0000031550 000022

20

„Duszę" rewizyjną oceniano w ogóle na 175 rubli srebra.¹)

Według tej skali:

{^konfiskowano „dusz" 442.946 X 175 =    77,515.550 Rs.

„    w gotówce......... 1,059.187 „

„    638.406 zł. poi. czyli..... 79.550 „

„    12.738 dukatów w gotówce . .    18.214 „

Razem skonfiskowano wartości na sumę 78,681.501 Rs.

Najtrudniejszem zadaniem jest określenie wartości realnej skonfiskowanych majętności. Dane urzędowe nie podają ilości skonfiskowanej ziemi, ale stosownie do prawodawstwa rossyjskiego oceniają wartość majątku ceną targową jednej „duszy". Ta niewolnicza „dusza rewizyjna" rossyjska, narzucona prawem polskiemu właścicielowi ziemi, staje się najistotniejszym miernikiem i jednostką, warunkującą wartość posiadanej ziemi. Najniesłuszniejsza i naj-niesprawiedliwsza podstawa szacunkowa, jaką można było wymyślić, ale dla biurokracyi rossyjskiej najbardziej uchwytna, bo ta „dusza" była nieruchomą, przykutą do ziemi. W ten sposób, z całej Europy, istniała tylko w Rossyi, prawnie gwarantowana i prawnie broniona forma niewolnictwa, związanego' z posiadaniem ziemi, Na tle tego posiadania odbywał się handel ziemią i handel „duszami" równocześnie. Nic dziwnego, jeśli w takich warunkach prawodawstwa mógł się wytwarzać niekiedy — na naszą obronę trzeba powiedzieć: rzadko, — upokarzający stosunek zależności, który w centralnej Rossyi przybierał charakter niesłychanej samowoli i barbarzyństwa.

^J) W Królestwie Dolskiem.