104D63

24

JĘZYK POLSKI

Cechą wspólny członów nazywanych wymienionymi pojęciami jest ich i cjalna^IJ), Nie może ona być tym samym cechą różnicującą, podobnie jak powt*_f,, członów czy kryterium sposobu połączenia z tematem — bezpośrednio lub przy po_n,₍ lerfiksu. ponieważ cząstki te łączą się z nim bezpośrednio bez względu na wygi,* , może być samogłoskowy bądź spółgłoskowy, por. pscudoreforma, postsocjahstyuny , mitr, uoamplituda, fitopatologia.

tym. co różnicuje omawiane cząstki jest ich rodzimość lub obcość. Człony rod/, ^L prefiksy. Człony obce mają według R. Grzegorczykowcj i J. Puzyniny (1998:4f>H) prefiksu tylko wówczas, jeśli odpowiadają znaczeniowo polskim przedrostkom, por produkcja — nadprodukcja, kontruderzenie — przeciwuderzenit. Jeśli im nic odpowi:, . są członami związanymi, jak w dctywatach neohitleiyzm, makroklimat, mmirtffon, ki,, względu na znaczenie pierwszych członów 'nowy', ‘wielki’, ‘mały’ są uznane za zlo/,_: Autorki przyznają jednak, że derywaty z elementami: proto-,pra-_t auto- 'sam',pseudo ^ charakter zjawisk pogranicznych (Grzcgorczykowa i Puzynina 1998:430).

Ib z członów obcych, które nic są prefiksami w rozumieniu R. Grzegorczyk, i J. Puzyniny i nic mogą występować samodzielnie, spełniają zarówno warunki bycia p_Tc. j fiksoidcm w znaczeniu przejętym z czeskiej lingwistyki, jak i bycia członem związanym, | prefiksoidy są częściami złożeń tracącymi charakter ich komponentu i upodabniającymi ^ do prefiksu poprzez bezpośrednie przyłączenie do tematu słowotwórczego; jak człony I związane nie występują jako odrębne wyrazy i trzeba je zastąpić w parafrazie słowotwóa_/C) innym Icksemcm (por. wyżej rozumienia terminów prefiksoid i człon związany). Niem< ność ustalenia, czy mamy do czynienia z członem związanym, czy z prcfiksoidcm wynik, z faktu, że żadna z cech podanych przy wyjaśnieniu tych dwóch pojęć nic prowadzi do ich rozróżnienia. W związku z tym można stwierdzić, że prefiksoid to człon związany, a ścisłej jeden z jego typów obok sufiksoidu. Prefiksoidy i sufiksoidy jako człony związane różnią ^ pozycją, którą zajmują w derywacie. Prefiksoidy to cząstki zajmujące pozycję inicjalną, su-fiksoidy to cząstki zajmujące pozycję finalną.

Kryterium rodzimości i obcości nie pozwala wyznaczyć granicy między prefiksami i prefiksoidami. Co prawda prefiksoidy są tylko obce, ale prefiksy to cząstki rodzime i obce

Pożądane jest znalezienie takiego kryterium (lub takich kryteriów), które pozwoli stworzyć wśród cząstek obcych następującą opozycję: prefiks — prefiksoid — człon złożenia. Przeciwstawienie sobie tych trzech elementów jest istotne, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że niektóre cząstki nagłosowe, na przykład mini- (spódniczka mini), super- (Dziewczyna jest super), makro- (w skali makro), a także chyba eks- (To mój cks — zasłyszane), usamodzielniły się, a derywaty z członami usamodzielnionymi należy interpretować jako złożenia z zerem interfiksalnym.

>*) Zgodnie z celem, jaki został postawiony na początku niniejszej pracy, analizowane sącząst-ki nagłosowe, a wnioski z analizy zostaną wykorzystane także do ustalenia statusu cząstek wygłos wych. W takim kontekście należy rozumieć stwierdzenie, że cechą wspólną członów związanych, prefiksów i prefiksoidów jest ich pozyqa inicjalna. Mam oczywiście świadomość, że człony związane to

1^—_