0000059 (3)

Dane pracowniane

Nawet najdokładniejsze badania pracowniane wnoszą na ogół niewiele do rozpoznania różnicowego guzów kości. Przyspieszony odczyn opadania krwinek, objawy niedokrwistości i niekiedy występująca zwiększona liczba granulocytów są nieswoiste i spotykane w wielu innych chorobach. Patognomoniczne znaczenie ma podwyższenie poziomu kwaśnej fosfatazy dla stwierdzenia przerzutów raka stercza. W mięsaku kościopochod-nym (i często w innych pierwotnie złośliwych guzach kości) stwierdza się znaczne podwyższenie aktywności fosfatazy alkalicznej. Znamienny jest mielogram i proteinogram w szpiczaku mnogim (myeloma multip!ex). W bardzo rzadko występującym szpiczaku odosobnionym (plasmocytoma solitare) dane te mogą być prawidłowe. Zdarzające się niekiedy podwyższenie poziomu wapnia w krwi w szpiczaku — zresztą niejasnego pochodzenia— ma mniejsze znaczenie. Wykrycie białka Bence-Jonesa jest decydujące dla rozpoznania szpiczaka, lecz rzadko ma miejsce.

Biulanie histologiczne

Badanie histologiczne jest w dużej większości przypadków najniezbędniejsze i niezastąpione. Stanowi ono ostateczne kryterium rozpoznawcze i w wielu razach uprawnia do poważnych zabiegów chirurgicznych lub X-terapii. Wartość badania histologicznego była już wielokrotnie podkreślana.

Obraz rentgenowski nowotworów kości

Interpretując zdjęcie zmiany guzowatej układu ruchu rentgenolog zwraca przede wszystkim uwagę na zmiany struktury kostnej, jak:

1)    zniszczenie i nowotworzenie kości;

2)    odczyny okostnowe, zwapnienia i skostnienia;

3)    obecność lub nieobecność guza w otaczających tkankach.

W zaawansowanych okresach stwierdza się objawy w takich zestawieniach i tak nasilone, że ustalenie charakteru zmiany nie stwarza trudności. We wczesnych okresach guza objawy są ledwie uchwytne i występują tylko pojedyncze z wymienionych cech. W takich przypadkach ustalenie nawet przybliżonego rozpoznania jest niemożliwe. Największe znaczenie rozpoznawcze mają zniszczenia kości i odczyny okostnowe.

Odczyny okostnowe

Odczyny okostnowe (ryc. 305—-329) mają bardzo duże znaczenie w rozpoznawaniu guzów kości. Najważniejsze jest stwierdzenie tzw. ostrogi mięsakowej Codmana. Objaw ten, spowodowany odwarstwieniem okostnej przez masy nowotworowe, jest niemal pato-gnomoniczny, występuje w przeważającej liczbie mięsaków i tylko zupełnie wyjątkowo w niezłośliwych uszkodzeniach kości. Można więc bez przesady powiedzieć, że znalezienie objawu Codmana pozwala z praktyczną pewnością na rozpoznanie mięsaka. Ostroga mięsakowa występuje zwykle łącznie z innymi objawami, jak niszczenie kości i guz w tkankach miękkich. Widywaliśmy jednak przypadki mięsaka, w których guz w tkankach miękkich był niestwierdzalny klinicznie i radiologicznie, minimalne zniszczenia kości udało się wykryć jedynie na twardych „skośnych” zdjęciach, natomiast ostroga Codmana była widoczna od początku nieznacznych dolegliwości subiektywnych.

OBRAZ RENTGENOWSKI NOWOTWORÓW KOŚCI 403

27 Badanie radiologiczne w ortopedii