełdzie. Są one dla tych spółek swego rodzaju punktem odniesienia. Ceny w obrocie pozagiełdowym w dużym stopniu oscylują wokół cen giełdowych. Pozwala to spółce emitującej walory zorientować się, jak dużo kapitału może ona zebrać.

53. Przejrzystość i płynność rynku wtórnego.

Przejrzystość rynku jest postrzegana jako łatwość dostępu niezbędnych inwestorowi informacji o występujących na rynku walorach oraz o ich emitentach. Większa przejrzystość rynku wpływa pozytywnie na powiększenie się jego obrotów oraz oddziałuje mobilizująco na kapitał. Stąd też konieczność utrzymania określonego stopnia przejrzystości rynku wtórnego, co powoduje wprowadzanie formalnych uregulowań w zakresie dopuszczania i notowania papierów wartościowych, czego podstawą są odpowiednie wymogi w zakresie przekazywania potrzebnych informacji o działalności emitentów.

Płynność rynku jest rozumiana jako stopień koncentracji wtórnej podaży i wtórnego popytu na określony papier wartościowy.

Rynek, na którym dokonała się znaczna koncentracja obrotów, określa się mianem stałego, taniego i bezkolizyjnego.

Rynek jest stały wtedy gdy, występuje na nim duża liczba zleceń sprzedaży i zakupu. Kontrahenci mogą bowiem wówczas liczyć, iż w każdej chwili zrealizują zamierzone transakcje.

Przy dużej ilości transakcji giełdowych ich koszt staje się niski, co powoduje, że taki rynek nazywa się tanim.

Rynek bezkolizyjny rozumiany jest jako ten, na którym transformacja kapitału odbywa się zgodnie z określonymi przepisami lub zwyczajami i poprzez odpowiednią organizację rynku

54. Pojęcie rynku regulowanego i zorganizowanego papierów wartościowych w Polsce.

W Polsce przez rynek regulowany rozumie się stały system obrotu papierami wartościowymi dopuszczonymi do tego obrotu, zorganizowany w taki sposób, że przy kojarzeniu ofert nabycia i sprzedaży tych papierów zapewniony jest powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie zachowane są jednakowe warunki nabywania i zbywania tych papierów. Rynek ten podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Warunki, jakie musi spełniać rynek regulowany, określa w swoim rozporządzeniu minister właściwy do spraw instytucji finansowych. Obliguje ono spółkę prowadzącą rynek regulowany do zapewnienia warunków między innymi do prowadzenia sprawnego i bezpiecznego obrotu na tym rynku, w tym w zakresie przebiegu zawieranych transakcji i rozliczeń.

Ponadto wtórny obrót papierami wartościowymi może być również prowadzony poprzez alternatywny system obrotu, którego organizatorem może być firma inwestycyjna lub spółka prowadząca rynek regulowany.

Rynek regu­lowany oraz alternatywny system obrotu określany jest mianem rynku zorganizowanego. Przez alternatywny system obrotu rozumie się wielostronny system obrotu dokonywanego poza rynkiem regulowanym, którego przedmiotem są papiery wartościowe. Podstawowym warunkiem jego prowadzenia jest zapewnienie koncentracji podaży i popytu umożliwiających zawieranie transakcji pomiędzy uczestnikami tego systemu.

Alternatywny system obrotu jest przede wszystkim szansą na pozyskanie kapitału na rozwój przez średnie i małe przedsiębiorstwa, których nie stać na poniesienie kosztów wejścia na rynek giełdowy. System ten tworzy ogniwo pośrednie pomiędzy rynkiem prywatnym (nieregulowanym) a rynkiem regulowanym (giełdowym). Może on być też wykorzystywany przez fundusze private equity w celu wprowadzania tam swoich spółek portfelowych. Regulacje dotyczące funkcjonowania alternatywnego systemu obrotu są tworzone przez instytucję organizującą go, ale muszą być przedstawione Komisji Nadzoru Finansowego do zatwierdzenia.

55. Ogólna charakterystyka regulowanego rynku pozagiełdowego w Polsce.

Polski rynek regulowany papierów wartościowych dzieli się na rynek giełdowym i rynek pozagiełdowy. Różnią się one stosowanymi wymogami informacyjnymi i zasadami dopuszczania do obrotu notowanych na nich walorów, natomiast podmioty je prowadzące są zobowiązane do zapewnienia:

a) odpowiedniej koncentracji podaży i popytu na walory będące przedmiotem obrotu na danym rynku w celu kształtowania się powszechnego kursu b) bezpiecznego i sprawnego przebiegu transakcji,

c) upowszechniania jednolitych informacji o kursach i wielkości obrotu papierami wartościowymi będącymi przedmiotem obrotu na danym rynku.

Rozliczanie zawartych transakcji na rynku regulowanym oraz w alternatywnym systemie obrotu w zakresie zdematerializowanych papierów wartościowych dokonywane jest za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.

Z kolei regulowany rynek pozagiełdowy w Polsce może być prowadzony wyłącznie przez spółkę akcyjną, której jedynym przedmiotem działalności jest prowadzenie rynku pozagiełdowego lub innej działalności w zakresie organizo­wania obrotu instrumentami finansowymi (np. alternatywny system obrotu). Ponadto spółka taka może organizować rynki wyodrębnione pod względem rodzaju papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych oraz rodzaju ich emitentów. Kapitał zakładowy spółki prowadzącej regulowany rynek pozagiełdowy nie powinien być mniejszy od 7,5 mln zł, a jej akcje mogą być, wyłącznie imienne. Spółka prowadząca regulowany rynek pozagiełdowy powinna uzyskać pozwolenie Komisji Nadzoru Finansowego. Komisja zatwierdza także statut spółki prowadzącej rynek pozagiełdowy oraz regulamin dokonywanego na nim obrotu.

56. Rola i zadania Komisji Nadzoru Finansowego.

Komisja Nadzory Finansowego w Polsce jest Komisją do spraw dopuszczeń, pełni nadzór nad rynkiem kapitałowym. Funkcjonuje jako centralny organ administracji rządowej, nad którą nadzór sprawuje Prezes Rady Ministrów.

Do zadań Komisji należy:

• Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu i rozwojowi rynku finansowego - chodzi w szczególności o zapewnienie bezpieczeństwa obrotu, przestrzeganie reguł uczciwego obrotu i ochronę inwestorów,

• Zatwierdzenie prospektu emisyjnego oraz prowadzenie ewidencji papierów wartościowych będących przedmiotem oferty publicznej i dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzonych do alternatywnego systemu obrotu,

• Sprawowanie nadzoru nad działalnością podmiotów nadzorowanych oraz nad wykonywaniem przez te podmioty obowiązków związanych z ich uczestnictwem w obrocie na rynku finansowym - chodzi głownie o wypełnianie obowiązków informacyjnych,

• Przygotowanie projektów aktów prawnych związanych z nadzorem i funkcjonowaniem rynku finansowego,

• Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego

Komisja wydaje także zezwolenie podmiotom gospodarczym na prowadzenie działalności maklerskiej oraz dokonuje wpisu na listę maklerów papierów wartościowych lub doradców inwestycyjnych osób, które w odpowiednim postępowaniu kwalifikacyjnym uzyskały wynik pozytywny. Wpis na listę oznacza przyznanie uprawnień do wykonywania zawodu maklera

57. Rola i zadania Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.

KDPW od listopada 1994r. jest instytucją wydzieloną z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, zorganizowany w formie spółki akcyjnej, a jego akcjonariuszami mogą być wyłącznie spółki prowadzące giełdę lub rynek pozagiełdowy, domy maklerskie, skarb państwa, NBP oraz banki. Nie może on mieć celu zarobkowego, a jego akcje są tylko imienne. DO głównych zadań tego organu należy m. in.:

• Rejestrowanie zdematerializowanych papierów wartościowych oraz innych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, które zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzone do alternatywnego systemu obrotu,

• Nadzorowanie zgodności wielkości emisji z liczbą papierów wartościowych, zarejestrowanych w depozycie papierów wartościowych, znajdujących się w obrocie,

• Obsługa realizacji zobowiązań emitentów wobec uprawnionych z papierów wartościowych - wypłata dywidendy na rachunki inwestorów,

• Rozliczanie transakcji zawieranych na rynku regulowanym oraz w alternatywnym systemie obrotu w zakresie zdematerializowanych papierów wartościowych,

• Zapewnienie prawidłowego funkcjonowania obowiązkowego systemu rekompensat.

KDPW jes także odpowiedzialny za utworzenie obowiązkowego systemu rekompensat w celu gromadzenia środków, przez odpowiednie opłaty wnoszone obligatoryjnie przez domy maklerskie, na zrekompensowanie inwestorom w środkach pieniężnych wartości utraconych papierów wartościowych i praw majątkowych z tytułu świadczonych na ich rzecz usług w przypadku ogłoszenia upadłości domu maklerskiego ze względu na to, iż jego majątek nie wystarczy nawet na opłacenie kosztów postępowania sądowego.

58, Warunki dopuszczania instrumentów finansowych do obrotu na GPW w Warszawie.

Przedmiotem obrotu na warszawskiej GPW mogą być wyłącznie papiery wartościowe oraz instrumenty finansowe dopuszczone do obrotu na giełdzie, o czym decyduje zarząd giełdy na pisemny wniosek emitenta. Dopuszczenie to wymaga uchwały zarządu giełdy. Przypadku odmowy dopuszczenia emitentowi przysługuje możliwość odwołania do rady giełdy. Rada giełdy, składającą się z 12 członków, jest organem władzy spółki akcyjnej GPW w Warszawie, sprawującym stały nadzór nad jej działalnością. Rozpoznając wniosek o dopuszczenie instrumentów finansowych do obrotu giełdowego zarząd giełdy bierze pod uwagę:

• Sytuację finansową emitenta i perspektywy rozwoju, zwłaszcza w kontekście możliwości realizacji zamierzeń inwestycyjnych z uwzględnieniem źródeł ich finansowania, a następnie rentowność, płynność i zdolność do obsługi długu oraz inne czynniki mające wpływ na wyniki finansowe,

• Doświadczenie oraz kwalifikacje członków organów zarządzających i nadzorujących emitenta,

• Interes i bezpieczeństwo wspólników.

Instrumenty finansowe mogą być dopuszczone do obrotu giełdowego o ile:

• Został sporządzony odpowiedni dokument informacyjny, zatwierdzony przez właściwy organ nadzoru (chodzi o prospekt emisyjny lub memorandum), chyba że sporządzenie lub zatwierdzenie takiego dokumentu nie jest wymagane,

• Mają one nieograniczoną zbywalność,

• W stosunku do ich emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne.

Dodatkowo do obrotu giełdowego mogą być dopuszczone instrumenty finansowe, których obrót odbywa się wyłącznie pomiędzy inwestorami kwalifikowanymi. W przypadku dopuszczenia do obrotu giełdowego instrumentów finansowych innych niż akcje zarząd giełdy może określić szczegółowe warunki ich wprowadzenia do obrotu. Z kolei instrumenty finansowe emitowane przez skarbu państwa i NBP są dopuszczane na mocy definicji z chwilą złożenia przez ich emitenta wniosku o dopuszczenie i wprowadzenie do obrotu giełdowego.

59, Wprowadzanie papierów wartościowych na podstawowy rynek giełdowy w Warszawie.

Rynek na warszawskiej GPW dzieli się na dwa segmenty, którymi są: podstawowy rynek giełdowy i równoległy rynek giełdowy. Rynek podstawowy ma bardzo rygorystyczne warunki dopuszczania papierów wartościowych, natomiast rynek równoległy - łagodniejsze.

Na rynku giełdowym podstawowym odbywa się zasadnicza część obrotu na warszawskiej giełdzie. Występują na nim akcje spółek dużych, o ustabilizowanej sytuacji finansowej i ugruntowanej pozycji na rynku.

Wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu na podstawowym rynku giełdowym dokonuje zarząd giełdy. Odbywać się ono może w trybie zwykłym lub w trybie publicznej sprzedaży. Wprowadzenie w trybie zwykłym odbywa się na wniosek emitenta, który w szczególności powinien podać nadany przez KDPW kod papieru wartościowego. W przypadku akcji powinien także wskazać czy ubiega się o obrót w segmencie Plus. Wprowadzenie papierów wartościowych w trybie zwykłym dotyczy tych papierów, które zostały objęte przed wprowadzeniem ich na rynek giełdowy. Z kolei wprowadzanie papierów wartościowych w trybie publicznej sprzedaży oznacza ich obejmowanie w czasie pierwszej sesji na rynku giełdowym. Odbywa się ono poprzez złożenie oferty sprzedaży przez członka giełdy, która powinna zawierać w szczególności:

• Rodzaj, liczbę i wartość nominalną papierów wartościowych,

• Warunki przyjmowania i realizacji zleceń,

• Cenę sprzedaży lub sposób jej określania

Warunkiem jest także, aby oferta publicznej sprzedaży objęła co najmniej 10% papierów wartościowych objętych wnioskiem albo jej wartość przekroczyła 4mln zł.

60, Rola i zadania animatora rynku i animatora emitenta na GPW w Warszawie.

Zadania członków specjalistów GPW wypełniają animatorzy, którzy dzielą się na dwie grupy: animatorów rynku i animatorów emitenta. Głównym zadaniem animatora jest wspomaganie płynności handlu określonym papierem wartościowym, czyli pełnienie roli „market makera”. Animatorem giełdowym może zostać członek giełdy lub inna instytucja finansowa niebędąca członkiem giełdy. W zawieranej umowie giełda określa zasady wspomagania płynności danego papieru wartościowego, wśród których może być m.in. minimalna wielkość lub wartość ofert kupna i sprzedaży, do zgłaszania których animator rynku jest zobowiązany, maksymalna różnica (spread) między najlepszymi cenami określonymi w tych ofertach. W umie tej określony jest także minimalny czas ważności zlecenia. Ponadto w zawieranej umowie znajduje się zobowiązanie animatora, aby w fazie interwencji na rynku zleceń rozbieżnych modyfikować wcześniej złożone własne zlecenia w celi doprowadzenia do ustalenia kursu jednolitego. Animator rynku nie może składać zleceń mających na celu zawarcie transakcji, w której występowałby on jednocześnie jako sprzedający i kupujący. O fakcie zawarcia umowy z animatorem rynku giełda powiadamia uczestników obrotu giełdowego oraz emitenta danego papieru wartościowego.

Animator emitenta ma zadania podobne do animatora rynku. Może nim być członek giełdy lub inna instytucja finansowa, która zawrze odpowiednią umowę z emitentem danego papieru wartościowego, zobowiązując się do wspomagania płynności jego obrotu na giełdzie, z tym że instytucja finansowa może składać oferty jedynie za pośrednictwem członka giełdy.

61, Klasyfikacja zleceń na GPW w Warszawie.

Występujące na GPW w Warszawie zlecenia można podzielić na kilka rodzajów.

1. Limit ceny. Ze względu na to kryterium wyróżnia się zlecenia z limitem ceny i zlecenia bez limitu ceny, wśród których wyróżnia się zlecenia:

1. „po cenie rynkowej” (PCR)

2. „po cenie rynkowej na otwarcie” (PCRO)

3. „po każdej cenie” (PKC)

2. Dodatkowy warunek wykonania. Uwzględniając to kryterium możemy wyróżnić zlecenie z:

1. „minimalną wielkością (wolumenem) wykonania” (Wmin)

2. „wielkością (wolumenem) ujawnianą” (WUJ)

3. „limitem aktywacji” (LimAkt)

3. Termin ważności zlecenia. Uwzględniając to kryterium możemy wyróżnić następujące zlecenia:

1. „ważne do końca sesji giełdowej” (DZIEŃ) - zlecenie to jest ważne do końca sesji w bieżącym dniu, a jeśli nie zostało zrealizowane, to po zakończeniu sesji zostaje usunięte z arkusza zleceń

2. „ważne domyślnie” (DOM) - zlecenie to (lub jego niezrealizowana część) ważne jest bezterminowo

3. „ważne do pierwszego wykonania” (WiN) - zlecenie to musi być wykonane natychmiast po wprowadzeniu do arkusza zleceń lub po fazie otwarcia, a jego niezrealizowana część jest anulowana

4. „wykonaj lub anuluj” (WuA) - zlecenie to musi być wykonane w całości natychmiast po wprowadzeniu do arkusza zleceń (ważne jest do momentu zawarcia pierwszej transakcji), a gdy nie może być zrealizowane w całości, jest anulowane

5. „ważne do określonej daty” - zlecenie to ma określony termin ważności

Zlecenia z limitem ceny : WiN, WuA

Zlecenia bez limitu ceny: PCR, PCRO, PKC

62, Pojęcie indeksu giełdowego i ich podstawowe rodzaje.

W celu zobrazowania sytuacji na giełdzie oraz porównania z sytuacją na innych giełdach, każda giełda oblicza i podaje do publicznej wiadomości pewne syntetyczne mierniki, które wyrażają łączną zmianę kursów notowanych na niej walorów w czasie sesji giełdowej. Miernik taki nosi nazwę indeksu giełdy lub wskaźnika giełdy czy rynku. Obrazuje on zarazem rentowność inwestowania w określony portfel rynkowy, którego struktura w tym przypadku odpowiada strukturze portfela, na podstawie którego oblicza się dany indeks giełdowy. Z tego względu jest on traktowany jako swoisty instrument finansowy, na który są zawierane określone kontrakty.

Funkcje:

• informacyjna (o systemach giełdy)

• rola w tzw. benchmarkach, czyli portfelach wzorcowych. Oznacza to, że osoby odpowiedzialne za decyzje inwestycyjne w instrumentach finansowych starają się, by rentowność poczynionych inwestycji była większa od rentowności portfela wzorcowego.

Podział indeksów:

1. indeksy dochodowe (zalicza się do nich te, przy obliczaniu których bierze się pod uwagę zmiany cen wszystkich spółek notowanych na danym rynku giełdowym oraz uwzględniające dywidendę i prawa poboru przypisane akcjom), np. WIG, WIRR

2. indeksy cenowe (to taki, przy obliczaniu którego wykorzystuje się jedynie zmiany cen walorów wchodzących w jego skład. Przy jego obliczaniu nie trzeba brać pod uwagę wszystkich walorów notowanych na danym rynku giełdowym, lecz jedynie ich określoną liczbę.),np. WIG20, MIDWIG

Indeksy polskiej giełdy:

• Warszawski Indeks Giełdowy (WIG)

• Warszawski Indeks Giełdowy (WIG20)

• Warszawski Indeks Giełdowy Średnich Spółek (MIDWIG)

• Warszawski Indeks Rynku Równoległego (WIRR)

• Warszawski Indeks Narodowych Funduszy Inwestycyjnych (NIF)

63, Pojęcie akcji oraz jej ceny nominalnej, emisyjnej i rynkowej oraz relacje między nimi.

Akcja-(stock, share) jest papierem wartościowym (dokumentem) oznaczającym prawo jej posiadacza do współwłasności firmy, która ją wyemitowała, czyli spółki akcyjnej. Dlatego akcję zalicza się do grupy papierów udziałowych — stwierdza ona udział w spółce akcyjnej. Z kolei z punktu widzenia przynoszonego posiadaczowi akcji dochodu kwalifikuje się ją w grupie papierów o zmiennym dochodzie, Osoba (podmiot) nabywająca(y) akcje danej spółki staje się jej akcjonariuszem, czyli współwłaścicielem jej majątku, co oznacza, że z tego tytułu ma określone prawo do uczestniczenia w podziale wypracowanego przez spółkę zysku oraz majątku w przypadku jej likwidacji. Każda nabyta akcja jest dowodem współwłasności jednakowej (równej) części majątku spółki. Kapitał wniesiony przez wszystkich akcjonariuszy z tytułu nabycia wyemitowanych przez spółkę akcji nazywa się kapitałem zakładowym; jest on równy iloczynowi ilości nabytych akcji i wartości nominalnej akcji. Tak więc posiadacz 5% pakietu akcji danej spółki ma prawo do współwłasności 5% jej aktywów netto, czyli majątku własnego będącego równowartością różnicy między aktywami ogółem a zadłużeniem (kapitałem obcym).

Każda akcja musi mieć określoną wartość (cenę) nominalną, wyrażoną w jednostkach pieniężnych .Przez wartość nominalną akcji, która ma jedynie znaczenie księgowe, rozumie się równą (jednakową) w stosunku do innych część kapitału zakładowego spółki. Jest ona ustalana przez akcjonariuszy-założycieli spółki w przypadku jej powoływania do życia (zakładania od podstaw) lub też wynika z podzielenia wartości majątku spółki przez ustaloną liczbę emitowanych akcji w sytuacji zamiany jej formy organizacyjnej na spółkę akcyjną. Emitowane akcje spółki powinny mieć tę samą wartość nominalną. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych obowiązującym W Polsce, wartość nominalna jednej akcji nie może być niższa od 1 grosza.

Każda akcja oprócz wartości nominalnej ma cenę emisyjną (cena jej sprzedaży akcjonariuszom na rynku pierwotnym) oraz cenę rynkową (wartość rzeczywistą), która może się zmieniać zgodnie z prawem popytu i podaży. Wynika stąd, że ostatnia wielkość może się dowolnie różnić od ceny nominalnej akcji (może być większa lub mniejsza). Z kolei cena emisyjna akcji musi być równa lub wyższa od jej wartości nominalnej; różnica ze sprzedaży akcji po cenie emisyjnej wyższej od wartości nominalnej zasila kapitał zapasowy spółki.

64, Akcja imienna i na okaziciela.

Akcje można podzielić na wiele rodzajów ze względu na różne kryteria. Generalnie jednak, biorąc pod uwagę sposób przenoszenia własności, możemy wyróżnić akcje imienne i na okaziciela. Pierwsze (akcje imienne) tym różnią się od drugich, iż w treści zawierają także nazwisko właściciela (nabywcy). Musi ono być również wpisane do księgi akcyjnej prowadzonej przez zarząd spółki. Księga ta może mieć formę zapisu elektronicznego. Z posiadaniem akcji imiennych łączą się pewne ograniczenia związane ze zbywalnością. Na ogół ich zbycie wymaga oświadczenia woli posiadacza, zgłoszenia nowego właściciela do zarządu w celu wpisania go do księgi akcyjnej i zgody organów spółki. Toteż akcje imienne przed wprowadzeniem do obrotu giełdowego powinny być zamienione na akcje na okaziciela. Akcje imienne mogą być opłacone w części (minimum 25%) przed ich objęciem; następne wpłaty muszą być zgodne z terminarzem określonym w statucie. Jeżeli akcje imienne nie zostały opłacone w całości, to dywidendę spółka wypłaca proporcjonalnie do dokonanej wpłaty.

Natomiast akcje na okaziciela muszą być opłacone w całości przed pobraniem.

Zdecydowana większość występujących w obrocie akcji to akcje na okaziciela. Ich zbywanie (przenoszenie praw współwłasności) odbywa się poprzez wręczenie dokumentu, jeżeli akcja występuje w formie materialnej, lub przez odpowiednie przeksięgowania na rachunkach inwestycyjnych posiadacza i nabywcy, jeżeli występuje w formie zdematerializowanej. W Polsce przedmiotem obrotu giełdowego są tylko akcje na okaziciela.

65, Formy występowania akcji.

Akcje mogą występować w formie materialnej (fizyczny dokument) lub zdematerializowanej.

Pierwsza forma (forma materialna )oznacza, że dokument akcji powinien być sporządzony na piśmie i zawierać m.in. następujące informacje: pełną nazwę emitenta, wartość nominalną akcji, serię i numer, siedzibę spółki, czy jest to akcja imienna, czy na okaziciela, a także podpisy przedstawicieli zarządu, datę emisji i zarejestrowania spółki, uprawnienia szczególne z akcji, ograniczenia co do rozporządzania akcją i wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych. Do dokumentu akcji może być dołączony kupon dywidendowy, odcinany przy pobieraniu dywidendy. Akcjonariusze spółek publicznych mogą otrzymywać imienne świadectwa depozytowe, wystawiane przez podmioty prowadzące rachunki papierów wartościowych (rachunki inwestycyjne).

Akcja w wymiarze zdematerializowanym to dokument w postaci zapisu elektronicznego w pamięci komputera. Obecnie zdecydowana większość istniejących na rynkach kapitałowych akcji ma formę zdematerializowaną. Jest to jeden z wymogów występowania ich w ofercie publicznej, a przede wszystkim w obrocie giełdowym. Ich zbiorowy odcinek powinien być przekazany przez emitenta do Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, który prowadzi centralny rejestr akcji i obrotu nimi.

66, Prawa wynikające z akcji zwykłych - ogólna charakterystyka.

Są nimi prawa korporacyjne i prawa majątkowe.

Do pierwszej grupy należy:

1. Prawo do uczestnictwa w spółce akcyjnej, które oznacza, że akcjonariusz nie może być z niej usunięty.

2. Prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i współdecydowania o sprawach będących przedmiotem jego obrad. Każdy akcjonariusz może uczestniczyć w zwoływanym na ogół raz w roku przez zarząd spółki walnym zgromadzeniu, na którym przedstawia się jej wyniki finansowe (ekonomiczne), poddając je ocenie akcjonariuszy, i dyskutuje kwestie mające istotne znaczenie dla rozwoju spółki.

3. Bierne prawo wyborcze do organów spółki, które oznacza, że akcjonariusz może zostać wybrany do zarządu lub rady nadzorczej spółki, której akcje posiada. Akcjonariusz ma także czynne prawo wyborcze, sprowadzające się do głosowania w wyborach członków władz spółki.

4. Prawo mniejszości, które pozwała na odpowiednie zabezpieczenie interesów tych akcjonariuszy, którzy nie dysponują większością akcji, ale posiadają ich pewną liczbę. Typowymi przykładami są: prawo żądania zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia akcjonariuszy

Druga grupa praw z tytułu posiadania akcji zwykłych to prawa majątkowe. Należą do nich:

1. Prawo do udziału w zysku rocznym (dywidendy), z czego wynika możliwość uzyskania części wypracowanego przez spółkę w danym okresie zysku, proporcjonalnie do ilości posiadanych akcji, ponieważ na jedną akcję zwykłą przypada równa część zysku przeznaczona na walnym zgromadzeniu do podziału wśród akcjonariuszy. Zysk przeznaczony do podziału wśród akcjonariuszy rozdzielany jest w stosunku do wartości nominalnej akcji, a nie do ceny jej nabycia przez akcjonariusza.

2. Prawo poboru akcji nowych emisji. Prawo to jest bardzo ważne dla akcjonariusza, ponieważ przez nowe emisje akcji do grona dotychczasowych akcjonariuszy dochodzą nowi, co powoduje tzw. rozwodnienie kapitału i może doprowadzić do pogorszenia pozycji tych poprzednich. Aby zapewnić dotychczasowym akcjonariuszom utrzymanie ich stanu posiadania praw do majątku spółki, prawo poboru uprawnia ich do subskrybowania określonej liczby nowych akcji, z reguły w określonym stosunku do ilości już posiadanych akcji. Oznacza to, że jeżeli statut spółki lub walne zgromadzenie akcjonariuszy zatwierdzające nową emisję nie postanowi inaczej, to dotychczasowi akcjonariusze będą mieli prawo pierwszeństwa objęcia nowych akcji w przyjętym stosunku.

3. Prawo do części wartości majątku w przypadku likwidacji spółki (części wpłaconego do spółki kapitału) po pokryciu jej zobowiązań. Oznacza ono, że akcjonariusze powinni otrzymać — odpowiednio do ilości posiadanych akcji spółki — część jej majątku z masy upadłościowej, ale po zaspokojeniu zobowiązań wobec innych wierzycieli. Należna kwota wpłacana jest zazwyczaj w gotówce i stanowi o wartości tego prawa.

67, Uprawnienia z akcji uprzywilejowanych w Polsce.

Drugi rodzaj akcji ze względu na posiadane uprawnienia ich właścicieli to akcje uprzywilejowane (preferred stocks). Od akcji zwykłych różnią się tym, że z ich posiadaniem związane są dodatkowe, poza ogólnymi w/w uprawnienia. W Polsce uprzywilejowanie akcji może dotyczyć wysokości wypłacanej na jedną akcję dywidendy, liczby głosów przypadających na jedną akcję na zgromadzeniu akcjonariuszy oraz prawa akcjonriusza do przypadającego na daną akcję majątku likwidowanej spółki. Rodzaje i sposób uprzywilejowania określa dokładnie statut spółki, natomiast kodeks spółek handlowych reguluje w niektórych przypadkach zakres uprzywilejowania, np. uprzywilejowanie odnośnie do liczby głosów przypadających na jedną akcję nie może przekroczyć 2 głosów. W Polsce akcje uprzywilejowane muszą być imienne. Uprzywilejowanie akcji co do głosu nie może być stosowane w spółkach publicznych, a także wygasa w przypadku zamiany takiej akcji na akcję na okaziciela lub jej zbycia wbrew zastrzeżonym w statucie warunkom. Akcja uprzywilejowana w zakresie dywidendy nie może upoważniać akcjonariusza do otrzymywania dywidendy przed jej wypłatą z tytułu akcji zwykłej. Dywidenda ta może być większa najwyżej o 50% od dywidendy wypłacanej Z tytułu posiadania akcji zwykłej.

68, Akcje nieme.

Na giełdach (szczególnie w Wielkiej Brytanii) w coraz większej ilości zaczynają się pojawiać tzw. akcje milczące (nieme) (non-voting shares). Charakteryzują się one tym, że ich właściciel bez względu na to, ile ich posiada, nie ma prawa głosu na walnym zgromadzeniu, a zatem nie może wpływać na losy firmy. Naprawdę nie ma to większego znaczenia, ponieważ zdecydowana większość inwestorów uczestniczących w transakcjach giełdowych nie jest zainteresowana wpływaniem na losy firmy (współzarządzaniem). Akcje te są emitowane przez małe lub średnie firmy, o pewnie perspektywie rozwoju, które zabezpieczają się w ten sposób przed spekulacyjnym wykupywaniem pakietów kontrolnych przez ich konkurentów w celu przejęci nad nimi kontroli. Emisję akcji milczących dopuszczają także polskie przepisy.

Tego typu akcje mogą być uprzywilejowane co do dywidendy bez ograniczania jej wysokości oraz mogą korzystać w danym roku dywidendowym z pierwszeństwa zaspokojenia przed pozostałymi akcjami. .Akcjonariuszowi uprawnionemu z akcji niemej, któremu nie wypłacono całej dywidendy albo jej części w danym roku obrotowym, przysługuje wyrównanie z zysku w latach następnych, nie później jednak niż w ciągu trzech kolejnych lat obrotowych, ale tylko pod warunkiem, że statut dopuszcza możliwość wyrównania z zysku.

69, Prawo z akcji zwykłej do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.

Prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i współdecydowania o sprawach będących przedmiotem jego obrad. Każdy akcjonariusz może uczestniczyć w zwoływanym na ogół raz w roku przez zarząd spółki walnym zgromadzeniu, na którym przedstawia się jej wyniki finansowe (ekonomiczne), poddając je ocenie akcjonariuszy, i dyskutuje kwestie mające istotne znaczenie dla rozwoju spółki. Korzystanie z prawa do głosowania przy udzielaniu absolutorium dla zarządu oraz wybieranej rady nadzorczej (organ kontrolujący zarząd) zapewnia akcjonariuszom możliwość kontrolowania zarządu i rady nadzorczej oraz możliwość wpływania na wyniki spółki. Każda akcja zwykła upoważnia jej właściciela do oddania jednego 1 głosu na walnym zgromadzeniu. Czasami statut spółki może zawierać pewne ograniczenia prawa głosu, sprowadzające się np. do tego, iż akcjonariusz mający większą liczbę akcji będzie mógł wykonywać prawo głosu tylko z ograniczonej ich liczby, albo też będzie mu przysługiwała zwykła ilość głosów do określonego limitu akcji, natomiast powyżej tego limitu będzie przypadał jeden głos na ustaloną ilość akcji. Z prawem do głosowania na walnym zgromadzeniu łączy się prawo akcjonariusza do informacji. Wynika z niego, iż akcjonariusz powinien mieć wgląd w dokumenty finansowe spółki przygotowywane na walne zgromadzenie, by móc na nim dyskutować o osiągniętych wynikach. Prawo to wykorzystywane jest szczególnie przy udzielaniu władzom spółki absolutorium oraz przy podejmowaniu decyzji o podziale wypracowanego zysku. Na rozwiniętych rynkach kapitałowych obecnie jest coraz więcej sytuacji, w których akcjonariusze cedują swoje prawo do głosowania na walnym zgromadzeniu na bank, którym najczęściej jest bank inwestycyjny. Akcjonariusze wychodzą z założenia, że bank ma lepsze rozeznanie na rynku niż oni, a także może dokonać pogłębionej analizy sytuacji finansowej spółki i jej możliwości rozwojowych. W związku z tym mogą przychylić się do jego stanowiska w głosowanych na zgromadzeniu kwestiach.

70, Prawo poboru wynikające z akcji zwykłej.

Prawo poboru akcji nowych emisji. Prawo to jest bardzo ważne dla akcjonariusza, ponieważ przez nowe emisje akcji do grona dotychczasowych akcjonariuszy dochodzą nowi, co powoduje tzw. rozwodnienie kapitału i może doprowadzić do pogorszenia pozycji tych poprzednich. Aby zapewnić dotychczasowym akcjonariuszom utrzymanie ich stanu posiadania praw do majątku spółki, prawo poboru uprawnia ich do subskrybowania określonej liczby nowych akcji, z reguły w określonym stosunku do ilości już posiadanych akcji. Oznacza to, że jeżeli statut spółki lub walne zgromadzenie akcjonariuszy zatwierdzające nową emisję nie postanowi inaczej, to dotychczasowi akcjonariusze będą mieli prawo pierwszeństwa objęcia nowych akcji w przyjętym stosunku. Przyjęcie relacji 5:3 będzie powodować, że akcjonariusz posiadający 5 akcji starych może dokupić 3 akcje nowej emisji albo, inaczej, za 5 pojedynczych praw zakupu (jedno takie prawo przypada na 1 starą akcję) może nabyć 3 nowe akcje. Wyłączenie tego prawa w Polsce jest możliwe za zgodą 4/5 oddanych głosów na walnym zgromadzeniu zatwierdzającym warunki nowej emisji. Jeżeli dotychczasowy akcjonariusz spółki nie chce korzystać z przysługującego mu prawa, może je odsprzedać, ponieważ prawa poboru są także przedmiotem obrotu giełdowego. Tak więc prawo zakupu nowych akcji w czasie oferty ich sprzedaży jest samodzielnym, zbywalnym i niezależnym od starej akcji prawem, które ma własną cenę. Kupowanie praw poboru daje możliwość nabycia akcji spółki bez konieczności zakupu starych akcji (niekiedy po wysokim kursie giełdowym) dla osób niebędących jej dotychczasowymi akcjonariuszami. Także jej obecni akcjonariusze mają szansę dokupienia praw poboru, jeżeli chcą zwiększyć stan posiadania akcji danej spółki w swoim portfelu. Osoby, które sprzedają swoje prawa poboru na giełdzie, uzyskują korzyść materialną w postaci ceny, którą jest zdeterminowana przede wszystkim grą podaży i popytu. Cena będzie wyższa, jeżeli kupujący w niedalekiej przyszłości spodziewają się zwyżki wartości rynkowej nowych akcji. Sprzedający z kolei uzyskuje wyższy realny zysk wynikający z lokaty w akcje.

71, Pojęcie obligacji i jej główna charakterystyka

Obligacja jest papierem wartościowym poświadczającym wierzytelność, czyli zobowiązanie dłużne emitenta wobec jej właściciela na określoną sumę wraz z zobowiązaniem do wypłaty oprocentowania w określonych terminach.

Może także zawierać zobowiązanie emitenta do określonego świadczenia niepieniężnego. Z tego względu zaliczana jest do grupy papierów wartościowych wierzytelnościowych, w odróżnieniu od akcji, która jest papierem udziałowym.

• Obligacje, podobnie jak akcje, mogą być papierami na okaziciela, które obecnie przeważają na rynku i nie ma żadnych ograniczeń w zakresie ich zbywalności, oraz imienne, w stosunku, do których emitent może ewentualnie wprowadzić pewne ograniczenia lub zakaz zbywalności.

• Z punktu widzenia emitenta obligacja stanowi możliwość ( instrument) czasowego korzystania z pozabankowych funduszy, zwykle średnio lub długoterminowych.

• Emisje obligacji uważa się za zaciągnięcie długu pozabankowego.

• Wartość nominalna obligacji to przypisana każdej pojedynczej obligacji danej emisji jednakowa kwota pieniędzy ( zazwyczaj pewna okrągła suma, np. 100 czy 1000), oznaczająca wielkość udzielonej emitentowi pożyczki z tytułu jej nabycia.

• Obligacje występujące w obrocie na rynku wtórnym ( na giełdzie) mają cenę rynkową, która wynika z gry sił popytu i podaży.

• Termin wykupu obligacji, zwany również terminem zapadalności, oznacza okres od daty jej emisji do momentu, w którym powinien nastąpić wykup jej wartości nominalnej, czyli zwrot zaciągniętej przez emitenta pożyczki.

• Obligacje mogą mieć wpisaną w warunki emisji klauzulę o przedterminowym wykupie. Pozwala ona emitentowi na jej wykup wg zapisanych warunków przed upływem pierwotnego okresu zapadalności.

• Odsetki to wypłacane systematycznie obligatariuszowi, w naznaczonych przez warunki emisji terminach wykupu obligacji, płatności naliczane w stosunku do jej wartości nominalnej według, również zapisanej w warunkach, stopy oprocentowania.

• Emisja obligacji może być zabezpieczona lub niezabezpieczona.

72, Rodzaje świadczeń z obligacji (w tym w Polsce).

Świadczenie z obligacji może mieć charakter:

• Pieniężny

• Niepieniężny.

Świadczenie pieniężne polega na zapłacie należności głównej lub należności ubocznych ( odsetek) w sposób określony w warunkach emisji oraz w terminach określonych w warunkach emisji.

Za należność uboczną uważa się również różnicę między ceną nominalną a ceną emisyjną obligacji ( obligacje zerokuponowe).

Świadczenie niepieniężne może w szczególności polegać na przyznaniu obligatariuszowi:

1. Prawa do udziału w przyszłych zyskach emitenta, które on osiągnie m.in. dzięki zaciągniętej pożyczce.

2. Prawa do zmiany obligacji na akcje spółki będącej emitentem tych obligacji ( obligacje zamienne - taką możliwość musi jednakże przewidywać statut spółki).

Prawa pierwszeństwa do objęcia emitowanych w przyszłości akcji spółki będącej emitentem tych obligacji ( obligacje z prawem pierwszeństwa).

73, Pierwotny i rzeczywisty termin wykupu obligacji

Pierwotny termin wykupu to okres, na który została wyemitowana akcja, np. obligacja wyemitowana 31 stycznia 1997 r. z terminem wykupu 1 lutego 2002 r. ma pierwotny okres zapadalności równy 5 lat.

Rzeczywisty termin zapadalności,w którym po upływie każdego roku okres zapadalności skraca się o rok. Powyższa obligacja 1 lutego 1998 r. będzie miała 4-letni rzeczywisty okres wykupu.

74, Podział obligacji ze względu na rodzaj emitenta.

Ze względu na rodzaj emitenta wyróżniamy obligacje:

• Skarbowe

• Komunalne

• Przedsiębiorstw

Obligacje skarbowe.

Emitentem obligacji skarbowych jest skarb państwa ( rząd). Są one zazwyczaj długoterminowe (15-30 lat), ale mogą też być emitowane na okresy krótsze, np. od 1 roku do 10 lat, lub do 1 roku. W tym ostatnim przypadku chodzi zazwyczaj o bony skarbowe. Obligacje te są emitowane w celu pokrycia deficytu budżetowego, co łatwiej jest zrobić niż obcinać wydatki budżetowe lub podnosić wpływy do budżetu w drodze wzrostu podatków. Ze środków uzyskanych z emisji obligacji skarbowych rząd finansuje na ogół swoje wydatki inwestycyjne.

Obligacje komunalne.

Są one na ogół długoterminowe, ale bywają też emitowane na okresy krótkie, np. rok lub poniżej roku, w celu zlikwidowania luki w kasie miejskiej. Ich emitentem są władze lokalne ( samorządowe) lub ich agencje. Mogą także być emitowane przez przedsiębiorstwa lokalne działające w sektorze publicznym, np. szpitale lub szkoły wyższe. Środki uzyskiwane z obligacji municypalnych przeznacza się głównie na finansowanie rozwoju infrastruktury drogowej, bazy transportowej, budownictwa mieszkaniowego, jak również na budowę szkół, szpitali, instytucji użyteczności publicznej itp.

Obligacje przedsiębiorstw.

Wspólną cechą tych obligacji jest to, iż emitowane są w taki sposób, aby przemawiały do masowego klienta. Ścierają się tutaj interesy nabywców obligacji, którzy chcieliby wysokiego oprocentowania i gwarancji zwrotu pożyczonego kapitału, z interesami emitentów, którzy z kolei chcą płacić niskie odsetki i jak najdłużej przetrzymywać uzyskane środki.

Przedsiębiorstwa emitują obligacje z reguły z 2 powodów:

1. Zapotrzebowanie na dodatkowe fundusze na okres dłuższy niż 1 rok, wynikające z potrzeb inwestycyjnych,

2. Możliwość uzyskania tańszego źródła finansowania w stosunku do emisji akcji, bo odsetki od obligacji przedsiębiorstwo płaci przed zapłaceniem podatku, a dywidendę płaci się z zysku netto.

Wśród najważniejszych emitentów obligacji wymienia się:

• Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej ( elektrownie, elektrociepłownie, firmy telekomunikacyjne),

• Firmy transportowe (kolej, przewoźnicy lotniczy),

• Korporacje przemysłowe,

• Banki i inne instytucje finansowe.

Obligacje przedsiębiorstw charakteryzują się bardzo zróżnicowanym stopniem ryzyka, ale na ogół jest ono wyższe niż w przypadku obligacji skarbowych i municypalnych.

75, Podział obligacji ze względu na sposób oprocentowania.

Biorąc pod uwagę sposób oprocentowania możemy wyróżnić obligacje:

• O stałej stopie oprocentowania

• O zmiennej stopie oprocentowania

• Zerokuponowe.

Obligacje oprocentowane wg stałej stopy nazywa się papierami wartościowymi o stałym dochodzie. Współcześnie na rynkach kapitałowych występują one w przeważającej ilości. Charakteryzują się tym, iż ich posiadacze otrzymują stały kupon odsetkowy przez cały czas życia obligacji.

Obligacje oprocentowane wg stałej stopy można podzielić na:

• obligacje podlegające wykupowi

• obligacje niepodlegające wykupowi (z tytułu ich posiadania inwestor otrzymywał bezterminowo stały kupon, zwany rentą wieczystą.

Obligacje o zmiennej stopie oprocentowania pojawiły się na rynkach kapitałowych w latach siedemdziesiątych. Nazywane są papierami o zmiennym dochodzie, ponieważ przynoszony przez nie dochód nie jest z góry określony. Jego wielkość waha się w zależności od zachowania się parametru, w stosunku, do którego naliczane jest oprocentowanie tych obligacji. Takim parametrem może być np. stawka LIBOR.

Wśród obligacji ze zmiennym oprocentowaniem bywają również takie, których oprocentowanie składa się z dwóch części:

• pierwsza część to stały kupon,

• druga część jest zmienna.

Obligacje zerokuponowe, czyli bez kuponów odsetkowych. Pojawiły się one w latach osiemdziesiątych XX w. I mają tę cechę, iż są emitowane od razu z dyskontem do ich wartości nominalnej. Oznacza to, iż nabywca takiej obligacji kupuje ją w momencie emisji znacznie poniżej wartości nominalnej i musi czekać na zwrot jej równowartości do terminu wykupu. Różnica między wartością nominalną tej obligacji a ceną zakupu przez inwestora stanowi kwotę skumulowanych odsetek, ale otrzymanych jednorazowa w momencie wykupu

76, Kwestia zabezpieczania emisji obligacji.

Z punktu widzenia sposobu zabezpieczenia obligacji wyróżnić można następujące ich rodzaje:

- zabezpieczone pierwszą hipoteką - zabezpieczający majątek jest wpisywany na pierwszym miejscu w księdze wieczystej,

- zabezpieczone drugą lub generalną hipoteką - zabezpieczający majątek jest wpisywany na drugim miejscu do księgi wieczystej lub w ogóle jest wpisywany,

- zabezpieczone innymi papierami wartościowymi posiadanymi przez emitenta

- podporządkowane, czyli zabezpieczone innym instrumentom, co oznacza, że zobowiązania z tego zabezpieczenia będą spłacone dopiero po uregulowaniu zobowiązań wobec posiadaczy innych obligacji,

- noty korporacyjne - prawo do masy upadłościowej realizuje się po zaspokojeniu wszystkich roszczeń z tytułu innych papierów wartościowych.

Emisja obligacji może być zabezpieczona lub niezabezpieczona. Współcześnie na rynku kapitałowym przeważają obligacje niezabezpieczone. Wynika to z faktu, iż w większości przypadków są one emitowane przez przedsiębiorstwa i instytucje, które mają ugruntowaną pozycję na rynku i ich sytuacja finansowa nie budzi zastrzeżeń. Emisja tych obligacji jest na ogół tańsza od emisji obligacji zabezpieczonych, z którymi łączą się określone koszty wynikające z wyceny zabezpieczającego majątku, wpisami notarialnymi, otrzymaną gwarancją itp.

Zabezpieczeniem może być całość lub część majątku emitenta; może nim być też gwarancja innego podmiotu.

W przypadku obligacji emitowanych przez niektóre instytucje finansowe mogą one być zabezpieczone majątkiem dłużników tych instytucji.

77, Pojęcie obligacji zamiennej i jej istota.

Ze względu na prawa lub przywileje związane z zakupem wyróżnia się obligacje:

• zwykłe

• zamienne

• z prawami poboru, zwane warrantami.

Obligacje zamienne są instrumentem łączącym cechy długu i akcji. Są one skonstruowane w taki sposób, iż początkowo jest to dług, od którego płaci się odsetki, który w określonym terminie, zwanym okresem konwersji, może być wykupiony albo zamieniony na akcje i wtedy staje się kapitałem własnym.

Korzyści, które może odnieść emitent obligacji zamiennych:

• oprocentowanie obligacji zamiennych jest niższe niż zwykłych, co jest ceną tego przywileju. Ich emisja może pozwolić emitentowi na uzyskanie źródła finansowania tańszego od kosztu kredytu lub kosztu emisji innych papierów dłużnych.

• Emisja obligacji zamiennych zmniejsza tzw. stopień „rozwodnienia” zysku przypadającego na akcję. W wyniku konwersji obligacji na akcje dochodzi do powiększenia kapitału i zwiększenia liczby akcji.

• Ewentualna konwersja obligacji umożliwia zamianę długu na kapitał zakładowy, co oznacza niewymagalnie zwrotu długu. Jednak emitent nie zawsze wie, o jaką sumę kapitał ten będzie podwyższony, gdyż decyzje o zamianie podejmuje obligatariusz.

• Warunki dotyczące emisji obligacji zamiennych są zazwyczaj mniej rygorystyczne, ponieważ z reguły są obligacjami podporządkowanymi.

• Przy emisji obligacji zamiennych emitent może także próbować zabezpieczyć się przed zbyt dużym wzrostem rynkowych kursów akcji w okresie konwersji.

Inną opcją, którą może zawierać obligacja zamienna, jest opcja jej sprzedaży przez obligatariusza przed okresem zapadalności

78, Rola powiernika w emisji obligacji.

W gospodarkach o rozwiniętych rynkach obligacji w celu zwiększenia bezpieczeństwa inwestujących w obligacje, w szczególności drobnych inwestorów, wprowadza się także instytucje powiernika emisji.

Z mocy ustawy powiernik, którym może być bank, reprezentuje posiadaczy obligacji, a emitent zostaje zobowiązany do podpisania z nim umowy powierniczej, która obejmuje:

• Obsługę obligacji w momencie ich emisji,

• Określenie warunków ich wygaśnięcia,

• Określenie obowiązków emitenta włącznie ze specyficznymi dla danej umowy zadaniami.

Do istotnych obowiązków powiernika należy monitorowanie i nadzorowanie wykonania warunków umowy emisyjnej. W razie niewypłacalności emitenta powiernik w imieniu obligatoriuszy zajmuje się ściąganiem należności, włącznie z przyspieszeniem spłaty długu, zbyciem i ściągnięciem należności z zabezpieczenia. Powiernik może zająć majątek upadłego emitenta lub podjąć się jego sanacji.

W celu ochrony interesów obligatariuszy ustawa o obligacjach wprowadza instytucję banku-reprezentanta, który pełni funkcję ich przedstawiciela ustawowego (ubezpiecza posiadaczy obligacji).Umowę z bankiem-reprezentantem emitent może - a przypadku emisji obligacji poręczanych przez skarb państwa powinien - zawrzeć przed rozpoczęciem emisji obligacji, a jej istotne postanowienia muszą być zamieszczone w prospekcie emisyjnym, memorandum informacyjnym lub propozycji nabycia.

Funkcję banku-emitenta może pełnić wyłącznie bank mający kapitał własny w wysokości nie niższej niż równowartość 10 mln euro w walucie polskiej, będący spółką akcyjną lub bankiem państwowym. Takiej funkcji nie może m.in. pełnić bank, jeśli członkowie organów jego nadzoru lub zarządu są dłużnikami emitenta. Ustawa nakłada na emitenta obligacji obowiązek przekazywania bankowi-reprezentantowi informacji bieżących i okresowych zgodnie z ustawą - prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi w przypadku emisji publicznej oraz składania bankowi przynajmniej co 3 miesiące sprawozdania z wypełnienia zadań wynikających z warunków emisji oraz zawiadamiania o wszelkich zmianach dotyczących ustanowionych zabezpieczeń.

Bank z kolei zobowiązany jest do:

1. dokonywania okresowych analiz sytuacji finansowej emitenta, głównie z punktu widzenia zdolności regulowania zobowiązań,

2. udzielania informacji i wyjaśnień obligatariuszom na temat emisji,

3. składania oświadczeń w istotnych dla obligatariuszy sprawach, np. dotyczących posiadania przez emitenta zdolności płatniczej,

4. niezwłocznego zawiadamiania obligatariuszy o sytuacji finansowej emitenta, jeżeli stwarza ona realne zagrożenie niewypłacalnością zobowiązań z tytułu obligacji.

Gdy bank-reprezentant stwierdzi naruszenie przez emitenta obowiązków wynikających z warunków emisji, to powinien:

• niezwłocznie zawiadomić obligatariuszy o zaistnieniu okoliczności stanowiących naruszenie obowiązków emitenta wobec obligatariuszy,

• zastosować środki mające na celu ochronę praw obligatariuszy i powiadomić ich o tym. Bank-reprezentant udostępnia obligatariuszom powyższe informacje przez ich publikację, w co najmniej dwóch dziennikach wskazanych w prospekcie emisyjnym lub memorandum informacyjnym. Reasumując można stwierdzić, iż instytucja banku-reprezentanta spełnia w Polsce wiele podobnych funkcji, co instytucja powiernika w rozwiniętych gospodarkach.
  Polska ustawa o obligacjach wprowadza także kary za nieprzestrzeganie jej przepisów Osobie działającej w imieniu banku-reprezentanta za niedopełnienie obowiązków grozi grzywna do 5 mln zł.

79, Ogólna charakterystyka zasad emisji obligacji w Polsce.

W myśl przepisów obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w których emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.

Obligacje w Polsce powinna zawierać w szczególności:

1. powołanie na podstawę prawną

2. nazwę i siedzibę emitenta, miejsce i numer wpisu do właściwego rejestru lub wskazania gminy będącej emitentem

3. nazwę obligacji i ewentualnie cel jej wyemitowania

4. wartość nominalną i numer obligacji oraz opis świadczeń emitenta, w szczególności ich wysokość, sposób ustalania oraz miejsce i sposób spełnienia

5. oznaczenie obligatariusza

6. ewentualny zakaz lub ograniczenie zbywania obligacji imiennej

7. datę, od której nalicza się oprocentowanie, wysokość oprocentowania

8. zakres i formę zabezpieczenia albo informację o jego braku

9. miejsce i datę wystawienia obligacji oraz datę jej nabycia,

10. podpisy osób uprawnionych do zaciągnięcia zobowiązań w imieniu emitenta

Obligacje w Polsce mogą być emitowane przez:

1. podmioty prowadzące działalność gospodarczą mające osobowość prawną

2. gminy, powiaty, województwa, czyli jednostki samorządu terytorialnego a także związki tych jednostek oraz miasto stołeczne Warszawa

3. inne podmioty mające osobowość prawną upoważnione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw

4. instytucje finansowe, których członkiem jest RP lub NBP albo jedno z państw należących do organizacji współpracy gospodarczej i rozwoju (OECD) lub bank centralny takiego państwa.

Obligacje mogą być zabezpieczone i niezabezpieczone.

Polska ustawa o obligacjach wprowadza także kary za nieprzestrzeganie jej przepisów

80, Pojęcie obligacji przychodowej i jej istota.

Emitent obligacji w ich treści może ograniczyć swoją odpowiedzialność za zobowiązania z nich wynikające do kwoty przychodów lub do wartości majątku przedsięwzięcia, do których obligatariuszowi służy prawo pierwszeństwa. Są to obligacje przychodowe, które mogą przyznawać obligatariuszowi prawo do zaspokojenia swoich roszczeń z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami emitenta z całości przychodów albo majątku przedsięwzięć, które są efektem wykorzystania środków uzyskanych z emisji obligacji. Pierwszeństwo to może także dotyczyć przychodów z innych przedsięwzięć określonych przez emitenta.

Obligacje przychodowe są wygodną formą finansowania różnorodnych przedsięwzięć użyteczności publicznej, służących rozbudowie infrastruktury lokalnej, gdyż ich emitentami mogą być:

1. jednostki samorządu terytorialnego, ich związki oraz miasto stołeczne Warszawa,

2. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne, w których wyżej wymienione podmioty mają ponad 50% głosów na walnym zgromadzeniu i ich jedynym przedmiotem działalności jest zaspokajanie potrzeb społeczności lokalnych lub wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej,

3. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne, których jedynym podmiotem działalności jest wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej wykonywanych na podstawie umowy zawartej z jednostką samorządu terytorialnego przez okres co najmniej równy okresowi zapadalności obligacji,

4. spółki akcyjne, które mają upoważnienie ustawowe, koncesję lub zezwolenie na wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej albo mogą świadczyć usługi w zakresie transportu, komunikacji lub utrzymania i rozwoju infrastruktury komunikacyjnej co najmniej do momentu zapadalności obligacji.

Emitenci obligacji przychodowych są zobowiązani do szeregu działań, które mają na celu zapewnienie obligatariuszom wypłacalność świadczeń.

Między innymi są zobowiązani do:

• udostępnienia ( co najmniej na dwa tygodnie przed terminem wypłaty świadczenia z obligacji, jednakże nie rzadziej niż raz w roku) obligatariuszom sprawozdań, w których zawarte są informacje o przychodach i kosztach realizowanego z obligacji przedsięwzięcia oraz o kwotach wypłaconych świadczeń,

• opublikowania w dwóch dziennikach, w tym co najmniej jednym ogólnopolskim, informacji o łącznej wysokości zadłużenia z tytułu wyemitowanych obligacji i wskazania przedsięwzięcia, w odniesieniu do którego obligatariusze mają prawo pierwszeństwa

• niestanowienia przedmiotem zabezpieczenia i cesji wierzytelności tworzących przychody, do których pierwszeństwo mają obligatariusze,

• gromadzenie wszystkich przychodów z realizowanego przedsięwzięcia na rachunku bankowym przeznaczonym wyłącznie do dokonywania wypłat na rzecz obligatariuszy, którzy mają prawo pierwszeństwa.

Dodatkowo środki zgromadzone na wskazanym wyżej rachunku emitenta do wysokości kwoty zobowiązania emitenta wobec obligatariuszy, a także są wyłączone z masy upadłościowej emitenta. Z chwilą otwarcia postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego emitenta obligacji przychodowych, wynikające z nich zobowiązania stają się natychmiast wymagalne i zaspokojenie roszczeń obligatariuszy ma pierwszeństwo przed innymi wierzycielami tego emitenta

81, Rola i zadania banku reprezentanta w emisji obligacji w Polsce.

W celu ochrony interesów obligatariuszy ustawa o obligacjach wprowadza instytucję banku-reprezentanta, który pełni funkcję ich przedstawiciela ustawowego (ubezpiecza posiadaczy obligacji).Umowę z bankiem-reprezentantem emitent może - a przypadku emisji obligacji poręczanych przez skarb państwa powinien - zawrzeć przed rozpoczęciem emisji obligacji, a jej istotne postanowienia muszą być zamieszczone w prospekcie emisyjnym, memorandum informacyjnym lub propozycji nabycia.

Funkcję banku-emitenta może pełnić wyłącznie bank mający kapitał własny w wysokości nie niższej niż równowartość 10 mln euro w walucie polskiej, będący spółką akcyjną lub bankiem państwowym. Takiej funkcji nie może m.in. pełnić bank, jeśli członkowie organów jego nadzoru lub zarządu są dłużnikami emitenta. Ustawa nakłada na emitenta obligacji obowiązek przekazywania bankowi-reprezentantowi informacji bieżących i okresowych zgodnie z ustawą - prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi w przypadku emisji publicznej oraz składania bankowi przynajmniej co 3 miesiące sprawozdania z wypełnienia zadań wynikających z warunków emisji oraz zawiadamiania o wszelkich zmianach dotyczących ustanowionych zabezpieczeń.

Bank z kolei zobowiązany jest do:

• dokonywania okresowych analiz sytuacji finansowej emitenta, głównie z punktu widzenia zdolności regulowania zobowiązań,

• udzielania informacji i wyjaśnień obligatariuszom na temat emisji,

• składania oświadczeń w istotnych dla obligatariuszy sprawach, np. dotyczących posiadania przez emitenta zdolności płatniczej,

• niezwłocznego zawiadamiania obligatariuszy o sytuacji finansowej emitenta, jeżeli stwarza ona realne zagrożenie niewypłacalnością zobowiązań z tytułu obligacji.

Gdy bank-reprezentant stwierdzi naruszenie przez emitenta obowiązków wynikających z warunków emisji, to powinien:

• niezwłocznie zawiadomić obligatariuszy o zaistnieniu okoliczności stanowiących naruszenie obowiązków emitenta wobec obligatariuszy,

• zastosować środki mające na celu ochronę praw obligatariuszy i powiadomić ich o tym.

Bank-reprezentant udostępnia obligatariuszom powyższe informacje przez ich publikację, w co najmniej dwóch dziennikach wskazanych w prospekcie emisyjnym lub memorandum informacyjnym. Reasumując można stwierdzić, iż instytucja banku-reprezentanta spełnia w Polsce wiele podobnych funkcji, co instytucja powiernika w rozwiniętych gospodarkach.

Polska ustawa o obligacjach wprowadza także kary za nieprzestrzeganie jej przepisów.

Osobie działającej w imieniu banku-reprezentanta za niedopełnienie obowiązków grozi grzywna do 5 mln zł.

82, Transakcja terminowa i jej istota.

Biorąc pod uwagę kryterium czasu dostawy i rozliczenia transakcji zawieranych na giełdzie, transakcje te możemy podzielić na:

• natychmiastowe (kasowe)

• terminowe

Przez transakcję kasową rozumie się zawarcie umowy kupna lub sprzedaży określonego dobra po wyznaczonej cenie, przy czym jego dostawa oraz zapłata następują natychmiast. Oznacza to, iż kupujący otrzymuje dobro, a sprzedający gotówkę w momencie zawierania transakcji ( w handlu giełdowym odpowiednie zapisy na kontach kontrahentów czasami mogą się pojawić w terminie do 2 dni od chwili zawarcia transakcji, ze względu na system rozliczeniowy). W transakcji kasowej praktycznie eliminuje się ryzyko, że jedna ze stron nie wywiąże się z warunków zawartej umowy, bowiem w momencie dojścia jej do skutku następuje dostawa dobra oraz zapłata za nie.

Transakcja terminowa polega na zawarciu umowy zobowiązującej sprzedającego do dostarczenia określonego co do ilości i jakości dobra, będącego jej przedmiotem, a kupującego - do jego odebrania w wyznaczonym terminie, po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy. Zamiast dostarczenia i odebrania przedmiotu transakcji, jej umowa może zobowiązywać strony do dokonania równoważnego z tymi czynnościami rozliczenia pieniężnego. Zawarcie kontraktu terminowego oznacza oddzielenie w czasie momentu zawarcia umowy od momentu dostarczenia dobra i zapłaty za nie, zazwyczaj na dłuższy okres niż przysłowiowe 2 dni giełdowe, służące do rozliczenia transakcji natychmiastowych.

Przedmiotem kontraktu terminowego może być bardzo wiele towarów, takich jak np. produkty rolne, surowce, metale, a także waluty, papiery wartościowe czy stopy procentowe lub indeksy giełdowe. Charakterystyczną cechą kontraktu terminowego jest więc fakt, że jego strony, wyznaczając określoną cenę dobra będącego jego przedmiotem, uwzględniają między sobą, że jego realizacja nastąpi w ustalonym późniejszym terminie.

Kontrakty terminowe nie stanowią w miarę jednorodnej grupy.

Ich trzy podstawowe rodzaje to:

• forwards (zyski i straty oblicza się w dniu realizacji kontraktu)

• futures ( zyski i straty oblicza się każdego dnia do momentu wygaśnięcia kontraktu)

• opcje

Innym podziałem transakcji terminowych jest ich podział na:

• rzeczywiste (fizyczne dostarczenie instrumentu bazowego w momencie realizacji kontraktu)

• nierzeczywiste (dokonuje się tylko rozliczenia gotówkowego kontraktu w stosunku do ostatecznego kursu rozliczeniowego)

Typowym przykładem transakcji rzeczywistych są kontrakty forwards, a transakcji nierzeczywistych kontrakty futures, w których w zdecydowanej większości nie występuje efektywna dostawa instrumentu bazowego w przewidzianym terminie.

83, Pojęcie transakcji natychmiastowej i terminowej.

Transakcja natychmiastowa (kasowa) - zawarcie umowy kupna lub sprzedaży określonego dobra po wyznaczonej cenie, przy czym jego dostawa oraz zapłata następują natychmiast. Oznacza to, iż kupujący otrzymuje dobro, a sprzedający gotówkę w momencie zawarcia transakcji. W transakcji tej praktycznie eliminuje się ryzyko, że jedna ze stron nie wywiążę się z warunków zawartej umowy, bowiem w momencie dojścia jej do skutku następuje dostawa dobra oraz zapłata za nie.

Transakcja terminowa - polega na zawarciu umowy zobowiązującej sprzedającego do dostarczenia określonego co do ilości i jakości dobra, a kupującego - do jego odebrania w wyznaczonym przyszłym terminie, po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy.

84, Bezwarunkowa i warunkowa transakcja terminowa.

Transakcje bezwarunkowe - do których należą kontrakty forwards i futures, to takie w których kontrahenci w dniu realizacji transakcji bezwarunkowo muszą wykonać zobowiązania wynikające z zawartej umowy.

Transakcje warunkowe - do których zalicza się opcje, nabywca może odstąpić od jej wykonania, jeżeli uzna, iż z punktu widzenia osiągnięcia zysku jest to nieopłacalne.

85, Rzeczywista i nierzeczywista transakcja terminowa.

Transakcje rzeczywiste - to fizyczne dostarczenie instrumentu bazowego w momencie realizacji transakcji, przykładem są kontrakty forwards.

Transakcje nierzeczywiste - dokonywanie rozliczenia gotówkowego kontraktu w stosunku do ostatecznego kursu rozliczeniowego, przykładem są kontrakty futur es

86, Schemat struktury rynku terminowego. Rys str 305

Rynek finansowy : rynek terminowy oraz rynek kasowy

Rynek terminowy : transakcje terminowe bezwarunkowe (forwards i fututres) oraz transakcje terminowe warunkowe (opcje)

87, Ogólna charakterystyka kontraktu forward.

Kontrakt terminowy forward jest umową zobowiązująca jedną ze stron do dostawy, a drugą do przyjęcia określonego dobra w ustalonym terminie, w określonej ilości oraz o określonej jakości, a także po cenie wyznaczonej w momencie zawierania umowy. Przedmiotem kontraktów są najczęściej produkty rolne, metal szlachetne, ropa naftowa, waluty, akcje itp.

W transakcji biorą udział 2 strony oraz niekiedy pośrednik (diler).

Wszystkie warunki kontraktu są ustalane przez strony w procesie negocjacji, co oznacza, że jest to kontrakt niestandaryzowany albo inaczej na zamówienie. Zawarcie kontraktu nie wymaga wniesienia depozytu, a płatność następuje dopiero po dostawie dobra. Cechą charakterystyczną kontraktu jest zobowiązanie się stron do jego realizacji niezależnie od skutków finansowych, które muszą ponieść strony.

88, Podstawowe różnice pomiędzy kontraktami forwards i futures.

Kontrakty forwards

1. prywatna umowa między 2 stronami

2. brak standaryzacji

3. zwykle określona jedna data dostawy

4. rozliczany na zakończenie ważności kontraktu

5. zwykle dochodzi do dostawy lub końcowego rozliczenia gotówkowego

Kontrakty futures

1.przedmiot obrotu giełdowego

2. kontrakty standaryzowane

3. przedział dat, w których możliwa jest dostawa

4. rozliczany codziennie

5. zwykle zamknięcie pozycji przed nadejściem terminu realizacji

89, Pojęcie kontraktu futures i jego istota.

Kontrakt futures - to umowa zawarta pomiędzy stronami, zobowiązująca jedną z nich do zakupu, a drugą do sprzedaży określonej ilości przedmiotu transakcji, po wyznaczonej cenie, w ustalonym dniu przyszłym lub do dokonania rozliczenia pieniężnego mającego na celu wyrównanie różnicy cen. Kontrakt ten jest umową dwustronnie zobowiązującą, tyle tylko, że nienazwaną. Nie można bowiem powiedzieć, że jest to typowa umowa kupna-sprzedaży, gdyż w momencie jej zawierania nie wiadomo kto jest dłużnikiem ,a kto wierzycielem. Będzie to wiadomo dopiero w momencie jej wykonania.

90, Istota standaryzacji kontraktu futures.

Standaryzacja kontraktu jest podstawowym warunkiem jego występowania na zorganizowanym rynku wtórnym. Polega ona na tym, że wszystkie warunki kontraktu poza ceną są ustalane przez giełdę, czyli standardowe. Nie mogą być dowolnie zmieniane przez strony kontraktu. Strony zawierające transakcje nie znają się i tak naprawdę nie mają zobowiązań względem siebie, ale mają je wobec swoich biur maklerskich. Podstawową korzyścią jest możliwość wyjścia z niego bez potrzeby uzyskania zgody drugiej strony. Przykładem standaryzacji walutowych jest określenie przez giełdę, na której występują, rodzaju walut, na które mogą być zawierane. Innym standaryzowanym parametrem kontraktu jest jego rozmiar jak również wysokość zmiany ceny kontraktu futures. Standaryzacji podlegają także terminy, na jakie zawierane mogą być kontrakty futures

91, Istota i rodzaje depozytu zabezpieczającego w kontraktach futures.

Depozyt zabezpieczający jest kaucją, którą musi wpłacić każdy inwestor chcący dokonać transakcji futures. Depozyt jest gwarancją jej wykonania. Jego funkcja polega na tym, że wysokość depozytu zależy od stopnia ryzyka ocenianego z dnia na dzień. Depozyt wnoszony przed otwarciem pozycji może mieć formę gotówki lub powszechnie akceptowanych papierów wartościowych. Depozyt na rachunkach izby rozrachunkowej jest oprocentowany, wysokość depozytu zabezpieczającego może być różna na różnych giełdach.

Wyróżnia się depozyty:

- początkowy - zwany tez wstępnym lub wstępnym depozytem rozliczeniowym, to pewna suma, którą muszą wpłacić do izby rozrachunkowej obie strony kontraktu w momencie otwierania swoich pozycji. Powinien być wniesiony w momencie składania przez inwestora zlecenia w biurze maklerskim, a jego celem jest pokrycie ewentualnej straty z 1 dnia notowań. Wysokość depozytu może być zróżnicowana dla różnych rodzajów kontraktów futures.

- uzupełniający - w procesie codziennych rozrachunków rynkowych izba rozrachunkowa codziennie porównuje aktualną cenę giełdową kontraktu z wyznaczoną jego wartością w dniu zawarcia, przy czym za aktualną cenę giełdową przyjmuje się oficjalny kurs zamknięcia dla danej sesji giełdowej. Przy niekorzystnej dla inwestora zmianie ceny instrumentu bazowego ponosi on stratę, która powoduje, że złożony na jego rachunku depozyt staje się niewystarczający do zabezpieczenia otwartych pozycji i niezwłocznie musi zostać uzupełniony. Depozyt uzupełniający powinien być wniesiony przed rozpoczęciem następnej sesji giełdowej w takiej wysokości, aby była zachowana stała relacja między wysokością depozytu zabezpieczającego, a aktualną wartością rynkową kontraktu.

92, Rozrachunki dzienne w kontraktach futures.

Proces codziennych rozrachunków rynkowych zawartych kontraktów fututes lub ich równania do rynku polega na codziennym ustalaniu i dokonywaniu odpowiedniego przelewu środków z rachunku członka izby tracącego w wyniku niekorzystnego ukształtowania się ceny instrumentu bazowego na rachunek członka izby osiągającego zysk z powodu korzystnej zmiany kursu. W procesie codziennych rozrachunków rynkowych izba rozrachunkowa codziennie porównuje aktualną cenę giełdową kontraktu z wyznaczoną jego wartością w dniu zawarcia, przy czym za aktualną cenę giełdową przyjmuje się oficjalny kurs zamknięcia dla danej sesji giełdowej

93, Rola izby rozrachunkowej w kontraktach futures.

Każdy kontrakt zawarty na giełdzie musi być do niej zgłoszony, przez nią zweryfikowany pod względem ustalonych standardów i zarejestrowany. Izba staje się z jednej strony sprzedawcą dla kupującego i nabywcą dla sprzedającego, a obaj kontrahenci nie mają zobowiązań względem siebie tylko względem izby, która gwarantuje ich wykonanie. Najważniejszym zadaniem izby rozrachunkowej jest gwarantowanie wykonania każdej zarejestrowanej przez jej członków transakcji. Izba przejmuje ryzyko niewypłacalności stron kontraktu.

Inne zasadnicze funkcje izby rozrachunkowej to: określanie wysokości depozytów zabezpieczających oraz dokonywanie codziennego rozliczenia każdego zarejestrowanego kontraktu futures. Ponadto izba przeprowadza księgowanie transakcji zawartych między jej członkami. Izba rozrachunkowa również zobowiązuje uczestników obrotu giełdowego kontraktami futures do wniesienia depozytu zabezpieczającego, który jest istotną cechą tych kontraktów.

94, Pojęcie kontraktu opcyjnego i jego istota.

Kontrakt opcyjny jest umową zawartą między nabywcą (posiadaczem) kontraktu a jego sprzedawcą (wystawcą) dającą nabywcy prawo, lecz nie stwarzającą zarazem zobowiązania, zakupu od wystawcy określonej ilości wyspecyfikowanego instrumentu finansowego według z góry ustalonej ceny i w ciągu oznaczonego okresu lub w umówionym terminie. Cenę tę nazywamy cenę wykonania opcji, natomiast termin wykonania opcji, określa się jako termin rozliczenia, wygaśnięcia opcji.

Stroną aktywną w kontrakcje opcyjnym jest jego nabywca. Decyduje on bowiem, czy kontrakt będzie wykonany czy też nie. Za prawo decydowania o tym posiadacz kontraktu płaci premię. Nabywca może pozwolić na samoistne wygaśnięcie ważności kontraktu opcyjnego.

Na wystawcy kontraktu opcyjnego ciąży obowiązek dostarczenia jego posiadaczowi lub odebrania od niego takiej ilości wyspecyfikowanego instrumentu finansowego, na jaką ten kontrakt opiewa. Zobowiązanie sprzedawcy opcji ma charakter warunkowy, a zatem wystawca kontraktu jest stroną pasywną, gdyż jego rola sprowadza się do oczekiwania na decyzję posiadacza.

Przy kontraktach opcyjnych występuje wariantowość terminu wykonania opcji, która powoduje podział opcji na amerykańskie i europejskie. Opcja amerykańska może być rozliczana zgodnie z życzeniem nabywcy w dowolnym momencie od daty jej zakupu do dnia jej wygaśnięcia. Opcja europejska może być rozliczona tylko w ściśle oznaczonym terminie przypadającym w dniu wygaśnięcia jej ważności.

Mamy również opcje kupna i sprzedaży.

95, Charakterystyka opcji kupna.

Jest kontraktem dającym jego nabywcy prawo , przy jednoczesnym niestwarzaniu zobowiązania , do zakupu od sprzedającego wyspecyfikowanego instrumentu finansowego, którego ten kontrakt dotyczy, po z góry ustalonej cenie i w z góry określonym lub wcześniejszym terminie oraz zobowiązującym kupującego do zapłacenia sprzedającemu wymaganej premii. Wystawca kontraktu ma obowiązek dostarczenia posiadaczowi na jego żądanie wymienionego instrumentu zgodnie z zapisanymi warunkami.

Opcja kupna przebiega wg schematu :

Cena wykonania + premia za strony nabywcy w zamian za instrument pierwotny ze strony wystawcy

96, Charakterystyka opcji sprzedaży.

Jest to kontrakt dający jego nabywcy prawo przy jednoczesnym niestwarzaniu zobowiązania do sprzedaży wystawiającemu ten kontrakt wyspecyfikowanego instrumentu finansowego, którego kontrakt ten dotyczy, po z góry ustalonej cenie i w określonym z góry terminie oraz zobowiązującym kupującego do zapłacenia sprzedającemu wymaganej premii. Wystawca kontraktu ma obowiązek odebrania od posiadacza opcji na jego żądanie wymienionego instrumentu zgodnie z zapisanymi warunkami.

Opcja sprzedaży przebiega wg schematu:

Instrument pierwotny + premia ze strony nabywcy w zamian za cenę wykonania ze strony wystawcy.

97, Wyjaśnij pojęcie „waluta” oraz „dewizy”.

Termin „waluta” jest używany w stosunku do pieniądza, z tym że najczęściej w kontekście wymiany międzynarodowej. Wtedy jest rozumiana jako środek rozliczeniowy (miernik wartości) oraz środek regulowania płatności w transakcjach międzynarodowych. Jeśli chodzi o walutę możemy mówić o walucie narodowej i międzynarodowej. 
Pod pojęciem „dewizy” rozumie się określony instrument finansowy (weksel, czek, akredytywa) dające prawo do otrzymania zapłaty z zagranicy, a także wkłady w bankach za granicą. „Dewiza” to termin określający należności pieniężne do zrealizowania natychmiast lub w krótkim terminie, które ze względu na swoją formę mogą być wykorzystywane w płatnościach międzynarodowych. 

98, Wyjaśnij pojęcie kursu wymiennego walut.

Kurs wymiany walut definiowany jest jako ilościowy stosunek w jakim jedna waluta wymienia się na inną walutę, lub inaczej, jest to cena jednej waluty wyrażona w innej walucie. Może to być cena płacona w walucie krajowej za jednostkę waluty obcej, lub cena jednostki waluty krajowej wyrażona w jednostce waluty obcej

Kurs walutowy - cena danej waluty wyrażona w innej walucie. Miejscem transakcji, na którym przedmiotem są waluty krajowe jest rynek walutowy; sprzedaje się jedną walutę w zamian za inną. Mowa jest o rynku, należy podkreślić, że występuje na nim: podaż, popyt, i cena. Na ogół o relacjach wymiany walut, czyli o kursach walut, decyduje podstawowe prawo rynku tworzące kurs (cenę) równowagi przy zrównaniu popytu z podażą danej waluty.

99, Przedstaw podstawowe funkcje kursu walutowego.

Funkcja informacyjna - kurs informuje osoby fizyczne i prawne w danym kraju o cenie walut obcych.

Funkcja cenotwórcza - dzięki możliwościom wzajemnych porównań kurs przenosi zagraniczne układy cen na układ krajowy wraz ze wszystkimi wynikającymi stąd ekonomicznymi konsekwencjami dla gospodarki światowej.

Kurs sztywny - ustalony przez organ państwa, nie podlega wahaniom

Kurs stały - ulega wahaniom wywołanym grą popytu i podaży, zakres wahań jest ściśle określony

Kurs płynny - kształtowany jedynie poprzez popyt i podaż

100, Wyjaśnij pojęcie dewaluacji i rewaluacji waluty oraz jej deprecjacji i aprecjacji

Dewaluacja - reforma pieniężna, która polega na administracyjnym obniżeniu sztywnego kursu waluty narodowej wobec innych walut przez narodowy bank centralny, np. w celu poprawienia bilansu płatniczego. Nie należy jej mylić z denominacją, ponieważ następuje tutaj realne obniżenie wartości waluty względem innych walut, podczas gdy w przypadku denominacji jest ono czysto nominalne i ma charakter wyłącznie usprawnienia technicznego. W przypadku stosowania płynnego kursu walutowego odpowiednikiem dewaluacji jest deprecjacja.

Rewaluacja - jest to wzrost kursu waluty danego kraju względem waluty zagranicznej pod wpływem interwencji władzy monetarnej. Termin rewaluacja odnosi się tylko do systemu stałego kursu walutowego, ustalonego i zmienianego jedynie przez rząd w zależności od sytuacji na rynku międzynarodowym i od stanu jego rezerw dewizowych. W warunkach płynnego kursu walutowego odpowiednikiem rewaluacji waluty jest aprecjacja pieniądza.

Deprecjacja - spadek ceny towaru lub dobra. Termin używany w szczególności w odniesieniu do spadku wartości waluty krajowej względem waluty zagranicznej w systemie płynnych kursów walut. W systemie stałego kursu walutowego obniżanie wartości waluty krajowej nazywamy dewaluacją. Deprecjacja (dewaluacja) oznacza obniżenie siły nabywczej danego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych.

Aprecjacja - wzrost ceny towaru lub dobra. Termin używany w szczególności w odniesieniu do wzrostu wartości waluty krajowej względem waluty zagranicznej w systemie płynnych kursów walut. W systemie stałego kursu walutowego podniesienie wartości waluty krajowej nazywamy rewaluacją. Aprecjacja zachodzi w sytuacji płynnego kursu walutowego (jest on regulowany przez rynek). Oznacza wzrost siły nabywczej danego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych.

101, Definicja rynku walutowego i jego ogólna istota.

Rynek walutowy- zespół transakcji walutowych, które dotyczą instytucji finansowych o najwyższym stopniu płynności, denominowanych w jednostkach pieniężnych dwóch różnych krajów, zdominowany przez banki, niebankowe organizacje finansowe, korporacje. Jest rozproszony: geograficznie- jest zespołem narodowych rynków walut; funkcjonuje przez 24 h dzięki zróżnicowaniu stref czasowych. 2.technicznie- transakcje walutowe mogą być dokonywane w bankach, kasach, kantorach, np. przez firmy brokerskie.
FUNKCJE RYNKU:
1.umożliwia porównanie cen towarów i usług w różnych krajach
2.ulatwia rozwój handlu międzynarodowego
3.pogłębia międzynarodowy podział pracy
4.rozwój wymiany międzynarodowej umożliwia specjalizację producentów w zakresie tych dóbr i usług, w których mają najniższe koszty wytwarzania
5.umożliwia dokonywanie transferu siły nabywczej
6.transfer kapitału w skali międzynarodowej
PRZEDMIOTEM TRANSAKCJI są instrumenty finansowe o najwyższym stopniu płynności denominowane w dwóch różnych jednostkach pieniężnych.

102, Podstawowe zadania rynku walutowego.

1.Transfer siły nabywczej w formie pieniężnej między różnymi krajami, w których funkcjonują odrębne systemy pieniężne. Rynek walutowy poprzez wymianę walut (krajowych i zagranicznych pieniędzy) umożliwia zmianę formy nabywczej pieniądza zgodnie z wymogami międzynarodowego obrotu gospodarczego. Wynika to z gry popytu i podaży na rynku.

2.Stworzenie możliwości niewyrównywania obrotów zagranicznych. Chodzi tu o zapewnienie transferu dodatkowej masy towarów i usług, która nie zostanie zrekompensowana wzajemnymi równowartościowymi dostawami towarów i usług. W tym przypadku import przekraczający wartość eksportu może zostać sfinansowany przez uzyskanie dodatkowych zagranicznych środków pieniężnych.

3.Zabezpieczenie pewnej części zagranicznego majątku finansowego przed zmniejszeniem w wyniku zmian kursów walut. Ta ochrona ze strony rynku walutowego odnosi się tylko do części majątku lokowanego w zagranicznych walorach finansowych na krótkie okresy. Chodzi przede wszystkim o zabezpieczenie się przed ryzykiem wahań kursów walut w okresie od nabycia tych walorów do momentu ich sprzedaży.

103, Wyjaśnij pojęcie pozycji walutowej pozycji płynności.

Pozycja walutowa to zestawienie wszystkich należności i zobowiązań w walutach obcych bez względu na termin ich realizacji. Inaczej mówiąc stan posiadania albo zadłużenia danego podmiotu w jakiejś walucie przyjęto nazywać jego „pozycją” w tej walucie. Jeżeli należności w danej walucie są równe zobowiązaniom, to mamy do czynienia z pozycją zamkniętą, natomiast jeżeli takiej równowagi nie ma mamy do czynienia z pozycją otwartą. Pozycja otwarta ma dwa przypadki, którymi są: (1) pozycja długa (long position), w której należności przeważają nad zobowiązaniami i (2) pozycja krótka (short position), w której zobowiązania są wyższe od należności. Ilość pozycji walutowych zależy od liczby walut, w których są utrzymywane należności i zobowiązania.

Zajmowanie pozycji długiej rodzi ryzyko utraty części majątku w sytuacji spadku kursu waluty zagranicznej (uzyskuje się wówczas mniejszą ilość waluty krajowej), natomiast przy zajmowaniu pozycji krótkiej niekorzystny jest wzrost kursu waluty zagranicznej (trzeba wydatkować większą ilość waluty krajowej). Otwarta pozycja walutowa prowadzi do powstania ryzyka związanego z wahaniami kursów walutowych (ryzyka kursowego). Podmioty gospodarcze mają w tym zakresie dwie możliwości:

- zabezpieczenia się przed ryzykiem kursowym dokonując odpowiednich transakcji zabezpieczających (hedgingowych) w celu zamknięcia pozycji,

- świadomego podjęcia ryzyka kursowego otwartej pozycji w nadziei osiągnięcia zysku spekulacyjnego.

Pozycja płynności różni się od pozycji walutowej tym, że należności i zobowiązania są zestawiane w walucie obcej na konkretny czas 24, 48 lub 72 godziny. Podobnie jak pozycja walutowa, pozycja płynności może być zamknięta lub otwarta.

104, UCZESTNICY RYNKU WALUTOWEGO.

Głównymi uczestnikami rynku walutowego są duże banki komercyjne, zawierające między sobą transakcje walutowe o znacznych sumach.

Wśród uczestników rynku walutowego można wyróżnić:

• Bankowych i niebankowych dealerów. Działają oni zarówno na rynku detalicznym jak i międzybankowym. Kupują oni waluty po cenie kupna a sprzedają po wyższej cenie sprzedaży, zarabiając na marży kursowej

• Osoby fizyczne i firmy profesjonalne, prowadzące działalność handlową. Wykorzystują oni rynek walutowy jako instrument ułatwiający wywiązywanie się z podjętych zobowiązań finansowych, handlowych lub inwestycyjnych.

• Spekulantów i arbitrażystów. Wykorzystują oni rynki walutowe wyłącznie do zwiększenia swoich dochodów.

• Banki centralne i administrację skarbu państwa. Wykorzystują oni rynek walutowy do nabycia potrzebnych walut zagranicznych lub sprzedaży części rezerw bądź wywarcia pożądanego wpływu na zmianę kursu walutowego.

• Brokerów walutowych. Działają oni głównie jako pośrednicy ułatwiający jedynie nawiązywanie bezpośrednich kontaktów z dealerami walutowymi, za co pobierają stosunkowo niewielkie prowizje. Sami nie zawierają natomiast transakcji walutowych.

105, PODSTAWOWE SEGMENTY RYNKU WALUTOWEGO.

Najważniejszym segmentem jest bieżący rynek walutowy(spot market) i terminowe rynki walutowe(futures, forward market).Na bieżącym rynku walutowym dokonuje się bieżących transakcji walutowych związanych z wymianą towarów, usług oraz przepływem kapitałów, np. zakup dolarów za franki szwajcarskie lub francuskie. Na ryn. terminowych przeprowadza się terminowe transakcje walutowe np. zakup dolarów za franki szwajcarskie z dwumiesięczną dostawą w różnych okresach. Na terminowych rynkach walutowych typu forward i futures występuje zjawisko spekulacji walutowej. Wyróżnia się również podział rynku walutowego na wolny (funkcjonuje w danym kraju wówczas gdy podmioty gospodarcze mogą swobodnie wymieniać walutę tego kraju na inne waluty; na tego rodzaju rynku walutowym aktualną sytuację rynkową określają bieżące relacje podaży i popytu), reglamentowany (mamy do czynienia wówczas, gdy podmioty gospodarcze danego kraju nie mogą swobodnie wymieniać waluty danego kraju;wiąże się to z istnieniem państwowego monopolu walutowego, oznaczającego przymus odsprzedaży określonej instytucji państwowej zarobionych za granicą dewiz;instytucja ta sprzedaje nabyte przez nią dewizy wybranym podmiotom gospodarczym) i pośredni (występuje wtedy gdy w kraju pewne sfery obrotu dewizowego są reglamentowane przez państwo, a inne nie są).

106, PRZEDSTAW PODZIAŁ MIĘDZYNARODOWYCH TRANSAKCJI WALUTOWYCH.

Międzynarodowe transakcje walutowe można podzielić na dwie następujące kategorie :

1. transakcje rzeczywiste, w skład których wchodzą transakcje kasowe, terminowe typu forward i transakcje swapowe,

2. transakcje walutowe instrumentami pochodnymi, w skład których wchodzą kontrakty futures i opcje (wśród tych ostatnich z kolei można wyróżnić kontrakty opcyjnie kasowe i terminowe - jest to opcja zbudowana na bazie kontraktu futures).

Rynek transakcji rzeczywistych jest nazywany rynkiem tradycyjnym a rynek walutowych instrumentów pochodnych rynkiem nowoczesnym. Istnieją trzy zasadnicze różnice pomiędzy wyróżnionymi wyżej rodzajami transakcji. Sprowadzają się one do tego, iż:

1. transakcje rzeczywiste wymagają realnej dostawy waluty ustalonej w kontrakcie, natomiast w transakcjach pochodnych nie zawsze musi dochodzić do fizycznej dostawy przedmiotu kontraktu, co oznacza, iż mogą być one też rozliczane pieniężnie (różnicowo),

2. prawa i obowiązki stron kontraktu instrumentami pochodnymi mogą być asymetryczne, czego przykładem są opcje,

3. transakcje rzeczywiste są zawierane na rynku pozagiełdowym (OTC), natomiast większość transakcji instrumentami pochodnymi jest zawierana na giełdzie (zazwyczaj są to giełdy terminowe - futures lub opcyjnie).Przedstaw podział międzynarodowych transakcji walutowych.

107, Omów walutowe transakcje rzeczywiste.

Rynek ten dzieli się na dwie następujące podstawowe kategorie:

1) transakcje kasowe (natychmiastowe)

2) transakcje terminowe.

Ad1) Transakcje kasowe, zwane także spot, są to operacje kupna - sprzedaży walut, w których dostawa następuje najpóźniej w drugim dniu roboczym po ich zawarciu. W transakcjach tych jest stosowany kurs kasowy (spot rate).To transakcje zawierane na giełdzie.Rozliczenie tych transakcji następuje poprzez odpowiednie przeksięgowanie na rachunkach inwestycyjnych nabywcy i zbywcy.

Wyróżnia się cztery podstawowe motywy zawierania transakcji kasowych:

a) obsługa klientów banków prowadzących działalność na rynkach międzynarodowych (wymaga zakupu walut po kursie kasowym)

b) operacje o charakterze spekulacyjnym (osiągnięcie zysku wskutek korzystnych zmian kursu walutowego)

c) operacje służące utrzymaniu właściwej struktury walutowej aktywów i pasywów (w przypadku gdy bank nie jest zainteresowany ryzykiem otwartej pozycji (ekspozycją na ryzyko zmiany kursu), przeprowadza transakcje, które umożliwiają zamknięcie pozycji lub osiągniecie odpowiedniej struktury walutowej należności i zobowiązań)

d) arbitraże walutowe (transakcje arbitrażowe polegają na zakupie waluty na jednym rynku i równoczesnej jej odsprzedaży na drugim rynku)

Ad 2) Transakcje terminowe (forward) są transakcjami kupna - sprzedaży walut, w których dostawa następuje w terminie późniejszym, najczęściej 1, 3, 6 i 12 miesięcy. Kurs transakcji jest ustalany w dniu jej zawierania i jest to tzw. kurs terminowy (forward rate). Transakcje forward charakteryzują się następującymi cechami:

a) są negocjowane indywidualnie przez strony transakcji,

b) ich realizacja następuje poprzez fizyczną dostawę waluty,

c) są zawierane na rynku pozagiełdowym,

d) nie mają płynności, co oznacza brak możliwości wyjścia przed okresem zapadalności,

e) są zawierane na ogół przez duże podmioty rynkowe.

Wyodrębnia się trzy motywy zawierania transakcji forward:

a) zabezpieczający przed ryzykiem kursowym (niepewność ukształtowania się kursu walutowego w przyszłości)

b) spekulację (przewidywanie określonej zmiany kursu walutowego w przyszłości i chęci zarobku na tej zmianie)

c) operacje służące utrzymaniu właściwej struktury walutowej aktywów i pasywów (takie same jak na rynku kasowym)

108, Omów transakcje walutowymi instrumentami pochodnymi.

Rynek walutowych instrumentów pochodnych (derywatów) dzieli się na dwie części, którymi są:

1) rynek giełdowy, nazywany rynkiem instrumentów standaryzowanych,

2) rynek pozagiełdowy (OTC), nazywany rynkiem instrumentów niestandaryzowanych czyli mają różne daty zapadalności i różne wielkości kontraktu.wystawcami kontraktów są banki, instytucje finansowe i duże przedsiębiorstwa.

Podstawowe transakcje zawierane na rynku instrumentów pochodnych dotyczą opcji i kontraktów futures, z tym że na giełdach handluje się opcjami i kontraktami futures, a na rynku pozagiełdowym opcjami i instrumentami hybrydowymi, do których należą między innymi swap kursowy i opcja swap

Opcja walutowa jest to kontrakt dający nabywcy prawo, lecz nie stwarzający obowiązku zakupu lub sprzedaży określonej ilości waluty po określonym kursie z ustalonym terminem wykonania (wygaśnięcia). Nabywca opcji płaci jej wystawcy premię (cenę opcji). Wystawca opcji ma obowiązek wywiązania się z kontraktu (dostarczenia waluty - opcja kupna lub odebrania waluty - opcja sprzedaży), jeżeli nabywca zażąda jego wykonania.

Transakcje opcyjnie charakteryzują się następującymi cechami:

1) w przypadku transakcji zawieranych na rynku pozagiełdowym wszystkie elementy kontraktu są ustalane w drodze indywidualnych uzgodnień pomiędzy stronami kontraktu,

2) opcje giełdowe są standaryzowane i gwarantem ich wykonania jest izba rozrachunkowa,

3) premia jest ceną za nabycie prawa do wykonania kontraktu

4) nabywca opcji ma do wyboru cztery następujące możliwości:

a) fizyczną realizację kontraktu (kupno lub sprzedaż waluty),

b) rozliczenie gotówkowe (różnicowe), czyli wyrównanie pozycji wobec izby rozrachunkowej,

c) sprzedaż opcji przed terminem jej wygaśnięcia na rynku wtórnym,

d) zamknięcie kontraktu, czyli pozwolenie na jej samoistne wygaśnięcie.

Podstawowymi motywami zawierania transakcji opcyjnych są:

1) zabezpieczanie przed ryzykiem zmiany kursu walutowego (ryzykiem kursowym) płatności zagranicznych z tytułu potencjalnych należności lub zobowiązań

2) traktowanie opcji jako instrumentu handlowego dla osiągnięcia zysku z przewidywanej zmiany kursu waluty (spekulacja).

Walutowy kontrakt futures jest instrumentem, w którym strony zobowiązują się do zawarcia w ustalonym terminie przyszłym transakcji na warunkach przyjętych w kontrakcie. Stronami kontraktu są wystawca i nabywca. Wystawca kontraktu zobowiązuje się dostarczyć określoną w kontrakcie ilość waluty w ustalonym terminie - jest to zajęcie pozycji krótkiej. Natomiast nabywca zobowiązuje się do zapłaty za ustaloną ilość waluty po uzgodnionej cenie - jest to zajęcie pozycji długiej. Jest to kontrakt kupna, natomiast w kontrakcie sprzedaży wystawca zajmuje pozycję długą a nabywca pozycję krótką.

Walutowe kontrakty futures są instrumentami standaryzowanymi będącymi przedmiotem obrotu tylko na rynku giełdowym. W ich standardzie określona jest wielkość kontraktu (ilość waluty), termin wygaśnięcia oraz rodzaj waluty (z reguły jest to kilka głównych walut na świecie). Zawarcie kontraktu wymaga pośrednictwa domu maklerskiego, w którym składa się zlecenie giełdowe. Kontrakt futures w odróżnieniu od opcji musi być wykonany lub rozliczony gotówkowo. Można też wyjść z tego kontraktu, czyli go zamknąć, co odbywa się przez zawarcie kontraktu przeciwnego (zajęcie przeciwstawnej pozycji).

Kontrakty futures charakteryzują się następującymi cechami:

1) ceny transakcji są jednolite dla wszystkich uczestników rynku,

2) jednostką obrotu jest kontrakt lub jego wielokrotność,

3) partnerem dla stron transakcji jest izba rozrachunkowa, która zabezpiecza wykonanie kontraktu,

4) warunkiem zawarcia kontraktu jest wpłacenie przez obie strony do izby rozrachunkowej odpowiedniej kaucji, zwanej depozytem zabezpieczającym,

5) rynek transakcji futures cechuje duża płynność.

Wyróżnia się trzy następujące motywy zawierania kontraktów futures:

a) zabezpieczający przed ryzykiem zmiany kursu walutowego,

b) spekulacyjny - są popularnym instrumentem wykorzystywanym do gry rynkowej w celu osiągania zysku z przewidywanej zmiany kursu,

c) arbitrażowy - służą do zarabiania na różnicach kursowych pomiędzy rynkami walutowymi

111, Działania banku komercyjnego na rynku kapitałowym.

Podstawowym rodzajem aktywności banków komercyjnych jest udzielanie kredytów podmiotom gospodarczm i osobom indywidualnym. Ich domeną jest także działalność na rynku pieniężnym, gdzie lukują swoje nadwyżki finansowe ponad obowiązkowe rezerwy i z którego pożyczają pieniądze na działalność kredytową w razie niedoboru środków pieniężnych.

Działania banków komercyjnych na rynku kapitałowym:

a)Pośrednio wpływają na opłacalność inwestowania na rynku kapitałowym inwestorów, którzy nie inwestują środków własnych, a środki pożyczone. Banki komercyjne uczestniczą w ustalaniu ceny kapitału, czyli stopy procentowej po której udzielane są pożyczki. Ustalają zatem granice rentowności inwestycji kapitałowych (czyli inwestowania w papiery wartościowe). Stopa oprocentowania kredytu wpływa na decuzje inwestora, przy czym zasadą jest, iż wysoka stopa oprocentowania zmniejsza atrakcyjność lokowania środków na rynku kapitałowym (potencjalny zysk z tego rynku trzeba będzie pomniejszyć o koszt kapitału czyli stopę kredytu zaciągniętego na tę inwestycję). W takich sytuacjach inwestor wybierze zapewne pewniejsze i pozbawione ryzyka inwestycje w lokaty bankowe lub papiery skarbowe.

b)Lokują środki własne i klientów w zyskowne inwestycje rynku kapitałowego. Głównym celem tych inwestycji jest uzyskanie większego dochodu w porównaniu z innymi możliwościami inwestowania środków. Trzeba jednak pamiętać, że inwestowanie w akcjie i obligacje wiąże się z niższą płynnością i z wyższym ryzykiem. Najchętniej w swoich portfelach banki przetrzymują papiery emitowane przez instytucje publiczne czyli obligacje skarbu państwa i władz lokalnych. Także kupują papiery przedsiębiorstw o znacznej i utrwalonej sytuacji finansowej. Strategie inwestycyjne banków komercyjnych polegają na ułożeniu portfela własnych inwestycji kapitałowych według stopnia ryzyka, preferowanego poziomu kontroli emitenta akcji i preferowanej branży gospodarki. Mogą one tworzyć własne fundusze inwestycyjne rynku kapitałowego lub partycypować w zewnętrznych.

c)Uczestniczą w zarządzaniu spółkami akcyjnymi. Mogą to robić poprzez zakup określonego pakietu akcji spółki, dającego mu prawo do podejmowania strategicznych decyzji (udział w walnym zgromadzeniu lub w organach nadzowu spółki) oraz przez dysponowaniem prawem głosu związanym z akcjami swojego klienta, na konto którego zakupił akcje. Zazwyczaj klienci banku, uznając iż z racji pełnienia funkcji np. inwestora strategicznego w danej spółce bank posiada większy zasob wiedzy i doświadczenia, scedowują na bank swoje prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu i prawo oddania na nim głosu zgodnie z życzeniem akcjonariusza, który przychyla się raczej do stanowiska banku (iwestora strategicznego). W ten sposób banki mogą kształtować politykę rozwojową spółki oraz wpływać na wielkość wypracowanego zysku i wypłacanej dywidendy. Mogą zatem pomnażać swoje zyski z tytułu poczynionych na rynku kapitałowym inwestycji.

Pełnią także działalność przypisaną typowemu bankowi inwestycyjemu

121.Schemat podziału rynku giełdowego w Warszawie

Rynek na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych dzieli się na dwa segmenty, którymi są: podstawowy rynek giełdowy i równoległy rynek giełdowy. Rynek podstawowy ma bardziej rygorystyczne warunki dopuszczania papierów wartościowych, natomiast rynek równoległy - łagodniejsze.

Podstawowy rynek giełdowy jest segmentem większym od rynku równoległego. Odbywa się na nim zasadnicza cześć obrotu na warszawskiej giełdzie. Występują na nim akcje spółek dużych, o ustabilizowanej sytuacji finansowej oraz ugruntowanej pozycji na rynku. Przez rynek równoległy rozumie się ten segment rynku giełdowego, na którym notowane są instrumenty finansowe niedopuszczone na rynku podstawowym. Na tym rynku wystepuja spółk mniejsze, w tym także mniej znane na rynku, ale chcące gromadzić kapitał na rozwój poprzez rynek publiczny.

122, opisz role depozytów zabezpieczających w kontraktach futures

DEPOZYT ZABEZPIECZAJĄCY jest kaucją, którą musi wpłacić każdy inwestor chcący dokonać transakcji futures. Depozyt jest gwarancją jej wykonania. Jego funkcja polega na tym, że wysokość depozytu zależy od stopnia ryzyka ocenianego z dnia na dzień. Depozyt wnoszony przed otwarciem pozycji może mieć formę gotówki lub powszechnie akceptowanych papierów wartościowych. Depozyt na rachunkach izby rozrachunkowej jest oprocentowany, wysokość depozytu zabezpieczającego może być różna na różnych giełdach.

125. Opisz rolę i zadania Komisji Dopuszczeniowej

O tym, czy dany papier wartościowy może być przedmiotem obrotu publicznego, decyduje komisja dopuszczeniowa ( w Polsce Komisja Nadzoru Finansowego), która sprawdza czy dany papier spełnia określone wymogi formalne.

Rozumnie się przez nie określone dokumenty stwierdzające istnienie pewnego prawa własności (akcje) lub stwierdzające powstanie wierzytelności (obligacje)

Do zadań komisji należy także nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem rynku kapitałowego w Polsce i jego rozwojem, przestrzeganie reguł uczciwego obrotu i zasad konkurencji na publicznym rynku pap. wart.

30

---