Mięta pieprzowa

94a] Mięta pieprzowa- Mentha piperita

Wieloletnia, wys. 50-80cm. Sadzonki rozłogów mięty uzyskuje się i wysadza wczesną

wiosną od III do IV lub w VIII.

Wykorzystywane są liście pędów oraz ulistnione szczyty pędów.

Zbioru dokonuje się dwukrotnie: na początku kwitnienia [VII] oraz w połowie IX w czasie suchej słonecznej pogody.

Mięta stosowana jest przy zaburzeniach trawienia, braku apetytu, wymiotach, chorobach wątroby i dróg żółciowych.

Działa bakteriobójczo i lekko przeciwbólowo oraz obniża ciśnienie krwi.

Stosuje się ją również do płukania gardła i jamy ustnej.

Napar przyrządza się z 1łyżki suszonego ziela i 1 szkl wrzątku i pije 2-3 razy dziennie po 1 szkl.

W gorącym klimacie napar z mięty pije się jak herbatę.

U nas również w czasie upałów i przy pracach a wysokiej temperaturze.

94b] Mięta pieprzowa

Surowcem leczniczym są liście mięty.

Występuje w nich olejek eteryczny [1-3%] zawierający mentol [ok. 50%], jego estry oraz szereg innych związków terpenowych - ok. 30 składników.

Poza olejkiem występują w surowcu garbniki ok. 6%, flawonoidy, gorycze, kwasy organiczne.

Liście mięty są jednym z najstarszych leków.

Lekarze świata antycznego świeże liście mięty oraz sok z nich wyciśnięty zalecali jako lek leczący pryszcze, i ropnie, mdłości, wymioty, żółtaczkę i bóle głowy.

Również i dziś ziele to należy do najbardziej wszechstronnych i najczęściej stosowanych leczniczych

surowców roślinnych.

Mięta zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, pobudza wydzielanie żółci, zmniejsza napięcie mięśni

gładkich i działa przeciwbakteryjnie.

Znajduje zastosowanie przy zaburzeniach trawienia, wzdęciach, braku apetytu, kolce jelitowej i żółciowej.

Napar: 2-2,5 łyżki na 2 szkl wrzątku, zaparzać 10min pod przykryciem. Pic 1/2 szkl 2-3 razy dziennie

przed jedzeniem.

Olejek miętowy i mentol są również lecznicze.

94c] Mięta pieprzowa

Napar z mięty [3-4g liści na 1 szkl wrzątku] do dziś uchodzi we Francji za afrodyzjak.

Mięta zwana bywa zielem Najświętszej Panienki, dobrym zielem lub Świętym zielem.

Ma moc zwyciężania zła, pokonywania mrocznych sił ciemności. Potrafi też trzymać z dala śmierć.

Była jednym z 7-miu ziół palonych w ogniu Świętojańskim - nadającemu moc wszystkim roślinom

leczniczym.

Zielem tym ratujemy się głównie w przypadku kłopotu z trawieniem.

Pobudza wydzielanie soków trawiennych i pracę wątroby, pomaga przy wzdęciach, kolce, podrażnieniu

jelit, czkawce, mdłościach.

Mentol ma właściwości przeciwbólowe, dezynfekujące.

Reguluje rozmnażanie się w żołądku bakterii, które mogą być przyczyną nieprzyjemnego zapach z ust.

Mięta nie tłumi go, lecz usuwa jego przyczynę.

Zbawienne działa na nadciśnienie, bóle stawowe i mięśniowe, zaburzenia nerwowe, bezsenność i migreny.

W ostatnim przypadku pomaga nie tylko herbatka miętowa, ale także przykładanie na skronie roztartych świeżych listków lub kompresu z naparu.

Zalecana jest przy przeziębieniach, szczególnie z kaszlem i chrypką - do płukania gardła oraz przy katarze do inhalacji.

Mięta przynosi ulgę po ukąszeniach i użądleniach przez owady - trzeba na obolałe miejsce przyłożyć na

20-30 min roztarte liście albo przetrzeć je sokiem lub olejkiem miętowym.

Ksiądz Kneipp radził zjadanie 2 łyżeczek sproszkowanego zasuszonego ziela mięty 2 razy dziennie

osobom po ciężkiej chorobie by przyspieszyć ich rekonwalescencję

Regularne podjadanie świeżych listków mięty bardzo poprawia cerę.

Uwaga: Suszone ziele rozdrabnia się dopiero przed samym spożyciem.

94d] Mięta pieprzowa

Skład chemiczny: olejek eteryczny[a w nim mentol], także garbniki, terpeny, kwasy organiczne, gorycze i flawonoidy.

Działanie: przeciw wzdęciom, żółciopędny, hamuje rozwój bakterii chorobotwórczych, znieczulający, pobudzający tworzenie soków żołądkowych

Jeśli chodzi o podane wyżej działania - mięta może być stosowana pojedynczo.

Do płukania jamy ustnej, gardła itp. można ją mieszać z innymi ziołami.

Wygodna jest nalewka [30-50 kropli 2-3 razy dziennie].

Uwaga: Mentol jest trucizną dla małych dzieci.

94e] Mięta pieprzowa

Działa przeciwskurczowo - skuteczna na kurcze i bóle żołądka.

Działa również wiatropędnie i żółciopędnie oraz przeciwskurczowo.

Wspomaga trawienie, łagodzi nudności typowe dla bólów migrenowych oraz działa wspomagająco w

przypadku bezsenności.

Mięta jest najstarszym i najsmaczniejszym środkiem na niestrawność.

Zmniejsza ona czas przebywania pożywienia a żołądku dzięki pobudzaniu soku żołądkowego.

Działa również rozkurczowo na mięśniówkę żołądka i ułatwia odbijanie się.

Jest wspaniałym środkiem na ból i zgagę [ból żołądka], jest również skuteczna na nudności i wymioty.

Przynosi ulgę w bólach migrenowych, działa uspokajająco.

Przynosi również ulgę w uporczywym kaszlu.

Przy bólach głowy należy wypić 1 szkl mocnej mięty i położyć się na 15-20min.

94f] Mięta pieprzowa

Mięta pobudza wydzielanie soków żołądkowych i pracę wątroby.

Pomaga przy wzdęciach, kolce, podrażnieniach jelit, czkawce, mdłościach.

Ma właściwości przeciwbólowe i dezynfekujące.

Spośród 20 roślin leczniczych uprawianych w Polsce na większą skalę - mięta

zajmuje pierwsze miejsce.

Liście mięty są składnikami granulatów: Cholegran, Nervogran, Normogran, i mieszanek ziołowych:

Cholagoga II, Digestosan, Nervosan, Septosan, Tannosan.

Olejek miętowy jest składnikiem granulatów Cholegran, Gastrogran; drażetek Raphacholin, Raphalamid i pasty Fitolizyna.

Wyciąg z liści działa pobudzająco na układ nerwowy i wzmaga czynność wydzielniczą żołądka, wątroby.

Pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci w wątrobie.

Ułatwia trawienie, pobudza łaknienie, działa wiatropędnie, przeciwskurczowo, ogólnie antyseptycznie.

Działa również uspokajająco, obniża nieco ciśnienie krwi. Znieczula, osłabia bóle jelitowe.

Lekko pobudza popęd płciowy, zmniejsza wydzielanie mleka, wywołuje miesiączkę.

Przy dużych dawkach ogranicza i hamuje senność.

Zewnętrznie działa antyseptycznie, przeciwpasożytniczy, przeciwskurczowo, łagodzi bóle, odstrasza owady.

Olejek miętowy działa tak jak liście, lecz znacznie szybciej.

W postaci aerozolu jest bardzo silnym środkiem bakteriobójczym, ma właściwości przeciwbólowe.

Na nieuszkodzoną skórę mentol działa przeciwświądowo, wywołuje uczucie chłodu, zmniejsza ból i stan zapalny, niszczy bakterie.

Przy bólach migrenowych, nerwowych, reumatycznych stosuje się smarowanie olejkiem, a w nieżytach

gardła i oskrzeli - inhalacje.

Mentol stosuje się zewnętrznie w bólach reumatycznych i mięśniowych.

Na świerzb - olejek miętowy plus lawendowy, plus cytrynowy, plus goździkowy, plus cynamonowy

- po 1gramie.

Przy nerwicy żołądka - mięta, plus szałwia, plus dziurawiec - popijać stale aż do zupełnego wyleczenia.

Inhalacje z olejku stosuje się przy astmie, zapaleniu oskrzeli i zatok przynosowych.

Dodanie liści mięty do mleka zapobiega jego skwaśnieniu.

Uwaga: Tylko w nadmiernej ilości olejek miętowy podany doustnie może wywołać wymioty, ból

brzucha, a po dużych dawkach zachwianie równowagi i głęboki sen.

Uwaga: Olejek stosowany zewnętrznie może wywołać pokrzywkę, przekrwienie skóry, świąd,

ból głowy.

A u niemowląt i u małych dzieci - wyciek z nosa, sinicę, skurcz mięśni, zatrzymanie oddechu

i serca.

94g] Mięta pieprzowa

Mięta jest rośliną stosunkowo młodą, pojawiła się dopiero w końcu XVII wieku jako wynik krzyżówki międzygatunkowej w południowej Anglii.

Rośliny o podobnym działaniu znane już były w starożytnej Grecji.

Inne nazwy: miętkiew, miętkawka.

Miętę pieprzową można odróżnić od innych gatunków mięty po smaku, po zgryzieniu liścia mięty pieprzowej mamy w ustach uczucie chłodu.

Liście mięty zawierają olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest mentol, a ponadto garbniki, goryczki, kwasy organiczne i sole mineralne.

Działanie: żołądkowe, wiatropędne, żółciopędne, dezynfekujące, rozkurczowe, przeciwbólowe,

uspokajające.

Mięta należy do ziół wszechstronnie działających.

Związki czynne w niej zawarte pobudzają wytwarzanie soku żołądkowego, trawiennego i żółci, co

ułatwia trawienie pokarmów, zwiększa łaknienie, znosi nadmierne skurcze mięśni gładkich przewodu pokarmowego i dróg żółciowych, usuwa wzdęcia brzucha.

Związki czynne mięty mają właściwości zabijania bakterii w przewodzie pokarmowym i dróg żółciowych.

Mięta zwiększa wydzielanie moczu.

Ma działanie uspokajające i nieznacznie obniża ciśnienie krwi.

Napary z mięty są stosowane jako napoje gaszące pragnienie u ludzi pracujących w wysokich

temperaturach.

W leczeniu znalazł również zastosowanie wydestylowany z liści olejek miętowy, który działa podobnie jak liście a ponadto ma właściwości przeciwbólowe - znosi bóle stawowe i nerwobóle.

Ze względu na działanie dezynfekujące dodawany jest do past do mycia zębów.

Stosowany w postaci aerozolu ma silne działanie bakteriobójcze, może być używany do inhalacji w

chorobach układu oddechowego jak zapalenie oskrzeli i zapalenie zatok.

Zmniejsza także obrzęk błony śluzowej nosa.

Olejek znalazł również zastosowanie w przemyśle spożywczym.

Napar: 1 łyżkę suszonych liści zalać 1 szkl wrzątku, zostawić pod przykryciem na 10-15min. Pić w 2-3

porcjach w ciągu dnia w zaburzeniach trawienia, przy braku łaknienia i wzdęciach brzucha.

Napar ten może być stosowany do płukania jamy ustnej w przypadku zapalenia dziąseł oraz w anginach.

Uwaga: Zdarzają się przypadki uczuleń na olejek miętowy. Ludzie uczuleni nie powinni liści mięty, olejku ani leków w skład których wchodzą.

Uwaga: Zbyt duże dawki mięty mogą drażnić błonę śluzową przewodu pokarmowego i drażnić

układ nerwowy.

Nalewka miętowa popularnie nazywana kroplami miętowymi może być spożywana po 30-50 kropli na

kieliszek wody 2-3 razy dziennie przed jedzeniem jako lek żołądkowy lub po jedzeniu dla poprawy

trawienia i usuwania wzdęć.

94h Mięta pieprzowa

Inne nazwy: miętka czarna, miętkiew, miata.

Surowcem zielarskim jest liść i ziele wykorzystywane głównie do produkcji olejku.

Mięta zawiera olejki eteryczne [mentol. limonen, tymol i menton] pinen, sabinen,

garbniki, żywice, pektyny, kwasy organiczne [octowy i walerianowy], flawonoidy,

gorycze, prowitaminę A, wit C, rutynę, sole mineralne [potas, fosfor, wapń, magnez,

sód, żelazo, mangan, cynk, bor, miedź, molibden i glin].

Gatunek mięta pieprzowa tzw czarna „Mitcham” wprowadzona została do uprawy

dopiero w XVIII wieku, a do Polski sprowadzono ja po I wojnie światowej.

Popularność zyskała dzięki wysokiej zawartości olejku, a w nim mentolu oraz ciekawej kompozycji zapachowej.

Mięta pieprzowa Mitcham jest mieszańcem otrzymanym przypadkowo ze skrzyżowania mięt dziko

rosnących: nadwodnej i zielonej.

Mięta w ogóle jest jedną z najstarszych roślin leczniczych świata.

Znana jako lek w medycynie chińskiej, wymieniana w papirusie Ebresa, wykorzystywana do balsamowania zwłok u Egipcjan, uwieczniona w mitologii greckiej i w Nowym Testamencie.

W lecznictwie ludowym używana jest do dziś jako środek uspokajający, także przy bólu zębów i głowy, niestrawności i chorobach kobiecych i hemoroidach.

Liście mięty kędzierzawej bywają przykładane na piersi kobiet odstawiających dziecko od karmienia dla wstrzymania laktacji.

Świeże liście przykłada się do czoła przy bólu głowy, a na stany ropne przyrządza się specjalne plastry z

mąki kartoflanej z suszoną miętą lub z jej sokiem.

Mięta ma działanie przeciwskurczowe, uspokajające, przeciwwymiotne, dezynfekujące, przeciwbólowe, pobudzające wydzielanie soków trawiennych, przeciwfermentacyjne, wiatropędne, żółciopędne, bakteriobójcze, grzybobójcze i przeciwpasożytnicze.

Wchodzi w skład wielu leków ziołowych jak Cholagoga II, Cholegran, Digestosan, Normogran, Nervosan, Normosan, Septosan, Tannosan.

Napar z mięty w warunkach domowych ma wielostronne zastosowanie: głównie w zaburzeniach

trawiennych, a więc w bólach brzucha, wzdęciach, zgadze, odbijaniu, nudnościach, braku łaknienia, jako środek uspokajający, przy nerwobólach stawów i mięśni.

Napar: 1 łyżka liści na 1 szkl wrzątku i pić po 0,5 szkl 2-4 razy dziennie jako środek żółciopędny na 1 godz przed jedzeniem, a w innych dolegliwościach po jedzeniu.

W tych samych schorzeniach można stosować nalewkę miętową tzw krople miętowe po 15 kropli na cukrze lub na wodzie.

Zewnętrznie mięty używa się w nieżycie gardła i jamy ustnej do płukania, w formie inhalacji z olejku przy nieżytach nosa, a w postaci kompresów przy migrenie.

Uwaga: miętę należy stosować z umiarem, unikając podawania jej niemowlętom, ponieważ może u

nich wywołać działanie uboczne.

94i] Mięta pieprzowa

Działanie: przeciwbólowe, przeciwwymiotne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, rozkurczowe,

wiatropędne, napotne, uspokajające.

Mięta ma doskonałe działanie wiatropędne, wykazuje działanie rozluźniające na mięśnie przewodu pokarmowego, przeciwdziała wzdęciom z nadmiernym wytwarzaniem gazów, pobudza wydzielanie żółci i soków trawiennych.

Stosuje się ją w celu zmniejszenia wzdęć nadmiernego wytwarzania gazów, w kolce

jelitowej oraz towarzyszących stanach chorobowych.

Olejki eteryczne wykazują łagodne działanie znieczulające na ścianę żołądka, co łagodzi nudności i

wymioty ciężarnych oraz zapobiega chorobie lokomocyjnej.

Miętę można stosować w owrzodzeniach jelit.

Tradycyjnie zaleca się ją w leczeniu przeziębień, gorączki i grypy.

Często stosowana jest w postaci inhalacji w leczeniu kataru.

Może pomóc w bólach głowy związanych z zaburzeniami trawienia.

Jako środek uspokajający łagodzi lęk i niepokój oraz osłabia napięcie.

W bolesnym miesiączkowaniu zmniejsza ból.

Zewnętrznie miętę stosuje się w leczeniu świądu i stanów zapalnych.

Miętę można pić bez ograniczenia w razie potrzeby [1 łyżeczka na 1 szkl wrzątku]

94j] Mięta - Mentha

Surowcem jest ziele (górne odcinki) lub sam liść - Herba vel Folium Menthae.

W liściu mięty pieprzowej znaleźć można: olejek eteryczny - 0,5-1,5% (wg. J.K. Podlewskiego - ok.

2,5%), garbniki - 6-12%, goryczki, fenolokwasy, flawonoidy (apigenina, i luteolina, diosmetyna),

karoten - do 40 mg!, kwas kawowy (0,5-2%), kw. chlorogenowy (0,7%), kw. ursolowy (0,3%), kwas

oleanolowy (0,12%), betainę, argininę, fitosterol, tłuszcze, glukozę, ramnozę, sole mineralne (dużo boru,

miedzi, sodu, żelaza, cynku, manganu, glinu, molibdenu i magnezu).

Mięta pieprzowa [zawierająca mentol] działa rozkurczowo, wiatropędnie, wykrztuśnie, uspokajająco, odkażająco, rozgrzewająco, żółciopędnie, znieczulająco i przeciwbólowo (w dużych stężeniach),

odświeżająco, przeciwzapalnie, wzmacniająco, napotnie, moczopędnie; obniża ciśnienie krwi (w dużych dawkach), rozszerza naczynia wieńcowe (efekt krótkotrwały i przy dużej dawce); przywraca prawidłowe ruchy robaczkowe jelit; zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego; reguluje wypróżnienia; wywiera wpływ przeciwwymiotny.

Wskazania: brak łaknienia, zaburzenia trawienne połączone z nudnościami, wymiotami i bólami brzucha, choroby wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, nerwobóle (+ kora lub owoc bzu czarnego), reumatyzm, obfity i tłusty posiłek, przeziębienie, zmarznięcie, nieżyty układu oddechowego (nalewkę miętowa oraz krople miętowe udrażniają i rozszerzają drogi oddechowe, co jest jednak zjawiskiem krótkotrwałym), kaszel, zaparcia, biegunka, choroby skórne (+ inne zioła), bezsenność (+ melisa), zdenerwowanie (efekt słaby), zgaga (są skuteczniejsze zioła, mięta często zawodzi), nieprzyjemny zapach z ust wydobywający się w rzeczywistości z żołądka lub jelit, w których zachodzą niepożądane procesy fermentacyjne (gnilne), stany zapalne i zakażeniowe układu pokarmowego, złe samopoczucie (+ ziele rozmarynu lub glistnika), choroby zakaźne.

Zewnętrznie (płukanki, przepłukiwanie, nasiadówki, okłady, przemywanie, kąpiele): piekące oparzenia

(krople, olejek lub nalewka), świąd skóry (nalewka, krople), łojotok, stany zapalne skóry, jamy ustnej,

gardła, powiek, gałki ocznej (stany ropne), łzawienie oczu, zapalenie
pochwy i warg

sromowych, rany, owrzodzenia (wyciągi alkoholowe), odparzenia, przetłuszczające się

włosy, zmiany alergiczne, ukąszenia owadów (komarów, os, pszczół; piekące, bolące lub swędzące miejsce przemywać kroplami lub nalewką miętową), mięśnio- nerwo- i stawobóle (wcieranie olejku lub wyciągu alkoholowego), bolesne uderzenia (nalewka lub krople miętowe + nalewka arnikowa w równych częściach - do okładów - z wodą lub przemywań - w stanie nierozcieńczonym).

Napar: 2 łyżki suszu zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20-30 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy

dziennie po 100-200 ml; dzieci do 1 r. ż. -11-22 ml, do 3 r. ż. - 15-30 ml, do 6 r. ż. - 28-50 ml, do 10 r. ż.

-40-80 ml, do 15 r. ż. - 50-100 ml, 3-4 razy dziennie Znakomita jest herbatka miętowa z mlekiem

posłodzona do smaku, np. miodem.

Nalewka miętowa - Tinctura Menthae: pół szkl. suchego ziela (liści) mięty zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dziennie po 5 ml.

Intrakt miętowy - Intractum Menthae: pół szkl. świeżego ziela zalać 400 ml gorącego alkoholu 40-60%; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dziennie po 40-60 kropli.

Aqua Menthae: 100 g (50-51 kropli) olejku eterycznego - miętowego wymieszać ze 10 ml spirytusu, wlać do 100 ml przegotowanej ciepłej wody i znów zamieszać energicznie. Zażywać 3-4 razy dziennie po 30-40 kropli.

1] Rp. liść mięty - 1 łyżka, ziele tymianku - 1 łyżka, ziele majeranku - 1 łyżka, liść melisy - 1 łyżka, liść

szałwii - 1 łyżka. Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić jak: napar miętowy.

Wskazania: ostre zaburzenia trawienne, bóle brzucha, niestrawność, biegunka, skurcze żołądka i jelit, bóle wątroby i trzustki, stany zapalne i zakażeniowe przewodu pokarmowego, kamica żółciowa, zastoje żółci, stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego, kaszel, przeziębienie, choroby zakaźne, złe

samopoczucie po przejedzeniu.

2] Rp. liść babki - 1 łyżka, liść mięty - 1 łyżka, ziele dziurawca - 1 łyżka, ziele krwawnika lub rumianku - 1 łyżka. Wymieszać. Przyrządzić i pić jak wyżej.

Wskazania: zaburzenia trawienia, biegunka, nieżyt jelit i żołądka, choroby wątroby, pęcherzyka i dróg żółciowych oraz trzustki, choroby skórne.

3] Rp. nalewka miętowa (krople) - 10 ml, nalewka glistnikowa - 10 ml, nalewka tymiankowa - 10 ml,

nalewka arcydzięglowa lub biedrzeńcowa - 10 ml, nalewka melisowa - 10 ml

Płyny wymieszać. Zażywać 2-4 razy dz. po 2,5-3 ml (max 5 ml).

Lek powinien znaleźć się u osób, u których występują ataki pęcherzyka żółciowego, bóle wątroby, skurcze jelit, ostre bóle żołądka i trzustki, bolesne miesiączkowanie, duszności, nerwice wegetatywne (np. serca, żołądka), bezsenność, zdenerwowanie z byle powodu oraz lęki.

Preparat rozszerza drogi oddechowe, naczynia krwionośne, obniża ciśnienie krwi, znosi kłucie w sercu, rozkurcza mięśnie gładkie, działa silnie żółciopędnie, wykrztuśnie, wiatropędnie, uspokajająco,

wzmacniająco, orzeźwiająco i rozluźniająco na mięśnie szkieletowe (znosi “spięcie" i leczy stres).

Wykazuje działanie przeciwwymiotne, przeciwbólowe i przeciwdrgawkowe.

94k] MIĘTA PIEPRZOWA

Mentha piperita - należy do najstarszych roślin stosowanych w lecznictwie. Obecnie

używana jest potrójnym mieszańcem otrzymanym w Anglii. Uprawiana powszechnie w wielu krajach, również w Polsce.

Surowcem leczniczym jest liść mięty pieprzowej - Folium menthae piperitae oraz olejek

miętowy - Oleum Menthae piperitae.

Surowiec zawiera olejek eteryczny (oprócz mentolu, felandren, pinen i inne), garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, sole mineralne, karoten, witaminę C - ogółem ponad 30 związków.

Działanie liści mięty jest wielostronne: pobudza łaknienie i trawienie, działa wiatropędnie, przeciw

skurczowo, przeciw bólowo, przeciw zapalnie, przeciw bakteryjnie, żółciopędnie, żółciotwórczo, w pewnym stopniu uspokaja i obniża ciśnienie krwi.

Olejek miętowy działa tak samo jak liście mięty, lecz silniej, szczególnie silnie na szczepy odporne na antybiotyki (inhalacje).

Należy jednak bardzo ostrożnie stosować go u niemowląt i małych dzieci, gdyż po zastosowaniu np. kropli do nosa z 2. procentami mentolu zaobserwowano groźne objawy jak sinica, zatrzymanie oddechu i akcji serca.

Wyciągi z liści mięty w dawkach zalecanych lub nawet nieco wyższych nie wywołują żadnych objawów ubocznych.

Zarówno wyciągi wodne, jak i olejek stosuje się doustnie i zewnętrznie - w postaci płukanek jamy ustnej i gardła, w maści lub emulsji w nieżycie nosa, także w cukierkach do ssania jako środek lekko odkażający.

Mięta ma zastosowanie w przemyśle spożywczym, cukierniczym i kosmetycznym.

Uwaga: U niektórych osób wywołuje objawy uczuleniowe.

94l] Mięta pieprzowa

Surowiec zielarski : Liść mięty pieprzowej (Folium Menthae piperitae), którego głównymi składnikami są: olejek miętowy, kwas askorbinowy (25 mg%), karoten (do 40 mg%), rutyna (14 mg%), apigenina, betaina, kwas oleanowy i ursulowy.

Przetwór : olejek miętowy (Oleum Menthae piperitae), w skład którego wchodzą: mentol (monoterpen),

który oddziałowuje na receptory zimna, wywołując uczucie chłodu; mentofuran, menton, octan mentolu, walerianian mentolu, felandren, pinen, cyneol, piperyton, jasmon, garbniki (6-12%), flawonoidy.

Działanie : Liście zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, pobudzają wytwarzanie żółci, usprawniają pracę jelit.

Stosowane są jako środek wiatropędny, przy zaburzeniach trawienia, w schorzeniach wątroby i dróg

żółciowych.

Mają także właściwości przeciwbakteryjne i nieznacznie uspokajające.

Olejek miętowy ma podobne, ale silniejsze działanie, szczególnie jako środek odkażający i uspokajający.

Stosowany zewnętrznie w nieżycie nosa, do inhalacji przy nieżytach gardła i oskrzeli.

Stanowi także składnik preparatów do użytku wewnętrznego przy zapaleniu dróg żółciowych i w

schorzeniach wątroby lub jelit.

94m] Mięta pieprzowa - Mentha piperita

Spośród wielu powszechnie dziko rosnących odmian mięty w Polsce spotyka się około l0 gatunków. Surowiec: Pojedyncze liście lub też niekwitnące jeszcze szczyty pędów z liśćmi.

Najważniejszymi składnikami mięty pieprzowej są: złożony z 50% mentolu, mentonu i innych substancji olejek lotny, garbniki, gorycze, kwasy organiczne i inne aktywne związki.

Surowiec mięty, a zwłaszcza mentol i jego estry, działa bakteriobójczo, przeciwskurczowo, przeciwzapalnie, żółciotwórczo i żółciopędnie.

Pobudza także cały układ trawienny do wydzielania soków wzmagając trawienie, poprawia apetyt i obniża ciśnienie krwi.

Surowca mięty używa się przy zaburzeniach w wydzielaniu żółci, zapaleniu woreczka żółciowego i dróg żółciowych, a także w kamicy żółciowej i żółtaczce, przy wzdęciach, kolce jelitowej i w zaburzeniach przewodu pokarmowego, układu nerwowego objawiających się w bezsenności, migrenie, nerwobólach, drgawkach nerwowych i w zaburzeniach menstruacyjnych.

W przypadku schorzeń układu pokarmowego jak wzdęcia, wiatry, kolka jelitowa itp. - według zaleceń niektórych wybitnych fitoterapeutów - do naparu mięty można dodać do zaparzenia kwiat rumianku,

jaskółczego ziela i waleriany, jako działających rozkurczowo na mięśnie gładkie tego układu, zaś w

przypadku schorzeń dróg żółciowych oraz woreczka żółciowego napar mięty można wzmocnić dodając do zaparzenia Cholagogę I, II lub III albo też stosowną mieszankę, w skład której wchodzi mięta.

94n] Mięta pieprzowa

Mięta pieprzowa jest roślina uprawną , którą wyhodowano w Anglii w XVII wieku. Mięta pieprzowa jest mieszanką dziko rosnącej mięty nadwodnej i także dzikiej mięty zielonej.

Mięta pieprzowa wydziela bardzo intensywny zapach.

Mięta pieprzowa zawiera olejek eteryczny w ilości do 3,5 procent. w skład olejku eterycznego wchodzą:

mentol i menton, - cyneol, - mentofuran, - tymol, - karwakrol, - seskwiterpeny

Olejek ten charakteryzuje się chłodzącym i silnym smakiem oraz przyjemnym aromatem.

Zastosowanie mięty pieprzowej : W medycynie mięta stosowana jest jako środek przeciwbólowy w

infekcjach jamy ustnej do płukania.

Mentol ,który otrzymuje się z olejku eterycznego mięty pieprzowej stosuje się jako środek do dezynfekcji i przeciwko wszelkiego rodzaju zapaleniom.

Liście mięty pieprzowej wykorzystuje się w produkcji leków polepszających trawienie , przeciw

nudnościom , skurczom jelit. Mięta ma działanie żółciopędne. Wypicie naparu z mięty przynosi ulgę przy bólach żołądka.

Miętę pieprzową wykorzystuje tez przemysł spożywczy m.in. do aromatyzacji napojów , wyrobów

cukierniczych czy też wódek.

94o] Mięta pieprzowa

Surowcem są liście zebrane z roślin nie kwitnących, zawierające niemniej niż 1,5 % olejku.

Surowiec zawiera olejek eteryczny, którego głównymi składnikami są mentol i jego

estry (razem do 50%), menton i inne monoterpeny. Oprócz tego garbniki, flawonoidy, fenolokwasy i gorycze.

Liść mięty należy do jednych z bardziej wszechstronnych i najczęściej stosowanych ziół.

Działanie surowca związane jest z obecnością olejku eterycznego, a w szczególności zawartego w nim

mentolu.

Inne substancje czynne np. garbniki posiadają drugorzędne znaczenie dla działania surowca, aczkolwiek ich zawartość również ma wpływ na kierunki działania.

Wyciągi wzmagają czynność wydzielniczą żołądka oraz wątroby.

Ponadto zmniejszają napięcie mięsni gładkich jelit i dróg żółciowych, przywracają ruchy perystaltyczne.

Liście mięty posiadają właściwości przeciwbakteryjne oraz słabe właściwości uspokajające.

Z surowca otrzymuje się olejek miętowy - Oleum Menthae piperitae, który działa podobnie jak liście mięty, ale znacznie silniej.

Zastosowanie: Najczęściej surowiec jest stosowany w zaburzeniach trawiennych z objawami bólu brzucha i wzdęciami.

Może być również stosowany w chorobach wątroby i dróg żółciowych np.: niedoborach żółci.

Uwagi: Olejek mięty pieprzowej może wywołać bóle brzucha i wymioty, a w dużych dawkach

zaburzenia równowagi i głęboki sen. Istnieją rzadkie doniesienia o występowaniu rekcji alergicznych (czasem bardzo silnych) na olejek mięty i mentol.

Roślina ta jest potrójnym mieszańcem otrzymanym w Anglii ze skrzyżowania odmian mięty: Mentha viridisL. z Mentha aquatica L.

MIĘTA PIEPRZOWA

Właściwości lecznicze:

Wewnętrznie:

Wyciąg z liści działa pobudzająco na układ nerwowy i wzmaga czynność wydzielniczą

żołądka, wątroby, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci w wątrobie, ułatwia

trawienie, pobudza łaknienie, zmniejsza napięcie mięśni gładkich jelit i dróg żółciowych, umożliwia prawidłowy pasaż treści jelitowej i przeciwdziała zastojom żółci w pęcherzyku żółciowym, działa wiatropędnie, ułatwiając odejście gazów i zmniejszając wzdęcia, działa przeciwskurczowo i antyseptycznie ogólnie, a w szczególności w jelitach, niszcząc drobnoustroje Gram-dodatnie i Gram-ujemne, działa uspokajająco, obniża nieco ciśnienie krwi, lekko pobudza popęd płciowy, zmniejsza wydzielanie mleka, znieczula, osłabia bóle jelitowe, wywołuje miesiączkę. Przy dużych dawkach ogranicza i hamuje senność.

Zewnętrznie:

Działa antyseptycznie, przeciwpasożytniczo, przeciwskurczowo, łagodzi bóle, odstrasza owady.

Olejek miętowy działa tak samo jak liście, lecz znacznie silniej. W postaci aerozolu jest bardzo silnym

środkiem bakteriobójczym również dla szczepów antybiotykoodpornych, ma właściwości przeciwbólowe, po zastosowaniu na błony śluzowe nosa także chłodzące i zmniejszające obrzęki w nieżytach. Na nieuszkodzoną skórę mentol działa przeciwświądowo, drażni zakończenia nerwowe, wywołuje uczucie chłodu, zmniejsza ból i stan zapalny, niszczy bakterie.

Wskazania lecznicze:

Wewnętrznie: Liście mięty i ich wyciągi poleca się na zaburzenia trawienne np. bóle brzucha, wzdęcia,

utratę łaknienia, przy utrudnionym trawieniu tłuszczów np. w dwunastnicy, w stanach nieżytowych

przewodu pokarmowego, w kolce jelitowej, przy nieprawidłowej fermentacji w jelitach, przy zapaleniu pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych, przy lekkiej niewydolności wątroby i zbyt małym

wytwarzaniu żółci, w kamicy żółciowej, żółtaczce, skurczu mięśni jelit i przewodów żółciowych, obecności bakterii chorobotwórczych w jelitach, wymiotach, biegunkach, opuchliźnie, zaburzeniach miesiączkowania, nerwicach wegetatywnych.

Olejek mięty stosuje się doustnie tylko w bakteryjnym zapaleniu dróg żółciowych. W schorzeniach wątroby, jelit i pęcherzyka żółciowego olejek miętowy jest składnikiem złożonych preparatów ziołowych.

Zewnętrznie: Płukanie jamy ustnej i gardła naparem, smarowanie maścią lub emulsją przy nieżycie

nosa i obrzęku błony śluzowej i w niektórych chorobach skórnych. Przy bólach nerwowych, migrenowych, reumatycznych stosuje się smarowanie olejkiem. Jako pasta do zębów i w postaci cukierków do ssania odkaża i odświeża usta. Inhalacje w nieżytach gardła i oskrzeli. Mentol stosuje się zewnętrznie w bólach neuralgicznych i mięśniowych, np. zawiesinę olejową w chorobach skórnych i świądzie, w nieżycie jamy ustnej, gardła i krtani.

Mięta pieprzowa (Mentha piperita L.)

Inne nazwy: mięta, mienta, miata, miantek, meta, miętkiew, miąta pieprzna, miątka pieprzowa czarna,

miątka czarna.

Angielska: Peppermint. Francuska: Menthe poivree. Niemiecka: Pfeffer-Minze. Rosyjska: Miata

pieriecznaja.

Mięta, której nazwa pochodzi od łacińskiego mentha i greckiego mintha należy bez wątpienia do

najstarszych roślin leczniczych świata.

Jeden z mitów helleńskich mówi o tym, jak nimfa Kinthe, siostra Kokytosa, została przez Persefonę

zamieniona w miętę.

U Egipcjan pojawia się jako roślina lecznicza (razem z indygo, konopiami i oliwkami) w 1200-600 r. p.n.e.

W grobach z tego okresu wśród darów dla zmarłych i w wieńcach kwiatowych znalezionych na mumiach współcześni botanicy oznaczyli m.in. palmę daktylową, lotos, mak polny, kolendrę, figę, bób zwyczajny i miętę pieprzową.

W czasach starożytnych rozpowszechniony był pogląd, że mięta pobudza mózg do lepszego myślenia i być może dlatego uczniowie rzymskich filozofów ziołem tym wieńczyli swoje skronie.

O popularności mięty jako przyprawy na starożytnych stołach może świadczyć księga rzymskiego

kucharza Apiciusa, gdzie niemal na każdej stronie znajdujemy wzmiankę o tej roślinie.

Mięta uwieczniona została w Nowym Testamencie i u Dioskoridesa.

Z różnych źródeł historycznych wiemy, że była uprawiana w starożytnych Chinach. Jej właściwości

lecznicze doceniali Hipokrates, Paracelsus i Awicenna. O tym, że wszystkie przekazy dotyczą mięty

pieprzowej, a nie na przykład zielonej czy innego z licznych gatunków mięty, możemy się z dużym prawdopodobieństwem domyślać.

Pierwsze całkowicie pewne dane o najbardziej interesującym nas gatunku zamieszcza dopiero Ray w

Synopsis Stirpium Britannicum (1696 r.), który pisze, że w uprawach mięty zielonej Ealesa w

Berfordshire w Anglii znalazł jedną nieco inną roślinę, którą w 1704 roku nazywa już „pepermint" -

mięta pieprzowa.

I właśnie od tej jednej roślinki, rozmnażanej wegetatywnie, pochodzić mają późniejsze plantacje Mentha

piperita na obydwu półkulach.

Około 25 gatunków mięty pieprzowej występuje dziś w strefie umiarkowanej Europy i Ameryki Północnej, z czego 8 gatunków rośnie dziko w naszym kraju.

Ale najbardziej użyteczna (dzięki dużej zawartości olejku i wspaniałej kompozycji zapachowej) jest mięta pieprzowa tzw. czarna (Mitcham), wprowadzona do upraw dopiero w XIII wieku, a w Polsce - po pierwszej wojnie światowej.

Ponieważ Mitcham jest mieszańcem otrzymanym przypadkowo ze skrzyżowania mięt dzikich - zielonej

(Mentha viridis) i nadwodnej (Mentha agatica), w stanie naturalnym nie występuje.

Na plantacjach w całej Europie, Ameryce Północnej, Azji i Australii miętę pieprzową czarną rozmnaża

się wegetatywnie przez dzielenie podziemnych rozłogów, ponieważ nie wytwarza nasion kiełkujących.

Mentha piperita nie zawiązuje nasion, wytwarza natomiast krótkie podziemne kłącze z nielicznymi

rozłogami podziemnymi i licznymi nadziemnymi, które jednak bardzo łatwo się ukorzeniają.

Jest rośliną wprawdzie wieloletnią, ale w uprawach co 4 lata powinno się ją przesadzać na nowe miejsce. Najlepiej udaje się w miejscach słonecznych, o żyznej wilgotnej glebie, bogatej w próchnicę i wapń.

Jak już wspomniałem - na plantacjach i w ogródkach najczęściej spotkać można odmianę mięty

pieprzowej zwanej Mitcham, pochodzącą z Anglii, a konkretniej - z miejscowości o tej samej nazwie

leżącej w hrabstwie Surrey. W Niemczech i w kilku innych krajach popularna jest inna forma mięty -

Pallescens, o czystej zielonej barwie.

Miętę pieprzową nietrudno pomylić z rośliną dziko rosnącą - ale tylko z wyglądu, bo łatwo odróżnić

je po smaku liści: pieprzowa ma smak chłodzący, dzika - wyraźnie szczypiący. Liście mięty zaczynamy

zbierać już w drugiej połowie czerwca, kiedy tylko na szczytach pędów ukażą się pąki kwiatowe, a po odrośnięciu rośliny zbiór ponawiamy.

W całej roślinie, a szczególnie w liściach, występuje 1,5—2,5% olejku eterycznego, w którym aż 50%

stanowi mentol (odkryty w Holandii już w 1771 r.!), 20% to menton, a na całą resztę składa się około

30 związków.

W mięcie znaleziono jeszcze flawonoidy, gorycze, garbniki, kwasy organiczne, pektyny, witaminy

(prowitaminy A i C) oraz sole mineralne (m.in. potas, wapń, magnez, fosfor, żelazo, mangan, miedź i

molibden).

Zioło pobudza czynności wydzielnicze żołądka i wątroby, a zwiększając ilość soku żołądkowego oraz

żółci ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów. Mentol zaś działa silnie bakteriobójczo oraz lekko przeciwbólowo.

Miętę stosuje się też w zaburzeniach nerwowych, bezsenności, migrenie, przeziębieniach - szczególnie

z kaszlem, chrypką i koniecznością płukania gardła, a także przy nadciśnieniu.

W domowym ziołolecznictwie możemy stosować napar i nalewkę z liści mięty.

Napar. 1 łyżkę suszonych liści zalewamy szklanką wrzątku i pozostawiamy przez 15 minut pod

przykryciem. Po przecedzeniu pijemy 3 razy dziennie w zaburzeniach trawienia na godzinę przed posiłkiem jako środek żółciopędny i po jedzeniu w bólach brzucha, wzdęciach, zgadze, odbijaniu, przy nerwobólach, bólach stawowych i mięśniowych, a także jako środek uspokajający.

Nalewka. 100 g suszonych liści zalewamy 0,5 1 70% spirytusu i odstawiamy co najmniej na 7 dni.

Pijemy 10-20 kropli 3 razy dziennie w dolegliwościach wymienionych przy naparze z mięty pieprzowej.

(Uwaga! Nalewki nie wolno przedawkować.)

Roślina wchodzi w skład wielu gotowych leków ziołowych, m.in. mieszanek Normosan , Septosan ,

Nervosan , Tannosan , Cholagoga II; granulatów Cholegran i Gastrogran ; tabletek Raphacholin i

Raphalamid .

Miętę na przestrzeni wieków zalecało wielu autorów. Nasz średniowieczny botanik, doktor medycyny,

profesor Akademii Krakowskiej - Szymon Syreński wiele miejsca poświęca temu ziołu w swoim dziele

Zielnik herbarzem z języka łacińskiego zowion,.., stwierdzając: „Liście świeże uwierciwszy na czoło

przykładać, bolenie głowy oddala. (...) Żołądkowi bolejącemu (...) bywa ratunkiem, tak suszona jako i

świeża, na gorącej cegle rozparzona, małmazyją skropiona i na żołądek co najrychlej przyłożona.

(...) Od pszczół, trzmielów, ós, szerszeni ukąszonym liście roztarte a przykładane są lekarstwem, albo

sokiem jego ranę i guz nabiegły pomazać. Broni też nacieranie ciała od tychże bestyj obrażenia.

Zostrzałość języka w gorących chorobach wychędaża i gładki czyni, nią ścierając go".

A ponad dwa i pół wieku później ksiądz Kneipp potwierdza cenne właściwości mięty: „herbata z mięty,

używana codziennie rano i wieczór po filiżance, wzmacnia trawienie i świetnie wpływa na stan ogólny, poprawiając w krótkim czasie wygląd i cerę. Tą samą usługę oddaje ziele sproszkowane zażywane 2 razy dziennie z wodą lub w potrawie".

Mięta znalazła szerokie zastosowanie w kuchni wielu krajów: herbata z liści jest bardzo popularnym

napojem orzeźwiającym i chłodzącym, świeże (najczęściej siekane) liście dodaje się do mięs, sałaty,

gotowanych ziemniaków (którym dodaje świeżości, jeśli te są ze starego zbioru), sosów, farszów, a

nawet twarogów.

W przemyśle cukierniczym olejek miętowy jest używany do produkcji orzeźwiających cukierków, a także gumy do żucia czy marmoladek.

W wielu krajach popularne są wreszcie miętowe wódki, likiery i poncze. W książce Ziółka i my I.

Gumowska pisze, że ulubionym napojem Ernesta Hemingwaya był koktajl „Mohito", który pijał w

małym kubańskim lokaliku w Hawanie i podaje przepis: „Łyżka miałkiego cukru, 7 g soku z cytryny -

razem dobrze wymieszać. Dolać kieliszek (58 g) Havana Club lub innego alkoholu (np. wódki), wrzucić

kilka kostek lodu. Przelać do wysokiej szklanki, dopełnić wodą sodową, dodać 2 krople goryczki (np. piołunówki) i włożyć gałązkę świeżej mięty oraz szpatułkę do mieszania".

Mięta jest też cennym surowcem w produkcji wielu kosmetyków, np. past do zębów, dezodorantów, wód kolońskich czy środków do kąpieli.

Myślę, że na pytanie, które zadał Julian Tuwim w Kwiatach polskich: Jakim wyrazić mam imieniem woń miękkiej mięty nad strumieniem?

możemy odpowiedzieć słowami żyjącego w IX wieku Walafridusa Strabusa - przyrodnika, opata klasztoru na wyspie Reichnau na Jeziorze Bodeńskim w Szwajcarii. Oto one: „Kto by mógł wyliczyć w pełni wszystkie moce i nazwy miąt, równie dobrze mógłby powiedzieć, ile ryb pływa w Morzu Czerwonym, ile iskier wyrzuca Etna".

---