100w65

"'A -r> »	sus

4>L* R\f*\\ L.l £R.\CX\ M iKjCM

kuha z Paradyża ogłoszone pt. Sermones (Spira). W rzeczywistości. jak wyjaśniły poznigsze badania, dala 1455 podana w tytule tego druku locłoszonego bez roku wydania) dotyczyła tylko zatwierdzenia kazań przez P3rieza Kaliksta III. w druku dzieło ukazało się prawdopodobnie dopiero w 1472 r. Pierwszym drukiem opublikowanym w Polsce jest wydany w Krakowie kalendarz na rok 14~4.

Czesc NI — 23-tomowa. jeszcze nie dokończona (ogólnego zbioru . p__;4 wydawane od I$°I r.k rejestruje w układzie abecadłowym druki opublikowane od W do końca XVIII w . czyli tzw. starodruki. Jako ostatni ukazał sie w 1951 r zeszyt I tomu 34: Z-Załuski Poszczególne tomy tej części, podobnie zresztą jak w części poprzedniej, zawierają też dodatki

1 uzupełnienia do tomów wcześniejszych: w tomach 15— IS i 20 — 25 dodatkowe hasła lub uzupełnienia haseł od litery A, w tomie 26 — na litery p_ r ‘ Zorientowanie się w materiałach znajdujących się w dopełnieniach ułatwia zestawłom przez M. Dembowską Indeks alfabetyczny „Dostatków" „Bibhoęrabt Polsktef (<*r. /// stulecia AT— XVIII) Karola Estreichera (wyd.

2    sprawdzone i poprawione. Warszawa 1950).

Odrębna senę. kontynuującą część I, stanowi nie objęta wspólną numeracją 4-tomowa Bibliografia polska XIX stulecia. Lata 18$/ —1900 (wydana w latach 1906—1916), która rejestruje w układzie abecadłowym druki opublikowane w ostatnim dwudziestoleciu XIX w -

Rejestracia druków \1\-wiecznych w trzech ciągach abecadłowych (w częściach I i IV), a także narastające z biegiem lat uzupełnienia zdecydowały o podjęciu, pod redakcją Karola Estreichera wnuka, prac nad drugim wydaniem Bibliografii polskie/ XIX stulecia. W latach 1959— 1976 ukazały się tomy I — II: A — I W stosunku do pierwszego wydania wprowadzono następujące zmiany 1» połączono w jedną całość rozdzielone hasła alfabetyczne i odsyłacze przedmiotowe znajdujące się w częściach I i IV,

2) w wyniku przebadania ważniejszych bibliotek polskich po opisie druków podano, gdzie dany druk się znajduje. 3) opracowano dokładniej czasopisma, podając przy ważniejszych spis treści. 4) włączono druki niemieckie z terenu W ielkopolski. Śląska i Pomorza związane z historią województw zachodnich lub mówiące o połszczyżnie, 5) zwiększono liczbę odsyłaczy. 6) powiększono liczbę druków ulotnych, dodano odbitki i nadbitki oraz wydania stereotypowe z końca XIX w., które w części IV zostały skreślone ze względów oszczędnościowych, 7) uwzględniono obszerniej polonica zagraniczne. W zakresie metody opisu i układu me wprowadzono w nowym wy daniu żadnych zmian A ^{1 2}

——————

miała ukazać w sposób jak najbardziej pełny dorobek piśmienniczy polski oraz Polski dotyczący Przedmiotem rejestracji były: a) druki polskie wydane w Polsce i za granicą, b) druki w językach obcych wydane \\ Polsce, c) druki obce wydane za granicą oryginalne lub tłumaczone napisane przez Polakow lub dotyczące Polski i zagadnień z nią związanych.

Ujmując pojęcie polonicum w sposób nie odbiegający od przyjętego obecnie, rozszerzał Estreicher znacznie jego zakres, jeżeli chodzi o dzieła dotyczące Polski lub Polaków; włączał do Bibliografii polskiej bowiem dzieła dość luźno związane ze sprawami polskimi, a nawet tylko dedykowane Polakom W tak zakreślonych ramach dążył Estreicher do możliwie kompletnego zestawienia wydawnictw samoistnych : druków zwartych i czasopism. Uwzględniał szeroko nawet druki ulotne o niewielkiej objętości i znaczeniu: ulotki, cenniki, prospekty, plakaty. Nadto przy wybitniejszych autorach lub ważniejszych tematach podawał informacje o artykułach z czasopism, rękopisach. Oprócz właściwych książek rejestrował również mapy oraz nuty z tekstem słownym.

Opis bibliograficzny. Karol Estreicher — jak podkreśla Mana Dembowska — ..pierwszy w polskiej praktyce bibliograficznej usystematyzował opis zasadniczy książki, ujął go w jednolity schemat, ustalił kolejność jego elementów"³. Przy posługiwaniu się dziełem trzeba jednak pamiętać, iż ustalenie zasad opisu w Bibliografii Estreicherów skiej nastąpiło przed stu niemal laty i rozwiązania szczegółowe, co jest rzeczą zrozumiałą, różnią się w wielu wypadkach od przyjętych współcześnie norm bibliograficznych.

Głównymi opisami w Bibliografii polskiej są opisy alfabetyczne. Dla druków autorskich hasło stanowi nazwa autora. Pojęcie autorstwa obejmuje przy tym również współtwórców dzieła: dzieła tłumaczone, których autora nie udało się ustalić, opisywane są pod nazwiskiem tłumacza, dzieła zbiorowe i kalendarze pod nazwiskami wydawców, dzieła kilku autorów pod ich nazwiskami. W haśle autorskim nazwiska używane wymiennie w rożnych formach są w zasadzie sprowadzone do jednej, podstawowej formy, czasem jednak zdarzają sie w tym zakresie niekonsekwencje tnp. Kalimach w części I. a Callimachus w części 1111; podobnie nazwiska obce — podawane w zasadzie w pisowni oryginalnej, występują niekiedy w formie spolszczonej. Obok nazwisk znajdują się krótkie informacje o autorze, jak tytuły naukowe, zawodowe, daty ramowe życia, miejsce pochodzenia, np. ..Naruszewicz Adam. Stanisław (ksiądz, ur. 1733 t 1796)" (t. 3, s. 206),

Pseudonimy i kryptonimy zostały w miarę możności rozszyfrowane (na czele opisu podawane jest wówczas właściwe nazwisko). Gdy autora nie udało się ustalić, hasłem pozostał pseudonim lub kryptonim. Zgodnie z ówczesnym zwyczajem, lecz odmiennie niż jest to przyjęte obecnie, w pseudonimach złożonych z nazwy osobowej i nazwy miejsca pochodzenia autora na czoło opisu wysunięta jest nazwa miejscowości, np. „Oświęcimia (z) Stanisław"

1

Pobór materiałów. W zamierzeniu Karola Estreichera bibliografia

- Istnieją nadto d»a luźne tom> dacia Estreichera wydane przed ukazaniem *»ę części

2

i II: BiNićgr&Jfci polsko XIX ttułecm. Zeszyt doda ikony. 3000 druków od 1871 roku ujęte ^m katalogi aórtadhrm» j <uiniw/ir9j. ze spisami osób. miejscowości, przedmiotów tudzież ze sprawozdaniami księgarz* galicyjskich. Kraków 1873. oraz Bibliografia polska XV—XV! sutlena. Zesta*seme chronologiczne 7300 drukón u kształcie rejestru da ..Bibliografii tudzież sp*s abecadUmr tych dziel które dochowały się w bibliotekach polsku k Kraków 1875

¹ Por Przedmowo K. Estreichera (wnuka) do wyd. 2 Bibliografii polskiej XIX stulecia Kraków 1959 i. I a. UV-LVI.

3

M, Dembowska Mc unia .. Bibliografii polskie; Kanykt Estreichera. W'\J ' rozszerzone i uzupełnione. Warszawa 1970 $ 43.