0000020

42 Leki neuroleptyczne

Tabela 3.2. Klasyfikacja neuroleptyków ze względu na ich budowę chemiczną

» Neuroleptyki o budowie trójpierścieniowej:

—    pochodne fenotiazyny alifatyczne, piperydynowe, piperazynowe

—    pochodne azafenotiazyny

—    pochodne tioksantenu

—    pochodne dibenzepiny

•    Neuroleptyki o budowie czteropierścieniowej

•    Neuroleptyki o innej budowie wielopierścieniowej:

—    pochodne butyrofenonu: piperydynowe, piperazynowe

—    pochodne difenylobutyloaminy

—    pochodne benzamidu

—    pochodne indolu

—    pochodne rauwolfii

—    pochodne benzochinolizyny

—    inne leki o budowie pięciopierścieniowej

•    Leki o działaniu neuroleptycznym o innej budowie:

—    neuroleptyki o budowie dwupierścieniowej

—    imidazolidiony

Profil psychotropowy neuroleptyków oraz wskazania do ich stosowania

Neuroleptyki są grupą niejednolitą pod względem profilu działania psychotropowego. Przyjmując za kryterium podziału wpływ na obraz kliniczny zaburzeń schizofrenicznych, z pewnym uproszczeniem można wyodrębnić kilka grup leków neuroleptycznych, których znajomość może ułatwić wybór odpowiedniego neuroleptyku do leczenia określonego zespołu chorobowego (zob. tabela 3.3). Trzeba jednocześnie podkreślić, że wymienione różnice profilu psychotropowego dotyczą głównie małych i średnich dawek; w dużych dawkach różnice te zanikają i dominuje działanie przeciwpsychotyczne oraz tłumiące. Jak wspomniano na wstępie — neuroleptyki są głównie przeznaczone do leczenia psychoz i nie należy ich stosować doraźnie (poza nielicznymi wyjątkami, do których należą wymagające pilnej interwencji stany podniecenia psychoruchowego pochodzenia chorobowego). Małe dawki niektórych neuroleptyków (np. tiorydazyny, promazyny, tera-lenu) są niekiedy stosowane zamiennie z lekami anksjolitycz-nymi w stanach napięcia, niepokoju, lęku w przebiegu zaburzeń nerwicowych, psychosomatycznych, pourazowych, w zaburzeniach snu, w stanach niepokoju występujących w wieku podeszłym lub u osób z upośledzeniem umysłowym.

W takich sytuacjach zastąpienie anksjolityków neuroleptykami jest dopuszczalne, niekiedy wręcz niezbędne (dotyczy to zwłaszcza chorych z dużym ryzykiem uzależnienia). Niedopuszczalna jest natomiast zamiana neuroleptyków na anks-jolityki w leczeniu zaburzeń psychotycznych (anksjolityki w konwencjonalnych dawkach nie wykazują działania przeciw-psychotycznego).