8453


„KONSTRUKTYWIZM W EDUKACJI MAŁYCH DZIECI” (ZESZYT)

Wygotski w przeciwieństwie do Piageta nie wierzył, że dzieci mogą poznać świat samodzielnie, na własną rękę. Poznawanie, rozumienie świata przez dziecko możliwe jest tylko w kontekście społecznym, na współpracy z innymi ludźmi. Źródła rozwoju poznawczego tkwią zatem we wzajemnych interakcjach z osobami bardziej kompetentnymi, posiadającymi większą wiedzę. Dzięki interakcjom z dorosłymi w środowisku społecznym uczeń ma możliwości obserwowania i naśladowania innych i w konsekwencji rozwija w sobie wyższe czynności umysłowe.

SAR - strefa aktualnego rozwoju (dziecko)

SNR - strefa najbliższego rozwoju (dorosły)

6 ZASAD KONSTRUKTYWIZMU (planowania sytuacji stanowiących wyzwanie dla aktualnego poziomu rozwoju dzieci):

  1. tworzenie sytuacji edukacyjnych

  2. sprzyjanie aktualizmowi, poszerzaniu i rekonstrukcji przez dzieci posiadanych zasobów wiedzy potocznej, konfrontowanie własnych teorii odnoszących się do rożnych obszarów rzeczywistości z wiedzą, teoriami innych uczestników sytuacji edukacyjnych

  3. umożliwianie dzieciom angażowania się w proces analizowania i rozwiązywania ważnych problemów mieszczących się w różnych dziedzinach nauki, życia i funkcjonowania człowieka

  4. tworzenie okazji do podejmowania przez dzieci działań badawczych, poszukujących nie tylko indywidualnie, ale i małych zespołach

  5. występowanie nauczyciela w roli współuczestnika działań dziecięcych; obserwując dzieci, prowadząc z nimi rozmowy, dyskutując poznaje ich sposób myślenia i rozumowania, zasób wiedzy i umiejętności; dzięki temu może zaplanować takie sytuacje, które stanowią wyzwanie dla aktualnego poziomu rozwoju dzieci

  6. tworzenie w grupie dziecięcej atmosfery współpracy, która jest wynikiem stanowienia egalitarnych stosunków opartych na współdziałaniu nauczyciela z uczniami

M.KIELAR - TURSKA

STYMULOWANIE → doskonalenie, wspieranie rozwoju (nie przyspieszanie); stwarzanie sytuacji edukacyjnych i zachęcanie dzieci do działań prowadzących do samorealizacji

(rozdział 1. w: „Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata”)

Efekty przyspieszania są krótkotrwałe - przy takim efekcie dziecko nie do końca zrozumie sens a brak pełnego zrozumienia wywołuje odtwórczość, napięcia emocjonalne (presja otoczenia).

Kielar - Turska proponuje doskonalenie, wspieranie rozwoju. Ćwicząc orientację w przestrzeni np. rysujemy, wskazujemy kierunki. Proces może być rozłożony w czasie, powtarzalny.

3 FORMY AKTYWNOŚCI:

STRATEGIE AUTORKI KROK PO KROKU:

  1. ZAARANŻOWANIE SYTUACJI PROBLEMOWEJ, w której dziecko może odkryć problem, próbuje go określić i proponuje rozmaite sposoby rozwiązań

  2. WYWOŁANIE ZACIEKAWIENIA - nauczyciel zaciekawia i zachęca do poszukiwania wszystkich możliwych rozwiązań, służy pomocą w porządkowaniu wyników dziecięcych obserwacji i poszukiwań

  3. EKSTRAPOLACJA przeniesienie opracowanego problemu na inne treści i sposoby działania dziecka; zdaniem nauczyciela jest śledzenie prób dziecka (np. zadawanie zaskakujących pytań typu: dlaczego nie można gotować zupy w czajniku?), udzielanie wyjaśnień, inicjowanie innych sposobów rozwiązania zadania, dzieci próbują rozwiązać nowe problemy i odkrywać powtarzalność rozwiązań

  4. ZABAWA RUCHOWA (relaksacja, nauczyciel włącza elementy sytuacji problemowej do zabawy ruchowo - tematycznej, wiąże w ten sposób rozwiązywanie problemu z przeżyciami dzieci)

  5. DZIECIĘCE EGZEMPLIFIKACJE OPRACOWYWANEGO PROBLEMU czyli własne przykłady dzieci w zakresie stawiania i rozwiązywania problemów (prace plastyczne, techniczne dzieci)

  6. OCENA O CHARAKTERZE OPISOWYM (nie wartościującym) towarzyszy krokom postępowania nauczyciela z dziećmi, odbywa się w trakcie zajęć - komentarze dorosłego do tego co dziecko powiedziało, zrobiło

WYZNACZNIKI MATERIALNE (widoczne) np. kącik do czytania, stolik z farbami - komunikat jeśli chcesz pomalować zrób to!

WYZNACZNIKI NIEMATERIALNE (niewidoczne) np. to że każda zabawka ma swoje miejsce i tam należy ją odkładać, to że bawimy się zgodnie, nie robimy nikomu krzywdy (pewne zasady)

Układ kołowy w sali jest bardzo dobry - zapewnia kontakt wzrokowy z każdym

BOŻENA MUCHACKA - STRATEGIA WSPIERANIA ROZWOJU DZIECKA

Dziecko bawiąc się przyswaja wiedzę rozwiązując zadania. Dziecko należy nie tylko zachęcać ale wyposażyć w NARZĘDZIA POZNANIA (mówił on nich Wygotski: świat poznajemy dzięki zmysłom, później analizujemy, zapamiętujemy) - to procesy poznawcze dzięki którym to, co dociera przez zmysły jest analizowane, utrzymywane, uogólniane, obserwacja.

Dzięki tej strategii: dzieci będą lepiej uogólniały, koncentrowały uwagę, obserwowały.

Powinna istnieć struktura zajęć, która będzie odbiciem wiedzy dziecka - proponowane OGNIWA ZAJĘĆ:

Działania nauczyciela dotyczące poznawania przez dziecko istoty, cech, miejsca, przyczyn, skutków i znaczenia zjawisk tworzą scenariusz zajęć, tworzących strukturę pojęcia w umyśle dziecka (np. pojęcia przyrodnicze).

ISTOTA: Co ci przychodzi do głowy gdy słyszysz słowo...?

CECHY: Do czego jest podobne... co ci przypomina?

PRZYCZYNY: Czy wiesz skąd się biorą..?

MIEJSCE: Gdzie można zobaczyć...?

CECHY: Czy wszystkie... są takie same?

ZNACZENIA: Czy... są potrzebne? Jak myślisz dlaczego?

STAŁOŚĆ: Czy... występują zawsze?

SYNONIM / ETYKIETA: A czy można nazwać... jakimś innym słowem?

ETAPY:

  1. ARANŻOWNIE SYTUACJI EDUKACYJNEJ

odkrycie tematu / zaciekawienie; może mieć formę DIAGNOZY - nauczyciel diagnozuje wiedzę dziecka (Co dziecko wie o...? - istota, cechy); głownie zabawa

  1. KONSTRUOWANIE I REKONSTRUKCJA WIEDZY

dostarczanie wiedzy przez różne zabawy, opowiadania, wiersze, wycieczki pełniące w tym wieku największą rolę - w których dziecko tworzy wiedzę, nauczyciel tylko ukierunkowuje, dziecko decyduje o formie aktywności w określonym czasie; stymulują: uwagę, pamięć, logiczne myślenie; dostarczanie wiedzy trybem zabawy - dzieci aktywnie zdobywają wiedzę (wycieczka, wiersz, opowiadanie);

celem zajęć jest wszechstronny rozwój w każdej sferze, porządkowanie, organizacja wiedzy, aplikacja (dostarczanie) i transfer wiedzy

  1. EWALUACJA I INFORMACJE ZWROTNE

tu nauczyciel diagnozuje wiedzę dziecka po 2 etapie; pobudzane są takie sfery jak kreatywność, wyobraźnia - dzieci wykonują prace plastyczne, mogą przenosić wiedzę którą zdobyło na inne obszary-ekstrapolacja

GARDNER → inteligencja wieloraka; ta strategia ma dążyć nie tylko do stymulowania inteligencji matematycznej ale i pojęcia dotyczące kultury, świata, bezpieczeństwa, zdrowia; tworzenie MAP MENTALNYCH (pojęciowych) - ma je tworzyć nauczyciel o dziecku na 1 etapie

METODA PROJEKTÓW

Korzyścią tej metody jest to że może ona zainteresować rodziców i zachęcić ich do udziału w podejmowanych przez dzieci działaniach. Jest to istotne, bo sukcesy dziecka w nauce zależą w dużej mierze od stopnia zaangażowania rodziców w proces edukacji.

Epstein wyróżnia 6 RODZAJÓW AKTYWNOSCI RODZICIELSKIEJ, podczas realizacji projektu występują: wolontariat, nauka w domu, kontakt z domem, współpraca ze środowiskiem;

Gdy nauczyciel pokazuje dokumentację działań dziecka i opowiada czego się uczą rodzice są zachwyceni poziomem rozumowania swojego dziecka, zdarza się że rodzice zaczynają się interesować projektem tak dalece, że zabierają dzieci na wycieczki po zajęciach, kupują im książki związane z tematem, przynoszą potrzebne materiały. Często występują w roli EKSPERTÓW odpowiadających na pytania małych badaczy, mogą towarzyszyć grupie podczas wypraw terenowych. Zakończeniem projektu jest pokaz prac dziecięcych.

Zajęcia typu lekcyjnego

Projekty

-- nie sprzyjają przejawianiu inicjatywy przez dziecko czy podejmowania odpowiedzialności za wykonaną pracę;

-- krótkotrwały wzrost umiejętności szkonych;

-- pozwalają na kierowanie swoją aktywnością i rozwijanie zainteresowań;

--sprzyjają krótko- i długotrwałemu rozwojowi um. szkolnych:

-lepsze wyniki nauce pisania, czytania, liczenia;

-wyższa średnia ogólna oraz z poszczególnych przedmiotów(zw. chłopcy);

-- możliwość rozwijania zainteresowań oraz samodzielnego zgłębiania zagadnień;

ZALETY METODY PROJEKTÓW:

METODA PROJEKTÓW UWZGLĘDNIA PODMIOTOWOŚC DZIECKA, BO:

-- ma możliwość wyboru zadania

-- ma prawo do szukania rozwiązań na własną rękę

-- m aprawo do własnego sposobu przedstawienia wyników badań

M. P. umożliwia podejmowanie czynności przedstawiających-zabawy połączone z fantazjowaniem, drama, rysunki z treścią, rozumienie symboli przestrzennych, np. fotografie, proste mapy, modele

ETAPY (struktura obejmuje 3 etapy, projekt trwa 2-3miesiące):

* WYBÓR TEMATU

* PLANOWANIE ZAJĘĆ TERENOWYCH; EKSPERCI

Skąd możemy się dowiedzieć: zajęcia terenowe, biblioteki, księgarnie, zoo, sklepy zoologiczne, las, weterynarz, gospodarstwo, wizyty „ekspertów”

* TWORZENIE DOKUMENTACJI

JAK WPŁYWA METODA PROJEKTÓW:

→ w zakresie umiejętności czytania i pisania: celowość-czytanie aby zdobyć informacje, tworzenie siatki pojęć, pisanie pytań i odpowiedzi, dekorowanie napisów, tworzenie rysunków i podpisów do nich, udawanie że notują

→ rozwiązywanie problemów: w sposób spontaniczny, gromadzenie informacji, ich przetwarzanie, klasyfikacja, stosowanie narzędzi badawczych; dzieci nie uzyskują gotowych odpowiedzi-uczą się same zdobywać wiedzę

→ w zakresie rozwoju emocjonalno - społecznego: nawiązywanie kontaktów z obcymi, przełamywanie barier, opanowywanie strategii negocjacji między sobą, pozytywna motywacja, odczuwanie przyjemności z podejmowanego wysiłku, swoboda inicjowania, poczucie bycia ekspertem

→ osiągnięcia szkolne: lepsze wyniki w nauce, wiedza o różnych sposobach poszukiwania wiedzy (brak poczucia bezradności); pokazuje dziecku , że są inne sposoby zdobywania informacji poza dorosłym

A. TWARDOWSKI „Komunikowanie się dorosłego z dzieckiem”

JĘZUK MACIERZYSTY = ukierunkowany na dziecko:

Wykorzystywanie zainteresowania dziecka przedmiotami:

-- wskazywanie przedmiotu

-- nazywanie go

Rola mediów w rozwoju dziecka:

-- ograniczają bezpośrednie relacje międzyludzkie

Przejście od treści spostrzeżeniowych (aktualne) do wyobrażeniowych (analogie)

Dorosły uważnie słucha dziecko (komunikaty werbalne i niewerbalne):

-- stajemy na równi z partnerem-twarzą w twarz

-- nie z dużo mówić

-- akceptujący uśmiech

-- potakiwanie głową

--„rozumiem”, „hmm”, „mhm”, „niesamowite” itd.

4rodzaje próśb o wyjaśnienie:

1. OGÓLNE (proszę, co, jak, nie rozumiem…)

2. O POTWIERDZENIE WYPOWIEDZI (powtarzanie wypowiedzi)

3. O DODATKOWE INFORMACJE

4. O UZUPEŁNIENIE WYPOWIEDZI (kto, co, jak, kiedy)

Wywoływanie rozbudowanych wypowiedzi:

-- umiejętne zadawanie pytań

-- stymulowanie

-- dziecko musi czuć się kompetentne

Zachęcanie do zadawania pytań:

-- ukierunkowanie uwagi

-- zadawanie pytań

-- dostarczanie bodźców, stwarzanie sytuacji do zadawania pytań

Nauczanie okolicznościowe:

-- wykorzystywanie zadawania pytań

Elementy wypowiedzi stymulujące

Elementy wypowiedzi hamujące

  • pytania ukierunkowujące

  • mowa „ja”

  • wyrażanie swojej opinii

  • stawianie dziecka w pozycji osoby kompetentnej

  • koncentrowanie uwagi dziecka na wypowiedziach reszty grupy

  • jednosylabowe

  • pytania retoryczne

  • brak próśb o wyjaśnienie

  • odpytywanie dzieci

K. KAMIŃSKA „Nauka czytania w wieku przedszkolnym”

MOTYWY(dlaczego dziecko zaczyna czytać)

RODZICE (działania)

SPOSÓB STYMULOWANIA

*chęć poznawania świata (świat do dziecka zwraca się w sposób graficzny - bilbordy, plakaty), przepływ informacji odbywa się drogą znaków i symboli

*ciekawość, zainteresowania

*uniezależnienie od dorosłych - dziecko chce być taki jak starszy (rodzeństwo)

*dorównanie dorosłym

*odnajdywanie informacji

*interakcje społeczne motywują

*porozumiewanie się symbolami

*wzrastające tempo życia (np. mama mówi w który bus wsiąść)

*czytanie dziecku 20 minut dziennie

*zapewnianie dostępu do materiałów czytelniczych

*czytanie nie powinno być przymusem powodowanym dążeniem do zrobienia z dziecka geniusza osiągającego karierę (błędna motywacja że nauczyciel kazał); ważne jest aby dzieci czytały ze zrozumieniem i żeby wymagania były dostosowane do ich możliwości

*obserwuje jak rodzice czytają dla siebie (pokazują, że to jest fajne)

*nie należy tłumić zainteresowania dziecka czytaniem

*stawianie dzieci w sytuacji komunikowania się przez znaki

*zabawy I. Majchrzak „wizytówki”

*nie stawianie ram wiekowych

*podtrzymywanie spontanicznych prób

*rozciągnięcie nauki czytania na kilka lat

INNE METODY NAUKI CZYTANIA

(DOMAN, BOGDANOWICZ, MAJCHRZAK)

E. GRUSZCZYK - KOLCZYŃSKA „DZIECIĘCA MATEMATYKA” - program nauczania matematyki w przedszkolu

UCZENIE SIĘ MATEMATYKI W PRZEDSZKOLU

  1. ETAP - OD PRZYJŚCIA DO PRZEDSZKOLA

*ćwiczymy rozumowanie operacyjne (operacje konkretne) - dziecko poznaje liczbę w 3 aspektach:

- kardynalnym (ile jest przedmiotów)

- porządkowym (ile razy dany przedmiot mieści się w innym)

- miarowym (który z kolei jest przedmiot)

*jak należy liczyć przedmioty - zachęcać dziecko do liczenia na palcach (intuicja 1 do 1 - gest wskazywania)

*ogólna sprawność percepcyjna, ruchowa, koordynacyjna dziecka

*odporność emocjonalna na sytuacje trudne (ćwiczona poprzez gry, w wieku 5 lat konstruowane samemu = uczenie się porażki)

  1. ETAP - KSZTALTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI MATEMATYCZNYCH (6 ROK ŻYCIA)

<, >, - , +; zadania tekstowe

E. Gruszczyk - Kolczyńska w swoim programie wymienia 12 obszarów umiejętności matematycznych, które dziecko powinno nabyć w przedszkolu:

  1. ORINTACJA W PRZESTRZENI

Związana jest z przestrzenią: relacja między przedmiotami. Dziecko powoli zdobywa orientację w przestrzeni. Ujmuje przestrzeń wieloma zmysłami /w okresie prenatalnym/ Następnie dziecko poznaje przestrzeń:

- dotykiem

- słuchem

Zmysły te doskonalą się z czasem

- przedmioty nabierają w oczach dziecka cech stałości ok. 6 miesiąca życia dzięki manipulowaniu. Dziecko zaczyna się poruszać:

Gruszczyk - Kolczyńska:

    1. Orientacja w przestrzeni wokół ciała

Polem pracy dziecka jest dywanik - gładki, sztywny

Dziecko 2 letnie:

Dziecko 6 letnie:

Wraz z wiekiem przechodzimy od orientacji w stosunku do siebie, do orientacji w stosunku do innych osób = DECENTRACJA: