10137

artistica.Manuale... Firenze 1967) dał przykład tak pojętej bl-bliografii rozumowanej, omówienia krytycznego literatury, źródeł i staniu badań, zestawiając materiał sięgający od średnich XVIII w. Pragnąc iść dalej, posłużyć się trzeba informatorami, dającymi dostęp do kolejnych informatorów; należy zwrócić się do różnego rodzaju bibliografii w mniejszym lub większym stopniu selektywnych, aby poprzez zacytowane tam z kolei prace dotrzeć do pozostałych, nieraz szczególnie cennych wiadomości. W takie selektywne bibliografie zaopatrzone są zazwyczaj większe podręczniki historii sztuki. Wymienimy tu najważniejsze: <<Propylaen-Kunstgeschichte» (Berlin, od 1966), publika^ niemiecką, której pierwsza edycja ukazała się w latach dwudziestych naszego wieku; obecnie każdy tom, w zupełnie nowym opracowaniu autorskim, jest monografią sztuki określonego miejsca i czasu,'.zaopatrzoną w wybór najważniejszej dla danego tematu literatury. Następnie The Pelican History of Art (pod red. N. Pevsnera. Harmondsworth od 1953), również wielotomowy podręcznik, zestawiający w każdym tomie najważniejszą literaturę. W polskim języku korzystać można z podręcznika L M. Ałpatoiwa (.Historia sztuki.- T. 1-2. Warszawa 1968- 1969).

Bibliografię prac z zakresu historii sztuki XIX w., ogłoszonych na przestrzeni lat 1940 -1966, znajdziemy w H. Lietzmann Bibliographie zur Kunstgeschichte des 19. Jahrhunderts (Miinchen 1968); dla zagadnień sztuki XX w. podstawowymi są wydawnictwa Museum of Modem Art w Nowym Jorku (wykaz w: Masters of Modern Art. Wyd. A. H. Barr Jr. New York 1955), powstałe jako plon wystaw monograficznych artystów lub kierunków tej epoki — wszystkie posiadają wybornie zestawioną bibliografię. Przykładem takiej właśnie książki jest np. J. Rewalda Post-im-pressionism from Van Gogln to Gauguin (New York 1956). Dla zagadnień dotyczących dziejów grafiki i jej technik dysponujemy literaturą, podaną przez Jean Larana w jego UEstampe (opr. z J. Adhćmar i J. Prinet. Paris, t. 1, 1959).

Specjalne miejsce należałoby poświęcić publikacjom typu encyklopedycznego. Niektóre z nich, o szczególnie wysokim poziomie zawartych informacji, przytaczają przy poszczególnych artykułach bibliografię w wyborze: takim właśnie informatorem także i bibliograficznym jest przede wszystkim 15-tomowa Ency-

387

29*