]Zadanie 1 (0 - 2 pkt.) Ochrona środowiska przyrodniczego (powietrza, wody i gleby) jest niezbędnym warunkiem skuteczności ochrony przyrody: ginących roślin, grzybów oraz zwierząt. Uzasadnij powyższe stwierdzenie za pomocą dwóch argumentów

1...................................................................................................................................................................................................

2 .................................................................................................................................................................................................

Zadanie 11. (1 pkt) Tabela przedstawia wyniki pomiarów ilości wody po opadzie atmosferycznym przeprowadzonych na dwóch rodzajach stoków.

Na podstawie analizy danych, oceń słuszność wprowadzenia zakazu wycinania drzew na stokach, w celu uniknięcia powodzi. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 12. (3 pkt) W tabeli zestawiono dane dotyczące emisji przemysłowych zanieczyszczeń powietrza w Polsce, w wybranych latach od 1980 do 1999 roku.

Na podstawie danych w tabeli wykonaj wykres słupkowy ilustrujący emisję obydwu rodzajów zanieczyszczeń. Określ prawdopodobną przyczynę zaobserwowanych różnic.

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 13 (3 pkt.)

Tabela przedstawia emisję pyłów do atmosfery przez pewien zakład przemysłowy.

Na podstawie danych z tabeli, wykreśl krzywą przedstawiającą zmiany w emisji pyłów przez ten zakład w latach 1990 - 1997. Podaj sposób, w jaki zakłady przemysłowe mogą ograniczyć emisję pyłów do atmosfery.

........................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 14. (1 pkt) Schemat przedstawia dwie technologie produkcyjne (A i B) wykorzystujące te same złoża surowców naturalnych.

Na podstawie analizy obu schematów wskaż technologię bardziej przyjazną dla środowiska, uzasadniając swój wybór jednym argumentem.

Zadanie 16. (2pkt) Nowy szkodnik kasztanowców białych (drzew, którymi od czterech stuleci Europejczycy obsadzają swoje miasta) w niespełna 20 lat opanował prawie całą Europę. Jest nim kilkumilimetrowy motyl

o wdzięcznej nazwie szrotówek kasztanowcowiaczek. Szkodnik szybko atakuje nowe miejsca unoszony przez prądy powietrza. Zapłodnione samice składają jaja na powierzchni liści. Larwy po wylegnięciu się z jaj wgryzają się pod skórkę (na jednym liściu może ich być ok. 300) powodując, że liście żółkną, brunatnieją i zasychają. Motyle zimują w stadium poczwarki w martwych liściach. Co prawda nie brakuje środków chemicznych skutecznie działających na szrotówka, ale opryskiwanie nimi drzew w miastach zagraża zdrowiu ludzi i zwierząt.

Zaproponuj dwa sposoby skutecznej walki z nowym szkodnikiem kasztanowców, które byłyby bezpieczne dla ludzi i zwierząt.

Zadanie 18. (2pkt) Na podstawie poniższego tekstu narysuj schemat przedstawiający przemieszczanie się pestycydów z miejsc ich zastosowania (strefy tropikalnej) do organizmów ludzi zamieszkujących inne rejony świata.

Pewna ilość pestycydów, z których wiele zalicza się do stałych zanieczyszczeń organicznych, użytych w strefie tropikalnej i umiarkowanej, z czasem dociera w rejony podbiegunowe. Pary tych związków przenoszą się z prądami powietrza w chłodniejsze rejony Ziemi, skraplają się i opadają do wody morskiej, a następnie przez skórę, drogi oddechowe i wraz z pokarmem dostają się do organizmów ptaków i ssaków. W kolejnych ogniwach wzrasta poziom ich kumulacji i w związku z tym dla ostatniego ogniwa łańcucha pokarmowego, np. człowieka, pestycydy mogą stać się śmiertelną trucizną.

Zadanie 21 (3 pkt.)Poniższe rysunki przedstawiają porównanie funkcjonowania elektrowni jądrowej i węglowej o porównywalnej mocy 1000 MW.

Wykaż, za pomocą trzech argumentów, że funkcjonowanie elektrowni jądrowej jest mniej szkodliwe dla środowiska niż elektrowni węglowej o porównywalnej mocy.

.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 24. (3 pkt) Tabela przedstawia strukturê zu¿ycia podstawowych nośników energii w gospodarce światowej w latach 1972-2000 (w %).

* Na przykład energia: geotermiczna, słoneczna, wiatrowa

Na podstawie powyższych danych określ tendencję zmian w strukturze zużycia nośników energii oraz podaj dwie prawdopodobne przyczyny takiego kierunku zmian.

Zadanie 33. (2 pkt) Niektóre bakterie syntetyzują z acetylo-CoA hydroksyalkany, które można wykorzystać do produkcji jednego z rodzajów tworzyw sztucznych. Ma ono właściwości podobne do tworzywa otrzymywanego na bazie ropy naftowej, a ponadto jest podatne na biologiczną degradację. Można z niego wytwarzać jednorazowe kubki, butelki, maszynki do golenia itp. Na podstawie analizy powyższego tekstu przedstaw dwie korzyści, jakie może przynieść dla środowiska wykorzystanie na skalę przemysłową wyżej opisanych bakterii.

......................................................................................................................................................

Zadanie 37. (2 pkt) Poniższe informacje dotyczą zanieczyszczenia atmosfery siarką. Bilans importu i eksportu zanieczyszczeń atmosfery siarką dla Polski i wybranych krajów europejskich w 1991 r. (w setkach ton czystej siarki) (wg GUS 1994)

Kraj Import Eksport

Austria 10 67

Belgia 36 7

Bułgaria 12 43

Czechy 732 251

Dania 38 51

Finlandia 3 86

Francja 81 49

Niemcy 219 1391

Węgry 170 117

Włochy 39 67

Holandia 23 18

Norwegia 1 54

Rumunia 91 183

Hiszpania 18 4

Szwecja 6 188

Szwajcaria 4 8

Turcja 1 52

Ukraina 152 785

Razem 3608 2421 Zawartość siarki ogólnej w igłach sosny zwyczajnej

(Wg Informacji o realizacji ustawy o ochronie i kształtowaniu

środowiska w 1988 r.)

1 - zawartość siarki do 0,09% S,

2 - zawartość siarki od 0,091 do 0,120% S,

3 - zawartość siarki od 0,121 do 0,150% S,

4 - zawartość siarki powyżej 0,150% S.

Interpretując przedstawione dane, podaj dwie prawdopodobne przyczyny takiego, jak na mapce rozmieszczenia zanieczyszczeń siarką w Polsce.

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 23. (2 pkt) WyjaĘnij, dlaczego w Górach Izerskich zamieraΠy lasy.

Zadanie 42 (2 pkt) W krajach europejskich 20-50% wszystkich gatunków roslin jest zagrozonych wymarciem. Wiele roslin ginie z powodu pozyskiwania ich dla celów zielarskich, inne - na skutek przesadzania ze stanu dzikiego do ogrodów. Osobliwościom florystycznym zagrazaja zrywajacy je amatorzy. Grupowe i jednoczesne ustepowanie wielu gatunków wynika czesto ze zniszczenia całych zbiorowisk, np. zaorywania łak, zalesiania muraw kserotermicznych lub dokonywania tzw. czystych zrebów w lasach. Zaburzanie stosunków wodnych po osuszeniu gruntu prowadzi do wymierania roslin błotnych i torfowiskowych. Skutkiem ruderalizacji otoczenia osiedli i terenów turystycznych jest zastepowanie gatunków rodzimych gatunkami synantropijnymi, a eutrofizacja ubogich siedlisk wodnych czy ladowych prowadzi do ustepowania rzadkich zbiorowisk oligotroficznych, np. tzw. jezior lobeliowych, Na podstawie analizy tekstu przedstaw po jednym przykładzie ilustrujacym bezposredni i posredni negatywny wpływ człowieka na szate roslinna Polski.

Zadanie 43 (3 pkt) Ponizej przedstawiono charakterystyke czterech form zyciowych roslin. Fanerofity maja paczki odnawiajace na pedach powyzej 50 cm nad powierzchnia gleby. Naleza do nich głównie drzewa, krzewy oraz pnacza i okazałe sukulenty. Okazałe fanerofity nie wystepuja w klimatach surowych. Hemikryptofity to przewaznie rosliny zielne o rozbudowanych organach podziemnych gromadzacych substancje zapasowe i paczkach odnawiajacych okrytych zywymi lub obumarłymi liscmi odziomkowymi. Sa to gatunki roslin głównie strefy umiarkowanej. Chamefity maja paczki odnawiajace nie wyzej niz 50 cm nad powierzchnia gleby. Zwykle sa to niskie krzewinki, półkrzewy i rosliny zielne o trwałych płozacych sie pedach lub rosliny poduszeczkowe, którym niski wzrost zapewnia osłone przed sniegiem. Terofity to rosliny jednoroczne przezywajace krytyczna dla siebie pore roku w postaci nasion. Na wykresach przedstawiono procentowy udział róznych form zyciowych roslin we florach trzech regionów Ziemi: Sahary, Spitsbergenu i Polski.

Na podstawie analizy tekstu wskaz wykres ilustrujacy flore Spitsbergenu. Wybór uzasadnij
za pomoca dwóch argumentów.

Zadanie 44 (3 pkt) Producenci są podstawa każdego łańcucha troficznego. Ocen prawdziwość stwierdzenia: Producentami moga byc wyłacznie rosliny zielone. Odpowiedz uzasadnij za pomoca dwóch argumentów.

Zadanie 45 (2 pkt)

Coraz wiecej ludzi uswiadamia sobie koniecznosc ochrony róznorodnosci biologicznej, i to nie tylko w skali całej planety, ale także w skali regionalnej. Podaj dwa argumenty uzasadniajace słusznosc przyjecia takiego stanowiska.

Zadanie 63 (0 - 2 pkt.)

Eutrofizacja, czyli wzrost żyzności wód to proces stopniowego wzbogacania zbiornika wodnego w substancje pokarmowe, których głównym źródłem są ścieki komunalne i nawozy sztuczne. Nadmierna eutrofizacja powoduje burzliwy rozwój glonów, co prowadzi do deficytu tlenowego, obniżenia produkcji biologicznej i wyniszczenia wielu najwrażliwszych organizmów.

Zaproponuj dwa sposoby przeciwdziałania eutrofizacji zbiorników wodnych.

......................................................................................................................................................................................................

Zadanie 49. (2 pkt) Kwaśne deszcze powstają nad obszarami, gdzie atmosfera jest bardzo zanieczyszczona dwutlenkiem siarki i tlenkami azotu, pochodzącymi na przykład ze spalin samochodowych, z dużych elektrowni i elektrociepłowni spalających węgiel. Ograniczenie tego zjawiska jest możliwe przez wyraźne zmniejszenie, a najlepiej całkowite zlikwidowanie emisji zanieczyszczeń.

Zaproponuj dwa prawdopodobne sposoby postępowania, które mogą doprowadzić do wyraźnej redukcji emisji zanieczyszczeń atmosfery, wywołujących kwaśne deszcze.

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 50. (2 pkt) Nowoczesne rolnictwo, oprócz korzyści dla ludzi, przyniosło także negatywne następstwa dla środowiska przyrodniczego. Sformułuj po jednym argumencie, potwierdzającym powyższe stwierdzenie zarówno w odniesieniu do korzyści, jak i skutków negatywnych.

Korzyści: .....................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Skutki negatywne: ........................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 41 (2 pkt) Indyjski instytut badawczy zwrócił sie do rzadu Iranu z prosba o wypozyczenie pary gepardów

lub podarowanie komórek tego zwierzecia, wymarłego w Indiach, w celu sklonowania. Gepardów jest w Iranie niewiele, ale naleza one do gatunku identycznego z tym, który zniknał z Indii. Zorganizowano zatem duze laboratorium,

które bedzie sie zajmowac ratowaniem zagrozonych gatunków. Koszty projektu przekrocza dwa miliony dolarów. W procesie klonowania z komórki jajowej usuwa sie jadro i zastepuje je jadrem komórki zwierzecia, które ma zostac sklonowane. Matka zastepcza sklonowanych gepardów zostanie lamparcica. Przedstaw swoje stanowisko w sprawie klonowania zwierzat, uzasadniajac je jednym argumentem.

Zadanie 52. (2 pkt) 2006 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami zakłada następujące zmiany w strukturze unieszkodliwiania i wykorzystania osadów z komunalnych oczyszczalni ścieków:

Przedstaw powyższe dane w formie diagramu słupkowego tak, aby zilustrować

zakładane tendencje zmian dla każdego sposobu utylizacji.

Zadanie 55. (2 pkt) 2006

Program zrównoważonego rozwoju, czyli AGENDA 21, przyjęty na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro zakłada m.in. modernizacją transportu. Działania zmierzające w tym kierunku to np. tworzenie w miastach nowych linii tramwajowych, wprowadzenie mikrobusów elektrycznych itp.

Zaproponuj dwa inne niż podane w tekście sposoby ograniczania transportu samochodowego w dużych miastach

Zadanie 56. (2 pkt) 2006 probna operon
Wykres przedstawia porównanie poziomów zanieczyszczeń powietrza w polskich miastach i poza nimi (dane uśrednione z roku 1999).

Zanalizuj wykres i podaj dwie prawdopodobne przyczyny przedstawionych na wykresie różnic w poziomie zanieczyszczeń powietrza w mieście i poza miastem.

Zadanie 22. (2 pkt) 2006 probna operon

Tabela przedstawia źródła emisji zanieczyszczeń w Polsce w 1999 roku.

Wybierz dwa zdania, które są prawidłowymi wnioskami sformułowanymi na podstawie analizy danych z tabeli.

I. Największy wpływ na jakość powietrza w Polsce mają procesy spalania związane z tzw. wysoką emisją.

II. Najbardziej uciążliwym emitorem zanieczyszczeń powietrza jest transport drogowy.

III. Niska emisja odpowiada za większość zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza benzo-a-pirenem.

IV. Największy wpływ na jakość powietrza w Polsce mają procesy produkcyjne.

V. Emisja zanieczyszczeń związana z procesami produkcyjnymi jest mniej uciążliwa dla środowiska niz niska emisja.

Zadanie 23. (2 pkt) 2006 probna operon Uprawy rolnicze to zwykle monokultury, które sprzyjają rozprzestrzenianiu się chorób i masowym pojawom szkodników, dlatego rolnicy stosują środki ochrony roślin - substancje owado- i grzybobójcze. Do zwalczania szkodników mogą wykorzystywać preparaty chemiczne i biologiczne. Te ostatnie to na przykład zawiesiny określonych bakterii i grzybów wywołujących choroby szkodników.

Podaj jedną zaletę i jedną wadę stosowania biologicznych preparatów ochrony roślin.

Zaleta: ...................................................................................................................................................................

Wada: ...................................................................................................................................................................

Zadanie 52. (1 pkt) 2006

Pierwotny las mieszany w Puszczy Białowieskiej charakteryzuje duża różnorodność producentów i konsumentów. Pędami i nasionami roślin runa leśnego żywi się mysz. Dzik zjada żołędzie i kłącza. Dżdżownice i myszy są pokarmem borsuka. Poczwarkami ciem, których gąsienice objadają liście drzew, żywi się i borsuk, i dzik, i mysz leśna.

Oceń, czy w tego rodzaju lesie wskazane jest zastosowanie chemicznych środków ochrony roślin przed gąsienicami ciem. Odpowiedź uzasadnij, posługując się jednym argumentem.

......................................................................................................................................................................................................

Zadanie 22. (0-2) W tabeli podano zawartość dwutlenku wegla w powietrzu nad Hawajami w latach 1958-90. ppm (angielskie parts per million) - czesci na milion, jednostka uzywana do okreslania stezenia skazen

a) Na podstawie danych w tabeli wykonaj wykres ilustrujący koncentracje dwutlenku wegla w powietrzu w wybranych latach od 1958 do 1990 r.

b) Wskaz, jakim terminem okresla sie globalne konsekwencje nadmiernego gromadzenia sie dwutlenku wegla w powietrzu.

........................................................................................................................................................................

Zadanie 51. (2 pkt) 2006 Odnawialne zasoby przyrody regenerują się dzięki mechanizmom samoregulacyjnym. Nadmierne pozyskiwanie lub zanieczyszczanie może zakłócić ich regenerację. Wymień trzy rodzaje odnawialnych zasobów przyrody, których regenerację może zakłócić działalność człowieka.

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 53. (1 pkt) 2006 W zależności od warunków początkowych sukcesji wyróżnia się dwa jej rodzaje. Pierwszy dotyczy powstawania biocenozy na terenach pozbawionych życia, drugi - odbudowy biocenozy, np. po wycięciu lasu.

Podaj, który z rodzajów sukcesji (pierwszy czy drugi) ma miejsce w przypadku rekultywacji hałdy odpadów z kopalni węgla. Odpowiedź uzasadnij.

Zadanie 21 (2 pkt) Atmosfera ziemska tworzy gazowa powłoke chroniaca zycie na Ziemi przed promieniowaniem z kosmosu, kształtujaca pogode i klimat. Jest ona jednoczesnie rezerwuarem tlenu niezbednego do oddychania i osrodkiem, do którego usuwa sie wiele odpadów produkcyjnych i komunalnych. Na podstawie analizy tekstu przedstaw dwie korzysci dla organizmów zywych wynikające z istnienia atmosfery wokół Ziemi.

Zadanie 16. (4 pkt) Wśród wymienionych schorzeń podkreśl dwa zaliczane do chorób zawodowych.

a) nadciśnienie tętnicze

b) AIDS

c) pylica płuc

d) gruźlica

e) afonia

Zdefiniuj pojęcie choroby zawodowej. Każdej z podkreślonych chorób przyporządkuj jeden czynnik, który może wpłynąć na jej powstanie.

Zadanie 27. (2 pkt) maj 2007

Życie każdego człowieka uzależnione jest od dostępu do czystej wody. Współczesna gospodarka, przemysł i rolnictwo zużywają coraz więcej wody, co powoduje, że jej zasoby, chociaż odnawialne, są coraz bardziej ograniczone. Na trudności w pozyskiwaniu odpowiedniej ilości czystej wody, do celów komunalnych lub przemysłowych, dodatkowo wpływa rosnące zanieczyszczenie wód śródlądowych.

Zaproponuj po jednym konkretnym przykładzie działań człowieka w gospodarstwie domowym i przemyśle, umożliwiającym oszczędne gospodarowanie zasobami czystej wody w Polsce.

1. .................................................................................................................................................

2. .................................................................................................................................................

Zadanie 35. (2 pkt)2007 Wielu naukowców twierdzi, że widoczny wpływ na zjawisko stopniowego wymierania płazów w skali ogólnoświatowej ma działalność człowieka, której skutkiem jest degradacja środowiska wodnego. Prowadzone na dużą skalę melioracje powodują osuszanie podmokłych terenów, przyczyniając się czasami wręcz do pustynnienia wielu rejonów naszego globu.

Kwaśne deszcze powodują zakwaszenie zbiorników wodnych. Do wód spływają metale ciężkie i pestycydy. Nie bez znaczenia jest też zwiększone promieniowanie UV spowodowane dziurą ozonową.

Podaj dwa wybrane z tekstu skutki działalności człowieka mające negatywny wpływ na rozmnażanie i rozwój płazów. Swój wybór w każdym przypadku uzasadnij jednym argumentem.

1. ..................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. ..................................................................................................................................................

...............................................................................................................................

Zadanie 36. (2 pkt)

Istnieją różne metody pozbywania się odpadów komunalnych. Mogą one być sortowane i powtórnie wykorzystywane, kompostowane, składowane na wysypiskach lub spalane w specjalnie do tego celu budowanych spalarniach. Na poniższym schemacie przedstawiono funkcjonowanie jednej ze spalarni odpadów komunalnych i jej wpływ na otoczenie.

Przedstaw swoje stanowisko (za lub przeciw) stosowaniu powyższej metody w Polsce, uzasadniając je dwoma argumentami.

1. …......................................................................................................................................................................................................................................

2. …......................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 32. (2 pkt)2008roz.

1. Niszczenie środowiska (np. zanieczyszczanie środowiska, wycinanie lasów, powstawanie obszarów nieużytków itp.) zachodzi na mniejszą skalę w krajach bogatych niż w krajach ubogich (rozwijających się).

2. W krajach rozwijających się ekosystemy naturalne niszczone są w coraz szybszym tempie.

Uważa się, że różnice te mają swoje źródło w dynamice zmian liczby ludności w krajach bogatych i w krajach ubogich.

Podając po jednym argumencie wyjaśnij, dlaczego niszczenie środowiska zachodzi na mniejszą skalę (wolniej) w krajach bogatych, a na większą skalę (jest szybsze) w krajach ubogich.

Kraje bogate ................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Kraje ubogie ................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 28. (1 pkt)2008 p

Torfowiska są to zbiorowiska roślinne związane ze środowiskami podmokłymi. Dominującymi roślinami niektórych z tych torfowisk, np. torfowisk wysokich, są mchy z rzędu torfowców, które odznaczają się wyjątkowymi zdolnościami do magazynowania wody w martwych komórkach liści.

Podaj jeden przykład znaczenia torfowisk wysokich w gospodarce wodnej środowiska.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 29. (3 pkt)2008p

Przedstawione niżej opisy form ochrony przyrody (A-E) przyporządkuj do odpowiednich nazw tych form.

A. Są to pojedyncze cenne obiekty np. stare drzewa, wodospady, jaskinie, głazy narzutowe.

B. Służą zachowaniu nie tylko wartości przyrodniczych i walorów krajobrazowych, ale również wartości historycznych i kulturowych.

C. Chroni się tam szczególnie cenne przyrodniczo obszary o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha.

D. Naturalne zbiorniki wodne, kępy drzew, wydmy, torfowiska, które pod pewnymi warunkami (odpowiednie przepisy) można użytkować.

E. Służą ochronie cennych biocenoz/ ekosystemów o niedużej powierzchni.

1. Parki narodowe 2. Parki krajobrazowe 3. Rezerwaty przyrody 4. Pomniki przyrody

Zadanie 30. (1 pkt)2008p

W 1973 r. przedstawiciele 88 państw podpisali tekst Konwencji o międzynarodowym handlu zwierzętami i roślinami dzikich gatunków zagrożonych wyginięciem. Konwencja ta weszła w życie w 1975 r. pod nazwą Konwencji Waszyngtońskiej (CITES). Sygnatariusze konwencji w sposób administracyjny kontrolują handel zagrożonymi gatunkami, wprowadzając kary za obrót nimi bez odpowiednich zezwoleń. Rzeczpospolita Polska ratyfikowała przystąpienie

do Konwencji 12 grudnia 1989 roku. Weszła ona w życie w Polsce 12 marca 1990 roku.

Uzasadnij jednym argumentem, że wprowadzenie w życie Konwencji Waszyngtońskiej może przyczynić się do ochrony zagrożonych gatunków roślin i zwierząt.

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 25. (1 pkt) Prawdziwym przysmakiem wydry morskiej są jeżowce. Jeżowce zjadają morskie glony, głównie brunatnice, które tworzą podwodne zarośla i lasy. Są one miejscem rozwoju ikry i schronieniem dla narybku wielu gatunków ryb.

Objęcie ochroną populacji wydry morskiej spowoduje wzbogacenie przybrzeżnych stad ryb północnego Pacyfiku.

Oceń słuszność tego stwierdzenia, uzasadniając swoje stanowisko jednym argumentem.

…………………………………………………………………………………………………...

Zadanie 30. (1 pkt) Poznań 2008 W tabeli przedstawiono całkowitą emisję niektórych zanieczyszczeń przez wybrane środki transportu samochodowego w Polsce w 2003 roku. Uszereguj środki transportu pod względem emisji zanieczyszczeń powodujących kwaśne deszcze, zaczynając od najbardziej szkodliwego.

...............................................................................................................................

Zadanie 31. (2 pkt) Poznań 2008 W ostatnich latach działania dotyczące poprawy stanu środowiska naturalnego nastawione są na wykorzystanie alternatywnych źródeł energii. Podaj dwa argumenty przemawiające za rozpowszechnieniem w Polsce wykorzystania energii wód geotermalnych.

1) ........................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

2) .......................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

2009 podst. Poniższy tekst i tabelę wykorzystaj rozwiązując zadania 28 i 29. Dioksyny to najbardziej trujące związki chemiczne uwalniane do atmosfery podczas niekontrolowanego spalania biomasy (np. liści, drewna) oraz odpadów organicznych. Są trwałe i kumulują się w ciele organizmów żywych. Poniższa tabela przedstawia wyniki badań zawartości dioksyn w mleku krów w dwóch wybranych krajach europejskich w latach 1988-2002.

Zadanie 28. (2 pkt)2009 podst. Na podstawie danych w tabeli narysuj wykresy słupkowe ilustrujące zmiany, jakie zachodziły w zawartości dioksyn w mleku krów w Chorwacji i Niemczech (w latach 1988-2002).

Zadanie 29. (1 pkt)2009 podst Na podstawie danych z tabeli określ tendencję zmian zawartości dioksyn w mleku krów w obu badanych krajach oraz podaj jej prawdopodobną przyczynę.

......................................................................................................................................................

Zadanie 39. (1 pkt)2009rozsz. Na wykresie przedstawiono wyniki pomiarów emisji zanieczyszczeń powietrza tlenkami siarki i azotu oraz pyłami z zakładów szczególnie uciążliwych w Polsce w latach 1995 - 2006 (dane GUS).

Na podstawie powyższych danych określ tendencję dotyczącą zanieczyszczeń powietrza w latach 1995 - 2004 oraz podaj jedną prawdopodobną przyczynę tych zmian.

....................................................................................................

Zadanie 30. (2 pkt)I 2009

Makulatura jest głównym składnikiem śmieci na świecie. W Stanach Zjednoczonych już w 1990 roku stanowiła 50% ogółu śmieci. Należy sądzić, że i u nas składowanie makulatury

zacznie urastać do rangi problemu. Tymczasem sposób jej wykorzystania do produkcji papieru jest dobrze znany od dawna i nie trzeba opracowywać żadnych nowych technologii.

Użycie makulatury do produkcji papieru zmniejsza zapotrzebowanie na drewno.

Na podstawie informacji zawartych w tekście, podaj dwa powody związane z ochroną środowiska przyrodniczego, dla których warto rozwijać sprawną organizację skupu i przetwarzania makulatury.

1. ..................................................................................................................................................

2. ...............................................................................................................................

Zadanie 19. (2 pkt) Podczas wiosennego spaceru zaobserwowałeś (-łaś) ciekawy okaz dębu, który według ciebie mógłby być zakwalifikowany jako pomnik przyrody. Opisz sposób, w jaki udokumentujesz swoje spostrzeżenie, aby poinformować o nim odpowiednią osobę lub instytucję.

.............................................................................................

Zadanie 45 Dużym problemem dla działaczy ochrony środowiska są powstające w każdej oczyszczalni odpady stałe lub półpłynne zawierające zwykle w dużych koncentracjach związki azotowe i amonowe. Możliwość ich składowania przetestowano w niewielkim zbiorniku wodnym ze słabo rozwiniętą strefą roślinności brzegowej.
a) Określ jakie zmiany mogły zajść wśród roślinności w tym zbiorniku i podaj jej przyczyny. (2 pkt)
b) Określ jakie mogły być skutki przeprowadzonego testu dla zwierząt występujących w tym zbiorniku. (2 pkt)
c) Wyjaśnij do czego komórki roślinne wykorzystują azot. (1 pkt)
d) Podaj 3 źródła azotu z jakich korzystają rośliny nasienne. (3 pkt)

Zadanie25. (2 pkt)XI 2006 Obecnie na terenach zurbanizowanych osiedla się wiele gatunków roślin i zwierząt dziko żyjących. Podaj dwa czynniki sprzyjające osiedlaniu się w miastach dziko żyjących zwierząt.

1. ........................................................................................................................................................................

2. .........................................................................................................................................................................

Zadanie 50. (2 pkt)2006 Przyporządkuj każdemu z terminów 1 - 4 prawidłowe objaśnienie z kolumny A lub B.

1 - .................... 2 - .................. 3 - ................. 4 - ....................

Zadanie 64. (1 pkt)próbna XI 2006 W doświadczeniu badano wpływ zanieczyszczenia pyłowego powietrza na różne gatunki drzew liściastych i iglastych, występujących na określonym terenie. Sformułuj hipotezę do tego problemu badawczego.

Zadanie 71. (2pkt) 2004 Intensyfikacja rolnictwa spowodowała, że w wielu krajach zaprzestano hodowli i uprawy ,,starych” ras zwierząt i odmian roślin, które były przystosowane do lokalnych warunków środowiskowych i bardziej odporne na choroby i pasożyty. Zastąpiono je wysoko wyspecjalizowanymi, wydajnymi rasami i odmianami, o wysokich wymaganiach środowiskowych i małej odporności na choroby. Na przykład w USA z 40 odmian szparagów uprawianych na początku XX w. obecnie można spotkać dwie lub trzy. W Europie z około 145 ras bydła hodowlanego, 115 zagrożonych jest wyginięciem.

Czy, według Ciebie, należy chronić lokalnie występujące rasy zwierząt i odmiany roślin? Swoją opinię uzasadnij, podając dwa argumenty.

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 78. (1 pkt) Sowy są drapieżnikami, polują na gryzonie i inne drobne ssaki, ptaki, węże, jaszczurki, żaby, a nawet owady i ryby. Kiedy tylko możliwe, sowy połykają zdobycz w całości, razem z sierścią, piórami, kośćmi itp. Następnego dnia części nie dające się strawić, zbite w kluskowatą wypluwkę, są usuwane z żołądka. Wypluwki są źródłem wielu informacji naukowych, na przykład o diecie sów.

Podaj inny niż analiza diety sów przykład naukowego wykorzystania analizy wypluwek.

Zadanie 80. (2 pkt) W ostatnich latach na świecie i w Polsce dramatycznie spada różnorodność genetyczna, różnorodność odmian i ras roślin i zwierząt hodowlanych. Niegdyś w Indiach uprawiano około 30 tysięcy gatunków i odmian ryżu, obecnie tylko 10 gatunków dostarcza 75% produkcji ryżu. W USA, w porównaniu do danych z początku XX wieku, za produkcję warzyw odpowiada jedynie 3% uprawianych kiedyś warzyw.

Podaj jedną przyczynę i jeden skutek spadku różnorodności genetycznej gatunków hodowlanych.

Zadanie 82. (2 pkt) Celem rolnictwa ekologicznego jest produkcja zdrowej, nieskażonej i niezmodyfikowanej genetycznie żywności. Wymień dwa warunki, jakie powinny być spełnione w gospodarstwie ekologicznym, aby można było produkować w nim zdrową żywność.

1. .............................................................................................................................................................................................

2. ...............................................................................................................................................................................................

Zadanie (2 pkt)

Porosty są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia. Tam, gdzie stężenie dwutlenku siarki w powietrzu jest wysokie, występuje pustynia porostowa, natomiast w nieskażonych lasach występuje całe bogactwo porostów. Uczniowie otrzymali plany parku miejskiego oraz skalę porostową. W czasie badań terenowych nie odnaleźli w parku żadnych porostów - korę drzew pokrywały jedynie glony.

Sformułuj wniosek z obserwacji uczniów i wyjaśnij, co to są bioindykatory.

Zadanie 26. (2 pkt)2008 p Rolnictwo ekologiczne to system gospodarowania, który jest zrównoważony pod względem

ekologicznym, ekonomicznym i społecznym, aktywizujący przyrodnicze mechanizmy produkcji rolniczej poprzez stosowanie naturalnych środków produkcji, zapewniający żyzność gleby oraz dużą zdrowotność roślin i zwierząt.

Wśród niżej podanych cech (A - F) zaznacz te dwie, które nie charakteryzują rolnictwa ekologicznego.

A. Biologiczne metody walki ze szkodnikami. D. Płodozmian.

B. Stosowanie wyłącznie nawozów naturalnych. E. Monokultura.

C. Ograniczone stosowanie chemicznych środków ochrony roślin. F. Zróżnicowanie gatunkowe upraw.

8

---