037 (11)

Woda-substancja niezbędna do życia

Ziemia jest widoczna z Kosmosu jako ..Niebieska Planeta”. Trzy czwarte jej powierzchni jest pokryte wodą. Woda zawarta w powietrzu jako pan opada na powierzchnię Ziemi w postaci des/czu, śniegu i rosy. Przepływ? w rzekach i strumieniach przez szerokie połacie lądów. W siłowniach: woda napędza turbiny, pomagając nam wytwarzać energię. Dotychczas poznaliśmy procesy oczyszczania wody-filtrację i destylację.

Do następnego dośw iadczenia potrzebujemy dwóch suchych szklanek, po szklanki 1 wsypujemy „tłustą” ciemną ziemię ogrodową, szklankę 2 pozostawiamy pustą. Obydwa naczynia przykrywamy spodkami. W szklance 2 nic nie zaszło, natomiast spodek przykry wający szklankę / pokrył się od dołu drobnymi kropelkami wody. Pochodzą one ze świeżej ziemi. Nawet w takiej ziemi, która wygląda na suchą, znajduje się woda.

Wykorzystujemy:

blaszany rondelek. 2 szklanki, 2 spodki, plasterki kartofla, chleb, pomidor, ziemię ogrodową.

57. Gdzie znajdujemy ukrytą wodę?

Woda jest niezbędna do życia-organizmy roślinne, zwierzęce i ludzkie wykorzystują wodę do budowy swych tkanek. Ciało ludzkie składa się w-i dwóch trzecich z wody. Wykażemy doświadczalnie, że rośliny również zawierają w sobie dużo wody. W blaszanym rondclku ogrzewamy na małym płomieniu cienkie plasterki surowego kartofla. Nad rondelkiem, w odległości 5 cm. trzymamy szklaną szybkę lub talerz. Na szybce osadzają się krople wody. Podobne doświadczenie możemy przeprowadzić z: Chlebem i z mięsem (rys. 25).

Ważąc ogrzewane substancje przed i po doświadczeniu możemy ustalić, ile odparow ało z nich wody. Gdy nadgryzamy pomidor lub kroimy cytrynę, możemy zobaczyć i wyczuć sok zawierający wodę.

a) Szybka szklana    b)    c)

Rys. 25. Ukryta woda: a) woda w artykułach spo/.ywczych. b) woda w ziemi ogrodowej c) próba porównawcza

58. Gdzie podziewa się sól?

Dośw iadczenie /. Trzy łyżeczki soli kuchennej wsypujemy do szklanki z w odą i mieszamy łyżeczką, obserw ując jak sól znika. Co się z nią dzieje? Woda rozkłada małe kryształki soli na drobniutkie cząstki (jony). Są one tak małe. że nie można ich zobaczyć. Mówimy, że woda rozpuściła sól. Sól stała się niewidoczna (rys. 26).

Wlewamy teraz roztwór sołi do małego gamczka i silnie ogrzewamy na piecu kuchennym. Po krótkim czasie w^roda odparuje całkowicie i w naczyniu zobaczymy drobne, białe ziarenka-sól kuchenną. Taki sam eksperyment możemy przeprowadzić z cukrem.

W wodzie rozpuszcza się wiele substancji. Prześledzimy to w dalszych doświadczeniach.

Doświadczenie 2. Sporządzamy roztwory następujących soli: siarczanu miedziowego, ałunu, sody i utrwalacza fotograficznego. Ogrzewamy je w miseczkach porcelanowych. Co obserwujemy po pewnym czasie? Jak rozróżniamy poszczególne formy krystaliczne? Czy gazy mogą rów nież rozpuszczać się w wodzie? Wiemy, że ryby oddychając pobierają tlen z wody. Wydaje się zatem, że tlen musi być rozpuszczony w wodzie. Udowodnimy to w następnym doświadczeniu.

Doświadczenie 3. Wstawiamy do łaźni wodnej (zlewki) odwróconą szeroką probówkę pełną świeżej wody. Następnie ogrzewamy łaźnię Powoli, tak by nie doprowadzić wody do wrzenia. Co możemy zaobserwować w probówce?

73

72