0000072 (2)

czynnik osłabienia nie zależy ani od fizycznego, ani od chemicznego stanu substancji pochłaniającej (tabela 19.4), zależy natomiast w przybliżeniu od liczby porządkowej materiału absorbentu

P

19.16

Wzór 19.16 umożliwia porównywanie ze sobą różnych substancji pod względem zdol-

fj.

ności osłabiania promieniowania. Stosując — można prawo 19.14 napisać w postaci

P

a

1=1*c o

Iloczyn .vp R nosi nazwę gęstości powierzchniowej (kg/m²) i odpowiada warstwie absor-

bentu o „grubości” R kg/m². Z tabeli 19.4 wynika, że — ma bardziej ogólne znaczenie,

P

gdyż można go stosować niezależnie od tego, w jakiej postaci — stałej, ciekłej czy gazowej — występuje absorbent.

Tabela 19.4

Liniowy i masowy współczynnik osłabiania w wodzie w zależności od jej stanu skupienia

Stan skupienia	Km-^1)	— (m^a/kg) a
Woda	16	0,016
Lód	14,4	0,016
Para wodna (i = 100°C)	9,6	0,016

Współczynnik pochłaniania. W praktycznych zastosowaniach promieniowań jonizujących, również w zastosowaniach medycznych, jest często rzeczą istotną znać nie ilość fotonów wchodzących w oddziały wanie z absorbentem i ich rozpraszanie, lecz wielkość pochłoniętej energii. Wszelkie efekty popromienne w tkankach zależą bowiem wyłącznic od promieniowania pochłoniętego, promieniowanie rozproszone nie ma żadnego znaczenia.

W ogólnym przypadku współdziałania fotonów promieniowania elektromagnetycznego z materią osłabienie wiązki promieniowania może zachodzić w toku wszystkich opisanych efektów: zjawiska fotoelektrycznego, Comptona i powstawania par elektronów. Współczynnik osłabiania może być zatem sumą trzech wielkości zależnych od współudziału w procesie osłabienia tych trzech elementarnych procesów współdziałania promieniowania z materią.

[JL = T + CT + TT

gdzie:

t — współczynnik osłabiania zależny od zjawiska fotoelektrycznego, c — współczynnik osłabiania uwarunkowany efektem Comptona, n— współczynnik osłabiania związany z powstawaniem par elektronów.

Z wielkością t związana jest wyłącznie absorpcja promieniowania zgodnie z przebiegiem zjawiska fotoelektrycznego. Na cr składa się zarówno absorpcja a_a, jak i rozproszenie a_r.

372